nummer 9 1 Februari 2019

Nieuwsbrief van de Oud-Katholieke Kerk van Nederland

Vijf jaar statie Mijdrecht

Van de redactie De drukte rond de Synode en de Kerstdagen veroorzaakte een vertraging in het uitbrengen van deze Nieuwsbrief. We realiseren ons dat het initiatief soms tijd vergt die er dan op dat moment net even niet is. Toch vindt ook het Collegiaal Bestuur de nieuwsvoorziening belangrijk genoeg om er aandacht, en dus tijd en geld, voor vrij te maken. De 0,2 fte vacature ruimte binnen het Bisschoppelijk Bureau zal hopelijk dit jaar ingevuld kunnen worden met een 'medewerker communicatie'. In deze Nieuwsbrief treft u nog een terugblik aan op de Synode van november 2018 van de hand van Bas Mesters, synodaal van Arnhem. Dat is misschien na het verslag van Adrie Paasen in De Oud-Katholiek van december wat dubbelop en inmiddels mosterd na de maaltijd. Gezien de ernst van de zaken die daar aan de orde waren en het Plan van Aanpak dat er aangenomen werd en ons de komende tijd zal bezighouden, leek het de redactie toch goed om die nog een keer in herinnering te halen. Van Jury Smit, trouwe gast bij de diensten in Amsterdam, kregen we een overweging die hij voor het Leids Dagblad over de Navolging van Christus van Thomas a Kempis schreef; misschien een mooie voorbereiding op de vastentijd.

We houden ons aanbevolen voor verslagen van parochiële activiteiten of ander nieuws dat voor de landelijke website misschien niet geschikt, maar voor de leden en vrienden van onze kerk toch goed om te weten zijn. U kunt deze sturen naar eindredacteur Rudolf Scheltinga, e-mail: rudolf.scheltinga@okkn.nl .

nummer 9 2 Februari 2019

Inhoud

Van de redactie 1 Inhoud 2 Agenda 2 Landelijke kerk 3 Collegiaal Bestuur 3

Studiedag geestelijken 3 Bisschoppelijk Bureau 4 Vastenactie en vastenboekje 2019 4 Bewogen Synode 4 Commissie Financiën en Materieel: Jaarverslag 2017 5 Beleidsplan Missie Sint Paulus 6 Liturgie in actie: kerkasiel Den Haag 6 Maartenspenning voor Laura Zwart-Vuil 7

Seminariereeks 7 Ontmoetingsdag OEK 9 De navolging van Christus: ‘Een hoge vorm van vrijheid’ 9

Bisdom Haarlem 10 Vijf jaar statie Mijdrecht 10

Bisdom Utrecht 11 Uit het Utrechts Overleg 11

Internationale Oecumene 11 Anglicanen – oud-katholieken 11

Colofon

Aan dit nummer werkten mee:

AK Age Kramer BM Bas Mesters DS Dick Schoon EP Erna Peijnenburg MF Mariëtte Fakkeldij MKR Miranda Konings-Roobol MS Maarten Schönfeld MvdW Marina van der Waag JS Jury Smit JV Joris Vercammen PBS Peter-Ben Smit RR Remco Robinson RS Rudolf Scheltinga LvB Lidwien van Buuren TR Thomas Ras

Oud-Katholieke Kerk van NederlandKon. Wilhelminalaan 33818 HN Amersfoort 033 - 462 08 75

e-mailadres Bisschoppelijk Buro:buro@okkn.nl

Agenda

15 februari 13.30 uur Utrecht Bijeenkomst anglicaanse, orthodoxe en oud- katholieke bisschoppen 16 februari 9.30 uur Utrecht Ontmoetingsdag OEK 16 maart 9.30 uur Hilversum Extra Synode

Landelijke kerk

Collegiaal Bestuur

Na de publicatie van het onderzoeksrapport naar seksueel misbruik in de Oud-Katholieke Kerk van Nederland en het luwen van de media-aandacht die dat opriep, heeft het Collegiaal Bestuur (CB) zich beziggehouden met de concretisering van de aanbevelingen uit het rapport. Dat is uitgemond in een Plan van Aanpak, dat op 24 november 2018 ook door de Synode werd besproken en aangenomen. Daarop zijn het CB als geheel en de bisschoppen waar het hun aanging aan het werk gegaan om maatregelen te nemen ter voorkoming van misbruik en het zo goed mogelijk behandelen van eventuele klachten. Er is een permanente klachtencommissie ingesteld (de vorige werd adhoc samengesteld) en er werd een voorstel gedaan voor een commissie die de voortgang van de uitvoering van het Plan van Aanpak moet bewaken. Er vond inmiddels overleg plaats met de docenten van het Oud-Katholiek Seminarie over een meer uitgebreide training in de opleiding en over nascholing van de geeste-lijken. Het CB is met coachings- en trainings-organisaties in onderhandeling over een traject om eerst zelf en vervolgens met de geeste-lijkheid van onze kerk beter te functioneren, op een positieve wijze feedback te leren geven en zo te werken aan het doorbréken van de cultuur van fouten toedekken, uit de weg gaan of onbespreekbaar laten.

Projecten Het CB besteedde niet alleen veel aandacht aan de uitwerking van de aanbevelingen van het onderzoeksrapport, maar boog zich ook over zaken die al te lang op de plank waren blijven liggen. Zo hadden verschillende parochies soms al lang geleden een voorstel voor een project ingediend. De gestructureerde manier waarop dergelijke voorstellen tegenwoordig bij het CB moeten worden aangeleverd en vervolgens door het CB moeten worden beoordeeld, werd netjes in acht genomen en wierp nu ook zijn vruchten af. De voorstellen van Eindhoven, Schiedam, Delft en Zeeland konden zo worden gehono-

reerd, mede omdat de financiering ervan al in de begroting van dit jaar was meegenomen.

Arbeidsvoorwaarden Het CB keurde een omvangrijk pakket arbeidsvoorwaarden goed dat mede door de Commissie voor Personeelsbeleid was voor-bereid. Hiermee zijn allerlei regelingen en afspraken die her en der verspreid waren overzichtelijker in één pakket samengebracht.

Samenstelling CB Omdat deken prof.dr. Peter-Ben Smit in verband met zijn aanstelling in Bern mogelijk soms verhinderd is vergaderingen van het CB bij te wonen, koos de Haarlemse Geestelijkheid pastoor drs. Robert Frede tot secundus. Ook de plaats in het CB van de vertegenwoordiger namens de leken uit het bisdom Haarlem kan worden vervuld: de heer Gert-Jan van der Hulst uit IJmuiden komt binnen afzienbare tijd de gelederen versterken. DS

Studiedag geestelijken

Op de donderdag na de Synode (29 november 2018) was er een al eerder geplande studiedag voor de geestelijken, gewijd aan de bestrijding en het voorkómen van seksueel misbruik. Els Deenen, namens de oecumenisch opgezette Stichting Misbruik in Pastorale Relaties (SMPR) begeleidster van protestante gemeenten die met misbruik (meestal door hun voorganger) te maken hebben gekregen, leidde de geestelijken in in de verschillende dilemma’s en vragen waarvoor je als pastor kunt komen te staan. Daarbij kwamen verschillende aspecten aan de orde die de deelnemers aan de studiedag ook al uit het rapport van de onderzoekscommissie als riskant hadden leren herkennen. Het is een kunst om een juiste balans te vinden tussen de nabijheid die in een pastorale relatie nodig is, en de afstand die een pastor als professionele hulpverlener in acht moet nemen. Met enkele beschrijvingen van casussen en een praktische oefening in posit ie kiezen werden de deelnemers zich (nog sterker) bewust van de tricky situaties waarin zij terecht kunnen komen of zich misschien feitelijk altijd al bevinden. DS

nummer 9 3 Februari 2019

Bisschoppelijk Bureau

Verbouwing Wie af en toe in Amersfoort komt, zal het gemerkt hebben: er wordt verbouwd. Dat is hard nodig om het gebouw opnieuw bij de tijd te brengen. Dat wil zeggen dat achterstallig onderhoud aangepakt wordt, maar dat ook enkele ingrepen worden gedaan die tot doel hebben het gebouw meer bruikbaar te maken. En bovendien wordt het geheel opgefrist en het interieur vernieuwd. Verwacht wordt dat met deze investering het gebouw efficiënter geëxploiteerd kan worden en dus ook meer zal opbrengen. Die opbrengst is nodig om het gebouw op langere termijn te kunnen behouden voor onze kerk.

Bezetting Medewerkster van het BB Anne Maaike Folkers is sinds eind november met ziekteverlof. Hierdoor is er in de afgelopen periode het nodige aan werk blijven liggen. We vragen uw begrip daarvoor. Om de achterstanden niet verder te laten oplopen is er vervanging gezocht en gevonden. Een deel van de taken die rechtstreeks verband houden met de aarts-bisschop wordt overgenomen door priester Victor Scheijde. Het gaat daarbij met name om de coördinatie van bepaalde initiatieven. Voor de overige werkzaamheden is Elly Jonkers bereid gevonden enkele ochtenden per week bij te springen. Beiden maken vanaf week 4 een start met hun werkzaamheden. We wensen Anne Maaike ook vanaf deze plaats een goed herstel toe. JV / MKR

Vastenactie en vastenboekje 2019

Het CB bepaalde in november ook het doel van de actie die gedurende de komende vastentijd zal worden gehouden. Er werd gekozen voor ondersteuning van een initiatief van het Jongerenplatform van de Syrisch-Orthodoxe Kerk in Nederland, waarmee vluchtelingen uit het Midden-Oosten en met name uit Syrië worden opgevangen en wegwijs gemaakt in de Nederlandse samenleving. Het propaganda-materiaal dat werd opgesteld door pastoor Age

Kramer en ontworpen door Joep Gravemaker uit IJmuiden is inmiddels onderweg naar de parochies. Het ligt in de bedoeling om behalve geld in te zamelen ook daadwerkelijk ont-moetingen met de vluchtelingen of degenen die hen begeleiden te organiseren. We hopen zo op een inspirerende en succesvolle actie. Voor het vastenboekje werd gekozen voor een herdruk van een verschenen deeltje dat nu onder de titel Dragers van het licht. Met Micha op weg naar Pasen bij uitgeverij Jongbloed ver-schijnt en ook door onze uitgeverij Pascal binnen en buiten de kerk zal worden verspreid. De winkelprijs zal �€ 7,50 bedragen. De parochies kunnen het via de webshop van de OKKN met korting per tiental bestellen; de prijs bedraagt dan �€ 5,- per boekje. Sommige parochies bieden het boekje overigens om niet aan de kerkgangers aan of vragen een vrijwillige bijdrage. DS

Bewogen Synode

De Synode 2018 stond bijna volledig in het teken van het onderzoeksrapport van de Commissie Stevens over seksueel misbruik in de Oud-Katholieke Kerk van Nederland. Op de aangepaste agenda stonden naast het rapport alleen nog de financiële jaarstukken. De Synode is immers verplicht jaarlijks het financieel verslag van het voorafgaande jaar (2017) en de begroting voor het volgende (2019) formeel goed te keuren. In zijn toelichting gaf de thesaurier-generaal te kennen dat de fondsen waarop de Oud-Katholieke Kerk een beroep kan doen, beschikken over voldoende middelen om de financiële toekomst van de kerk te waarborgen. Volgens hem was veeleer het ledental van onze kerk een punt van zorg dan de financiële dekking van de begrote structurele en incidentele uitgaven. ‘We moeten niet onder de vijfduizend leden zakken,’ zo zei hij. De overige tijd werd geheel gewijd aan de bespreking van het rapport, de statements van de bisschoppen en het Plan van Aanpak.

Begonnen werd met de statements van de bisschoppen. Zij erkenden fouten te hebben gemaakt en op punten tekortgeschoten te zijn. Zij hebben overwogen af te treden, maar

nummer 9 4 Februari 2019

kwamen uiteindelijk tot het inzicht dat de kerk dienen betekent om dit in goede en slechte tijden te doen. Uit hun falen hebben zij lering getrokken en er zijn maatregelen getroffen om herhaling daarvan in de toekomst te voorkomen. Vanuit de Synode kwam er opnieuw stevige kritiek op de bisschoppen, maar ook de kritische sprekers spraken hun steun uit voor het aanblijven van de bisschoppen. Twee slachtoffers van seksueel misbruik waren als sprekers uitgenodigd om hun verhaal te doen. Zij vertelden over de impact die het op hun leven had gehad. Toen zij aan het woord waren, was het muisstil in de zaal. In reacties op hun woorden en de bevindingen van het rapport klonk veel verdriet en boosheid door, gemengd met schaamte. Maar ook verbazing, dat zoiets in onze kerk heeft kunnen plaatsvinden. Niets bleef in deze discussie onbenoemd of toegedekt. Met als eindvraag: hoe nu verder? Daarvoor is een Plan van Aanpak gemaakt, bestaande uit zeven aanbevelingen. Deze werden stuk voor stuk doorgenomen en van toelichting en commentaar voorzien. De zeven punten van het Plan van Aanpak hebben betrekking op de volgende onderwerpen:

1. hoogste prioriteit geven aan het slachtoffer; 2. vertrouwenspersonen (intern); 3. in opleiding en pastorale praktijk aandacht

voor seksueel grensoverschrijdend gedrag; 4. personeelsbeleid (inclusief vrijwilligers-

beleid); 5. meldpunt voor slachtoffers van seksueel

misbruik; 6. de klachtenprocedure; 7. daadkrachtig bestuur.

Dit Plan van Aanpak biedt hoop voor de toekomst. Het is een doorwrocht antwoord op de problemen waar wij ons nu voor gesteld zien. Van de Synode kreeg dit Plan brede steun. Met dit brede draagvlak kan het Collegiaal Bestuur nu verder met het ontwikkelen en imple-menteren van de voorgenomen maatregelen. Hiervoor is een periode van twee jaar uitgetrokken, maar het merendeel van de maatregelen zal in het komend half jaar al getroffen kunnen worden. BM

Commissie Financiën en Materieel: Jaarverslag 2017

De Commissie Financiën en Materieel (CFM) van de OKKN heeft in 2017 een kantelpunt bereikt. De transitie dat de Financiële Raad de ondersteuning van de kerk op bouwkundig en financieel gebied geïntegreerd is gaan aan-pakken is in 2017 afgerond. De CFM bestond in 2017 uit: Ineke Schenk (voorzitter en fondsenwerving), Marina Schenk (secretaris), Teun van Dam, Willem Horstman en Jill Horstman (bouwkundige experts), Johan van der Laan, Ruud Laurijs en Maarten Schönfeld (financieel controleurs). Johan van der Laan, Ruud Laurijs, Ineke Schenk en Marina Schenk bereikten in 2017 het einde van hun termijn. Begin 2018 zijn Jan Pieter Schoon en Jeroen Cornelissen als nieuwe leden aan-getreden, beiden als financieel controleur. Vanaf 1 januari 2018 heeft Maarten Schönfeld naast zijn controleurschap de taak van voorzitter op zich genomen en per 1 september 2018 is Tineke van Dam secretaris geworden. Momen-teel zijn er nog vacatures voor deskundigen voor de fondsenwerving en voor een controleur en een bouwkundig expert. De CFM heeft in 2017 acht keer vergaderd. In deze vergaderingen zijn de aanvragen van de parochies voor bouwkundige adviezen, subsidies of andere machtigingen besproken en adviezen daarvoor geformuleerd. Daarnaast werd de stand van zaken van toezicht op en controles van de financiën en van de bouwkundige inspecties besproken en werden werkbezoeken van de bisschoppen voorbereid. De thesaurier-generaal en een vertegenwoordiger van de ORKA, een belangrijke subsidiegever, namen ook aan de vergaderingen deel. In 2017 hebben voor het eerst alle parochies (afgezien van één statie) complete jaarstukken aangeleverd, die goed vergelijkbaar waren omdat ze in een standaard rekenschema zijn opgesteld. Het blijkt wel lang te duren voordat van alle parochies de jaarstukken zijn ontvangen: pas rond het einde van 2017 was het overzicht over 2016 compleet. Uiteraard streven we ernaar om dit te versnellen.

nummer 9 5 Februari 2019

Handboek CFM De CFM beschikt al over een intern reglement; het Statuut vergt echter dat er ook een handboek CFM voor alle parochies beschikbaar is, waarin haar werkwijze wordt uitgelegd en toegelicht. Voor dit handboek zijn deels al in 2017 de basisteksten opgesteld, maar we verwachten het pas tegen het einde van 2018 voor publicatie klaar te krijgen. In 2018 werd ook begonnen met een verdere vereenvoudiging van de financiële controles, door de zogeheten matrixen in één vorm samen te voegen, waardoor er snel een up-to-date overzicht ontstaat over alle parochies, beide bisdommen en de kerk als geheel. Dit helpt natuurlijk om het bestuur van de kerk efficiënter en accurater te maken. Ook kunnen daardoor aanvragen tot machtiging gemakkelijker worden beoordeeld. Voorts zijn we ook de werkwijze bij financiële controles verder aan het stan-daardiseren en stroomlijnen. MS

Beleidsplan Missie Sint Paulus

In het afgelopen jaar hebben we bij de Missie Sint Paulus boeiende gesprekken gevoerd over wat ons persoonlijk drijft in het werk voor de Missie, hoe we ons verrijkt voelen in ons geloofsleven door de contacten die voortvloeien uit ons werk en over de toekomst van het werk. Daarnaast hebben we de Jubileumtoer gehad: we konden ingaan op vele uitnodigingen van parochies in het land waar we ons verhaal vertelden en ook zo in gesprek gaan over de vraag wat diaconaat en missie is en in welke richting het werk zich zou kunnen ontwikkelen. Die gesprekken en ontmoetingen zijn nu samengevat in een Concept Beleidsplan: een aantal samenhangende gedachten die richting geven aan ons doen en laten. Dat is handig omdat we ons nu niet bij elke activiteit en elke projectaanvraag hoeven af te vragen of we het moeten doen, waarom, wat we willen bereiken en hoeveel tijd, energie en geld het mag kosten. Daarnaast kunnen ook anderen weten wat we willen bereiken en waarom; zo hopen we steeds beter in gesprek te komen met de mensen in de parochies. Het is een concept: we gaan in een jaar tijd bekijken of we inderdaad steun hebben aan dit

plan en of anderen inderdaad beter zien wat de bedoeling is van de Missie Sint Paulus. Het Concept Beleidsplan Missie Sint Paulus is op te vragen bij ondergetekende: age.kramer@gmail.com. AK

Liturgie in actie: kerkasiel Den Haag

In Den Haag is al sinds 26 oktober 2018 een non-stop kerkdienst gaande rondom een familie van vluchtelingen uit Armenië die in de Bethelkerk asiel hebben gevonden. Het is een manier om tijd te winnen in de hoop op een betere oplossing voor deze mensen en hun lotgenoten, en als verzet ook tegen enkel rigiditeit in het doorvoeren van regels. Collega-priester Peter-Ben Smit en ik hadden ons als voorgangers aangemeld en in de zeer vroege morgen van 17 december waren we aan de beurt. Liturgie in actie, zou je kunnen zeggen. Toch is de sfeer die van een kerkdienst en niet die van actievoeren. Ter voorbereiding probeerden we een orde van dienst samen te stellen vanuit de wens zoveel mogelijk tijd te vullen, een wat merkwaardig uitgangspunt uiteraard voor het maken van liturgie. We kozen dus veelal voor de langste versies van gebeden, liederen en lezingen. Maar tijdens het vieren bleek dat het anders was: het is geen vullen van tijd, maar het gaande houden van de lofzang. We namen de brandende kaars over van een voorganger en gaven hem later door aan de voorganger na ons. Een eenvoudig gebaar, maar wel een bewogen moment, rijk aan betekenis.

Het was 04.00 uur toen Peter-Ben en ik begonnen aan onze opdracht. Meer dan 650 voorgangers uit allerlei kerken en delen van ons land waren ons toen al voorgegaan, onder wie ook onze collega’s Louis Runhaar en Jutta Eilander. Tot mijn verrassing waren er op onze ‘onmogelijke’ uren maar liefst tien mensen om met ons mee te vieren, onder wie parochianen uit onze kerken in Amersfoort en Utrecht. De meesten van hen waren al voor de tweede keer een groot aantal uren aanwezig bij de liturgie van dit kerkasiel.

nummer 9 6 Februari 2019

We begonnen met de Metten, waarin we ook de O-antifonen een plaats gaven, die traditioneel vanaf 17 december worden gezongen. Aansluitend vierden we de rorate-mis, voor één van de quatertemperdagen van de Advent. Sommige teksten raakten me in deze situatie nog meer dan anders: ‘U moet de vreemdeling uw liefde bewijzen, want u bent zelf vreem-delingen geweest in Egypte’ (Deut. 10,19); ‘Gelukkig wie uw huis bewonen, daar zij U steeds mogen loven!’ (Ps. 84,5); ‘Gedenk ook allen hier tegenwoordig (…) Verlos en bevrijd hen, vervul hen met hoop op heil en behoud voor eeuwig’ (uit Eucharistisch gebed 1). Peter-Ben wist een gloedvolle predicatie te verzorgen en wonderlijk genoeg zongen we precies om 07.00 uur ons laatst geplande lied, waarna we het licht konden doorgeven aan de volgende voorganger. Dankbaar om wat we hebben mogen mee-maken, verheugd over de verbondenheid met zovelen die hierbij betrokken zijn en ook wel met zorg over hoe dit zal verder gaan doken we de ochtendspits in, op weg naar huis. EP

Maartenspenning voor Laura Zwart-Vuil

Tijdens de Nieuwjaarsvespers op 6 januari in de Haarlemse kathedrale kerk kreeg mevrouw Laura Zwart-Vuil de Sint Maartenspenning overhandigd door deken Wietse van der Velde en kanunik Grete Verheij-de Jager van het Metropolitaan Kapittel van Utrecht. In haar laudatio prees laatstgenoemde Laura met de Egmondse uitdrukking Ôit elêêpeld (= ‘uitgelepeld’: uitgeteld, opgebrand, total loss), die ik helaas niet goed kan uitspreken, voor het feit dat zij onvermoeibaar tijd en energie aan de kerk heeft geschonken. Zo was ze onder meer lid van het Collegiaal Bestuur, van de Financiële Raad, herhaaldelijk van het Egmondse kerkbestuur, is ze dat nog altijd van de Haarlemse Bisschopskas en bovendien in Egmond koordirigent. In een schriftelijke felicitatie prees de bisschop van Haarlem haar om haar trouw en nabijheid ook in persoonlijk moeilijke tijden. Bij de nieuwjaarsontmoeting na afloop van de vespers, die zoals gewoonlijk

werd opgeluisterd door koorzang van de schola – die voor het eerst haar trouwe koorleider Klaas Wijker moest missen – en de Anglican Singers onder leiding van Martin van Bleek, werd Laura door de vele meevierders gefe-liciteerd. Vanaf deze plaats doen we dat graag nog een keer: proficiat! DS

Seminariereeks

In de Publicatieserie Stichting Oud-Katholiek Seminarie verscheen het deel nr. 60: Ambt – Sp i r i tua l i t e i t – Roep ing . Theo log i s che verkenningen, met bijdragen van Rebekka Willekes, Marleen Blootens, Jos Moons, Mattijs Ploeger en Wim Dekker. De bijdragen bieden uit verschillende tradities en plekken in de kerk inzicht in de band tussen spiritualiteit, ambt en roeping. De auteurs zijn rooms-katholiek, protestants en oud-katholiek. Monastieke, pastorale, en wetenschappelijke perspectieven komen ruim aan bod, waarbij de auteurs eigen ervaringen in gesprek brengen met hun theologische traditie. De teksten gaan terug op symposia in 2017 en 2018; de bundel verscheen onder redactie van Peter-Ben Smit en is te verkrijgen via de webshop van www.okkn.nl. Een abonnement op de reeks is ook mogelijk; meer informatie: dhr Emile Verhey, e.verhey@okkn.nl. PBS

nummer 9 7 Februari 2019

nummer 9 8 Februari 2019

S p r i n g p r o c e s s i e E c h t e r n a c h2-daagse bedevaart

10 - 11 juni2 0 1 9

Inclusief busreis, 1 overnachting in Hotel Meyer in Beaufort op basis van een tweepersoonskamer en logies en ontbijt en diner bij aankomst.Pastorale begeleidingTarieven p.p.Pelgrim ca. € 150,-

Toeslag eenpersoonskamer € 35,00Reisdatum en 10 en 11 juni 2019Eventueel kunt u bij de St. Vitusparochie in Hilversum uw auto gratis parkeren en met de trein naar Utrecht komen.Geef u vóór 1 maart op bij pastoor Victor Scheijde:

victor.scheijde@okkn.nlof op dinsdag of vrijdag op 06-27865967

Ga dit jaar met de Oud-Katholieke Kerk mee op de 2-daagse bedevaart naar Echternach in Luxemburg.

Ontmoetingsdag OEK

Op zaterdag 16 februari 2019 zal de jaarlijkse Ontmoetingsdag van het Overleg Episcopale Kerken (OEK) worden gehouden. De bijeen-komst vindt plaats in Conferentiecentrum In de Driehoek, Willemsplantsoen 1c te Utrecht. De dag begint om 9.30 uur met een ochtendgebed in de Utrechtse Sinte Gertrudiskathedraal, naast het conferentiecentrum, waarna er vanaf 10.00 uur inloop met koffie/thee is. Om 10.30 uur begint het programma, waarbij dr. Mattijs Ploeger, rector van het Oud-Katholiek Seminarie, als dagvoorzitter optreedt. Het programma is veelzijdig en bestaat uit vier delen. 1. Aartsbisschop Job Getcha (Oecumenisch Patriarchaat) zal spreken over twee documenten van het Panorthodoxe Concilie (2016): The Mission of the Orthodox Church in Today's World en The Relations of the Orthodox Church with the Rest of the Christian World. Aartsbisschop Joris Vercammen (OKKN), Geert van Dartel (RK) en ds. Margrithe Veen (PKN) zullen als co-referenten optreden. De documenten zullen in de Nederlandse vertaling beschikbaar zijn en zijn digitaal te vinden via: https://tinyurl.com/yazft6lu en https://tinyurl.com/y9hfs3af 2. Dr. Jaap van Slageren zal zijn boek In gesprek met Mor Polycarpus, aartsbisschop van de Syrisch-Orthodoxe Kerk van Antiochië in Nederland onder de aandacht brengen. 3. Zuster Hildegard Koetsveld, benedictines in de Onze-Lieve-Vrouweabdij Oosterhout, zal haar vertaling van Communion and otherness (auteur: metropoliet John Zizioulas) getiteld Gemeen-schap en andersheid presenteren. 4. De dag wordt om 15.00 uur besloten met een vesper in de kathedraal.

Entreeprijs, inclusief koffie/thee/lunch: �€ 10, -, bij binnenkomst te betalen. Opgave vóór 9 februari via: secretarisoek@gmail.com of 06 1785 7683. Alle belangstellenden zijn van harte welkom! MvdW

De navolging van Christus: ‘Een hoge vorm van vrijheid’

Wat hebben Ignatius van Loyola, Oscar Wilde en Herman Pleij gemeen? Het belang dat zij hechten aan het boek De navolging van Christus van de Zwolse mysticus Thomas a Kempis (1380-1471). Ignatius vindt er de basis voor de persoonlijke, geestelijke vriendschap met Jezus, inclusief het zelfonderzoek, die nog steeds de jezuïeten inspireert tot een actieve rol in de wereld. Het boek raakt ook de negentiende-eeuwse ster-schrijver Oscar Wilde. ‘Ik ga nu naar bed’, schrijft hij in 1876, ‘na het lezen van een hoofdstuk van de heilige Thomas a Kempis. Ik denk dat het dagelijks een halfuur werken aan je innerlijk zeer stimuleert tot heiligheid.’ Historisch letterkundige Herman Pleij noemt in zijn boek Moet kunnen onder meer het individualisme en de eigen verantwoorde-lijkheid, kenmerkend voor de beweging van de Moderne Devotie waar Thomas deel van uit-maakte en belangrijk in de Nederlandse mentaliteit van nu. Wie zulke uiteenlopende persoonlijkheden raakt is bijzonder. Thomas a Kempis is een vijftiende- eeuwse kerkhervormer die de misstanden in de kerk van zijn tijd bestrijdt en pleit voor sociale betrokkenheid. Maar hij draagt met de Moderne Devotie, de beweging waarvan hij de spreekbuis is, ook een intense persoonlijke spiritualiteit uit. Deze inspireert mensen binnen en buiten de Rooms-Katholieke Kerk en leidt tot het vernieuwende Concilie van Trente (1545-1563).

Wat is Thomas voor iemand? Schrijfster Désanne van Brederode noemt hem in haar nawoord bij de vertaling door Paul Silverentand ‘soms behoorlijk rechtlijnig en fel’. ‘Kijk daardoorheen,’ zegt ze, ‘hij schrijft voor de niet altijd even geletterde of spirituele monniken van zijn tijd’. Verwacht ook geen ‘zelfhulpboek dat je een beloning in het vooruitzicht stelt’ en waarvan je de resultaten ‘in een groep moet gooien’. Houd je eenzaamheid voor Christus. En zie de zo verkregen openheid niet als beloning maar als een begin. Voor theoloog Paul van Geest is Thomas a Kempis een ‘angstige perfectionist die zichzelf

nummer 9 9 Februari 2019

en zijn omgeving op de zenuwen werkt’. Maar juist de moeilijkheden die hij zich hiermee op de hals haalt, doen hem boven zichzelf uitstijgen. Voor Van Geest beseft hij gaandeweg steeds meer zijn eigen onvolmaaktheid, en brengt hij dat besef over op de lezer. Hij bevrijdt je zo van ‘het ideaalbeeld dat je van jezelf hebt, of van de gedachte dat alles om jou draait’. Dat doet pijn. Maar Thomas laat je wel een ‘hoge vorm van vrijheid’ proeven. Ook carmeliet Kees Waaijman wijst op de verinnerlijking. Valkuilen daarbij zijn ‘werk-heiligheid’ en ascetisme. En maak je op de geestelijke weg die je zo inslaat vooral geen voorstellingen van de ‘klaarlichte dag van de eeuwigheid’: het is slecht voor de verinner-lijking. Maar denk nu ook niet dat het boek het dagelijks leven ‘haat’: het idee dat het de laatste horizon van ons bestaan blootlegt is juist prikkelend en uitdagend. ‘Het besef van onze eindigheid (…) is een kracht die ons leven kan veranderen.’ JS

Thomas a Kempis, Navolging van Christus. Ingeleid door R. van Dijk en K. Waaijman. Vert.: R. van Dijk, Kampen (Ten Have) 2008. Thomas a Kempis, De navolging van Christus. Vert.: P. Silverentand, nawoord: D. van Brederode. Amsterdam (Athenaeum-Polak&Van Gennep) 2007. Thomas a Kempis, Navolging van Christus in jonge taal. Hertaald door M. de Vries, ’s Hertogenbosch /Mechelen (KBS) 2008.

Bisdom Haarlem

Vijf jaar statie Mijdrecht

Echt feest was het zaterdag 26 januari! Na een gedegen voorbereiding van de cateringgroep, de cantorij en huisorkest Vos met Coby Roelofsen op haar dwarsfluit, de kosters, bisschop Dirk Jan Schoon en rector Erna Peijnenburg, kon de viering van vijf jaar statie Mijdrecht niet meer stuk. Een mooi bericht in twee kranten, uitnodigingen naar alle parochies, het leidde tot een goed gevulde kerk. De bisschop en de rector gingen samen voor in de dienst van Maria Lichtmis, met kaarsenwijding en lichtprocessie en de preek bestond uit een preekgesprek tussen de twee voorgangers. Heel fijn dat onze oud-pastoor Henk Schoon erbij was, we hebben nog een plekje in zijn hart. We hebben gebeden voor Ryan Dries, die gastlid is geworden en meewerkt met de catering- en de kerkbalansgroep. Aan het einde van de dienst gaf Alex Blok namens de parochie Alkmaar onze statie een mooie grote paaskaarsstandaard cadeau, waar-mee we erg blij zijn. Er kwamen verschillende felicitaties binnen, waaronder die van emeritus pastoor Wim de Boer en zijn vrouw Clémence, die negen jaar geleden samen met pastoor Henk Schoon aan het begin stonden van het oud-katholieke initiatief in Mijdrecht. Ze vergeten ons niet en wij hen ook niet. In de toekomst kijken, nee, dat lukt ons niet, maar vast staat dat er een hele hechte en toch open gemeenschap is ontstaan in de Ronde Venen. We zijn dankbaar en vragen Gods zegen voor ons allen en voor onze toekomst als statie, en wie weet ooit nog eens als parochie. Voorwaarde voor een fijne toekomst met elkaar is wellicht een goed resultaat van de actie kerkbalans en niet verlegen zijn: vertel mensen in jouw omgeving wie we zijn, deel de nieuwe folder uit en nodig ze van harte uit om met ons mee te vieren. Het levert je wat op, dat blijkt wel: vriendschap, aandacht waar nodig, rust, verdieping en zingeving. MF

nummer 9 10 Februari 2019

Bisdom Utrecht

Uit het Utrechts Overleg

In het aartsbisdom Utrecht hebben we geen diocesane vergadering gehad; wel is het Utrechts Overleg bijeengekomen, een kerngroep uit de Utrechtse geestelijkheid, die onder meer de agenda voorbereidt voor de bisdomver-gaderingen. Met name omdat de regio Zuid-Nederland een wat onpraktische samenstelling had – weinig kerkplekken, grote afstanden – is er per 1 januari 2019 een nieuwe indeling van het aartsbisdom van start gegaan. We spreken niet langer van regio’s maar van bisdomgroepen. Er zijn drie bisdomgroepen: Midden: Utrecht, Hi lversum, Culemborg , E indhoven en Schoonhoven; West: Rotterdam, Den Haag, Le iden, Schiedam, Gouda, Dordrecht , Middelburg en Delft; en Oost: Arnhem, Nijmegen, Amersfoort, Hengelo, Friesland en Groningen. Op dit moment werken we aan de overgang van de regio’s naar de nieuwe bisdomgroepen. De oude convocatoren roepen de pastores van de nieuwe regio’s bijeen. Daarna zullen nieuwe convocatoren gekozen worden en nieuwe afspraken worden gemaakt. Een tweede gesprekspunt was oecumenische samenwerking, met name met evangelisch-lutherse gemeenten. Hierbij is een advies van de Bisschoppelijke Commissie voor Geloof en Kerkorde besproken. Er zijn nog veel vragen die verdere verdieping van dit thema nodig maken. Ten derde is gekeken naar de ontwikkeling van ons bisdom als het gaat om de groeicijfers. Per regio zijn alle kerkplekken besproken. Duidelijk is dat investeringen op de lange termijn leiden tot ontwikkeling van de kerkplekken. Groei in ledental ontstaat niet binnen enkele jaren maar na tien jaar kan een kerkplek zich sterk ontwikkelen. Op 11 mei is de bisdomdag. De organisatie is in handen van priester en geestelijk verzorger Marieke Ridder en ondergetekende. Het programma is al ver gevorderd, maar een aantal praktische afspraken moet nog gemaakt worden. Het belooft een interessante dag te worden rond het thema Familiariteit. RR

Internationale Oecumene

Anglicanen – oud-katholieken

In 1931 sloten de oud-katholieke kerken van de Unie van Utrecht en de Kerk van Engeland het zogenaamde Bonn Agreement, waarbij zij elkaar als katholieke kerken erkenden en een volledige kerkelijke gemeenschap met elkaar konden vaststellen. Dat was in die tijd een unicum en dat is het eigenlijk vanwege de bondigheid van de verklaring, die later werd uitgebreid tot alle anglicaanse kerken, ook altijd gebleven. Vanaf de jaren tachtig van de vorige eeuw wordt die verbondenheid onder meer gestalte gegeven in de Anglican Old-Catholic International Co-ordinating Council (AOCICC ), die telkens voor vijf jaar wordt samengesteld door de hoogste bestuursorganen van de beide kerkfamilies, voor de anglicanen de Anglican Consultative Council en voor de oud-katholieken de Internationale Bisschoppen Conferentie. De AOCICC kwam van 16 tot en met 19 januari 2019 in Praag bijeen, voor de zevende en laatste bijeenkomst onder het huidige mandaat (2013-2019). Zoals te verwachten werd de meeste tijd besteed aan het opstellen van een eindrapport over de afgelopen vijf jaar. Er viel aardig wat te melden, want naast de gebruikelijke bezigheden werd er een paar jaar geleden een pelgrimstocht voor jongeren naar Echternach georganiseerd, werd er gewerkt aan een brochure die over en weer informatie moest geven en werd er in kaart gebracht waar en hoe anglicanen en oud-katholieken samenwerken. Bij de gebruikelijke ronde waarbij informatie wordt uitgewisseld was er vanzelfsprekend veel aandacht voor het onderzoek naar het seksueel misbruik in onze kerk en de manier waarop wij daarop gereageerd hebben. Terwijl er in sommige anglicaanse kringen naar aanleiding van het onderzoeksrapport scherpe kritiek op onze kerk wordt geleverd, spreken anderen juist hun waardering uit voor de manier waarop de zaak in alle openheid is aangepakt. De Amerikaanse anglicanen (The Episcopal Church, afk.: TEC) in Europa hebben hun parochies ondergebracht in de Convocation of

nummer 9 11 Februari 2019

American Churches in Europe, die geleid wordt door hun bisschop in Parijs. De huidige bisschop, Pierre Whalon, is onlangs teruggetreden en wordt opgevolgd door Mark D.W. Edington die op 20 oktober werd gekozen en op 6 april aanstaande in Parijs de bisschopswijding zal ontvangen.

Van 26 april tot en met 7 mei aanstaande wordt in Hong Kong de al eerder genoemde Anglican Consultative Council gehouden, de vijfjaarlijkse wereldwijde bijeenkomst van alle anglicaanse kerken. Namens de Unie van Utrecht zal onder-getekende aan deze bijeenkomst deelnemen. DS

nummer 9 12 Februari 2019