Nieuwe wetgeving, meer armoedeLaat ze niet vallen!

De feiten

WSW staat voor Wet sociale werkvoor-

ziening. In 2009 werkten 103.750

mensen in de WSW met een indicatie,

omgerekend 91.611 fulltime formatie-

plaatsen. Gemiddeld werkt men 30-32

uur. Hiervan werkt 5% via begeleid

werken, dat wil zeggen op basis van

een arbeidsovereenkomst met en bij

een reguliere werkgever. Daarvan

werkt 23% via detachering, individueel

of in groepsverband, 22% werkt in

groepsverband op locatie (bijvoorbeeld

in een plantsoen) en 48% werkt

binnen het SW-bedrijf. Ten behoeve

van deze doelgroep zijn circa 10.000

ondersteuners actief.

In 2009 werd 2,4 miljard euro ontvan-

gen van het ministerie van SZW. Per

gerealiseerde arbeidsplek bedroeg de

subsidie 27.000 euro. In 2009 stonden

18.718 mensen op de wachtlijst.

Om WSW-geïndiceerden op de wacht-

lijst te activeren, hebben gemeenten en

UWV re-integratiegelden ter beschik-

king gesteld om activeringsprogram-

ma’s mogelijk te maken. Men doet dan

al arbeidsritme, werknemersvaardig-

heden, et cetera op. Dit gold in 2009

voor 30% van de mensen op de

wachtlijst.

Laat ze niet vallen!

Onder dit motto voert de FNV campagne tegen de kabinetsplannen met de

Wet werken naar vermogen. Als die plannen doorgaan, betekent dat een

verlies van 70.000 arbeidsplaatsen in de sociale werkvoorziening. Die gaat op

slot. Jonge mensen met een indicatie voor de sociale werkplaats worden

veroordeeld tot thuis zitten. Bijstandsgezinnen worden onderworpen aan

een huishoudtoets. Ouders met een bijstandsuitkering worden afhankelijk

van hun volwassen kinderen als deze betaald werken en inwonen. Het

inkomen van de kinderen wordt gekort op hun bijstandsuitkering.

De Wajong wordt uitgekleed en de toegang bemoeilijkt, mensen met een

arbeidshandicap die nog wel iets kunnen, komen niet meer in aanmerking

voor een uitkering en hebben geen recht op ondersteuning om aan het werk

te komen. Over de hele linie gaan de uitkeringen omlaag, jaarlijks een

beetje, maar totaal zo’n 14 procent, tot wel honderd euro per maand.

Tienduizenden mensen worden veroordeeld tot thuiszitten en een leven in

armoede.

Mensen met een uitkering moeten keihard vechten tegen vooroordelen.

Vooroordelen die diepgeworteld en hardnekkig zijn. Een vrouw met een

Wajong-uitkering vertelt in deze krant dat ze zich constant moet verdedigen

omdat ze “van onze belastingcenten leeft.”

Een bijstandsvrouw ziet af van een sociaal leven omdat ze zich niet altijd wil

verdedigen voor een misdaad die ze niet begaan heeft. De misdaad dat ze

met een slechte gezondheid ter wereld kwam en daardoor nauwelijks kan

werken.

Deze mensen voelen dagelijks wat het kabinet doet en nog meer gaat

doen: prikkelen en opjagen. Prikkelen door minder uitkeringen toe te

kennen en de uitkeringen te verlagen. Opjagen door te beweren dat er voor

iedereen die wil werken, werk is. Dat is misleidend.

Het gevolg van dit alles is, naast een leven in armoede, verregaande sociale

uitsluiting.

Laat ze niet vallen! Vecht met ons mee om de plannen van dit kabinet

tegen te houden. We willen een menswaardig bestaan voor mensen met een

beperking en de mensen die uit de boot vielen en op het sociaal minimum

terecht kwamen. Tussen gezond en gehandicapt staat vaak een dom ongeluk

dat iedereen kan overkomen.

In deze krant kunt u de verhalen lezen van de mensen die het aangaat, die

de dupe zullen zijn van de voorgenomen bezuinigingen. Ik hoop van harte

dat de mensen u over de streep trekken.

Laat ze niet vallen!

Leo Hartveld

FNV-bestuurder

Herman zit in het vierde jaar van de studie politicologie. Hij liep vast tijdens zijn

studie rechten. Hij werd depressief en kon zich moeilijk staande houden in het

studentenleven. Hij besloot zich te laten testen. De diagnose luidde PDD-NOS,

een autismestoornis. Met hulp van zijn ouders heeft hij toen een Wajong-

uitkering aangevraagd.

Herman: “Zonder Wajong is er voor ons geen vangnet. Mensen met een

beperking moeten een zelfstandige toekomst op kunnen bouwen.” Hij woont

zelfstandig en ziet niets in de plannen van het kabinet om de Wajong-uitkering

bij het huishoudinkomen op te tellen. “Je moet toch een beetje geld hebben om

een eigen leven op te kunnen bouwen.“

Studerende Wajongers worden in de plannen van het kabinet als gewone

studenten beschouwd en zullen naar verwachting de studie niet af kunnen

maken zonder vermogende ouders. Herman: “Dan zou ik met mijn aandoening

nu dus al lang thuis zitten en zou ik nooit meer een tweede kans krijgen? Zonder

die Wajong zat ik nu bij mijn ouders achter de geraniums!”

Vanuit een groep autisten is begonnen met een maatjesproject. Een ‘gezonde’

student helpt een student met een beperking zijn studie door te komen. Zijn

huidige maatje studeert bestuurskunde; Herman heeft heel veel aan zijn steun.

Zo leert zijn maatje hem tentamens te plannen en overzicht te houden.

Herman wil niet met zijn achternaam genoemd worden. “Ik wil na mijn studie

graag een baan bij de overheid of zo en ik weet nu nog niet of ik wel wil dat een

werkgever over tien, twintig jaar op internet kan vinden dat ik een stoornis heb.

Dus beter alleen mijn voornaam.”

“Door die Wajong-uitkeringkan ik studeren en aanmijn toekomst werken”

Herman26 jaar. Student met Wajong-uitkering.

De kabinets-plannen: Werkennaar vermogen

■ De bijstand, Wajong, Wet WIJ en

WSW worden ondergebracht in één

regeling met één budget, de Wet

werken naar vermogen.

■ De bijstandswet wordt aange-

scherpt en vormt de voorwaarden

voor deze nieuwe regeling. Zo komt

er bijvoorbeeld een gezinsinkomen.

■ De uitkeringen worden verlaagd

doordat de overdraagbare heffings-

korting uit het minimumloon wordt

gesneden. Dat betekent op termijn

14% verlaging van de bijstand. Dat

is op termijn ongeveer euro 100 per

maand minder.

Arbeidsplaatsenin de socialewerkvoorzieningverminderd met 70.000

Geboren worden met een beperking,

invalide na een ongeluk of ziek

worden, het overkomt jaarlijks

duizenden mensen. Veel van deze

mensen kunnen en willen werken.

Helaas lukt het niet iedereen om dat in

het gewone bedrijfsleven te doen.

Daarom bestaat er de mogelijkheid van

de sociale werkvoorziening, een

beschermde werkplek voor mensen

met een functionele beperking. Nu zijn

er nog ongeveer 100.000 arbeids-

plaatsen in de WSW. In de toekomst

moet dat volgens het kabinet terug

naar 30.000 arbeidsplaatsen. Dat

terwijl er nu al ongeveer 20.000

mensen op de wachtlijst staan voor een

SW-bedrijf.

Als zestienjarige startte Mael met een interieuropleiding in Utrecht. Vastbe-

sloten een zelfstandig leven op te bouwen. Haar gezondheid gooide roet in het

eten. Artsen constateerden na een lange zoektocht uiteindelijk een te trage

schildklier, maar ze heeft meer klachten. Last van haar rug als gevolg van een

ongeluk, moe en weinig energie. Mael heeft nu ruim 5 jaar een Wajong-

uitkering en woont bij haar ouders.

“Afgelopen half jaar ben ik op zoek gegaan naar werk voor twee halve dagen

in de week. Maar het is moeilijk passend werk te vinden binnen mijn kunnen. Ik

doe wat vrijwilligerswerk voor een jongerencentrum. Dat doe ik met veel

plezier. Inzetten voor anderen en creatief bezig zijn.

“Ik ben een aantal jaren geleden begonnen met schilderen en heb nu al wat

werk verkocht. De opdrachten blijven binnenkomen dus wie weet ligt hier mijn

toekomst. Via via heb ik een klein baantje gevonden. Eens in de twee à drie

maanden interview ik een lid van een kunstenaarsvereniging voor de nieuws-

brief.

“Door de Wajong-uitkering zie ik weer kansen voor de toekomst. Je wilt op

een gegeven moment zelfstandig worden. Op enig moment stopt de Wajong

wellicht. En dan? Iedereen zegt: je hebt zo veel talenten. Maar ik zie me al bij

een werkgever aankomen: ‘Hallo, ik heb geen diploma’s, maar wel talenten!’“

“Hallo, ik hebgeen diploma’s,maar weltalenten!”

Mael 25 jaar. Wajong-uitkering.

Wajonguitkering

■ Alleen arbeidsgehandicapten die

volledig en duurzaam arbeidsonge-

schikt zijn, hebben in de toekomst

nog recht op Wajong!

■ Gedeeltelijk arbeidsongeschikten,

naar schatting 80% van de nieuwe

Wajongers, gaan vanaf 2013 de

bijstand in. Zij krijgen dan ook te

maken met de huishoudtoets.

■ Jongeren met een arbeidshandicap

die zich na 2012 melden voor een

uitkering kunnen, wanneer ze zelf-

standig wonen, in aanmerking

komen voor een bijstandsuitkering.

■ Mensen die voor 2012 al een

Wajonguitkering ontvingen, krijgen

te maken met een verlaging van

5%, naar 70% van het minimum-

loon. Aangezien alle uitkeringen tot

2013 nog eens stapsgewijs 14%

worden verlaagd, zal de Wajong

uiteindelijk bijna met eenvijfde

verlaagd zijn.

Esther wil graag werken. Ze heeft stage gelopen bij het WSW-bedrijf Lander in

Geldermalsen. Met haar achttien jaar was ze de jongste werknemer bij de

sociale werkvoorziening. Ze staat op de wachtlijst van het WSW-bedrijf.

Ze zit nu thuis. Daar is ze onrustig en ongelukkig onder. Ze wil werken, maar

de deuren van het WSW-bedrijf zitten nu al als gevolg van de voorgenomen

kabinetsplannen op slot. En dat is nog niet alles. Als de kabinetsplannen door-

gaan, krijgen mensen als Esther ook geen Wajong-uitkering meer omdat ze

ouders met een inkomen boven het sociaal minimum hebben.

“Ik heb absoluut rust nodig,” zegt Esther, “als het te druk om me heen wordt,

krijg ik vreselijke hoofdpijn. Ik heb een stofje in mijn hersens dat niet werkt,”

legt ze uit. “Ik ben achterblijvend, zeg ik maar in mijn eigen woorden. Vroeger

werd er gezegd dat ik autistisch was, meer niet. Sinds de diagnose PDD-NOS is

het voor mijn ouders makkelijker om met me om te gaan, ze snappen veel beter

wat er zich in mijn hoofd afspeelt.”

Ooit zal ze zelfstandig gaan wonen, met begeleiding, “al blijf ik toch het liefst

zolang mogelijk bij mijn ouders wonen.” Haar vader is ongerust. Hij spreekt de

hoop uit dat alle veranderingen in de WSW niet betekenen dat er geen plek

meer is voor jongeren als Esther. Dat het geen dagopvang gaat worden. ”Zie je

onze Esther daar al zitten met alles wat ze kan?”

Esther18 jaar. Wajong-uitkering en een WSW-indicatie.

Huishoudtoets

Bij de jongeren met een arbeids-

handicap die een uitkering aanvragen

en nog thuis wonen, gaat de huishoud-

toets gelden. Dat wil zeggen dat

gekeken wordt naar het totale

inkomen binnen het gezin. Is dat meer

dan het sociaal minimum (bijstands-

niveau), dan is er geen sprake van een

uitkering. Als het minder is dan het

sociaal minimum kan het gezin een

gezinsinkomen ontvangen conform de

huidige norm voor echtpaar in de

bijstand.

Het grootste deel van de jongeren met

een arbeidshandicap die een uitkering

aanvragen, woont nog thuis, 35 tot

40% zal in de nieuwe situatie niet in

aanmerking komen voor een uitkering

omdat hun ouders werken. Wajong is

tot nu toe individueel en staat los van

het inkomen van je ouders, en ook van

een eventueel vermogen dat zij hebben

of dat je zelf hebt.

De bezuinigingen op de Wajong

worden dus gehaald doordat mensen

hun uitkering kwijt raken. Niet doordat

ze aan het werk komen. Van de Wajon-

geren die nog wel een uitkering

krijgen, wordt deze in 2013 verlaagd

met ongeveer 50 euro per maand.

”Ik ben achterblijvend zeg ikin mijn eigen woorden”

Klaas wil na jarenlange omzwervingen nu eindelijk wel eens een gewone

betaalde baan. Een plaats binnen een WSW-bedrijf vindt hij ook prima, maar de

kans daarop is klein. “Je kunt gek genoeg tot je 65e Wajonger blijven.

De afgelopen jaren zijn er wel steeds regels veranderd, maar als ik die op mezelf

toepas blijk ik telkens buiten de boot te vallen.” Als tiener kreeg hij last van een

zenuwaandoening. Toen het wat beter ging, volgde hij een mbo-opleiding maar

die is inmiddels niet meer up-to-date.

Klaas wil dolgraag weer naar school of aan het werk. Met zijn

informaticaopleiding en stage-ervaringen in de zorg moet dat volgens hem ook

goed kunnen. Vanuit zijn stageplaats als assistent systeembeheerder op een

locatie voor gehandicapten deed hij veel ervaring op in het zoeken naar

mogelijkheden om iemand met een handicap - zonder armen of mensen met

een hersenbeschadiging - met de PC te laten werken.

Hij kreeg een vaste aanstelling onder de voorwaarde dat hij algemene

locatiehulp zou worden. Dus ook werkzaamheden als het begeleiden bij sport,

taarten bakken, doemiddagen en overige activiteiten. Hij vroeg herhaaldelijk

om bijscholing maar dat lukte niet. Het werk ging hem goed af. Hij had er

plezier in en de mensen waarmee hij werkte ook.

Toch kwam er een kink in de kabel. “Ik kon niet meekomen bij de

vergaderingen. Ik weet niet wat spierdystrofie is of de verschillen tussen

hersenbeschadiging x of z. De ene tast je kortetermijngeheugen aan de andere

het lange.”

In 2006 leidde het tot ontslag en hij ging opnieuw de molen in. Hij kwam op

de wachtlijst voor een plaatsje in de WSW en daar staat hij nu nog steeds op.

“Met de Wajong tot mijn AOW

op de wachtlijst voor een

WSW-bedrijf!”

Klaas45 jaar. Wajong-uitkering.

Aan de slag in het regulierebedrijfsleven

De gedachte van het kabinet is dat op

termijn tweederde van de SW-geïndi-

ceerden bij gewone werkgevers aan de

slag kunnen. Er werken nu ongeveer

100.000 mensen in de SW en dat

zouden er op termijn nog maar 30.000

mogen zijn. Die krimp moet via natuur-

lijk verloop tot stand komen.

Het drastisch terugbrengen van de

capaciteit van de SW zal vooral conse-

quenties hebben voor de nieuwe

instroom; jonge mensen die vanwege

hun handicap aangewezen zijn op

beschut werk en ook voor mensen op

de wachtlijst. De kans dat mensen op

de wachtlijst nog in de SW terecht-

komen is bijzonder klein. De SW gaat

op slot. Zou een gewone werkgever de

43-jarige en gehandicapte Cor

aannemen of de 45-jarige Klaas?

Gezien hun ervaringen in het reguliere

bedrijf niet, want daar werden ze er

vanwege hun handicap uitgegooid.

Geen duurzaamwerk

De FNV meent dat de arbeidsmarkt tot

op heden niet bereid is om duurzaam

werk aan arbeidsgehandicapten aan te

bieden. Dat verandert niet door voor

hen een nog lagere vergoeding te

vragen. Het streven is te bezuinigen

door grotere groepen mensen aan het

werk te helpen. De realiteit zal zijn dat

er grote groepen thuis komen te zitten

en hun kans op werk zien vervliegen.

De toegang tot de SW is voor hen afge-

sloten en de arbeidsmarkt wil hen ook

niet duurzaam opnemen.

Huidigewerknemers in de socialewerkvoorziening

Het kabinet stelt voor de huidige

SW’ers te ontzien, ze niet meer

opnieuw te keuren. Eenmaal binnen in

de WSW is binnen. De FNV betwijfelt

dit ten zeerste. Want wat betekenen al

die bezuinigingen voor hun positie,

hun cao en hun perspectief?

De gevolgen zijn nu al merkbaar.

Al in 2011 en 2012 moeten forse

bezuinigingen worden doorgevoerd,

waardoor de SW-bedrijven nu in de

problemen zijn gekomen. Daardoor

neemt ondermeer de begeleiding af.

De cao van de WSW staat onder druk.

Voor de nieuwe cao zitten de onder-

handelingen muurvast.

Er komen veel minder WSW’ers, dus

veel minder mensen die de pensioenen

op moeten brengen. Voor het

pensioenfonds zal de invoering van

Wet werken naar vermogen leiden tot

een enorme strop.

Huidige WSW’ers hebben een WSW-

indicatie. Er is weinig zekerheid over de

toekomst als er herindicaties komen.

Worden de huidige WSW’ers dan

volgens de oude normen of volgens de

nieuwe normen gekeurd? Op veel

SW’ers wordt grote druk uitgeoefend

om buiten de SW aan de slag te gaan,

zonder de noodzakelijke begeleiding.

Het risico van uitval is dan ook groot.Cor is één van die tienduizend mensen die op de wachtlijst staat voor een baan

bij een SW-bedrijf (sociale werkvoorziening), een echte baan volgens hem.

Zo’n echte baan verwerven, is één van zijn grootste wensen. Hij is geboren met

een spastische handicap. Heeft last van evenwichtsstoornissen en kan zich met

moeite concentreren. Leren ging hem niet makkelijk af.

Cor heeft in het verleden bij een gewoon bedrijf gewerkt. Daar werd hij na

vijftien jaar plotsklaps ontslagen, omdat zijn werkgever het te gevaarlijk vond

met zijn evenwichtsstoornissen. Cor heeft zich bij het ontslag neer moeten

leggen. Hij heeft nu een SW-indicatie, die toegang geeft tot de sociale

werkvoorziening en hij staat al heel lang op de wachtlijst. Dat komt omdat er

veel meer mensen aangewezen zijn op zogenaamd beschut werk dan er

plaatsen zijn.

”Dat is tenminste echt werk!” vindt Cor. Hij werkt momenteel vijf dagen in de

week als vrijwilliger bij Wisselwerk in Heemstede. Dat is een organisatie voor

training en dagbesteding. Hier bedient hij de telefoon, neemt de post aan,

versnippert papier en dat soort dingen. Hij krijgt ongeveer 30 euro per maand

vrijwilligersvergoeding. Dit komt boven zijn Wajong-uitkering en deze

vergoeding mag hij houden.

“Mijn grootste wens is een echte baan”

Cor43 jaar. Wajong- uitkering en op de wachtlijst

voor een SW-bedrijf.

Loondispensatie

In het regeerakkoord wordt de keuze

gemaakt heel snel te besluiten tot één

regeling, waarin wordt gewerkt met

loondispensatie. Arbeidsgehandi-

capten met een beperkte verdien-

capaciteit, dat wil zeggen dat ze niet

‘op volle kracht’ kunnen werken,

moeten via loondispensatie aan de slag

bij reguliere werkgevers. Ze moeten

onder het wettelijk minimumloon

werken. Dit kan tot 9 jaar lang duren

en pas daarna heeft men recht op het

minimumloon.

De werkgever krijgt ontheffing van de

plicht om het minimumloon te betalen

(dispensatie) tot maximaal het wettelijk

minimumloon (WML). Dit zal echter

lang niet door iedereen gehaald

worden, wat inhoudt dat er langdurig

(9 jaar) onder het WML moet worden

gewerkt. De reguliere werkgever

betaalt de loonwaarde van de mede-

werker, en afhankelijk daarvan vindt er

aanvulling met een uitkering plaats.

Deze arbeidsgehandicapten worden

dus nooit volledig werknemer, maar

blijven altijd uitkeringsgerechtigde.

De FNV vindt dat wie werkt, dit doet als

werknemer en dat moet tegen mini-

maal het wettelijke minimumloon.

Na meer dan 40 jaar werken kwam Henk in de bijstand. Dat is zo ongeveer het

spookbeeld van iedere Nederlander. Het zal mij niet overkomen, denk je.

Maar toch is het - ondermeer als gevolg van de recessie - duizenden overkomen.

Henk en zijn vrouw leven momenteel van ongeveer 1.000 euro netto per

maand. Er komen betere tijden, want Henk wordt over twee jaar 65. Dan krijgt hij

AOW en pensioen. Het echtpaar leeft van een gedeeltelijke WIA-uitkering met

een aanvulling vanuit de IOAW. Bij elkaar het sociaal minimum.

Henk werd ontslagen. De rechter oordeelde dat er geen grond voor ontslag

was, maar de werkgever ging door met procederen. Na verloop van tijd besliste

de rechter dat de arbeidsverhoudingen dusdanig verstoord waren dat hij

akkoord ging met ontslag. Henk kreeg wat geld mee en dat was het dan.

Omdat hij al eerder darmkanker had gekregen, probeerde hij met

terugwerkende kracht 100% afgekeurd te worden. Dat werd 78%. Als dat 80%

was geweest had hij niet bij de bijstand aan hoeven kloppen. Die 2% maakt het

verschil tussen bijstand een loongerelateerde WIA-uitkering.

Henk: “We zagen onszelf steeds als middengroep, maar wat je ziet is dat die

ook steeds verder naar beneden zakt. Het is voor ons een heel nieuwe ervaring.

We konden altijd met vakantie en hadden een auto. Maar ach, vroeger had ik

twaalf overhemden nu maar drie. Maar het leven gaat toch door en met één

paar schoenen gaat het ook!”

“Ik heb zo veel gewerkt, dat ik

me nergens voor schaam”

Henk63 jaar. Bijstandsuitkering.

“Met wat ik nu hoor over die bezuinigingen weet ik het helemaal niet meer.

Nog minder bijstand dat kan niet! En mijn dochter moet, als ze 18 wordt, bij

gaan dragen aan het huishoudinkomen. Het geld dat ze verdient met een

baantje moet ze bij mij inleveren en ik word gekort op mijn uitkering.

Zo ontneem je kinderen al meteen alle kansen. Het is toch ongezond als

kinderen op deze leeftijd voor hun ouders moeten gaan zorgen. Daar worden

ouders en kinderen ongelukkig van. Ik vrees ook dat er heel wat kinderen op

straat komen te staan.

Mijn ex-man betaalt wel alimentatie, maar dat gaat naar de DWI (Dienst werk

en inkomen) die mijn bijstand betaalt. Het is echt niet leuk om in de bijstand te

zitten. Ik heb dat nooit gewild.

Ik doe al jaren vrijwilligerswerk. Nu ga ik een opleiding doen en dan probeer

ik een baan te krijgen. Mbo maatschappelijk medewerker zorg. Daar kan ik alle

kanten mee op, bij de opvang van thuislozen of in de jeugdhulpverlening. De

kennis en ervaring heb ik. Ik probeer het diploma te halen. Ik heb een verkorte

opleiding gekregen, drie dagen stage en een dag per week naar school.

Carmen wil graag werken, maar dat ze 50 is, is een probleem. “Jongeren

vinden al geen werk dus laat staan ouderen, maar ik heb ervaring. Dat is mijn

toekomst: uit alle macht proberen een baan te krijgen. Ik hoop echt uit de

bijstand te komen.”

“Als ik het opgeef,hebben mijndochters geen kansmeer. Ik ben hunrolmodel”

Carmen50 jaar en alleenstaande moeder met 3 dochters.

Bijstandsuitkering van 919,70 netto per maand

plus enkele toeslagen.

Boven de vijftigwerkloos worden

Als je vijftig bent en werkloos

geworden, kun je in aanmerking

komen voor de inkomensvoorziening

voor oudere werknemers. Deze inko-

mensvoorziening voor oudere en

gedeeltelijk arbeidsongeschikte werk-

nemers (IOAW) krijg je via de

gemeente. De IOAW vult je inkomen

aan tot de hoogte van een bijstandsuit-

kering. Voor een IOAW-uitkering kun je

in aanmerking komen als je:

■ op of na je vijftigste verjaardag

werkloos werd en langer dan drie

maanden een WW-uitkering kreeg

op basis van het loon dat je

verdiende.

■ op of na je vijftigste een WGA-

uitkering kreeg en deze gestopt is

omdat je bij herbeoordeling minder

dan 35% arbeidsongeschikt was.

■ als werkloze werknemer de WW

volledig hebt doorlopen en voldoet

aan de 26 uit 36 weken eis en ook

voldoet aan de 4 uit 5 jaren eis.

De IOAW heeft wel een partnertoets

maar geen vermogenstoets. Je hebt

sollicitatieplicht.

Nieuw: met de aangescherpte

bijstandswet komt er ook in de IOAW

een verplichting tot het leveren van een

tegenprestatie.

Dirk laat een indrukwekkende map met sollicitaties zien. ”Je vraagt je wel eens

af waar dat allemaal goed voor is. Maar ik bewaar het maar netjes. Steeds was

de reactie:

“Past niet in het team. Voldoet niet aan de eisen, terwijl ik zeker weet dat ik er

wel aan voldoe. Ze vinden me gewoon te oud, maar ze spreken het niet uit.

Nu zegt de gemeente: wordt het niet eens tijd om aan het werk te komen?

Ja, dat vind ik ook maar ik kan geen ijzer met handen breken. Ik heb nu onge-

veer drieëneenhalf jaar bijstand.”

Een paar maanden geleden heeft de gemeente hem opnieuw aangemeld bij

een re-integratiebedrijf. Het aanbod was: post rond brengen, bij de groenvoor-

ziening werken of pakjes dichtplakken bij een WSW-bedrijf. Dirk: “De gemeente

zegt dat drie ongeschoolde baantjes goed is voor mijn cv. Ik probeer me dat echt

voor te stellen, dat ik op een administratieve functie solliciteer en dat de perso-

neelschef onder de indruk is omdat ik drie ongeschoolde baantjes heb gedaan.”

Dirk heeft mavo, havo, meao en een praktijkdiploma boekhouden. Ook

studeerde hij nog enkele jaren aan de Hoge School van Amsterdam. Tot drie jaar

terug deed hij betaald werk. Wel steeds met tijdelijke contracten of als ziekte-

vervanger.

“Werken met loondispensatie lijkt nu het toekomstbeeld. Waarom loon-

dispensatie als je gewoon kunt werken? En waarom zou het met loon-

dispensatie wel lukken? Omdat je goedkoper bent? Ik weet het niet. Bovendien

gaan de bijstandsuitkeringen in ieder geval naar beneden. Waar moet je dan

nog van leven?”

“Ik wil dolgraagaan het werk,maar het isvoor degemeentenooit genoeg.”

Dirk46 jaar. Bijstandsuitkering voor een

alleenstaande van 875 euro per maand.

Boven de zestigwerkloos worden

Als je zestig jaar of ouder bent op het

moment van werkloos worden, kun je

in aanmerking komen voor de Inko-

mensregeling voor Oudere Werklozen.

Deze IOW moet worden aangevraagd

in de woonplaats of regio. Het UWV

voert de regeling uit. Gehuwden of

samenwonenden moeten de regeling

samen aanvragen.

Je komt ervoor in aanmerking als je:

■ 60 jaar of ouder was op het

moment van werkloos worden.

■ Iemand kan een IOW-uitkering

krijgen na afloop van een WW-

uitkering. Als je tussen 1 oktober

2006 en 1 juli 2011 werkloos bent

geworden en langer dan 3 maanden

recht hebt op een WW-uitkering,

kun je na afloop van je WW een

IOW krijgen. De IOW is maximaal

70% van het minimumloon.

Er is sollicitatieplicht. Er is geen partner-

en vermogenstoets.

De regeling was tijdelijk en is ingegaan

op 1 december 2009 en zou vervallen

op 1 juli 2016. Als onderdeel van het

pensioenakkoord zal deze regeling

worden gecontinueerd.

Toekomst: de IOW verandert niet

door de aangescherpte bijstandswet.

Geen Wajong,maar bijstand

Iedereen die in de toekomst kan

werken, ook al is dat parttime en onder

het minimumloon, zal niet meer in de

Wajong terechtkomen. Zij komen

onder de bijstand te vallen. De polis-

voorwaarden in de bijstand gaan dus

ook voor hen gelden. Zoals een sollici-

tatieplicht en de verplichting om klusjes

te doen voor de gemeente, bijvoor-

beeld sneeuwruimen. De uitvoering

van de Wet werken naar vermogen,

waar jongeren met een arbeidshan-

dicap onder vallen, gaat naar de

gemeenten.

Dit wil de FNVvoor arbeids-gehandicapten

■ Behoud van beschut werk met een

gevarieerd werkaanbod.

■ Het wettelijk minimumloon voor

arbeidsgehandicapten als men naar

vermogen werkt.

■ De werknemersstatus voor arbeids-

gehandicapten.

■ Behoud van de cao WSW.

■ Een goede pensioenopbouw voor

arbeidsgehandicapten.

■ Een dwingende regeling voor werk-

gevers voor duurzame arbeidsinpas-

sing. De FNV stelt een premie voor.

Als de werkgever 1% Wajongers in

dienst heeft, krijgt hij vrijstelling van

die premie.

■ Maatwerk in begeleiding en werk,

mede afhankelijk van arbeids-

handicap.

■ Middelen voor re-integratie moeten

op peil blijven.

■ Stimuleren van maatschappelijk

verantwoord ondernemen.

■ Bij aanbestedingen door gemeenten

en anderen eisen stellen aan

arbeid/leerwerkplekken.

Petronella was als kind ziekelijk. Altijd moe en pijnlijke gewrichten. Ze had een

leven met hindernissen. Ze rondde de havo af en volgde een mo-studie waar ze

na afloop niks mee kon doen.

Baantjes liepen mis. Werken is, met het oog op haar gezondheid, vrijwel

onmogelijk. Natuurlijk wil ze graag een gewone baan. Maar ze kan maar kort

werken en dan moet ze rusten. Na jaren en jaren gedoe accepteert men bij de

sociale dienst nu eindelijk dat ze te ziek is om uren achter elkaar te werken.

Wajong kreeg ze niet, omdat het ziektebeeld te onbekend was. Pas veel later

bleek dat ze een stofwisselingsstoornis heeft. Petronella heeft haar bekomst van

de instanties. “Ik vind de behandeling ten hemel schreiend. Er wordt op

voorhand van uitgegaan dat je een fraudeur bent.”

Een sociaal leven heeft ze bijna niet meer. “Alles kost geld. De trein, de bus,

een cadeautje voor een verjaardag. Verzekeringen heb ik niet. Ja, de zorg-

verzekering moet wel, maar ik kan het eigen risico niet betalen dus ga ik niet

naar de huisarts, want stel je voor dat die een medicijn voorschrijft, dat moet ik

dan betalen. De realiteit van de bijstand is dat er alleen geld is voor eten, maar

verder nergens voor. Mijn plezier in het leven haal ik voor een deel uit lezen.

Door internet kan ik heel veel aan zelfstudie doen.”

“Als het minder wordt, moet ik op mijn oude dag nog gaan stelen, wat ik

beslist niet wil. Soms denk ik het duurt nog maar tien jaar en dan krijg ik AOW.

Dat is iets meer dan bijstand. Daar gaan ze toch hopelijk niet op bezuinigen?”

“Als de bijstand nog minder

wordt, moet ik gaan stelen,

al wil ik dat niet!”

Petronella55 jaar. Bijstandsuitkering voor een alleenstaande

van 861 euro per maand.

“Laat die mensen in de regeringeens proberen van 150 euro in demaand te leven”

Dit wil hetkabinet met de bijstand

■ De bijstandsuitkering wordt in

stapjes verlaagd met 14%. Dat is

uiteindelijk een korting van zo’n

100 euro per maand. Deze

aanscherping van de Bijstandswet is

in september 2011 door de Tweede

Kamer aangenomen.

■ Jongeren onder de 27 jaar die zich

melden bij het UWV of de sociale

dienst voor een bijstandsuitkering,

zijn verplicht eerst 4 weken zelf te

zoeken naar werk of een opleiding.

■ Er komt gezinsbijstand. In de huidi-

ge Wet werk en bijstand is er alleen

een inkomens- en vermogenstoets

van de partner. Als deze partner

werkt, dan heeft dit effect op de

hoogte van de uitkering. Het kabi-

net wil deze toets verbreden naar

het hele huishouden/gezin. Dit

betekent onder andere dat een

inwonend kind de uitkering verliest

als de ouders het minimumloon ver-

dienen of meer.

■ De ouders verliezen de uitkering als

het inwonende meerderjarige kind

werkt. Voor het kind betekent dit

dat hij/zij de financiële verantwoor-

delijkheid krijgt om voor het gezin

te zorgen. Opbouw van een eigen

stabiele toekomst komt hiermee

fors in het gedrang.

■ Alle gezinsleden gaan onder de

voorwaarden van de uitkering val-

len. Bijvoorbeeld een meerderjarig

kind dat na zijn schooltijd wil reizen

of vrijwilligerswerk doen, mag maar

vier weken in het buitenland verblij-

ven en heeft een sollicitatieplicht.

Anders wordt het gezin gekort op

de uitkering.

Eigenlijk zou Christiaan, die een autistische inslag heeft, naar de sociale werk-

plaats moeten. Hij had een indicatie. Bij een herkeuring werd hij afgekeurd voor

het WSW-bedrijf. Ragnhild zegt daarover: ”Op het moment dat hij bij de SW

komt, wordt er niet gekeken naar wat hij leuk vindt of niet, maar naar waar

plaats is. De schoonmaak bijvoorbeeld. Zo’n jongen wordt dan uit zijn leef-

omgeving geplukt en zo maar ergens neergezet. Maar hij is moeilijk te

motiveren en je moet constant achter hem aan lopen, hij heeft veel begeleiding

nodig. We zijn op zoek naar wat hij leuk vindt om te doen. Hij kan goed koken

en taarten maken.”

Christiaan wil graag doorleren, maar het gaat moeizaam. Op dinsdag gaat hij

naar het inloophuis in de stad om te eten. Zo proberen ze naar de situatie toe te

werken dat hij ergens zelfstandig of begeleid gaat wonen.

Ragnhild heeft vier kinderen die allemaal een Wajonguitkering hebben. Hoe

het komt dat alle kinderen een beperking hebben, weten de deskundigen ook

niet. Bij haar jongste zoon hebben ze onderzoek gedaan naar chromosomen.

Maar daar kwam niets uit.

Ragnhild leeft sinds 1995 van een bijstandsuitkering na een ingewikkelde

scheiding. Voor haar huwelijk werkte ze. Maar sinds ze kinderen heeft, is ze er

nog niet aan toe gekomen om daarover na te denken. Ze heeft het zo druk met

de zorg voor haar kinderen en gevechten met instanties. Ragnhild: “Mijn

jongste zoon woont nu in een tehuis en ik heb alleen maar ruzie. Over het halen

en brengen van huis naar het tehuis en terug en dat zelden goed verloopt. Bij

hem kwamen ze er pas achter dat hij wat mankeerde toen hij zeven was. Mijn

dochter heeft ook een beperking en mijn oudste zoon ook. Daar komen ze te

laat achter, ook al loop je als ouder te brullen er is wat mis.”

Ragnhild en Christiaan zijn beiden betrokken bij het theater van de Joseph

Wresinski Cultuur Stichting. Het werk van de Joseph Wresinsky Cultuur Stichting

valt onder het programma ‘cultuur als wapen tegen armoede en sociale uitslui-

ting’ van de Unesco. Ragnhild speelt mee en Christiaan helpt met de belichting.

Ragnhild: “Ik ben zo blij met de Stichting. Zij geven mij een kans. Ik doe mee om

de verhalen van ons te vertellen aan mensen die een wat groter budget hebben,

en die niet beseffen dat ze mensen enorm kunnen kwetsen door wat ze soms

zelfs onbedoeld doen.”

“Ik weet dat de bijstand gekort wordt. Met de kinderen heb ik het er nog niet

over gehad. Ik kan binnenkort alleen nog de vaste lasten betalen en dan is er

geen etensgeld meer, laat staan kleedgeld. Alles wordt duurder maar de uitke-

ringen gaan achteruit. De toekomst zie ik heel zwart in.”

Ragnhild52 jaar. Bijstandsuitkering voor een alleenstaande.

Haar 22-jarige zoon Christiaan woont bij haar en

heeft een (gedeeltelijke) Wajonguitkering.

Rien woont samen met vrouw en twee volwassen kinderen. Een van de kinderen

heeft een Wajonguitkering. Hij heeft nog enkele maanden WW. Voorheen

verdiende hij het minimumloon. Zijn WW is nu evenveel als een bijstands-

uitkering voor gehuwden.

De oudste zoon is 22 en wat men noemt een klassieke autist. Tot zijn achtste

heeft hij niet gepraat. Hij maakt maar een heel klein beetje contact en dat

vraagt veel energie. Hij heeft geen opleiding en kan niet werken, ook niet bij

een WSW-bedrijf. Hij krijgt een Wajonguitkering. Die uitkering is ook hard

nodig om alle extra kosten te kunnen betalen. Rien: “Ik weet niet hoe het zou

moeten zonder dat. Wat als ze die uitkeringen van thuiswonende kinderen gaan

afpakken? De regering wil wel iedereen aan het werk maar dat kan mijn zoon

domweg niet. Als hij een goede dag heeft, houden we hem een uur

gemotiveerd bezig.“

Rien heeft nog enkele maanden WW en dan wordt het IOAW. Dat is een

uitkering op bijstandsniveau. Zijn dochter woont thuis en zijn zoon voor een

groot gedeelte ook.“Het is heel erg krap met ons vieren. Gelukkig had ik nog

wat spaargeld. Daar teren we voorzichtig op in. Om nog enigszins te kunnen

leven.”

Hij is bezig zich om te scholen tot taxichauffeur. “Dan zou ik de IOAW uit

kunnen. Maar ik ga niet meer verdienen dan het minimumloon. Ik bouw dan

wel weer pensioen op. Dat is wel belangrijk. Ik heb al een baanaanbod. Maar ja,

dat zijn wel tijdelijke contracten.

Mijn dochter heeft gelukkig net een leerwerkplaats gekregen. Dan gaat ze

kostgeld betalen. Dat kan niet anders.”

“Je baan verliezen en dan

interen op je spaargeld”

Rien57 jaar. WW-uitkering.

Zo werkt de bijstand

Het uitkeringsrecht is opgedeeld in

diverse uitkerinkjes, toeslagen,

kortingen en voorzieningen met voor

iedere regeling een uitgebreide

bureaucratische rompslomp van

formulieren en bewijsstukken. Wie

daar wijs uit wordt, kan direct als senior

beleidsmedewerker sociale zaken bij de

gemeente aan de slag. Want niet alleen

cliënten, ook de uitvoerend ambte-

naren hebben de nodige moeite om

vast te stellen wie waarop recht heeft.

Deze rechten gaan vergezeld van

plichten die al even gecompliceerd zijn

opgesteld en meestal uitbesteed aan

marktpartijen. De markt van de re-inte-

gratiebedrijven werd nogal eens

beheerst door bedrijven die met een zo

laag mogelijke offerteprijs toch zo veel

mogelijk winst wilden maken. De

kwaliteit van die baan, de mate waarin

die past bij de wensen, de talenten en

zorgverantwoordelijkheden van de

cliënt en de vraag of iemand daarmee

werkelijk uit de armoede komt, is alle-

maal van ondergeschikt belang.

Bezwaar maken tegen bijvoorbeeld

een strafkorting betekent veel papier-

werk en in je eentje tegenover een

commissie komen te staan. FNV-leden

kunnen daarbij hulp vragen van de

bond.

In de nieuwe aangescherpte

Bijstandswet (september 2011) is de

verplichting tot het leveren van een

tegenprestatie opgenomen. Hoe

gemeenten die verplichting vorm

willen geven is nog niet bekend.

Alleenstaandeouders in debijstand

Alleenstaande ouders zijn overver-

tegenwoordigd in de bijstand. Veelal

staan ze er na een scheiding alleen

voor. Met de zorg voor de kinderen en

de zorg voor het inkomen. De groep

alleenstaande ouders (meestal

moeders) groeit sterk. Van deze groep

heeft ongeveer 29% een bijstandsuit-

kering. Dat gaat om 70.000 éénouder-

gezinnen (cijfers 2008).

Alleenstaande ouders in de Wet werk

en bijstand hebben het niet makkelijk.

Ook nu al worden in veel gemeenten

alleenstaande ouders gekort op hun

uitkering op het moment dat het

jongste kind 18 wordt. Ongeacht of die

kinderen dan nog naar school gaan of

niet.

Door de nieuwe plannen krijgen alleen-

staande ouders nog minder geld en

nog minder mogelijkheden om aanvul-

lende voorzieningen aan te vragen.

Met een WSW-indicatie kreeg Gert-Jan werk als verpakkingsmedewerker bij een

autofabriek.

“Mensen in de WSW doen heel nuttig werk. In de plantsoenen, op straat, in de

catering of een kantine of postafhandeling. En het werk wordt heel netjes

gedaan. Het wordt gesubsidieerd, omdat mensen die in de SW werken hun

beperkingen hebben en dus niet aantrekkelijk zijn voor een reguliere werk-

gever. Ik hoop dat de WSW blijft bestaan. Want ik denk niet dat ik werk krijg bij

een gewoon bedrijf. Mijn werktempo ligt lager, vele malen lager dan van een

gezond iemand en ik ben veel afwezig.’”

“Mensen in de WSW doen heel nuttig werk”

Gert-Jan28 jaar. Verpakkingsmedewerker in de WSW.

Ook dit wil hetkabinet met de bijstand

■ Verplichte tegenprestatie. In de aan-

gescherpte bijstandswet kan men

verplicht worden om met behoud

van uitkering maatschappelijk nutti-

ge werkzaamheden te verrichten

zoals sneeuwruimen en schoffelen.

Er is nog veel onduidelijk onder

welke voorwaarden dit gebeurt.

■ Aanvullende voorzieningen in de

bijstand worden gemaximeerd tot

110% van het wettelijk minimum-

loon.

Bijzondere

werknemers

Tekst Ans Pelzer en Marie Kiebert

Fotografie Chris de Bode

Verhalen uit de sociale werkvoorziening

Verantwoording

De verhalen zijn een verkorte weergave van langere interviews. De volledige

interviews zijn te lezen op www.fnv.nl, thema Werken naar vermogen. Alle

geïnterviewden hebben de verhalen geautoriseerd. Verschillende mensen

wilden anoniem blijven. Die wens hebben we gerespecteerd.

Tekst en interviews: Ans Pelzer Eindredactie: FNV Marketing & Communicatie Fotografie:

Chris de Bode Vormgeving: B5: Boudewijn Boer Druk: Grafimedia De Bruijn Datum: November 2011

Verhalen uit de socialewerkvoorziening

Geen stimulansvoor werkgevers

Er is geen enkele stimulans voor

werkgevers om jonggehandicapten in

dienst te nemen. Tot nu toe heeft

slechts 4% van de werkgevers een

Wajonger in dienst, dus 96% niet en

daar wordt in de kabinetsplannen niets

over afgesproken.

Uitkering voorzelfstandigeouderen

Ook (voormalige) zelfstandigen

kunnen in aanmerking komen voor een

uitkering. De IOAZ (Inkomensvoorzie-

ning Oudere en gedeeltelijk Arbeids-

ongeschikte gewezen zelfstandigen).

Om in aanmerking te komen voor een

IOAZ-uitkering moet je onvoldoende

inkomen hebben om van te leven en

gestopt zijn met je werk als zelfstan-

dige. Daarnaast moet je voldoen aan

een aantal voorwaarden. We noemen

er twee, maar er zijn meer:

■ Je bent 55 jaar of ouder, maar

jonger dan 65.

■ Je hebt ten minste 10 jaar als zelf-

standige gewerkt. Of je hebt 3 jaar

als zelfstandige gewerkt en bent

daaraan voorafgaand 7 jaar in loon-

dienst geweest.

Over de sociale werkvoorziening

heeft de FNV in samenwerking met

Abvakabo FNV een boek met

verhalen uitgebracht. Bijzondere

werknemers. Verhalen uit de

sociale werkvoorziening.

Geschreven door Ans Pelzer en

Marie Kiebert, met foto’s van Chris

de Bode.

Het boek is te koop in de boek-

handel (137 pagina’s,

ISBN 978-90-74736-41-1)

Van de foto’s van de werknemers

uit de sociale werkvoorziening is

een tentoonstelling gemaakt, die

bestaat uit 23 oprolbare panelen.

Bij alle foto’s staat een korte

toelichtende tekst.

De tentoonstelling kan kosteloos

worden geleend om aan publiek te

tonen of als randprogrammering

bij discussie- en voorlichtings-

bijeenkomsten over de plannen

van de regering met de sociale

werkvoorziening en de onderkant

van de arbeidsmarkt.

Voor het reserveren van de tentoonstelling en voor meer informatie

kunt u contact opnemen met:

FNV Vakcentrale, fnvlokaal@vc.fnv.nl tel. 020-5816728

Of kijk op www.fnvlokaal.nl

Abvakabo FNV, wsw@abvakabo.nl tel. 079-3536418

Of kijk op www.abvakabofnv.nl/bijzonderewerknemers

Contactgegevens van de bij de FNV aangesloten bonden kunt u vinden op

www.fnv.nl