Netwerken van neuraal naar psychosociaal - zonderzorg.nl Rexwinkel.pdf · • Huiselijk geweld •...

Netwerken van neuraal naar psychosociaal

Marja Rexwinkel Klinisch psycholoog, psychotherapeut

IMH specialist en directeur OuderKindLijn

http://images.google.com/url?sa=i&rct=j&q=mri+scan+brein+verwaarlozing&source=images&cd=&cad=rja&docid=90ANUgOg32En0M&tbnid=Dz6zyroELA8r_M:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.beststart.org/OnTrack_English/1-importance.html&ei=c8p2UYSzOqOd0QW244EQ&bvm=bv.45512109,d.ZWU&psig=AFQjCNHwcSWHRDOEbkjvN8hyaeD6U22ZRA&ust=1366825911587804

• Infant verwijst naar kinderen tot en met 3 jaar

• Mental verwijst naar de sociale-, emotionele- en cognitieve ontwikkeling

• Health verwijst naar het welzijn van jonge kinderen en hun gezinnen

14-6-2013 OuderKindLijn(c) 2012 2

Wat betekent IMH

• - 10 maanden tot 5 jaar

• Vroege ervaringen doen ertoe

• Invloed van stress tijdens de zwangerschap

• Protectieve en risicofactoren

OuderKindLijn(c) 2012

IMH 2013: ontwikkeling en relatie tussen ouder en kind staat centraal

14-6-2013 3

• De relatie tussen ouder en kind staat centraal ook al tijdens de zwangerschap

wetenschappelijke pijlers:

• neurobiologie

• geheugenonderzoek

• gehechtheidsonderzoek


Wat is IMH ontwikkeling in relatie

14-6-2013 5

van neuraal naar psychosociaal


http://images.google.com/url?sa=i&rct=j&q=mri+scan+brein+verwaarlozing&source=images&cd=&cad=rja&docid=q1H29uFQOZqEbM&tbnid=9EHgefr5KWvGqM:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.borderlinecase.nl/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=46&Itemid=2346&limitstart=10&ei=u8p2UaSYG5CY1AXB-4HQCA&bvm=bv.45512109,d.ZWU&psig=AFQjCNHwcSWHRDOEbkjvN8hyaeD6U22ZRA&ust=1366825911587804

van neuron naar omgeving

http://images.google.com/url?sa=i&rct=j&q=mri scan brein kind&source=images&cd=&cad=rja&docid=akHILmm1uhFwyM&tbnid=OTsV9cbXW-Ow-M:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.hannekegroenteman.nl/archive/2004/08/27/liefde-voor-kind-verslavend-als-cocaane-&ei=oct2UfyICdSY0AX68ICQAQ&bvm=bv.45512109,d.ZWU&psig=AFQjCNEEKTvmAeB3LqGKxK6mUNOIz1B90A&ust=1366826267801087

http://images.google.com/url?sa=i&rct=j&q=baby+familie+marokkaans&source=images&cd=&cad=rja&docid=m7ID4ZULzurCsM&tbnid=dyA-PbKqRRm_rM:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.123rf.com/photo_11844742_happy-muslim-family-lying-on-floor-isolated-over-white-background.html&ei=L8x2UZa_COOl0AXiw4CwDg&bvm=bv.45512109,d.ZWU&psig=AFQjCNFLKTHgEtC4OiTNB82cMuUierUO2w&ust=1366826380840234

Creating connections

• Er is een verlies aan menselijke relaties in de huidige maatschappij

• Meer angst en depressie

• Steeds meer mensen leven alleen, ‘disconnected ’ van familie en maatschappij

• Vele relaties lopen via technologie, social media

• Mensen moeten hun eigen emoties meer zelf reguleren er is een beweging van de maatschappij af

14-6-2013 M.J.Rexwinkel(c)all rights reserved

Relationships are a matter of life and death (James Coan, 2013)

• Hoe meer sociaal geïsoleerd, hoe groter de kans dat iemand eerder sterft ongeacht aan welke ziekte, in welke plaats ter wereld en in welke cultuur

• Wij reguleren elkaar

• Ons lichaam reageert op emotie en chronische stress


Ace study 17.000 mensen


http://images.google.com/url?sa=i&rct=j&q=ace study&source=images&cd=&cad=rja&docid=KYSL0EOBuTpZ7M&tbnid=G83szQQ6aoeYvM:&ved=0CAUQjRw&url=http://acestudy.org/&ei=D_Z2UeKAPcfEPKjJgaAI&bvm=bv.45580626,d.bGE&psig=AFQjCNHKNSL1HMmAqQ_OuuKgMOxY0iqo-A&ust=1366837130235583

ACE study

• Alcoholisme

• Depressie

• Huiselijk geweld

• Seksueel misbruik

• Suïcide

• Seksueel gedrag adolescenten

- promiscuïteit, - tienerzwangerschap

• werksituatie

• Leverziekte

• Hart en vaatziektes

• Roken

• Voorschrijven van anti -depressiva

• COPD ( chronische longziekte)



http://images.google.com/url?sa=i&rct=j&q=ace study childhood experiences&source=images&cd=&cad=rja&docid=f3N1yXlgsjTA7M&tbnid=xCZRIFoz45QtoM:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.samhsa.gov/children/social_media_apr2011.asp&ei=EfJ2Ufq-IcWvO9GjgfAG&bvm=bv.45580626,d.bGE&psig=AFQjCNHPiXCln_qN9uA9312xCYTej21K1A&ust=1366836079244343

van neuraal naar psychosociaal een vroeg begin samen starten

OuderKindLijn(c) 2012 14-6-2013 14

14-6-2013

Samen starten samen werken Premature baby

14-6-2013

Samen starten, samenwerken premature baby, depressie, andere cultuur, armoede

14-6-2013

Samen starten samen werken van calorie naar spel van spel naar calorie

• Kind factoren: huilen, slapen, eten, regulatie, prematuur

• Ouder factoren: angst, depressie, trauma

persoonlijkheidsproblematiek

• Lichamelijke factoren: koemelkallergie, reflux, eczeem, KNO

klachten, medische complicatie, eerdere complicatie tijdens zwangerschap, doodgeboren kindje miskramen abortus, fertiliteitsproblematiek

• Omgevingsfactoren: sociaal isolement, migratie,

relatieproblemen, huiselijk geweld, armoede


Wat is van invloed

op de ouder-kindrelatie

14-6-2013 18

Creating connections

• Neuroscience

• Interrelationele neurobiologie


Van neuron naar omgeving

• Modern neurowetenschappelijk onderzoek toont aan dat soma en psyche veel dichter bij elkaar staan dan vroeger werd gedacht

• Het stress-systeem vormt een verbinding tussen soma en psyche


1. Stress: een neurobiologisch ‘tweesnijdend zwaard’

2. De ontwikkeling van het stress-systeem: risico’s en kansen

3. Stress, emotionele problemen en lichamelijke ziekten: een vicieus samenspel

Het stress systeem


Wie reguleert wie?

• Bij fysieke of emotionele druk of belasting… helpt het stress-systeem om evenwicht te bewaren , maar…

• datzelfde systeem kan in bepaalde (chronische) omstandigheden ….ziek maken

Het stress-systeem beschermt, maar kan ook beschadigen…


wanneer stress chronisch, of te intens is hulpeloosheid / hopeloosheid (geen controlegevoel, geen uitzicht op beterschap)

gebrek aan sociale steun (inclusief ‘slechte start in het leven’)

gepaard met negatieve levensstijlfactoren

In welke omstandigheden is stress het meest ziek-makend ?


stress - trauma continuum

De kwaliteit van de ouder-kindrelatie

bepaalt, in samenspel met genetische factoren,

de veerkracht en prikkelbaarheid van het zich

ontwikkelende stress-systeem van het kind

Copyright OuderKindLijn 2012

• Niet alleen postnatale, maar ook prenatale problemen (stress/angst/depressie)bij de moeder kunnen in het zich ontwikkelende stress systeem van het kind blijvende sporen nalaten

•


• Rol van stress, emotionele en sociale problemen

• Stress tijdens de zwangerschap heeft invloed op interacties na de geboorte


Prenatale stress

14-6-2013 27

• Uit onderzoek blijkt dat baby’s die in de baarmoeder blootgesteld zijn, aan hoge of wisselende niveaus van moederlijke stresshormonen, een verminderde capaciteit hebben om op stressvolle gebeurtenissen te reageren


De invloed van stress

14-6-2013 28

• Betere band tijdens de zwangerschap leidt tot betere band na zwangerschap

• Veilige gehechtheid: betere uitkomsten voor baby zowel emotioneel als lichamelijk

• Gedesorganiseerd: later meer gedragsproblemen, meer depressie en angst, meer somatische problemen


Verband tussen gehechtheid voor en na de geboorte is groot

14-6-2013 29

Proces met 3 aspecten:

1. Gevoelens ervaren t.o.v. de ongeboren baby

2. Interactie hebben met de ongeboren baby

3. Ontwikkeling van een identiteit als moeder en vader


Wat is prenatale gehechtheid?

14-6-2013 30

• Neemt toe naarmate de zwangerschap vordert

• Neemt toe nadat de moeder beweging voelt van de ongeboren baby

• Vraag: wanneer voelde u zich voor het eerst echt zwanger?


Ontwikkeling van prenatale gehechtheid

14-6-2013 31

• Zijn er beelden over het aanstaande ouderschap? • Wat voor ouder wil je graag zijn?

• Wat voor baby zou je graag willen?

• Heb je een beeld van de baby in je buik?

• Hoe verandert de relatie met je partner door de

komst van de baby denk je?


Hoe kom ik in gesprek over prenatale gehechtheid?

14-6-2013 32

1. Thema leven:

Kan ik mijn baby in leven houden?

2. Thema liefde:

Kan ik van mijn baby houden en mijn baby gelukkig maken?

3. Thema steunsysteem:

Heb ik voldoende sociale steun om voor mijn baby te zorgen?

4. Thema identiteit:

Kan ik mijn identiteit aanpassen aan de nieuwe moederrol?


The Motherhood Constellation, intergenerationele netwerken

hechtingstheorie

• In tijden van stress en ontregeling, de ander als veilige haven, de ander die er is als je hem of haar nodig hebt, iemand die nabij is


Gehechtheidstheorie van de wieg tot het graf

• In tijden van stress ontregeling kunnen vertrouwen op een gehechtheidsfiguur/ouder(s) voor troost, steun, bescherming en hulp bij het reguleren van heftige emoties

• Regulatie is in de relatie

• Leidt tot gevoel van competentie, autonomie, zelf kunnen reguleren, veilige basis en exploreren

• Individuele verschillen in gehechtheidsstijl, veilig, angstig,

vermijdend, gedesorganiseerd



http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0272494409000486

Veilige hechting

• Veilige hechting faciliteert exploratie

• Onveiliger hechting interfereert met exploratie


• De gehechtheidsfiguur/ouder als veilige basis

en bron van troost

• Verstoring door een gebrek aan sensitiviteit of

wisselende sensitiviteit van de

gehechtheidsfiguur/ouder

Gehechtheid: dimensies

Veilig Onveilig

14-6-2013


http://images.google.com/url?sa=i&rct=j&q=fraley and shaver 2000&source=images&cd=&cad=rja&docid=e6keZd9DpQUeiM&tbnid=IavDu7B6JoR17M:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.uea.ac.uk/providingasecurebase&ei=bAR4UbGoDojA0QXmtYFA&bvm=bv.45580626,d.d2k&psig=AFQjCNF0T1fL2Mp4zQWQLsk7unjalhcVmQ&ust=1366906096187061

Onveilig gehecht = stoornis?!

• Onveilige gehechtheid is GEEN stoornis

• Onveilige gehechtheid is soms de meest optimale aanpassing aan een minder optimale omgeving

• Onveilige gehechtheid is een strategie

14-6-2013

• Twee manieren van onveilige gehechtheid

• Gehechtheidsgedrag op momenten van angst of spanning

• Minimaliserend (vermijdend): de ouder is consequent

insensitief

• Maximaliserend (ambivalent): de ouder is inconsequent

sensitief


Minimaliserend Maximaliserend

14-6-2013

• Verstoringen in de organisatie van het gehechtheidspatroon (kan bij veilige en onveilige patronen voorkomen)

• Verstoring door beangstigend of extreem insensitief oudergedrag

• Ouders met onverwerkt verlies, trauma’s


Georganiseerd Gedesorganiseerd

14-6-2013

Psychopathologie

Onveilig

Gedesorganiseerd

Gehechtheid in

vroege kindertijd Psychopathologie in

jong-volwassenheid

Gehechtheid en ontwikkeling

14-6-2013

Onveilige ≠ gedesorganiseerde gehechtheid

• Bij gedesorganiseerde gehechtheid valt de gebruikelijke strategie tijdelijk weg (tegenstrijdigheden in gedrag, bv. wiegen, hoofdbonken)

• Daarom altijd als tweede classificatie naast de andere strategie

• Bij algemene populatie ongeveer 15% D, bij sommige ‘mishandelde’ steekproeven tot 80%

14-6-2013

Veilige hechting ouders die voorspelbaar zijn en goed afgestemd

op hun baby

• Gevoel van veiligheid en vertrouwen

• Behoeftes worden gezien en erkent

• Veiligheid om te spelen en te exploreren

• Match mismatch en rematch

• Belang van reparatie als belangrijkste kenmerk van velige hechting

14-6-2013

• Still Face Experiment by Dr. Edward Tronick, UMass Boston – Infants are sensitive to the responses they receive from their caregivers. This video shows how quickly they can become anxious and disoriented when their primary caregiver (in this case the baby's mother) does not respond as expected to the baby's actions. Babies whose caregivers often do not respond to their coos or cries (due to depression or anxiety) sometimes give up and appear depressed themselves.


match –mismatch- rematch

• Still face film

• Still face film

http://www.youtube.com/watch?v=apzXGEbZht0

../Mijn video's/Still Face Experiment Dr. Edward Tronick.flv

match


http://images.google.com/url?sa=i&rct=j&q=still+face+experiment&source=images&cd=&cad=rja&docid=Y8IJeqYjuYp0EM&tbnid=60O5L2M4gpeywM:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.thatvideosite.com/v/7216/to-every-little-good-thing-in-life&ei=jPx3UbGlBbPL0AWcx4CQCg&psig=AFQjCNGBKGRhB0wdI713o--XQgEsrA95xA&ust=1366903932273694

http://www.eegym.com/wp-content/uploads/2012/12/Tronick-Still-Face.jpg

mismatch


http://images.google.com/url?sa=i&rct=j&q=still+face+experiment&source=images&cd=&cad=rja&docid=Q8_7TjiOzERNSM&tbnid=1TZ2X_gEjWHXDM:&ved=0CAUQjRw&url=http://zenpsychiatry.com/how-do-you-attach-attachment-styles-and-the-still-face-experiment/&ei=OPt3Uf74DKmj0QXD9IGQAw&psig=AFQjCNGBKGRhB0wdI713o--XQgEsrA95xA&ust=1366903932273694

mismatch


http://images.google.com/url?sa=i&rct=j&q=still+face+experiment&source=images&cd=&cad=rja&docid=SAZR6nZ3-kSU3M&tbnid=j_SIgIRUiI8KrM:&ved=0CAUQjRw&url=http://davidwarlick.com/vidaday/?p=35&ei=bft3UZStGamj0QXD9IGQAw&psig=AFQjCNGBKGRhB0wdI713o--XQgEsrA95xA&ust=1366903932273694

mismatch


http://www.youtube.com/watch?v=GeJAGozM6SA

mismatch


http://images.google.com/url?sa=i&rct=j&q=still+face+experiment&source=images&cd=&cad=rja&docid=sWIlixZvD_KMdM&tbnid=KWI697I0JNKEcM:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.wat.tv/video/still-face-experiment-2fa61_2exyf_.html&ei=9_x3UeyDOdKT0QXynoCAAQ&psig=AFQjCNGBKGRhB0wdI713o--XQgEsrA95xA&ust=1366903932273694

mismatch


http://images.google.com/url?sa=i&rct=j&q=still+face+experiment&source=images&cd=&cad=rja&docid=vH-52LKp5XJTfM&tbnid=Xs1qOlVB5I-EOM:&ved=0CAUQjRw&url=http://elekieli.blogspot.com/2010/04/still-face-experiment-tunteiden-tarkeys.html&ei=5Pt3Ud7lLabP0AXCrIHACg&psig=AFQjCNGBKGRhB0wdI713o--XQgEsrA95xA&ust=1366903932273694

mismatch


http://www.youtube.com/watch?v=TMPUxi7eCTg

repair


http://www.eegym.com/wp-content/uploads/2012/12/Tronick-Still-Face.jpg

Still face

• Agressie

• Terugtrekken

• Afsluiten

• Is desorganiserend


Tronick (2013)

• Mensen ook baby’s zijn betekenis gevers, zij proberen betekenis te geven aan wat er in hun leven gebeurd

• Dit gebeurt binnen een sociale context en sociale regulatie, de ouder-kindrelatie

• Falen om betekenis te geven is catastrofaal


Proces van betekenis geven

• Leeftijdsafhankelijk

• Intersubjectief

• Cultuur specifiek

• Heeft meerdere lagen, bestaat uit psycho biologische processen die continu in wisselwerking staan met de omgeving


Cross cultureel wat bizar lijkt kan heel natuurlijk zijn

• Gemiddelde percentage waarin een baby in contact komt met een ander volwassen dan de ouders

• In Nederland is de eigen baby steeds vaker de eerst baby die mensen in handen krijgen

• Congo, Peru, Kenia 18 anderen

• Secure base met 18 anderen


Hoe ontstaat een betekenis

• Hoe ontstaat een gedeelde mening zijn wij het erover eens wat er is gebeurd?

• Het jonge kind heeft veel strategieën om relaties aan te gaan


http://images.google.com/url?sa=i&rct=j&q=ed+tronick+co+regulation&source=images&cd=&cad=rja&docid=4O6Jk2GNQ5hKaM&tbnid=3rKKdTUCStMqFM:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.continuingedcourses.net/active/courses/course063.php&ei=Ez14Ucm6E5Cc0wWUrYDgAw&psig=AFQjCNHOtUmUXfaL_n0q9EvPOPSRh9fThA&ust=1366920824626016

• Alle kinderen maken betekenissen van moment tot moment

• Succesvolle communicatie van betekenissen en het creëren van cultureel juiste betekenissen ( fysiologisch, gebaren, emotioneel, linguïstisch, symbolisch etc) leidt tot een coherent self


leren van de ervaringen van elke dag

• Slapen

• Troosten

• knuffelen

• Verschonen

• Aankleden

• Spelen

• Voeden

• in bad gaan


http://images.google.com/url?sa=i&rct=j&q=an bad gaan baby&source=images&cd=&cad=rja&docid=Dw036mGmT4EXwM&tbnid=4Q3Te8pEQWa4VM:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.mijnkinderarts.nl/baby/verzorging/badje.htm&ei=uE94Uc2YBIKf0QWB8IGwDw&bvm=bv.45645796,d.d2k&psig=AFQjCNE5nBgqCBvheEg52JOBVS6q2bLfXA&ust=1366925611840524

http://www.babyspeelgoed.net/

http://images.google.com/url?sa=i&rct=j&q=an bad gaan baby&source=images&cd=&cad=rja&docid=2oPb-FJSKw95JM&tbnid=gIXZ_s0TexzudM:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.connectcollege.nl/php/zomplog/index.php?show=29&ei=gFB4Ua_DDu-20QXNl4D4Dw&bvm=bv.45645796,d.d2k&psig=AFQjCNHDUvnEpfCzZgQ3V6aqt7ABEnjJxg&ust=1366925791771245

Match-mismatch-repair

• Als dit keer op keer gebeurt, leert de baby :

• Ik kan mijn ouders/verzorgers vertrouwen

• Ik voel mij veilig

• De ‘wereld’ om mij heen verandert soms, maar

• Ik leer dat dagelijkse frustraties en negatieve gevoelens omgezet kunnen worden in positieve gevoelens

• Ik leer dat ik controle kan krijgen over mijn lichaam, gevoelens en later gedachtes


Het effect van een succesvolle reparatie

• nieuwe manier van wederzijdse regulatie • Helpt met down reguleren • Ik kan mijn gevoelens veranderen • Negatieve gevoelens kunnen omgezet worden in

positieve • Een nieuwe manier van samen zijn • Ik voel mij verbonden • Nieuwe leeftijd adequate betekenissen • Mijn gevoel over hoe ik in de wereld sta is

veranderd


Wanneer de reparatie faalt

• Slapen/geen echte slaap

• Ik kan geen betekenis geven aan wat er gebeurd is

• Ik weet niet hoe ik moet reageren op deze situatie

• Ik kan mijn negatieve gevoelens niet reguleren en controleren

• Negatieve gevoelens kunnen niet omgezet worden in positieve

• Ik zit vast in dit gevoel

• Ik heb geen plek, geen betekenis in deze wereld

• Wordt chronisch en kan leiden tot psychopathologie


netwerken

• Spiegelneuronen • Linguïstische systemen • Stresssysteem • Autonoom zenuwstelsel • Sensorische systeem • Motorische systeem • Metabole systeem • Psychosociale systeem • etc



http://images.google.com/url?sa=i&rct=j&q=an bad gaan baby&source=images&cd=&cad=rja&docid=dGyB1L0bCKFBAM&tbnid=xRW16PubzFlGPM:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.boekentop10.nu/baby-boeken-top-10/&ei=ZlJ4UYuaLqKa0AX2mYGgDg&bvm=bv.45645796,d.d2k&psig=AFQjCNHDUvnEpfCzZgQ3V6aqt7ABEnjJxg&ust=1366925791771245

Relaties staan centraal • Al deze systemen/netwerken zijn plastisch en

worden gevormd door ervaringen

• Eén oorzaak modellen zijn insufficiënt

• Betekenis verandert op meerdere manieren

• Er is niet één oorzaak, er is niet één therapie

• Op een niveau werken verandert niet alle andere niveaus

• Proces of change in therapie nog onduidelijk



• Aanpassing van de setting om een therapeutisch milieu te creëren voor ouder- baby/peuter therapie

van neuraal naar psychosociaal

samen starten samen werken

samen sterk

14-6-2013

Netwerken van neuraal naar psychosociaal - zonderzorg.nl Rexwinkel.pdf · • Huiselijk geweld •...

Documents

Transcript of Netwerken van neuraal naar psychosociaal - zonderzorg.nl Rexwinkel.pdf · • Huiselijk geweld •...