NB11

Inhoud

1· Archieven als primaire bron

· Steve Doig in Brussel

3· Frank Westerman op

prijsuitreiking Vlaamse

Scriptieprijs 2004

4· Enquête bevestigt

noodzaak Fonds

Pascal Decroos

5· Overzicht werkbeurzen

N°11 november 2004 Kolonel Bourgstraat 90, B-1030 Brussel tel: +32 2 705 59 19 [email protected] www.fondspascaldecroos.org

Word lid van hetFonds Pascal Decroosen bouw mee aan dituniek project

De steun van zijn leden isessentieel in de werkingvan het Fonds PascalDecroos. Immers, het Fondswerkt volkomen onafhanke-lijk. Alle extra activiteitenzoals debatten, conferen-ties, de Scriptieprijs en-bank worden met leden-geld betaald. Nieuwe initia-tieven zoals de uitbouw vanhet Fonds tot een ‘infocen-trum researchjournalistiek’hangt van uw steun af. Alslid wordt u uitgenodigd opalle activiteiten (debat,lezing, conferentie ...) en uontvangt twee keer per jaarde Nieuwsbrief van hetFonds en de e-brieven viae-mail.

PARTICULIEREN

GEWOON LID 25 euro

STEUNEND LID 60 euro

ERELID 125 euro

STUDENT 12,5 euro

BEDRIJVEN

GEWOON LID 60 euro

STEUNEND LID 125 euro

ERELID 250 euro

Gelieve uw bijdrage te

storten op rekeningnummer:

422-8004971-11 met

vermelding 'lidgeld 2004'.

(IBAN: BE30 4228 0049 7111

KBC Bank NV BIC: KREDBEBB)

Alvast bedankt!

NIEUWSBRIEFFONDS PASCAL DECROOS VOOR BIJZONDERE JOURNALISTIEK

stimuleert Bijzondere Journalistiek in de Vlaamse schrijvende en audiovisuele pers

ARCHIEF - Eric Hennekam

‘Archieven zijn het geheugenvan de democratie’

DE KRACHT VAN CAR - Steve Doig sprak in Brussel

Het belangrijkste woord in computerassisted reporting is... reporting!

SCRIPTIEPRIJS

Winnaar Scriptieprijs 2003 krijgt kasteel

Eric Hennekam vindt de link tus-sen heden en verleden ontzettendbelangrijk. In zijn woonplaatsUtrecht, studentenstad bij uit-stek, vraagt hij zich af waaromarchieven in de journalistieke

wereld nog te vaak worden gene-geerd. Momenteel geeft hij work-shops, gastcolleges en cursussenover archiefonderzoek en is hijredacteur bij Het Archievenblad.Daarnaast is hij oprichter van deSportarchieven databank België enNederland. Ondertussen verdiep-te hij zich ook in de Belgischearchiefwereld, die hij met argus-ogen bekijkt.

Hennekam: ‘Reeds 25 jaar bewaarik alle mogelijke archieven in eensoort van database. Wat me enormergerde was de geslotenheid van dearchieven. Het archiefwezen wasenorm naar binnen gekeerd, watmomenteel in België nog steedsvoor een gedeelte zo is. DeNederlandse regering trachtte deze

trend te keren, maar daar heb jenatuurlijk kennis voor nodig. Viabijscholingstrajecten, informatise-ring en een mentaliteitsveranderinglukte dit bij ons wonderwel.’

Wat was de aanzet om aan stu-denten journalistiek een cursusarchiefonderzoek te doceren?Hennekam: ‘Ik stoorde me enormaan het klakkeloos overnemen vanzaken en een gebrek aan feiten-kennis. Een goed voorbeeld wasde Volkskrant over Pim Fortuyn. Zestelde dat dit de eerste Nederlandsepolitieke moord was, zonder enigevorm van research. Dat is niet hele-maal correct. Toen dacht ik: hiermoet ik iets aan doen!’

k lees verder p.2

© 2

004

And

reas

de

Boer

‘Alle beroepsgroepen maken sindsjaar en dag gebruik van de compu-ter, alleen wij journalisten verzon-nen er een aparte naam voor.’ DeAmerikaanse CAR-specialist SteveDoig weet zijn vakgebied wel te

relativeren. Al is CAR natuurlijkmeer dan een stukje tikken op eenPC. CAR laat journalisten nieuws-feiten ontdekken die zonder hetgebruik van spreadsheet- of databa-seprogramma's nooit achterhaald

konden worden. En dat is ook deboodschap die Doig meegaf tijdenszijn avondlezing in Brussel: journa-listen krijgen opnieuw de kans omzèlf het nieuws te maken.

k lees verder p.3

Koen De Vlieger-De Wilde won deVlaamse Scriptieprijs 2003 dankzijeen uitmuntende scriptie met alstitel ‘Adellijke levensstijl’. En alsof2.500 euro niet voldoende was,krijgt hij er nu ook nog eens een

kasteel bovenop.Op 1 augustus 2004 werd KoenDe Vlieger-De Wilde aangesteld totbeheerder van kasteel d'Ursel inHingene, een nieuwe culturele instel-ling van de provincie Antwerpen.

Lees meer:www.fondspascaldecroos.org/

scriptieprijs/koen_devlieger/

een informatiebank voorfreelance journalisten

N I E U W S B R I E F fonds pascal decroos voor bijzondere journalistiek 2 N°11 NOVEMBER 2004

(vervolg pagina 1)

Hoe waren de reacties op deopleiding archiefonderzoek? Hennekam: ‘Nou, die opleidingenwaren meteen een succes. In alleNederlandse journalistenscholengeef ik nu colleges over archieven.Voor het eerst gaf ik ook les inBelgië. Met name in Mechelen,aan de studenten internationaleresearchjournalistiek, met input vanhet Fonds Pascal Decroos. Ik hooptoekomstige journalisten te wijzenop de enorme hoeveelheden infor-matie die er in archieven te rapenvalt, over de vele manieren omnieuwe dingen te schrijven overgedateerde feiten. Archieven zijneen primaire bron. Heel wat journa-listen schrijven op basis van secun-daire bronnen, ze ‘googlen’ wat enkopiëren werk, ze praten elkaar na.Goede nieuwsgaring gebeurt echterop basis van primaire bronnen,zoals archiefdocumentatie! Wat jewel kan doen is een goedeliteratuurstudie en het bekijken vanhun bronnen, maar laat het daarniet bij. Met primaire informatiekan je de lezer/kijker verrassen. Jekan het ook gebruiken in een inter-view. Met een oude foto erbij krijg jesommige mensen sneller, vlotter enemotioneler aan het praten.’

Is er een verschil tussen deBelgische en Nederlandse archief-wereld?Hennekam: ‘Er is een groot ver-schil. Allereerst is er bij jullie defederale staatsstructuur, die geenuniforme benadering toelaat. DeBelgische archiefinstellingen zijnvaak nog erg naar binnen gekeerd,vrij ambtelijk. Toch mogen we nietalle instellingen over één kam sche-ren en begint het idee om naar bui-ten te treden, zoals bijvoorbeeld inNederland en de Verenigde Staten,erg te leven. In Nederland hebbenwe vooral overheidsarchiefinstellin-gen, in België zijn er ook nog eenhele rits semi-overheidsinstellingen.De gemeentearchieven hebben inBelgië nog een grote onafhankelijk-heid, terwijl er in Nederland eenduidelijke archiefwet is.’

Hennekam: ‘In België zijn er wel600 verschillende regeltjes en uit-zonderingen. In Nederland gaat heter veel duidelijker aan toe. Er isenerzijds de wet ter openbaarheidvoor bestuur (W.O.B.), voor over-heidsdocumenten jonger dan 20jaar en anderzijds de archiefwet,voor documenten ouder dan 20jaar. In België is er veel minderopenbaarheid, een grote blokkadevoor de journalisten. De kwaliteit

van een democratie kan je voor eengroot gedeelte aflezen in de open-baarheid van de archieven. Met onsbelastinggeld worden politici enoverheidsinstellingen betaald. Het istoch te gek voor woorden dat er inBelgië soms ontzettend lange ter-mijnen staan voordat bepaaldedocumenten worden vrijgegeven.Het zit natuurlijk anders wanneer ereconomische belangen op het spelstaan, of wanneer er privacy proble-men opduiken. Maar deze laatstezaken worden dan ook apart gere-geld in een privacy wetgeving.’

Hoe kan België de achterstandmet andere landen inhalen?Hennekam: ‘Er moet dringendEuropese regelgeving komen. Heelwat landen staan daar voorlopigweigerachtig tegenover. Een hele-boel democratieën zien niet graagde sleutel naar het (besmeurde) ver-leden opduiken. Niet toevallig washet Nationaal Archief van Bagdadhet eerste doelwit dat door Iraakseaanhangers van Sadam Hoesseinwerd vernietigd. Een archief is hetgeheugen van een democratie.Afrikaanse totalitaire regimes heb-ben er dan ook meestal geen of wei-nig. België is natuurlijk niet te ver-gelijken met de situatie ginder. Maarneem bijvoorbeeld het VRT archief.Geen eigen website, geen recht-streekse toegang. Tja, dat nodigtniet echt uit tot toegankelijkheid. InNederland heb je een Instituut voorBeeld en Geluid, de archiefinstellingwaar o.a. alle publieke oproepen numateriaal stockeren. Dit instituut isevenals hun website het bezoekenwaard. Op het gebied van oorlogs-archivering mogen jullie dan weerniet klagen.’

Moeten alle archieven openge-gooid worden?Hennekam: ‘Wat hebben overheden

te verbergen? Echte staatsgeheimen,daar kan ik nog inkomen. Maarwaarom zou het hele archief vandefensie of buitenlandse zaken nietmogen worden geraadpleegd? InNederland kennen we een systeemvan openbaarheid. Voor documen-ten onder de 20 jaar beslist inNederland het hoofd (bijvoorbeeldde minister) of mag worden ingeke-ken, bij oudere documenten dearchivaris. Steeds moet er een kaderworden geschapen, omschrevenworden waarom iets wel of nietwordt vrijgegeven. Nederland staptmee in de alliantie tegen Irak, danmag de Nederlandse belasting-betaler toch weten op basis vanwelke argumenten, documenten enbewijsstukken? Laten we tochstoppen met die achterkamertjes-politiek.’

De journalist speelt dan eenbelangrijke rol in het naar bovenbrengen van die documenten?Hennekam: ‘Een journalist moet dewaarheid achterhalen, op een zoobjectief mogelijke manier. Als jeeen massa aan documenten linkslaat liggen ben je niet meer objec-tief. Helaas wordt er in België nietaltijd evenveel aandacht besteed aanarchieven, ook al zijn er ondertus-sen enkele zeer interessante data-banken online te vinden, die somsvooruitstrevender zijn als bij ons.Het archief van de stad Antwerpenis bijvoorbeeld uitstekend. InNederland worden er jaarlijks een4000-tal W.O.B. aanvragen gedaan.In België loopt er momenteel naarmijn weten maar één officiële aan-vraag van een overheidsdocument!’

Krijgt de journalist wel voldoen-de ruimte om aan dergelijk ‘diep-gaande’ artikels te werken?Hennekam: ‘De toekomst voor dekranten is net de achtergrond, deanalyse, de onderzoeksjourna-listiek. Daarmee kan het zich onder-scheiden van nieuws op het internetof ‘de Metro’. Een krant moet dattikje extra brengen, als je snelleinformatie wilt, heb je voldoendeandere kanalen: teletekst, nieuws-flashes op talrijke tv-stations, radio-nieuws, enz…’

Geeft de gemiddelde hoofdredac-teur wel voldoende tijd voor eensecuur archiefonderzoek?Hennekam: ‘Er bestaan modernetechnologische snufjes om razend-snel archieven te doorzoeken. Ikzelfbekijk dagelijks een 150-tal archief-sites op mijn laptop. Ik hoef daargeen uren voor te surfen, via k

‘De kwaliteit van eendemocratie kan je voor

een groot gedeelte aflezenin de openbaarheid van

de archieven.’

© 2

004

And

reas

de

Boer

een simpel computerprogramma(Copernic) bekijk ik automatisch dewijzigingen in alle ingevoegdearchieven. Als ik iets tegenkom watik later nog kan gebruiken, scan ikhet even in: een foto, een docu-ment, een fragment, een excelbestand,… Via een databasepro-gramma kan ik zeer snel en effectiefbepaalde zaken terugzoeken. Zobespaar je heel wat tijd.Hoofdredacteurs weten echter zel-den wat de mogelijkheden zijn vannieuwe technologieën. Trouwens,het Fonds Pascal Decroos heeft voordiepgaand journalistiek onderzoek

belangrijke financiële mogelijkhe-den geschapen.’

U gelooft dat men in de mediasteeds meer aan research enonderzoek zal doen?Hennekam: ‘Jazeker, niet alleen inkranten, ook op televisie. Laten weniet vergeten dat onze bevolking inWest-Europa sterk aan het vergrij-

zen is. Mensen worden steeds ouderen krijgen steeds minder kinderen.Dat betekent dat ook de lees- enkijkpopulatie steeds ouder aan hetworden is. Deze categorie hecht veelbelang aan achtergrondinformatie.Ouderen willen de link met het ver-leden niet verliezen. Het zal de ver-koopcijfers ten gunste komen,mocht men vaker bepaalde actua-liteiten in een historische contextplaatsen.’ (AdB) n

Lees meer:www.hennekam.org

CAR of computer assisted reporting iseen relatief onbekende tak binnende journalistiek waarbij met behulpvan wijdverspreide computerpro-gramma’s en enkele basistechniekenuit de sociale wetenschappen jour-nalistieke verhalen worden onder-bouwd. De term komt overgewaaiduit de Verenigde Staten waar in dejaren ’50 de eerste CAR-projecten inde media verschenen. Van compu-ters was nog geen sprake en CARheette diep in de jaren ’70 precisie-journalistiek, verslaggeving diesteunt op statistische methoden. Pasin 1989 kreeg deze journalistiekediscipline de erkenning die ze ver-dient in de vorm van eenPulitzerprijs en een nationaal insti-tuut voor computer assisted reporting.Doig, die zelf ook een Pulitzer won,laat zijn CAR-technieken op demeest uiteenlopende domeinen los:

misdaadcijfers, verkiezingsuitsla-gen, schoolprestaties, verkeersonge-lukken, weerstatistieken, opiniepei-lingen of bedrijfsresultaten…

Overal waar data of gestructureerdeinformatie te rapen valt, hangennieuwsfeiten in de lucht.Wereldschokkend maar net zo goeddoordeweeks, zoals Doig illustreer-de met een studie over hondenna-men, een analyse van de stormscha-de van orkaan Andrew of een

geografische voorstelling van hetaantal autodiefstallen in de buurt.Bij alle CAR-voorbeelden die derevue passeerden, leek het of deoverheidsdatabanken waaruit Doigzijn gegevens plukte, stonden tewachten op analyse. ‘En da’s – mitsde onvermijdelijke data-cleaning –inderdaad het geval’, wist Doig, ‘albemachtigen journalisten sommigegegevens pas door zich te beroepenop de Open Government Laws.’ Inéén adem riep Doig de Vlaamsejournalistiek op om zeer intensiefgebruik te maken van de openbaar-heidswetgeving. Al levert eenonline-zoektocht, die andere pootwaar CAR op steunt, ook geregeldbruikbare informatie op. (B.V.) n

Meer info:www.fondspascaldecroos.org/doig/


(vervolg pagina 2)

(vervolg pagina 1)

Steve Doig in Brussel

‘CAR laat journalistennieuwsfeiten ontdekken die

zonder het gebruik vanspreadsheet- of database-

programma's nooit achter-haald konden worden.’

‘De Belgische archief-instellingen zijn vaak nogerg naar binnen gekeerd’

De uitreiking van de VlaamsScriptieprijs 2004 (en Klasseprijs)vindt dit jaar in Gent plaats, meerbepaald in de prachtige vertrekkenvan de Koninklijke Academie voorde Nederlandse Taal- en Letter-kunde. Het Fonds Pascal Decroosorganiseert het evenement insamenwerking met de redactie vanhet driemaandelijkse literaire bladDeus ex Machina. De prijsuitreikingwordt een heus evenement in hetteken van de literaire non-fictie.Het FPD samen met Deus ex

Machina nodigen daarom eenspecialist ter zake uit, m.n. FrankWesterman (NRC Handelsblad).Friedl' Lesage (Radio 1) interviewthem.

Datum: zaterdag 11 december2004 om 11.00 uurPlaats: Koninklijke Academie voorNederlandse Taal- en Letterkunde,Koningstraat 18, 9000 GentProgramma:• 11.00 uur:

- Nargilah V.H.: over ‘genen en

memen’- Henk Boom (De Tijd,

Van Halewyck)- Erik Raspoet (De Morgen)

(onder voorbehoud)• 11.35 uur: Friedl’ Lesage (Radio1)

interviewt Frank Westerman• 12.15 uur: Prijsuitreiking Vlaamse

Scriptieprijs 2004 (met Klasseprijs2004)

• 12.30 uur: Receptie

www.scriptieprijs.be

SCRIPTIEPRIJS 2004

Westerman op prijsuitreikingScriptieprijs

Colofon

Fonds Pascal Decroos voorBijzondere Journalistiek vzw

Kolonel Bourgstraat 90,

B-1030 Brussel - België

T +32 2 705 59 19

F +32 2 705 59 29

E [email protected]

W www.fondspascaldecroos.org

Eindredactie: Ides Debruyne

Voorzitter van deRaad van Bestuur: Paul Decroos

Werkten mee: Ine Kolb (stagiair),

Andreas de Boer (student IRJ) en

Bartel Volkaert

Vormgeving: Anne Van Hootegem

Druk: Printing Partners, Eeklo

Oplage: 3.000 exemplaren

Het Fonds Pascal Decroos voor

bijzondere journalistiek is een

onafhankelijke vereniging zonder

winstoogmerk (vzw) en opgericht

met als doel de herinnering aan

Pascal Decroos levendig te houden

en zijn levenswerk voort te zetten

door:

· het bevorderen van kwaliteits-

en onderzoeksjournalistiek in

Vlaanderen en daarbuiten;

· het creëren van de mogelijkheid

voor jonge mensen om journa-

listieke talenten in de praktijk te

ontwikkelen;

· het bijeenbrengen van mensen

uit verschillende hoeken en lagen

van de maatschappij.

Website FondsDe website kwam tot stand met de

steun van www.persberichten.be

en www.2mpact.be

Alle rechten voorbehouden. Uit deze Nieuws-

brief noch de website mag niets worden

verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt door

middel van druk, fotokopie, microfilm, of op

welke andere wijze ook, zonder voorafgaan-

delijke schriftelijke toestemming van de uitgever.


Het Fonds Pascal Decroos voorBijzondere Journalistiek lanceer-de eind maart van dit jaar eenenquête. Hét uitgelezen momentvoor werkbeursaanvragers omzich over hun ervaringen met hetFonds uit te spreken. Zij zijnimmers het best geplaatst om teoordelen over het nut en de wer-king van het werkbeurzen-systeem. Uit de rondvraag blijktnog maar eens dat het Fonds erstaat. Journalisten de kans gevenhun ideeën uit te werken tot kwa-litatief hoogstaande researchjour-nalistiek, is al vanaf het prillebegin één van de streefdoelen. Endie belofte maakt het FPD ookwaar, aldus de enquête.

De rondvraag bracht enkele opval-lende elementen naar voren. Quanaambekendheid heeft het Fondszeker geen reden tot klagen. Maarliefst 93,5 procent van de respon-denten wist al wat het Fonds doeten waar het voor staat, vooraleer zeeen aanvraag bij het Fonds indien-den. Op de vraag hoe de journa-listen het Fonds leerden kennen,zijn de antwoorden van diverseaard. De website doet het uitste-kend en mond-tot-mondreclameblijkt even waardevol te zijn. Zijstaan op een gedeelde eerste plaats.Gepubliceerde artikels over hetFonds, advertenties, de nieuwsbriefen natuurlijk ook de reeds gereali-seerde projecten die er met de steunvan het Fonds zijn gekomen drageneveneens hun steentje bij.

De website en de nieuwsbrief vanhet Fonds blijken bijzonder popu-lair. Bijna 86 procent van de onder-vraagden maakt gebruik van dewebpagina’s, waarvan 87,5 procentze goed tot zeer goed vindt. Denieuwsbrief slaagt al helemaal metglans: 95 procent van de respon-denten is erop geabonneerd, waar-van 84,5 procent zegt de brief goed

tot zeer goed te vinden.De aanvraagprocedure scoort hoogbij een grote meerderheid. Toch is22 procent van de respondentenvan mening dat de aanvraag ook pere-mail gedaan moet kunnen wor-den. Een betere begeleiding bij hetindienen van een voorstel is eentweede punt dat de ondervraagdejournalisten aandragen. Niettegen-staande antwoordt 93,5 procent datde vragen op het aanvraagformulieradequaat zijn en zegt bijna 78procent genoeg plaats te hebben omzijn/haar project toe te lichten.De criteria zijn een ander paarmouwen. Volgens ongeveer 30 pro-cent van de ondervraagden zoudenze onduidelijk zijn en bij de feed-back zou er vaak niet geweten zijnwat er mis is met het voorstel.Daartegenover staat dan weer dat71,5 procent best tevreden is met demanier waarop hun aanvraagbehandeld is geweest. De overgrotemeerderheid, 83 procent, zegt in detoekomst nogmaals een aanvraag bijhet Fonds te zullen indienen.De verplichte band met Vlaanderendat elk project dient te hebben, ligtnogal gevoelig bij de journalisten.Zij argumenteren dat ze in hetEuropa van vandaag eerder wereld-burgers zijn dan Vlamingen. Enkeleondervraagden lieten dan ookdoorschemeren dat het feit dat hunproject geen relevante link met hetthuisfront had, ertoe heeft bijgedra-gen dat zij een werkbeurs mislie-pen.

Jong journalistiek talent stimulerenis een tweede streefdoel van hetFonds. En ook daar houdt hetFonds zich aan, zo zegt 65 procentvan de respondenten. Volgens hengeeft het Fonds voldoende kansenaan jonge journalisten ten opzichtevan hun meer ervaren collega’s.

Het jurysysteem mag er zijn. Datmeent 84 procent van de gecontact-

eerde journalisten tenminste. 10procent zegt wel moeite te hebbenmet de anonimiteit van de juryle-den, waardoor een gesprek met henonmogelijk is. In de enquête komtook aan het licht dat journalistengraag hun eigen ding doen en lievergeen suggesties in verband metonderwerpen voorgeschoteld krij-gen.

De grootte van de toegekende subsi-dies is vooral bij onderzoeksjourna-listiek ontoereikend. Dat het geldbroodnodig is, blijkt uit de vaststel-ling dat maar liefst 61 procent vande respondenten meent dat hunwerk niet gerealiseerd zou zijn,indien ze geen werkbeurs van hetFonds hadden gekregen.

Wat zeer sterk naar voren komt inde enquête, zijn de politieke ensociale gevolgen die een projectteweeg kan brengen. Dit bewijst datde steun van het Fonds bijdraagt totde verwezelijking van journalistiekeprojecten met een grote maatschap-pelijke waarde. De gevolgen zijnsoms zelfs van die aard, dat ze onzenationale wetgeving veranderen envoor heel wat opschudding kunnenzorgen, zowel op nationaal als opinternationaal vlak. De journalist alswaakhond, weet je wel...

Nog een woordje over de niet-gehonoreerde werkbeurzen. Uit derondvraag blijkt dat 44 procent vande gecontacteerde geweigerdendoorzette en hun project toch toteen goed einde wist te brengen. Datjournalisten die geen honoreringvoor hun project kregen, de moedniet laten zakken, bewijst 81,5procent van hen. Want zij zijn vanplan om in de toekomst opnieuween aanvraag bij het Fonds in tedienen. (I.K.) n

Lees meer:www.fondspascaldecroos.org/enquete/

Ministerie van deVlaamse Gemeenschap

Werkbeurzensysteem werkt,enquête bevestigt noodzaak FPD

ENQUÊTE

Klasse biedt sinds 2003 een extrascriptieprijs ter waarde van 250euro en redactionele aandacht in hetblad. Eindwerken met een onder-werp gerelateerd aan het onderwijskrijgen daarmee een dubbele kansop belangstelling. Het gaat om

scripties die pedagogisch, agogischof didactisch van aard zijn. Maar hetmag ook breder, m.n. thesissen dieeen sociologische, sociaal-weten-schappelijke of psychologischeinvalshoek hebben, kunnen in aan-merking komen voor die Klasseprijs.

Lees meer:www.fondspascaldecroos.org/

scriptieprijs/klasse/

KLASSEPRIJS 2004


WERKBEURZEN - Gerealiseerd met de steun van het Fonds Pascal Decroos

Hartinfarct Europa - Brusselse gevolgen van deEU-uitbreiding – Bart Aerts

Netwerking in de Belgische economie – Xavier Carbonez

Wie is Francis Dessart – Raf Sauviller

De toetreding van tien nieuwe lan-den tot de Europese Unie (EU) inmei 2004 bracht voor Brussel eenheuse volksverhuizing en ingrijpen-de veranderingen teweeg. Steedsmeer eurocraten leven en werken in

de hoofdstad van België en Europa.Wie zijn ze? Wat doen ze? Hoebereiden 'nieuwe Brusselaars' uitPolen, Hongarije, Letland, Litouwen,Estland, Tsjechië, Slowakije,Slovenië, Malta en Cyprus de

toetreding tot de Unie voor? BartAerts zocht het voor ons uit.

Lees meer:www.fondspascaldecroos.org/archief/

werkbeurzen/bart_aerts/

Lippens en Davignon hebben hetgepresteerd om op basis van hunuitgebreid netwerk SN BrusselsAirlines (SNBA) op te starten. Tweejaar na de feiten is hun formeel net-werk in België aan het afbrokkelen.De oude dame en haar getrouwenlijken met SNBA hun zwanenzangte hebben gezongen. Dat blijkt uit

het eerste luik van een onderzoekvan Xavier Carbonez dat met desteun van het Fonds Pascal Decrooswerd gevoerd. Hij koppelde deraden van bestuur van de 200grootste Belgische bedrijven aanelkaar. Wat blijkt? Het ziet er naaruit dat netwerking, zoals we die inhet klassiek Belgisch kapitalisme

gekend hebben, niet meer zal terug-keren.

Publicatie: Trends Magazine, 26februari 2004 en 8 juli 2004


werkbeurzen/xavier_carbonez/

De belangrijkste Belg in het buiten-land is niet Guy Verhofstadt of KimClijsters, maar wel Francis Dessartdie over meer internationale diplo-ma’s en internationale functiesbeschikt dan Willy Claes en de restvan zijn landgenoten bij elkaargeteld. Hij draait rond de weke

onderbuik van grote internationaleorganisaties als de Verenigde Naties,de niet-gouvernementele organisa-ties en het ‘andersglobalisme’. Daarspeelt hij al meer dan dertig jaarmee in een van de grootste, wereld-omspannende oplichtingcircuits diedeze aarde ooit heeft gekend.

Publicatie: Deng - Nummer 11 - 26februari 2004

Leer meer:www.fondspascaldecroos.org/archief/

werkbeurzen/raf_sauviller/gieren.html

Frauderen is kinderspel – Frank Demets

In ‘Frauderen is kinderspel’ neemteconomisch journalist FrankDemets u mee in de wereld van fic-tieve bedrijfjes, buitenlandse reke-ningen, nepinvesteringen, valsetransacties, beursfraudes, piramide-spelen en BTW-carrousels. Het boek

illustreert met voorbeelden hoezwart geld wordt gecreëerd en hetvervolgens weer wordt witgewas-sen. ‘Frauderen is kinderspel’ is eendoorgedreven onderzoek in dewereld van de belastingparadijzenen zwarte gaten, een in thrillerstijl

geschreven gids voor de kelders vande misdaadeconomie.


werkbeurzen/frank_demets/

TITEL: Hartinfarct Europa

SUBTITEL: Brusselse gevolgen

van de EU-uitbreiding

AUTEUR: Bart Aerts

UITGEVERIJ: Houtekiet

UITVOERING: paperback

PUBLICATIE: 3 maart 2004

ISBN: 90 5240 751 7

TITEL: Frauderen is kinderspel

SUBTITEL: ‘Een reisgids door de

zwarte economie en de wereld

van het witwassen’

AUTEUR: Frank Demets

UITGEVERIJ: Davidsfonds


AANTAL PAGINA’S: 250

PUBLICATIE: 11 maart 2004

ISBN: 90 5826 271 5

Ze kwamen uit het Noorden – Tom Rummens

Al voor de vierde keer op rij washet Antwerpse theatergezelschap TgStan eind 2003 te gast op het toon-aangevende Festival d’Automne inParijs. Samen met Cie De Koe enMaatschappij Discordia maakte hetgezelschap er een maand lang debühne van het Théâtre de la Bastilleonveilig met de voorstelling ‘Du ser-ment de l’écrivain du roi et de

Diderot’, gebaseerd op de paradoxvan de toneelspeler van DenisDiderot. Het is een voorstelling metbehoorlijk wat subversief potenti-eel, een twee uur durende aanval opde klassieke theateropvattingen. Devoorstelling werd door de Fransepers bijzonder lovend onthaald.Maar hoe gefundeerd waren de lof-betuigingen? Is de voorstelling echt

aangekomen of werd ze al te snelals louter ‘exotisch’ en ‘grappig’geklasseerd? En als dat laatste hetgeval was, is dat dan niet eengemiste kans geweest? Te lezen inrekto:verso (nr.3)


werkbeurzen/tom_rummens/


De winst van vrede – Karolien Bais en Mijnd Huijser

Bedrijven in conflictgebieden leve-ren vaak slecht nieuws op: illegalewapenhandel, plundering vangrondstoffen, giflozingen en ontrui-ming van dorpen. Waar je nooit ietsover leest, is de potentie van multi-nationals om bij te dragen aan stabi-

lisering. Toch zijn er multinationalsdie hun core business inzettenvoor conflictoplossing, verbeteringvan bestuur, mensenrechten en wel-vaart.De auteurs interviewden – met desteun van het Fonds Pascal Decroos –

managers in ‘moeilijke’ landen alsRwanda, Afghanistan en Birma overhun aanpak.


werkbeurzen/karolien_bais/

Alle dromen van de wereld – Johan de Boose

De typische Pool, zo hoorde Johande Boose in Polen zeggen, is katho-lieker dan Wojtyla, heeft eenMacDonald-hamburger achter dekiezen en gelooft werkelijk dat art-sen na de uitbreiding van deEuropese Unie in dichte drommen

uit Brussel en Amsterdam naarPolen zullen afzakken om op goedgeluk abortus- en euthanasiepillenuit te delen.Het aantal misverstanden overPolen blijkt nog altijd zo wijd ver-breid dat De Boose besloot om een

boek te schrijven dat een en anderrecht kon zetten.


werkbeurzen/johan_de_boose/

Op 24 maart 2004 werd 'Insjallah,mevrouw', het nieuwe boek vanjournaliste Annemie Struyf en foto-grafe Lieve Blancquaert over hunbizarre reis naar Afghanistan voor-gesteld.

Ontroerende, onthutsende, gehei-me en exclusieve ontmoetingen aanhet kraam- en het bruidsbed, in dekeuken en de slaapkamer, op huwe-lijks- en geboortefeesten, tot in devrouwengevangenis van Kaboel.


werkbeurzen/annemie_struyf/

www.fondspascaldecroos.org/archief/

werkbeurzen/lieve_blancquaert/

Insjallah, mevrouw - Ontmoetingen (z)onder boerka– Annemie Struyf en Lieve Blancquaert

De West-Australische overheid ver-strengt de controle op Aboriginalwoestijngemeenschappen. De pio-nier is niemand minder danAntoine Bloemen: een uit Bocheltafkomstige slagerszoon. Hij is 62 enwoont in Broome, een kuststadje in

het noorden van de staat West-Australië. Een verhaal over cultuur, gerecht enrechtvaardigheid in de Kimberleys,opgetekend door Tineke Van derEecken. Fotoreportage door JanelleCugley.

Verscheen in het Nieuwsblad vanzaterdag 27 maart.


werkbeurzen/tineke_van_der_eecken/

De laatste grens – Tineke Van der Eecken

(vervolg werkbeurzen)

Honderden Russen komen naarBelgië in de hoop hier een beterleven te vinden. Een netwerk vanlouche bedrijfjes helpt hen daarbij.Het paradijs vinden ze meestal niet,maar het geld is wel uit hun zakkengeklopt.Panorama zocht uit hoe die zg. reis-

bureautjes werken. Een underco-verjournaliste neemt de proef op desom. Ze biedt zich aan als klant inéén van de bedrijfjes en probeertnaar België te emigreren.Deze reportage kwam tot stand metde steun van het Fonds PascalDecroos en is van Wim van den

Eynde, An Berger en Luba Uvarova.Uitgezonden op zondag 18 april2004 om 20.15 uur - Panorama(Canvas, VRT) .


werkbeurzen/wim_van_den_eynde/

Moskou-Brussel enkele reis – Wim Van den Eynde, ea.

TITEL: Insjallah, mevrouw

SUBTITEL: Ontmoetingen (z)onder

de boerka

AUTEUR: Annemie Struyf met

foto’s van Lieve Blancquaert

UITGEVERIJ: Globe

TITEL: De winst van vrede

SUBTITEL: Multinationals in

conflictgebieden

AUTEURS: Karolien Bais &

Mijnd Huijser

UITGEVERIJ: Business Contact,

Amsterdam


AANTAL PAGINA'S: 160

PUBLICATIE: 28 april 2004

ISBN: 90 2541 666 7

TITEL: De schaamte en de schrik,

goesting en genot

SUBTITEL: vier generaties vrouwen

vertellen

AUTEURS: Diane De Keyzer

UITGEVERIJ: Van Halewyck nv


PUBLICATIE: oktober 2004

ISBN: 90 5617 582 3

TITEL: Alle dromen van de wereld

SUBTITEL: Een sentimentele reis

door Polen

AUTEUR: Johan de Boose

UITGEVERIJ: J.M. Meulenhoff



ISBN: 90 2907 475 2

Vier generaties vrouwen kijkenterug naar het meisje dat ze ooitwaren, naar een verleden waarinniets mocht, maar soms veelgebeurde. Hun woorden zoeken eenweg om te vertellen wat meestalverborgen bleef. Ze vatten in taalwat altijd is geweest, maar waaroverzelden werd gesproken. In hun

relaas spreekt het banale, het alle-daags vrouwelijke, het diepst men-selijke.Over lijf en leden, over zoenen envrijen spreken 101 vrouwen – onzegrootmoeders en moeders – openen sereen, soms met enige schroom.Ver van schunnige cafépraat ofzeemzoete stationsromans, nog

verder van de opgeklopte tv-seks,waar afwijking als norm geldt. Derode draad in hun verhaal is hetleven, in zijn blote naakte zelf.


werkbeurzen/diane_de_keyzer/

De schaamte en de schrik, goesting en genot – Diane De Keyzer

De man die nergens vandaan kwam – Ivan Ollevier

Eind jaren negentig was Tony Blaireen sterk leider, populair, een manmet visie, die vertrouwen en geloof-waardigheid uitstraalde, een politi-cus naar wie de Brit bereid was teluisteren. Dat is nu allemaal weg.Slechts dertig procent van de Britten

gelooft nog in hem. Hij is zijnLabourpartij tot last geworden. Inde pers worden scherpe vragen overhem gesteld: staat hij op de randvan de waanzin? Is hij een conser-vatief die verdwaald is in deLabourpartij? En waarom sleurde

hij zijn land mee in een oorlog dieniemand wilde? Ivan Ollevier zochthet uit, met de steun van het FPD.


werkbeurzen/ivan_ollevier/

TITEL: De man die nergens

vandaan kwam

SUBTITEL: Tony Blair

AUTEUR: Ivan Ollevier

UITGEVERIJ: Atlas


AANTAL PAGINA’S: 512 met 8

pagina's fotokatern

PUBLICATIE: september 2004

ISBN 90 4501 060 7

NUR 680

Van maart 2002 tot april 2003 heb-ben zo’n 1000 Chinezen een 50 jaaroude staalfabriek van Hoesch inDortmund uit elkaar gelast en optransport geplaatst. Bijna elke dagvertrok een vracht naar de binnen-haven, waar hij met een binnen-schip naar Antwerpen – wereld-haven voor ‘special cargo’ – voer.

Daar vertrok het zeetransport rich-ting Zhangjiagang, een havenstadaan de Yang Tse Rivier in de provin-cie Jiangsu. De aldaar gevestigdestaalgroep Jiangsu Shagang Groupkocht de fabriek voor een vrienden-prijsje. Redacteur Hans Brockmansen fotograaf Wouter Rawoens volg-den de ganse operatie.

Publicatie:Trends 22 juli, 05 augustus en 19augustus 2004


werkbeurzen/hans_brockmans/


werkbeurzen/wouter_rawoens/



Clear Channel – Sara Frederix

Clear Channel, in België eigenaarvan onder andere Rock Werchter,40 procent van de reclamepanelenen enkele evenementenbureaus,begon haast bij toeval, als een kleinTexaans radiostation. Vandaag

heeft de mediagigant het heleAmerikaanse medialandschap inzijn greep en zijn tentakels reikentot ver voorbij het Amerikaansecontinent. Sara Frederix bracht inMO* een dossier in twee delen

over deze mediareus.


werkbeurzen/sara_frederix/

FN: hofleverancier van de dood – Raf Sauviller

Het overheidsbedrijf FN laat graaguitschijnen dat het een gewetenheeft en alleen schiettuig maakt omde democratie gewapenderhand teverdedigen. Het tegendeel is waar.Raf Sauviller heeft de bewijzen datFN vanaf de jaren ‘80 wapens lever-de aan moorddadige Latijns-

Amerikaanse dictaturen, datminister van Buitenlandse ZakenLouis Michel de waarheid verdraai-de over de levering van FN-gewerenaan Mexico, dat FN-kogels menigeAfrikaanse burgeroorlog aanvurenen dat het er bovendien alle schijnvan heeft dat onze nationale wapen-

smid op grote schaal belastingenontwijkt.Publicatie:Deng - Nummer 14 - mei 2004


werkbeurzen/raf_sauviller/

Een klein dorp, een zware tol – Stefaan Van Laere

Op vrijdag 11 augustus 1944 sloten350 manschappen Meensel-Kiezegem hermetisch af. Er vielenvier doden, 91 dorpelingen werdenweggevoerd, van wie de meestenooit meer terugkwamen. Dertienvan hen, onder wie de zestienjarigetweeling Frans en Jozef Craeninckx,

zaten in de ‘spooktrein’ met bestem-ming Neuengamme – de trein diedaar gelukkig nooit aankwam.EEN KLEIN DORP, EEN ZWARETOL is het verhaal van een uit dehand gelopen dramatisch conflicttussen verzetsmensen en collabora-teurs vlak voor de historische

bevrijding. Het is het verhaal vaneen dorpsgemeenschap waarin hetdrama tot op de dag van vandaagvoortleeft.


werkbeurzen/stefaan_van_laere/

Van Dortmund naar Zhangjiagang– Hans Brockmans en Wouter Rawoens

TITEL: Een klein dorp, een zware tol

SUBTITEL: Het drama van

Meensel-Kiezegem

AUTEUR: Stefaan Van Laere

UITGEVERIJ: Manteau



PUBLICATIE: 1 augustus 2004

ISBN: 90 2231 815 X

Tussen Kruis en Kalasjnikov – August Thiry

Eind mei 2004 reisde August Thirysamen met fotograaf Geert Segersen gids Melkan Ishak – en met desteun van het FPD – naar Zuidoost-Turkije en Noord-Irak. Ze bezoch-ten er de christelijke minderheid en

die exploratietocht leverde driereportages op. Een alternatieve kijkop bevrijd gebied.

Publicatie:Tertio, 14 juli 2004Tertio, 29 september 2004Lees meer:www.fondspascaldecroos.org/archief/

werkbeurzen/august_thiry/



Made in China – Tom Van de WegheChina is al enkele jaren aan eenspectaculaire economische opmarsbezig. Het land dreigt Europa en deVS voorbij te snellen als wereld-macht. Is het een zeepbel die weldrauiteenspat of moet het Westen echtbang worden voor ‘het GeleGevaar’? Wie zijn de moderne

goudzoekers in China, en is er spra-ke van uitbuiting van Chinese arbei-ders?In de vierdelige reeks ‘Made inChina’ zochten TerZake-reporterTom Van de Weghe en cameramanWim D’hont een antwoord op dezevragen.

‘Made in China’, van 20 tot 24september op TerZake, Canvas.


werkbeurzen/tom_van_de_weghe/

De kimbanguistische kerk in Congo – Jan De Volder

De kimbanguistische kerk in Congoeist eerherstel van de Belgischeoverheid, die haar tijdens de koloni-ale periode hardnekkig vervolgde.Deze door en door Afrikaanse kerk,die in de jaren zeventig bij ons opveel sympathie kon rekenen, teltmiljoenen aanhangers. Door haarbizarre theologie dreigt ze echter uit

de christelijke oecumene te wordengestoten. De katholieke bisschop-pen besloten alvast haar niet langerals een christelijke kerk te beschou-wen, de Wereldraad der kerkenaarzelt. Wat is er aan de hand?Jan De Volder trok op reportagenaar het hart van het kimbanguismein N.-Kamba, in Zuid-West-Congo.

Publicatie:Tertio van 29 september 2004 en inhet Britse weekblad ‘The Tablet’.


werkbeurzen/jan_de_volder/

Vernederd, verkracht, verborgen. Huisslaven in België– Inge GhijsIn Parijs ontmoette Inge Ghijs eenmeisje uit Togo dat als inwonendhuispersoneel ware slavenarbeidmoest verrichten en bovendienopgesloten en geslagen werd. ‘Nooiteerder is een ontmoeting, een ver-haal, zo sterk en zo lang door mijnhoofd blijven spoken’, aldus degerenommeerde journaliste van

De Standaard. Ze beslist om teonderzoeken of ook in België huis-slavernij bestaat.Haar onderzoek verloopt moei-zaam, want op dit fenomeen rusteen groot taboe. Tot haar grote ver-bazing en verontwaardiging vindtInge Ghijs uiteindelijk honderdenvrouwen uit de derde wereld die in

ons land in onmenselijke omstan-digheden moeten leven en werken:in pure armoede verzorgen zij veel-al welgestelde mensen.


werkbeurzen/inge_ghijs/

TITEL: Medische BLUNDERS

SUBTITEL: als je dokter een fout

maakt

AUTEUR: Denise Van den Broeck

UITGEVERIJ: Van Halewyck

PUBLICATIE: 31 augustus 2004

ISBN: 90 5617 584 X

TITEL: Vernederd, verkracht,

verborgen

SUBTITEL: Huisslaven in België

AUTEUR: Inge Ghijs

UITGEVERIJ: Manteau


AANTAL PAGINA’S: 256


ISBN 90 2231 797 8

NUR 740

Medische blunders – Denise Van den BroeckElk jaar sterven er in België onge-veer tweeduizend mensen door eenmedische fout. Een onbekend aan-tal patiënten geraakt door een blun-der verminkt of gehandicapt. Meerprecieze cijfers zijn er niet. Artsen,

ziekenhuizen, ziekenfondsen, ver-zekeringsinstellingen noch hetministerie van Volksgezondheidwillen werk maken van een serieuzeregistratie. Denise Van den Broeckging op onderzoek. Medische

BLUNDERS is het resultaat.


werkbeurzen/denise_van_den_broeck/

TITEL: De zigzagmuur

SUBTITEL: Israël en Palestina

tussen twee staten

AUTEUR: Sus van Elzen met foto’s

van Maria Fialho

UITGEVERIJ: Van Halewyck, Leuven



ISBN 90 5617 596 3

De zigzagmuur – Sus van Elzen met foto's van Maria FialhoIn Israël en Palestina lijkt de tijd vande ‘twee-staten-regeling’ nu weldefinitief voorbij. Wat de staatPalestina moest worden, geraaktonderhand volledig volgebouwdmet Israëlische huizen, terwijl hetIsraëlische leger er de hele tijd

Palestijnse huizen afbreekt. Hoe kanmen twee staten maken als er metde Palestijnen niet te praten valt?Sus van Elzen schreef metDe zigzagmuur een prangend endringend essay over de weinigeopties die er voor Israëli's en

Palestijnen nog overblijven.


werkbeurzen/sus_van_elzen/


werkbeurzen/maria_fialho/

Tussen lachende Rwandese kinde-ren vergeet je zo dat hun land ooitde hel was. Op 7 april 1994, daagsna de moordaanslag op presidentJuvénal Habyarimana, barstte in hetCentraal-Afrikaanse land een orgievan geweld los. Zowat een miljoenTutsi’s en gematigde Hutu’s werden

uitgemoord. Tertio-redacteur BenoitLannoo en fotografe Ilse Prinsenreisden tien jaar later – gesteunddoor het Fonds Pascal Decroos voorBijzonder Journalistiek – enkeleweken door het land.Tertio publiceerde in zijn nummersvan 24 en 31 maart en van 7 april

enkele voorbeschouwingen uit hetboek dat zij voor uitgeverij Lannoovoorbereiden.Lees meer:www.fondspascaldecroos.org/archief/

werkbeurzen/benoit_lannoo/


werkbeurzen/ilse_prinsen/

Blijft Rwanda gegijzeld door genocide?– Benoit Lannoo & Ilse Prinsen

NB11

Documents

Transcript of NB11