MA

GA

ZIN

E O

VER

DE

REA

LISA

TIE

VA

N D

E N

ATI

ON

ALE

VET

ERA

NEN

BEG

RA

AFP

LAA

TS L

OEN

EN

EN H

ERD

ENK

ING

S- E

N E

DU

CA

TIEC

ENTR

UM

Dec

emb

er 2

01

90

1 /

02

/ 0

3 /

04

NA

TIO

NA

LE

VE

TE

RA

NE

NB

EG

RA

AF

PLA

AT

S

LOEN

EN

DE AANLEG IS BEGONNEN

10

0307101516171819

VOORWOORDTERREIN EN GEBOUWEN TENTOONSTELLING BETROKKEN VFONDS DONATEURS BESTUUR EN RAAD VAN ADVIESCOLOFON EN ADRES

Visual cover: Karres en Brands

07

16 15

02

NA

TIO

NA

LE

VE

TE

RA

NE

NB

EG

RA

AF

PLA

AT

S

LOEN

EN

STA

ND

van

ZA

KEN

/ D

ecem

ber

20

19

Voorwoord

Momenteel wordt in Loenen (Gelderland)

de Nationale Veteranenbegraafplaats

Loenen (NVBL) aangelegd. Pal naast

Nationaal Ereveld Loenen. Met een

prachtig herdenkings- en educatie-

centrum, dat als een schakel tussen de

twee begraafplaatsen ligt. Werkelijk uniek:

straks hebben het ereveld en de

veteranenbegraafplaats een gezamenlijk

gebouw, het herdenkings- en educatie-

centrum, dat niet alleen kan worden

gebruikt voor uitvaarten en herdenkings-

bijeenkomsten, maar dat ook een

informerende en educatieve functie heeft.

Er komt een expositie met een centrale rol

voor verhalen over Nederlandse

oorlogsslachtoffers, de inzet van

Nederlanders tijdens de Tweede

Wereldoorlog en latere internationale

(vredes)missies en veteranen.

Wanneer een Nederlandse militair

tijdens een missie om het leven komt,

kan hij of zij worden begraven op

Nationaal Ereveld Loenen.

Daar, op een prachtige beschutte plek

midden in de Veluwse bossen, worden

de gevallenen herdacht door hun

geliefden, door de kameraden met

wie ze streden of door een onbekende

bezoeker.

Met de aanleg van de Nationale

Veteranenbegraafplaats Loenen gaat

een grote wens in vervulling van veel

veteranen die, waar ook ter wereld,

streden of strijden voor vrede en

veiligheid. De saamhorigheid onder

veteranen is groot; zij delen met elkaar

een ervaring die zij met niemand anders

delen. En dat schept een band voor het

leven. Een band die zo sterk is dat bij

velen van hen de wens bestaat deze ook

na de dood te laten voortbestaan. Die

wens krijgt nu, met een laatste rustplaats

onder kameraden, gestalte.

Als in het najaar van 2020 de veteranen-

begraafplaats gereed is, is ons land een

plek rijker, die er te lang nog niet was.

EEN DROOM KOMT TOT LEVEN

Seger van Voorst tot Voorst (links), Theo Vleugels (rechts)

›

03

04

NA

TIO

NA

LE

VE

TE

RA

NE

NB

EG

RA

AF

PLA

AT

S

LOEN

EN

STA

ND

van

ZA

KEN

/ D

ecem

ber

20

19

Minister-president Mark Rutte verwoordde het in mei

2016 bij de herdenking op Ereveld Loenen treffend:

‘Een langgekoesterde wens van velen: een aparte

begraafplaats voor veteranen. Te lang werd hun werk

voor vrede en veiligheid voor lief genomen. Maar die

tijd is voorbij.’

De Nationale Veteranenbegraafplaats Loenen wordt

een plek met een uitstraling die recht doet aan de

verdiensten van de veteranen.

Geestelijk vader van de veteranenbegraafplaats is

Robert Croll, voorzitter Raad van Bestuur van het

vfonds. Voor de ontwikkeling van de begraafplaats en

het herdenkings- en educatiecentrum tekende het

vfonds voor een royale bijdrage. Het restantbedrag

werd bijeengebracht door overheden, andere fondsen

en bedrijven.

Wij zijn dankbaar met alle hulp die we vanuit vele

hoeken ontvingen en wij kunnen ons niet aan de indruk

onttrekken dat dit iets zegt over het respect dat er leeft

voor onze veteranen.

Seger van Voorst tot Voorst

Voorzitter Stichting Nationale

Veteranenbegraafplaats Loenen

Theo Vleugels

Algemeen directeur

Oorlogsgravenstichting

‘ Een langgekoesterde wens van velen: een aparte begraaf-plaats voor veteranen’

05

‘ Een gezamelijke laatste rustplaats’

06

NA

TIO

NA

LE

VE

TE

RA

NE

NB

EG

RA

AF

PLA

AT

S

LOEN

EN

STA

ND

van

ZA

KEN

/ D

ecem

ber

20

19

EEN PLEK DIE VOLLEDIG RECHT DOET AAN DE VETERANEN DIE ZICH BIJ LEVEN INZETTEN VOOR VREDE EN VEILIGHEID

Op 24 september 2019 werd gestart met de realisatie van

de begraafplaats en het herdenkings- en educatiecentrum.

De symbolische eerste bouwhandelingen werd verricht door

Seger van Voorst tot Voorst, voorzitter van Stichting Nationale

Veteranenbegraafplaats Loenen en Theo Vleugels, algemeen

directeur van de Oorlogsgravenstichting. Vleugels, bij die

gelegenheid: ‘Wij zijn trots dat deze nieuwe

veteranenbegraafplaats wordt gerealiseerd naast Nationaal

Ereveld Loenen. In combinatie met het nieuw te bouwen

herdenkings- en educatiecentrum op het ereveld verbinden we

het verleden met het heden en bundelen we onze krachten. Zo

dragen we samen bij aan het besef dat vrede, vrijheid en

veiligheid niet vanzelfsprekend zijn.’

De veteranenbegraafplaats, waaraan momenteel hard wordt

gewerkt, komt naast Nationaal Ereveld Loenen te liggen. Dit

ereveld, in 1949 geopend door prinses Wilhelmina, is de laatste

rustplaats van bijna vierduizend Nederlandse militairen en

burgers.

TERREIN EN GEBOUWEN

Visual: Karres en Brands

›

07

‘ Ieder graf krijgt een gelijkvormige gedenksteen; dit om een uniforme uitstraling te bewaken’

Zij verloren hun leven tijdens de Tweede

Wereldoorlog of tijdens gewelddadige

conflicten daarna – zoals in voormalig

Nederlands-Indië – of tijdens (vredes)-

missies. Nationaal Ereveld Loenen wordt

beheerd door de Oorlogsgravenstichting.

Op de veteranenbegraafplaats komen in

eerste instantie 900 veteranen graven.

Ieder graf krijgt een gelijkvormige

gedenksteen; dit om een uniforme

uitstraling te bewaken. Desgewenst kan

de partner van de veteraan worden

bijgezet. Het plaatsen van een urn is ook

mogelijk. De veteranenbegraafplaats

heeft geen winstoogmerk, maar er

worden wel kosten per graf in rekening

gebracht. Het ontwerp is van Karres en

Brands. In de nieuwe situatie krijgen het

ereveld en de veteranenbegraafplaats

een eigen ingang en parkeerplaats.

Het multifunctionele herdenkings- en

educatiecentrum, ontworpen door

KAAN Architecten, krijgt een prominente

positie tussen de twee begraafplaatsen,

als tijdloze schakel tussen oud en nieuw.

In het gebouw zullen verhalen centraal

staan over Nederlandse oorlogsslacht-

offers en over de inzet van Nederlanders

tijdens de Tweede Wereldoorlog en

internationale (vredes)missies, onze

veteranen dus. De realisatie van de

tentoonstelling is in handen van Tinker

imagineers. Het gebouw heeft ook een

ruimte die kan dienstdoen als aula voor

beide begraafplaatsen. De bouwwerk-

zaamheden nemen ongeveer een jaar

in beslag.

De verwachting is dat de veteranen-

begraafplaats en het herdenkings- en

educatiecentrum in het najaar van 2020

gereed zijn. ‘Wij twijfelen er niet aan dat

bij de oplevering in het najaar 2020 een

bijzondere plek is ontstaan, die recht

doet aan onze veteranen, die zich

hebben ingezet voor vrede en veiligheid

en die nu eindelijk een gezamenlijke

laatste rustplaats gaan krijgen.’

Visual: Karres en Brands

08

NA

TIO

NA

LE

VE

TE

RA

NE

NB

EG

RA

AF

PLA

AT

S

LOEN

EN

STA

ND

van

ZA

KEN

/ D

ecem

ber

20

19

Visual: KAAN Architecten

09

DE BEZOEKER IS ZICH STEEDS BEWUST VAN ZIJN EIGEN SPIEGELBEELD

TENTOON- STELLING

10

NA

TIO

NA

LE

VE

TE

RA

NE

NB

EG

RA

AF

PLA

AT

S

LOEN

EN

STA

ND

van

ZA

KEN

/ D

ecem

ber

20

19

In de tentoonstellingsruimte zien

bezoekers zichzelf in spiegels. Achter het

spiegelglas verschijnt een filmportret van

een oorlogsslachtoffer van de Tweede

Wereldoorlog of van een veteraan.

Nabestaanden die een persoonlijke band

hebben met het slachtoffer vertellen in dit

portret hun verhaal. Tijdens de vertelling

is de bezoeker zich steeds bewust van zijn

eigen spiegelbeeld, wat het bewuste of

onbewuste gevoel prikkelt ‘dat dit ook

over hem of haar had kunnen gaan’.

In de aula wordt in een verplaatsbaar

deel van de tentoonstelling verteld

over de naoorlogse militaire missies

waaraan Nederland een bijdrage

heeft geleverd. Dit zijn feitelijke

verhalen: aan welke missies heeft

Nederland deelgenomen? Maar het

zijn zeker ook persoonlijke verhalen: wat

waren de overwegingen en afwegingen

van Nederlandse militairen om in een ver

land hun leven in de waagschaal te

stellen? De interactieve touchscreentafel

in de ruimte, met daarop een wereld-

kaart, is een ware eyecatcher. De tafel

fungeert als een interactieve database

van missies waaraan Nederlandse

militairen tussen 1947 en nu hebben

meegedaan.

Visual: Tinker imagineers

11

‘ Waarom ik besloten heb te kiezen voor een graf op de Nationale Veteranenbegraafplaats Loenen? Daar zijn meer redenen voor te noemen: de uniforme uitstraling van de graven – het is een begraafplaats zonder opsmuk – en je ligt hier met elkaar, op een plek die informeert over vrede en veiligheid. Het is ook nog eens een ontmoetingsplek voor veteranen, mooier kan toch niet?’

Adjudant b.d. Henk van Leest (1958) klinisch-chemisch analist

Regiment Geneeskundige Troepen.

WAS DRIE KEER OP MISSIE IN AFGHANISTAN

HENK VAN LEEST

12

NA

TIO

NA

LE

VE

TE

RA

NE

NB

EG

RA

AF

PLA

AT

S

LOEN

EN

STA

ND

van

ZA

KEN

/ D

ecem

ber

20

19

‘ Wat me aanspreekt is dat ik met gelijkgestemden lig. Daarbij ligt de Nationale Veteranen begraafplaats in een prachtige om geving. Een bezoek is zeker geen straf. En de extra functie van de begraaf plaats als herdenkings- en educatiecentrum spreekt mij erg aan.’

Lt-Kol b.d. Joop Hazeu (1947) liaison officer UNHCR

Regiment Intendance Troepen.

JOOP HAZEUWAS ZEVEN MAANDEN OP MISSIE IN

VOORMALIG JOEGOSLAVIË.

13

‘ IK HAD HET VOORRECHT ALS VOLKSVERTEGENWOORDIGER OOK DE VETERANEN TE VERTEGENWOORDIGEN. IK ZEG MET NADRUK ALS VOLKSVERTEGENWOORDIGER’

Ik was als PvdA-kamerlid defensie-

woordvoerder. Dan moet je de defensie-

organisatie goed doorgronden. Dat heb

ik dan ook stellig als eerste op mij

genomen. In onze grondwet staat

uitdrukkelijk vermeld dat de staat een

bijzondere zorgplicht heeft ten aanzien

van onze militairen en daarmee onze

veteranen. Veteranen zijn immers

uitgezonden geweest, met gevaar voor

eigen leven. Een bijzondere groep (oud-)

militairen: een moedige groep mannen

en vrouwen die vaak langdurig op

missie waren, voor vrede en veiligheid.

Samen op missie, en bij dat samen hoort

ook saamhorigheid.

En dat is wat je ziet, hoort en voelt als je

met veteranen spreekt. Moedig en vaak

terecht trots. Het mooie is dat veteranen

elkaar doorgaans blijven zien. Gedurende

het hele jaar, in het hele land, met elk

jaar in juni de traditionele Veteranendag

als hoogtepunt. Tijdens de gesprekken

kwam regelmatig de wens naar voren

om bijgezet te mogen worden op een

speciale veteranen begraafplaats.

Uniform, met elkaar. Dankzij de inzet van

velen kan volgend jaar aan deze wens

worden tegemoet gekomen. Voor velen

is de cirkel dan echt rond. Het is een

geweldig gevoel dat ook deze missie

is gelukt.

BETROKKENAngelien Eijsink

14

NA

TIO

NA

LE

VE

TE

RA

NE

NB

EG

RA

AF

PLA

AT

S

LOEN

EN

STA

ND

van

ZA

KEN

/ D

ecem

ber

20

19

Drs. A.M.C. Eijsink (Angelien, 1960) was veertien jaar lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal (2003–2017). Zij was daar onder meer defensiewoordvoerder van de PvdA en heeft zich uitzonderlijk ingezet voor veteranen en oorlogsgetroffenen. Angelien is onder meer lid van het Nationaal Comité Veteranendag, lid Raad van Advies van het Veteranen platform en bestuurslid bij de Invictus Games 2020.

Fotografie: Simone de Blouw

15

DE INITIATOR

Initiatiefnemer van de Nationale

Veteranenbegraafplaats Loenen is het vfonds,

een belangrijk fonds dat zich onder meer inzet

voor de erkenning en waardering van veteranen

en andere geüniformeerden in dienst van de

Nederlandse overheid. Het fonds ondersteunt

onder meer oorlogs- en verzetsmusea,

herinneringscentra en de veertien nationale

bevrijdingsfestivals. Het vfonds is co-financier van

de Nationale Veteranenbegraafplaats Loenen.

VFONDS

Visual: KAAN Architecten

16

NA

TIO

NA

LE

VE

TE

RA

NE

NB

EG

RA

AF

PLA

AT

S

LOEN

EN

STA

ND

van

ZA

KEN

/ D

ecem

ber

20

19

Stichting Nationale Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg (vfonds)

Provincie Gelderland

Ministerie van Defensie

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Ministerie van Binnenlandse Zaken

Ministerie van Buitenlandse Zaken

Gemeente Apeldoorn

Aanmoedigingsfonds Koninklijke Facultatieve

Stichting Waardering Erkenning Politie

dr. C.J. Vaillant Fonds

Aegon

Monuta

Magema

Rabobank Apeldoorn en omgeving

Stichting Bandos, 11 Luchtmobiele Brigade

HoogeveenLuigjes Accountancy en Belastingadvies

Q-TC Nederland BV

Stichting Nationaal Katholiek Thuisfront

Green Paper Association

DONATEURSSTICHTING NATIONALE VETERANENBEGRAAFPLAATS ONTVING AANZIENLIJKE FINANCIËLE BIJDRAGEN OM ALLE PLANNEN TE KUNNEN REALISEREN EN DANKT HIERVOOR:

17

Bestuur

S.E. baron van Voorst tot Voorst,

voorzitter

Genmaj. b.d. G.F. Sotthewes,

vice-voorzitter

Genmaj. N. Geerts,

secretaris

Drs. J. Hetebrij RA,

penningmeester

Mw. mr. P.B. Gaasbeek,

bestuurslid

Secretariaat

Ir. F.A. Spoelstra

Raad van Advies

Drs. J.C.G.M. Berends MPA,

Commissaris van de Koning in

de provincie Gelderland

Mw. drs. A.M.C. Eijsink,

initiatiefneemster Veteranenwet,

voormalig lid Tweede Kamer

Lgen. b.d. J.F.A.N. van Griensven,

voormalig inspecteur-generaal

der Krijgsmacht

Gen. b.d. T.A. Middendorp,

namens de Oorlogsgravenstichting

Mr. W.G.H.M van der Putten,

expert grafrecht

Bgen. b.d. H.J. Scheffer,

voorzitter Veteranenplatform

Dr. G. Valk, voorzitter

Veteraneninstituut

Lgen. b.d. C.J.M. de Veer,

namens het vfonds

BESTUUR STICHTING NATIONALE VETERANEN-BEGRAAFPLAATS LOENEN

18

NA

TIO

NA

LE

VE

TE

RA

NE

NB

EG

RA

AF

PLA

AT

S

LOEN

EN

STA

ND

van

ZA

KEN

/ D

ecem

ber

20

19

ColofonUitgever: Stichting Nationale Veteranenbegraafplaats Loenen & Oorlogsgravenstichting Redactie: Hein van Beek (hoofdredacteur), Hélène Briaire, Menno Haanstra, Gwen Rochat Eindredactie: Fokko Spoelstra, Annet de Groot Fotografie: Simone de BlouwVisuals: KAAN Architecten, Karres en Brands, Tinker imagineers Concept: Boubeek, Zwolle Vormgeving: More CC Nationale Veteranenbegraafplaats Loenen Groenendaalseweg 68 7371 EZ Loenen nationaleveteranenbegraafplaatsloenen.nl Contact Ir. F.A. (Fokko) Spoelstra, secretaris +31 (0)6 52 475 804 info@veteranenbegraafplaats.com Alle rechten blijven te allen tijde voorbehouden aan Stichting Nationale Veteranenbegraafplaats Loenen. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnames, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. 2019 © Nationale Veteranenbegraafplaats Loenen, Oorlogsgravenstichting

Visual: KAAN Architecten

19

NATIONALE VETERANENBEGRAAFPLAATS LOENEN

Wilt u de Stichting Nationale Veteranenbegraafplaats Loenen financieel ondersteunen? Neem dan contact op met het secretariaat: info@veteranenbegraafplaats.com