Het Zweede Tubbe-model uitgetest in de Belgische ouderenzorg

NAAR MEER RELATIEGERICHTE ZORG IN BELGISCHE WOONZORGORGANISATIES?

1

Heylen, L., Meuris, C., Knaeps, J. & Baldewijns, K.

• Wat is het “Tubbe”-model?

• Resultaten uit piloottest

• Succesfactoren, randvoorwaarden & drempels

• Concluderend

OPBOUW

2

• Doel: een woonomgeving creëren waar men zichzelf kan zijn, men zich écht thuis voelt en waar men nog zin en betekenis ervaart.

WAT IS HET TUBBE-MODEL?

3

“As long as one is alive, one shouldlive” Thyra Frank

HOE?

4

• Tubbemodel heeft volgende doelstellingen voor de 3 doelgroepen:

− Ouderen: een aantrekkelijke en aangename plaats waar ouderen hun leven ten volle kunnen leven

− Personeel: een aantrekkelijke en motiverende plek om te werken voor het personeel

− Organisatieniveau: een effectieve, efficiënte aanpak van ouderenzorg

DOELSTELLINGEN

5

Welke afdelingen?Résidence Régina, Moresnet Heel de organisatie

Centre Sainte-Barbe, Seilles Heel de organisatie

Reine des Prés, Marche-en-Famenne Heel de organisatie

Open Kring, Ardooie • Dagverzorgingscentrum De Kim

• Assistentiewoningen Hof Ter Linden

• Inloophuis De Loods

Floordam, Melsbroek Heel de organisatie

Sint-Jozef, Neerpelt • Afdeling ’t Klooster

• Dagopvang De Buurt

6 PILOOTSETTINGS

6

VERTAALSLAG IN DE PRAKTIJK

7

• Basisprincipes:

− Relatiegerichte zorg

− Mee beslissen

− Autonomie (vb. thematische werkgroepen)

− Inzetten op betekenisvolle activiteiten

• Of, hoe en op welke wijze draagt het Tubbe-model bij tot een meer kwaliteitsvolle ouderenzorg voor de

− (1) ouderen zelf,

− (2) het personeel en

− (3) de organisatie?

ALGEMENE ONDERZOEKSVRAAG

8

Bevraging 1

Zomer 2017

Bevraging 2

Zomer 2018

N N

Ouderen /

bewoners

Enquête 276 Enquête 185

Diepte-

interviews

29

Personeel Enquête 198 Enquête 156

Focusgroep 6

Management /

organisatie

Enquête over

organisatie

6 Enquête 6

Enquête over

doelstellingen

piloottest

6 Focusgroep 2

ONDERZOEKSMETHODE

9

Impact piloottest Tubbe op bewoners en personeel

RESULTATEN

10

BEWONERS

11

Helemaal niet akkoord Helemaal akkoord1 2 3 4 5

Ik heb een hechte band met

minstens één personeelslid

Ronde 1 4,8% 4,8% 31,6% 26,0% 32,7%

Ronde 2 6,0% 11,4% 10,2% 23,4% 49,1%

Ik heb veel contact met de

andere mensen die hier komen

Ronde 1 5,5% 10,3% 25,5% 35,1% 23,6%Ronde 2 3,5% 13,9% 20,8% 24,3% 37,6%

Ik voel me nuttig Ronde 1 14,8% 15,1% 21,4% 28,8% 19,9%

Ronde 2 8,8% 8,2% 16,5% 27,1% 39,4%

Ik voel me hier thuis Ronde 1 7,0% 7,4% 15,9% 33,9% 35,8%

Ronde 2 4,6% 3,5% 11,0% 26,0% 54,9%

Het personeel luistert naar me

als ik vragen of klachten heb

Ronde 1 1,5% 3,3% 8,1% 41,0% 46,2%Ronde 2 ,6% 2,4% 6,6% 29,3% 61,1%

• Bewoners ervaren weinig / geen verandering in de praktijk

• Verklaring: tijds- en belevingsperspectief van bewoners in (semi-)residentiële zorg is anders dan die van het personeel

ERVARING BEWONERS

12

“Neen, ik heb geen verandering gezien, ik vind dat het gebleven is zoals het is, heel goed” ” (bewoner)

• Bevlogenheid personeel (gemeten met UBES 9 – schaal)

− Algemene bevlogenheid: geen verschil voor en na

− Vitaliteit: afname

− Toewijding: geen verschil voor en na

− Absorptie: geen verschil voor en na

PERSONEEL

13

VERANDERING IN WERKSITUATIE

14

3,4%

24,6%

71,4%

,6% 0,0%

8,5%

48,6%

38,7%

4,2%

0,0%0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%

80,0%

Sterk verbeterd Verbeterd Noch verbeterd,noch

verslechterd

Verslechterd Sterkverslechterd

Bevraging 1 Bevraging 2

Figuur: ‘Is uw eigen werksituatie veranderd sinds uw organisatie meewerkt aan het project? (N=175; N=142; p<0,01)

• Evolutie van ‘taakgericht’ naar ‘persoonsgericht’ werken

− vooral in organisaties waar ‘Tubbe’ in het DNA zit

− evolutie naar een ‘horizontale’ organisatie - met bewoner centraal

ANDERE MANIER VAN WERKEN

15

“Vroeger mochten we geen activiteiten doen op eigen initiatief die de grenzen van onze functie overschreden. We waren zorgkundigen, we hoefden geen animatie te doen. Vandaag hebben we overal mee te maken, we worden betrokken bij heel veel andere dingen, we kunnen bijvoorbeeld gaan winkelen met de bewoners, op restaurant gaan”.

• Breuklijn tussen ‘oude’ en ‘nieuwe’ school

• Intentie om werk te verlaten− Bevraging 1: 2%

− Bevraging 2: 6%

NEVENEFFECT

16

“Er loopt ook een breuklijn tussen de oude en de nieuwe school, het oude model en het nieuwe model. Niet alle zorgverleners zijn klaar voor die veranderingen, want het is nodig om diep ingewortelde gewoonten te veranderen, om een heleboel zekerheden te herzien. Veel zorgverleners doen veel inspanningen om in de dynamiek van het project te stappen, maar anderen volgen niet en dat demotiveert een deel van de medewerkers wel een beetje” (focusgroep personeel).

17

• “Zit u soms samen met het personeel om beslissingen te nemen?”

− Bevraging 1: 19% ja

− Bevraging 2: 39% ja

INSPRAAK – PERSPECTIEF BEWONERS

18

“Het is toch wel veranderd, er wordt meer naar ons geluisterd dan voordien, zodra er iets is dat niet gaat, kunnen we het zeggen” (bewoner).

INSPRAAK – PERSPECTIEF BEWONERS

19

Ja nee Weet ik niet

Mee beslissen

maaltijden

Ronde 1 12,9% 79,5% 7,6%

Ronde 2 35,4% 57,9% 6,7%

Mee beslissen

gemeenschappelijke

ruimtes

Ronde 1 14,4% 80,2% 5,3%

Ronde 2 20,6% 72,1% 7,3%

Mee beslissen

activiteiten

Ronde 1 27,1% 65,6% 7,3%

Ronde 2 54,2% 38,1% 7,7%

Mee beslissen nieuwe

personeelsleden

Ronde 1 4,5% 89,8% 5,7%

Ronde 2 6,7% 83,4% 9,8%

Mee beslissen

moment hulp

Ronde 1 44,4% 42,5% 12,6%

Ronde 2 49,7% 32,7% 17,7%

HOE?

20

• “Hoe zou jij aan je familie of vrienden uitleggen wat het Tubbe-model is?”

− Tubbe is luisteren

− Tubbe staat voor samenwerken en samenwonen

− Tubbe = een thuis maken voor de bewoners / cliënten

TUBBE =

21

• Om Tubbe te realiseren, plaatst men zich voortdurend in ‘andermans schoenen’

− Organisaties die het sterkst hier op inzetten, slagen er het best in inspraak en participatie te verwezenlijken

• Gevolg: door meer te luisteren, uiten bewoners makkelijker hun wensen.

IN DE PRAKTIJK

22

“Door ook oefeningen te doen, door

onszelf in de plaats te stellen. Hoe

zouden wij het zien als we hier

zouden komen wonen. Wat zouden

wij graag hebben, door dat efkes

met het team samen te bekijken en

dat dan te bundelen” (focusgroep

personeel)

Bewoners / ouderen ervaren het niet als hun thuis. Hun echte thuis is waar ze vroeger woonden.

• Enerzijds: gemis aan thuis, verdriet

• Anderzijds: soms ook beter dan thuis door de zorg

NIET THUIS MAAR TOCH…

23

“Ja en neen. Ik ben hier omdat ik precies niet meer thuis kan blijven, dus het is niet zoals thuis. Maar ze verzorgen mij hier en ik heb mijn vriendinnen, dus het is beter dan thuis” (bewoner)

• Formele werkgroepen werken niet

• Inspraak zit in het informele, het dagdagelijkse

INSPRAAK IN HET INFORMELE

24

“Er is een probleem met het format, het is beter om te discussiëren tijdens een diner, bij een kopje koffie, een

vieruurtje, of tegelijk andere dingen te doen en te discussiëren. Gewoon bijeenkomen om dingen te bespreken, werkt niet zo

goed” (focusgroep personeel).

“Die vergaderingen leveren niets op, het is beter om te praten met de meisjes die ik ken en soms werkt het wel en krijg ik wat

ik wil” (bewoner).

• Tubbe vraagt om co-constructie en constante reflectie − Als dit ontbreekt: spanningen, onzekerheid,

frustraties… bij personeel

• Mentaliteit moet door iedereen gedragen worden

• Ervaringen uitwisselen in team

• Directie en staf dragen visie mee uit

KRITISCHE SUCCESFACTOREN

25

“Het probleem is ook dat we een beetje allemaal in onze eigen hoek initiatieven nemen, zonder te vergaderen om uit te wisselen en dus krijgen we geen feedback over die initiatieven. We weten niet of we goed zitten of niet, we lopen een beetje blind vooruit zonder collectief afstand te nemen. We hebben vergaderingen, maar geen vergaderingen om na te denken over de manier waarop iedereen het Tubbe-model ervaart en uitvoert” (focusgroep personeel)

CONCLUSIES

26

• Tubbe = luisteren, samenwerken en –wonen, inzetten op thuisgevoel

• Tubbe ≠ een vast protocol, maar co-constructie

• Kritische succesfactor: iedereen mee!

NA ANDERHALF JAAR TUBBE

27

• Bewoners

• ervaren weinig verandering

• wel indicaties in de cijfers: tevredenheid, inspraak, band met personeel en andere ouderen

• Personeel: grootste verandering

• Werksituatie verbeterd

• Kwaliteit van zorg wordt beter ingeschat

• Meer persoonsgericht werken (met neveneffect: breuklijn oude en nieuwe school)

NA ANDERHALF JAAR TUBBE

28

• Tubbe = proces • Sijpelt druppelsgewijs organisaties binnen

• Mentaliteitsverandering: met bewoner echt centraal

NA ANDERHALF JAAR TUBBE

29

“De veranderingen gebeuren in de tijd, bijna stilzwijgend, geleidelijk aan en we beseffen eigenlijk pas het belang ervan als we de oefening doen van

terug te blikken: dan stellen we vast dat het nu toch echt beter is voor iedereen” (focusgroep personeel)

Vragen?

BEDANKT VOOR UW AANDACHT

30