Bladluis sept 2017

1

Bladluis

Nieuwsbrief van de KNNV Alkmaar - Den Helder

achtste jaargang, nummer 2, september 2017

-------------------------------------------------------------------- Vroege herfst met veel paddenstoelen Een periode met flinke neerslag heeft een einde gemaakt aan de zomer. De paddenstoelen varen er wel bij en laten zich al wekenlang goed zien. Er zijn al bijzondere vondsten gedaan! De Paddenstoelenwerkgroep heeft deze herfst maar liefst negen excursies om de paddenstoelenrijkdom in kaart te brengen. Ga een keer mee en verwonder je over de rijkdom van de paddenstoelenwereld. Het excursieprogramma is verderop in deze nieuwsbrief te vinden.

KNNV laat mening horen over Alkmaarder Hout De Alkmaarder Hout staat onder druk. Door de voorgenomen bouw van het nieuwe ziekenhuis verdwijnt een deel van het bosgebied. Het bestemmingsplan dat is opgesteld om de bouw mogelijk te maken heeft ter inzage gelegen. De KNNV heeft een zienswijze ingediend waarin de gemeente wordt gevraagd om de Alkmaarder Hout te sparen.

Woensdag 25 oktober: lezing door Albert Beintema over de grutto Locatie: Wijkcentrum Overdie, Van Maerlantstraat 8 -10, Aanvang 20.00 uur, einde omstreeks 22.00 uur, toegang gratis. De grutto, ook bekend als 'Koning van de Weidevogels’, is een van de meest karakteristieke oer-Hollandse vogels. Geen enkel ander Europees land herbergt er zo veel als Nederland. Als er één soort is die het verdient hier verkozen te worden tot nationale vogel, is dat de grutto wel. In 2016 is dat dan ook gebeurd. Maar dat wil niet zeggen dat het goed met hem gaat. De grutto verkoos het boerenland om zich voort te planten, en tot het midden van de vorige eeuw ging dat erg goed. Maar nu stort de populatie in rap tempo in. De vogels kunnen de veranderingen in de landbouw niet langer verdragen. In grote delen van Nederland komen al vrijwel helemaal geen grutto's meer voor. Hij staat hierin niet alleen. Met hem verdwijnt een diverse, kleurrijke weidevogelgemeenschap, inclusief de bijpassende bloemen, vlinders en sprinkhanen, die eens zo karakteristiek was voor de polderlandschappen in laag Nederland. Albert Beintema (1944) bestudeerde als bioloog, werkzaam in het natuurbeheer, tientallen jaren grutto's en andere weidevogels. Veel van zijn kennis legde hij vast in het voor een breed publiek geschreven boek.

Bladluis sept 2017

2

Tussenstand SnailSnap Bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek door simpelweg een foto van een slak te maken. Het kan vanaf vandaag dankzij de nieuwe app SnailSnap. Gebruikers van SnailSnap verzamelen met één druk op de knop gegevens over de kleur en de locatie van tuinslakken. Deze gegevens worden door onderzoekers van Naturalis Biodiversity Center gebruikt om te bepalen of en hoe tuinslakken zich aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering en verstedelijking. Sinds de start van het SnailSnap-project zijn er al meer zo’n 8.500 foto's van gewone tuinslakken ingestuurd! De ingezonden foto's worden door onderzoekers van Naturalis gebruikt om te bepalen of en hoe Gewone Tuinslakken zich aanpassen aan klimaatverandering en verstedelijking. Worden de huisjes van deze slakkensoort bijvoorbeeld lichter van kleur omdat het steeds warmer wordt? Het project loopt nog even door. Hoe meer foto's van Gewone Tuinslakken er ingezonden worden, hoe beter het effect van de stijgende temperaturen op de slakkensoort onderzocht kan worden. Foto's kunnen ingestuurd worden via de speciaal ontwikkelde SnailSnap-app voor Android, via Waarneming.nl of via de apps iObs of ObsMapp. Kijk op www.snailsnap.nl voor meer informatie over het project en voor instructies voor het fotograferen van de slakken.

Alle gefotografeerde slakken worden door vrijwilligers ingedeeld bij een bepaalde kleurvorm, waarbij er gekeken wordt naar de kleur van het huisje en de strepen die over het huisje lopen. We zijn op zoek naar extra mensen die hier aan mee willen helpen. Heb je interesse om op deze manier bij te dragen aan het onderzoek? Stuur dan een mail naar niels.kerstes@naturalis.nl. bron: waarneming.nl.

Hazelworm in de duinen Boswachter Laurens Bonekamp heeft de in Schoorlse Duinen een hazelworm gevonden. Heel bijzonder, want boven het Noordzeekanaal is deze soort tot nu toe niet aangetroffen. Spannend of het bij een enkele vondst blijft.

Bladluis sept 2017

3

Bladluis sept 2017

4

Wantsenproject In 2017 werden tot nu toe al zo’n 12.000 wantsen op Waarneming.nl ingevoerd! Maar hoe en waar vind je deze insecten nu eigenlijk? Veel wantsen zijn gebonden aan een specifieke waardplant. Niet zo gek ook, dat vele wantsen naar hun waardplant zijn vernoemd, zoals de Jeneverbeskielwants, Dovenetelgraafwants of de Heksenkruidsteltwants. Op een warme dag zijn deze wantsen vaak zonnend op hun waardplanten aan te treffen en zijn specifieke soorten zo redelijk eenvoudig te vinden. Andersom loont het voor de determinatie van een wants ook om te kijken naar de plant waarop je deze aantrof. De plant kan vaak de naam van de wants al verraden en zo in veel gevallen de determinatie flink vereenvoudigen. Bij sommige soorten kan de waardplant zelfs een doorslaggevend determinatie kenmerk zijn, zoals bij Smalsnuiten. Een soort die in de maand juli goed gericht op planten gezocht kan worden is Chilacis typhae, de lisdoddebodemwants. Deze wants leeft op en in de sigaren van lisdodde en is vrij algemeen en makkelijk te vinden. De dieren zijn iets lichter van kleur dan de buitenkant van de sigaren en zijn daardoor vaak al van enige afstand te zien. Natuurlijk zijn er meer methoden om wantsen te vinden. Zo is een veelgebruikte methode om met een sleepnet door de vegetatie te gaan. Daarnaast vind je wantsen ook door het kloppen van bomen of door te kijken onder loszittende bast van bomen in de winter (zoals bij de Plataan). Ook komen sommige wantsen komen op licht af. Zo kun je tijdens het nachtvlinderen bijvoorbeeld de Gemaskeerde roofwants aantreffen. Ook als je de naam van een wants niet kent is altijd de moeite waard om deze met foto in te voeren. De validatoren van Waarneming.nl helpen graag om tot de juiste naam te komen. Bron: waarneming.nl

Sprinkhanen

Alweer de vijfde druk van de succesvolle determinatietabel voor Sprinkhanen van Nederland en België. In totaal zijn in deze tabel zestig soorten sprinkhanen en krekels opgenomen, waarmee alle Nederlandse en Belgische soorten, maar ook potentiële nieuwkomers in dit gebied, op naam kunnen worden gebracht. De tabel is zoveel mogelijk afgestemd op gebruik in het veld door het gebruik van ondubbelzinnige kenmerken en illustraties, maatstreepjes op iedere bladzijde en niet-klevend papier. Tenslotte zorgen heldere kaders met tekst, tekeningen, en foto's voor duidelijke uitleg over notoire "struikelkenmerken" zoals bijvoorbeeld het Chorthippuslobje en de eilegkleppen. Een aanrader voor iedere beginnende en gevorderde sprinkhaanliefhebber! De tabel is voor € 7,- te bestellen bij de Jeugdbondsuitgeverij: http://www.jeugdbondsuitgeverij.nl Kleukers, R.M.J.C., 2017 De Sprinkhanen van Nederland en België, 5e druk Jeugdbondsuitgeverij

Bladluis sept 2017

5

Van de KNNV Uitgeverij:

Vijver, Sloot en Plas Ontdek de flora en fauna van de onderwaterwereld Auteur: Marten Scheffer en Jan Cuppen Prijs: € 24,95 Met gratis WATERLEVEN app 'Vijver, Sloot en Plas' is een natuurgids voor iedereen met interesse in water om ons heen: de samenstelling van het water, de rol van waterorganismen, ecologie van water, ecosystemen zoals rivieren, plassen en sloten. Het boek bevat ook allerlei praktische tips voor de aanleg van vijvers, het opzetten van simpele slootaquaria, eenvoudige experimenten, waarnemingen et cetera. Het tweede deel toont de belangrijkste organismen in deze onderwaterwereld: de meest voorkomende waterdieren en waterplanten. ‘Vijver, Sloot en Plas‘ is toegankelijk geschreven en rijk geïllustreerd; hét standaardwerk voor beginners en gevorderden. Ook geschikt voor natuureducatie en natuuronderwijs. Met gratis WATERLEVEN app: - beestjes determineren - quizfunctie - waterkwaliteitstest Marten Scheffer is hoogleraar Aquatische Ecologie aan Wageningen Universiteit en schreef verschillende standaardwerken. Jan Cuppen werkt aan Wageningen Universiteit en is expert op het gebied van waterwantsen, kevers en andere ongewervelden.

Basisgids Slakken Meer dan 100 soorten landslakken - huisjesslakken en naaktslakken Auteur: Bert Jansen, Prijs: € 21,95 Verschijnt eind oktober 2017 Meer dan 100 soorten landslakken - huisjesslakken en naaktslakken. Deze gids is een compacte, handzame versie van het slakkengedeelte van de Veldgids slakken en mossels. De Basisgids slakken is gericht op eenvoudige en praktische identificatie in het veld. Een handige ‘soortenwijzer’ en ‘matenwijzer’ zetten je meteen op het goede spoor en voorkomen onnodig bladeren. Boordevol handige tips voor waarneming en determinatie. Gericht op determinatie in het veld, met toegankelijke determinatietabel. Talloze kleurenfoto’s en schematische illustraties. Informatie over kleur, grootte en vorm, habitat, voorkomen, verspreiding en ecologie. Bert Jansen verzamelt al vanaf zijn veertiende slakken en schelpen – inmiddels enkele tienduizenden exemplaren. Hij is actief bij de Nederlandse Malacologische Vereniging en publiceerde eerder Kruipende huisjes en de Veldgids slakken en mossels. Meer informatie op: www.knnvuitgeverij.nl

Bladluis sept 2017

6

Het jubileumjaar komt er aan! Volgend jaar bestaat onder KNNV-afdeling 100 jaar! En dat gaan we vieren. Er zijn plannen om een duizendsoortendag te organiseren. Lukt het de leden van onze vereniging om op 1 dag 1.000 soorten te vinden. Verder zijn er plannen om het boekje Natuur in en om Alkmaar opnieuw uit te geven. Tenslotte wordt een gezellige middag voor alle leden georganiseerd. Wie mee wil denken en organiseren is van harte welkom en kan zich aanmelden bij Ruud Maarschall: maarschall@me.com Uit de nieuwsbrief van Waarneming.nl:

Een insectenkenner in je broekzak! Heb je dat ook? Overal insecten zien en niet (meer) weten wat het is? Aan opzoeken kom je niet toe. Maar je wil wel hun naam weten. En graag snel. Dan is er nu voor jou een droom van een nieuwe app gratis beschikbaar! ObsIdentify geeft je feilloos de naam van alle dag- en nachtvlinders, wantsen, libellen en lieveheersbeestjes die voor je lens komen. Insecten zie je overal. Soms heel typisch van vorm of kleur. Je zou wel willen weten hoe ze heten. Of erger: je hebt het geweten, maar de naam is weg. Opzoeken kost teveel tijd; daar kom je niet aan toe. Daarvoor is nu een geniale automatische identificatie app gratis beschikbaar: ObsIdentify. Op basis van een foto die je maakt (of al in een galerij hebt staan), kan deze app in een paar seconden zeggen om welke soort het gaat. Uiteraard geldt: hoe beter de foto, hoe zekerder het resultaat. ObsIdentify werkt momenteel al voor dag- en nachtvlinders, wantsen, libellen en lieveheersbeestjes die in Nederland en België voorkomen. De herkenning werkt geheel offline (geen mobiel internet nodig). De app is 100 mb groot (denk dus aan dataverkeer bij installatie en geheugenruimte) en draait op recente Android telefoons. De herkenning is gebaseerd op “deep machine learning” en werkt door een neuraal netwerk te leren zichtbare kenmerken te ontdekken in een grote hoeveelheid voorbeeldfoto’s. ObsIdentify kan gedownload worden uit de Google Play store: https://play.google.com/store/apps/details?id=org.obsidentify.recognition_i

Een voorbeeldje: deze parende wantsen weet de app met grote zekerheid te herkennen als Koolschildwants.

Bladluis sept 2017

7

Nieuws van de werkgroepen

Strandwerkgroep Tenzij anders vermeld: aanmelden bij Henk Witte witte43@gmail.com en verzamelen bij station Alkmaar-Noord, ingang oostzijde. Zondag 8 oktober Hargen aan Zee, 14.30 - 16.30 uur. Aanmelden niet nodig. Zondag 19 november Huisduinen (bij Nogal Wiedus), 12.30 - 14.30 uur. Vertrek Alkmaar 11.30 uur. Zondag 10 december Zandmotor, strandopgang Monster - Molenweg, 13.00 - 15.00 uur. Vertrek Alkmaar 11.30 uur.

Plantenwerkgroep In mei is sinds 1 september weer in winterrust. Vanaf begin mei gaan we weer op pad. Meer informatie bij Pieter Korstanje, tel. 072-5622278, f2hheipie@hetnet.nl .

De Mossenwerkgroep De Mossenwerkgroep is ‘s winter actief. Komend seizoen is er weer een aantal excursies. Deze worden soms kort van tevoren gepland en staan op de website. Op de Dinsdagavonden worden er weer determinatieavonden georganiseerd. Vrijdagmiddag 6 oktober, 13.00 uur: Noorderneg, Heiloo Tijdens een excursie van de Plantenwerkgroep bleek dat dit gebied ook interessant is voor mossen. We verzamelen om 13.00 uur bij zwembad het Baafje, De Omloop 11, Heiloo. Vrijdagmiddag 20 oktober, 13.00 uur: Schoorlse Duinen Vandaag een bosexcursie. Vanaf de parkeerplaats naast manege Poelenburg aan de Duinweg tussen Schoorl en Bergen maken we een rondje in de Schoorlse Duinen. Meer informatie bij Pieter Korstanje, tel. 072-5622278, f2hheipie@hetnet.nl

Paddenstoelenwerkgroep Alle excursies vertrekken in principe om 10.30 uur, tenzij anders is vermeld, en eindigen om ongeveer 16.00 uur, afhankelijk van het enthousiasme en de hoeveelheid paddenstoelen. Als bij excursies OPBELEXCURSIE! staat wil dat zeggen dat deelnemers de excursieleider de avond voor de excursiedatum tussen 18.00 en 20.00 uur moeten bellen om zich aan te melden i.v.m. vervoer. Onder slechte omstandigheden kan de excursieleider besluiten om de excursie niet te laten plaatsvinden of naar een ander gebied te verplaatsen.

Bij Feijn in Alkmaar zijn KNNV-uitgaven te koop. Neem uw KNNV-pasje mee en ontvang ledenkorting op KNNV-uitgaven! Ook bij Beversport ontvangen KNNV-leden korting!

Bladluis sept 2017

8

1. Van de deelnemers aan excursies van de Paddenstoelenwerkgroep wordt verwacht dat zij zich aan de aanwijzingen van de excursieleider(s) houden. Het verzamelen van paddenstoelen voor nadere studie dient zo bescheiden mogelijk te gebeuren; eventueel losse en niet verder benodigde exemplaren worden liefst onopvallend in het terrein teruggeplaatst. Er worden geen paddenstoelen verzameld voor consumptie. Er wordt van uit gegaan dat deelnemers zich conformeren aan het plukstandpunt van de Nederlandse Mycologische Vereniging. (www.mycologen.nl ) 2. In principe zijn de excursies, in overleg met de excursieleider, voor iedereen toegankelijk. Deelname geschiedt volledig op eigen risico. 3. Van de excursieleider(s) wordt verwacht dat hij/zij zelf voor de benodigde vergunningen zorgen. De excursie deelnemers geven de namen en bijzonderheden van de eventueel voor nader onderzoek meegenomen paddenstoelen door aan de coördinator. Hiervan wordt een soortenlijst samengesteld en doorgestuurd naar de excursie deelnemers en naar de KNNV-Alkmaar. De coördinator stuurt aan het eind van het jaar alle waarnemingen op naar de provinciaal coördinator van de NMV.

Zaterdag 30 september. Excursie Ilperveld en tevens NEM excursie. Vertrek 10:30 uur vanaf het voormalige bezoekerscentrum van het Ilperveld. Kanaaldijk 32A, 1121NX, Landsmeer of om 9:30 uur vanaf de noordkant van station Alkmaar centraal. We gaan met een boot met schipper het veenweidegebied in om op twee verschillende eilandjes naar paddenstoelen te zoeken. Locaties: berkenbroekbos, veenmosrietland en voormalig boerenland. Opbelexcursie: 0629299052 i.v.m. het max. aantal zitplaatsen in de boot. o.l.v. Martijn Oud. Zaterdag 7 oktober. Excursie naar kasteelpark Nijenrode te Breukelen Een bezoek aan het rijkste kroonjuweel van de NMV is zeer de moeite waard. Het gebied kent een indrukwekkende lijst van (klei) paddenstoelen zoals Stekelkopamaniet, Goudporieboleet, Prachtamaniet, enz. Vanaf NS station Breukelen gaat er een bus (lijn 120) naar halte kasteel Nijenrode. Komend met de auto kan geparkeerd worden op de grote parkeerplaatsen aan de zuidkant van het terrein. Vanaf het poortgebouw wordt hier naartoe verwezen. Straatweg 25 Breukelen. Vertrektijd bij het kasteel om 10:30 uur. Leiding Martijn Oud. Geen opbelexcursie. Zaterdag 14 oktober. Excursie naar de Staatsbossen van Schoorl Hier bevinden zich de mooiste zwarte dennenbossen van Nederland. Verzamelen om 10:30 uur op de parkeerplaats voor restaurant Duinvermaak aan het eind van de Breelaan te Bergen(NH). Leiding Martijn Oud. Zondag 15 oktober. NMV-kraam op Paddenstoelendag PWN bij de Schaapskooi. Zeeweg, Bergen aan Zee. (Zondag 15 oktober dus en niet zondag 8 oktober. In BLAD 49 staat het fout.) Zaterdag 28 oktober. Excursie naar het Robbenoordbos (Tevens een excursie voor de hele NMV) Verzamelen om 10:30 aan de noordkant van station Alkmaar centraal of om circa 11:00 uur aan het eind van de Sluitgatweg bij de Radio-TV zendmast (deze is vanaf de A7 te zien). Opbelexcursie in verband met vervoer. Tel: 06 29 29 90 52. Leiding Martijn Oud. Zaterdag 4 november. Excursie naar het Kennemerstrand Een jong en dynamisch duingebied, waar je kans maakt op nieuwe Nederlandse paddenstoelensoorten. Verzamelen om 10:30 uur bij het roestige monument aan het IJmuiderslag met coördinaten 99.3/495.8. Hier mag in deze tijd van het jaar vrij worden geparkeerd. Met het openbaar vervoer is het iets lastiger; vanaf Amsterdam Sloterdijk gaat er een bus lijn 82 naar halte Plein 1945 in IJmuiden, vandaar overstappen op lijn 4 met eindbestemming IJmuiderstrand. Leiding Martijn Oud. Opbelexcursie i.v.m. vervoer; tel. 06 29 29 90 52. Zaterdag 11 november. Excursie Zwanenwater, NEM excursie Op zoek naar de paddenstoelen van de zeereep in het kader van de NEM. Op de terugweg lopen we langs de oeverzones van het tweede meer op zoek naar o.a. moeraspaddenstoelen (Sphagnum) en

Bladluis sept 2017

9

bezoeken daarna nog een beroemde duingraslanden vanwege de bijzondere wasplaten o.a. Bruine wasplaat (Hygrocybe colemanniana) en Karmozijnwasplaat (H.phaeococcinea). Verzamelen om 10:30 uur aan de noordkant van Alkmaar centraal of om 11:00 uur aan de hoofdingang van het Zwanenwater aan de Zuid schinkeldijk te Callantsoog. Opbelexcursie i.v.m. vervoer, tel. 06 29 29 90 52, leiding Martijn Oud. Zaterdag 18 november. Excursie naar Texel De dijken benoorden Oudeschild zijn beroemd vanwege de schrale graslandpaddenstoelen waaronder de Wasplaten. Tevens gaan we naar de Hoornderweg en het poldertje ”Ceres”. Vertrek 9:30 uur vanaf de noordkant van station Alkmaar centraal. We pakken de pont van 10:30 uur. (Tarief: retour 36,50 euro voor een voertuig langer dan 2,50 meter) .Verzamelen om 11:00 uur op de parkeerplaats kruising Dijkmanshuizen/IJsdijk ten noorden van Oudeschild. Opbelexcursie i.v.m. vervoer 06 29 29 90 52. Leiding Martijn Oud. Zaterdag 25 november. Oude kleidijken van de Harger- en Pettemerpolder. (Tevens een excursie voor de hele NMV). Op zoek naar o.a. Wasplaten. Vertrek om 11:00 uur vanaf restaurant de Bokkensprong of om 10:30 uur vanaf de noordkant van station Alkmaar centraal. O.l.v. Martijn Oud. Opbelexcursie i.v.m. vervoer. Tel. 06 29 29 90 52. De Woensdaggroep Programma van de KNNV-IVN Woensdaggroep. Dit programma staat ook in BLAD. De excursies beginnen om 13.30 uur tenzij anders vermeld, einde ± 16.30 uur. Informatie: Marian van der Laan 072-5095345, tel. tijdens excursies 06 42 58 69 95, mail: secretaris@regioalkmaar.knnv.nl. Zie ook de website voor actuele informatie: www.knnv.nl/alkmaar/woensdaggroep. Oktober 2017 04/10 Schoorl, excursie met Joop de Wit, thema paddenstoelen. Parkeren bij Buitencentrum Schoorlse Duinen, Oorsprongweg 1, 1871 HA in Schoorl. (N.B.: betaald parkeren daar). 11/10 Koedijk, Geestmerambacht, excursie o.l.v. Piet Winder. Parkeren bij het Vlasgat.

18/10 Castricum, paddenstoelen-excursie o.l.v. Piet Brouwer. Verzamelen op de parkeerplaats van de Hoep, Johannisweg 2, 1901 NX aldaar.

25/10 IJmuiden, Zuidpier, vogelexcursie o.l.v. Michel Rühland. Aanvang 11.00 uur. Let op: gratis parkeren t.o. “The Bedroom”, Westonstraat 26, 1976 BH IJmuiden. Van daar is het ±10-12 minuten lopen naar het grote parkeerterrein, daar kan ook geparkeerd worden, kost geld. Verzamelen achter de slagboom van dat parkeerterrein. Gezamenlijk lopen naar de Zuidpier. November 2017

01/11 Bergen aan Zee, Parnassia, Parkweg 2, 1865 AJ aldaar. Lezing door Wim de Groot: “Vogels in

Zuid-Amerika”. Parnassia open om 13.00 uur, aanvang lezing 13.30, voor koffie en thee wordt gezorgd. 08/11 Petten, strandexcursie o.l.v. Trudy Kühne. Verzamelen op het strand bij strandpaviljoen Zee en Zo. Dat betekent parkeren in Petten, b.v. langs de Strandweg, en dan een stukje lopen. 15/11 Callantsoog, naar het Nollenland van Abbestede, o.l.v. Piet Winder. Nadere info over verzamelplaats volgt. 22/11 Wieringen, vogel-excursie o.l.v. Auke Burrie. Om 11.00 uur verzamelen bij Restaurant Basalt, Haventerrein 6, 1779 GS Den Oever. 29/11 Bakkum, excursie o.l.v. Michel Rühland. Parkeren bij duiningang “Diederik”, die ligt aan de westkant van de Heereweg/N512, tussen Egmond-Binnen en Bakkum, tegenover het adres Heereweg 103, 1901 MC Castricum. Thema: mossen.

Bladluis sept 2017

10

De Dinsdaggroep Coördinator: Jannie Nijman, tel. 072 - 5615605, e-mailadres: j.nijman66@upcmail.nl De dinsdaggroep start in principe om 13.30 uur. Sommige excursies kosten geld, dan staat dat vermeld. Het is handig om een duinkaart van het PWN-gebied aan te schaffen/mee te nemen. Autobezitters die mensen mee willen nemen, graag even melden via de mail. Oktober 2017 03/10 Bezoekerscentrum Schoorlse duinen, Oorsprongweg 1, 1871 HA Schoorl. 10/10 Wei van Brasser, start Noorderstraat, Heereweg N512 Egmond- Binnen. 17/10 Mariëndal, Jan Verfailleweg 5-7, 1783 BW Den Helder. 24/10 Diederik, Herenweg, N512, tegenover nummer 103 Egmond- Binnen. 31/10 Vogels kijken in het veenweidegebied van Hobrede, nu de noordelijke route. Parkeren bij het dorpshuis De Zwaan: Hobrede 57, 1471 EK. November 2017 07/11 Heemskerk, Parkeerplaats Oudendijk na camping de Berenweide 1969 MP Heemskerk routekaartje via de mail. 14/11 Vogels kijken, bij Balgzand, start Oostoeverweg 2 1786 PT Den Helder. 21/11 Duinvermaak, Breelaan 132, 1861 GH Bergen. 28/11 Zwanenwater te Callantsoog. De IJsvogelwerkgroep De IJsvogelwerkgroep knapt broedwanden op en monitoort het gebruik ervan. Meer informatie bij Rutger Polder (ook voor het doorgeven van waarnemingen) 072-5119939, 1815jk232@hetnet.nl . De Zoogdierwerkgroep Meer informatie bij Bert Brussel knnvzoogdierwerkgroepalkmaar@gmail.com Tenslotte

Kopij voor de Bladluis kunt u sturen naar Pieter Korstanje: vbs@regioalkmaar.knnv.nl.