Multimodaal mobiliteitsmanagement en Mobiliteit als een Dienst als

sleutels voor duurzame mobiliteit

Nood aan planmatige aanpak met oog voor samenwerking, mensen en middelen

Eerste beloftevolle realisaties tonen het grote potentieel van slimme mobiliteit in steden en gemeenten.

Mits een meer ambitieuze en planmatige aanpak - met betere samenwerking tussen overheden en

bedrijven en oog voor mensen en middelen - zal de volgende legislatuur doorslaggevend zijn voor de

ontplooiïng ervan in Brussel/Vlaanderen/Wallonië. In dit memorandum zetten we de belangrijkste

elementen voor succesvolle beleidsplannen op een rijtje.

Van essentieel belang zijn:

Actiepunt 1: Een plan voor multimodaal mobiliteitsmanagement: gaande

van slimme fiets- en autodeelsystemen en slimme parkeer- en

mobiliteitsgeleiding tot ondersteuning voor lage emissiezones en

bescherming van zwakke weggebruikers. Dit plan is een aanvulling op het

mobiliteitsplan maar laat toe de belangrijkste projecten voor slimme

mobiliteit in hun samenhang uit te werken.

Actiepunt 2: Een plan voor de uitrol van Mobiliteit als een Dienst1 met

onder meer de opzet van een “marktplaats voor mobiliteit”, waarin ruimte

wordt gecreëerd voor private initiatieven voor mobiliteitsverduurzaming

die op een aftoetsbare manier publieke beleidsdoeleinden helpen

realiseren.

Actiepunt 3: Aandacht voor samenwerking, mensen en middelen: voor deze

plannen en projecten moeten al bij aanvang van de legislatuur de gepaste

budgetten worden voorzien; er is nood aan één aanspreekpunt - de

mobiliteitsmanager - en een team met de juiste competenties binnen de

administraties. En bovenal: aan meer samenwerking tussen administraties

onderling, en tussen de publieke en private sector.

1 MaaS or Mobility as a Service

Door de sterke economische conjunctuur en een nog steeds stijgende bevolking (+5% in de volgende 10

jaar, met pas een kentering in 2040) neemt de verkeersdruk in Brussel/Vlaanderen/Wallonië in de

volgende jaren nog gevoelig toe: zo verwacht men de volgende 10 jaar 15% meer persoonskilometers en

maar liefst 25% meer tonkilometers. Dit in een context waarin de saturatie van onze wegen zich al heeft

uitgebreid van “spitsuren op autosnelwegen” tot ook “daluren op grote delen van het secundaire

wegennetwerk”.

Tegen 2050 moet Brussel/Vlaanderen/Wallonië de emissies in transport en mobiliteit ook met 60%

reduceren vergeleken met 1990. Maar sinds 1990 is onze economie ook gegroeid en is de vraag voor

transport en mobiliteit gevoelig toegenomen. De hamvraag is dan ook: hoe kunnen 2,5 keer meer

verplaatsingen worden gerealiseerd met 2,5 keer minder emissies, of met andere woorden: een

productiviteitswinst van een factor 6?

Een open, flexibele en collaboratieve markt van dienstverleners voor alle vormen van (gedeelde)

mobiliteit die een optimaal gebruik toelaten van de bestaande multimodale infrastructuur is essentieel.

De transitie naar duurzame en slimme mobiliteit is ook belangrijk vanuit economisch perspectief. De

stedelijke markt voor multimodaal mobiliteitsmanagement en ‘Mobility as a Service (MaaS)’ of ‘Mobiliteit

als een Dienst’ is een groeimarkt. Brusselaars/Vlamingen/Walen spenderen gemiddeld €300 per maand

aan mobiliteit (ongeveer het tienvoudige van, bijvoorbeeld, wat wordt besteed aan connectiviteit). Alle

studies tonen dat MaaS en gedeelde mobiliteit eerst en vooral zullen doorbreken in de steden en

gemeenten. Alleen al voor MaaS - als alternatief voor of evolutie van het gebruik van de wagen - is de

potentiële markt in Brussel/Vlaanderen/Wallonië meer dan 5 miljard € per jaar waard.

De te maken investeringen verdienen zichzelf dan ook terug.

Multimodaal mobiliteitsmanagement

Mobiel betalen voor

parkeren, openbaar

vervoer en

elektromobiliteit; derde

betaler-systemen voor

het gecombineerd

gebruik van randparkings

en openbaar vervoer;

slimme parkeer- en

multimodale mobiliteitsgeleiding; lage emissiezones; verkeerslichtensynchronisatie en prioritisering van

openbaar vervoer; bescherming van zwakke weggebruikers en mobiele handhaving zijn voorbeelden van

bouwblokken voor de verduurzaming van mobiliteit in steden en gemeenten. In de volgende jaren zullen

al deze systemen en de dienstverlening errond vorm geven aan de slimme stad/gemeente.

Zo realiseerden eerste steden al slim parkeer- en mobiliteitsmanagement - met dynamische parkeerroutes

in functie van de drukte, aanduiding van ‘real-time’ reistijden naar parkings en ‘real-time’ openbaar

vervoersaansluitingen op parkings -, monitoring van individuele parkeerplaatsen zoals bij Shop & go

parkings, mobiele parkeerhandhaving die gebruik maakt van ‘ANPR’2 (in sommige gevallen al met

‘scancars’of ‘scanscooters’), gebruik van een parkeerrechtendatabank die het mogelijk maakt om via apps

te betalen voor parkeren en lage emissiezones.

Een plan voor multimodaal mobiliteitsmanagement laat toe om de specifieke prioritaire

projecten/diensten voor de stad of gemeente in een vroeg stadium vorm te geven, het gepaste

ambitieniveau te bepalen en synergie-effecten in kaart te brengen. Zo kunnen projecten vaak gebruik

maken van dezelfde sensoren en infrastructuur zoals ‘ANPR’. Dit plan is uiteraard een aanvulling op het

mobiliteitsplan en staat er niet los van.

Mobiliteit als een Dienst

Mobiliteit als een Dienst, ook gekend als ‘MaaS’ of ‘Mobility as a Service’, integreert naadloos het

plannen, boeken, elektronische ticketing en betaling voor verplaatsingen over alle vervoersmodi, publiek

of privaat. In plaats van apart te moeten plannen, boeken en betalen voor verplaatsingen laten MaaS

platformen eindgebruikers toe om dit te doen via één enkele app. MaaS toepassingen krijgen individuele

gebruikers dus op hun bestemming door rekening te houden met de situatie in ‘real-time’ op het hele

netwerk, en rekening houdende met alle mogelijk combinaties en de specifieke voorkeuren van de

gebruiker.

Zo realiseerden eerste

steden al slimme fiets- en

autodeelsystemen,

succesvolle

marktplaatsen voor

mobiliteit, derde betaler-

systemen die bewoners

incentiveren om gebruik

te maken van openbaar

vervoer en gedeelde

mobiliteit, en

intermodale routeplanners die gebruikers optimale en duurzame combinaties aanlevert van vervoersmodi

(in lijn met het beleid).

Een plan voor de uitrol van Mobiliteit als een Dienst heeft oog voor het mobiliseren van private

initiatieven, met onder meer de opzet van een “marktplaats voor mobiliteit”, waarin ruimte wordt

2 Automatic Number Plate Recognition

gecreëerd voor private initiatieven voor mobiliteitsverduurzaming die op een aftoetsbare manier publieke

beleidsdoeleinden helpen realiseren en die dus inzicht geeft van de mogelijkheden op de markt.

Aandacht voor samenwerking, mensen en middelen Plannen en projecten staan of vallen met de juiste ondersteuning. Zo moeten al bij aanvang van de

legislatuur de gepaste budgetten worden voorzien. Ook is er nood aan één aanspreekpunt - de

mobiliteitsmanager - en een team met de juiste competenties binnen de administraties. En ‘last but not

least’: aan meer samenwerking tussen administraties onderling, en tussen de publieke en private sector.

In steeds meer steden en gemeenten worden mobiliteitsambtenaren of mobiliteitsmanagers aangesteld

en mobiliteitsdiensten of mobiliteitsbedrijven opgericht, vaak gefinancierd met de parkeerinkomsten van

de stad/gemeente. Bij ambitieuze programma’s worden steeds meer departementen betrokken, zoals

ruimtelijke ordening, de milieudienst of de communicatiediensten. Bestekken worden steeds meer

gedeeld en componenten - zoals voor het publiceren van kwaliteitsvolle open data - worden hergebruikt.

Steden en gemeenten werken samen in aankoopcentrales of bundelen hun krachten op het niveau van de

provincie.

In de volgende legislatuur zal meer transparantie moeten ontstaan inzake ITS budgetlijnen (intelligente

transportsystemen). Ook zal de ontluikende samenwerking tussen steden en gemeenten onderling, en

met de private sector, moeten geformaliseerd worden, bijvoorbeeld om tot een gepast beheer en een

gepaste kwaliteitsborging te komen voor open data. Zoals in Finland zal moeten toegewerkt worden naar

een ‘best practice’ (en uiteindelijk wetgevend kader) waarin alle mobiliteitsspelers die actief zijn op het

grondgebied van de stad/gemeente toegang geven tot (statische en dynamische) mobiliteitsdata als open

data, en tot hun ticketinginfrastructuur, zodat MaaS samenwerking wordt gefaciliteerd. Enkel door een

dergelijke samenwerking mét ondersteuning van de lokale ITS industrie, en door de creatie van een

gemeenschappelijk competentiecentrum, kan Brussel/ Vlaanderen/Wallonië uitgroeien tot een Europese

“region of excellence” voor ITS en slimme mobiliteit.

ITS.be

ITS.be en haar leden zijn klaar om intensief samen te werken met de verschillende overheden om tot

ambitieuze en slagkrachtige plannen en projecten te komen, en om waar nodig samenwerking tussen de

publieke sector onderling en tussen de publieke en private sector te ondersteunen.

Vzw ITS.be is een publiek-privaat samenwerkingsverband dat in België de krachten bundelt van al

diegenen die de invoering van multimodaal mobiliteitsmanagement en MaaS kunnen versnellen: Agendum, AGES International, Agoria, Allianz Global Assistance, Anyways, ARCADIS, Athlon, Axa Assistance, Barco,

Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel, Be-Mobile, Bosch, Corona Direct, Departement MOW, D'Ieteren, Dynniq, Eurofins,

Europcar, Febiac, FLIR Intelligent Transportation Systems, FOD Mobiliteit en Vervoer / SPF Mobilité et Transports, GEO Solutions /

Fleetnology NV (Suivo), HERE, Icoms Detections, IMA Benelux, Informatie Vlaanderen, Infrasoft, Katholieke Universiteit Leuven

(KUL), Krautli, Logistics in Wallonia, Macq, Mobiliteitsbedrijf Gent, Modalizy, Multitel, Namahn, NEDAP, Nimera Mobile ICT, NRB,

NXP, Oktopus, Orange, PriceWaterhouseCoopers (PWC), Proximus, PTV group, Pulsar Consulting, Q2C, Rauwers Controle, Région de

Bruxelles-Capitale / Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Satellic nv, Securitas, Service Public de Wallonie (SPW), Siemens, SOFICO, Spie,

Stad Antwerpen, Stad Hasselt, Tein Technology, The New Drive, TomTom, Touring, Tractebel, Trafineo, Transport & Mobility Leuven

(TML), Traxio, Uber, Universiteit Antwerpen, Universiteit Hasselt, Universiteit Gent, VAB, Ville de Namur, VUB, Worldline.

Meer weten over ITS.be: surf naar www.its.be

Contactpersoon

Peter Van der Perre, Directeur ITS.be , A. Reyers 80 - B-1030 Brussel, T: 32 2 706 81 40, M: 32 476

690 271, pv@its.be

Check - inputs received from the membership

Inhoudelijke acties

Welke 3-5 diensten kunnen prioritair worden uitgerold? Welke specifieke acties kunnen hiervoor

worden ondernomen?

Financierings-gerelateerde acties

Hoe kan meer transparantie ontstaan inzake ITS budgetlijnen

Kan een vast percentage van de inkomsten van kilometerheffing worden besteed aan de uitrol van

ITS (cfr “Beter Benutten” programma)

Acties goed bestuur:

Eén aanspreekpunt op hoog niveau voor ITS (“ITS champion”)

Ondersteuning van de lokale ITS industrie om een Europese “region of excellence” te worden voor

ITS (ITS as “speerpuntcluster”) ; creëren van een competentiecentrum voor ITS.

Overall goal

MaaS - Mobility as a Service: help create a thriving market in which various MaaS players provide a rich offer of compelling services

MMM - Multimodal Mobility Management: help evolve regions and cities towards pro-active and multimodal mobility management.

2018-2019 targets for enablers

Organise MaaS Experiences in at least 3 cities (marketplaces), with an overall budget of at least 4 M€ (for all policy levels together)

Obtain breakthroughs for reasonable commissions on sales of public transport tickets

Reach a common position on legislation for a mobility budget, and on access to data and ticketing

Obtain technical access to data, ticketing and payment for public transport.

All levels o Appoint mobility management “champion”, create mobility management entities

in key administrations (budget, competences, harmonised tender documents) o “Transition” budgets should be foreseen to organise large-scale MaaS experiences

(possibly as a part of a marketplace for mobility) o In mobility plans, it should be explicitly foreseen that it will be checked whether

an open data component should be added to new (or updates of) tenders or concessions (including the operating agreements of public transport operators)

access to ticketing and payment should be added to new (or updates of) tenders or concessions (including the operating agreements of public transport operators)

o Alternatively this should be foreseen by law

Urban/local level o Urban access points for data should be set-up (possibly hosted at the regional

level) o Harmonised legislation licensing organised transport should be agreed (possibly at

the regional level) o Harmonised legislation licensing shared mobility should be agreed (possibly at the

regional level)

Regional level o Legislation and harmonised fiscal and parafiscal measures for a real mobility

budget should be introduced (possibly at the federal level) o Regional access points for data should be set-up (including a federation of urban

access points should these exist) o Harmonised legislation licensing organised transport should be agreed o Harmonised legislation licensing shared mobility should be agreed

Federal level o Legislation and harmonised fiscal and parafiscal measures on a real mobility

budget should be introduced o Federal access point for data should be set-up (including a federation of regional

access points should these exist) o Harmonised legislation licensing organised transport should be agreed.

Overall goal

ACE - Autonomous, Connected and Electrical vehicles: o help accelerate the introduction of autonomous, connected and electrical vehicles

in Belgium o facilitate access to in-vehicle data and for third-party services

RUC - Road User Charging extensions: help develop an interoperable framework for road charging across regions and cities in Belgium (eg for extension of the current truck charging scheme to other classes of vehicles for goods transport, or for extension to private cars).

2018-2019 targets for enablers

Help organise a visible C-ITS demonstrator

Collect tender examples for C-ITS day-1 services

Develop a common position for a legal framework for connected and later autonomous vehicles

Identify testing requirements for tendering C-ITS services.

All levels o A legal framework for autonomous driving o Harmonised tenders for C-ITS technology o In mobility plans, it should be explicitly foreseen that it will be checked whether

an open data component should be added to new (or updates of) tenders or concessions for electromobility

access to reservation and payment should be added to new (or updates of) tenders or concessions for electromobility

o Alternatively this should be foreseen by law.

Other points made by industrial group

Data fusion (enrichement of traffic data)

Traffic light synchronisation & green waves

Public transport priority at intersections

Protection of vulnerable road users

Smart parking (cities & truck parking)

Cooperative-ITS

traffic management at events

Multimodal ticketing

Wi-fi on trains

Partnership with the industry

differentiate budget into maintenance, "old" ITS systems and new pilots

Privatize the collect of fines

Look at alternative sources of funding