Ministerie van Financiën September 2019 - Rijksoverheid.nl · Nederland heeft ook een hoge...

2

Ministerie van Financiën September 2019

3

Inhoudsopgave

Hoofdstuk 1 De Nederlandse Economie ......................................... 4

1.1 Macro-economische indicatoren ............................................... 5

1.2 Arbeidsmarkt ....................................................................... 13

1.3 Huishoudens en inkomen ...................................................... 23

1.4 Vermogens en schulden ........................................................ 28

1.5 Inkomensongelijkheid en armoede ......................................... 31

1.6 Huizenmarkt en huizenbezit .................................................. 35

1.7 Klimaat en energie ............................................................... 38

1.8 Financiële sector .................................................................. 40

Hoofdstuk 2 Overheidsfinanciën .................................................. 42

2.1. EMU-saldo en schuld ........................................................... 43

2.2. Overheidsuitgaven .............................................................. 47

2.2.1. Volksgezondheid, Welzijn en Sport ......................... 49

2.2.2. Sociale Zaken en Werkgelegenheid ......................... 53

2.2.3. Onderwijs, Cultuur en Wetenschap ......................... 59

2.2.4. Rentelasten ......................................................... 62

2.3. Overheidsinkomsten ........................................................... 64

2.3.1. Indirecte belastingen ............................................ 67

2.3.2. Directe belastingen ............................................... 68

2.3.2. Wijzigingen directe belastingen .............................. 71

4

Hoofdstuk 1

De Nederlandse Economie

5

1.1 Macro-economische indicatoren Het bbp van Nederland is meer dan 800 miljard euro...

1.1.1 Kerncijfers Nederlandse economie

2019 2020

Bbp (waarde in miljard) 808,0 832,8 Bbp per hoofd 46 626 47 809 Bbp-groei (in %) 1,8 1,5 Groei reëel beschikbaar inkomen (in %) 1,9 2,8 Bevolking (in miljoenen) 17,3 17,4 Beroepsbevolking (in miljoenen) 9,2 9,3 Werkloosheid (in %) 3,4 3,5 Aantal werklozen (in duizend personen) 310 325 Groei contractloon bedrijven (in %) 2,5 2,5 Inflatie (hicp) 2,6 1,3 EMU-schuld (% bbp) 49,2 47,7 EMU-saldo (% bbp) 1,3 0,2

Bron: CPB, Ministerie van Financiën

6

… en groeit in 2020 met 1,5 procent. 1.1.2 Ontwikkeling van het bbp (in %)

Bron: CPB

De groei is in 2019 en 2020 binnenlands gedreven... 1.1.3 Opbouw economische groei in procentpunten

Bron: CPB

1,5%

-6,0

-4,0

-2,0

0,0

2,0

4,0

6,0

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2019 2020

Uitvoer

Bedrijfsinvesteringen

Consumptie huishoudens

Overheidsbestedingen

Woninginvesteringen

7

… doordat de uitvoer minder snel toeneemt… 1.1.4 Groei van de invoer, uitvoer en relevante handelsvolume van goederen en diensten in procenten

Bron: CPB

… maar de totale verdiensten aan de uitvoer blijven hoog. 1.1.5 Verdiensten uitvoer (% bbp), 2018

Bron: CBS

0

1

2

3

4

5

6

7

2017 2018 2019 2020

uitvoer wereldhandel invoer

32%

68%

Verdiensten uitvoer

bbp overig

8

Omdat de invoer sneller toeneemt dan de uitvoer daalt het overschot op de lopende rekening naar verwachting licht… 1.1.6 Saldo lopende rekening (niveau in % bbp)

Bron: CPB

… maar het niveau blijft internationaal gezien hoog. 1.1.7 Saldo lopende rekening (niveau in % bbp), 2018

Bron: Eurostat

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

-4 1 6 11 16

Spanje

Italië

Denemarken

Duitsland

Ierland

Nederland

Frankrijk

België

VK

9

Nederland drijft met name handel met de buurlanden... 1.1.8 Belangrijkste exportbestemmingen 2018

Bron: CBS

… waardoor de Nederlandse bbp-groei samenhangt met de Europese unie als geheel.

1.1.9 Bbp-groei (in %) ten opzichte van de EU/eurozone

Bron: Eurostat

0,0 40,0 80,0 120,0 160,0

Frankrijk

België

Verenigd Koninkrijk

Duitsland

Miljard euro:

exportverdienstenexportwaarde

-6,0

-4,0

-2,0

0,0

2,0

4,0

6,0

2000

2002

2004

2006

2008

2010

2012

2014

2016

2018

EU (28) Eurozone (19) Nederland

10

Nederland is de vijfde economie van de eurozone… 1.1.10 Bbp Nederland in internationaal opzicht, 2018

Bron: Eurostat

… en neemt de derde positie in wat betreft bbp per hoofd van de bevolking. 1.1.11 Bbp per hoofd in internationaal opzicht, 2018

Bron: Eurostat

232.096

324.038

386.094

450.506

774.039

1.208.248

1.756.982

2.353.090

3.344.370

Finland

Ierland

Oostenrijk

België

Nederland

Spanje

Italië

Frankrijk

Duitsland

*in miljoen euro

25.854

29.071

35.072

39.501

40.843

42.340

43.656

44.880

65.518

96.696

Spanje

Italië

Frankrijk

België

Duitsland

Finland

Oostenrijk

Nederland

Ierland

Luxemburg

*in euro

11

De productiviteitsgroei loopt terug, meer dan elders… 1.1.12 Ontwikkeling van het bbp per gewerkt uur (in USD, 2010)

Bron: OESO

… maar het niveau van de arbeidsproductiviteit is hoog.

1.1.13 Bbp per gewerkt uur (in USD, 2010), 2017*

* Luxemburg, Ierland en Noorwegen zijn hierbij buiten beschouwing gelaten, omdat bbp/uur geen representatieve maatstaf is voor deze landen Bron: OESO

45

55

65

2000 04 08 12 16

DenemarkenVSNederlandZwedenFrankrijk

0 10 20 30 40 50 60 70

ItaliëVK

FinlandOostenrijk

ZwitserlandDuitslandFrankrijkZweden

NederlandVS

BelgiëDenmarken

12

Nederland heeft een goed ondernemersklimaat...

1.1.14 Nederlandse positie ranglijsten concurrentiekracht

Bron: IMD en WEF

… en scoort goed op vlak van innovatie. 1.1.15 Nederlandse positie op de Global Innovation Index

Bron: Global Innovation Index

1

3

5

7

9

11

13

15

172011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Global Competitiveness Index (WEF)

World Competitiveness Rankings (IMD)

0

2

4

6

8

10

12

14

Totaal index

Input voor innovatie

Innovatie-output

2016 2017 2018 2019

13

1.2 Arbeidsmarkt

Bron: CBS 1percentage 15-75 jarigen dat behoort tot de beroepsbevolking 2percentage 15-75 jarigen met werk

1.2.1 Kerncijfers Arbeid, 2019 (stand 2e kwartaal)

Aantal

personen

Als percentage van werkzame

beroepsbevolking Bevolking 15-75 jaar 13 002 000 Beroepsbevolking 9 246 000 Werkzame beroepsbevolking 8 941 000 Werkloze beroepsbevolking 305 000 Positie in de werkkring Werknemer 7 470 000 83,6% Werknemer met vaste arbeidsrelatie 5 526 000 61,8% Werknemer met flexibele arbeidsrelatie 1 944 000 21,7% Zelfstandige 1 471 000 16,4% Zelfstandige zonder personeel (zzp) 1 093 000 12,2% Zelfstandige met personeel 346 000 3,9% Meewerkend gezinslid 32 000 Arbeidsduur Deeltijd Totaal deeltijd 4 388 000 49,1% Minder dan 20 uur per week 1 640 000 18,3% 20 tot 35 uur per week 2 749 000 30,7% Voltijd Totaal voltijd (35 uur of meer) 4 552 000 50,9% Bruto arbeidsparticipatie1 71,1% Netto arbeidsparticipatie2 68,8%

14

De werkloosheid blijft laag en de krapte houdt aan… 1.2.2 Ontwikkeling aantal werklozen en vacatures

Bron: CPB

… maar de lonen groeien beperkt, en blijven achter bij de productiviteit.

1.2.3 Ontwikkeling van de reële brutolonen/loonvoet*

* Brutolonen zijn gedefleerd met de CPI, de loonvoet met de prijs van de toegevoegde waarde Bron: CPB

0100200300400500600700800

2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

95

100

105

110

115

120

125

2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 2020

Brutolonen

Loonvoet

Productiviteit

Werklozen

Vacatures

15

De werkloosheid is laag in historisch perspectief… 1.2.4 Ontwikkeling werkloosheidspercentage Nederland

Bron: Eurostat

… en laag vergeleken met het buitenland… 1.2.5 Werkloosheidspercentages internationaal

Bron: Eurostat

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

9,0

10,0

1983

1985

1987

1989

1991

1993

1995

1997

1999

2001

2003

2005

2007

2009

2011

2013

2015

2017

2019

0

5

10

15

20

25

30Werkloosheid k1 2019

Piek werkloosheid crisis

16

… Nederland heeft ook een hoge arbeidsparticipatie… 1.2.6 Participatiegraad, internationaal*, 2018

* De OESO neemt als definitie van beroepsbevolking de bevolking tussen 15 en 64 jaar; CBS neemt de bevolking tussen 15 en 75 jaar. Bron: OESO

… maar Nederlanders werken gemiddeld weinig uren…

1.2.7 Gemiddeld aantal werkuren per werkende, 2018

Bron: OESO

80,3%

0102030405060708090

Fran

krijk

Slow

akije

Ierla

nd VSCo

lom

bia

Mal

taRu

sland

Span

jeCy

prus

Slov

enië

Port

ugal

Tsje

chië

Oos

tenr

ijkLi

touw

enLe

tland

Noo

rweg

enAu

stra

liëFi

nlan

d VKCa

nada

Duits

land

Japa

nEs

tland

Dene

mar

ken

Ned

erla

ndN

ieuw

-Zee

land

Zwed

enZw

itser

land

IJsla

nd1.433

0

300

600

900

1.200

1.500

1.800

Duits

land

Dene

mar

ken

Noo

rweg

enN

eder

land

Zwits

erla

ndIJs

land

Zwed

enLu

xem

burg

Oos

tenr

ijkFr

ankr

ijk VKBe

lgië

Finl

and

Slov

enië

Lito

uwen

Aust

ralië

Japa

nSl

owak

ijeLe

tland

Span

jeCa

nada

Port

ugal

Italië

Hong

arije

Estla

ndN

iew

-Zee

land

Ierla

nd VS

17

… door het hoge percentage dat in deeltijd werkt…

1.2.8 Percentage deeltijdbanen*, 2018

*De OESO definieert deeltijd als minder dan 30 uur per week. Bron: OESO

… wat veel vaker voorkomt onder vrouwen dan mannen. 1.2.9 Verdeling voltijd/deeltijd* onder mannen en vrouwen, 2019

* Het CBS definieert deeltijd als minder dan 35 uur per week . Bron: CBS

37,3%

0

10

20

30

40

Grie

kenl

and

Zuid

-Kor

eaLu

xem

burg

Span

jeZw

eden

Fran

krijk

Finl

and

Isra

elCo

lom

bia

Braz

ilië

Belg

iëM

exic

oIJs

land

Chili

Cost

a Ri

caIta

liëCa

nada

Noo

rweg

enDe

nem

arke

nO

oste

nrijk

Nie

uw-Z

eela

ndIe

rland

Duits

land VK

Japa

nAu

stra

liëZw

itser

land

Ned

erla

nd

28%

72%

Mannen

Voltijd

73%

27%

Vrouwen

Deeltijd

18

Het grote aantal deeltijders beïnvloedt de verdeling van de lonen. 1.2.10 Verdeling brutolonen (exclusief overwerk), 2018

Bron: CBS

17 procent van de werknemers heeft last van burn-out klachten. Drie kwart is tevreden met werk. 1.2.11 Procent van de werknemers, 2018

Bron: CBS, TNO

0

50

100

150

200

250

300

350

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Aant

al b

anen

x1000 euro

voltijd deeltijd

72,6

76,6

36,4

46,3

30,5

17,3

Arbeidsomstandigheden

Werk

Erg snel werken

Heel veel werk doen

Extra hard werken

Burn-out klachten

Werkdruk

Tevredenheid

19

De meeste Nederlanders werken in de detailhandel.

1.2.12 Aantal werkzame personen per sector, 2018

Bron: CBS

- 200.000 400.000 600.000 800.000

Research

Sport en recreatie

Verhuur en handel van onroerend goed

Reclamewezen en marktonderzoek

Architecten-, ingenieursbureaus e.d.

Autohandel en -reparatie

Landbouw

Overige dienstverlening

Financiële dienstverlening

Informatie en communicatie

Vervoer en opslag

Bouwnijverheid

Openbaar bestuur en overheidsdiensten

Groothandel en handelsbemiddeling

Onderwijs

Gezondheidszorg

Uitzendbureaus en arbeidsbemiddeling

Industrie

Detailhandel

20

Ongeveer 12% van de werkenden is zzp’er… 1.2.13 Aandeel zelfstandigen, 2018

Bron: CBS

… en meer dan een derde van de werkenden heeft een flexibele arbeidsrelatie… 1.2.14 Aandeel flexibele arbeid naar opleidingsniveau, 2019

Bron: CBS

12%4%

84%

Zelfstandige zonderpersoneel (zzp)

Zelfstandige metpersoneel

Werknemer

62%10%

15%

13% Vast contract

Flex laagopgeleid

Flex middelbaar opgeleid

Flex hogeropgeleid

21

… een aandeel dat over tijd is toegenomen… 1.2.15 Ontwikkeling naar type arbeidsrelatie

Bron: CBS

55%

60%

65%

70%

75%

Werknemers met vast contract

0%

5%

10%

15%

20%

25%

2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018

Zzp'ers

Werknemers met flexibele arbeidsrelatie

22

… en sneller is gegroeid in Nederland dan het Europees gemiddelde. 1.2.16 Aandeel zelfstandigen Nederland en Europese Unie

Bron: Eurostat

1.2.17 Aandeel flexibele banen Nederland en Europese Unie

Bron: Eurostat

0

5

10

15

20

1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017

Zelfstandigen Nederland

Zelfstandigen Europese Unie (15)

%

0

5

10

15

20

25

1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017

Flexibele banen Nederland

Flexibele banen Europese Unie (15)

%

23

1.3 Huishoudens en inkomen

1.3.1 Overzicht besteedbaar inkomen huishoudens, 2017

Aantal huishoudens 7 691 800

Gemiddelde grootte 2,2

Mediaan gestandaardiseerd besteedbaar inkomen 25 700

Gemiddeld gestandaardiseerd besteedbaar inkomen 28 800

Mediaan besteedbaar inkomen 34 000

Gemiddeld besteedbaar inkomen 41 000

Bron: CBS Het gestandaardiseerd inkomen: om het inkomen van huishoudens van verschillende grootte en samenstelling vergelijkbaar te maken, wordt het inkomen gestandaardiseerd. Dit gebeurt door het huishoudinkomen te delen door een factor die uitdrukt hoe groot het schaalvoordeel is van een gemeenschappelijk huishouden.

De helft van de huishoudens* heeft een besteedbaar inkomen tussen 18 en 32 duizend euro per jaar.

* interkwartielafstand

1.3.2 Gestandaardiseerd besteedbaar huishoudinkomen in euro per jaar, 2017

Bron: CBS

0

100

200

300

400

500

600

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

Inkomen (x1000)

Aantal huishoudens

24

Uitkeringen en toeslagen vormen ruim driekwart van het bruto-inkomen van de 20 procent laagste inkomens, dit aandeel neemt af naarmate het inkomen stijgt.

1.3.3 Samenstelling van het bruto-inkomen naar deciel van huishoudens*, 2017

* Tussen haakjes staat het gemiddelde brutojaarinkomen per inkomensgroep

Bron: CBS

0 20 40 60 80 100 120

1e (11 900 euro)

2e (21 700 euro)

3e (28 500 euro)

4e (36 400 euro)

5e (46 100 euro)

6e (57 600 euro)

7e (71 200 euro)

8e (87 800 euro)

9e (111 600 euro)

10e (194 900 euro)

Totaal (66 800 euro)

Primair inkomen (inkomen uit arbeid, eigen onderneming envermogen)

Uitkering inkomensverzekeringen (uitkeringen van socialeverzekeringen, volksverzekeringen en particuliere verzekeringen,zoals ww)Uitkering sociale voorzieningen (uitkeringen gefinancierd uit dealgemene middelen, zoals bijstand)

25

Meer dan een derde van de huishoudens is inmiddels eenpersoons…

1.3.4 Samenstelling huishoudens, 2017

Bron: CBS

… en hebben een gemiddeld besteedbaar inkomen van €23 000. 1.3.5 Gemiddeld gestandaardiseerd besteedbaar inkomen naar type huishouden, 2017

Bron: CBS

37%

7%28%

26%

2%EenpersoonshuishoudenEenoudergezinPaar, zonder kindPaar, met kind(eren)Meerpersoonshuishouden, overig

31.000

33.400

33.400

23.400

23.000

28.800

Meerpersoonshuishouden, overig

Paar, met kind(eren)

Paar, zonder kind

Eenoudergezin

Eenpersoonshuishouden

Gemiddeld huishouden

26

Een persvoorlichter verdient twee keer zoveel als een loodgieter.

1.3.6 Bruto jaarsalaris per beroep, 2017

Functie Minimum Mediaan Maximum

Voorzitter RvB middelgrote org. 324.000 479.000 631.900

Commercieel directeur 121.500 182.400 207.200

Directeur groot ziekenhuis 173.000

Minister 152.800

SG ministerie 131.000

Lid Tweede Kamer 107.600

Fiscalist 71.400 100.800 119.900

Wethouder middelgrote stad 87.800

Universitair docent 57.600 65.750 73.900

Wetgevingsjurist 49.100 61.000 72.900

Journalist dagblad 48.000 58.100 69.700

Persvoorlichter 41.900 53.100 64.300

Leraar Tweedegraads VO 36.100 45.600 55.100

Leraar basisschool 33.700 40.850 48.000

Politieagent B 31.100 40.300 49.500

Promovendus 30.400 34.600 38.800

Buschauffeur 32.700 34.200 40.900

Secretaresse 28.200 32.800 38.000

Medewerker Klantenservice 22.000 26.600 29.100

Loodgieter 19.000 24.300 25.900

Kapper 19.900 23.500 27.500

Soldaat 16.600 22.800 29.000

Stratenmaker 19.500 22.200 24.300

Wettelijk minimumloon 18.784 Bron: Elsevier en Berenschot, salarisoverzicht 2017

27

Verwachte koopkrachtontwikkeling in 2020.

1.3.9. Koopkrachtontwikkeling, 2020

Omvang Mediane koopkrachtontwikkeling

% van totaal % per jaar

Inkomensniveau

1e (<=116% WML*) 20 1,4

2e (116-184% WML) 20 1,9

3e (184-268% WML) 20 2,2

4e (268-390% WML) 20 2,4

5e (>390% WML) 20 2,4

Inkomensbron

Werkenden 64 2,4

Uitkeringsgerechtigden 8 1,2

Gepensioneerden 25 1,2

Huishoudtype

Tweeverdieners 51 2,3

Alleenstaanden 44 1,8

Alleenverdieners 6 2,2

Gezinssamenstelling

Met kinderen 24 2,6

Zonder kinderen 51 2,2

Alle huishoudens 100 2,1 Bron: Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

*WML = wettelijk minimumloon (19 965 euro bruto)

28

1.4 Vermogens en schulden

Vermogens zijn scheef verdeeld tussen huishoudens…

1.4.1 Aandeel huishoudens per vermogensklasse, 2016

Bron: CBS

… dit komt onder andere doordat de vermogenspositie van huishoudens verandert over de levensloop.

1.4.2 Verdeling vermogen naar leeftijd hoofdkostwinner, 2017

Bron: CBS

22%

21%

15%

20%

15%

7% Negatief vermogen

0 tot 10 000

10 000 tot 50 000

50 000 tot 200 000

200 000 tot 500 000

500 00 of meer500 000 of meer

0 20 40 60 80 100

65 jaar en ouder

45 tot 65 jaar

25 tot 45 jaar

Tot 25 jaar

Negatief 0 tot 100 000 euro100 000 tot 500 000 euro 500 000 euro en meer

29

De schulden van Nederlandse huishoudens dalen, maar zijn hoog… 1.4.3 Ontwikkeling schulden huishoudens als percentage van

het bbp

Bron: IMF

0

20

40

60

80

100

120

140

160

2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017

Nederland

Denemarken

VK

België

Duitsland

30

… tegenover deze schulden staan, over het geheel gezien, nog grotere vermogens…

1.4.4 Vermogens en schulden Nederlandse huishoudens in procent bbp

Bron: DNB

… Nederlandse huishoudens hebben dus zowel grote vermogens als hoge schulden, de zogeheten ‘lange balansen’.

0

100

200

300

400

500

600

2000 2010 2017

Overige bezittingen

% bbp

0

100

200

300

400

500

600

Hypotheekschuld

Deposito’s Huizenvermogen

Pensioenvermogen

Overige schulden

Netto vermogen

31

1.5 Inkomensongelijkheid en armoede

Er zijn verschillende indicatoren voor het meten van ongelijkheid.

• De Gini-coëfficiënt varieert tussen één (waarbij één iemand al het inkomen heeft) en nul (waarbij iedereen hetzelfde inkomen heeft). De Gini is wat minder gevoelig voor veranderingen aan de top of onderkant van de inkomensverdeling.

• De 80/20-ratio toont het inkomensaandeel van de top 20% in verhouding tot de onderste 20%. Deze ratio is voor Nederland gelijk aan 4. Dit betekent dat de 20% huishoudens met de hoogste inkomens 4 keer zoveel overhouden als de 20% huishoudens met de laagste inkomens. De ratio 80/20 beperkt zich tot de staarten van de inkomensverdeling en zegt niets over de tussenliggende inkomens.

De ongelijkheid van inkomens is in Nederland aan de lage kant…

1.5.1 Gini besteedbaar inkomen, 2016

Bron: OECD

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

Mex

ico

Turk

ije VSKo

rea VK

Nie

w-Z

eela

ndIs

rael

Span

jeJa

pan

Grie

kenl

and

Port

ugal

ItalIë

Cana

daLu

xem

burg

Ierla

ndZw

itser

land

Duits

land

Fran

krijk

Ned

erla

ndO

oste

nrijk

Pole

nZw

eden

Belg

iëDe

nem

arke

nN

oorw

egen

Finl

and

IJsla

ndTs

jech

iëSl

oven

iëSl

owak

ije

32

… en al jaren stabiel.

1.5.2 De Gini van het gestandaardiseerd* besteedbaar huishoudinkomen

Bron: Eurostat

1.5.3 De 80/20 ratio van het gestandaardiseerd besteedbaar huishoudinkomen

Bron: Eurostat

* Om het inkomen van huishoudens van verschillende grootte en samenstelling vergelijkbaar te

maken, wordt het inkomen gestandaardiseerd. Dit gebeurt door het huishoudinkomen te delen

door een factor die uitdrukt hoe groot het schaalvoordeel is van een gemeenschappelijk

huishouden.

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018

gini-coëfficiënt

3,0

4,0

5,0

2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018

80/20-ratio

33

Door herverdeling wordt de ongelijkheid, gemeten met de Gini-coëfficiënt, bijna gehalveerd*… 1.5.4 Reductie primaire-inkomensongelijkheid

Bron: CBS

… zowel door het progressieve belastingsysteem, als door uitkeringen en oudedagvoorzieningen. * gemeten als het verschil tussen de Gini van het primaire inkomen en de Gini van het

besteedbaar inkomen.

0

10

20

30

40

50

60

2017

Premies en belastingen

Overige sociale uitkeringen

Aanvullend pensioen

AOW

%

34

Ongeveer 700.000 huishoudens vallen onder de lage inkomensgrens en zijn volgens de CBS-definitie arm… 1.5.5 Aandeel huishoudens onder lage inkomensgrens, 2016

Bron: CBS

… een aandeel dat een licht dalende trend laat zien sinds het hoogtepunt van de crisis. 1.5.6 Aandeel huishoudens onder lage inkomensgrens

Bron: CBS

92%

8%

Huishoudens boven de lage inkomensgrens

6,9% 8,0% 8,9% 8,5% 8,2% 8,2%

13,6% 13,9% 14,3% 14,3% 14,1% 14,2%

2011 2012 2013 2014 2015 2016

Huishoudens met inkomen tot lage-inkomensgrens

Huishoudens met inkomen tot 120% sociaal minimum

Huishoudens onder de lage inkomensgrens

35

1.6 Huizenmarkt en huizenbezit De Nederlandse woningvoorraad telt 7,7 miljoen woningen…

1.6.1 Kerngegevens aantal koop en huurwoningen, 2018

Gemiddelde verkoopprijs woning 294 000

Aantal verkochte woningen (12 maanden) 218 000

Totale woningvoorraad 7 741 000

Aantal koopwoningen 4 374 000

Aantal huurwoningen 3 367 000

waarvan corporatiewoningen 2 294 000 Bron: Staat van de Volkshuisvesting 2019

… waarvan 56 procent koop en 44 procent huur is…

1.6.2 Verdeling koop- en huurwoningen, 2018

Bron: Staat van de Volkshuisvesting 2019

Koop56%Corporatie-

verhuur30%

Overige huur14%

36

… en een derde sociale huur, waarvan met name lage inkomens gebruik maken. 1.6.3 Type doelgroep naar segment woningmarkt, 2015

Bron: Staat van de Volkshuisvesting 2017

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Lageinkomens

Middeninkomens

Hogereinkomens

Totaal

Koop

Vrije sector huur

particuliereverhuurdergereguleerd

Corporatiegereguleerd

37

Zowel de huizenprijzen als het aantal verkochte woningen zijn de afgelopen jaren flink gestegen… 1.6.4 Prijsontwikkelingen (nominaal) en transacties

Bron: CBS

… wat een sterke relatie vertoont met de conjunctuur.

1.6.5 Ontwikkeling werkloosheid en huizenprijzen

Bron: CBS

0

10000

20000

30000

0

3

6

9

2016 2017 2018 2019

Aantal transacties

Huizenprijzen(% groei, jaar-op-jaar)

3

5

7

9

-12

-8

-4

0

4

8

12

2006 08 10 12 14 16 18

Werkloosheid (rechts, %)

Reële groei huizenprijzen (links, %)

38

1.7 Klimaat en Energie

Het regeerakkoord heeft als doel de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.

1.7.1 Uitstoot broeikasgassen en doelstelling t.o.v. 1990

Bron: Miljoenennota 2020

Hervorming van EU ETS lijkt de CO2-prijs op te drijven.

1.7.2 ETS-prijs per tCO2 en raming NEV 2017 (PBL)

Bron: Quandl en PBL

0

20

40

60

80

100

120

1990 2018 2030zonder KA

Doel 2030 Doel 2050

Opgave Klimaatakkoord

0

10

20

30

40

50

60

2007 2009 2011 2013 2015 2017 2019 2021 2023 2025 2027 2029

Projectie NEV incl. bandbreedteEU ETS-prijs

39

Het merendeel van de verbruikte energie komt nog uit fossiele brandstoffen...

1.7.3 Primair energieverbruik 2018

Bron: CBS

… maar het aandeel hernieuwbare energie neemt toe. 1.7.4 Aandeel hernieuwbare energie in bruto energieverbruik

Bron: CBS

11%

38%41%

6%

Aardgas

KolenHernieuwbaarKernenergie 1%

Olie

0

2

4

6

8

2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018

Windenergie Zonne-energieBiomassa overig

40

1.8 Financiële sector

Nederland kent een grote bankensector…

1.8.1 Balanstotaal banken als percentage bbp, 2018

Bron: ECB

…maar sinds de crisis is de grootte van de sector afgenomen. 1.8.2 Balanstotaal Nederlandse bankwezen (% bbp)

Bron: DNB

0% 100% 200% 300% 400%

ItaliëOostenrijk

SpanjeBelgië

DuitslandEurozone

ZwedenNederland

IerlandDenemarken

FrankrijkVerenigd Koninkrijk

0

100

200

300

400

500

600

2007 2016

Eurogebied

ABN AMRO

ING

Rabobank Fortis Overig

41

De kapitaalratio’s van banken zijn toegenomen…

1.8.3 Kapitaalratio's banken in Nederland


…en Nederlandse banken hebben weinig slecht presterende leningen op hun balans.

1.8.4 Ratio niet presterende leningen1 per land, 2018

Bron: European Banking Authority

1Non-performing loans (NPL) and advances / total gross loans and advances. NPL is een lening aan een bedrijf dat zijn betalingsverplichtingen voor die lening niet nakomt.

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

Core Tier 1 ratio (ex. Bazel I vloer)Common Equity Tier 1 ratio (volgens transitieregels)Leverage ratio (volledig ingefaseerd)

2,2%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

GriekenlandCyprus

PortugalItalië

IerlandPolen

SpanjeEU

OostenrijkFrankrijk

BelgiëNederlandDuitsland

Invoering leverage ratio (3%) in Europese Unie

%

42

Hoofdstuk 2

Overheidsfinanciën

43

2.1 Saldo en schuld

2.1.1 EMU-saldo en schuld

2019 2020

in miljarden euro Overheidsinkomsten 301,7 305,5 Overheids netto-uitgaven 289,4 302,1 EMU-saldo centrale overheid 12,3 3,4 EMU-saldo decentrale overheid -1,5 -1,5 Feitelijk EMU-saldo 10,8 1,9 Feitelijk EMU-saldo (in % bbp) 1,3% 0,2% Structureel EMU-saldo (in % bbp) 0,5% -0,4% EMU-schuld 397,3 397,3 EMU-schuld (in procenten BBP) 49,2% 47,7%

Bron: Ministerie van Financiën Het feitelijk EMU-saldo, oftewel het begrotingssaldo, is het verschil tussen inkomsten en uitgaven van de overheid. Het structureel EMU-saldo is het feitelijk saldo gecorrigeerd voor tijdelijke en conjuncturele effecten. De EMU-schuld, oftewel de overheidsschuld, is het totaal van de uitstaande leningen ten laste van de gehele collectieve sector. Dit is de optelsom van de uitstaande leningen ten laste van het Rijk, de sociale fondsen en de lokale overheden, minus de onderlinge schuldverhoudingen tussen deze drie subsectoren.

44

Nederland heeft in 2020 voor het vierde jaar op rij een begrotingsoverschot…

2.1.2 Ontwikkeling EMU-saldo (in procenten bbp)

* Het EMU-saldo 1995 wordt vertekend door een eenmalige uitgave van 4,9 procent bbp vanwege de balansverkorting tussen Rijk en woningcorporaties in dat jaar.

Bron: Ministerie van Financiën

… en een dalende overheidsschuld (ten opzichte van het bbp).

2.1.3 Ontwikkeling EMU-schuld


Europese grenswaarde

uit SGP

-9

-6

-3

0

3

1970 75 80 85 90 95 * 2000 05 10 15 20

EMU-schuld in miljarden euro

(linkeras)

EMU-schuld in procenten bbp

(rechteras)

Europese grenswaarde

uit SGP

0

20

40

60

80

0

175

350

525

700

1970 75 80 85 90 95 00 05 10 15 20

45

Het overschot wordt de komende jaren echter kleiner…

2.1.4 Ontwikkeling overheidssaldo sinds Startnota (% bbp)


… doordat de uitgaven toenemen en de inkomsten afnemen.

2.1.5 Uitgaven en lastenquote (in procenten bbp)

Bron: CPB

-1,2%

-0,8%

-0,4%

0,0%

0,4%

0,8%

1,2%

1,6%

2019 2020 2021 2022 2023 2024

Startnota

Miljoenennota 2020

32

34

36

38

40

42

2000 04 08 12 16 20

Collectieve uitgaven

Collectieve lasten

46

Vergeleken met andere eurolanden staat de Nederlandse begroting er goed voor. 2.1.6 EMU-saldo en -schuld (% bbp) eurozone, 2019

-4 -3 -2 -1 0 1 2 3

FrankrijkItalië

SpanjeBelgië

LetlandSlowakijePortugal

FinlandEstlandIerland

LitouwenOostenrijk

GriekenlandSlovenië

DuitslandMalta

LuxemburgNederland

CyprusEuropese grenswaarde uit SGP

EMU-saldo

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180

EstlandLuxemburg

LetlandLitouwen

MaltaSlowakije

NederlandFinland

DuitslandIerland

SloveniëOostenrijk

SpanjeCyprus

FrankrijkBelgië

PortugalItalië

Griekenland

Europese grenswaarde uit SGP

EMU-schuld

Bron: AMECO

47

2.2 Overheidsuitgaven Uitgaven 2020 (in mld.)

Totaal: 302,1 miljard

-1,1

-0,4

1,3

1,7

4,8

4,8

5,5

8,9

10,6

11,8

13,1

34,2

39,1

82,2

85,8

Gasbaten

Overig

Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit

Financiën

Rentelasten

Economische Zaken en Klimaat

Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Infrastructuur en Waterstaat

Defensie

Justitie en Veiligheid

Buitenlandse Zaken / InternationaleSamenwerking

Gemeentefonds, Provinciefonds en Btw-compensatiefonds

Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Zorg

Sociale Zekerheid

48

2.2.1 Verdeling collectieve uitgaven 2020


Het kabinet investeert in zorg, onderwijs en veiligheid. 2.2.2 Uitgaven in % volumegroei 2021 t.o.v. 2017


28%

27%13%

11%

4%

Socialezekerheid

ZorgOnderwijs, Cultuur en Wetenschap

Gemeente-, Provincie- en Btw-compensatiefonds

Buitenlandse zaken

Justitie en Veiligheid

Defensie

€ 302,1 mld.

7%

11%

3%

6%

12%

16%

BBP

Totale uitgavengroei

Sociale Zekerheid

Onderwijs

Veiligheid en Defensie

Zorg

49

2.2.1 Volksgezondheid, Welzijn en Sport

2.2.3 Verdeling uitgaven VWS 2020

66%

31%

3%

Medische zorg(cure)

Langdurige zorg(care)

Overig

€ 82,2 mld.

50

Zorg in Nederland is van goede kwaliteit, maar uitgaven zijn hoog…

2.2.4 Zorguitgaven en kwaliteit van zorg in Europa, 2017

Bron: OESO; Health Consumer Powerhouse

… en deze uitgaven stijgen snel… 2.2.5 Zorguitgaven in EU-landen

Bron: OESO

51

… ook voor de Nederlandse burger stijgen de bijdragen aan de zorg…* 2.2.6 Zorguitgaven per persoon

Bron: VWS

* De stijgende zorguitgaven worden het meest zichtbaar in de toename van de eigen betalingen, waaronder het eigen risico. Het aandeel minder zichtbare betalingen, waaronder belastingen en inkomensafhankelijk premies, is echter groter.

-€ 1.000

€ 0

€ 1.000

€ 2.000

€ 3.000

€ 4.000

€ 5.000

€ 6.000

€ 7.000

2006 2008 2010 2012 2014 2016 2017 2018Nominale Zvw premieInkomensafhankelijke bijdrage ZvwPremie WLZPremie AWBZEigen betalingenBelastingenZorgtoeslagTotaal

52

… deze bijdrage is afhankelijk van het inkomen. 2.2.7 Bijdrage huishoudens aan de zorg, 2018

Bron: VWS

Als de huidige trend doorzet neemt het aandeel van de zorg in de economie sterk toe de komende decennia. 2.2.8 Zorguitgaven als % van het bbp en het aandeel van de zorg in het aantal werkenden.

Bron: Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2018, RIVM en Actieprogramma Werken in de Zorg, VWS

0

4.000

8.000

12.000

16.000

Minimumloon Modaal 2 x Modaal 3 x Modaal

Paar met kinderen

Alleenstaand

0,0

4,0

8,0

12,0

16,0

20,0

2015 2030 2040

1 op 7 werkenden

1 op 5 1 op 4

zorguitgaven als % bbp

53

2.2.2 Sociale Zaken en Werkgelegenheid

2.2.9 Verdeling uitgaven SZW 2020

47%

16%

15%

11%

4%7% AOW

Arbeidsongeschiktheid

Werkloosheid,bijstand en particiatie

Kindregelingen

Ziekte en zwangerschap

Overig

€ 85,8 mld.

54

Het volume van de uitkeringen bedraagt 4,8 miljoen volledige uitkeringsjaren …

2.2.10 Uitkeringsvolumes in volledige uitkerings- en arbeidsjaren 2019

… en er wordt 7,2 miljoen volledige arbeidsjaren gewerkt.

Bron: CPB

25.000

200.000

335.000

390.000

685.000

3.125.000

4.765.000

ANW

Werkloosheidsuitkering

Ziekteverzuim

Participatiewet/IOAW/IOAZ

Arbeidsongeschikt

AOW

Totaal

7 220 000Totaal

55

Van de arbeidsongeschikten zit 30% in de Wajong.

2.2.11 Aantal uitkeringen arbeidsongeschiktheid, 2018

Bron: CBS

De uitkeringen worden voornamelijk bekostigd door middel van premies… 2.2.12 Opbouw inkomsten premies, 2018

Totale inkomsten premies


70%

30%

Wajong245 700

WAO/WIA/WAZ567 900

0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000 70.000

AOW

Anw

AO

WW

Totaal

Premies

Bijdragen van het rijk

Ontvangen onderlingebetalingen

Saldo Interest

56

… een groot deel van de inactieven zit in de AOW…

2.2.13 Aandeel AOW in inactieven, 2019

Bron: CPB

… en AOW beslaat dan ook het grootste deel van de uitgaven… 2.2.14 Uitgaven uitkeringen (in miljard), 2019


65%

35%AOW

Overig

0 10 20 30 40 50 60

Totaal

AOW

AO

WW

ANW

57

… dankzij het pensioenakkoord neemt de AOW-leeftijd minder snel toe… 2.2.15 AOW-leeftijd na Pensioenakkoord en indicatieve budgettaire effect*

… hierdoor stijgen de uitgaven aan de AOW.

* Voor de periode t/m 2024 gaat het om een raming die in de begroting is verwerkt (de begroting loopt t/m 2024). Voor de periode vanaf 2025 betreft het een indicatieve inschatting. In deze figuurzijn alleen de directe ex-ante effecten weergegeven. Dit betreft het saldo van hogere uitgaven aan AOW, AIO, derving van AOW-premies en lagere uitgaven aan de overige regelingen in de sociale zekerheid (WW, WIA, P-wet etc.). Hierbij wordt dus geen rekening gehouden met de effecten op de arbeidsparticipatie of met een (soortgelijke) aanpassing van de pensioenrichtleeftijd. Hiermee wordt wel rekening gehouden in de houdbaarheidsberekening.

0

1

2

3

4

5

6

7

8

64

65

66

67

68

69

70

71

72

2018 2022 2026 2030 2034 2038 2042 2046 2050 2054 2058

Basispad (obv CBS-prognose 2018)

67 in 2024, 2/3 koppeling vanaf 2025

Budgettaire effecten in miljarden

58

Een bijstandsuitkering voor een alleenstaande is 1030 euro…

2.2.16 Hoogte uitkering, per 1 juli 2019

Gehuwd/samenwonend Alleenstaanden

Netto bijstandsuitkering2 € 1 4721 € 1 030

Max. vermogen voor recht op bijstand € 12 240 € 6 120

IOAW en IOAZ3 € 1 668 €1 2994

Alle bedragen zijn inclusief vakantie-uitkering 1 Uitkeringsbedrag per koppel 2 Tussen 21 en 65 jaar 3 De IOAW (Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers) is bedoeld voor oudere langdurig werklozen. De IOAZ (Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen) is bedoeld voor ex-zelfstandigen van 55 jaar of die noodgedwongen hun bedrijf of beroep moesten beëindigen.

4 Betreft alleenstaanden zonder meerderjarige bewoners.

…en een AOW voor een alleenstaande is 1220 euro.

2.2.17 Hoogte AOW-uitkering, per 1 juli 2019

Situatie van AOW’er Netto

maandbedrag per persoon

Met heffingskorting

Zonder heffingskorting

Samenwonend en beide AOW € 795 € 637

Alleenstaanden € 1 158 € 928

Alle bedragen zijn exclusief vakantie-uitkering

Bron: SVB

59

2.2.3 Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

2.2.18 Verdeling uitgaven OCW 2020

27%

20%

11%

8%

12%

12%

2%2% 3%

Primair onderwijs

Voortgezet onderwijs

Beroepsonderwijs en volwasseneducatie

Hoger beroeps-onderwijs

Studiefinanciering

CultuurMedia

Onderzoek en wetenschapsbeleid

€ 39,1 mld.Wetenschappelijk onderwijs

60

De vaardigheden van de Nederlandse bevolking zijn hoger dan het internationaal gemiddelde… 2.2.19 Vaardigheden van de bevolking

Bron: PIAAC

… maar de prestaties van basisschoolleerlingen zijn licht afgenomen… 2.2.20 Gemiddelde prestaties primair onderwijs (groep 6)

Bron: TIMSS/PIRLS (IEA)

255

260

265

270

275

280

285

290

Taalvaardigheid Rekenvaardigheid Probleemoplossendvermogen

Nederland

OESO

490

504

518

532

546

5602001 (lezen) 2003(rekenen,natuurwetenschappen)


2011 (lezen, rekenen,natuurwetenschappen)


61

… net als in het voortgezet onderwijs.

2.2.21 Gemiddelde prestaties voortgezet onderwijs (15 jaar)

Bron: PISA (OESO)

De uitgaven per leerling in het primair en voortgezet onderwijs zijn licht toegenomen.

2.2.22. Uitgaven per leerling primair en voortgezet onderwijs (in euro’s)


460

480

500

520

540

5602003 2006 2009 2012 2015

6900

7700 790083609200 9100

2017 2019 2021Primair onderwijs Voortgezet onderwijs

62

2.2.4 Rentelasten staatsschuld

De rentelasten dalen, en bedragen in 2020 4,8 miljard euro… 2.2.23 Rente-uitgaven als percentage van bruto uitgaven overheid

* Stand september 2018


… dit komt door de lagere schuld en de lage rente. 2.2.24 Gemiddeld rentepercentage over EMU-schuld


0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

1950 60 70 80 90 2000 10 20

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018

63

De rente is historisch laag… 2.2.25 Rente op 10-jaars overheidsobligaties en de nominale groei van het bbp

Bron: OESO

… wat past in de internationale trend, ook buiten de eurozone. 2.2.26 Rente op 10-jaars overheidsobligaties

Bron: OESO

-5,0

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

1961

1964

1967

1970

1973

1976

1979

1982

1985

1988

1991

1994

1997

2000

2003

2006

2009

2012

2015

2018

nominale bbp-groei

lange rente

-2

0

2

4

6

8

10

12

1989

1991

1993

1995

1997

1999

2001

2003

2005

2007

2009

2011

2013

2015

2017

Denemarken

Japan

Zwitserland

VK

VS

64

2.3 Overheidsinkomsten Inkomsten 2020 (in mld.)

Totaal: 305,5 miljard

0,4

1,3

1,7

1,8

2,5

3,5

4,4

4,5

5,2

6

12,4

26,2

26,9

41,7

43,2

60,5

63,4

Bankbelasting

Overig

Schenk- en erfbelasting

Verhuurdersheffing

Belasting op personenauto's enmotorrijwielen (BPM)

Invoerrechten

Motorrijtuigenbelasting

Belastingen op een milieugrondslag

Dividendbelasting

Overdrachts- en assurantiebelasting

Accijnzen

Vennootschapsbelasting

Premies werknemersverzekeringen

Premies volksverzekeringen

Zorgpremies

Omzetbelasting

Loon- en inkomensbelasting

65

2.3.1 Verdeling overheidsinkomsten 2020

21%

20%

14%9%

14%

9%

14%

Loon- en inkomstenbelasting

€ 305,5 mld.

Vennootschapsbelasting

Premies volks-verzekeringen

Zorgpremies

Premieswerknemers-verzekeringen

Overig

Omzetbelasting (btw)

66

In 2020 nemen de beleidsmatige lasten per saldo af. 2.3.2 Totale inkomsten


De totale belastingen premieontvangsten nemen door beleidsmaatregelen minder snel toe dan de economie. 2.3.3 Ontwikkeling belastingen premieontvangsten ten opzichte van het bbp


-12

-8

-4

0

4

8

12

2018 2019 2020 2021

MilieubelastingenTotaal

Vpb

Loon- eninkomensheffing

Overig

Zorgpremies

Btw

-1,5%

-1,0%

-0,5%

0,0%

0,5%

1,0%

2007 11 15 19

Totaal

BeleidEndogeen

67

2.3.1 Indirecte belastingen In de genoemde bedragen en tarieven van de indirecte en directe belastingen is het voorgenomen beleid van de miljoenennota 2020 meegenomen.

A. Omzetbelasting (btw)

Producten laag btw tarief: - Voedingsmiddelen - Water - Agrarische goederen en sierteelt - Geneesmiddelen en hulpmiddelen - Kunst, verzamelvoorwerpen en antiek - Boeken en periodieken - Gas en minerale olie voor de tuinbouw

2018 2019 Algemeen tarief 21% 21% Verlaagd tarief 6% 9%

B. Accijnzen

1. Alcoholaccijns en frisdrankbelasting

Per glas Accijns glas bier € 0,09

€ 0,09 € 0,21

Accijns glas wijn Accijns glas sterke drank

2. Tabaksaccijns

Shag (pakje 40 gram) € 4,36 Accijns sigaretten, 19 stuks (€5,50)

€ 3,63

68

3. Brandstofaccijns

Per liter, excl. Btw en excl. voorraadheffing Benzine (Euro loodvrij) € 0,79 Diesel € 0,50 LPG (1 liter = 0,54 kg) € 0,19

2.3.2 Directe belastingen

A. Loon- en inkomstenbelasting Box 1: Belastbaar inkomen uit werk en woning

2.3.4 Inkomen (jaarbasis) Belastingtarief 2020 (incl.

premie volksverzekeringen)

Schijf 1 Tot 68.507 37,35%

Schijf 2 Vanaf 68.507 49,50%

Box 2: Aanmerkelijk belang Tarief 2019: 25% Er is sprake van een aanmerkelijk belang als een belastingplichtige al dan niet tezamen met zijn partner een belang (bijvoorbeeld aandelen) van ten minste 5% houdt in een vennootschap. Hierbij dienen indirecte belangen, zoals optierechten, ook meegerekend te worden. De belasting in box 2 wordt geheven over het inkomen uit aanmerkelijk belang verminderd met de te verrekenen verliezen. Het inkomen uit aanmerkelijk belang is het gezamenlijke bedrag van:

- de reguliere voordelen, zoals dividend; en - de vervreemdingsvoordelen, zoals de verkoopwinst op aandelen.

69

Box 3: Sparen en beleggen

2.3.5 Forfaitair rendement box 3 in 2019

Heffingsvrij vermogen per persoon € 30 360

Rendementgrondslag boven heffingsvrij vermogen:

rendement

van € 0 tot en met € 71 650 1,94 %

Van €71 650 tot en met € 989 736 4,45 %

meer dan € 989 736 5,60 %

In box 3 worden inkomsten uit sparen en beleggen forfaitair bepaald. Dit forfaitaire rendement was tot 2017 één vast percentage van 4%, sinds 2017 is het forfaitaire rendement afhankelijk van de hoogte van het totale vermogen. Het forfaitaire rendement wordt belast tegen een tarief van 30%. Daarmee komt de effectieve belasting over het vermogen voor het jaar 2019 uit op 0% voor vermogens tot het heffingvrije vermogen oplopend tot maximaal 1,68%

70

Heffingskortingen

2.3.6 Heffingskortingen

2019 2020

Algemene heffingskorting € 2.477 € 2.711

Inkomensgrens afbouw algemene heffingskorting € 20.384 € 20.711

Maximale arbeidskorting € 3.399 € 3.819

Inkomensgrens afbouw arbeidskorting € 34.060 € 34.989

Afbouwpercentage arbeidskorting 6,0% 6,0%

Ouderenkorting € 1.596 € 1.622

Afbouwpercentage ouderenkorting 15% 15%

Ouderenkorting hoog inkomen € 0 € 0

Inkomensgrens (afbouw) ouderenkorting € 36.783 € 37.372

Alleenstaande ouderenkorting € 429 € 436

Inkomensafhankelijke combinatiekorting € 2.835 € 2.881

Opbouw inkomensafhankelijke combinatiekorting 11,45% 11,45%

B. Vennootschapsbelasting

2.3.7 Tarieven vennootschapsbelasting

Grensbedrag Tarief 2019 Tarief 2020

Schijf 1 0 t/m 200.000 19% 16,5%

Schijf 2 200.000 en hoger 25% 25%

Innovatiebox De innovatiebox is ingevoerd om innovatief onderzoek door ondernemers fiscaal te stimuleren. Alle winsten die u behaalt met innovatieve activiteiten, vallen in deze box. Voor deze winsten is het tarief van de vennootschapsbelasting dan:

2019

Tarief 7%

71

C. Dividendbelasting Het tarief in de dividendbelasting is 15%. D. Schenk- en erfbelasting

2.3.8 Tarieven schenk- en erfbelasting, 2019

Grensbedrag Tariefgroep 1

partners en kinderen

Tariefgroep 1a

(achter)klein-kinderen

Tariefgroep 2

overige verkrijgers

0 - € 124 727 10% 18% 30%

€ 124 727 en meer

20% 36% 40%

2.3.3 Wijzigingen directe belastingen Bron: Ministerie van Financiën

In 2020 komt er een tweeschijvenstelsel in box 1 en daalt het toptarief… 2.3.9 Tarieven belastbaar inkomen in box 1

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

€ 0 € 25.000 € 50.000 € 75.000 € 100.000

Tarie

f (in

cl. p

rem

ie v

olks

verz

eker

inge

n)

Belastbaar inkomen uit werk en woning

2019 2020

72

… stijgt de algemene heffingskorting… 2.3.10 Algemene heffingskorting

... stijgt de maximale arbeidskorting en komt er een extra opbouwtraject… 2.3.11 Arbeidskorting

€ 0

€ 500

€ 1.000

€ 1.500

€ 2.000

€ 2.500

€ 3.000

€ 0 € 15.000 € 30.000 € 45.000 € 60.000 € 75.000

Hoo

gte

alge

men

e he

ffin

gsko

rtin

g


2020 2019

€ 0

€ 1.000

€ 2.000

€ 3.000

€ 4.000

€ 5.000

€ 0 € 25.000 € 50.000 € 75.000 € 100.000 € 125.000

Hoo

gte

arbe

idsk

ortin

g

Arbeidsinkomen

2019 2020

73

… wordt de zelfstandigenaftrek met €250 verlaagd, als eerste stap om het verschil in de fiscale behandeling tussen zelfstandigen en werknemers te verkleinen… …deze maatregelen hebben effect op de marginale druk en de toename van het netto inkomen. 2.3.12 Marginale druk en toename netto inkomen

0,0%

0,5%

1,0%

1,5%

2,0%

2,5%

3,0%

3,5%

4,0%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

€ 0 € 25.000 € 50.000 € 75.000 € 100.000 € 125.000To

enam

e ne

tto

inko

men

(202

0 t.

o.v.

201

9)

Mar

gina

le d

ruk


Toename netto inkomen 2019 2020

74

De ouderenkorting en combinatiekorting veranderen niet, maar worden enkel geïndexeerd. 2.3.13 Ouderenkorting

2.3.14 Inkomensafhankelijke combinatiekorting

€ 0

€ 200

€ 400

€ 600

€ 800

€ 1.000

€ 1.200

€ 1.400

€ 1.600

€ 1.800

€ 0 € 15.000 € 30.000 € 45.000 € 60.000 € 75.000

Hoo

gte

oude

renk

ortin

g

Verzamelinkomen

2020 2019

€ 0

€ 500

€ 1.000

€ 1.500

€ 2.000

€ 2.500

€ 3.000

€ 3.500

€ 0 € 15.000 € 30.000 € 45.000 € 60.000 € 75.000

Hoo

gte

oude

renk

ortin

g

Verzamelinkomen

2020 2019

Ministerie van Financiën September 2019 - Rijksoverheid.nl · Nederland heeft ook een hoge...

Documents

Transcript of Ministerie van Financiën September 2019 - Rijksoverheid.nl · Nederland heeft ook een hoge...