J 12-02-2013

Mindfulness bij mensen met autisme

Annelies Spek

Klinisch psycholoog Sentrlf onderzoeker GGZ Eindhoven

Autisme en overbelast raken

bull Prikkelgevoelig - Geluid geur licht aanrakin~n etc

bull Weinig contact met lichaam - Moeite grenzen aanvoelen

bull Moeite veranderingen

bull Perfectionisme Alles moet I00 kloppen

bull Dwangmatig denken rumineren

Inhoud lezing

bull Autisme en overbelast raken

bull Hoe ga je daarmee om

bull Mindfulness - theorie

- praktijk

bull Warmeer (geen) mindfulness bull Wetenschappelijk onderzoek bull Mindfulness bij adolescenten met autisme

Dwangmatig denken

bull Gedachten niet los kunnen laten

bull Niet perse negatieve gedachten

bull Doordenken tot alle details kloppen

bull Alle informatie willen plaatsen

bull Sociale informatie

bull Zwakke centrale coherentie

bull Hersenen langer actief

Presentatieuitingsvorm overbelasting

bull Irritatie I impulscontrole

bull Vol hoofd I overprikkeld

bull Rigiditeit I dwangmatigheid

bull Angst I somberheid

1

Meer angst en depressie

bull Vooral intelligente volwassenen met ASS

bull Vaak baan onder opleidingsniveau

bull Frustraties op relationeel gebied

bull Tot 50 ontwikkelt depressie of angststoomis

Hoe ga je om met problemen

bull Contact zoeken I praten Voor mensen met ASS soms juist meer stress

Analyseren op dat moment weinig zinvol

bull Afleiding I ontspanning vakantie Afleiding geeft nog meer prikkels I belasting

bull Minder manieren met problemen om te gaan

bull Andere manieren ontdekken

Onderzoeken

Welke oefeningen

helpen mij

Therapielbehandeling

1 Helpen het makkelijker maken - Omgeving aanpassen

- Psycho-educatie meer rekening houden

- Structuur

2 Gericht op eigen vaardigheden - Omgaan met problemen

- Meer controle

Mindfulness

bull Verschillende meditatietechnieken Lichaam

- Ademhaling

Geluiden

bull Liggendzittendin beweging

bull 5 tot 40 minuten

bull Voorbeeldoefening

Meditatie oefening

bull Aandacht richten op Ademhaling lichaam geluiden

bull Je stapt uit de cirkel van gedachten

bull Afstand nemen

bull Niet mee gaan in de gedachten

bull Geeft rust in het hoofd

12-02-2013

2

12-02-2013

Stoppen met denken lukt niet door

hard te denken dat je

moet stoppen met denken

Voornadelen Mindfulness

bull Voordelen - Vergt weinig ToM en communicatie

- Gedachten en gevoelens herkennen niet nodig

- Concrete oefeningen

bull Nadelen - Men moet thuis oefenen - Specifieke therapievorm

Associaties bij mindfulness

VAAG

Filmpje Harry

Mindfulness in aangepaste vorm

Theorie

Kun je iets doen in de

zijnshymodus

Theorie Doe-modus en zijn-modus

t Doe--modus

1 Hoe kan ik hier weg

Ik kan hier niet tegen

Ik word hier zo moe van

Zilnmodus Acceptatie dat het Maar ik moet nog is zoals het is blijven

Rust

3

12-02-2013

Helpt bij reguleren van stress

bull Evenwicht prikkels opdoen en ontprikkden bull Ontprikkden door

gamen bull Meditatie-oefening geeft hersenen even rust bull Geeft ruimte voor nieuwe prikkels bull Minder rumineren

bull Voordeel kan overal

bull Filmpje

Mindfulness in aangepaste vorm

De praktijk

Aanpassingen reguliere mindfulness training

Taal duidelijk en concreet

Helpt bij proces van acceptatie

bull Accepteer dat je afgeleid bent

bull Het is zoals het is

bull Minder streng voor jezelf

bull Gedachten gaan vanzelf weer voorbij

Groepstraining

bull 9 wekelijkse sessies

bull 25 uur

bull 8-10 deelnemers

bull Training aangepast

bull Meditatie oefeningen

bull Vragen I huiswerk

bull Dagelijks ongeveer een uur oefenen

Voorbeelden

bull Gat in je hoofd zoals een dolfijn

bull Ga met je aandacht door j e linkerarm naar je linkerhand

bull Kijk ofje kunt voelen waar

bull Focus op de ruimte tussen je tenen

bull Adem in en voel hoe de lucht naar beneden gaat naar je tenen

4

Training herschreven samen met ervaringsdeskundigen

Mij zegt de uitdrukking van de vrouw niets Verder begrijp ik niet waar dat haar vandaan komt waarom het daar zit

Het doel van de training

bull Reguliere training niet op focussen

bull ASS geeft teveel onduidelijkheid

bull Geen doel geen kader onrust

bull Ontdekken waar mindfulness jou bij kan helpen

bull Maar kan voor iedereen anders zijn

bull En accepteer dat het tijd kost het is een proces

Planning

bull Tijdens de sessies tijd inruimen planning op papier

rond lopen evt elk planning laten oplezen (geeft ideeen)

bull Concreet helpen bij planning (drammen) bull zijn er andere momenten waarop is er een

andere plek wat zou voor jou het beste moment zijnetc

Na de mindfulness

bull Plan op papier Hoe gaje door met meditatie

bull Terugkom bijeenkomsten eens per drie weken s middags en s avonds

- Als geen baat niet komen

bull Samen door met begeleider

Goede redenen voor rnindfulness

bull Gedachten willen loslaten

bull Minder piekeren

bull Beter slapengemakkelijker in slaap komen

bull Beter grenzen aanvoelen

bull Minder onrust

bull Beter gedachten ordenen

bull Meer rust

Geen mindfulness als

bull Ik wil nu ontspanning

bull Ik wil spiritueel bezig zijn

bull Bij dempen door drugs of alcohol - Behalve als gericht op vervanging daarvan

bull Geen tijd om te oefenen

bull Je niet kunt of wilt oefenen

12-02-2013

5

12-02-2013

Onderzoek

bull Beter grenzen aanvoelen Korte oefening op het werk

bull Minder overgeleverd aan stress

bull Help bij acceptatie Van eigen tekortkomingen en die van anderen

Dat dingen niet altijd zo zijn als je zou willen

bull In elke groep 1 deelnemer die geen baat heeft bij mindfulness

Wat zeggen de mensen zelf

bull Gemakkelijker in te slapen - Bij piekeren in bed aandacht erleggen

bull Makkelijker gedachten loslaten - Bijvoorbeeld op schoolwerk

Filmpje Harry

bull Minder last van geluiden - Luisteren naar geluiden zonder erop door te

denken

Mindfulness vergeleken met wachtlijstgroep

bull 20 clieumlnten mindfulness bull 21 clieumlnten wachtlijstgroep bull Gerandomiseerd onderzoek

bull Depressie (SCL-90)

bull Rumineren (RMQ) bull Positief gevoel (GMS)

Ilepreulon Anxiety

~ I_ -r 11 til I ~ I Rumination PIUflecl

Mindfulness bij adolescenten met ASS

6

12-02-2013

Onderzoek Singh ea 2011

bull 3 kinderen met autisme

bull 3 kinderen met Asperger

bull 13-18 jaar oud

bull Regulier onderwijs thuis wonend

bull Probleem agressief gedrag

bull Slaan schoppen bijten krabben vernielen

bull Eerdere therapie hielp onvoldoende

Meditatie

1 Gewoon ademen je hoeft niks te doen 2 Denk terug aan waardoor je zo boos werd 3 Blijf bij de boosheid 4 Ga met je aandacht naar je voetzolen 5 Beweeg je tenen voel je sokken je hielen

in je schoenen 6 Blij f gefocust op je voeten tot je je weer

rustig voelt

Interventie

bull Meditation on the soles ofthe feet

bull Moeders 1 dag getraind + 1 maand oefenen

bull Moeder traint met kind elke dag 30 min

bull 5 dagen aaneen

bull Zittend in de stoel voeten op de grond

Procedure

bull Na week training

bull 2 keer per dag oefenen alleen

bull Gebruiken wanneer I na boosheid

bull Ouders en broerszussen geven reminders

bull Geen verdere instructies of aansturing

Onderzoeksshyresultaten

3 pubers met Asperger

Onderzoeksshyresultaten

3 pubers met Autisme

~ gt

middot~t~~~t~N~~

7

12-02-2013

Adolescenten zelf

bull Would you advice it to anyone else

bull Yes without hesitation

bull Why

bull Because it works man no question about it

Vragen

wwwmindfulnessbijautismenl

aaspekggzenl

8

Meer angst en depressie

bull Vooral intelligente volwassenen met ASS

bull Vaak baan onder opleidingsniveau

bull Frustraties op relationeel gebied

bull Tot 50 ontwikkelt depressie of angststoomis

Hoe ga je om met problemen

bull Contact zoeken I praten Voor mensen met ASS soms juist meer stress

Analyseren op dat moment weinig zinvol

bull Afleiding I ontspanning vakantie Afleiding geeft nog meer prikkels I belasting

bull Minder manieren met problemen om te gaan

bull Andere manieren ontdekken

Onderzoeken

Welke oefeningen

helpen mij

Therapielbehandeling

1 Helpen het makkelijker maken - Omgeving aanpassen

- Psycho-educatie meer rekening houden

- Structuur

2 Gericht op eigen vaardigheden - Omgaan met problemen

- Meer controle

Mindfulness

bull Verschillende meditatietechnieken Lichaam

- Ademhaling

Geluiden

bull Liggendzittendin beweging

bull 5 tot 40 minuten

bull Voorbeeldoefening

Meditatie oefening

bull Aandacht richten op Ademhaling lichaam geluiden

bull Je stapt uit de cirkel van gedachten

bull Afstand nemen

bull Niet mee gaan in de gedachten

bull Geeft rust in het hoofd

12-02-2013

2

12-02-2013

Stoppen met denken lukt niet door

hard te denken dat je

moet stoppen met denken

Voornadelen Mindfulness

bull Voordelen - Vergt weinig ToM en communicatie

- Gedachten en gevoelens herkennen niet nodig

- Concrete oefeningen

bull Nadelen - Men moet thuis oefenen - Specifieke therapievorm

Associaties bij mindfulness

VAAG

Filmpje Harry

Mindfulness in aangepaste vorm

Theorie

Kun je iets doen in de

zijnshymodus

Theorie Doe-modus en zijn-modus

t Doe--modus

1 Hoe kan ik hier weg

Ik kan hier niet tegen

Ik word hier zo moe van

Zilnmodus Acceptatie dat het Maar ik moet nog is zoals het is blijven

Rust

3

12-02-2013

Helpt bij reguleren van stress

bull Evenwicht prikkels opdoen en ontprikkden bull Ontprikkden door

gamen bull Meditatie-oefening geeft hersenen even rust bull Geeft ruimte voor nieuwe prikkels bull Minder rumineren

bull Voordeel kan overal

bull Filmpje

Mindfulness in aangepaste vorm

De praktijk

Aanpassingen reguliere mindfulness training

Taal duidelijk en concreet

Helpt bij proces van acceptatie

bull Accepteer dat je afgeleid bent

bull Het is zoals het is

bull Minder streng voor jezelf

bull Gedachten gaan vanzelf weer voorbij

Groepstraining

bull 9 wekelijkse sessies

bull 25 uur

bull 8-10 deelnemers

bull Training aangepast

bull Meditatie oefeningen

bull Vragen I huiswerk

bull Dagelijks ongeveer een uur oefenen

Voorbeelden

bull Gat in je hoofd zoals een dolfijn

bull Ga met je aandacht door j e linkerarm naar je linkerhand

bull Kijk ofje kunt voelen waar

bull Focus op de ruimte tussen je tenen

bull Adem in en voel hoe de lucht naar beneden gaat naar je tenen

4

Training herschreven samen met ervaringsdeskundigen

Mij zegt de uitdrukking van de vrouw niets Verder begrijp ik niet waar dat haar vandaan komt waarom het daar zit

Het doel van de training

bull Reguliere training niet op focussen

bull ASS geeft teveel onduidelijkheid

bull Geen doel geen kader onrust

bull Ontdekken waar mindfulness jou bij kan helpen

bull Maar kan voor iedereen anders zijn

bull En accepteer dat het tijd kost het is een proces

Planning

bull Tijdens de sessies tijd inruimen planning op papier

rond lopen evt elk planning laten oplezen (geeft ideeen)

bull Concreet helpen bij planning (drammen) bull zijn er andere momenten waarop is er een

andere plek wat zou voor jou het beste moment zijnetc

Na de mindfulness

bull Plan op papier Hoe gaje door met meditatie

bull Terugkom bijeenkomsten eens per drie weken s middags en s avonds

- Als geen baat niet komen

bull Samen door met begeleider

Goede redenen voor rnindfulness

bull Gedachten willen loslaten

bull Minder piekeren

bull Beter slapengemakkelijker in slaap komen

bull Beter grenzen aanvoelen

bull Minder onrust

bull Beter gedachten ordenen

bull Meer rust

Geen mindfulness als

bull Ik wil nu ontspanning

bull Ik wil spiritueel bezig zijn

bull Bij dempen door drugs of alcohol - Behalve als gericht op vervanging daarvan

bull Geen tijd om te oefenen

bull Je niet kunt of wilt oefenen

12-02-2013

5

12-02-2013

Onderzoek

bull Beter grenzen aanvoelen Korte oefening op het werk

bull Minder overgeleverd aan stress

bull Help bij acceptatie Van eigen tekortkomingen en die van anderen

Dat dingen niet altijd zo zijn als je zou willen

bull In elke groep 1 deelnemer die geen baat heeft bij mindfulness

Wat zeggen de mensen zelf

bull Gemakkelijker in te slapen - Bij piekeren in bed aandacht erleggen

bull Makkelijker gedachten loslaten - Bijvoorbeeld op schoolwerk

Filmpje Harry

bull Minder last van geluiden - Luisteren naar geluiden zonder erop door te

denken

Mindfulness vergeleken met wachtlijstgroep

bull 20 clieumlnten mindfulness bull 21 clieumlnten wachtlijstgroep bull Gerandomiseerd onderzoek

bull Depressie (SCL-90)

bull Rumineren (RMQ) bull Positief gevoel (GMS)

Ilepreulon Anxiety

~ I_ -r 11 til I ~ I Rumination PIUflecl

Mindfulness bij adolescenten met ASS

6

12-02-2013

Onderzoek Singh ea 2011

bull 3 kinderen met autisme

bull 3 kinderen met Asperger

bull 13-18 jaar oud

bull Regulier onderwijs thuis wonend

bull Probleem agressief gedrag

bull Slaan schoppen bijten krabben vernielen

bull Eerdere therapie hielp onvoldoende

Meditatie

1 Gewoon ademen je hoeft niks te doen 2 Denk terug aan waardoor je zo boos werd 3 Blijf bij de boosheid 4 Ga met je aandacht naar je voetzolen 5 Beweeg je tenen voel je sokken je hielen

in je schoenen 6 Blij f gefocust op je voeten tot je je weer

rustig voelt

Interventie

bull Meditation on the soles ofthe feet

bull Moeders 1 dag getraind + 1 maand oefenen

bull Moeder traint met kind elke dag 30 min

bull 5 dagen aaneen

bull Zittend in de stoel voeten op de grond

Procedure

bull Na week training

bull 2 keer per dag oefenen alleen

bull Gebruiken wanneer I na boosheid

bull Ouders en broerszussen geven reminders

bull Geen verdere instructies of aansturing

Onderzoeksshyresultaten

3 pubers met Asperger

Onderzoeksshyresultaten

3 pubers met Autisme

~ gt

middot~t~~~t~N~~

7

12-02-2013

Adolescenten zelf

bull Would you advice it to anyone else

bull Yes without hesitation

bull Why

bull Because it works man no question about it

Vragen

wwwmindfulnessbijautismenl

aaspekggzenl

8

12-02-2013

Stoppen met denken lukt niet door

hard te denken dat je

moet stoppen met denken

Voornadelen Mindfulness

bull Voordelen - Vergt weinig ToM en communicatie

- Gedachten en gevoelens herkennen niet nodig

- Concrete oefeningen

bull Nadelen - Men moet thuis oefenen - Specifieke therapievorm

Associaties bij mindfulness

VAAG

Filmpje Harry

Mindfulness in aangepaste vorm

Theorie

Kun je iets doen in de

zijnshymodus

Theorie Doe-modus en zijn-modus

t Doe--modus

1 Hoe kan ik hier weg

Ik kan hier niet tegen

Ik word hier zo moe van

Zilnmodus Acceptatie dat het Maar ik moet nog is zoals het is blijven

Rust

3

12-02-2013

Helpt bij reguleren van stress

bull Evenwicht prikkels opdoen en ontprikkden bull Ontprikkden door

gamen bull Meditatie-oefening geeft hersenen even rust bull Geeft ruimte voor nieuwe prikkels bull Minder rumineren

bull Voordeel kan overal

bull Filmpje

Mindfulness in aangepaste vorm

De praktijk

Aanpassingen reguliere mindfulness training

Taal duidelijk en concreet

Helpt bij proces van acceptatie

bull Accepteer dat je afgeleid bent

bull Het is zoals het is

bull Minder streng voor jezelf

bull Gedachten gaan vanzelf weer voorbij

Groepstraining

bull 9 wekelijkse sessies

bull 25 uur

bull 8-10 deelnemers

bull Training aangepast

bull Meditatie oefeningen

bull Vragen I huiswerk

bull Dagelijks ongeveer een uur oefenen

Voorbeelden

bull Gat in je hoofd zoals een dolfijn

bull Ga met je aandacht door j e linkerarm naar je linkerhand

bull Kijk ofje kunt voelen waar

bull Focus op de ruimte tussen je tenen

bull Adem in en voel hoe de lucht naar beneden gaat naar je tenen

4

Training herschreven samen met ervaringsdeskundigen

Mij zegt de uitdrukking van de vrouw niets Verder begrijp ik niet waar dat haar vandaan komt waarom het daar zit

Het doel van de training

bull Reguliere training niet op focussen

bull ASS geeft teveel onduidelijkheid

bull Geen doel geen kader onrust

bull Ontdekken waar mindfulness jou bij kan helpen

bull Maar kan voor iedereen anders zijn

bull En accepteer dat het tijd kost het is een proces

Planning

bull Tijdens de sessies tijd inruimen planning op papier

rond lopen evt elk planning laten oplezen (geeft ideeen)

bull Concreet helpen bij planning (drammen) bull zijn er andere momenten waarop is er een

andere plek wat zou voor jou het beste moment zijnetc

Na de mindfulness

bull Plan op papier Hoe gaje door met meditatie

bull Terugkom bijeenkomsten eens per drie weken s middags en s avonds

- Als geen baat niet komen

bull Samen door met begeleider

Goede redenen voor rnindfulness

bull Gedachten willen loslaten

bull Minder piekeren

bull Beter slapengemakkelijker in slaap komen

bull Beter grenzen aanvoelen

bull Minder onrust

bull Beter gedachten ordenen

bull Meer rust

Geen mindfulness als

bull Ik wil nu ontspanning

bull Ik wil spiritueel bezig zijn

bull Bij dempen door drugs of alcohol - Behalve als gericht op vervanging daarvan

bull Geen tijd om te oefenen

bull Je niet kunt of wilt oefenen

12-02-2013

5

12-02-2013

Onderzoek

bull Beter grenzen aanvoelen Korte oefening op het werk

bull Minder overgeleverd aan stress

bull Help bij acceptatie Van eigen tekortkomingen en die van anderen

Dat dingen niet altijd zo zijn als je zou willen

bull In elke groep 1 deelnemer die geen baat heeft bij mindfulness

Wat zeggen de mensen zelf

bull Gemakkelijker in te slapen - Bij piekeren in bed aandacht erleggen

bull Makkelijker gedachten loslaten - Bijvoorbeeld op schoolwerk

Filmpje Harry

bull Minder last van geluiden - Luisteren naar geluiden zonder erop door te

denken

Mindfulness vergeleken met wachtlijstgroep

bull 20 clieumlnten mindfulness bull 21 clieumlnten wachtlijstgroep bull Gerandomiseerd onderzoek

bull Depressie (SCL-90)

bull Rumineren (RMQ) bull Positief gevoel (GMS)

Ilepreulon Anxiety

~ I_ -r 11 til I ~ I Rumination PIUflecl

Mindfulness bij adolescenten met ASS

6

12-02-2013

Onderzoek Singh ea 2011

bull 3 kinderen met autisme

bull 3 kinderen met Asperger

bull 13-18 jaar oud

bull Regulier onderwijs thuis wonend

bull Probleem agressief gedrag

bull Slaan schoppen bijten krabben vernielen

bull Eerdere therapie hielp onvoldoende

Meditatie

1 Gewoon ademen je hoeft niks te doen 2 Denk terug aan waardoor je zo boos werd 3 Blijf bij de boosheid 4 Ga met je aandacht naar je voetzolen 5 Beweeg je tenen voel je sokken je hielen

in je schoenen 6 Blij f gefocust op je voeten tot je je weer

rustig voelt

Interventie

bull Meditation on the soles ofthe feet

bull Moeders 1 dag getraind + 1 maand oefenen

bull Moeder traint met kind elke dag 30 min

bull 5 dagen aaneen

bull Zittend in de stoel voeten op de grond

Procedure

bull Na week training

bull 2 keer per dag oefenen alleen

bull Gebruiken wanneer I na boosheid

bull Ouders en broerszussen geven reminders

bull Geen verdere instructies of aansturing

Onderzoeksshyresultaten

3 pubers met Asperger

Onderzoeksshyresultaten

3 pubers met Autisme

~ gt

middot~t~~~t~N~~

7

12-02-2013

Adolescenten zelf

bull Would you advice it to anyone else

bull Yes without hesitation

bull Why

bull Because it works man no question about it

Vragen

wwwmindfulnessbijautismenl

aaspekggzenl

8

12-02-2013

Helpt bij reguleren van stress

bull Evenwicht prikkels opdoen en ontprikkden bull Ontprikkden door

gamen bull Meditatie-oefening geeft hersenen even rust bull Geeft ruimte voor nieuwe prikkels bull Minder rumineren

bull Voordeel kan overal

bull Filmpje

Mindfulness in aangepaste vorm

De praktijk

Aanpassingen reguliere mindfulness training

Taal duidelijk en concreet

Helpt bij proces van acceptatie

bull Accepteer dat je afgeleid bent

bull Het is zoals het is

bull Minder streng voor jezelf

bull Gedachten gaan vanzelf weer voorbij

Groepstraining

bull 9 wekelijkse sessies

bull 25 uur

bull 8-10 deelnemers

bull Training aangepast

bull Meditatie oefeningen

bull Vragen I huiswerk

bull Dagelijks ongeveer een uur oefenen

Voorbeelden

bull Gat in je hoofd zoals een dolfijn

bull Ga met je aandacht door j e linkerarm naar je linkerhand

bull Kijk ofje kunt voelen waar

bull Focus op de ruimte tussen je tenen

bull Adem in en voel hoe de lucht naar beneden gaat naar je tenen

4

Training herschreven samen met ervaringsdeskundigen

Mij zegt de uitdrukking van de vrouw niets Verder begrijp ik niet waar dat haar vandaan komt waarom het daar zit

Het doel van de training

bull Reguliere training niet op focussen

bull ASS geeft teveel onduidelijkheid

bull Geen doel geen kader onrust

bull Ontdekken waar mindfulness jou bij kan helpen

bull Maar kan voor iedereen anders zijn

bull En accepteer dat het tijd kost het is een proces

Planning

bull Tijdens de sessies tijd inruimen planning op papier

rond lopen evt elk planning laten oplezen (geeft ideeen)

bull Concreet helpen bij planning (drammen) bull zijn er andere momenten waarop is er een

andere plek wat zou voor jou het beste moment zijnetc

Na de mindfulness

bull Plan op papier Hoe gaje door met meditatie

bull Terugkom bijeenkomsten eens per drie weken s middags en s avonds

- Als geen baat niet komen

bull Samen door met begeleider

Goede redenen voor rnindfulness

bull Gedachten willen loslaten

bull Minder piekeren

bull Beter slapengemakkelijker in slaap komen

bull Beter grenzen aanvoelen

bull Minder onrust

bull Beter gedachten ordenen

bull Meer rust

Geen mindfulness als

bull Ik wil nu ontspanning

bull Ik wil spiritueel bezig zijn

bull Bij dempen door drugs of alcohol - Behalve als gericht op vervanging daarvan

bull Geen tijd om te oefenen

bull Je niet kunt of wilt oefenen

12-02-2013

5

12-02-2013

Onderzoek

bull Beter grenzen aanvoelen Korte oefening op het werk

bull Minder overgeleverd aan stress

bull Help bij acceptatie Van eigen tekortkomingen en die van anderen

Dat dingen niet altijd zo zijn als je zou willen

bull In elke groep 1 deelnemer die geen baat heeft bij mindfulness

Wat zeggen de mensen zelf

bull Gemakkelijker in te slapen - Bij piekeren in bed aandacht erleggen

bull Makkelijker gedachten loslaten - Bijvoorbeeld op schoolwerk

Filmpje Harry

bull Minder last van geluiden - Luisteren naar geluiden zonder erop door te

denken

Mindfulness vergeleken met wachtlijstgroep

bull 20 clieumlnten mindfulness bull 21 clieumlnten wachtlijstgroep bull Gerandomiseerd onderzoek

bull Depressie (SCL-90)

bull Rumineren (RMQ) bull Positief gevoel (GMS)

Ilepreulon Anxiety

~ I_ -r 11 til I ~ I Rumination PIUflecl

Mindfulness bij adolescenten met ASS

6

12-02-2013

Onderzoek Singh ea 2011

bull 3 kinderen met autisme

bull 3 kinderen met Asperger

bull 13-18 jaar oud

bull Regulier onderwijs thuis wonend

bull Probleem agressief gedrag

bull Slaan schoppen bijten krabben vernielen

bull Eerdere therapie hielp onvoldoende

Meditatie

1 Gewoon ademen je hoeft niks te doen 2 Denk terug aan waardoor je zo boos werd 3 Blijf bij de boosheid 4 Ga met je aandacht naar je voetzolen 5 Beweeg je tenen voel je sokken je hielen

in je schoenen 6 Blij f gefocust op je voeten tot je je weer

rustig voelt

Interventie

bull Meditation on the soles ofthe feet

bull Moeders 1 dag getraind + 1 maand oefenen

bull Moeder traint met kind elke dag 30 min

bull 5 dagen aaneen

bull Zittend in de stoel voeten op de grond

Procedure

bull Na week training

bull 2 keer per dag oefenen alleen

bull Gebruiken wanneer I na boosheid

bull Ouders en broerszussen geven reminders

bull Geen verdere instructies of aansturing

Onderzoeksshyresultaten

3 pubers met Asperger

Onderzoeksshyresultaten

3 pubers met Autisme

~ gt

middot~t~~~t~N~~

7

12-02-2013

Adolescenten zelf

bull Would you advice it to anyone else

bull Yes without hesitation

bull Why

bull Because it works man no question about it

Vragen

wwwmindfulnessbijautismenl

aaspekggzenl

8

Training herschreven samen met ervaringsdeskundigen

Mij zegt de uitdrukking van de vrouw niets Verder begrijp ik niet waar dat haar vandaan komt waarom het daar zit

Het doel van de training

bull Reguliere training niet op focussen

bull ASS geeft teveel onduidelijkheid

bull Geen doel geen kader onrust

bull Ontdekken waar mindfulness jou bij kan helpen

bull Maar kan voor iedereen anders zijn

bull En accepteer dat het tijd kost het is een proces

Planning

bull Tijdens de sessies tijd inruimen planning op papier

rond lopen evt elk planning laten oplezen (geeft ideeen)

bull Concreet helpen bij planning (drammen) bull zijn er andere momenten waarop is er een

andere plek wat zou voor jou het beste moment zijnetc

Na de mindfulness

bull Plan op papier Hoe gaje door met meditatie

bull Terugkom bijeenkomsten eens per drie weken s middags en s avonds

- Als geen baat niet komen

bull Samen door met begeleider

Goede redenen voor rnindfulness

bull Gedachten willen loslaten

bull Minder piekeren

bull Beter slapengemakkelijker in slaap komen

bull Beter grenzen aanvoelen

bull Minder onrust

bull Beter gedachten ordenen

bull Meer rust

Geen mindfulness als

bull Ik wil nu ontspanning

bull Ik wil spiritueel bezig zijn

bull Bij dempen door drugs of alcohol - Behalve als gericht op vervanging daarvan

bull Geen tijd om te oefenen

bull Je niet kunt of wilt oefenen

12-02-2013

5

12-02-2013

Onderzoek

bull Beter grenzen aanvoelen Korte oefening op het werk

bull Minder overgeleverd aan stress

bull Help bij acceptatie Van eigen tekortkomingen en die van anderen

Dat dingen niet altijd zo zijn als je zou willen

bull In elke groep 1 deelnemer die geen baat heeft bij mindfulness

Wat zeggen de mensen zelf

bull Gemakkelijker in te slapen - Bij piekeren in bed aandacht erleggen

bull Makkelijker gedachten loslaten - Bijvoorbeeld op schoolwerk

Filmpje Harry

bull Minder last van geluiden - Luisteren naar geluiden zonder erop door te

denken

Mindfulness vergeleken met wachtlijstgroep

bull 20 clieumlnten mindfulness bull 21 clieumlnten wachtlijstgroep bull Gerandomiseerd onderzoek

bull Depressie (SCL-90)

bull Rumineren (RMQ) bull Positief gevoel (GMS)

Ilepreulon Anxiety

~ I_ -r 11 til I ~ I Rumination PIUflecl

Mindfulness bij adolescenten met ASS

6

12-02-2013

Onderzoek Singh ea 2011

bull 3 kinderen met autisme

bull 3 kinderen met Asperger

bull 13-18 jaar oud

bull Regulier onderwijs thuis wonend

bull Probleem agressief gedrag

bull Slaan schoppen bijten krabben vernielen

bull Eerdere therapie hielp onvoldoende

Meditatie

1 Gewoon ademen je hoeft niks te doen 2 Denk terug aan waardoor je zo boos werd 3 Blijf bij de boosheid 4 Ga met je aandacht naar je voetzolen 5 Beweeg je tenen voel je sokken je hielen

in je schoenen 6 Blij f gefocust op je voeten tot je je weer

rustig voelt

Interventie

bull Meditation on the soles ofthe feet

bull Moeders 1 dag getraind + 1 maand oefenen

bull Moeder traint met kind elke dag 30 min

bull 5 dagen aaneen

bull Zittend in de stoel voeten op de grond

Procedure

bull Na week training

bull 2 keer per dag oefenen alleen

bull Gebruiken wanneer I na boosheid

bull Ouders en broerszussen geven reminders

bull Geen verdere instructies of aansturing

Onderzoeksshyresultaten

3 pubers met Asperger

Onderzoeksshyresultaten

3 pubers met Autisme

~ gt

middot~t~~~t~N~~

7

12-02-2013

Adolescenten zelf

bull Would you advice it to anyone else

bull Yes without hesitation

bull Why

bull Because it works man no question about it

Vragen

wwwmindfulnessbijautismenl

aaspekggzenl

8

12-02-2013

Onderzoek

bull Beter grenzen aanvoelen Korte oefening op het werk

bull Minder overgeleverd aan stress

bull Help bij acceptatie Van eigen tekortkomingen en die van anderen

Dat dingen niet altijd zo zijn als je zou willen

bull In elke groep 1 deelnemer die geen baat heeft bij mindfulness

Wat zeggen de mensen zelf

bull Gemakkelijker in te slapen - Bij piekeren in bed aandacht erleggen

bull Makkelijker gedachten loslaten - Bijvoorbeeld op schoolwerk

Filmpje Harry

bull Minder last van geluiden - Luisteren naar geluiden zonder erop door te

denken

Mindfulness vergeleken met wachtlijstgroep

bull 20 clieumlnten mindfulness bull 21 clieumlnten wachtlijstgroep bull Gerandomiseerd onderzoek

bull Depressie (SCL-90)

bull Rumineren (RMQ) bull Positief gevoel (GMS)

Ilepreulon Anxiety

~ I_ -r 11 til I ~ I Rumination PIUflecl

Mindfulness bij adolescenten met ASS

6

12-02-2013

Onderzoek Singh ea 2011

bull 3 kinderen met autisme

bull 3 kinderen met Asperger

bull 13-18 jaar oud

bull Regulier onderwijs thuis wonend

bull Probleem agressief gedrag

bull Slaan schoppen bijten krabben vernielen

bull Eerdere therapie hielp onvoldoende

Meditatie

1 Gewoon ademen je hoeft niks te doen 2 Denk terug aan waardoor je zo boos werd 3 Blijf bij de boosheid 4 Ga met je aandacht naar je voetzolen 5 Beweeg je tenen voel je sokken je hielen

in je schoenen 6 Blij f gefocust op je voeten tot je je weer

rustig voelt

Interventie

bull Meditation on the soles ofthe feet

bull Moeders 1 dag getraind + 1 maand oefenen

bull Moeder traint met kind elke dag 30 min

bull 5 dagen aaneen

bull Zittend in de stoel voeten op de grond

Procedure

bull Na week training

bull 2 keer per dag oefenen alleen

bull Gebruiken wanneer I na boosheid

bull Ouders en broerszussen geven reminders

bull Geen verdere instructies of aansturing

Onderzoeksshyresultaten

3 pubers met Asperger

Onderzoeksshyresultaten

3 pubers met Autisme

~ gt

middot~t~~~t~N~~

7

12-02-2013

Adolescenten zelf

bull Would you advice it to anyone else

bull Yes without hesitation

bull Why

bull Because it works man no question about it

Vragen

wwwmindfulnessbijautismenl

aaspekggzenl

8

12-02-2013

Onderzoek Singh ea 2011

bull 3 kinderen met autisme

bull 3 kinderen met Asperger

bull 13-18 jaar oud

bull Regulier onderwijs thuis wonend

bull Probleem agressief gedrag

bull Slaan schoppen bijten krabben vernielen

bull Eerdere therapie hielp onvoldoende

Meditatie

1 Gewoon ademen je hoeft niks te doen 2 Denk terug aan waardoor je zo boos werd 3 Blijf bij de boosheid 4 Ga met je aandacht naar je voetzolen 5 Beweeg je tenen voel je sokken je hielen

in je schoenen 6 Blij f gefocust op je voeten tot je je weer

rustig voelt

Interventie

bull Meditation on the soles ofthe feet

bull Moeders 1 dag getraind + 1 maand oefenen

bull Moeder traint met kind elke dag 30 min

bull 5 dagen aaneen

bull Zittend in de stoel voeten op de grond

Procedure

bull Na week training

bull 2 keer per dag oefenen alleen

bull Gebruiken wanneer I na boosheid

bull Ouders en broerszussen geven reminders

bull Geen verdere instructies of aansturing

Onderzoeksshyresultaten

3 pubers met Asperger

Onderzoeksshyresultaten

3 pubers met Autisme

~ gt

middot~t~~~t~N~~

7

12-02-2013

Adolescenten zelf

bull Would you advice it to anyone else

bull Yes without hesitation

bull Why

bull Because it works man no question about it

Vragen

wwwmindfulnessbijautismenl

aaspekggzenl

8

12-02-2013

Adolescenten zelf

bull Would you advice it to anyone else

bull Yes without hesitation

bull Why

bull Because it works man no question about it

Vragen

wwwmindfulnessbijautismenl

aaspekggzenl

8