middelburgDe oudste tramlijn in Zeeland was die van Middelburg naar Vlissingen. Deze lijn ging in...

monumenten inventarisatie project Zeeland

gemeentebeschrijving

WBSTERSCHEIDE

middelburg(1994)

B.l. Sens

INHOUDSOPGAVEBlz.

VOORWOORD 5

1. INLEIDING 7

2. BODEMGESTELDHEID 7

3. GRONDGEBRUIK 8

4. INFRASTRUCTUUR ' 8

4.1 Wegen 84.2 Waterwegen, havens en veren 94.3 Spoor- en tramwegen 104.4 Dijken en kaden 10

5. NEDERZETTINGEN 11

5.1 Algemeen 115.2 Middelburg 125.3 St. Laurens 165.4 Nieuw- en St. Joosland 175.5 Buitengebied 17

LITERATUURLIJST

ADRESLIJST VAN GEÏNVENTARISEERDE OBJECTEN EN COMPLEXEN

GEBIEDEN MET BIJZONDERE WAARDEN EN TYPOLOGIE

AFBEELDINGEN

wl299111.a

- 5 -

VOORWOORD

Wat is het Monumenten Inventarisatie Prol eet?

Door het rijk is in samenwerking met de provincies en de vier grote steden eenproject ontwikkeld dat als doel heeft de inventarisatie van jonge bouwkunsten stedebouw in Nederland. "Jonge" betekent hier: tot stand gekomen in deperiode midden 19e eeuw - Tweede Wereldoorlog.De verkregen gegevens worden landelijk verzameld en verwerkt. Ze dienen alsuitgangspunt voor verder onderzoek en voor het te voeren beleid van rijk, pro-vincies en gemeenten. Ze bestaan uit regio- en gemeentebeschrijvingen en uitde inventarisatieresultaten (veldwerk).

Regiobeschrijving

De inventarisatie wordt per provincie (of grote stad) gebiedsgewijs aangepakt.Daartoe is de provincie Zeeland in drie werkgebieden verdeeld, namelijk Midden-Zeeland, Noord-Zeeland en Zeeuwsch-Vlaanderen.Per gebied wordt eerst een regiobeschrijving gemaakt, met daarin een beschrij-ving van de historische en ruimtelijke ontwikkelingen in de periode ca. 1850-1945. Bij de beschrijving wordt globaal aandacht besteed aan de algemeen histo-rische aspectenvan bestuurlijke, landschappelijke, sociaal-economische en geo-grafische aard.

Gemeentebeschrijving

Met behulp van de regiobeschrijving vindt nader onderzoek plaats per gemeenteen per kern. In eerste instantie gebeurt dit op basis van literatuurstudie envergelijkend kaartonderzoek. De resultaten hiervan worden aangevuld met ge-gevens uit de objecten complexinventarisatie. Het onderzoek leidt tot eenkorte beschrijving van de kernen per gemeente en de historische en ruimtelijkeontwikkeling daarvan, waarbij aandacht wordt besteed aan algemeen historischeaspecten van onderwerpen die ook bij de regiobeschrijving zijn behandeld (zieboven).Met behulp van (voornamelijk) historisch kaartmateriaal wordt inzicht gegevenin de ruimtelijke ontwikkelingen.Wanneer een kern in de betrokken periode belangrijke functionele en stedebouw-kundige ontwikkelingen heeft doorgemaakt, wordt er bovendien een overzichts-kaart toegevoegd van deze ontwikkelingen met een typologie van de uitbreiding-en.De regio- en gemeentebeschrijvingen vormen de basis voor het veldwerk. Hetveldwerk bestaat uit inventarisatie van objecten, complexen en stedebouwkundigestructuren, die voor de periode belangrijk en/of kenmerkend of juist bijzonderzijn. Aan de gemeentebeschrijvingen is een adreslijst van geïnventariseerdeobjecten en complexen toegevoegd.

Wl299111.a

- 6 -

«1299111.0

- 7 -

1. INLEIDING

De gemeente Middelburg ligt op Walcheren en heeft een oppervlakte van3.283 ha.De gemeente grenst in het zuiden aan de gemeente Vlissingen, in hetnoordoosten aan de gemeente Arnemuiden, in het noorden aan de gemeenteVeere en in het westen aan de gemeente Mariekerke en Valkenisse.Tot de gemeente Middelburg behoren de stad Middelburg, de dorpen Nieuw-en St. Joosland en St. Laurens en de gehuchten of buurtschappen Nieuw-Abeele, Oudedorp en Brigdamme (Afb. 1).Nieuw- en St. Joosland en St. Laurens zijn bij de gemeentelijke her-indeling in 1966 als zelfstandige gemeenten opgeheven en bij Middelburggevoegd.

2. BODEMGESTELDHEID

Walcheren bestond in de 12e eeuw uit één polder, die in één keer bedijktwerd. Later zijn aan de noordoost en zuidoost kant jongere landen inge-dijkt.Van oudsher zijn het de hooggelegen gebieden of ruggen, die voor bewoninggebruikt werden. Reeds voor de bedijking in de 12e eeuw zijn deze ruggenontstaan. De bodemkundige opbouw van het gemeentelijk gebied wordt vooreen belangrijk deel bepaald door oude kreekruggronden en oude poelgron-den. Daartussen zijn overgangsgronden aanwezig. Ten zuiden van Nieuwlandliggen polders die van de 17e tot de 19e eeuw zijn bedijkt (Afb. 2.).Ten noorden en westen van Middelburg komen een aantal omvangrijke kreek-ruggen voor van enkele honderden meters breedte. De kreekruggen komenovereen met de oudste instulpingen vanuit zee.

Tussen de kreekruggen komen uitgestrekte lager gelegen gebieden voor, dievoornamelijk uit poelgronden bestaan.De hoogteverschillen tussen kreekruggen en poelgronden in het oudlandzijn zeer goed waar te nemen.

Aan weerszijden van het Kanaal door Walcheren komen wat jongere poelgron-den voor die tot het zogenaamde middelland worden gerekend. De kreekrug-gen zijn daar veel beperkter van omvang dan in het oudland.

In het zuid-oostelijk gedeelte van de gemeente ligt het nieuwland. Hetgebied valt uiteen in een aantal polders. Zij bestaan uit hoge plaatgron-den die uit voormalige zandplaten zijn gevormd (het Arnemuider Zand) enuit schorgronden die ontstaan zijn uit tegen dijken en platen opgeslibdeschorren.Door de lage ligging van het gebied traden er vroeger dikwijls zeer hogegrondwaterstanden op. Ter bestrijding hiervan had de mens op Walcherenreeds vroeg voor kunstmatige afwatering gezorgd via slootjes en sprinken(grote watergangen), vervolgens naar het Kanaal door Walcheren (1873) entenslotte naar de zee.Dit gebeurde voor het gebied ten zuidoosten van het kanaal via de al in1853 aangelegde Zuidersluis.Voor de afwatering van het noordwestelijk deel van Walcheren werd bijVeere de Oostersluis gebouwd (1872).

«1299111.a

- 8 -

In 1929 werd bij Middelburg het gemaal "Boreel" gebouwd, dat voor de eer-ste kunstmatige waterlozing op Walcheren zou zorgen.In het oudland was vroeger in de kommen een fijnmazig stelsel van sloot-jes aanwezig, die aansloten op relatief kronkelige hoofdwatergangen.In het nieuwland gebeurde de afwatering meer rechtlijnig naar de hoofdwa-tergangen, die meestal onder aan de voet van de dijken waren gelegen.

3. Grondgebruik

De hoger gelegen kreekruggen werden voornamelijk als bouwland en voortuinbouw gebruikt, maar ook voor de situering van buitenplaatsen.De laag gelegen poelgronden werden hoofdzakelijk gebruikt als weiland.Vanwege de verbetering van de afwatering kon er steeds meer grasland alsakkerland gebruikt worden.De schorgronden zijn vrijwel uitsluitend voor akker- en tuinbouw in ge-bruik en zijn hiervoor zeer geschikt. De hoge plaatgronden hebben velebeperkingen vanwege de droogte gevoeligheid; er wordt akkerbouw bedreven.In het oudland werden de perceelsvormen hoofdzakelijk bepaald door defysisch-geografische omstandigheden, zoalsbodemkwaliteit, hoogteligging,afwateringsmogelijkheden en dergelijke.

In het oudland was een onregelmatige blokpercelering karakteristiek,waarvan de begrenzing in grote lijnen bestond uit natuurlijke afscheidin-gen.De perceelsgrootte op de kreekruggen was groter dan die op de poelgron-den.De verkaveling in het nieuwland werd gekenmerkt door een meer planmatigeaanpak met vooral rechthoekige perceelsvormen.

De oorlogsinundatie van 1944 heeft het van oudsher afwisselende landschapgelegen ten noorden en deels ten zuiden van Middelburg sterk gewijzigd.De met meidoorn omzoomde weilanden zijn verdwenen. De herverkavelingheeft het gebied een ruimer karakter gegeven en een strakker wegenbeloop.De bestaande en nieuw aangelegde wegen zijn grotendeels gesitueerd opkreekruggen. De gebieden ten zuiden van Nieuwland zijn buiten de inunda-tie gebleven, maar hebben reeds van oudsher een grote verkaveling.

4. INFRASTRUCTUUR

4.1 Wegen

Van oudsher lagen de meeste wegen op de hoogste punten in het landschap,namelijk op kreekruggen of dijken. Het oudland op Walcheren karakteri-seerde zich als een grillig reliëfrijk land, waarin de wegen zo goedmogelijk werden ingepast. De wegen kenden dan ook een grillig verloop.Het nieuwland kende een meer "zakelijk" wegenpatroon.De invalswegen naar Middelburg uit de omliggende dorpen op Walcherenwaren rond 1865 bestraat. Aan de rand van de stad moest men voor dezewegen tol betalen.

wl299111.a

- 9 -

Bij de aanleg van het Kanaal door Walcheren (1872) werd de weg naar Vlis-singen doorsneden. De nieuwe verbinding (Nieuwe Vlissingseweg) maakte menparallel aan het kanaal. Deze kreeg een recht tracé.

4.2 Waterwegen, havens en veren

De oude Arne was voor Middelburg oorspronkelijk de eerste haventoegang.De Arne was in de 15e eeuw reeds aan het verzanden. Er werd tenslotte inhet midden van de 16e eeuw in zuidoostelijke richting (richting Nieuw-land) een havenkanaal gegraven. Dit werd bijna drie eeuwen gebruikt. Omde aanslibbing tegen te gaan, werd in 1550 het Molenwater gegraven (1818,1859 en 1864 gedempt), teneinde door spuien de haventoegang op diepte tehouden. Maar deze oplossing bleek weinig doeltreffend. In 1815-1817 werdeen nieuwe haven en het Kanaal naar Veere gegraven, maar opleving vanhavenactiviteiten bleef uit.Nieuwe perspectieven openden zich, toen in 1873 het Kanaal door Walcherenwerd geopend. Het Kanaal door Walcheren is gelijktijdig met de spoorwegRoosendaal-Vlissingen aangelegd. Ook voor dit kanaal bestonden al langerplannen. De bekende D. Dronkers en F. van Sorge vroegen in 1840 een con-cessie aan om een kanaal te graven van het Marinedok bij Vlissingen naarMiddelburg. Verder omvatte het voorstel van Dronkers c.s. de aanleg vande kaden en een dok te Middelburg, de af damming van het Sloe en hetKreekrak. Het verzoek van 1840 werd afgewezen. In 1852 werd door enigepersonen uit Middelburg opnieuw een verzoek ingediend om te mogen over-gaan tot de aanleg van haven- en kanaalwerken in Middelburg, en af dammingvan het Sloe. Deze verzoeken werden wederom afgewezen.Als gevolg van de aanleg van de spoorlijn werd besloten het Sloe af tedammen en van Vlissingen naar Middelburg een kanaal te graven ter vervan-ging van de afgedamde vaarweg. In 1870 werd begonnen met de aanleg vanhet Kanaal door Walcheren.Tussen Vlissingen en Middelburg werd langs het tracé van de spoorlijn hetKanaal gegraven. Bij Vlissingen werd het havencomplex alsmede het ver-breed kanaal aangelegd.Op 9 september 1872 waren de werken zover voltooid dat de vaart tussenVeere en Middelburg opengesteld kon worden. Officieel werd het Kanaaldoor Walcheren op 8 september 1873 feestelijk geopend. Sinds 1874 heeftWaterstaat het beheer over de kanaal- en havenwerken.De scheepvaart door het Kanaal door Walcheren was in vergelijking met datdoor het Kanaal door Zuid-Beveland van bescheiden omvang. Vanwege de eco-nomische situatie op Walcheren trok het Kanaal nauwelijks vervoer aan.Het Arnekanaal is een zijtak van het Kanaal door Walcheren en geeft oost-waarts een verbinding met de haven van Arnemuiden. Het Arnekanaal werdin april 1873 geopend. Het kanaal heeft ook een zuidwaartse aftakkingnaar de haven van Nieuwland.De Haven van Nieuwland vormt een restant van het vroegere Arnemuidse Gat.Bij de kanaalwerken in de jaren zeventig van de vorige eeuw werd hetArnemuidse Gat verdiept en gekanaliseerd.De haven vervulde elk najaar vanaf eind september een belangrijke rol bijhet transport van suikerbieten.Andere produkten die in de haven werden gelost of geladen waren aardap-pels, vlas, stro, bouwmaterialen en macadam voor de aanleg van polder-wegen.

wl299111.a

- 10 -

Kort na de Tweede Wereldoorlog vervulde de haven nog een belangrijkefunctie bij de aanvoer van materiaal voor de wederopbouw van Walcheren.Tegenwoordig wordt de haven bijna niet meer gebruikt.Tot 1886 was er een schuitveer van Middelburg naar Domburg, dat behalvevoor personen-, vee- en warenvervoer, ook voor vervoer van duinzand naarMiddelburg werd gebruikt.Sinds 1825 voer er een stoomboot Vlissingen-Middelburg-Rotterdam, diezijn ligplaats had op de hoek Dwarskaai-Rouaanse Kaai. Er voer ook eenstoomboot tussen Middelburg en Zierikzee en sinds 1874 een stoombargenaar Vlissingen.Er waren diverse kleine overzetveertjes over de veste en de haven, enover het Kanaal door Walcheren.

4.3 Spoor- en tramwegen

In 1872 werd de spoorlijn Goes-Vlissingen geopend, onderdeel van het tra-cé Roosendaal-Vlissingen. Het spoor loopt ten zuidoosten van de stad,langs de zuidoostelijke oever van het Kanaal door Walcheren.In 1871-1872 werden het station en de draaibrug over het kanaal gebouwd.De spoorwegwerken hielpen Walcheren en Middelburg uit hun isolement ver-lossen.

De oudste tramlijn in Zeeland was die van Middelburg naar Vlissingen.Deze lijn ging in 1881 officieel van start en werd geëxploiteerd door eenBelgische maatschappij (Chemins de Fer Economique Néerlandais). Zij liepvan de Markt in Vlissingen tot de Vlissingsesingel en later tot de Marktin Middelburg.In 1885 werd de CFN overgenomen door de TVFM (Société Anonyme des Tram-ways a Vapeur de Flessingue, Middelbourg et extensions). De tramlijn waseen succes. In 1910 werd de stoomtram vervangen door een electrische.In 1906 werd door de Stoomtrammaatschappij Walcheren (SW) onder anderede lijn Middelburg-Koudekerke-Domburg aangelegd. Het reizigersvervoerontwikkelde zich hier niet zoals men gehoopt had, maar het goederenver-voer liep beter.In de jaren dertig werden de tramdiensten van de SW vervangen door auto-bussen.

4.4 Dijken en kaden

In het gebied bevinden zich de waterkerende binnendijken welke het waterkeren van het Kanaal door Walcheren (1872) en het Arnekanaal (1872) metde aftakking naar Nieuwland.De overige binnendijken en het wallencomplex van Middelburg dateren vanvóór 1850.

wl299111.a

- 11 -

5. NEDERZETTINGEN

5.1 Algemeen

De gemeente Middelburg bestaat uit de stad Middelburg, de dorpen Nieuw-en St. Joosland en St. Laurens en de gehuchten of buurtschappen Nieuw-Abeele, Oudedorp en Brigdamme.Op de militaire topografische kaart van ca. 1865 komen behalve de staden de twee dorpen, ook de gehuchten of buurtschappen Klein Abeele, Brig-damme, Mortiere, Oudedorp, Zantvoort en 't Zand voor.Op de kaart uit ca. 1945 zijn de nederzettingen Klein Abeele, Mortiereen Zantvoort vervallen en komen Seisweg en Nieuw Abeele als nieuweplaatsnamen voor.Het dorp Nieuw- en St. Joosland heette vroeger (ook in 1945) Nieuwland.

In de 17e eeuw maakte de bevolking van de stad Middelburg een explosievegroei door. Even na het midden van deze eeuw had de stad ruim 30.000 in-woners. Honderd jaar later waren dit er 25.000 en in 1818 slechts 12.900.In de loop van de 19e eeuw begon het inwonertal weer te stijgen. Rond1880 ( waarschijnlijk onder invloed van landbouwcrisis) is er een dalingte bespeuren.

In het begin van de 20ste eeuw was er sprake van een dubbele beweging inde bevolkingsontwikkeling: een trek vanuit de plattelandsgemeenten naarMiddelburg toe én een trek van vooral de jonge leeftijdsgroepen vanuitMiddelburg naar de grote centra elders in het land. Sinds 1894 overtrofde laatste trek de eerste.Voor de Tweede Wereldoorlog was de economische groei en mede daardoor debevolkingsgroei gering.

Aantal inwoners 1849 1899 1941 1992

20.223* 38.7421.363

MiddelburgNieuw- en StSt. Laurens

. Joosland(+ Brigdamme)

15.884654489

181.837.071578

* in 1941 zijn door grenswijziging 2144 inwoners van Koudekerke naar Mid-delburg overgegaan.

In Middelburg werd in 1854 bij het Molenwater de Gasfabriek gebouwd.In 1880 werd de fabriek van de Fa. Wolterbeek, Van Baggen en Cie door degemeente Middelburg overgenomen.Kort na 1900 werden door de gasfabriek te Vlissingen verscheidene dorpenop Walcheren van gas voorzien, zoals Nieuw- en St. Joosland en St. Lau-rens in 1912.

Er waren in 1889 en 1896 al aanvragen geweest voor de aanleg van eenelectriciteitsnet in Middelburg, maar deze plannen werden niet uitge-voerd.In Vlissingen was door de tramwegmaatschappij een eigen electriciteits-centrale opgericht. In 1912 ging Middelburg van deze centrale stroom be-trekken.

«1299111. a

- 12 -

In 1919 werd in Middelburg de NV Provinciale Zeeuwsche Electriciteits-maatschappij (PZEM) opgericht. Deze nam in 1929 de centrale van de tram-wegmaatschappij te Vlissingen over.Een aantal dorpen hadden eigen centrales gesticht, die in 1929-1931 doorde PZEM werden overgenomen. Ook de centrale van St. Laurens werd toen op-geheven .

Middelburg stichtte in 1888 een eigen waterleidingbedrijf.In datzelfde jaar werd vergunning verkregen voor het leggen van 11 kilo-meter waterleidingbuizen van de duinen bij Oranjezon naar Middelburg. InOranjezon werd het pompstation gesticht. In 1892 werd de duinwaterleidingofficieel in exploitatie gebracht met 363 aansluitingen. De watertorenbij de Herengracht werd gebouwd (1892).Om aan de behoefte van het stijgend waterverbruik in Middelburg te kunnenvoldoen, werd in 1924 nabij de watertoren een diepbassin met pompgebouwgeplaatst ("aanjager").

5.2 Middelburg

Middelburg is ontstaan op het knooppunt van een door kreekruggen gevormdedriesprong (de Markt) , aan een open verbinding met de zee via het rivier-tje de Arne. Het is moeilijk na te gaan, wanneer hier voor het eerstsprake was van een nederzetting. In de 9e eeuw werd er een burg opge-richt, de Middelburg, tussen de Souburg en de Domburg. Binnen de burgontwikkelde zich de abdij. Op de eerder genoemde kreekruggen ontstondende eerste toegangswegen: in het noorden de Noordweg, voortgezet in deKorte Noordstraat, in het noordwesten de Seisweg, voortgezet in de Vlas-markt, en in het zuiden de Segeersweg, voortgezet in de Segeersstraat.Langs deze toegangswegen ontstond de eerste bebouwing buiten de burg: inhet zuiden een handelsbuurt, in het westen de Markt met de Westmonster-kerk (in 1576 gesloopt) en in het noorden een buurt rond de Noordmonster-kerk (in 1834 gesloopt).De groei van de nederzetting baseerde zich op de bloei van de handel inhet Scheldebekken (laken- en wijnhandel).In de 13e eeuw werd rond het toen ontwikkelde stedelijke gebied een om-walling aangelegd, de tegenwoordige binnengrachten. In het oosten volgdedeze begrenzing het beloop van Zuidsingel en Spuistraat. De haven (Dam)was in deze situatie nog buiten de omwalling gehouden.In de 14e eeuw volgde een uitbreiding ten zuiden rond de Vlissingsestraaten tot aan de Korendijk.Aan de noordzijde werd het Molenwater gegraven, een spuikom om bij laagvater de haven te kunnen doorspuien.Halverwege de 14e eeuw werd de stad ook naar het oosten uitgebreid. DeArne verbond de haven met de zee. Toen op den duur deze verbinding nietmeer voldeed, groef men een kaarsrecht havenkanaal in zuidoostelijkerichting, dat bij Nieuwland open water (nu polder) bereikte en dat rond1532 werd geopend. Men groef de haven langs de kaaien.Het gebied rond de Markt, gespecialiseerd in de handel in agrarische pro-ducten, werd langzamerhand uitgebreid binnen de burg, het gebied dat zichals centrum van wereldlijk en kerkelijk bestuur handhaafde. Aan de reli-gieuze functie kwam na de inname van de stad door troepen van de Prinsvan Oranje in 1574 abrupt een einde. Het provinciale bestuur werd in deabdij gevestigd. De Abdijkerk werd de hoofdkerk van de stad.

«1299111.a

- 13 -

Na een kortstondige periode van neergang, het gevolg van krijgshandelin-gen in het begin van de 80-jarige oorlog, ging de stad weer een periodevan bloei tegemoet toen na 1585 veel vluchtelingen uit Antwerpen zich inMiddelburg gingen vestigen.In de tweede helft van de 16e eeuw volgden uitbreidingen in het oosten,waarna de stad in 1598 rondom nog eens aanzienlijk werd uitgelegd en om-gracht (vestingswal met 13 bastions).Middelburg maakte een tweede bloei door in de 17e eeuw. De stad werd naAmsterdam de tweede havenstad in de noordelijke Nederlanden met een zeeruitgebreide internationale handelsvloot (Oost- en Westindische Compag-nieën) . De stad moest echter steeds meer terrein prijsgeven aan Rotter-dam. In de 18e eeuw kon zij zich als regionaal handels- en bestuurscen-trum nog redelijk staande houden.De Franse tijd luidde een ernstige teruggang in die ondanks de aanleg vaneen nieuw havenkanaal richting Veere en de aanleg van een droogdok in deOude Haven (1815-1818) toch zou voortduren.

In de 19e eeuw volgden verschillende veranderingen in de stedelijkestructuur. Dit waren niet uitbreidingen buiten de veste, maar voorname-lijk binnen de veste, in de zone tussen de binnensingels en de veste.(Afb. 3 t/m 6).Van 1841 tot 1848 werden de wallen geëgaliseerd en in plantsoenen enbouwterrein getransformeerd. Een en ander gebeurde naar ontwerp vanK.G. Zocher. Langs de ontstane stadswandeling kwam een keten van vermaak-centra: Theetuin of Buitensociëteit (1873), Schouwburg, Stadsrijschool,Muziektent (1865). In de zone tussen de veste en de binnensingels werdeen aantal typisch 19e eeuwse stedelijke voorzieningen gebouwd: gas-fabriek (1854), watertoren (1892), ziekenhuis (1866), gevangenis en hetal eerder genoemde station (1872). Daarnaast valt nog te noemen de arbei-derswoningbouw, onder andere achter de Loskade, en verschillende nieuwebedrijven, zoals bijvoorbeeld houthandel Alberts bij Achter de Houttuinen(1870).De stadspoorten werden de een na de ander gesloopt (ca. 1840 - ca. 1870) ,meestal om verkeersredenen. Alleen de Koepoort bleef gespaard.In 1818 werd een deel van de spuikom bij het Molenwater gedempt. Dit ter-rein werd vanaf 1857 als exercitieveld gebruikt.In 1859 en 1864 werd het laatste gedeelte gedempt. In deze grote parkach-tige open ruimte bevindt zich tegenwoordig ondermeer "Miniatuur Walche-ren".Rond 1870 veranderde het patroon van de stad aan de zuid-oostzijde. Hierwerd het Kanaal door Walcheren gegraven, de Vlissingsepoort gesloopt ende Blauwedijk, Loskade en Kanaalweg aangelegd. Bovendien kwam hier hetspoor en werden het station, de Stationsbrug en de Koningsbrug gebouwd.De nieuw aangelegde Stationsstraat ging het station met de stad verbindenen de uitvalsweg vanaf het vasteland vormen. Aan deze weg werden midden-standswoningen en hotels gebouwd. De bebouwing van bovengenoemde stratenkwam echter pas rond 1885 goed op gang.In 1875 werd aan de Dam het Prins Hendrikdok aangelegd, waarvan de ex-ploitatie tot 1930 zou duren. Er waren nog een aantal werven, die zichconcentreerden rond de Loskade, Kousteensedijk en aan de Punt. Tegen 1900werden de meeste opgeheven. De werf de Volharding, die zich aan de Kou-steensedijk bevond, werd in 1898 houthandel en zagerij en zou uitgroeientot een groot bedrijf.

«1299111.a

Na een dieptepunt in 1850-1870 was de stad weer begonnen zich uit heteconomische sociale dal omhoog te werken. Een echt industriecentrum werdMiddelburg niet. De havenstad Vlissingen nam de rol van de Zeeuwse hoofd-stad als industrieel centrum over.De vestiging van diverse overheidsinstellingen, scholen, instanties voorgeldverkeer, telecommunicatie en dergelijke versterkten de regionale ver-zorgingsfunctie van Middelburg.De in de 19e eeuw opkomende massaproductie vroeg om een geëigend distri-butie-apparaat, de detailhandel. Deze concentreerde zich langs de hoofd-straten: Lange Delft, Lange Burg, Segeersstraat, Lange Viele.Het toerisme ging ook een rol spelen in Middelburg, en de hieraan verbon-den horeca-instellingen kwamen vooral tot stand aan de Stationsstraat,de Lange Delft en de Markt.Omstreeks 1900 ging Middelburg zich uitbreiden buiten de 16e eeuwsestadsbegrenzing. Vooral op de singels en langs de toeleidingswegen naarde stad werd veel gebouwd. Het waren de Veerseweg, de Noord- en Seisweg,alsmede de Oude Koudekerkseweg en de Nieuwe Vlissingseweg waarlangs debouwgolf zich één- of tweezijdig voortplantte, daarbij via de tweelaatstgenoemde wegen het grondgebied van de voormalige gemeente Koude-kerke binnendringend.In de eerste helft van de 20ste eeuw stabiliseerde de stad zich als ver-zorgingscentrum voor het semi-agrarische Walcheren en als hoofdstad vanZeeland (centrum van bestuur en overheidsdiensten). Middelburg werd een"ambtenarenstad". Hoewel Middelburg door Vlissingen als industrieel cen-trum voorbij was gestreefd, was toch bijna de helft van de beroepsbevol-king werkzaam in de industrie. Een belangrijk deel van deze industrie wasgericht op de verwerking van agrarische producten of toelevering aan delandbouw. Daarnaast kende de stad één groot-industriële onderneming, deN.V. Vitrite Works, een lampvoetenfabriek. Deze werd in 1889 opgerichtin een deel van het gebouw van de voormalige werf van de Commercie-Com-pagnie aan de Loskade. In 1890 waren er 31 arbeiders werkzaam. De fabriekkreeg een wereldwijde afzetmarkt en groeide gestaag. In 1929 waren er 657werknemers. In de Tweede Wereldoorlog werd de fabriek voor tweederde ver-woest. Na de oorlog werd het complex uitgebreid. Sinds kort is het be-drijf verhuisd naar het industrieterrein Arnestein.Naast de Vitrite waren de meelfabriek, het electriciteitsbedrijf en dezuivelfabriek de belangrijkste industrieën. Een deel van de industrie-arbeiders werkte in Vlissingen, met name bij de Mij. De Schelde.Middelburg was het cultureel en educatief centrum van Walcheren (en Zee-land). (Afb. 7). Een groot deel van de voortgezette en beroepsopleidingenbevond zich in deze stad, zoals een Gymnasium, een Christelijke Kweek-school (1910), een Rijks Kweekschool (1876), een Ambachtsschool (1881)en een Industrie- en Huishoudschool.Er waren in Middelburg enkele bewaarscholen. Het lager onderwijs was metopenbare, verschillende christelijke en een Rooms Katholieke school ver-tegenwoordigd.Ook het middelbaar onderwijs was er voor verschillende gezindten.In de Tweede Wereldoorlog zijn veel oude schoolgebouwen verwoest, vooralin het centrum van de stad. Andere schoolgebouwen zijn soms ingrijpendgewijzigd en gemoderniseerd. Er zijn nog enkele karakteristieke school-complexen over, zoals bijvoorbeeld de dubbele lagere school met dubbelgymnastiekzaaltje bij de Verwerij straat uit 1893. Vanaf het laatste kwartvan de 19e eeuw werden er steeds meer gymnastiekzaaltjes, die ook alsoverdekte speelplaats dienst konden doen, gebouwd.

wl299111.a

- 15 -

Middelburg als "ambtenarenstad" laat zich aflezen uit het relatief hogeaandeel van de hogere- en middenstand in de sociale opbouw van de bevol-king. Dit weerspiegelt zich in de bebouwing die, met name aan de singels,veelal uit hogere- en middenstandswoningen bestaat.Tegen het einde van de 19e eeuw ontstond plaatselijk langs de buitensin-gels gesloten woonbebouwing van een bescheiden schaal. Aan de Veerse- enNoordsingel waren dit voornamelijk arbeiders- en middenstandswoningen.Rond 1930 verrees aan en achter de Noordsingel, bij Park van Nieuwenhove,een villaparkje met voornamelijk twee onder één kap woningen. Aan deSeissingel werden aan het begin van deze eeuw grote losstaande villa'smet grote tuinen gebouwd. Aan het eind van de Seissingel verrees eveneenseen villaparkje in de jaren dertig: Park de Griffioen.De Langeviele- en Vlissingsesingel kregen een gevarieerde bebouwing uitde periode eind 19e eeuw tot rond 1930.De lintbebouwing aan de Noordweg (richting St. Laurens), Seisweg en Veer-seweg ontstond in deze zelfde periode. Aan de Seisweg werd rond de eeuw-wisseling een Rooms Katholieke begraafplaats gesticht.Afgezien van enkele woningbouwprojecten en plaatselijke verdichting vande singelbebouwing is het kaartbeeld uit 1935 vrijwel hetzelfde als datuit 1898.In het begin van de jaren twintig van deze eeuw werden door twee woning-bouwcorporaties arbeiderswoningen gebouwd. De gemeente had geen uitbrei-dingsplan. Voor beide corporaties had B & W een terrein achter de Veerse-singel, de Kroonburgerweide, op het oog. De woningstichting "Volksbelang"(1918 opgericht) bouwde hier 115 woningen en een winkelhuis en de "Alge-mene Woningbouwvereniging" 147 woonhuizen, een kantoor annex werkplaatsen twee winkels. Het bouwplan van deze laatste vereniging was ontworpendoor de architect J.C. van Epen.In 1938 werden door Volksbelang nog enkele woonblokken aan hun arbeiders-wijk uit 1921 toegevoegd, ontworpen door architect ir. A. Rothuizen.De Algemene Woningbouwvereniging liet in 1924 een complex van 38 dubbelewoningen bouwen in het voormalige Bagijnhof.Op 17 mei 1940 werd het centrum van Middelburg door de Duitsers gebombar-deerd. Het gebied rond de Abdij en de Markt werd verwoest. Ook op andereplekken in de stad was veel schade en verwoesting. Men begon meteen metplannen voor de herbouw. Al spoedig stond vast dat de belangrijkste ele-menten, zoals het Abdij complex met de kerken en het stadhuis gerestau-reerd of herbouwd moesten worden. Voor de overige gebouwen moest een planworden ontworpen dat het karakter van Middelburg geen geweld aandeed.De initiator voor het wederopbouwplan was Jhr. ir. J. de Ranitz, inspec-teur voor de Volksgezondheid en Volkshuisvesting voor Zeeland en West-Brabant. Algemeen gemachtigde voor de wederopbouw was dr. ir. J.A. Ring-ers. Als adviseurs voor de gemeente werden ir. L.S.P. Scheffer enir. P. Verhagen aangetrokken.Er werd een nieuw stratenplan ontworpen dat na enige herzieningen in 1941werd vastgesteld. Dat plan is de basis geworden voor de herbouw van hetcentrum van Middelburg. De rechte lijn van de Korte en Lange Burg, vanafde Balans naar de Markt (Afb. 7), werd een zogenaamde bajonet-oplossing,een onderbroken lijn via de Groenmarkt. De Markt kreeg een andere vormen een nieuw plein, "Plein 1940", werd aangelegd. Het stratenplan werdzo opgezet dat met behoud van de ringvorm de blik steeds gericht werdnaar de kernmonumenten: stadhuis en abdijcomplex. (Afb. 8).

wl299111.a

- 16 -

Het stedebouwkundig herbouwplan legde niet alleen een stedelijke struc-tuur vast, maar ook een stadsbeeld en een daaraan verbonden architecto-nische vormentaal. De ontwerpers hadden een gesloten stadsbeeld voor ogenvan betrekkelijk geringe schaal, dat een eigen ritme vertoonde. Dit beeldvan een gesloten, verticaal gelede straatwand met verspringende goothoog-tes werd bereikt door een vaste pandbreedte van 6 a 7 meter aan te houdenen de nadruk te leggen op de individualiteit van ieder pand. De architec-tuur moest zich inpassen in het stadsbeeld dat de ontwerpers voor ogenhadden, zij mochten zich, met uitzondering van enkele belangrijke gebou-wen, in het straatbeeld alleen als wand, als vlak presenteren. De archi-tectuur diende het stadsbeeld te ondersteunen en zich daarom evenals hetstedebouwkundig plan te bedienen van traditionele ontwerpmiddelen. Erwerden architectonische richtlijnen opgesteld, waaraan de geselecteerdearchitecten zich dienden te houden.Het herbouwplan bood uiteindelijk plaats voor minder panden dan in hetoude Middelburg aanwezig waren geweest. In het centrum waren 456 pandenverwoest en moesten er 46 worden afgebroken. Volgens het plan zouden ermaar 250 worden herbouwd.Het belang van woonhuizen moest wijken voor dat van winkelpanden en ookverschillende bedrijfspanden konden niet terugkeren naar hun oude straat.Men wilde een snelle wederopbouw, maar door een aantal tegenslagen werdde omvang en het tempo van de herbouw aanzienlijk verminderd.Gedurende de oorlogsjaren werden ruim 100 panden herbouwd, met name inhet centrum. Dit waren voornamelijk winkelpanden. In 1942 kwam de herbouwvan een aantal panden aan de Nieuwe Burg, St. Pieterstraat en Graven-straat tot stand. In 1943 volgde de verdere invulling van de Markt, deLange Delft, de Nieuwe Burg, en werd ook het bejaardenhofje Onder deToren gebouwd. Per 1 juli 1942 werd door de Duitsers een bouwstop afge-kondigd. Werken die op 1 juni 1942 waren begonnen, mochten wel worden af-gemaakt. De verdere uitvoering van het wederopbouwplan duurde tot ca.1960.Ter vervanging van de verwoeste woningen in het centrum werd in 1941/42uitbreidingsplan "t Zand" vastgesteld. Op een terrein dat van de gemeenteKoudekerke was geannexeerd, werden arbeiderswoningen gebouwd. De ca. 150woningen zouden door de gemeente worden geëxploiteerd. De architect wasir. P.H.N. Briët, die de woningen in zogenaamde Delftse Schoolstijl hadontworpen.Rond 1941 verrezen achter de voormalige Dampoort arbeiders- en midden-standswoningen, die beheerd werden door "Volksbelang". Al voor de oorlogbestonden er plannen voor de bouw van deze woningen. In deze buurt warenin 1867 en 1901 ook al arbeiderswoningen gebouwd.Bij de inundatie van 1944 stond het water rond Middelburg tot aan de bol-werken. Vooral de buitenwijken werden hierdoor getroffen.Na de Tweede Wereldoorlog werd Middelburg verder uitgebreid met diversenieuwbouwwijken. Vanaf de jaren zestig gebeurde dit ook ten zuiden vanhet Kanaal door Walcheren.

5.3 St. Laurens

St. Laurens (afb. 9 en 11) is het dorp, dat ten noorden van Middelburgligt. Het is thans door lintbebouwing langs de Noordweg met de stad ver-bonden. Deze lintbebouwing bestaat voornamelijk uit losstaande en inblokken gebouwde middenstandswoningen van na de Eerste Wereldoorlog.

«1299111.a

- 17 -

In het midden van de Noordweg ligt het gehucht Brigdamme.Het dorp St. Laurens is ontstaan bij de kapel, die behoorde bij hetkasteel Popkensburg, dat zich ten noord-westen van het dorp bevond (1863gesloopt). Het ontwikkelde zich tot een straatdorp, rond het noordelijkdeel van de huidige Van Cittersstraat, de voormalige Dorpsstraat.In de jaren twintig werd de Kerklaan aangelegd, een verbinding tussen deVan Cittersstraat en de Noordweg. In dezelfde periode werd een nieuwe be-graafplaats gesticht aan de Noordweg, iets ten zuiden van het dorp.In de jaren dertig werden aan de Noordweg bij het dorp een nieuw gemeen-tehuis, een burgemeesterswoning en enkele woonhuizen gebouwd. Elders inhet dorp verrezen ook panden in dezelfde stijl (onder andere de Neder-lands Hervormde Pastorie).

Bij de inundatie van Walcheren, in 1944, stond St. Laurens onder water.Het oude centrum is tegenwoordig aan de noord-, zuiden westzijde doornieuwbouw omgeven.

5.4 Nieuw- en St. Joosland

Nieuw- en St. Joosland (afb. 10 en 11), een voorstraatdorp met ring, ont-stond na de bedijking van de Middelburgse Polder in 1644. Het kwam in deplaats van het zogenaamde Oudedorp, dat in de zuidwest hoek van de OudSint Jooslandpolder ligt.De bebouwing beperkte zich rond 1865 tot de ring rond de kerk (oude in1882 vervangen), de Kerkstraat die hier op uitkomt, de Veerstraat, ge-deelten van de tegenwoordige Oude Rijksweg en verspreide bebouwing op dedijkjes (Afb. 10).De bebouwing langs de Oude Rijksweg breidde zich vanaf de eeuwwisselinguit en ontwikkelde zich tot lintbebouwing.In 1862 werd ten oosten van het dorp een nieuwe begraafplaats geopend.In deze eeuw werd ten noordwesten, buiten de dorpskom, nog een begraaf-plaats geopend, vlakbij de haven.Aan de zuidzijde van het dorp werd in 1874 een nieuwe molen gebouwd ende zuidzijde van de nieuw aangelegde Molenweg werd in het begin van dezeeeuw bebouwd.Opvallend in het dorp zijn enkele houten werkplaatsen, die rond 1930 vansloopmateriaal, daterend uit verschillende perioden en voornamelijk uitMiddelburg afkomstig, zijn opgebouwd.In het dorp bevinden zich enkele nieuwbouwwijkjes.

5.5 Buitengebied

Met uitzondering van de lintbebouwing langs de uitvalswegen uit de staden Oudedorp ten zuiden van Nieuw- en St. Joosland, is het landelijk ge-bied tamelijk spaarzaam met woningen en boerderijen bezet.Na de inundatie van Walcheren in 1944 zijn veel oude boerderijen vervan-gen. Deze nieuwe boerderijen zijn doorgaans van hetzelfde type. Er zijnuit de periode 1850-1945 slechts enkele complete boerderij complexen over.

«1299111.a

- 18 -

Ten zuiden van het Kanaal door Walcheren, voornamelijk bij de Oude Vlis-singseweg, bevinden zich nog oude buitenplaatsen, waarvan sommige eennieuwe woning of verbouwing hebben gehad na 1850. Ook aan de Koudekerkse-weg zijn oude buitenplaatsen te vinden. Hier bevindt zich ook een rijvrijstaande villa's uit de jaren twintig en dertig met enige agrarischebebouwing.

wl2991U.«

LITERATUURLIJST

Bestemmingsplan Buitengebied Gemeente Middelburg, door stad en landschap,adviesbureau voor ruimtelijke ordening en vormgeving BV, Middelburg 1973.

K. Bosma (redactie), Architectuur en stedebouw in oorlogstijd, de wederopbouwvan Middelburg 1940-1948. Rotterdam 1988.

M.P. de Bruin, Ontwikkeling van de volkshuisvesting in Middelburg. Middelburg1983.

Encyclopedie van Zeeland. 3 delen, Middelburg.

A.F. Franken, Walcheren in het spoor van bedrijf en techniek. Middelburg(1988).

Gemeente Middelburg structuurschets buiten de kom, door adviesbureau voorruimtelijk beleid, ontwikkeling en inrichting Middelburg b.v. ; Middelburg 1985.

J. van Ham en B. Leijnse, Middelburg in oude ansichten. Zaltbommel 1979.

J. van Ham en B. Leijnse, Middelburg in oude ansichten deel 2. Zaltbommel 1980.

F. Jilleba, Het eclecticisme in de Middelburgse architectuur, pleidooi vooreen dieptepunt. Heinkenszand 1981.

Kunstreisboek voor Nederland-Zeeland. Weesp 19858.

J. Kuyper, Gemeente-atlas van Nederland. V. Zeeland. Zaltbommel 1971 (oor-spronkelijk Leeuwarden, 1866).

H. van Langevelde enW.A. Verbeek, Sint Laurens en Brigdamme in praat en prent.Biggekerke (1974).

Middelburg herstel en toekomst. Een overzicht hetgeen in de komende iarenondernomen zal worden tot herstel van de geschonden stad. (Middelburg) 1946.

F. Nagtglas, Middelburg en omstreken. Middelburg 19782.

Provinciale almanak voor Zeeland 87/89. in opdracht van het provinciaal bestuursamengesteld door het bureau voorlichting der provincie, Middelburg 1986.

Regio-beschriiving Midden Zeeland (Walcheren. Zuid-Beveland en Noord-Beveland) •Middelourg 1988.

R.A.F. Smook, Binnensteden veranderen, atlas van het ruimtelijk veranderings-proces van Nederlandse binnensteden in de laatste anderhalve eeuw, Zutphen1984.

P.W. Sijnke, Middelburg verleden tiid. Rijswijk z. j.

N.V. de Vitrite fabriek Middelburg (Nederland) fabriek voor lampvoeten. 1957.

wl299111.a

A. Walraven en F.P. Polderdijk, Geschiedenis en plaatsbeschrijving van degemeente Nieuw- en Sint Joosland. Middelburg 1896.

De wederopbouw van Middelburg 1940-1944. Interuniversitaire StudiegroepPlanologie, Project Middelburg, Groningen 1983.

S.G. Francke, Geschiedenis van de Gereformeerde Kerk Middelburg tot 1917, DeWete 1988 (jrg. 17) nr. 2, p. 4-11

M.H. Wilderom, Tussen Afsluitdammen en Deltadiiken. III. Midden-Zeeland(Walcheren en Zuid-Beveland). Middelburg 1968.

C. van Winkelen, Nieuw- en Sint Joosland in oude ansichten. Zaltbommel 1976.

C. van Winkelen, Sint Laurens in oude ansichten. Zaltbommel, 1978.

P.W. Sijnke, De Middelburgse bolwerken, Zeeuws Tijdschrift 1978 (jrg. 28) nr.5, pl60-166.

M.C. Verburg, Industriële bedrijvigheid op Walcheren gedurende de tweede helftvan de 19e eeuw, Zeeuws Tijdschrift 1950 (jrg. 1) nr. 1, pl7-25.

«1299111.a


Uniekecode

ZL-MB-284ZL-MB-29OZL-HB-182ZL-MB-281ZL-MB-181ZL-MB-291 'ZL-MB-159ZL-HB-266ZL-MB-158ZL-MB-084ZL-MB-258ZL-HB-259ZL-HB-016ZL-MB-016-AZL-HB-121ZL-MB-1O9ZL-MB-239ZL-HB-173ZL-HB-174ZL-MB-275ZL-MB-062ZL-MB-209-GZL-MB-13OZL-MB-132ZL-MB-128ZL-MB-131ZL-MB-111ZL-MB-129ZL-MB-214ZL-MB-213ZL-MB-215ZL-MB-126ZL-MB-125ZL-MB-127ZL-MB-O31ZL-MB-O15ZL-MB-007ZL-MB-024-AZL-MB-024-BZL-MB-276ZL-MB-006ZL-MB-277ZL-MB-240ZL-MB-141

Ace.nr.

00010610001754000092600010580000925000175500009030001043000090100008270001035000103600007100000711000085600008520001016000091700009180001052000080400009740000873000087500008710000874000085900008720000986000098500009870000869000086800008700000726000070900007010000719000072000010530000700000105400010170000884

Gemeente

MiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburg

Kern

Bui tengebi edMiddelburgMiddelburgBuitengebiedMiddelburgBuitengebiedMiddelburgBuitengebiedMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgSt. LaurensMiddelburgMiddelburgBuitengebiedMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgBuitengebiedMiddelburgBuitengebiedBuitengebiedMiddelburg

Straat

AbeelsewegAbeelsewegAbeelsewegAbeelsewegAchter de HouttuinenArnekanaalBaanstraatBagijnhof e.o.BeddewijkstraatBeddeuijkstraatBlauwedijkBlauwedijkBleekBogardstraatBoudaenlaanBranderijmolengangBranden" jmolengangBreewegBurg. DregmanstraatBurggangDamDamDamDamDamDam (Z.Z.)DampleinDampleinDamplei n/Korte DelftDamplein (Z.Z.)Damplein (Z.Z.)Damplein (Z.Z.)DampoortstraatDokstraatEigenhaardstraatEigenhaardstraatEigenhaardstraat/Goese KorenmarktGeerseswegGoese KorenmarktGolsteinsewegGolsteinsewegGortstraat

Huisnummer

15-5136,8,10,12,14,169 A26,28

2,4,6,8,10,12

24,61 - 3519.21,238,10,12,14,161226,8,10,12,14,16,18,2022100326,28.30,32

1014253732125,2714,16/6283840,4222-24,7-2924-261-35/71022-264732,34


Uniekecode ;

ZL-HB-144ZL-MB-146ZL-MB-145ZL-HB-226ZL-MB-137ZL-HB-205-AZL-HB-120ZL-HB-030ZL-MB-149ZL-HB-15OZL-HB-151ZL-HB-152ZL-HB-092ZL-HB-093ZL-HB-090ZL-HB-O91ZL-MB-135ZLMB-184ZL-HB-183ZL-HB-188ZL-HB-187ZL-MB-186ZL-HB-185ZL-HB-136ZL-MB-116ZL-HB-267ZL-MB-043ZL-HB-075ZL-MB-040ZL-HB-042ZL-HB-004-AZL-MB-004-BZL-HB-005ZL-HB-004-CZL-MB-004-DZL-MB-004-EZL-MB-033ZL-MB-207ZL-HB-237ZL-HB-241ZL-MB-065ZL-MB-O1OZL-MB-028ZL-HB-008

Ace.nr.

000088700008890000888000099800008800000956000085500007250000892000089300008940000895000083500008360000833000083400008780000928000092700009320000931000093000009290000879000086400010440000738

,00008170000735000073700006940000695000069900006960000697000069800007280000965000101200010180000807000070400007230000702

Gemeente


Kern

MiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgSt. LaurensNu. en St. JooslandMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburg

Straat

GortstraatGortstraatGortstraatGravenstraatGravenstraatGroenmarkt/Korte BurgHaringplaatsHavendijkstraat/KarelsgangHerengrachtHerengrachtHerengrachtHerengrachtHerengrachtHerengrachtHerengrachtHerengrachtHerenstraatHofpleinHofpleinHofpleinHofpleinHofpleinHofpleinHoogstraatHoutkaaiJ.H. HuyssenstraatJacob CatsstraatJodengangJulianastraat e.o.Julianastraat/HendrikstraatKanaalwegKanaalwegKanaalwegKanaalwegKanaalwegKanaalweg/N i euwlandsewegKarelsgangKeldermansstraatKerklaanKerkpleinKerksteegKinderdijkKinderdijkKinderdijk

Huisnummer

364249

6315,17/12,4.6,8,102-28/12-20,1-27108,110,112114116,118,1201224050,527476,78,80,8220,22,24,261113357929114.666-74,43-518-24

30-38.17-25/23-33

1833434

8

14,16,18,20,221 A5,7,9,11242,4494

AORESLIJST VAN GEÏNVENTARISEERDE OBJECTEN EN COMPLEXEN

Uniekecode

Ace.nr.

Gemeente Kern Straat Huisnummer

ZL-MB-009ZL-HB-172ZL-HB-123ZL-MB-013ZL-MB-027ZL-MB-023ZL-MB-O11ZL-MB-O12ZL-MB-2O5ZL-HB-085ZL-HB-087ZL-MB-083ZL-HB-271ZL-HB-272ZL-HB-280ZL-MB-273ZL-MB-274ZL-MB-269ZL-MB-287ZL-MB-260ZL-MB-047-GZL-MB-047-FZL-MB-047-HZL-MB-047-CZL-MB-047-DZL-MB-088ZL-HB-086ZL-MB-224ZL-HB-217ZL-MB-216ZL-MB-223ZL-MB-219ZL-MB-206-AZL-MB-206-BZL-MB-206ZL-MB-104ZL-MB-206-CZL-MB-103ZL-MB-1O6ZL-MB-108ZL-MB-107ZL-MB-256ZL-MB-257ZL-MB-072

00007030000916000085800007070000722000071800007050000706000095500008280000830000082600010480001049000105700010500001051000175300010660001037000077800007770000779000077400007750000831000082900009960000989000098800009950000991000095800009590000957000084700009640000846000084900008510000850000103300010340000814

MiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburg .MiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburg

MiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgBuitengebiedBuitengebiedBuitengebiedBuitengebiedBuitengebiedMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburg

Kinderdijk 94Klein Vlaanderen 6Koepoortstraat 4Korendijk 12Korendijk 4,6,8Korendijk 42Korendijk 48,50Korendijk 52Korte BurgKorte Noordstraat 1Korte Noordstraat 18Korte Noordstraat 4Koudekerkseweg 157,159Koudekerkseueg 161Koudekerkseweg 163,165Koudekerkseweg 169Koudekerkseweg 173Koudekerkseweg/ToorenvlietKousteensedijk 2Krocime Wee Ie 5Laan van Nieuuenhove 10,12Laan van Nieuwenhove 2,4,6,8Laan van Nieuwenhove 26Laan van Nieuwenhove 3Laan van Nieuwenhove 5,7Lambrechtstraat/Penninghoeksingel 23,25,27/33,35Latnbrechtstraat 7,9Lange Delft 1Lange Delft 115,117Lange Delft 119,121,123Lange Delft 28,30Lange Delft 64Lange Noordstraat/Keldermansstraat 2,4/1Lange Noordstraat 16Lange Noordstraat 2-26Lange Noordstraat 23Lange Noordstraat 24,26Lange Noordstraat 27Lange Noordstraat 48Lange Noordstraat 62Lange Noordstraat 68,70Langeviele 47Langeviele 67Langevielesingel 30a,32


Uniekecode

ZL-MB-071ZL-MB-079ZL-MB-079-BZL-MB-068ZL-MB-067ZL-MB-252ZL-MB-251ZLHB-105ZL-MB-285ZL-MB-022ZL-MB-118ZL-MB-001ZL-MB-OO2-FZL-MB-OO1-JZL-MB-001-IZL-MB-001-HZL-MB-001-GZL-MB-OO1-FZL-MB-001-EZL-MB-001-LZL-MB-001-DZL-MB-001-CZL-MB-001-BZL-MB-001-AZL-MB-001-KZL-MB-210ZL-HB-210-EZL-MB-210-DZL-MB-21O-BZL-MB-210-AZL-MB-210-CZL-MB-255ZL-MB-211-AZL-MB-253ZL-MB-286-BZL-MB-122ZL-MB-189ZL-MB-100ZL-MB-1O1ZL-MB-099ZL-MB-098ZL-MB-191ZL-MB-096ZL-MB-097

Ace.nr.

00008130000821000082200008100000809000102900010280000848000106200007170000866000066500006780000675000067400006730000672000067100006700000677000066900006680000667000066600006760000976000098100009800000978000097700009790001032000098300010300001065000085700009330000843000084400008420000841000093500008390000840

Gemeente


Kern

MiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgBuitengebiedBuitengebiedMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgNw. en St. JooslandMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburg

Straat

LangevielesingelLangevielesingelLangevielesingelLangevielevest/Langeviele bolwerkLangevieleweg e.o.LangewegLangeweg/Oude RijkswegLatijnse SchoolstraatLatijnse schoolstraatLeliestraatLondense kaaiLoskadeLoskadeLoskadeLoskadeLoskadeLoskadeLoskadeLoskadeLoskadeLoskadeLoskadeLoskadeLoskadeLoskadeMarktMarktMarktMarktMarktMarktMarktMarkt/Plein 1940MolendijkMolenwaterMolenwaterMolenwaterMolenwaterMolenwaterMolenwaterMolenwaterMolenwaterMolenwaterMolenwater

Hui snummer '

36,3846-6668-92

1

22,247

35

1171921232527,29,31,333.535,3739,4143457,9,11,13,15

19233.5,735,3767,697973/157

1152.45153,555759,616,86367


Uniekecode

ZL-HB-095ZL-MB-094ZL-MB-192ZL-MB-202ZL-MB-1O2ZL-MB-248ZL-MB-249ZL-MB-112ZL-MB-279ZL-MB-O45-BZL-MB-O45-AZL-MB-O45ZL-MB-209ZL-MB-209-EZL-MB-209-AZL-M8-209-HZL-MB-209-BZL-MB-209-FZL-MB-209-CZL-MB-209-DZL-HB-134ZL-MB-208ZL-MB-119ZL-MB-082ZL-MB-175ZL-MB-176ZL-MB-177ZL-MB-292ZL-MB-178ZL-MB-179ZL-MB-18OZLMB-293ZL-MB-014ZL-MB-265ZL-MB-024-CZL-MB-197ZL-MB-198ZL-MB-199ZL-MB-200ZL-MB-201ZL-MB-196ZL-MB-282ZL-HB-190ZL-MB-057

Ace.nr.

00008380000837000093600009520000845000102500010260000860000105600007430000741000074000009670000972000096800009750000969000097300009700000971000087700009660000854000082500009190000920000092100017560000922000092300009240001757000070800010420000721000094700009480000949000095000009510000946000105900009340000799

Gemeente


Kern

MiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgNw. en St. JooslandNw. en St. JooslandMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburg

Straat

MolenwaterMolenwaterMolenwaterMolenwaterMolenwater/NoordbolwerkMolenwegMolenwegMolstraatNadorstwegNadorstwegNadorstwegNadorstwegNieuwe BurgNieuwe BurgNieuwe BurgNieuwe BurgNieuwe BurgNieuwe BurgNieuwe BurgNieuwe Burg/Nieuwe UalNieuwe HavenNieuwe KerkgangNieuwe OostersestraatNieuwe VlissingsewegNieuwe VlissingsewegNieuwe VlissingsewegNieuwe VlissingsewegNieuwe VlissingsewegNieuwe VlissingsewegNieuwe VlissingsewegNieuwe VlissingsewegNieuwe VlissingsewegNieuwepoortstraat/DokstraatNieuwlandsewegN i ewepoortst raat/Ei genhaardst raatNoordbolwerkNoordbolwerkNoordbolwerkNoordbolwerkNoordbolwerkNoordbolwerkNoordpoortpleinNoordpoortstraatNoordsingel

Huisnummer

69,71,7375,75a,77,79,81919349/33

23,2541220,22,2425,27,298-42,25-69

14,162.4253.530,32612/2331-2112-28

256-294418-454578578582588590-6626621,3,5,7/1

4-12/39-471113151719,217.929,11154,156


Uniekecode

ZL-HB-058ZL-HB-059ZL-MB-021ZL-MB-047-LZL-MB-047-MZL-MB-047-NZL-MB-047-0ZL-MB-049ZL.-MB-048ZL-MB-047-BZL-MB-227-BZL-MB-227-DZL-MB-234ZL-MB-227-AZL-MB-228ZL-MB-229ZL-MB-227-CZL-MB-230ZL-MB-231ZL-MB-O51ZL-MB-233ZL-MB-232ZLMB-235ZL-MB-289ZL-MB-288ZLMB-238-BZL-MB-238ZL-MB-238-AZL-MB-056ZL-MB-053ZL-MB-O5OZL-MB-055ZL-MB-054ZL-MB-052 :

ZL-MB-261ZL-MB-066ZL-MB-063ZL-HB-250ZL-MB-243ZL-MB-245ZL-MB-244ZL-MB-246ZL-MB-242ZL-MB-247

Ace.nr.

00008000000801000071600007830000784000078500007860000791000079000007730001000000100200010090000999000100300010040001001000100500010060000793000100800010070001010000106800010670001015000101300010140000798000079500007920000797000079600007940001038000080800008050001027000102000010220001021000102300010190001024

Gemeente


Kern

MiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgSt. LaurensSt. LaurensSt. LaurensSt. LaurensSt. LaurensSt. LaurensMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgNw. en St. JooslandMiddelburgMiddelburgBuitengebiedMiddelburgNw. en St. JooslandMiddelburgNu. en St. JooslandNw. en St. JooslandNw. en St. Joosland

Straat

NoordsingelNoordsingelNoordsingelNoordsingelNoordsingelNoordsingelNoordsingelNoordsingelNoordsingelNoordsingel/Park v. NieuwenhoveNoordwegNoordwegNoordwegNoordwegNoordwegNoordwegNoordwegNoordwegNoordwegNoordwegNoordwegNoordwegNoordwegNoordwegNoordwegNoordwegNoordwegNoordwegNoordwegNoordwegNoordwegNoordwegNoordwegNoordweg/KlarenbeeklaanOude DijkOude KoudekerksewegOude KoudekerksewegOude RijkswegOude RijkswegOude RijkswegOude RijkswegOude RijkswegOude RijkswegOude Rijksweg

Hui snummer

160172,174,1762.4,622,2426,2830,3234,36,387076-1042/1

120-150199201212 e.o., 225 e.o.22522727,29372375451,453469487491491,493,495493,4955153,55,57,59,61,63,65^ ^* f ^ f ¥ W • •

66-106,27-12777,7997,99,10131.33,35/1,3,5

13,1511212,201729,31354.645


Uniekecode

ZL-MB-264ZL-HB-195ZL-MB-194ZL-MB-263ZL-MB-078ZL-MB-077ZL-MB-047 :ZL-MB-047-AZL-MB-148ZL-MB-147ZL-MB-089ZL-MB-113ZL-MB-211ZL-MB-166ZL-MB-044ZL-MB-032ZL-MB-029ZL-MB-114 ;ZL-MB-218ZL-MB-167ZL-MB-169ZL-MB-168ZL-MB-171ZL-MB-170ZL-MB-153ZL-MB-154ZL-MB-060ZL-MB-157ZL-MB-070ZL-MB-O61ZL-HB-076ZL-MB-069ZL-MB-156ZL-MB-155ZL-MB-074ZL-MB-073ZL-MB-193ZL-MB-124ZL-MB-047-PZL-MB-047-IZL-MB-047-EZL-MB-047-KZL-MB-047-JZL-MB-140

Ace.nr.

00010410000945000093800010400000820000081900007440000772000089100008900000832000086100009820000910000073900007270000724000086200009900000911000091300009120000915000091400008960000897000080200009000000812000080300008180000811000089900008980000816000081500009370000867000078900007800000776000078200007810000883

Gemeente


Kern


Straat

Oude VlissingseuegOude VlissingsewegOude Vli ss i ngseuegOude Vlissingseweg/ParelwegPark de GriffioenPark de GriffioenPark van NieuwenhovePark van NieuwenhovePerminghoekPenn i nghoeks i ngelPerm inghoeksingelPijpstraatPlein 1940Poelendaeles i nge lPrinses IrenestraatPuntpoortstraat/DwarsstraatRotterdamsekaai/PuntRouaansekaaiSegeerstraatSeisbolwerkSeisboluerkSeisbolwerkSeisbolwerkSeisbolwerkSeisdamSeisdam/Armeniaans SchuitvlotSeislaanSeispleinSeissingelSeissingelSeissingelSeissingelSeisstraatSeisstraat/SeispleinSeiswegSeiswegSeiswegSingelstraatSir. U. ChurchilliaanSir. W. ChurchilllaanSport laanSport laanSport laan/NoordsingelSt. Jansgang

Huisnummer

22,24,26,28.30,32172,4,6.8/124-18,91-107

219?79a,81,83,85,87,894323

102-322/2-10,/1-9

13819

12,1416,182.4,68,102840,4221510,12444-88828,30,32,34,3637/1

163,165,1671764,661414.62-26/12,1414,16,18,20

AORESLIJST VAN GEÏNVENTARISEERDE OBJECTEN EN COMPLEXEN

Uniekecode

ZL-MB-221ZL-MB-222ZL-HB-220ZL-MB-212ZL-MB-002-AZL-MB-002ZL-MB-003-CZL-MB-002-DZL-MB-003-DZL-MB-002-EZL-MB-003-AZL-MB-003-EZL-MB-003-FZL-MB-003-GZL-MB-002-BZL-MB-003-BZL-HB-OO2-CZL-MB-003-HZL-MB-003ZL-MB 081ZL-MBT080ZL-MB-117ZL-MB-115ZL-MB-268ZL-MB-236ZL-MB-041ZL-MB-133ZL-MB-037ZL-MB-017ZL-MB-018ZL-MB-019ZL-MB-020ZL-MB-035ZL-MB-034ZL-MB-278ZL-MB-039ZL-MB-038ZL-MB-036ZL-MB-110ZL-MB-139ZL-MB-142ZL-MB-143ZL-MB-164ZL-MB-163

Ace.nr.

00009930000994000099200009840000680000067900006880000683000068900006840000686000069000006910000692000068100006870000682000069300006850000824000082300008650000863000104500010110000736000087600007320000712000071300007140000715000073000007290001055000073400007330000731000085300008820000885000088600009080000907

Gemeente


Kern

MiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgSt. LaurensSt. LaurensMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgBuitengebiedMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburg

Straat

St. JanstraatSt. JanstraatSt. JanstraatSt. PieterstraatStationsstraatStationsstraatStationsstraatStationsstraatStationsstraatStationsstraatStationsstraatStationsstraatStationsstraatStationsstraatStationsstraatStationsstraatStationsstraatStationsstraat/BlauwedijkStationsstraat-ZuidzijdeTer HoogestrastTer HoogestraatTurfkaaiTurfkaaiVan CittersstraatVan CittersstraatVan Epenpark e.o.Veerse BolwerkVeersesingelVeersesingelVeersesingelVeersesingelVeersesingelVeersewegVeersewegVeersewegVeersewegVeersewegVeersewegVerwerijstraatVerwerijstraat/SingelstraatVlasmarktVlasmarktVlissingsesingelVlissingsesingel

Huisnummer

5.76.89251.31-1712,1413,1516,18172,4.620,2224,2628,30,325.78,109,1134/52111842-5611

29,315764

31-43102-144164,166,168170-186242,244,246112-120,167-203115-15513619,21,23,25358051,5314/1313,15452.428,30


Uniekecode

ZL-MB-160ZL-MB-161ZL-MB-165ZL-MB-162ZL-MB-138ZL-MB-064ZL-MB-254ZL-MB-270ZL-MB-262ZL-MB-286ZL-MB-286-AZL-MB-204ZL-MB-2O3ZL-MB-283

Ace.nr.

00009040000905000090900009060000881000080600010310001047000103900010630001064000095400009530001060

Gemeente

MiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburg

Kern

MiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgBuitengebiedMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburgMiddelburg

Straat

VlissingsesingelVlissingsesingelVlissingsesingelVlissingsesingelVlissingsestraatVogelstraatUagenaarstraatUalchersewegZaagmolenpolderZuidsingelZuidsingelZuidsingelZuidsingelZusterstraat/St. Janstraat

Huisnummer

385268,10,12,1446412133242476-9096-10868,70/34

Benoeming en omschrijving van gebieden met bijzondere vaarden in de KernMiddelburg

gebied 1. Kanaal door Walcheren; noordoostelijk van Middelburg deels als ver-graving van het havenkanaal; 1872. Ten zuiden van Middelburg even-wijdig aan het kanaal lopende "Nieuwe Vlissingse Weg" en de spoor-lijn, 1872.

gebied 2. Stationscomplex, Stationsbrug en de Stationsstraat/Loskade met be-bouwing; belangrijk en beeldbepalend samenhangend gebied, weinigaangetast. Geheel gericht op en ontstaan na de aanleg van spoorlijnen kanaal; 1872. Bebouwing bestaat uit losse elementen en "stede-lijk villagebied" uit 1870 tot begin 20e eeuw.

gebied 3. "Nieuw Middelburg"; uitbreidingsgebied waarop twee zeer verschil-lende woningbouwverenigingen (christelijke en socialistische)architectonisch en stedebouwkundig karakteristieke arbeiderswoning-complexen realiseerden; ca. 1921. Voorbeeldig voor verschil in op-vattingen.

gebied 4. Villagebied, deels gelegen aan het Molenwater (stedelijk villa-ge-bied) deels gelegen op het Noordbolwerk (als overgangstype stede-lijk en landelijk villagebied) ca. 1870-1930.

gebied 5. Landelijk villagebied aan de Seissingel, vrijstaande villa's opzeer ruime kavels; 1904-vrij recent.

gebied 6. Uitbreidingsplan "'t Zand", arbeiderswoningen in Delftse school-trant ter vervanging van de verwoeste (1940) woningen in de kernMiddelburg. Wijkje opgebouwd met hiërarchisch stratenplan rond debelangrijke Lange Vieleweg. Gebied in 1941 van de gemeente Koude-kerke geannexeerd.

gebied 7. Wederopbouw-gebied in het in 1940 verwoeste centrumdeel van Mid-delburg, aangepaste architectuur en stedebouwkundige wijzigingen.Stedebouwkundige plannen uit 1940-1941, bebouwingsrealisatie vooreen deel 1940-1942, overig na de Tweede Wereldoorlog.

gebied 8. Semi-villa/luxe middenstandswoningen-gebied, enkele vrijstaande,veel per 2 of 3 gekoppeld; Park- en Laan van Nieuwenhove als geheelontworpen, aangrenzende singel- en Sportlaan-bebouwing op bestaandestructuur gebaseerd; ca. 1925-1935.

gebied 9. Beeldbepalend stadswallengebied, in de periode 1841-1848 tot plant-soen/stadswandeling getransformeerd door K.G. Zocher.

gebied 10. Park de Griffioen. Rond een waterpartij ontworpen semi-villa-park-je, bestaande uit voornamelijk twee en drie gekoppelde luxe wonin-gen met forse tuinen en veel gemeenschappelijk groen; ca. 1935.

gebied 11. Noordweg van de kern Middelburg tot de kern St. Laurens. Gave lint-bebouwingsstruktuur uit de periode 1900-1935. Te onderscheidendelen met verschillend karakter.

«1299111. a

CRITERIA VOOR AANDUIDING GEBIEDEN MET BIJZONDERE WAARDEN - MIDDELBURG

Gebied 1: Kanaal door Walcheren

Gebied 2: Stationscomplex, Stationsbrug, Stationsstraat en Loskade

Gebied 3: Uitbreidingsplan "Nieuw Middelburg"

Gebied 4: Villagebied Molenwater-noord en Noordbolwerk

Gebied 5: Landelijk villagebied aan de Seissingel

Gebied 6: Uitbreidingsplan "'t Zand", arbeiderswijk in Delftse-schooltrant

Gebied 7: Centrum - wederopbouwgebied

Gebied 8: Gebied rond Park van Nieuwenhoven; semi-villa's/luxe midden-stand

Gebied 9: Voormalige Stadswallen - plantsoen

Gebied 10: Park de Griffioen - semi-villa parkje

Gebied 11: Lintbebouwing Noordweg

GEBIEDEN

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

I. Intrinsieke stedebouwkundige kwali-teit, zoals:

1. kwaliteit van het ruimtelijkconcept; + + ± + + ± +

2. betekenis vanwege de verkave-ling/inrichting/voorzieningen; + + +

3. betekenis vanwege architecto-nische/architectuurhistorischekwaliteit; + ± + + +

4. betekenis vanwege specifiekevorm voor specifieke functio-nele ontwikkelingen (bijvoor-beeld havengebied, city-ont-wikkeling, sportpark). + +

wl299111.a

1 2 3 4

GEBIEDEN

5 6 7 8 9 10 11II. Bijzondere historische betekenis,

zoals:

1. structuur, bestemming of ver-schijningsvorm, verbondenmet en duidelijk uitdrukkinggevend aan een specifieke poli-tieke, culturele, geestelijke,sociale, economische of alge-meen historische ontwikkeling;

2. betekenis voor de geschiedenisvan de ruimtelijke ordening envoor de ontwikkeling van hetstedebouwkundig denken;

3. betekenis vanwege de innovatieve-waarde of pioniersfunctie (type,motief, datering).

III. Stedebouwwkundige betekenis in rui-mere omgeving, zoals:

1. betekenis als onderdeel van eengroter geheel;

2. betekenis vanwege ruimtelijkerelaties met de omgeving;

3. betekenis vanwege markering vanhet stadsbeeld, als ruimtelijkeof functionele dominant in eengroter geheel of als represen-tant van een groter geheel.

IV. Gaafheid (van de I t/m III genoemdekwaliteiten) . ± ± ± ± ±

V. ZDldzaamheid (van de in I t/m IIIgenoemde kwaliteiten.

wl299111.«

U v i f SINT LAURENS VA\\ J f• . -A\\ J f

•v ; .

%.*, ':00<,

pm^.r.

SINT LAURENS

é/

i/

n

•

i0

——•

1

i<

J

5

rl

8

) //

*j

!

O»

0•

J

Ni,s

;

J

o o_*-—

*

o o

• N

o

u

>o

<

• 1'1V

1

/o

ID

-f.

y

rt 1 Ruimtelijke functionele ontwikkeling In hoofdlijner

SINT LAURENS

kaart 2 Typologie uitbreidingen 1850-19^5

Verklaring bij ka.irt 1: Ruimtelijke functionele ontwikkeling in hoofdlijnen.

1H50 - 1945

l>estaande kern 1850

kern begrenzing 1945

hoofdweg

belangrijke waterloop

spoorweg

functionele ruimtelijke ontwikkeling

lineaire ontwikkeling

bedrijven

Verklaring hl] kaart ?: Typologie uitbreidingen

1850 - 1945

O hecjron/.inij l*ost.aaiule korn

nioL stedelijk inqcM'ichte qebieden .ïlqomoen

niet. stedelijk ingerichte gebieden

villa gebieden

niet stedelijk ingerichte gebieden

tuinwijk-achtige ontwikkeling

bedrijven en industrie gebied

gebied zonder woonfunctie: park en begraafplaats

lineaire ontwikkeling

Statlonsconplex, Stationsbrug en de

Statlonsstraat/Loskade

hoofdweg

belangrijke waterloop

spoorweg

l>enocmd gebied met bi jiondere w.i4rdcn

begrenzing aaneengesloten/kern bebouwing 1945

AFBEELDINGEN

1. Gemeente Middelburg, 1987

2. Bodemkaart

3. Middelburg, door A.G. van Prooijen, 1830

4. Gemeente Middelburg, 1866, uit: J. Kuyper, Gemeente-atlas van Nederland.V. Zeeland. Zaltbommel 1971 (oorspr. Leeuwarden 1866)

5. Gemeente Middelburg, (N°2, stad), 1866, uit: J. Kuyper, Gemeente-atlas vanNederland. V. Zeeland. Zaltbommel 1971 (oorspr. Leeuwarden 1866)

6. Middelburg, uitgave J.C. & W, Altorffer, 1898

7. Middelburg, uitgave van G.W. den Boer, ca. 1925

8. Gemeente Middelburg, 1946

9. Gemeente Sint Laurens, 1866, uit: J. Kuyper, Gemeente-atlas van Nederland.V. Zeeland. Zaltbommel 1971 (oorspr. Leeuwarden 1866)

10. Gemeente Nieuw- en Sint Joosland, 1866, uit: J. Kuyper, Gemeente-atlas vanNederland. V. Zeeland. Zaltbommel 1971 (oorspr. Leeuwarden 1866)

11. Nieuw- en St. Joosland, St. Laurens, ca. 1945

wl299in.a

GEMEENTE VEERE

GEMEENTEMARIEKERKE

MIDDE

GEMEENTEVALKENISSE :

GEMEENTEARNEMUIDEN

GEMEENTE VLISSINGEN

AFBEELDING 1

a

O u d *

O u d * <

> ' I 1•v i • • Jonger« fcr»«fcruggro«d»«

•n po«tgrond«n

Jong«r

•'•Vl'IvJ jong* ov«rg«ng« «n poalgrondvn

Kr««txb«ddinggrofid*n

Schorgronden

>«:•:•:•:•:•:•! Hog« pi«atgrond«n

/• - r -. r

van IOOO Nrd: Ellen*OO 400 900« 0 0 •oo 1000.

I

.-?r

./ A/Wjf 01 (rMétrtum.''GeSoiuttn1 Auiure Asrk.3 Ahdit'Jirai.i KcarKerk.5 J^rn/ut/te ICerJk. %

6 Koopnuiu Star*7 Balans.ö Oude Aeti0 Kataiu.

10 Zv/AtrsAe Krr*.11 hWthat.11 Zieli m. SimpelAaü.13 EtujeUthtKtrk.14 StaJAaü.lt Groott Markt.15 JTiunax m teelt/n AcadonU.17 Lalijnjtthc School.18 Ji'txfflbanJt.16 fcoombaxFj.20 ll'nthuU.21 Oo.tOurk.22 ThcrmaUo OostthetücMtii*.2» Ga^Aai,2i Kajttlder R. Catholjken.t S J l LX StntO Arm-School.37 Duro ait Stads Schuur.

't9 fitehmarit. ' •50 Hormjc/t4 KerJk.51 Groaimarkt

55 SckntUnhof, de Fntèoty.Si SduUtnkofi dt Hattdbeog.iS- Scfu>njvlarp.56 Stads FtürUJchuif.11 MllUatrHot/'itaal.M Wervm.S9 Hcuxn tfSUfkfoorl.40 $f GeertruuU Aart41 lKy7n**ch* Poort.12 LaryeüiUt Poortii Seü Poort.44 Koord Poort.46 Kor Poort.M Dam y" l'rrrtrckePoort.47 Monument Door dr .V, tlajien4»49Joodm.K<rkJuf:50 Doeptgninde Kerk£7 % uriunmarkt.£2 Beef/m -markt.55 Potten -martt51 Haring plaat*

56 tttqraaf 'plant*.

VUOV1XCIE ZKKIiAND. GEMEENTE MIf)»El.m*Itft.

>

ipZO

,/oosrr.Axn

Uir e a v e v i n H I I ^ U S u r i h ^ a r l e T e

/.7<f' ftiimtcr*. /6'r>fC Inu-eneri.

PROVINCIE ZEELAND. GKMRENTE MIDDELBURG (N?2. STAI>>

O Gtuekend door J Ktnjp«r Uitjive ïan. H»go Sunijir ie Ucuvirlen

WÜWMEESTER'i*'4ife'o.V'

fe^C^^S

hêtttttttjltlt'U I

tSOsWederlandscbei5l?Nleuwt kerk^3J?Arbeldabeur»*K?<

5 ? Badhuis • . ' ^ W f ^

: 56* Oude Mannen-tn Vr.bulst-*~... kerk-"****-*"

• Walcheren .Telegraalkantooci?H.JBogaKlzaal,' 1 •••" TgrlUnloo

60 >;Pforinclale. Bibliotheek^

: ' 7 2 « i ' ; ^ U e t r » c h p o l < *27s£Otmeentewerken28Oeineente'>bedrr°29 £QemeenterelnlgTOTOerel: kerk'Hol

U*KHidenl5|KoorktrkWÏKoepoort

fK

'UITOAVE VAM O. W. DEH.BOER'-. MIDDELBURO. -.V-';'V'•".-••"• -

/ . : • , • : • / ' • / • • • / £ ' . /

rUOVIXCIK ZKKI.ANM. •JKMKKXTK S! I.AVKKXS.

2O

Uitgave nl\ EU|D Sunnjar te Leeuwirden

S~: 4M fnuoHnx

IMIOVFNCIK ZEELAND. GEMEENTE TOEnC-EX ST JOOSTLAND.

^

*i-fc^ Myl

IKOü -r»n Hu^u Siumjir te

/.Tf>4 rs. /"<•

AFBEELDING 10

AFBEELDING 11

middelburgDe oudste tramlijn in Zeeland was die van Middelburg naar Vlissingen. Deze lijn ging in...

Documents

Transcript of middelburgDe oudste tramlijn in Zeeland was die van Middelburg naar Vlissingen. Deze lijn ging in...