Microsoft Word - Begrijpend lezen doorheen de basisschool

Begrijpend lezen : een doorlopende lijn

Kristina Vlaeyen Hivo 2007 Leuven 1

Begrijpend lezen met zorg onderwezen Het grootste gevaar voor de meeste van ons is niet dat ons doel te hoog is en we het daardoor niet zullen halen, maar dat het te laag is en we het halen (Michelangelo ) Verwacht meer en je zult meer krijgen (Chlockering en Gamson, 1987 ) Leerlingen die in de begingroepen van het primair onderwijs zich een onvoldoende leesvaardigheid eigen gemaakt hebben, moeten voldoende instructietijd krijgen – in welke groep ze ook zitten – om zich alsnog een goede leesvaardigheid eigen te maken (Eastin & Trigg 1999 ) Als je iets niet probeert, lukt het nooit. (Johan Cruyff, 2 juli 2003 )



Begrijpend lezen doorheen de basisschool.

I Motivatie

Waarom ik voor dit item gekozen heb, is ° Omdat ons publiek van kinderen Eurocraten zijn, kinderen die een aparte taal met de mama , één met de papa en een gezamelijke taal spreken. de taal van de school is dan de vierde taal. Daardoor zijn deze kinderen taalarmer dan de anderen. °omdat ik als beginnende GOK- juf ondersteuning moet geven aan de klastitularissen met als doel dat er meer leerlingen kansen krijgen om te leren in een sfeer van welbevinden. De vorige GOK-juf is gestopt na 5 jaar en nu is mij die taak overgedragen ) ° omdat er op school meer en meer kinderen van eurocraten komen vanaf de kleuterschool, maar eveneens vanaf een hogere klas (instromers ) (TNN) ° het Nederlands is vaak hun vierde of vijfde spreektaal. Dus een echte uitdaging ! We kozen als actie taalvaardigheid waarin we nog specifieker rond begrijpend lezen werkten. Begrijpend lezen werd vroeger vaak bekeken als een les waar de kinderen zelfstandig aan het werk werden gezet en er voor de juf of meester een rustigere tijd aanbrak. Nu bleek dat als we begrijpend lezen aanpakten, we ook woordenschat en technisch lezen beter bekeken. Het werd dus plots een heel groots project! De vraag vloeide voort uit het feit dat er wat onduidelijkheid was naar het geven van de lessen. 1. Hoe gaan we het aanpakken ? 2. Hoe kunnen we zorgen dat er een doorlopende lijn in zit ? 3. Hoe gaan we het herkenbaar maken ? ( klaswanden ) 4. Kunnen we het doortrekken naar andere leergebieden of houden we het apart ? 5.Wanneer evalueren we en sturen we bij in geval het nodig blijkt ? 6.Welke meetinstrumenten kunnen we gebruiken om de eventuele leerwinst te meten of een reden en remedie zoeken om diegene die we niet bereiken nog meer te doen bereiken ?



7. Kiezen voor een volgende doorlopende lijn . 8.Eigen bevindingen. Het team vond dat we niet enkel moesten kijken naar de lagere school, maar dat de kleuterschool zeker een heel belangrijke functie had binnen het geheel. Zelf ben ik een onderwijzer lagere school en wist niet zoveel af van het echte reilen en zeilen in de kleuterschool. Voordien waren het echt twee verschillende delen, ook al zijn we maar met 6 leerkrachten .Door deze uitdaging werd ik verplicht me aan te passen aan zowel de kleuterschool als de lagere school, waarbij het scharniermoment me zeker boeide. Vragen die ik vroeger nooit stelde, kwamen spontaan in mij op. GOK- ondersteuning wordt bij ons enkel in de namiddag gegeven en is dan ook een extra taalmoment. De bedoeling is wel dat de activiteiten, hier het aanbrengen van lees strategieën , ook geïmplementeerd worden in de taalmethode die in de voormiddag gebruikt wordt.

II Hoe gingen we te werk ? Ons stappenplan We zijn dus met het team samengekomen in augustus. We vertrokken vanuit de GOK- evaluatie van vorig schooljaar. 1. We maakten een plan op van taal aan de hand van de methodes die reeds gebruikt werden en hoe we aanvullend aan taalbevordering gingen werken. Tot nu toe werd taal enkel gegeven in de voormiddag. daarbij werden de handleidingen, waarvan we verwachtten dat die in orde waren met de eindtermen, gebruikt. We bedachten het plan om in de namiddag extra taal te geven . Maar niet zomaar. Een plan waar iedereen achter stond en iedereen wilde aan meewerken.

DE WEG NAAR GOED BEGRIJPENDE LEZERS Vlot lezen + woordenschat + veel lezen + lees strategieën (betekenis geven)

HOE ?



fonemisch 1Ste KK tot 6de klas voorlezen voorspellen/voorkennis bewustzijn continue aandacht BAVI – lezen vragen stellen visualiseren leren lezen afleidingen maken bepalen hoofdzaken voortgezet lezen verbanden/oorzaak-gevolg

kunnen samenvatten

Dit schema hebben we in team samengesteld, rekening houdend met het materiaal dat reeds op school aanwezig was. Wat te doen aan welke frequentie ? Ik heb 6 GOK- uren . Een heel belangrijk gegeven is vooral werken aan de basisleerjaren en verminderen naar bovenbouw toe. Hetgeen niet altijd evident lijkt te zijn. Door omstandigheden moest ik 4 lestijden in de tweede graad doorbrengen. In het begin kon ik daardoor niet naar de kleuters gaan.

Eerste fase :

° In het tweede leerjaar en de tweede graad gedurende 25 minuten Lees strategieën aanleren a rata van 1 per week. Gevolgd door 25 minuten BAVI- lezen. Na ongeveer 7 weken, mochten de leerlingen met als werkvorm CLIM bij een

1st KK

2de en 3

de

KK

Beginnend lezen :Jules

Beginnend lezen: nieuwe schatkist +

map fonemisch.bewustzijn (namiddag).

1ste

leerjaar

Veilig leren

lezen

Werosignaal

Uitbreiding

woordenschat

2de

leerjaar

3de

leerjaar

4de

leerjaar

5de

leerjaar

6de

leerjaar

Taalsignaal

Wero-

signaal

Uitbreiding

woorden-

schat in

zaakvakken

Leesmenu +

Tutorlezen

(begrijpend

Lezen, elk

kind op

zijn/haar

niveau )

Leesbevor

dering

en

boekpromo

tie

- boeken

week

- bib

bezoek

met

activitei

ten

- +

boeken beurs

- Kik

project

BAVI

LEZEN

(tech-

nisch)+

Tutorle-

zen



bepaalde tekst zelf uitkiezen welke strategie ze er op wilden toepassen. Als kers op de taart een strategiespel in de bib met boeken op ieders AVI-niveau. Naverwerking : voorstellen van elkaars werk aan elkaar. Als de opdracht klaar was, kwamen de groepjes bij de klasjuf of bij mij om te vertellen wat ze geschreven hadden. Om geen tijd te verliezen, namen diegenen die moesten wachten hun boek en lazen individueel tot ze aan de beurt waren. Boekenronde (door de leerlingen die hun boek uit hadden. Niet georganiseerd door de juf.) In het tweede leerjaar en de tweede graad gedurende 25 minuten. De afspraken zijn hiervoor dat de juf ook leest en de kinderen geen boeken uit de bibliotheek halen,terwijl er gelezen wordt. Inoefening van de leesstrategie eerst op een tekst AVI-niveau , daarna in hun bibboek. , gevolgd door plezierlezen, BAVI- lezen of stillezen genoemd. Dit is en periode van ongestuurd lezen, gebaseerd op het principe dat door meer te lezen de leesvaardigheid beter wordt. ( Chou & Chou 2000) Het doel: de leerlingen te helpen om een goede leesgewoonte en een goede leesvaardigheid te ontwikkelen. Het is een krachtig moment als dit op vaste tijdstippen gebeurt .Uit onderzoek blijkt ook dat leerlingen die veel BAVI – lezen het ook beter bij begrijpend lezen doen omdat daardoor hun woordenschat toenam. Voordelen:1. De kinderen krijgen kansen zelf hun teksten te mogen kiezen. 2. Beginnende lezers ontdekken dat ze hun decodeervaardigheden kunnen gebruiken om woorden te lezen die ze niet eerder gelezen hebben. 3. Het gevolg is dat meer kinderen meer gaan lezen. Het lezen gaan ontdekken. 4. Het thuis lezen neemt vaker toe. 5. Kinderen die thuis niet vaak lezen, lezen op school wel. Voorwaarde: Er moet een echt leesklimaat aanwezig zijn. dit houdt in dat de juf ook op dat moment leest! De kinderen mogen dan ook een plek zelf uitkiezen en hoeven niet op hun stoel te blijven zitten! Gewoonlijk ga ik dan rond bij de leeszwakkere kinderen, bespreken we het boekje en leest het kind een stukje hardop voor. dat stimuleert. Ik heb ook veel samenleesboeken van CLAVIS alsook een dubbele versie van de boeken. Sommige leerlingen verkiezen dan om samen met een ander kind te lezen. De boekkeuze is bij ons volledig vrij. ook weetboeken mogen ! Wat NIET mag: een boek kiezen tijdens het moment! Er moet vlot doorgelezen worden. Daarna volgen evaluatieve vragen : Was het een fijne leesperiode ? Las je goed ? Was het boekniet te moeilijk ? Hou je van dat soort boeken ? Welke soort vind je leuker ? Het succes is: De leerkracht is het model, ook bij de boekenronde. Lees op vaste tijdstippen ! Beschik over een voldoende variërende aangepaste boeken van verschillende niveaus.



°In de derde graad: 25 minuten BAVI-lezen met mijn ondersteuning en 2x 25 minuten zonder. De leestrategieen werden daar in het contractwerk verwerkt, dus zonder mijn ondersteuning. Als kers op de taart een strategiespel in een hal van de boekenbeurs te Antwerpen. De boeken waarmee gewerkt werd, werden ook aangekocht. Naverwerking in de klas :voorstelling van het groepswerk aan elkaar. Taak van de GOK-juf: zorgen voor de verwerkingsbladen en het printen van de pictogrammen voor de leerkrachten. Ondersteunen van de juf en de leerlingen. Waarom aan de kinderen van het tweede en niet van het eerste ?Vermits ik dan in de namiddag ook ontdubbelde, kon de leerkracht van het eerste nog verder werken aan taal met haar kinderen (fonemisch denken ) kleuterklassen + eerste lerjaar : 1 x 50 minuten lezen en fonemisch denken tweede leerjaar : 4 x 25 minuten BAVI-lezen 1x 25 minuten boekenronde 1x25 minuten instructie leesstrategie tweede graad : idem derde graad : 1 x 25 minuten BAVI- lezen ondersteund. 2x25 minuten niet ondersteund leesstrategie in contractwerk

Tweede fase : komt overeen met 2de trimester De leerlingen van het eerste leerjaar kunnen al zinnen lezen. °eerste graad: tutorlezen: tutee leest een tekst uit leesboekje van Veilig Leren Lezen , begeleid door tutor(2de lj.) gedurende 5 à 10 minuten. Daarna leest de tutor 5 à 10 minuten voor uit zijn /haar bibboek.

Vervolgens is een taal-hoekenwerk uitgewerkt .Een PC-hoek met woordenschat, een instructiehoek met gekleurde plankjes, taalspelletjes bij de taalmethode. Tutee en tutor blijven samen in het hoekenwerk. tweede leerjaar : 2x BAVI-lezen



° tweede graad : Tutorlesjes van : Een boek voor twee, gevolgd door BAVI-lezen. Tijdens het eerste trimester werkten kinderen van hetzelfde niveau met elkaar CLIM. Nu gaat de tutor 2 leesniveau’s hoger zijn. Vermits we met genoeg kinderen en genoeg verschillende niveau’s zitten, houden we het voorlopig bij die klasgroep. We zijn er organisatorisch nog niet klaar voor .gevolgd door BAVI-lezen.

Boekenronde is gebleven, gevolgd door het voorlezen door de juf.

° derde kleuterklas.( 1 x 50 minuten ) Werken met de pictogrammen rond een boek van het thema van de klas. Het boek wordt voorgelezen. Daarna vertellen de kleuters bij de prenten en stellen zo het verhaal terug samen. De gescande prenten worden terug op volgorde gelegd volgens de verhaallijn. Op een wandplaat tekeningen zoeken van woorden die beginnen met een ‘d’.



De letters tellen van die woorden en zeggen welke het langste is, het kortste. Op de wandplaten ook verwoorden waar die tekeningen zich bevinden. Daarbij worden de begrippen : op, onder, links, rechts, voor,……. gebruikt. Er is ook wel een duidelijke leerlijn voor woordenschat op school. In de kleuterklas vertrekken ze van echte voorwerpen. De juf vraagt om allemaal voorwerpen met een d mee te brengen naar school. Die worden besproken en benoemd. De woorden worden opgeschreven. de lln kijken wel woord langer is ( letters tellen), korter, het langste, het kortste woord. Later wordt overgegaan naar prenten met die letter. In de lagere school worden de woorden gelezen (eerste ) en worden er andere woorden mee gevormd. Vermits we met taalzwakke leerlingen te maken hebben, gebruiken die als woordenboek het beeldwoordenboek. Zo blijven de prenten met woorden ook in de lagere school gebruikt. Je kan er allerhande spelletjes mee doen. Oefeningen uit de map : Fonemisch denken van CPS. Leren lezen in het eerste leerjaar.

Aanvankelijk lezen de leerlingen nog letter voor letter verklankend. ze leren de schriftteknd (grafemen ) te verklanken. Langzaam aan herkennen ze steeds meer woorden en kunnen ze die direct benoemen. Het leesproces gebeurt steeds meer geautomaiseerd, zodat woorden en zinnen vlot en vloeiend worden gelezen. Het leren lezen is dus een kwestie van veel lezen en veel oefenen. Voorbereidend lezen in de kleuterschool °Boek oriëntatie : door voorlezen leren de kleuters dat de prenten en de tekst van een verhaal één geheel vormen. Aan de hand van de omslag van een boek kunnen ze al enigszins voorspellen waar het boek over gaat. Ze leren ook dat boeken van voor naar achter en van links naar rechts gelezen worden. °Verhaalbegrip : Kleuters leren de taal van voorleesboeken begrijpen . Het begrijpend luisteren wordt gestimuleerd en de woordenschat uitgebreid. Ze leren conclusies te trekken naar aanleiding van het verhaal en kunnen voorspellingen doen over het vervolg. Kinderen leren dat een verhaal opgebouwd is uit een situatieschets (hoofdpersoon, plaats en tijd ) en een bepaald probleem dat vervolgens wordt opgelost. De prenten dienen eerst en vooral voor steun. °Functies van de geschreven taal : Kinderen leren dat geschreven taal een communicatieve waarde heeft en dat pictogrammen verwijzen naar een taalhandeling. Zo leren ze het verschil tussen lezen en schrijven.



°Relatie tussen gesproken en geschreven taal : Kinderen leren dat geschreven taal kan gelezen worden en gesproken taal opgeschreven kan worden. ° Taalbewustzijn : Kleuters kunnen woorden en zinnen onderscheiden. Ze kunnen woorden in lettergrepen splitsen, rijmen. Fonemisch bewustzijn is het bewust worden dat woorden uit klanken bestaan. ° Alfabetisch principe : Kleuters ontdekken dat woorden zijn opgebouwd uit klanken en dat letters met die klanken corresponderen. Hierdoor kunnne ze woorden die ze nog niet hebben geleerd, lezen en schrijven. ° Functioneel lezen : Kleuters lezen zelfstandig prentenboeken . door een gelezen verhaal na te vertellen en actief verhalen te reconstrueren op basis van strategieën: voorspellen, onderwerp van de tekst vinden en verbanden leggen. Waarom is fonemisch bewustzijn zo belangrijk ? Begrijpen dat woorden uit fonemen bestaan is heel belangrijk voor het leren lezen , schrijven en spelling in een schrift dat berust op het alfabetisch principe.Er bestaat een relatie tussen de klanken en letters. Fonemisch bewustzijn ligt aan de basis van het begrijpen en gebruiken van het alfabetisch principe bij het leren lezen. Alle kinderen die in het eerste leerjaar niet goed kunnen lezen, lijken een gemeenschappelijk probleem te hebben. Ze hebben niet de vaardigheid ontwikkeld om fonemen correct en vlot te onderscheiden en te herkennen.Het is een betere voorspeller dan IQ, woordenschat, begrijpend luisteren of opleiding van de ouders volgens de wetenschappers. ( uit : fonemisch denken CPS )

Derde fase: Ondertussen is er een vraag naar het bij elkaar gaan kijken. We gaan tijdens het derde trimester hospiteerbeurten organiseren. Daarbij denken we ook aan een autistisch kind dat we op die manier al laten kennismaken met de nieuwe situatie nl: graadklassen. We zorgen dat elke leerkracht bij een volgende graad kan gaan kijken en vervolgens daar een les gaat geven over het gekozen item. Eerst wordt een item uitgekozen: bijvoorbeeld: de boekenronde. De leerkracht gaat bij een graad lager en een graad hoger kijken en vult dan op een formulier in wat de aanloop kan zijn naar haar groep of het vervolg logisch volgt op hetgeen zij doet. Het is geen controle van de leerkracht, maar een louter observeren van het verloop in functie van de doorlopende lijn. In onze school gaat dat meevallen, omdat we met weinig zijn en we gewoon zijn dat er al eens iemand in de klas is. 2.We kozen voor de lees strategieën die ook voorkomen in “Een boek voor twee “van Hilde Van Keer . Rita Nijs van de OVSG- begeleiding is het ons komen toelichten op een personeelsvergadering. De kleuterleidsters kwamen hier wat bedrogen uit omdat ze zich helemaal buitengesloten voelden .Ze gaf de indruk dat begrijpend lezen enkel iets was voor de lagere school. Achteraf heeft ze nog de onderstaande pictogrammen doorgemaild.

Voor mij was de doorlopende lijn heel belangrijk. We zouden samen verder denken.



3. Uit de zelf evaluatie bleek dat er nog geen pictogrammen ontwikkeld waren. Ons eerste werk was dan overeenkomen welke pictogrammen we zouden gebruiken bij de verschillende strategieën. Ik had enkele modellen voorzien. Het doel was: een pictogram kiezen die zo duidelijk mogelijk de strategie weergeeft. En welke pictogrammen gebruiken de kleuters als voorbereiding op de andere pictogrammen ?

LUISTEREN SNUFFELEN VERTELLEN Ik luister naar de persoon Ik kijk naar alle mensen, Ik vertel wat ik zie. die spreekt. Ik hoor de titel. dieren en dingen.

De kinderen ontwikkelen hun luisteren spreekvaardigheid bij verhalen, bij het vertellen aan de hand van prenten, tekeningen, schilderwerk, bij

het spel in de zandtafel en bij het vrije spel. Ze krijgen zin om in prentenboeken te kijken en verhalen na te vertellen. Ze ontdekken dat

boodschappen visueel kunnen worden bewaard en daardoor opnieuw kunnen worden opgeroepen. Door hun ervaringen via de taal aan elkaar

mee te delen en door naar elkaars ideeën en commentaren te luisteren, leren de kinderen dat hun persoonlijke manier van spreken doeltreffend

is en gerespecteerd wordt

(zie : Kleuteronderwijs : uitgangspunten )

Waarom zelf pictogrammen kiezen, terwijl je er kunt kopen bij andere handleidingen ? Omdat we , door er zelf mee bezig te zijn ook bewuster stil bij bleven staan. Ze waren daardoor eigen aan onze school en ons project. We waren er meer mee verbonden. Opmerking: met de luisterpictogram had ik het wat moeilijk op die plaats. Wij lezen de titel, de naam van de schrijver enz…… De kleuters luisteren naar de juf terwijl ze naar de letters van de titel kijken. Sommigen kunnen de klanken verbinden met letters ( fonemisch denken ) We kunnen zeggen dat het oor en het oog, samen ons oog is. In het eerste leerjaar zouden deze pictogrammen ook behouden blijven. Pas in het tweede leerjaar komt er één pictogram boven de drie anderen te staan namelijk zo :



Waarover zal de tekst gaan?

Ik onderzoek en denk.

De vorige directie heeft nogal snel opgelegd voor een nieuwe taalmethode te kiezen Dit vond het team niet echt goed omdat we geen tijd hadden gemaakt om er echt werk van te maken. We hebben wel graadklassen, hetgeen de keuze nog moeilijker maakte. In het tweede leerjaar worden de basis strategieën systematisch aangebracht gedurende het hele schooljaar in de handleiding van taal , namelijk Taalsignaal. Vanaf het derde leerjaar maken de leerlingen kennis met de leeskaart. Vermits ze vanaf het 2de leerjaar kennis hebben van de pictogrammen, kunnen ze die onder de leeskaart plaatsen. Vanaf het vierde leerjaar kunnen de pictogrammen behouden blijven of verdwijnen,in samenspraak met de leerkrachten en directie, zodat enkel de leeskaart over blijft. Eerst geef ik de pictogrammen en hun strategie apart.

Strategiekaart begrijpend lezen.

Waarover zal de tekst gaan?

VOOR HET LEZEN Ik onderzoek en denk.



Welke soort tekst is dit ?

Waarover gaat het verhaal ?

Hoe moet ik de tekst lezen?

Ik onthoud.(Wie?, waar ?, Wanneer ?, Wat ?, Waarom?

Wat zal er gebeuren?

TIJDENS HET LEZEN Ik voorspel.

STOP! Snap je het nog?

Ik controleer.

Welke woorden zijn moeilijk ?

Ik zoek en leer.



NA HET LEZEN Ik vind de inhoud.

Ga ik akkoord met de schrijver ?

Nu geef ik de leeskaart- met de pictogrammen op hun plaats. Die is aanwezig vanaf het derde leerjaar.



Vanaf het vierde leerjaar kan gekozen worden voor het behoudt van de pictogrammen. In de derde graad of vanaf het zesde leerjaar kunnen de pictogrammen al dan niet behouden worden. De pictogrammen worden gebruikt als steun bij de bespreking van de tekst.



Na een poosje gaat het overlopen van de pictogrammen bij de tekst heel vlot en kan dan overgegaan worden naar de tekstspecifieke vragen uit het boek. 4. We kunnen de strategieën doortrekken naar probleemoplossend denken ( vraagstukken), waar de strategieën ook van pas komen. en studerend leren, hetgeen een hoger niveau is van begrijpend lezen waarbij de metacognitieve en strategische vaardigheden nog meer worden aangesproken,waarbij we W.O. zeker niet over het hoofd zien. Leergebiedoverschrijdende doelen : Leren Leren 1.De leerlingen kunnen losse gegevens verwerven en gebruiken door ze betekenis te geven en te memoriseren. thema en hoofdgedachte bepalen (

11 )

2. De leerlingen kunnen op systematische wijze verschillende informatiebronnen op hun niveau zelfstandig gebruiken.

3. De leerlingen kunnen op systematische wijze samenhangende informatie (ook andere dan teksten) verwerven en gebruiken. verbanden zoeken

– oorzaak- gevolgrelaties doorzien ( 10 )

4. De leerlingen kunnen eenvoudige problemen op systematische en inzichtelijke wijze oplossen. structuur bepalen (7 ) ?

5. De leerlingen kunnen, eventueel onder begeleiding:

• hun lessen, taken en opdrachten plannen en organiseren

• hun eigen leerproces controleren en bijsturen

6. Houdingen en overtuigingen De leerlingen kunnen op hun niveau leren met:

• nauwkeurigheid

• efficiëntie

• wil tot zelfstandigheid

• voldoende zelfvertrouwen

• houding van openheid

• kritische zin

(bron : leerplan OVSG )

Er is een doorlopende leerlijn in de takenbundels.

De kleuters krijgen in het begin van de week taakjes, die in manden liggen. Het aantal stippen bepaalt welke dag ze die taak moeten afwerken.



In de lagere school krijgen de leerlingen taakjes met vooraan een takenblad. Daarop duiden ze aan met een kruisje wanneer ze welke taak gaan uitvoeren. Ze houden rekening met hun hobby’s. Er wordt in de lage klassen bij genoteerd door wie ze al dan niet geholpen zijn bij die taak en hoelang ze aan die taak gewerkt hebben. Er is wel en gradatie in de taken,maar woordenschat , spelling en leesbegrip zijn altijd aanwezig.

Zie ook het leerplan WISKUNDE Domein- overschrijdend : strategieën en probleemoplossende vaardigheden.

Wat leren de kinderen?

In de Rekenverhalen komt het volgende aan de orde: - schooltaal en instructietaal - begrijpend luisteren - zelfcontrole - taalgerichtheid en diepteconcentratie - de hoeveelheidsnamen tot en met tien - de cijfersymbolen tot en met tien - de kleuren - allerlei taalbegrippen die met de omschrijvingen te maken hebben.

Luc Koning

Als voorbeeld: Strategie: Soorten teksten : de bedoeling van de schrijver (2de leerjaar ) Redenen: volledig tekstbegrip is pas mogelijk als de bedoeling van de schrijver gekend is. Het is niet nodig om de informatie in een tekst kritisch te kunnen beoordelen. Hoe meer een schrijver de lezer wil overtuigen, des te meer de lezer zich kritisch moet opstellen. Hoe meer de schrijver de lezer wil amuseren, des te meer moet de lezer er op attent zijn dat waarheden gemengd zijn met fantasieën, met ernst, overdrijving of omdraaiing en met vormen van spot. Voor de doelen ben ik naar het leerplan lezen gaan kijken. Het was een boeiende maar niet zo’n eenvoudige ervaring. Ik moet er meer de tijd voor nemen, want het is de moeite waard!

Doelen :-De bedoeling van de schrijver achterhalen ET 3.13

- De leerlingen duiden de tekst aan waar de gevraagde informatie te vinden is.



- De doelen van de handleiding zijn: Inzicht in de communicatieve situaties verwerven (herkennen en afleiden waar verdere informatie te vinden is, verschillende soorten boeken en teksten herkennen en afleiden, de zender en de doelgroep van een boodschap herkennen en aflezen )

zie ook OVSG Leerplan Nederlandse taal leerlijn Lezen pagina 98

Middel : directe instructie Onderzoek laat zien dat risicokinderen en zwakke kinderen profiteren van goede directe instructie. Groepsinstructie is effectief als de leerkracht veel tijd besteedt aan : 1. uitleggen 2. demonstreren



3.voordoen 4.hardop denken 5. ondersteuning bieden bij het toepassen 6. correctieve feedback geven. Verder laat onderzoek zien dat goede groepsinstructie de meeste effectieve manier is om de basisvaardigheden te onderwijzen alsook dat vooral bij kinderen met problemen superieur is aan welke aanpak dan ook.(bij basisvaardigheden van lezen en rekenen ) Voor woordenschat : 1. brainstormen 2. associëren 3. al spelend inoefenen 4. interactie Men moet er wel voor waken dat alle woorden die gebruikt worden woorden met een hoge frequentie zijn. Werkvorm : CLIM ( coöperatief leren )Daar weet ik nog niet genoeg van . Volgend jaar zouden we ons daar verder in verdiepen. Men vertrekt van allerlei soorten teksten. Door te antwoorden op enkele deelvragen, komt men tot het type van de tekst: 1.Wil hij me zeggen wat en hoe ik iets moet doen ? instructies ( conatief - directieve teksten ) 2.Wil hij me aanzetten tot actie ? wervende teksten ( conatief- argumentatieve teksten ) 3.Wil hij over de wereld vertellen ? nieuws, school- en studieteksten, informatiedrager (informatief – rapporterende tekst) 4.Wil hij zijn mening geven ? nieuws (informatief – beschouwende teksten )Dit is nog niet voor het tweede leerjaar. 5.Wil hij me amuseren ? fictie ( verzinsel of een zeer persoonlijke weergave van de werkelijkheid )

Voorbeelden met andere leergebieden: a. een recept 0 begrijpend lezen



0 wero : thema de bakker, bakken( Kleuters, alle klassen L.O ) 0 meten en metend rekenen: wegen 0 schrijven : een nieuw recept ontwikkelen ( tekenen, met prenten samenstellen of schrijven )( Kleuters, alle klassen L.O) b. reclame 0 wero : winkelen( kleuters, alle klassen L.O) 0 meten : wegen, betalen, inhoud op zich(kleuters, L.O ) 0 vraagstukken: ik koop , betaal en krijg terug, inhoud(L.O) 0 meten: inhoud : samen 1kg ; 1 l, betalen en terugkrijgen(lagere school ) 0 wero: een winkel samenstellen met die producten( Kleuter en lagere ) 0 spreken : een reclametekst maken(kleuters , lagere ) 0 schrijven : een reclametekst schrijven( lagere ) c. weetteksten 0 wero ( lagere ) 0 leren leren(lagere ) d. informatieve teksten 0 luisteren en spreken : mening geven en staven (lagere vanaf 8 jaar ) 0 filosoferen rond dat thema ( vanaf 8 jaar ) 0 wereldoriëntatie E.T. 4.7, 4.8 e. verzinsels: sprookjes, moppen 0 schrijven : aanzet om zelf te schrijven (lagere) 0 drama : uitbeelden( kleuters en lagere ) 0 beeldend (kleuters en lagere ) 0 muziek ( kleuters en lagere ) 0 bewegingsopvoeding ( kleuters en lagere ) f. een rekenverhaal 0 begrijpend lezen ( kleuters en lagere ) 5. Elke leerkracht kreeg een protocol met daarop de periodes van controle die overeenkwamen met het LVS. We zouden dus telkens na de LVS-toetsen evalueren en bijsturen. Gedurende het eerste trimester dacht ik in het tweede de strategieën aan te brengen, maar ze hebben er een heel jaar de tijd voor.



We hebben nog steeds geen gepaste testen begrijpend lezen gevonden voor het LVS. We vragen ons af of we ze op de duur zelf moeten maken. Woordenschat probeert ieder op zijn manier extra aan te brengen. We zoeken naar een manier die op schoolniveau gebruikt kan worden. Ondertussen is die gevonden en in proefgebruik. Taaljournaal woordenschat. In de tweede graad en derde graad verloopt alles naar planning. Er volgt nog een schoolproject: Boekenwurm gezocht van 3 maart tot 14 maart met allerlei leesbevorderende activiteiten.( zie blad )Mijn taak is tips opzoeken om die periode met boeken te werken, een spel te ontwikkelen in de bib,contact te zoeken met de schrijvers en verdere info door te spelen. Ik waak er vooral op dat de klasleerkrachten de vernieuwing niet zien als een zware opdracht, maar als een verandering die veel meer werk vragen. Bij een vernieuwing is het ook heel belangrijk naar de eigen schoolsituatie te kijken. De leerkrachten moeten duidelijk het nut inzien met de eventuele resultaten gestaafd , het moet praktisch haalbaar zijn en ze moeten zo gemotiveerd zijn dat ze de wil hebben om het voort te doen zonder mijn aanwezigheid. Terwijl de andere kinderen plezierlezen, gaan de leeszwakkere kinderen bij de ZC lezen. Zo gaan de kinderen buiten de klas, maar missen ze ondertussen geen belangrijke leerstof. Dat is het enige moment dat de kinderen buiten de klas geholpen worden tijdens de lesuren. De leerkracht van de tweede graad vond het beter om de kinderen voor een boekenronde op voorhand aan te duiden. Het is dus georganiseerde boekenronde. ik sta er niet achter, maar zij is wel de klasjuf. Bij de volgende evaluatie gaan we bespreken of de motivatie van de kinderen er niet door gezakt is. 6.Opmerkingen vooraf : 1.Om tot begrijpend lezen te komen , moet er een zeker niveau zijn van technisch lezen en woordenschat alsook kennis van de lees strategieën. We moeten dus meer dan één aspect testen. 2. Met dit gegeven in ons hoofd werken de leerlingen steeds bij technisch lezen , plezierlezen, begrijpend lezen met teksten of boeken op hun eigen AVI-niveau. Het grote voordeel hierbij is dat de leerlingen zich veel veiliger voelen bij het lezen. Ze begrijpen de tekst ook beter en kunnen de vragen dan ook veel beter oplossen. Een positieve ervaring die zowel aan de leerlingen, de leerkracht als het vak ten goede komt. We maakten afspraken naar manieren om te meten. °AVI- toetsen voor technisch lezen. Voorlopige resultaten voor 2de,3de en 4de. De derde graad moet nog getest worden.

Namen 2de september februari Daniel 2 2



Noe 2 4

Britt 2 3

Jordan 0 1

Kalvin 3 3 (dyslectie ?)

3de

Florence 6 7

Rhyno 5 6

Jerico 5 6

4de

Grazia 6 6(instromer Italië )

Nick 8 9

Elvin 7 8

Marché 6 6( instromer Z. Afrika )

Lisa 8 9

Kiara 7 9

Maximilien 6 7

Zhi-Jin 8 8

Besluit: Normaal gaat een kind op een schooljaar twee niveaus omhoog . Diegenen die nu al 1 niveau gestegen zijn, komen er waarschijnlijk. °Voor Woordenschat : Cito- woordenschattest en begrippentest. Toetsing voor begrijpend lezen .Vragen beantwoorden over de tekst lijkt voorlopig nog de veiligste toetsvorm voor begrijpend lezen. Voorwaarde: er moet een evenwicht zijn tussen de tekstonafhankelijke ( vragen die bij elke tekst of teksttype kunnen worden gesteld) en de tekstafhankelijke (vragen die in hun vorm alleen passen bij die tekst )vragen. De betrouwbaarheid hangt af van de volgende factoren : - er dient een sleutel van opgemaakt - er moet rekening gehouden worden met hetgeen de leerlingen op school hebben geleerd. Deelvaardigheden of teksttypes die nog niet geleerd zijn,worden niet getoetst. - er moet rekening gehouden worden met de tekstkeuze. Al naargelang het gaat om het toetsen van een algemenen leesvaardigheid of een specifieke teksttype, zal de toets één of meerdere teksttypes bevatten. De voorkeur gaat naar meerkeuzevragen omdat dan het meest beroep gedaan wordt op de leesvaardigheid. °Leesbeleving is moeilijker te toetsen. Het resultaat is niet evenredig met de resultaten op de toetsen.



Ondertussen zijn de toetsen nog bij de ZC voor verbetering, zodat ik nog geen vergelijk kan geven. We hebben vastgesteld dat op het gebied van technisch en begrijpend lezen de meeste leerlingen erop vooruit zijn gegaan. De leerlingen met een te laag AVI – niveau hebben een leescontract dat hen, samen met het BAVI- lezen sneller vooruit helpt. Ik denk er ook aan om de Ralpfi-methode te gebruiken voor de leerlingen die , ondanks hun leescontract niet vooruit gaan. Als we kijken naar de impuls voor woordenschat, blijkt dat niet alle leerkrachten extra woordenschat geven. Daarvoor ben ik nu op zoek om een methode te vinden met CD- Rom om minstens één keer per week de kinderen in hoekenwerk woordenschat bij te geven. Ondertussen heb ik Taalactief woordenschat en Taaljournaal woordenschat in demo ontvangen om eens uit te proberen. We zoeken daarin een mogelijkheid om alle groepen met hetzelfde materiaal te laten werken en er ook het toetsenmateriaal van te gebruiken. Inhoud en didactiek De nieuwe Taaljournaal kent een speciale woordenschatlijn voor meertalige kinderen en taalzwakke kinderen. Met de Cd-rom heb ik een complete, aparte woordenschatmethode. Het biedt veel voordelen: per jaar komen er 1200 woorden aan de orde. Er hebben drie sessies plaats. Bij de vierde sessie is er een toets, gevolgd door een remedierings programma. 7.Door deze ervaring hebben we de smaak te pakken gekregen Op 27 februari is een pedagogische studiedag rond doorlopende lijn gepland. Waarschijnlijk gaan we afspraken maken rond : de structuur aanbrengen bij vraagstukken. Met welke kleur duiden we de getallen aan ? Waarmee de vraagzin ? Hoe pakken we spelling aan ? De leerkracht van de 3de graad heeft er moeite mee dat de leerlingen het niet zo best doen op de OVSG-toetsen op het gebied van meten en metend rekenen. We gaan ons de vraag stellen ; Hoe kunnen we zorgen dat de kinderen er beter op voorbereid zijn ? Moeten alle leerkrachten niet meer hun verantwoordelijkheid nemen voor die domeinen ? Hoe bouwen we onze klaswanden systematisch op ? Welke kleur voor wandplaten rekenen ? Voor de taal wandplaten ? Is er ook een opbouw in de wandplaten zichtbaar ?Moeten alle wandplaten tegelijkertijd omhoog hangen? Is het niet beter na elke aanbreng een gepaste wandplaat gedurende een bepaalde tijd omhoog te hangen ? Bepaalde didactische materialen kunnen gerust doorgegeven worden na een bepaalde periode. vb: het honderdveld is eerst nodig in de derde klas en kan daarna naar de tweede klas gaan. Het grootste project is de leerlijnen voor elk onderdeel van rekenen en taal . Welke doelen moeten zeker bereikt worden in welk jaar ? bvb: Wat wordt verwacht van een kind van het eerste als het naar het tweede gaat? Vermits onze school met TNN- kinderen te maken heeft, moeten we deze kinderen meer tijd geven om het gewenste AVI-niveau te halen. Maar wanneer moet iets behaald worden ? voor welk kind ?



Hoe organiseren we het dat de volgende juf heel goed weet met welk kind ze te doen zal hebben ? Zit er genoeg informatie in de dossiers of moet daar nog aan gesleuteld worden ?Hoe werkt RALPHI ? Is dat voor onze school haalbaar ? In elk geval zal dit vooraf gaan met een rondvraag gevolgd door een prioriteitenlijst. Al bij al nog heel wat werk aan de winkel. Maar met een team dat mee wil werken en er zelf ook beter van wordt, zal het wel lukken. 8. Eigen bevindingen : Als Gok-juf had ik vooral in het begin het gevoel dat ik veel alleen deed. Ook al was alles met de leerkrachten besproken. Mijn opzet was wel om vooral in het begin de strategieën met het pictogram zelf aan te brengen. Niet omdat ik het beter deed dan haar Neen, omdat ik het was waar zij naar keek en ikzelf geen soort controle was van haar doen. Meer en meer zijn we geëvolueerd naar samenwerking en mondde het uit op een klasleerkracht die ondersteuning krijgt, maar waar ik meer en meer overbodig werd. De leerkrachten worden nog wel gecoacht en ik ben wel nog veel aanwezig . Het voornaamste is dat het ook doorgaat als ik afwezig ben en dat er een andere manier van lesgeven wordt aangewend. Zorgdagen, sluiten nauw aan bij de gekozen prioriteiten. We plannen voor volgend schooljaar bijscholing rond CLIM omdat we daar de nood aan hebben en het nut ervan inzien. De structurele organisatie ervan biedt schoolteams voldoende kansen om gezamenlijk veranderingen/vernieuwingen aan te pakken. Een positieve tendens is de groei van interne teamgerichte nascholingsactiviteiten, waarbij vooral de GOK-leerkrachten en/of zorgcoördinatoren de leiding nemen. Zij nemen vanuit hun doelen op leerkrachten schoolniveau meer en meer initiatieven om de deskundigheid van het team en van individuele kindbetrokkenen binnen het zorgbreed en zorgverbredend werken te verhogen. Binnen scholengemeenschappen worden op dit moment nog maar weinig kansen benut om van en met elkaar te leren. Wel zijn er initiatieven om gezamenlijk pedagogische studiedagen te organiseren. Hebben innoverende processen duurzame effecten op de klasvloer?

Het effect van innovatieprocessen in scholen vertoont duidelijke verschillen. De implementatie op de klasvloer op langere termijn wordt onder meer bepaald door de mate waarin het interne leiderschap erin slaagt de vernieuwingen systematisch op te volgen. Deze opvolging van innovaties behoort slechts bij een minderheid van scholen tot de schoolwerking. Hierin komt geleidelijk verandering via de werking van de GOK-leerkrachten en de zorgcoördinatoren die zowel op leerkracht- als op schoolniveau actief zijn. In ruim de helft van de scholen resulteren innovaties in bijsturingen van het klasbeeld of van de aanpak. Interne, samen uitgewerkte én samen gerealiseerde vernieuwingen hebben meer kans tot slagen. Vaak moeten leerkrachten echter na een introductie zelf aan de slag en ontbreekt het hen aan begeleiding, coaching en opvolging. Maar bij ons niet ! De mate waarin de individuele leerkracht de innovatie waardevol vindt, bepaalt de diepgang waarmee deze wordt gerealiseerd. Het verantwoordelijkheidsgevoel van de leerkrachten en het belang dat ze hechten aan gezamenlijke doelgerichtheid,beïnvloeden eveneens de diepgang waarmee de vernieuwing door alle teamleden wordt geïmplementeerd.

(uit : onderwijsspiegel )



Bijlagen en materiaal : Deelvaardigheden lezen leerplan OVSG Toets begrijpend lezen 2de leerjaar : Wandplaat tutorlezen (eerste graad en tweede graad ) mapje tweede graad Leesmenu 3 en 4 Gelamineerde werkbladen Pictogrammen strategieën ( kokers en kistjes ) Foto’s Tutorlezen in eerste en tweede graad Boekenronde Een boek voor twee door Hilde Van Keer Lezen is leuk ! Leesbevordering: project Boekenwurm gezocht ( infoblad ouders Boekenveertiendaagse ( aciviteiten) protocol en GOK-plan

Bronnen : Onderwijsspiegel leerplan lezen OVSG map Fonemisch bewustzijn CPS Taalsignaal Een boek voor twee, Hilde van Keer Database OVSG- leerplannen Leesmenu Taalsignaal Luk Koning over rekentaal

Voorstelling aan de studenten : Met de voorstelling wil ik de CLIM toepassen en zo 4 groepen opdrachten laten ordenen in doorlopende lijn + verantwoorden. Daarbij wil ik de directe instructie gebruiken voor de strategieën.

Microsoft Word - Begrijpend lezen doorheen de basisschool

Documents

Transcript of Microsoft Word - Begrijpend lezen doorheen de basisschool