Voeding bij de geriatrische patiënt

Mevr. Kathleen GeritsProf. Dr. Jos Tournoy

Vergrijzing van de bevolking…80 plussers is de snelst stijgendebevolkingsgroep

Hoe verouderen we?

Succesvol

ouder worden Kwetsbaarheid

”Frailty”

FRAILTYLeeftijdsgebonden achteruitgang van orgaansystemen

Beperkingen op fysiek, cognitief en psychosociaal domein

FRAILTY-syndroomKlinische expressie van frailty: de typisch geriatrische patiënt

- Functionele achteruitgang - Actieve polypathologie- Afhankelijkheid - Atypische klinische beelden- Inactiviteit en bedlegerigheid - Verstoorde farmacokinetica- Psychosociale problemen - Malnutritie en ondervoeding- Beperkte homeostase - Risico op institutionalisering

Gielen. Calcif Tissue Int 2011; 91 (3): 161-177

Conceptuele benadering van frailty

Prevalentie malnutritie

Gevolgen van ondervoeding

• Sarcopenie/frailty

• Comorbiditeiten(wondes, delirium, valpartijen)

• Hospitalisaties

• Mortaliteit

Gevolgen malnutritie

-Ongewild gewichtsverlies 5% binnen 6 maanden of >10% na 6 maanden

-Sifnificant gedaalde BMI bv onder 20 kg/m2

-Significant gedaalde spiermassa

Mogelijke indicatoren van ondervoeding bij ouderen

• Te weinig inname van proteïnen o Zeker bij geïnstitutionaliseerde ouderen

Daily protein intake in grams distributed per mealtime incommunity-dwelling, frail, and institutionalized elderly people.DNFCS Dutch national food consumption survey, INST-1 intervention1 among institutionalized elderly people, INST-2 intervention 2among institutionalized elderly people.

Voeding

Tieland M, Borgonjen-Van den Berg KJ, van Loon LJ, de Groot LC. Dietary proteinintake in community-dwelling, frail, and institutionalized elderly people: scope forimprovement. Eur J Nutr. 51 (2): 173-9in European Journal of Nutrit

Aandacht voor eiwitinname

https://www.researchgate.net/journal/1436-6215_European_Journal_of_Nutrition

Guiding value for energy intake in older persons is 30 kcal per kg body weight and day; this value should be individually adjusted with regard to nutritional status, physical activity level, disease status and tolerance. (BM) Grade of recommendation B -strong consensus (97% agreement

Protein intake in older persons should be at least 1 g protein per kg body weight and day. The amount should be individually adjusted with regard to nutritional status, physical activity level, disease status and tolerance. (BM) Grade of recommendation B - strong consensus (100% agreement)

Clinical NutritionVolume 38, Issue 1, February 2019,

ESPEN guideline on clinical nutrition and hydration in geriatrics

ESPEN richtlijn: Clinical nutrition and hydration in geriatrics

https://www.sciencedirect.com/science/journal/02615614https://www.sciencedirect.com/science/journal/02615614/38/1https://www.sciencedirect.com/science/journal/02615614/38/1

Clinical NutritionVolume 38, Issue 1, February 2019,

ESPEN GuidelineESPEN guideline on clinical nutrition and hydration in geriatrics

Stappenplan

https://www.sciencedirect.com/science/journal/02615614https://www.sciencedirect.com/science/journal/02615614/38/1https://www.sciencedirect.com/science/journal/02615614/38/1

Voeding in de praktijk

Geriatrie UZ Leuveno Screening ondervoeding: persoonlijk consult

• Ondervoeding ≠ van laag gewichto Voeding wordt aangepast naar ‘geriatrie’

• Zin en onzin van diëteno Voedingsaanpassingen naar wensen van patiënto Eventueel bijvoeding/sondevoeding/TPN

Screening ondervoeding• Via opname anamnese Screening NRS 2002

1. is BMI < 20,5?2. is de voedselinname verminderd de voorbije week?3. is er de laatste 6 maanden ongewenst gewichtsverlies?4. is de patiënt ernstig ziek?

• Indien op 1 vraag “ja” geantwoord wordtDiëtiste is automatisch verwittigd

Screening ondervoeding

Knelpunten voeding• Ouderen ervaren:

o Verminderde eetlusto Kauw- en slikproblemen (gebitsproblemen, dementie)o Verminderde reuk- en smaakzino Sneller verzadigingsgevoel

• Andere oorzakeno Eenzaamheid en depressieo Hulp nodig hebben bij maaltijden

Geriatrisch team

Voedingsinterventie1. Orale voeding verrijken2. Orale voeding in combinatie met bijvoeding3. Sondevoeding 4. Parenterale voeding

Voedingsinterventie• Ervaring ziekenhuis: zelfs bij adequate voedingsinname,

moeilijk om aan eiwit en/of energiebehoefte te voldoeno Financiële aspecto Logistieke moeilijkheden: maaltijden aangeboden op

vaste tijdsstippen• Geriatrie UZ Leuven: koekjesronde, ontbijtbuffet, ijsjes,

broodmixen…

Voedingsinterventie• Dieet zinvol: te strikte diëten, vermijden!

o Uitgangspunt: kwaliteit van leveno Levensverwachting patiënto Motivatie patiënt

Vb: Vetbeperking (energiedensiteit)Diabetesdieet

Voedingsinterventie • Voeding aanpassen naar wensen patiënt

o Aversies/generatiegebonden/gewoonten…o Consistenties

• Let op: gemixte voeding minder calorieën/alternatieven brood

Voedingsinterventie• Bijvoeding

Slikproblemen

Andere

Proteïnen-poeder

Bouwsteentje ziekte specifiek

Voedingsinterventie Evalueren voedingsinname: adhv voedingskwadrantmethode

Steeds kritisch bekijken (hoeveelheden, consistenties)

Besluit • Taak diëtiste

o Diagnostiek voedingstoestando Dieetplan opstellen en uitvoereno Evalueren voedingstoestand + bijsturen indien nodig

Voeding bij de geriatrische patiëntVergrijzing van de bevolking…Hoe verouderen we?Slide Number 4Slide Number 5Slide Number 6Slide Number 7Slide Number 8Slide Number 9Slide Number 10Slide Number 11Slide Number 12Slide Number 13Voeding in de praktijkGeriatrie UZ LeuvenScreening ondervoedingScreening ondervoedingKnelpunten voedingGeriatrisch teamVoedingsinterventieVoedingsinterventieVoedingsinterventieVoedingsinterventie VoedingsinterventieVoedingsinterventie Besluit