Metaal Magazine 6-2011

metaalM A G A Z I N E

In dit nummer:

Best supplier 2011 Blechexpo positief gestemd

Vonktechnologiedagen Discussie over

gereedschappen Plaatproductie op perslijnen

Metallisch zirkoon Robuuste machines op maat

Ontwikkelingen CNC-besturingen Vernieuwde

Invar-legering Trumatic 7000 combi

J a a r g a n g 4 9 | 6 - 2 0 1 1

D é k e n n i s b r o n v o o r d e m e t a a l

w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l

01_Cover 20-06-11 13:31 Pagina 1

Maak nu voordelig kennis met Metaal Magazine

En meld u aan voor de gratis nieuwsbrief!

http://www.eismamediagroep.nl/maak-kennis-met-kennis�

http://nieuwsbrieven.eisma.nl/?site=24�

Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie wordt niet op prijs gesteld.

De Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten zoekt voor haar 3D-lab een enthousiaste en vakbekwame

WERKPLAATSBEHEERDER / CNC FREZER / DRAAIER (0,4 fte) met kennis van cam-software (bij voorkeur Edgecam)

DE FUNCTIEJe begeleidt de studenten bij keuze en gebruik van materialen, apparatuur en gereedschap. De artistieke ontwikkeling van de student staat hierbij voorop. Je geeft vaktechnische aanwijzingen en demonstreert de werking van apparatuur en machines. Voor het CNC frezen/draaien beschikken wij over de volgende machines:

- I-MES GFV 138/248 portaalfrees- Haas Toolroom Mill TM-3P 4-assige CNC freesmachine- Haas Toolroom Lathe TL-1 halfautomatische CNC draaibankJe zorgt ervoor dat er veilig wordt gewerkt en dat de werkplaats op orde blijft. Je onderhoudt de machines en verricht zonodig kleine reparaties. De functie wordt gewaardeerd in schaal 7 van de cao-hbo.

GEVRAAGDJe hebt aantoonbare werkervaring als CNC-frezer/draaier en bent bekend met de nieuwste apparatuur en technieken op jouw vakgebied. Je bent in staat ontwerpen van studenten, gemaakt in verschillende programma’s, met behulp van CAM-software productiegereed te maken. Je bent in staat anderen instructie te geven over de werking en het gebruik van de apparatuur en hen in het gebruik te begeleiden. Je hebt affiniteit met onderwijs en kunt studenten verder helpen in hun creatieve ontwikkeling. Je hebt kennis van de vigerende veiligheidsvoorschriften. Je hebt een BHV-diploma of bent bereid dat te behalen. Je hebt organisatorisch en probleemoplossend vermogen.

INFORMATIE EN SOLLICITATIE

Nadere informatie over de functie is in te winnen bij Gerard Hali,

tel. 070 3154736.

Kijk ook op onze website: www.kabk.nl.

Je sollicitatiebrief met CV ontvangen wij graag vóór 8 juli 2011

per e-mail: [email protected].

De Koninklijke Academie van

Beeldende Kunsten is een bron

van ontwikkeling en vernieuwing.

Wij leiden studenten op tot

zelfstandige en zelfbewuste

kunstenaars en ontwerpers, die

gedreven door een onderzoekende

instelling een eigenzinnige inbreng

hebben in hun discipline en de

maatschappij. De KABK heeft

professioneel uitgeruste

werkplaatsen waarin studenten

hun ontwerpen kunnen realiseren

en leren zelfstandig om te gaan

met apparatuur, gereedschap en

materialen.

Onze tweets op Twitter zijn een handige, ei-

gentijdse manier om het nieuws in de me-

taalbranche te volgen. Twitter is een inter-

netdienst waarbij gebruikers korte berichtjes

publiceren. Op http://twitter.com/Metaalma-

gazine krijgt u een indruk van onze bericht-

geving. Meld u ook aan voor Twitter en ‘fol-

low’ Metaal Magazine om steeds snel op de

hoogte te zijn van het metaalnieuws. Dus

twitter met ons mee vanaf uw pc of mobiele

telefoon.

Voorpagina:De iTNC 530 van Hei-

denhain is geschikt als

veelzijdige baanbestu-

ring voor freesmachines

en bewerkingscentra.

De besturing heeft een

digitale aandrijfregeling. Bij snelle HSC bewer-

kingen bereikt u zo een hoge contournauw-

keurigheid van het product. De iTNC 530 kan

tot 13 assen aansturen.

nieuws4 SMS Meer bouwt extrusiepers XXL

5 Centerpunt

6 Koudwalsen beheersen met RFID

9 Marktimpuls

toeleveren10 Best supplier 2011

Industrial Parts te Booy uit ‘s-Heerenberg is door

de Europese filterdivisie van Parker Hannifin uit-

verkoren tot ‘Best supplier 2011’

beurs12 Blechexpo 2011

Veel exposanten hadden in Stuttgart (D) op de

Blechexpo begin juni stevig uitgepakt. De stem-

ming in de plaatwereld is weer positief. Een im-

pressie van de beurs

metaalbewerken16 Vonktechnologiedagen

Metaal Magazine was aanwezig op één van de

Vonktechnologiedagen van De Ridder in Best en

kreeg een kijkje in de keuken van het draad- en

zinkvonken

forumdiscussie18 Gereedschappenkennis

Tijdens de Vimag-Forumdiscussie over gereed-

schappen werd uitgebreid stilgestaan bij de be-

nodigde applicatiekennis, de groeiende belang-

stelling voor procesdenken en het leveren van

‘totaaloplossingen’

metaalbewerken22 Plaatproductieprocessen op perslijnen

Ruud Hoffmann van F. Hoffmann uit Zwijn-

drecht reisde eind mei met de Nederlandse vak-

pers af naar Italië om zijn partners voor te stel-

len waarmee hij plaatwerkbedrijven wil bedie-

nen met geïntegreerde oplossingen

materialen24 Metallisch zirkoon

Zirkoon is een uniek materiaal dat qua soortelijk

gewicht uitkomt tussen titaan en roestvaststaal.

De eigenschappen en toepassingen van metal-

lisch zirkoon

metaalbewerken28 Robuuste machines op maat

Matec hield eind mei in Köngen open huis. Er

was een primeur, maar de hoofdmoot van de

productie blijft liggen bij robuuste machines op

maat

automatisering30 Ontwikkelingen CNC-besturingen

Door een verregaande automatisering, krach-

tige CAM-pakketten enerzijds maar ook de

vraag naar goedkopere en eenvoudigere ma-

chines anderzijds is er een tweespalt bij de CNC-

besturingen ontstaan

materialen36 Sterkere Invar-legering

De ijzernikkellegering Pernifer 36 is door Thys-

senKrupp VDM zodanig verbeterd dat een

draadje van 3,2 mm een massa van maar liefst

850 kg kan dragen. Meer stroom door het 380

kV hoogspanningsnet is een mogelijke toepas-

sing

machine masterclass38 Trumatic 7000 combi

De nieuwe Trumatic 7000 combi-ponslasersnij-

machine van Trumpf heeft volgens Koridon een

hoge productiviteit, extra kwaliteit en nauw-

keurigheid. Dankzij de actieve matrijs bij het

ponsen en de extra X- en Y-as van de laserkop

productnieuws41 Betere ergonomie bij nieuwe Integrex

43 Snelle efficiënte vijfasser

45 Terugkoppeling

45 Colofon

inhoud juni

(Advertentie)

Volg Metaal Magazine op Twitter

metaalM A G A Z I N E

In dit nummer:

Best supplier 2011 Blechexpo positief gestemd

Vonktechnologiedagen Discussie over

gereedschappen Plaatproductie op perslijnen

Metallisch zirkoon Robuuste machines op maat

Ontwikkelingen CNC-besturingen Vernieuwde

Invar-legering Trumatic 7000 combi

J a a r g a n g 4 9 | 6 - 2 0 1 1

D é k e n n i s b r o n v o o r d e m e t a a l


j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1 3

3x op uw deurmat voor maar 15 euro !

Mail uw gegevens naar [email protected]

03_Inhoud 20-06-11 14:41 Pagina 3

4 j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1

N I E U W S

vooral gebruikt voor de opbouw van de wagons

(dakspanten en zijkanten) om het gewicht te

beperken. Bij hogesnelheidstreinen is de ge-

wichtsbesparing met aluminium tussen de 20 en

30 procent ten opzichte van staal. De energie-

besparing met het rijden ligt tussen de 10 en 15

procent. Met een zware extrusiepers kunnen

grotere en langere profielen geproduceerd

worden. Hierdoor zijn minder kostbare lasver-

bindingen noodzakelijk.

De extrusiepers is een ‘frontloading, direct dou-

ble action’ extrusiepers met piercer van het type

‘Schloemann’. Bij directe extrusie is de lengte

van de billet beperkt vanwege de optredende

frictie van de billet in de container. Om deze

frictie te beperken wordt de warme billet voor

het extrusieproces door glaspoeder gerold. Het

glaspoeder fungeert hier als smeermiddel. De

aluminium billet is tot 2 m lang, weegt bij 2 m

lengte 2.900 kg en wordt voorverwarmd tot

N I E U W S

SMS Meer presenteerde begin mei in

Mönchengladbach (D) een 150 MN

extrusiepers aan ongeveer 225

genodigden. De machine is gebouwd

voor de Shandong Yankuang Light

Alloy Company in China.

SMS Meer bouwt extrusiepers XXL

Op deze grote machine (de aanwezigen konden

er zelfs over heen lopen) zullen ondermeer

naadloze aluminiumbuizen, industriële profie-

len en profielen voor hogesnelheidstreinen ge-

maakt worden. Aluminiumprofielen worden

SMS Meer & Shandong Yankuang Light Alloy CompanySMS Meer levert in totaal vier extrusieper-

sen (36 MN, 55 MN, 82 MN en 150 MN)

voor de vervaardiging van aluminiumpro-

fielen en naadloze aluminiumbuizen aan

Shandong Yankuang Light Alloy Company

in China. In Jining, 200 km ten zuiden van

Jinan in de provincie Shandong wordt mo-

menteel de laatste hand gelegd aan een

nieuwe extrusiefabriek. Na voltooiing zal

de fabriek een productiecapaciteit hebben

van circa 130.000 ton aluminiumprofielen

per jaar.

Hoge Snelheids Lijn (HSL) in ChinaIn de Volksrepubliek China is een investe-

ringsprogramma gaande om het huidige

HSL-spoor uit te breiden tot 16.000 km in

2020. Een deel van het rijdend materiaal

zal worden gekocht (bij Siemens is een

grote bestelling geplaatst voor honderd

treinen met een lengte van 400 m) maar

uiteindelijk zal de productie geleidelijk

meer en meer in China zelf plaats moeten

gaan vinden.

DOOR: JEROEN AALBERTS

De extrusiepers is 12 m hoog, 5 m breed en 40 m lang en weegt in zijn geheel 2.000 ton (afbeelding: SMS Meer)

Links de container voor de aluminium extrusiepers

en rechts de cilinderplaat

De snelheid van de machine wordt mede bepaald

door een efficiënte aanvoer van billets. Links bevindt

zich de manipulator, rechts zijn twee hydraulische

cilinders nog net zichtbaar (foto’s: Jeroen Aalberts)

450oC. De extrusiesnelheid ligt tussen de 0,5

mm/s tot 14 mm/s. De tijd tussen de persingen is

minder dan 40 seconden. De cilinderplaat heeft

een doorsnede van bijna 6 meter, en weegt al-

leen al 180 ton. De machine kan profielen

maken met een lengte van 2.000 mm tot 60.000

mm en heeft een maximale doorsnede van 700

mm.

De hydraulische aandrijving is gemaakt door

Bosch Rexroth. Om de ‘double-action’ zuigers

heen en weer te kunnen bewegen, bestaat het

systeem verder uit twaalf axiale zuigerpompen

van 200kW elk, een besturingssysteem met 48

regelkleppen, een koelingcircuit met een ver-

mogen van 650kW en een olieopslagtank van

52.000 dm3.

De complete machine weegt meer dan 2.000

ton en wordt in delen naar China verscheept, en

ter plekke weer opgebouwd. Begin 2012 moet

de machine operationeel zijn.

04-09_Nieuws 20-06-11 13:35 Pagina 4

L


Bendertechniek uit Veenendaal levert aan Ma-

chinefabriek Boessenkool in Almelo een carrou-

seldraaibank van Hankook uit Korea. De grote

draaibank kan werkstukken aan tot een door-

snee van 5 m en een hoogte van 4 m. De ma-

C E N T E R P U N T

Duurzaam materiaalgebruik? Er filosofisch over

praten lukt wel, maar er is een drastische gedrags-

verandering nodig. Een voorbeeld: nog geen jaar

gelden heb ik een mooie printer via een palletver-

koop gekocht voor slechts 65 euro. Geen onbe-

kend merk, maar van een kiloknallende marktlei-

der. Nu staan de inkttanks bijna allemaal droog.

De prijs voor een setje tanks bedraagt 50 euro.

Voor mijn gevoel heb ik dus de eigenlijke printer

gekocht voor maar 15 euro. Ik weet dat de tanks

niet helemaal vol waren. Maar toch; 15 euro is een

bedrag waarvan je aanvoelt dat dat eigenlijk niet

kan. De printer wordt zwaar gesubsidieerd opdat

je later de veel te dure inkt gaat kopen. Echter: een

nieuwe vergelijkbare printer, wel van een ander

merk, is nu in de aanbieding voor 79,50 euro en je

krijgt bovendien nog eens 20 euro retour via de fa-

brikant. Dat betekent dat ik nu voor 50 euro vijf

tankjes met inkt kan kopen of voor 9,50 euro meer

een nieuwe printer met inkt. Waarschijnlijk weer

met halfvolle tanks, ik kan de zomer van 2012 ech-

ter wel weer halen. Bovendien is die nieuwe prin-

ter niet alleen all-in-one, maar ook draadloos.

Voor een consument is het dan niet moeilijk: hup-

sakee, oude printer op Marktplaats, naar de kring-

loop of in de grijze container (dat mag dus niet!)

en aan de slag met weer een nieuwe printer. Duur-

zaam? Verantwoord materiaalgebruik? Ik denk

het niet! Dit gedrag kan eigenlijk niet: een nog

prima functionerend apparaat gaat om puur eco-

nomische redenen de schrotbak in. Ergens in mijn

rekenwijze klopt iets niet. De verklaring is simpel:

we betalen marketingprijzen en niet de werkelijke

prijzen waarin bijvoorbeeld ook de effecten van

ons weggooigedrag helemaal opgenomen zijn. De

les die we de komende jaren gaan leren dat de

schaarste aan grondstoffen ons tot een ander ge-

drag zal dwingen. Dus toch inkt kopen? Nee:

‘think before you print’.

Duurzaam

Reinold Tomberg

[email protected]

Eind juni dit jaar wordt bij de Blok Groep in Velsen een aantal nieuwe Mazak machines geleverd.

De totale order omvat een geïnvesteerd bedrag van 3 miljoen euro. Voor Mazak is dit de groot-

ste order van meerdere machines in één levering ooit gedaan in Nederland. Blok schaft vier

Mazak CNC-bewerkingscentra aan, een Palletech beladingssysteem en een uitbreiding van een

bestaand systeem. “De vier nieuwe machines zijn een horizontale HCN 5000, twee maal een

HCN 8800 en een verticale, simultaan vijfassige VTC 800/30 S/R”, legt Erik Blok, algemeen direc-

teur van de Blok Groep uit. “De pallets zijn 800 mm bij 800 mm. De HCN 8800 blinkt uit door

een X-slag van 1.400 mm. Daar kunnen we straks hoognauwkeurig grote producten op gaan

maken.” De uitbreiding van Blok is deels gericht op vervanging van enkele oudere machines en

deels op uitbreiding van extra capaciteit, vooral voor diverse klanten uit de luchtvaartindustrie.

Sinds 19 mei 2011 is de Blok Groep AS9100 gecertificeerd.

Mammoettransport carrouseldraaibank

Grote order Mazak bij Blok Groep

Erns

t D

irks

en F

otog

rafi

e

chine is in onderdelen (sommige van die delen

wegen alleen al 31 ton) vervoerd van Rotterdam

naar Almelo. Het transport onder politiebegelei-

ding bestond uit twaalf zware vrachtwagens van

de firma Resink uit Almelo (foto: Boessenkool)

Erik Blok, directeur van de Blok groep, samen met Takaharu Tomisawa, Deputy General Manager van

Mazak Benelux voor een nieuwe Integrex i-300S (foto: Paul Quaedvlieg)

04-09_Nieuws 20-06-11 13:35 Pagina 5

N I E U W S

Een simpel elektronisch apparaatje kan

enorm helpen bij procesbeheersing:

ThyssenKrupp zet kleine transponders

in om de gehele gegevensstroom

rondom het koudwalsen te beheersen.

Een kleine, glazen transponder, met een diame-

ter van maar 2,12 mm bij een lengte van 12 mm,

verricht ‘wonderen’ bij de koudwalserij van

ThyssenKrupp Nirosta in Dillenburg (D). Deze

elektronische apparaatjes worden ondermeer

ingelijmd in de walsen die ingezet worden bij

het koudwalsen van roestvast staal. Zoals een

afbeelding bij dit artikel laat zien, kan een wal-

senset, een zogeheten ‘Rollengerüst’, opge-

bouwd worden uit een groot aantal walsen: van

binnen naar buiten zien we aan onder- en bo-

venkant van de te walsen band in totaal maxi-

maal twintig walsen. Twee walsen zijn direct in

contact met het koudband, de andere walsen

nemen de proceskrachten op en houden de

walsspleet van maar een paar millimeter con-

stant. In totaal zijn er in Dillenburg 2200 walsen

in omloop met 4700 mogelijke magazijnposities

en worden er per dag 200 tot 250 bewerkingen

aan walsen uitgevoerd als draaien, slijpen en

polijsten.

De transponders in de walsen, maar ook in het

walsenmagazijn, zijn de passieve zintuigen in

wat bij ThyssenKrupp heet ‘Walzenmanage-

mentsystem mit RFID’ (RFID is Radio Frequency

Identification, de frequentie is 125 kHz). Een sys-

teem als het WMS is nodig om het grote aantal

variabelen rondom het walsproces te kunnen

beheersen: de diameters van de walsen kunnen

verschillen, maar ook het oppervlakte en de

walsen kunnen gedraaid, geslepen of gepolijst

zijn. Er gaan continu walsen naar de onder-

houdsafdeling en dus zijn er steeds nieuwe wal-

sensetcombinaties mogelijk. Een te walsen

koudband kan een lengte hebben tot 9 km. Het

kan voorkomen dat voor die walslengte tot wel

vijf paar werkwalsen, die in contact komen met

het walsgoed, ingezet moeten worden.

Problematisch voor ThyssenKrupp is bovendien

dat het eigenlijke walsen geschiedt onder een

oliefilm. Oppervlaktefouten die tijdens het wal-

sen ontstaan, worden vaak pas zichtbaar na het

gloeien van de band. Op dat tijdstip is de wals-

combinatie al weer uitgebouwd en dit bemoei-

lijkte de traceability en de procesbeheersing in

de koudwalserij.

Dankzij de transponders is de beheersbaarheid

verbeterd. Elke wals heeft nu een eigen naam,

de positie in het bedrijf is bekend met de bijbe-

horende conditie (geslepen, gepolijst, gedraaid

of versleten) en de actuele diameter en de vorm

(oppervlaktetextuur) van de wals. Dit is een

enorm hulpmiddel om on-line snel een juiste

combinatie van walsen te kunnen samenstellen.

Fouten door diameterverschillen worden op

deze manier voorkomen.

Maar er is meer. ThyssenKrupp kan nu door mid-

del van een statistische analyse optredende fou-

ten terugleiden naar individuele walsen. Daaruit

blijkt weer dat de 80/20-regel opgaat: een klein

deel van de walsen is verantwoordelijk voor een

groot deel van de fouten. Bijvoorbeeld een on-

DOOR: REINOLD TOMBERG

Voorbeeld van een on-line

berekening voor een set walsen

met een voorstel voor de inbouw

van de walsen. In het midden de

twee (kleine) walsen die het

eigenlijke koudwalsen

verzorgen. Een juiste combinatie

van walsen is essentieel (bron:

ThyssenKrupp)

Koudwalsen beheersen met RFID


gewenste, periodieke aftekening op het wals-

goed. Met behulp van de transponder kan de

betreffende wals opgespoord worden en kan er

na analyse een beslissing genomen worden:

extra afdraaien, naslijpen of de schrotbak in.

Bijkomend voordeel is dat de walsen die wel in

orde zijn, minder nageslepen hoeven te worden:

de afname tijdens het slijpen is teruggebracht

van 60 micrometer naar 30 micrometer. Boven-

dien claimt ThyssenKrupp dat het aantal wals-

fouten met 50 procent is teruggebracht. <<<

TransponderEen transponder is een elektronisch ap-

paraat dat een boodschap uitzendt, als

antwoord op een ontvangen boodschap.

De naam transponder is een samenvoe-

ging van de woorden transmitter (zen-

der) en responder (antwoorder).

Het uitlezen van een transponder bij

ThyssenKrupp in Dillenburg. De transponders in

de walsen zijn passief, ze worden met behulp

van een antenne uitgelezen en via een WLAN

opgeslagen en verwerkt

De ingelijmde transponder in de astap van een wals; om uit te lezen

moet de scanner zich op een afstand van 30 mm tot 40 mm bevinden

(foto’s: ThyssenKrupp)

04-09_Nieuws 20-06-11 13:35 Pagina 6


De MAG Group uit Göppingen (D) breidt haar activiteiten uit

door de overname van het Franse lucht- en ruimtevaart- en com-

positieproductiespecialist Forest Liné. Forest Liné heeft vestigin-

gen in Frankrijk, Duitsland, China en Canada en heeft ongeveer

driehonderd werknemers (www.mag-ias.com).

Systomatic uit Lisse, leverancier

van industriële componenten, is

sinds kort officieel importeur

voor de Benelux van de Duitse

fabrikant Mäder. Mäder uit

Neuhausen ob Eck (D) is fabri-

kant van modulair samen te

stellen persen en bijbehorende

accessoires (www.systomatic.nl).

Poelstra Machinefabriek uit Groningen, gericht op machine-

bouw, draaien en frezen, service en onderhoud, bestaat 50 jaar

(www.pomafa.nl).

Ouwerkerk Metaalwarenfabriek uit Vianen heeft zijn naam ge-

wijzigd in Ouwerkerk Displays. Lag de nadruk in de beginjaren

vooral op de bewerking van metaalwaren, nu is het accent ver-

legd naar maatwerk displays (www.ouwerkerkdisplays.nl).

Per 1 mei is technische groothandel Lasaulec (met het hoofdkan-

toor in Heerenveen) landelijk dealer van het Deense merk Miga-

tronic. Lasaulec gaat vanuit alle grotere vestigingen het dealer-

schap op zich nemen (www.lasaulec.nl).

Starmatik uit Treviso (It) voor

industriële automatisering

met robots, wordt in Neder-

land vertegenwoordigd door

Tuwi uit Winterswijk. Tuwi is

leverancier van metaalbewer-

kingsmachines (www.tuwi.nl).

Voortaan geeft Flir Systems (na productregistratie) twee jaar vol-

ledige garantie op iedere handheld warmtebeeldcamera die be-

doeld is voor preventief onderhoud en gebouweninspecties en

is uitgerust met een ongekoelde microbolometerdetector. De on-

gekoelde microbolometer zelf is gedekt door een garantieperi-

ode van tien jaar (www.flir.com).

Laagland uit Dordrecht (voorheen Rotterdam) bestaat 80 jaar.

Laagland is importeur van CNC-metaalbewerkingsmachines, ma-

chinegereedschappen, hydraulische spanmiddelen en compo-

nenten voor de machinebouw (www.laagland.nl).

Stoffenmanager Nano 1.0 is een nieuwe website die in opdracht

van het ministerie van SZW is ontwikkeld door TNO, ArboUnie

en Beco. De Stoffenmanager is een gratis digitaal hulpmiddel dat

door de Arbeidsinspectie is geaccepteerd. Dit gratis online instru-

ment biedt ondernemers actuele informatie om mogelijke risico’s

bij het werken met nanomaterialen in kaart te brengen en waar

nodig te beheersen (www.stoffenmanager.nl).

K O R T

Mini 3D-printer

Eenvoudige bescherming tegen glascorrosie

Onderzoekscentrum Innovent uit Jena (D) heeft

een eenvoudige en goedkope manier gevonden

om corrosiebestendig glas te produceren. In

plaats van om een glas te produceren uit corrosie-

bestendig materiaal wordt alleen de oppervlakte

van sodakalk glas behandeld. Met Combustion

Oppervlakteconcentratie van aluminium en uitgeloogde concentratie van silicium en natrium

(afbeelding: Innovent)

Onderzoekers van de TU in

Wenen (O) hebben een kleine

en betaalbare 3D-printer ont-

wikkeld. De printerresolutie is

uitstekend: slechts een twin-

tigste van een millimeter

meten de lagen. De printer

kan zo worden gebruikt voor

toepassingen waar een hoge

precisie vereist is, zoals com-

ponenten voor gehoorappa-

raten. Het prototype is niet

groter dan een melkpak,

weegt 1,5 kg en met een prijs-

kaartje van 1.200 euro is het

een stap dichterbij om een

alledaags product te worden

(foto: TU Wien)

Chemical Vapor Deposition (CCVD) wordt het op-

pervlak van gewoon sodakalk glas door een een-

voudige en goedkope pyrolyse vlam verwarmd

en ontstaat er aluminiumoxide. Het oppervlakte

van het glas is hierdoor nagenoeg net zo water-

dicht als het duurdere borosilicaat glas.

04-09_Nieuws 20-06-11 13:35 Pagina 7


3D-printen komt op snelheid

De firma Rapidshape uit Friolzheim (D) introduceert een 3D-printer die afhankelijk van het ge-

bruikte harsmateriaal tot wel 9 centimeter per uur kan printen. De door TNO ontwikkelde en

door VDL-ETG uit Almelo gebouwde printer is geschikt voor het maken van modellen die ge-

bruikt worden om afgietsels te maken voor de tandtechnische industrie en juwelenindustrie

(foto: TNO)

Ziektekiemen doden met koper

N I E U W S

28 juni - 2 juliGifa, Metec. Thermprocess enNewcast

Düsseldorf (D)www.messe-duesseldorf.de

29 juniLasertechnologie Solarzellen

Hannover (D)www.photonicnet.de

1 september14. Werkstofftechnisches Kolloquium

Chemnitzwww.wtk.tu-chemnitz.de

6-8 septemberTIV 2011 Hardenberg

Hardenbergwww.evenementenhal.nl/harden-berg

19 - 24 septemberEMO Hannover

Hannover (D)www.emo-hannover.de

26-27 septemberAVK Reinforced Plastics

Stuttgart (D)www.avk-tv.de

27 - 29 septemberEurofinish

Gent (B)www.eurofinish.be

27 - 29 septemberDVS Expo

Hamburg (D)www.dvs-expo.de

10-13 oktober5. Bondexpo

Stuttgart (D)www.bondexpo-messe.de

10-13 oktoberTIV Venray 2011

Venraywww.evenementenhal.nl

11-12 oktoberOffshore Energy

Amsterdamwww.offshore-energy.biz

Op de Universität des Saarlandes in Saarbrücken

(D) wordt onderzoek gedaan om koper te ge-

bruiken om besmetting met ziektekiemen te

voorkomen. Al langer is bekend dat op gepolijst

koper ziektekiemen geen lang leven beschoren

zijn. Na verloop van tijd ontstaat op koper ech-

ter patina, het koper slaat groen uit. Hiermee

gaat dus ook de antibacteriële werking verlo-

ren. Door te experimenteren met koperlegerin-

gen en door het aanbrengen van een bepaalde

lijnstructuur met laserinterferentietechnologie

willen de onderzoekers een materiaal ontwik-

kelen dat langere tijd zijn antibacteriële wer-

king behoudt. Dit materiaal is bedoeld voor

deurklinken en lichtschakelaars in ziekenhuizen

en openbare gebouwen om verspreiding van

ziektekiemen te beperken.

Bacteriën op een lijnpatroon koperoppervlak die

sterven dankzij de lasergegenereerde

interferentietechnologie van professor Frank

Mücklich (foto: Universität des Saarlandes)

A G E N D A

Zie ook de meer uitgebreide

agenda op de site van Metaal Magazine:

www.metaalmagazine.nl

Metaalmanifestaties

04-09_Nieuws 20-06-11 13:36 Pagina 8


M A R K T I M P U L S

Bos Homogenisatoren uit Hilversum, producent van homogeni-

satoren voor de levensmiddelenindustrie, heeft de eerste Weiler

E60 draaibank van Laagland uit Dordrecht afgenomen. De af-

metingen van de machine (draaidiameter 650 mm boven het

bed en 2000 mm

tussen de centers)

geven Bos de moge-

lijkheid alle voorko-

mende draaibewer-

kingen in eigen huis

te doen.

Bij het Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) in Eindho-

ven zijn twee nieuwe fiberlasers in gebruik genomen voor het

bewerken van lagen zoals bij dunne film zonnecellen, displays

en verlichtingtoepassingen. Het unieke van dit systeem is dat er

twee kleuren (groen en nabij infrarood) met een korte pulsduur

van 1 ns in hetzelfde systeem beschikbaar zijn. Deze lasers

maken het mogelijk om een essentiële stap in de fabricage op

de High Tech Campus in Eindhoven uit te voeren.

De Nederlandse precisiegieterij Cirex uit Almelo heeft een kali-

breerpers van Tox Pressotechnik in gebruik genomen. Met deze

pers kunnen de gietstukken in één opspanning zowel verticaal

als horizontaal worden uitgericht.

Minkels uit Veghel, leverancier van geïntegreerde datacenter-

oplossingen voor monitoring, koeling, stroomverdeling en be-

huizing, heeft een derde assemblagelijn in gebruik genomen in

de fabriek in Veghel. De assemblagelijn beslaat ongeveer 100 m2

en is speciaal ingericht om projectmatig klanten te kunnen be-

dienen.

Dematec Equipment uit Dodewaard laat zijn Impact-heihamers

voortaan lassen bij plaatsgenoot Lasrobotspecialist RobWelding.

Hiermee kan Dematec levertijden van rond de vijf weken afspre-

ken.

Walsproces geoptimaliseerd door lasermeetsysteem

Empa neemt UV-lasersysteem in gebruik

In Thun (CH) heeft Empa in samenwerking met

Crealas een UV-lasersysteem in gebruik geno-

men waarmee grote oppervlakken tot op nano-

meterniveau kunnen worden bewerkt. Naast

materiaalonderzoek naar nieuwe fysisch-me-

Karl Böhlen van Crealas met een door de UV-lasermachine bewerkte folie (foto: IDW)

Bij de Finse staalproducent Outokumpu heeft LAP een lasermeetsysteem geïnstalleerd waar-

mee de productie van plakken staal voor walserijen continu gecontroleerd en gestuurd wordt.

De plakken staal worden bij walserijen verder bewerkt tot platen. Het walsen gebeurt met een

snelheid van 30 m/s, en het halfproduct moet voldoen aan de gewenste maten in lengte,

breedte en dikte. Door de plak direct na het verlaten van de wals in zowel de breedte te

meten als op meerdere plaatsen in de lengte kan de vervorming van de plak binnen een veel

kleinere tolerantie blijven. Het lasermeetsysteem bevindt zich ondermeer vlak bij de wals, en

moet bestand zijn tegen temperaturen van 900ºC (foto: LAP)

chanische effecten kunnen met de machine

ook matrijzen gemaakt worden voor bijvoor-

beeld het maken van folie met optische 3D-

effecten. Het bed van de machine bestaat uit

een 19-ton zware granieten tafel.

04-09_Nieuws 20-06-11 13:36 Pagina 9


Industrial Parts te Booy is door de Europese

filterdivisie van Parker Hannifin uitverkoren tot

‘best supplier 2011’. Reden voor Metaal Magazine

om zich naar ‘s-Heerenberg te spoeden en zich uit te

laten leggen hoe een bescheiden toeleverancier zich

op zo’n manier in de kijker weet te spelen bij een

grote eindproducent.

DOOR: JAN OONK

De ‘best supplier 2011’ award werd uitgereikt

tijdens de supplier meeting op 5 april in Arn-

hem, waar Parker Hannifin Hydraulic Filter Divi-

sie Europe is gevestigd. Tijdens deze jaarlijkse

bijeenkomst deelt Parker Hannifin haar visie op

groei en doelstellingen voor de komende jaren

met een selecte club van ‘preferred suppliers’ en

stemt de speerpunten af. Zo’n veertig preferred

suppliers telde Dave Hutten van de commerciële

afdeling daar in Arnhem. Samen met Willie Jan-

sen van de kwaliteitsafdeling vertegenwoor-

digde hij Industrial Parts te Booy op deze sup-

plier meeting.

Hutten noemt een leveringsbetrouwbaarheid

boven 99 procent en een afkeurpercentage in

het ppm-gebied als enkele elementen waar te

Booy de award aan te danken heeft. “Slechts in

een half procent van de leveringen gaat er iets

niet helemaal goed”, geeft hij aan. Naast de

geometrie van de producten en de levertijd kan

dat bijvoorbeeld ook te maken hebben met

zaken als de verpakking. Naast de absolute cij-

fers is het voor Parker Hannifin belangrijk hoe

de toeleverancier dergelijke situaties te lijf gaat,

geeft Hutten aan. “De kunst is om problemen

snel zichtbaar te maken, te kijken waar en

waarom het mis gaat en dan met oplossingen te

komen.”

Andere boegDat toeleveranciers steeds belangrijker worden

in de supply keten van Parker Hannifin heeft te

maken met de wijze waarop de producent van

oliefilters en toebehoren samenwerkt met pre-

ferred suppliers. Beide bedrijven werken al zo’n

twintig jaar samen en sinds 2003 behoort de

toeleverancier uit ‘s-Heerenberg tot de prefer-

red suppliers van Parker Hannifin, blijkt uit de

uitleg van directeur Hans te Booy. In dat jaar

werd op initiatief van de hoofdvestiging van

Parker Hannifin in Engeland de relatie met toe-

leveranciers over een andere boeg gegooid,

waarbij een veel hechtere samenwerking met

een select groepje gespecialiseerde toeleveran-

ciers centraal stond. Met als achterliggend doel

om de aanwezige kennis en expertise in de

keten beter te benutten voor wederzijds prijs-

en kwaliteitsvoordeel. “Voor de Engelse inko-

pers, vooral gewend aan prijsvergelijkingen,

was dat een hele cultuuromslag”, herinnert Te

Booy zich.

Met de groep van preferred suppliers wordt

door Parker Hannifin een wederzijds ‘commit-

ment for life’ getekend. Dat wil zeggen dat een

langdurige en hechte relatie het uitgangspunt

vormt. Opzeggen van het contract kan door

beide partijen, bijvoorbeeld als het prestatieni-

veau van de toeleverancier afglijdt of als ander-

Samen zoeken naar slimme oplossingen waarmee zowel de klant als de toeleverancier geld kunnen verdienen

(foto’s: Jan Oonk)

Afkeurpercentage in ppm-gebied

Succes doorcommitment for life

10-11_Booy 20-06-11 13:43 Pagina 10


zijds de toeleverancier een lucratiever marktseg-

ment weet aan te boren. In dat geval geldt ech-

ter een opzegtermijn van een jaar.

Gericht investerenTe Booy is enthousiast over deze contracten.

“Als je weet dat je nog jaren kunt leveren ga je

anders tegen investeringen aankijken. Omdat

de risico’s te overzien zijn, kun je gericht inves-

teren om productieprocessen te versnellen en te

verbeteren. Dat is goed voor onze marges en

goed voor hun prijs.” Het heeft er toe bijgedra-

gen dat Industrial Parts te Booy nu volgens hem

voorop loopt qua machinepark, waarbij de

nadruk ligt op manarm en de combinatie van

draaien en frezen op één machine. Bij dat

gericht investeren denkt Te Booy overigens niet

alleen aan machines, maar ook aan mensen,

gereedschappen en herbruikbare verpakkin-

gen.

Het ‘commitment for life’ heeft ook de weg vrij

gemaakt voor nauwere vormen van samenwer-

king. Op verschillende niveaus (zoals directie,

engineering, kwaliteitsafdeling) zijn er regelma-

tig contacten, niet alleen per e-mail maar ook in

levende lijve zodat beide partijen in letterlijke

zin ‘bij elkaar in de keuken kunnen kijken’. Ver-

spillingen worden daardoor eerder onderkend.

Vaak zijn het ingeslopen automatismen die een

product onnodig duur maken. Om dat te door-

breken behoort de re-engineering van be-

staande producten tot de speerpunten.

MeedenkenDe status van preferred supplier betekent ook

dat Te Booy al in de ontwerpfase betrokken

wordt bij de ontwikkeling van nieuwe produc-

ten en kan meedenken met de tekenaars. “Uit-

gaande van een bepaalde functionaliteit kijken

wij vooral naar wat beter zou kunnen uit oog-

punt van maakbaarheid, materiaalkeuze, kwa-

liteit en kostprijs. Wat is het beste ontwerp met

het oog op de doorlooptijd en ons machine-

park?”

Om op de diverse aspecten, zoals kosten en

kwaliteit, het onderste uit de kan te halen is het

wel een voorwaarde dat naar het integrale pro-

ces wordt gekeken. “Sommige onderdelen

maken we nu uit RVS en niet uit verzinkt staal,

omdat het tussendoor verzinken veel tijd kost,

bijdraagt aan maatafwijkingen en de kans op

uitval vergroot.”

Samen geld verdienenDat meedenken met de klant kan dus vele voor-

delen opleveren, maar vergt wel de nodige in-

ventiviteit van de toeleverancier. “Maar dat zit

bij ons in de genen”, aldus Te Booy. “Al sinds

onze start in 1955 denken we na over slimme

oplossingen waarmee zowel wij als de klant

geld kunnen verdienen.” Hij refereert daarbij

aan grondlegger Antoon te Booy die medio

jaren vijftig zijn eerste twee curvemachines zelf

in elkaar knutselde, zonder daarvoor ooit een

dergelijke machine te hebben gezien.

Anderzijds profiteert Industrial Parts te Booy

ook van kennis die bij Parker Hannifin aanwezig

is, bijvoorbeeld op het punt van lean manage-

ment en kwaliteitssystematiek. “Op het gebied

van kwaliteit waren we al ver gevorderd, maar

wat betreft meetprocedures en steekproef-

groottes hebben we de zaken nauwgezet afge-

stemd met Parker Hannifin.”

Dankzij de hoge leveringsbetrouwbaarheid zijn

de magazijnvoorraden bij Industrial Parts te

Booy minimaal. Alle orderprocedures en de fi-

nanciële afhandeling tussen Parker Hannifin en

Industrial Parts te Booy zijn bovendien geauto-

matiseerd. <<<

T O E L E V E R E N

Tijdens crisis gaan eindproducenten rekenenVanwege het succes dat de intensieve vorm van samen-

werking met Parker Hannifin beide partijen heeft ge-

bracht streeft Industrial Parts te Booy ernaar om met an-

dere klanten tot een soortgelijke aanpak te komen. Sinds

de crisis toesloeg is de animo daarvoor volgens Hans te

Booy aanzienlijk toegenomen. “In tijden van crisis gaan

ze weer rekenen.” Ook met beddenspecialist Auping en

het Oostenrijkse WP Suspension wordt inmiddels op een

vergelijkbare intensieve manier samengewerkt.

Dave Hutten, Hans te Booy en Willie Jansen (v.l.n.r.): “De klant moet op je kunnen rekenen”

De nieuwste aanwinst van Industrial Parts te Booy, het Hyperturn 690 MC Plus draaifreescentrum van Emco.

Naast het draaien en frezen wordt de assemblage overigens steeds belangrijker. “Zo compleet mogelijke

producten, dat is wat klanten willen”

10-11_Booy 20-06-11 13:43 Pagina 11


Begin juni tijdens de Blechexpo 2011 bleek duidelijk dat de stemming in de plaat -

wereld, zeker in Duitsland, weer positief is. Het is weer hollen in de plaatbranche:

levertijden en gebrek aan vakmensen worden nu als obstakels genoemd. Alhoewel

erg kort na de EuroBlech, vorig najaar in Hannover (D), hadden veel exposanten ook

nu in Stuttgart (D) stevig uitgepakt. De foto’s geven een impressie van de beurs.


Nieuw vertegenwoordigdErmaksan had tijdens de Blechexpo een behoor-

lijk grote stand. Onder andere de energiezui-

nige, hydaulisch aangedreven Ermak Evolution

afkantpers werd gedemonstreerd. Sinds kort

vertegenwoordigt Landré uit Vianen deze

Turkse machinebouwer in de Benelux (foto’s:

Reinold Tomberg)

Laser- en plasmasnijdenDe Zinser 1225 is een mooie combimachine die

de bewerkingen laser- en plasmasnijden (rechts

op de foto) combineert. De laser is een 1,5 kW

fiberlaser

Vijfassig waterstraalsnijdenEen bijzondere constructie voor een water-

straalsnijkop op een Waterjet machine van

Maximator. Dankzij de dubbele hefbomen kan

deze 3D snijkop vijfassig waterstraalsnijden. De

kop kan als het ware rondom het ‘toolpoint’ ro-

teren

Blechexpoonder positief gesternte

12-13-14_Blech 20-06-11 13:44 Pagina 12


AfkantcelDe Italiaanse machineleverancier LAG demon-

streerde de servomechanische GBS buigcel. Op-

vallend is de jukachtige constructie die resul-

teert in minimale machinevervormingen tijdens

het afkanten. Met behulp van kogelomloopspil-

len wordt het juk met de bovengereedschappen

op en neer bewogen

SoftwareTrumpf liet in Stuttgart de mogelijkheden zien

van TruTops Fab. Dit is een softwaresysteem

voor het beheren en aansturen van plaatbewer-

kingsmachines. Ook camera’s voor visuele in-

spectie en iPads voor monitoring en aansturing

kunnen geïntegreerd worden. De gebruiker

krijgt overzichten van uren, statistieken en in-

zicht in de logistiek

Prima PowerDe Blechexpo was de eerste beurs waar Prima

en Finn-Power zich onder de nieuwe naam

Prima Power als één firma presenteerden. Hier

de nieuwe naam op een servo-elektrische Shear

Genius, van oorsprong een machine van Finn-

Power

Grote standSafan pakte tijdens de Blechexpo uit met een

grote, indrukwekkende stand in de bekende

groene kleurstelling. Rechts op de foto een aan-

tal servomechanische afkantpersen van Safan.

Ook in Duitsland krijgt de katrolaandrijving veel

belangstelling

VlakbedsnijlaserOp de Blechexpo werden veel vlakbedsnijlasers

geëxposeerd. De metaalbranche schaft veel van

die machines aan. Op de foto de vlakbedlaser Si-

rius 3015 Plus van LVD zoals deze in Stuttgart

getoond werd

PerslijnNaast de meer bekende plaatbewerkingsmachi-

nes toonde Amada tijdens de Blechexpo ook

een perslijn met een ‘AC Servo Direct Drive’-

pers. De komende maanden zal Amada voor

Nederland een nieuwe verkooporganisatie voor

plaatmachines vorm geven

BuislaserAan de hand van wat werkstukken liet Adige

zien wat de mogelijkheden zijn van de buislaser

Lasertube LT8. Snijwerk kan dermate precies uit-

gevoerd worden, dat de gesneden buizen en

profielen als het ware in elkaar klikken

B E U R S

>>>

12-13-14_Blech 20-06-11 13:46 Pagina 13


FiberlaserNet zoals vorig jaar tijdens de EuroBlech in Hanno-

ver zette Salvagnini ook in Stuttgart de fiberlaser

L5 weer in de schijnwerper. Dit is een 3 kW laser die

ook reflecterende materialen als koper en messing

tot een dikte van 6 mm kan lasersnijden

PlaatschaarBoschert toonde tijdens de plaatbeurs de

nieuwe G-Cut 3013 CNC plaatschaar. Deze heeft

een capaciteit van 13 mm in staal en 8 mm in

roestvast staal. De maximale snijlengte is 3100

mm

Snel wisselen Wila liet de beursbezoekers van de Blechexpo

zien hoe gemakkelijk het ‘New Standard’ snel-

wisselsysteem voor afkantgereedschappen in te

zetten is

Grote snijlijnBystronic demonstreerde in Stuttgart deze ge-

automatiseerde lasersnijlijn. Bijzonder was de

zogeheten ‘Automatische Düsenzentrierung’

die na het automatisch wisselen van een lenzen-

kop de ‘Düse’ en de laserstraal ten opzichte van

elkaar precies kalibreert op Z-hoogte en cen-

treert

Flexibel walsenMubea (Muhr und Bender) liet tijdens de Blech -

expo zien hoe je door middel van flexibel wal-

sen een coil kunt maken waarop bandmateriaal

zit met verschillende diktes (op de foto 1,6 mm

en 3 mm). Op deze manier is het mogelijk om

‘Tailored Rolled Blanks’ te maken

FotoreportageIn het digitale fotoalbum op de site van

Metaal Magazine

www.metaalmagazine.nl hebben we

meer foto’s opgenomen van ons bezoek

aan de Blechexpo in Stuttgart.

12-13-14_Blech 20-06-11 13:48 Pagina 14

NIET ALLEEN SURPLUS, MAAR OOK gecertificeerde buizen!

www.deboerbuizen.nl T 0251 36 22 70

NIET ALLEEN SURPLUS, MAAR OOK gecertificeerde buizen!

www.deboerbuizen.nl T 0251 36 22 70

ONZE KENNIS, UW SUCCES kijk voor meer informatie op

www.eisma.nl/industrialmedia

w w w.un i s i g n .n lYour partner in productivity

GEN

ERA

L M

ACH

ININ

G

TRU

CK &

TRA

IN

OIL

& G

AS

REN

EWA

BLE

EN

ERG

Y

AER

OSP

ACE

& A

VIAT

ION

meet us at:

stand B24 - hall 1319-24 september 2011


Dit voorjaar organiseerde De Ridder in Best

gedurende twee maanden de Vonktechnologie dagen.

Per dag werden slechts enkele klanten ingepland,

waardoor er voldoende tijd en aandacht gegeven kon

worden aan de producten van de klant en

oplossingen voor alle vragen met betrekking tot

zinkvonken, draadvonken, startgatvonken en het

frezen van elektrodes. Metaal Magazine was op één

van de Vonktechnologiedagen aanwezig en kreeg

een kijkje in de keuken van het draad- en zinkvonken.

DOOR: PAUL QUAEDVLIEG

“Klanten uitnodigen en laten zien wat je in huis

hebt zet veel meer zoden aan de dijk dan be-

paalde technieken op een beurs laten zien”,

legt Ron Maarschalkerweerd van De Ridder uit.

“Tijdens de Vonktechnologiedagen kunnen

klanten bovendien producten meenemen die

niet gemakkelijk te bewerken zijn of waarmee

problemen zijn ontstaan tijdens het vonken. Ter

plekke wordt daar met onze specialisten over

gesproken. Ook nemen sommige klanten de

operators mee die de machines bedienen of en-

gineers die de producten ontwikkelen. Dan zien

ze meteen wat wel en wat niet mogelijk is.”

NanoslijtageOp de Sodick draad- en zinkvonkmachines is

veel mogelijk. Bijzonder was de demonstratie

op de zinkvonkmachine AG60L. Hier werd op

vol vermogen gezinkvonkt. Ter illustratie van de

stabiliteit werd een 20 cent muntstuk op de ram

geplaatst. Deze bleef onder het vonken op volle

snelheid gewoon staan. Dat komt mede door de

lineaire elektromotoren waarmee de Sodick

machines standaard zijn uitgerust. Door de

hoge snelheid is spoelen ook niet nodig. Er

ontstaat een dusdanige stroming in het diëlek-

tricum, dat de metaaldeeltjes vanzelf uit de te

vonken holte spoelen. Daarbij beschikt de

AG60L over de nieuwste generatie grafietgene-

rator, waardoor er nagenoeg geen slijtage op-

treedt. Sodick zelf spreekt van ‘nanoslijtage’.

60 Procent minder energieBij De Ridder stond ook de nieuwste generatie

draadvonkmachines van Sodick in de vorm van

de AG600L. Deze machine beschikt over de

CNC-generator van het type LP2WH, waarmee

snel gevonkt kan worden met 60 procent min-

der energieverbruik dan bij traditionele draad-

vonkmachines. Ook kan er drastisch bespaard

worden op de instel- en programmeertijden

dankzij de import van 3D solid models. De AG

serie beschikt verder over lineaire motoren op

de X-,Y-, U- en V-assen. De nieuwe generatie

machines heeft absolute lineaire meetlinialen

met een resolutie van 0,01 micrometer. Naast

een hoge nauwkeurigheid biedt dit ook als

voordeel dat de machine na het opstarten met-

Tijdens de Vonktechnologiedagen werd er op wens gevonkt met elektrodes van de klanten (foto’s: Paul Quaedvlieg)

“Klanten laten zien wat we kunnen”

Met de TaperFlex-functie kan snel en eenvoudig onder een hoek

worden gedraadvonkt

16-17_Vonktechnologie 20-06-11 13:50 Pagina 16


een op de juiste coördinaten staat en niet meer

hoeft te ‘homen’.

Op de draadvonkmachine AG600L werden bij

De Ridder de meest complexe vormen gesneden

naar klantwens. Zo werd onder meer het Taper-

flex-principe gedemonstreerd waarbij met

draad onder een hoek gesneden kan worden

tot 45 graden. Met speciaal gevormde geleidin-

gen en geavanceerde compensatiesoftware

wordt ook bij grote hoeken een optimale op-

pervlaktekwaliteit gerealiseerd.

Daarnaast was er aandacht voor het startgat-

vonken. Bij De Ridder in Best werd dit gedemon-

streerd met een Sodick K1C startgat EDM-ma-

chine. Hiermee kunnen startgaten gevonkt wor-

den met een diameter van 0,25 mm tot 3 mm.

OntwikkelingenDe nieuwste generatie Sodick machines zijn een

stuk compacter dan hun voorgangers, maar

hebben wel een groter bereik. Dat komt omdat

veel onderdelen slim binnen de machines zijn

geïntegreerd. Ook zijn de nieuwe machines me-

chanisch stabieler doordat er gebruik wordt ge-

maakt van een portaalconstructie. Daarnaast is

de machine thermisch stabieler omdat de gene-

rator apart ten opzichte van het hoofdframe

staat en er wordt lucht en diëlektricum door het

machineframe gecirculeerd voor een stabiele

temperatuur. Tegenwoordig is de tankinhoud

van de bewerkingsruimte instelbaar via de CNC-

besturing. Het niveau van het diëlektricum is

hiermee in te stellen aan de hand van de pro-

ducthoogte hetgeen zeker bij geautomati-

seerde systemen een voordeel biedt. Ook wordt

het diëlektricum bij de nieuwe machines sneller

erin of eruit gepompt.

GrafietfrezenBehalve de draad- en zinkvonkmachines levert

De Ridder ook sinds enige tijd de CNC-freesma-

chines van I-mes. Tijdens de Vonktechnologieda-

gen werden er demonstraties op de I-mes elek-

trodenfreesmachine van het type Premium 4030

Graphite uitgevoerd. Vanuit volmateriaal gra-

fiet werd zeer snel een aantal naalden gefreesd,

waarbij de dunste slechts een diameter had van

0,05 mm. Dat is alleen mogelijk op een stabiele

machine. De I-mes Premium 4030 Graphite be-

schikt dan ook over lineaire motoren en een

granieten portaalopbouw, waarbij de Y-as is

ontkoppeld. Belangrijk bij het grafietfrezen is

een goede stofafzuiging, want niemand zit te

wachten op grafiet in zijn werkplaats. De I-mes

machine beschikt over een tornadoafzuiger,

waardoor het granietstof volledig geïntegreerd

wordt afgevoerd. Standaard is de machine drie-

assig uitgevoerd, maar eenvoudig om te bou-

wen naar een vijfassige machine middels een

draaizwenkas. De hoogfrequente hoofdspil

heeft een vermogen van 2 kW bij 50.000 min-1.

De machine heeft een bereik van 400 mm bij

350 mm bij 200 mm (X,Y,Z). Daarnaast is de I-

mes elektrodenfreesmachine compatibel met

vrijwel elk gangbaar type nulspansysteem, zoals

Hirschmann, Erowa en System 3R. <<<

vlieg)

Vanuit volmateriaal grafiet werd zeer snel een

aantal dunne naalden gefreesd op de nieuwe I-mes

CNC-grafietfreesmachine

M E T A A L B E W E R K E N

Verbi kiest voor I-mesMidden april was Arjen Vos van Verbi Gereedschappen uit

Helmond één van de deelnemers aan de Vonktechnologie-

dagen. Het bedrijf beschikt over twee Sodick zinkvonkma-

chines en kocht tevens een I-mes elektrodenfreesmachine

van het type Premium 4030 Graphite. “Voorheen werden

de meeste van onze doorns (elektrodes) gefreesd uit

koper”, legt Vos uit. “Dat gebeurde op een drieassig be-

werkingscentrum. Eigenlijk wilde ik nooit grafiet frezen,

omdat het stof en vervuiling geeft in de werkplaats, ook

met een sterke afzuiging. Maar gezien de stijgende koper-

prijs en de hoogwaardige I-mes freesmachine is de ‘angst’

voor het grafietfrezen compleet voorbij. Momenteel lever

ik zelfs elektrodes voor derden.” Verbi ontwikkelt en

maakt matrijzen voor spuitgietcomponenten, onder an-

dere voor de hightech industrie. Vooral in de ontwikke-

lingsfase komen bedrijven naar Verbi. “Wij zijn een bedrijf

dat meedenkt met onze klanten. In de ontwikkelfase kun-

nen wij aangeven of iets maakbaar is. Wat voor veel klan-

ten ook belangrijk is, zijn korte lijnen en snelle levertijden.

Met de Sodick machines en de nieuwe elektrodenfreesma-

chine kunnen we daar nu nog sneller op inspelen.”

16-17_Vonktechnologie 20-06-11 13:50 Pagina 17


Bij een groot deel van de Nederlandse metaalbedrijven zijn er te veel gereedschappen. Uit oogpunt van kostenbeheersing is er

dan ook ruimte voor verbetering. Die verbetering is ook nodig om de kennis van gereedschappen te kunnen waarborgen. En

met die kennis kan het productieproces weer verder worden geoptimaliseerd. Wat zijn huidige en toekomstige bewerkingen?

Welk gereedschap heb ik daarvoor nodig? En wat kan ik nog meer met datzelfde gereedschap produceren? Vragen die aan de

orde zullen komen wanneer eens kritisch wordt gekeken naar de eigen gereedschappen. Tijdens de Vimag-Forumdiscussie over

gereedschappen werd een antwoord op deze vragen gegeven. Daarbij werd uitgebreid stilgestaan bij de benodigde

applicatiekennis, de groeiende belangstelling voor procesdenken en het leveren van ‘totaaloplossingen’.

DOOR: MARTIN FRANKE

Gereedschappenkenniskrijgt prominente plaats

Van links naar rechts: Patrick Morssink, Hans van Steenis, Philippe Reinders Folmer, Danny van Rij, Marcel van Hijum, Jack Huijsmans, Martin Franke, Reinold Tomberg, Gert Jan Braam, Helga

Dekempeneer (foto’s: Kees Beekmans, Verbeeld Fotografie)

18-19-20-21_Forumndiscussie 20-06-11 13:52 Pagina 18


Je hoeft de ontwikkelingen in de metaalindus-

trie niet op de voet te volgen, om te beseffen

dat onbemande of manarme productie volop in

de belangstelling staat. De wens of noodzaak

om slimmer, efficiënter en vooral goedkoper te

produceren vormt hiervoor vaak de drijfveer.

Dat stelt echter wel hoge eisen aan de manier

waarop het productieproces is ingericht én

wordt beheerst. Daarbij gaat het niet alleen om

de machine, het gereedschap of de aan- en af-

voer, maar om de gehele keten van eerste ont-

werp tot feitelijke levering aan de klant. Stelt

die ontwikkeling ook bijzondere eisen aan het

gereedschap dat wordt gebruikt? Hans van

Steenis van Dormer Tools: “De keuze voor het

gereedschap blijft afhankelijk van de productie

die ermee wordt gedraaid. Wat je wel ziet, is

dat de producten steeds gevarieerder worden.

Daarom hecht de gemiddelde metaalonderne-

mer meer waarde aan flexibiliteit dan aan ge-

reedschap waarmee huzarenstukjes kunnen

worden geleverd.” Patrick Morssink van KIM

Komeetstaal vult aan: “Daarnaast wordt de

standtijd van gereedschappen door de belang-

stelling voor onbemand produceren steeds gro-

ter. De combinatie van machine en gereedschap

moet immers ook in de avonduren betrouw-

baar door blijven lopen.”

Op de vraag of klanten daarbij garanties ver-

wachten, antwoordt Van Steenis: “Voor be-

paalde producten verlangt de klant dat hij met

het gereedschap een bepaalde hoeveelheid

producten kan maken voordat hij zijn machine

weer stil zet. Wil je als gereedschapleverancier

daar garanties voor afgeven, dan ben je wel vol-

ledig afhankelijk van de complete configuratie:

Op welke machine wordt gewerkt? Met welke

materialen werkt men?” Marcel van Hijum van

Gibas Tools geeft aan dat juist dat de reden is

waarom Gibas een eigen bedrijf voor gereed-

schappen heeft geïntroduceerd. “Op die manier

ben je in staat om alle facetten van de productie

in beschouwing te nemen en voor het totaal

een oplossing te bieden.” Jack Huijsmans van

Gibas Tools verklaart: “Daarbij gaat het vaak

ook om de inrichting van het gehele productie-

proces. Dat proces vormt uiteindelijk de basis

voor de keuze voor machines, gereedschappen,

et cetera. En dat blijkt vaak razend lastig, want

ook complexe producten wil je eigenlijk snel en

simpel kunnen opstarten. Dat vereist maximale

procesbeheersing.”

Een goed voorbeeld daarvan is volgens Danny

van Rij van Oude Reimer de automobielindus-

trie. “De kennis van gereedschappen die daar is

opgebouwd, wordt steeds meer vertaald naar

de mkb metaalonderneming. Zo gaan wij nu

machines voor enkelstuks productie leveren die

hun oorsprong hebben in seriemachines. En

daarnaast blijft er natuurlijk ook ruimte voor

gezond verstand. Het komt regelmatig voor dat

gereedschap wordt aangeboden waarmee 12

uur achtereenvolgens kan worden bewerkt.

Maar als in de praktijk om de 8 uur van ploeg

wordt gewisseld, is het veel efficiënter én goed-

koper om gereedschap te gebruiken dat ook

maar 8 uur mee gaat.”

Samenwerking Alleen al uit oogpunt van procesoptimalisering

lijkt het voor de hand liggend dat machine- en

gereedschapproducenten elkaar steeds meer

opzoeken om gezamenlijk oplossingen te ont-

wikkelen en te leveren. Van Steenis merkt op

dat de samenwerking tussen machine- en ge-

reedschapproducenten hecht is. Huijsmans vult

daarop aan: “De samenwerking tussen beide

producenten is belangrijk maar ondergeschikt

aan de vraag hoe die gezamenlijke kennis aan

de gebruiker wordt overgedragen. Daar wil de

schoen nog wel eens wringen.” Helga Dekem-

peneer van Seco Tools: “De wil om samen te

werken is er zeker, maar de disciplines liggen

wel ver uit elkaar. Bij de engineering zie je in-

tensieve samenwerkingen tussen machine- en

gereedschapleveranciers. Je merkt ook dat bij

grote projecten de tijdstudies steeds belangrij-

ker worden, inclusief opspannen, bewerken, na-

bewerken, enzovoorts. Daarvoor is knowhow

een absoluut vereiste. Om die reden hebben wij

wereldwijde kenniscenters opgestart, waar spe-

cifieke kennis over bepaalde applicaties en be-

werkingen is geconcentreerd. Die kennis kan

vervolgens voor en door bedrijven over de ge-

hele wereld worden benut. Het onderstreept

nog maar eens dat de gereedschapwereld een

échte internationale business is geworden.”

Beheersing hoeveelheid Die kennis krijgt ook steeds meer waarde als het

om de beheersing van het aantal gereedschap-

pen gaat. Wie bij een gemiddelde metaalbe-

werker binnenloopt, zal meer dan eens consta-

teren dat er té veel gereedschappen van té veel

leveranciers aanwezig zijn. Dat is niet alleen uit

kostenoogpunt een onwenselijke zaak, maar

maakt het ook bijna onmogelijk om gereed-

schapkennis op een effectieve manier te waar-

borgen. Welke mogelijkheden bieden gereed-

schapleveranciers daarbij? Huijsmans: “Er zijn

inderdaad te veel gereedschappen bij bedrijven.

Wij proberen daar verandering in te brengen

door samen met het bedrijf om de tafel te zitten

en te inventariseren wat de huidige én toekom-

stige bewerkingen zijn die het bedrijf verricht.

Op basis daarvan kan al een ‘gezondere’ keuze

voor gereedschappen worden gemaakt. Toch

blijft altijd meespelen dat de mensen op de

werkvloer een eigen voorkeur houden en op

basis daarvan gereedschap bestellen of laten

bestellen. Die keuze zou eigenlijk ‘mensonaf-

hankelijk’ moeten zijn: welke producten maak

ik? Uit welke materialen? En welk gereedschap

F O R U M D I S C U S S I E

Te veel gereedschappen van te veel leveranciers>>>

Hans van Steenis (Dormer):

“Flexibiliteit belangrijker danhuzarenstukjes”

Philippe Reinders Folmer (Renishaw):

“Voorinstellen en meten opmachine blijven naast elkaar

bestaan”



is daarvoor nodig?” Kempeneer ervaart dat de

crisis hier een ‘reinigende werking’ heeft gehad.

“Door de verslechterde economische situatie

heeft er bij veel bedrijven een grote schoon-

maak plaatsgevonden en heeft men ingeteerd

op de bestaande voorraad. Bovendien merk je

dat er ook efficiënter met gereedschap wordt

omgegaan en dat de rol van de inkoper belang-

rijker is geworden.” Van Hijum vult aan: “Klan-

ten kopen geen machine omdat hij mooi is of

aan bepaalde specificaties voldoet. Hij wil

weten hoe efficiënt hij daarmee zijn product

kan maken. Daar is een grote rol voor de leve-

rancier weggelegd.” Ook Van Rij ervaart dat:

“De klant verwacht steeds vaker dat je een to-

taaloplossing kunt bespreken en aanbieden. Die

oplossing hoef je in principe niet helemaal zelf

te leveren. Er wordt wel verwacht dat je vol-

doende proceskennis en expertise hebt om de

verschillende onderdelen tot zo’n totaaloplos-

sing samen te smeden.”

Vastleggen Die vereiste kennis heeft betrekking op alle on-

derdelen van het proces: mens, machine, ge-

reedschap, opspanning, etc. Alleen al om die

reden zou het verstandig zijn om al die kennis

zoveel mogelijk vast te leggen in databestanden

en procedures. Hoe ver zijn de gereedschaple-

veranciers daarmee? Van Rij: “Wij merken dat

het steeds belangrijker wordt om kennis en

werkmethoden vast te leggen, data te archive-

ren en mensen één kant op te krijgen. Ieder me-

taalbedrijf voelt wel aan dat daar veel mee kan

worden gewonnen. Niet alleen productietech-

nisch maar ook inkooptechnisch.” Huijsmans:

“Informatie vastleggen en standaardiseren is

van vitaal belang voor veel bedrijven. Dat mer-

ken wij dagelijks. Daarbij staat niet de techniek

maar het proces centraal. Je merkt daarbij dat

een nieuw soort werkvoorbereider aan het ont-

staan is; iemand die niet meer alleen verant-

woordelijk is voor het instellen van de machine

en het voorbereiden van het werk, maar ook de

verantwoordelijkheid draagt voor alle digitale

informatie die daarbij nodig is.” Morssink:

“Door de processen zo te documenteren, wordt

het werk ook beter repeteerbaar gemaakt. Alle

‘ingrediënten’ die nodig zijn om het product te

maken, worden als het ware al klaar in het

mandje gelegd.” “En vervolgens zal de onder-

nemer ook nog eens bedenken welke andere

producten hij met die ingrediënten uit dat

mandje kan maken”, vult Huijsmans aan. “Op

die manier kan de gestandaardiseerde capaci-

teit ten volle worden benut.”

En de hoeveelheid gereedschappen? Neemt het

aantal gereedschapmagazijnen op deze manier

juist niet toe? De magazijnen van leveranciers

worden steeds groter en een paar honderd ge-

reedschappen in het magazijn lijkt geen uitzon-

dering meer. Van Steenis: “Ook daarvoor geldt

dat het nadenken over je proces en het commu-

niceren over de randvoorwaarden, veel verbe-

tering biedt. Bij de constructie van nieuwe pro-

ducten kan bijvoorbeeld beter rekening worden

gehouden met het beschikbare gereedschap.”

Dekempeneer merkt een kentering als het om

het magazijn gaat. “Ook daar heeft de crisis

voor veel verandering gezorgd. Bedrijven zijn

studies gaan doen naar het nut en de noodzaak

van zoveel magazijnen en zijn deze vervolgens

gaan rationaliseren.” Morssink: “De rationalise-

ring heeft zich met name gericht op de diversi-

teit van de gereedschappen. Als je 24 uur per

dag wilt produceren, zul je gewoon voldoende

gereedschap in je magazijn moeten hebben om

die 24 uur door te komen. Dat betekent: meer

zustergereedschappen maar minder diversi-

teit.”

Voorinstellen en metenNadenken over het gereedschapbeheer kan in

veel gevallen niet los worden gezien van het

voorinstellen van gereedschappen en het op-

spannen van werkstukken. Welke trends zijn

daar waarneembaar? Dekempeneer: “Consis-

tentie en betrouwbaarheid worden steeds be-

langrijker. Belangrijker nog dan de productie-

snelheid. Dat betekent dat al bij de aanschaf

van gereedschappen met alle aspecten rekening

moet worden gehouden. Ook met het voorin-

stellen en opspannen. Wij trainen onze verko-

pers intensief om juist daarop door te vragen.

Het gaat er niet om een gereedschap te verko-

pen maar een oplossing te bieden. Daar is ken-

nis voor nodig die voor een belangrijk deel door

de klant wordt geleverd.” Philippe Reinders Fol-

mer van Renishaw: “Je merkt dat, naast het

voorinstellen, de gereedschappen steeds vaker

Internet als prikkel of toolInformatie over gereedschappen is al in ruime mate op

het internet voorhanden. Naast het aanbieden en uitwis-

selen van informatie, leent het internet zich uitstekend als

verkoopkanaal. Is dat ook voor gereedschappen te ver-

wachten? Marcel van Hijum: “In principe worden gereed-

schappen natuurlijk al via het internet verkocht. Maar als

je het goed beschouwd zijn dat eigenlijk niet meer dan

order-entrysystemen en geen verkoopsystemen. Waar je

naar toe wilt, is een systeem dat op basis van jouw pro-

duct, materiaal, bewerking en technische gegevens met

een oplossing komt. Dat is niet alleen een gereedschap

maar ook de bijbehorende CAD/CAM-gegevens en bestel-

mogelijkheid. Die ontwikkeling is typerend voor de hui-

dige marktvraag: er is steeds meer behoefte aan specia-

listische kennis. Een vertegenwoordiger moet daarbij

deuren openen; vervolgens kunnen specialisten de klant

van het juiste advies of oplossing voorzien.” Ook Philippe

Reinders Folmer merkt dat. “De vertegenwoordiger zal

zich denk ik ontwikkelen tot applicatieadviseur. Applica-

ties vormen de deur naar de toekomst. Wie voldoende

kennis heeft van applicaties en daar passende oplossingen

voor kan leveren, zal in de toekomst succes hebben.”

Van Hijum: “Die applicaties vormen de meerwaarde voor

leveranciers van gereedschappen en meetsystemen. Het

vervelende is alleen dat bedrijven in sommige gevallen

ons inschakelen voor onze applicatiekennis en vervolgens

verder gaan met een bedrijf dat uit de catalogus gereed-

schappen verkoopt. Wellicht dat in de toekomst die ken-

nis ook als afzonderlijk product kan worden aangebo-

den.”

Danny van Rij (Oude Reimer):

“Klant verwacht steeds vakertotaaloplossing”

Patrick Morssink (KIM Komeetstaal):

“Wat kost het als er niet wordtgemeten en er iets mis gaat?”



F O R U M D I S C U S S I E

in de machine gemeten worden. Ook het inme-

ten van gereedschap in de machine is niet zo

tijdrovend. Het is maar net hoe je het productie-

proces hebt ingericht. Toch verwacht ik dat het

voorinstellen en het meten op de machine ge-

woon naast elkaar blijven bestaan.” Huijsmans:

“Het voorinstellen om buiten de machine het

gereedschap klaar te maken, loont zich alleen

voor exotische gereedschappen. Deze kunnen

op die manier betrekkelijk voordelig worden

voorbereid.”

Wat wordt er dan eigenlijk allemaal wel of niet

op de machine gemeten? Reinders Folmer:

“Over het algemeen gaat het om de lengte, dia-

meter, breuk en eventueel slijtage. In principe is

die meting slechts een kwestie van seconden.”

Morssink: “En ook al zou het langer duren, ik

denk dat die paar seconden niet uitmaken. Veel

belangrijker is de vraag: wat kan het kosten als

ik de meting niet verricht? In het ergste geval

gaat niet alleen je tap kapot maar ook alle ge-

reedschappen die na de tap komen. Dat weegt

denk ik op tegen een paar seconden meettijd.”

Enkele jaren geleden werden gereedschappen

aangekondigd met een eigen RFID-tag, zodat

gereedschappen digitaal herkenbaar zijn. Naast

identificatie zou de tag ook zijn waarde kunnen

bewijzen bij procesoptimalisatie. Fouten kun-

nen zo worden vastgelegd en teruggekoppeld

waarna verbeteringen kunnen worden doorge-

voerd. Leeft dit momenteel bij de Nederlandse

metaalondernemer? Van Rij: “Gereedschappen

met tag of chip kom je niet of nauwelijks tegen.

Het is in principe ook niet nodig want het wordt

bijgehouden wanneer het gereedschap uit de

ketting wordt genomen.” Huijsmans: “Zelfs

wanneer bedrijven uit bijvoorbeeld de medische

industrie, alles gedocumenteerd zouden willen

hebben, is het overbodig. Het gereedschap staat

in de NC-lijst, de toollijst én de machine regi-

streert het. Voldoende bewijs lijkt mij voor het

geval er vragen zouden komen.” Dat is ook de

ervaring van Dekempeneer: “Waar de medische

industrie zich wel sterk voor maakt is standaar-

disatie van het fabricaat en type gereedschap

dat wordt gebruikt.”

Koelen en koelmiddelHet gebruik van gereedschap is nagenoeg on-

losmakelijk verbonden met koeling. De druk

van de koelsmeervloeistoffen is daarbij de afge-

lopen jaren behoorlijk gestegen. Die stijging is

niet alleen nodig door de komst van exotische

materialen maar heeft ook een positieve in-

vloed op de spaanbeheersing en de standtijden.

Tegelijkertijd wordt al jaren gesproken over

droogverspanen. Welke trends doen zich hier

voor? Zijn de hoge drukken inderdaad noodza-

kelijk? Van Rij: “Die hoge druk is zeker nodig;

niet alleen voor de koeling maar ook om de

spaan te beheersen. Koelen en het gebruik van

koelmiddel kunnen tegenwoordig twee ver-

schillende dingen zijn. Het gaat om het afvoe-

ren van warmte of het afvoeren van de spaan.

Dat kan bijvoorbeeld ook door droog te verspa-

nen en de spanen af te voeren of de machine te

koelen met koelvloeistof.” Over de hoge druk-

ken vertelt Dekempeneer: “Bepaalde nieuwe

materialen zorgen er zeker voor dat er hogere

drukken nodig zijn. Aan de andere kant laat ti-

taan zich in 50 procent van de gevallen ook

droogverspanen. Een optie die uiteraard veel

milieuvriendelijker is.” Minder positief zijn de

grotere hoeveelheden koelsmeervloeistoffen

voor het meetproces. Reinders Folmer: “Het

vocht vormt zich als een dunne film om het ge-

reedschap. Dat zorgt ervoor dat het lastiger

wordt om bijvoorbeeld de diameter van het ge-

reedschap te meten.” <<<

Vimag-ForumdiscussieDe Vimag-Forumdiscussie is een initiatief van de sectie

Vimag van de Federatie Productie Technologie. De leden

van de vereniging vertegenwoordigen gezamenlijk meer

dan vijftienhonderd producenten van apparatuur voor de

metaalindustrie. Door hun rechtstreekse vertegenwoor-

diging en de jarenlange ervaring beschikken de Vimag-

leden over een onschatbare hoeveelheid kennis en des-

kundigheid. Die knowhow wordt nu ook via de forumdis-

cussie overgedragen. Tijdens de Vimag-discussie passeren

onder meer de stand der techniek, ontwikkelingen en

aandachtspunten voor potentiële gebruikers de revue. De

bijeenkomst over gereedschappen in de metaalbranche

stond onder leiding van Reinold Tomberg, hoofdredac-

teur van Metaal Magazine en vond plaats onder auspiciën

van de PR-commissie van de Federatie Productie Techno-

logie.

Deelnemers aan de Vimag-Forumdiscussie over gereed-

schappen zijn Hans van Steenis van Dormer Tools (Schie-

dam), Philippe Reinders Folmer van Renishaw Benelux

(Breda), Danny van Rij van Oude Reimer (Hilversum), Pa-

trick Morssink van KIM Komeetstaal (Doetinchem), Helga

Dekempeneer van Seco Tools (Gorinchem) en Marcel van

Hijum en Jack Huijsmans van Gibas Tools (Almere).

Helga Dekempeneer (Seco):

“Wereldwijde kenniscentersals antwoord op de vraag

naar knowhow”

Marcel van Hijum (Gibas):

“Applicatiekennis is de meerwaarde die leveranciers

kunnen bieden”

Jack Huijsmans (Gibas):

“Hoeveelheid gereedschap-pen bij veel bedrijven te

groot”



Bij de Italiaanse bedrijven Asservi-

menti, OTI, D-Effe en Digiemme heeft

Ruud Hoffmann laten zien hoe een

persautomatiseerder, een machinebou-

wer en een gereedschapmaker kunnen

samenwerken bij het procesmatig ont-

wikkelen van plaatproductieprocessen

op perslijnen. Een interessante reis.


“We komen regelmatig bij bedrijven, waar het

richten en invoeren van plaatmateriaal naar de

pers niet goed gaat.” Volgens directeur Ruud

Hoffmann van F. Hoffmann uit Zwijndrecht, is

bij de investeringen in metaalbewerkingsmachi-

nes meer integrale aandacht nodig voor het ei-

genlijke bewerkingproces. De focus van de me-

taalbranche is van oudsher veelal gericht op de

hardware - in zijn geval persen en andere ma-

chines voor spaanloze bewerkingen - en veel

minder op de procesbeheersing van het metaal-

bewerken. Tijdens de crisis van de afgelopen

jaren is het zwaartepunt van de aankoopbeslis-

singen bovendien verschoven naar goedkopere

machines en laaggeprijsde productieprocessen.

Op zich logisch, als je geen geld hebt moet je

bezuinigen, maar als vervolgens de plaatlijn niet

voldoende functioneert, is er wél sprake van

geldverspilling. Dit resulteert in ongelukkige le-

veranciers en klanten; met het innemen van ma-

chines of lijnen schiet immers niemand wat op.

Bovendien is het eigenlijk vreemd: je past ma-

chines aan, omdat de periferie rondom de ma-

chine niet voldoende functioneert.

Hoffmann wil dit nu anders aanpakken: den-

kend vanuit het proces wil hij complete oplos-

singen aanbieden waarbij gelet op tijd meer

producten uit een stempel komen. Verder is het

streven om zoveel mogelijk plaatbewerkingen

in dit stempel onder te brengen. Bovendien met

lagere perskrachten op een zo compact moge-

lijk oppervlak voor pers met de bijbehorende

randapparatuur. Het streven is loffelijk, maar

klinkt toch als een loze kreet. Reden voor Hoff-

mann om eind mei met de Nederlandse vakpers

af te reizen naar Italië om zijn partners voor te

stellen waarmee hij plaatwerkbedrijven wil be-

dienen met geïntegreerde oplossingen.

SamenwerkingHoffmann gaat samenwerken met de Italiaanse

firma’s Asservimenti, OTI Presse en Digiemme.

Asservimenti levert haspel-, richten aanvoer-

machines. OTI is een machinefabriek voor me-

chanische persen. Digiemme is een gereed-

schapmaker. Oftewel een samenwerking tussen

een persautomatiseerder, een -bouwer en een

gereedschapmakerij. Maar zoals tijdens het be-

zoek bleek, doe je Digiemme met de naam ‘ge-

reedschapmaker’ eigenlijk tekort. Het is een

firma die de engineering en de machinebouw

verzorgt voor plaatbewerkingsprocessen. Stu-

wende kracht is directeur-eigenaar Gaetano Do-

natiello die aan de hand van producten laat

zien wat allemaal mogelijk is met plaatmateri-

aal (zie ook het kader met de drie foto’s bij dit

Een perslijn in actie bij D-Effe in Brianza in Italië. Links naast de pers een haspel en een gecombineerde

aanvoer- en richtunit van Asservimenti. Rechts de mechanische vierkoloms pers van OTI met een gemo difi-

ceerde kniehefboom-aandrijving. D-Effe, een zusterbedrijf van Digiemme, verwerkt op 22 persen jaarlijks

meer dan 4.000 ton plaatmateriaal tot meer dan 100 miljoen plaatproducten (foto’s: Reinold Tomberg)

Denkend vanuit het proces

Integrale aandachtnoodzaak voor perslijnen

22-23_Hoffmann 20-06-11 13:54 Pagina 22


artikel). Hij benadrukt dat Digiemme altijd ver-

trekt vanuit een klantenwens en vervolgens een

plaatproductieproces ontwikkelt en bouwt

samen met de andere partners. Het zijn drie on-

afhankelijke bedrijven die op een ad-hoc basis

samenwerken onder de eindverantwoordelijk-

heid van Digiemme. De proceskennis van Di-

giemme is daarbij sturend.

Opvallend bij de gereedschappen van Di-

giemme is dat gekozen is voor transfergereed-

schappen. Na het invoeren van het bandmate-

riaal wordt in het eerste station de plaatuitslag

gescheiden van de band en vervolgens wordt

dit plaatmateriaal in het meervoudige stempel

stap voor stap met een transfermechanisme van

station naar station gevoerd. Digiemme kiest

duidelijk voor compleetbewerken: niet alleen

ponsen en buigen maar ook plaatbewerkingen

als koudomvormen, kalibreren, fijnstansen, prä-

gen en assemblage (mechanisch of lassen) vin-

den plaats in het stempel. Heel bijzonder is dat

Digiemme daarbij met de ene bewerking de an-

dere bewerking het stempel en de pers kan ba-

lanceren. Bijvoorbeeld het uitveren van een

ponsbewerking, dit kan storend zijn bij het pon-

sen van hard materiaal, kun je als het ware op-

vangen met de energie die in een volgend sta-

tion nodig is voor een (diepe) buigbewerking.

Je scoort veelal ‘drie vliegen in één klap’: com-

pleetbewerken maakt compacte installaties mo-

gelijk, een goed gebalanceerd gereedschap kan

werken met een pers met een lager tonnage en

bovendien resulteert een uitgekiend proces in

een hogere output. Hierbij uiteraard wel de

kanttekening dat grote transfergereedschap-

pen zinvol zijn bij seriegroottes van vijftigdui-

zend of honderdduizend stuks of meer.

10-tons servoVanuit het stempel en de productietechnologie

wordt gekozen voor de pers. Daarbij kan met

de gemodificeerde kniehefboomaandrijvingen

van OTI het wegtijdprofiel van de pers aange-

past worden aan de behoefte vanuit het bewer-

kingsproces. Bijvoorbeeld stilstaan in het onder-

ste dode punt van de pers om bij het koudom-

vormen materiaal voldoende tijd te geven om

te kunnen vloeien. Samen met Digiemme heeft

OTI ook een kleine 10-tons servomechanische

pers ontwikkeld die bovendien voorzien is van

een elektromechanisch aangedreven transfer-

systeem. Dit past in de trends die directeur Lino

Locatelli van OTI ziet voor de komende jaren:

energiebesparing door minder gebruik van hy-

draulische aandrijvingen, meer gebruik van ho-

gesterktestalen en een meer flexibele productie

(vanwege kleinere series en meer productvari-

anten). In de gereedschappen van Digiemme zie

je bijvoorbeeld dat door het wisselen van stati-

ons in de meervoudige stempels een familie van

producten gemaakt kan worden. <<<

Een bijzonderheid in de testhal van Digiemme in

Carugo in Italië: een 10-tons servomechanische pers

van OTI die tevens voorzien is van een elektro -

mechanisch aangedreven transfer mechanisme van

Digiemme. De komende jaren zullen servo-

aandrijvingen zeker aan belang winnen


Foto- en videoreportageOp de site van Metaal Magazine,

www.metaalmagazine.nl hebben we een

fotoreportage en een tweetal videore-

portages geplaatst van onze bezoeken

met F. Hoffmann aan de Italiaanse bedrij-

ven Asservimenti, OTI, Digiemme en D-

Effe (een zusterbedrijf van Digiemme als

toeleverancier en OEM’er actief op het

gebied van ‘metal stamping’).

Plaatproducten die overtuigen

Een koperen deel met een diameter van bijna

15 mm en een materiaaldikte van 1,5 mm wordt

met een productieaantal van 40/min in een 14-

voudig stempel gemaakt. Eerder waren er twee

bewerkingsstappen nodig om het lipje aan het

busje te lassen. Nu komt de ring met de lip in één

stuk uit het omvormgereedschap

Dit busje met een diameter van ongeveer 30 mm

en een hoogte van 25 mm is een automotive-part

in een kleppentrein van een automotor. Het

koud-omvormen in één keer is een alternatief

voor een aantal verspanende CNC-bewerkingen.

In de bodem van het busje is door koud-omvor-

men een verhoging ontstaan. Opvallend is ook

de, voor perswerk, scherpe rand tussen bodem

en bus. Dit product kan na het omvormen zonder

nabewerkingen ingezet worden

Een bijzonder ringvormig product: een radiator-com-

ponent met een diameter van onge veer 25 mm uit re-

latief dik materiaal. Digiemme heeft hiervoor produc-

tielijnen ontwikkeld die een aan tal productvarianten

maken met een output van 100 slagen per minuut (lijn

is getest met 120 spm). Het omvor men geschiedt in

een 11-voudig gereedschap. Voorheen was de produc-

tiesnelheid 15 stuks per minuut. Intussen zijn er voor

dit pro duct zes lijnen operationeel die een totaal pro -

duc - tieaantal halen van bijna 700 stuks per minuut

22-23_Hoffmann 20-06-11 13:55 Pagina 23


Zirkoon is een reactief metaal dat nooit puur wordt

gevonden in de aardkorst maar meestal als een

zirkoonsilicaat (ZrSiO4). Dit erts wordt hoofdzakelijk

aangetroffen in Australië, Brazilië, India, Rusland,

Zuid Afrika en Amerika. Dankzij het Kroll-proces kan

men door een vrij gecompliceerd reductieproces er

metallisch zirkoon van maken.

DOOR: KO BUIJS, INNOMET

Eigenlijk wordt het erts zirkoonsilicaat als bij-

product gevonden bij het delven van titaan- en

tinerts. De prijs van zirkoon is relatief hoog en

dat heeft te maken met de toenemende vraag

en ook door het feit dat er zoveel energie nodig

is om zirkoon te bevrijden uit zijn sterke chemi-

sche binding. Met chloreren wordt zirkoonerts

omgezet in het vierwaardige zirkoonchloride.

Daarna wordt deze verbinding gereduceerd

met magnesium waardoor er metallisch zirkoon

ontstaat en magnesiumchloride. Al met al is dit

een zeer energieconsumerend proces. Als bij-

product ontstaat er ook nog zo’n 1% tot 3%

hafnium. Zirkoon valt onder de reactieve meta-

len omdat het aan het oppervlak zonder elek-

trolyt al een hechte en dichte zirkoonoxidehuid

Een monster van een titaanzirkoonnikkellegering zwevend in vacuümkamer van de Electrostatic Levitator (ESL)

van Nasa Marshall Space Flight Center (MSFC). Met behulp van statische elektriciteit lukt het om een druppel

met een diameter van pakweg 3 mm tot 4 mm te laten zweven voor onderzoeksdoeleinden. Het zweven

voorkomt dat bijvoorbeeld een contact met een wand de meetresultaten beïnvloeden (foto’s: Nasa)

Chemische samenstelling in % Zirkoonkwaliteit met UNS nummer

Zr702 Zr704 Zr705 Zr706

R60702 R60704 R60705 R60706

Zr+Hf 99,2 97,5 95,5 95,5

Hf maximaal 4,5 4,5 4,5 4,5

Fe+Cr <=0,2 0,2-0,4 <=0,2 <=0,2

Sn -- 0,1-2,0 -- --

H 0,005 0,005 0,005 0,005

N 0,025 0,025 0,025 0,025

C 0,05 0,05 0,05 0,05

Nb -- -- 2,0-3,0 2,0-3,0

O 0,18 0,18 0,18 0,16

Edele oxidehuidkenmerkt metallisch Zr

Tabel 1. Chemische samenstelling van zirkoon en zirkoonlegeringen.

24-25-27_Zirkoon 20-06-11 13:58 Pagina 24


vormt. Men denkt wel eens dat zirkoon een

edel metaal is omdat het zich zo enorm edel ge-

draagt maar dat is niet het geval. De oxidehuid

is edel en zeer stabiel waardoor het onderlig-

gende metaal optimaal beschermd blijft tegen

allerlei chemische reagentia. Op dit gebied wint

zirkoon het ook van haar zustermetaal titaan en

dat vooral bij verhoogde temperaturen. Dit

komt vooral tot uiting bij de bereiding van sal-

peterzuur waar zirkoon een extreme weerstand

tegen corrosie biedt en dat zelfs indien er chlo-

riden aanwezig zijn. Ook kan men met zirkoon

de procestemperaturen probleemloos verhogen

waardoor men efficiënter kan werken. In tabel

1 wordt de chemische samenstelling weergege-

ven van de meest voorkomende commerciële

zirkoonkwaliteiten. Zirkoon 702 is de enige

technisch zuivere zirkoonkwaliteit die op de

markt wordt gebracht. In tabel 2 staan de fysi-

sche eigenschappen van zirkoon en zirkoonle-

geringen weergegeven en in tabel 3 de mecha-

nische waarden. Wat vooral opvalt in tabel 3 is

de substantiële toename van de rekgrens en de

treksterkte naarmate het materiaal hoger gele-

geerd wordt terwijl de rek vrijwel constant

blijft. Zirkoon heeft beneden 865 ºC een hexa-

gonale pakkingstructuur (�-fase) welke trans-

formeert naar een kubisch ruimtelijke structuur

(�-fase) boven deze temperatuur. Deze �-fase

kan men met geen enkele warmtebehandeling

bij kamertemperatuur verkrijgen. Vanwege de

hexagonale bolstapelingsstructuur hebben de

atoomroosters slechts twee glijvlakken en dat

betekent dat zirkoon net als titaan niet gemak-

kelijk te deformeren is. Verontreinigingen heb-

ben een behoorlijke positieve invloed op de me-

chanische waarden van het zirkoon.

Legeringselementen kunnen de vorming van de

�-fase bevorderen of de �-fase. Dit worden dan

ook wel �- of �-stabilisatoren genoemd. Ele-

menten die de � -fase bevorderen zijn alumi-

nium, antimoon, tin, beryllium, hafnium, stik-

stof, zuurstof en cadmium. Stabilisatoren die de

�-fase bevorderen zijn ijzer, chroom, nikkel, mo-

lybdeen, koper, niobium, tantaal, vanadium,

uranium, titaan, mangaan, kobalt en zilver. Van-

wege de hexagonale structuur zijn waarden

zoals uitzettingscoëfficiënt, treksterkte, rek en

de buigweerstand variabel in afhankelijkheid

van de oriëntatie van het kristalrooster.

SalpeterzuurRoestvaststaal AISI304 heeft altijd bijzonder

goed gefunctioneerd in de bereiding van salpe-

terzuur binnen bepaalde procesomstandighe-

den. Werd de concentratie of de temperatuur te

hoog dan begon men de beperkingen te zien

en moest men hoger met chroom gaan legeren

of men maakte ook wel de wanddiktes veel

zwaarder. Het laten toenemen van het mo-

lybdeengehalte blijkt nauwelijks enig positief

effect te hebben op de prestaties van het auste-

nitisch roestvaststaal. Ondanks diverse maatre-

gelen blijkt toch de levensduur van dergelijke

apparatuur beperkt te zijn omdat het roestvast-

staal gevoelig blijkt te zijn voor spleet- en span-

ningscorrosie in milieus waar ook chloriden in

het salpeterzuur aanwezig zijn. Daarom bleek

al gauw dat men beter titaan kon gaan inzetten

maar het ultieme materiaal voor de bereiding

van salpeterzuur blijkt toch zirkoon te zijn. Bij

zuurconcentraties tot 70% en een temperatuur

tot 260 ºC blijkt de corrosiesnelheid niet groter

te zijn dan 2,5 micrometer per jaar en dat is ex-

treem laag. De potentiaal van de passieve zir-

koonoxidehuid is beduidend hoger dan die van

roestvaststaal. Daarom hebben zelfs de agres-

sieve verontreinigingen zoals ferrichloride en

zeswaardige chroomionen geen nadelige in-

vloed op de corrosieprestaties van zirkoon in

heet salpeterzuur.

Samengevat kan men stellen dat zirkoon in sal-

peterzuur niet gevoelig is voor allerlei variaties

in zuurconcentratie, zuiverheidgraad, tempera-

tuur en in welke conditie het salpeterzuur zich

dan bevindt. Indien echter de zuurconcentratie

hoger is dan 70% is er een geringe kans op

spanningscorrosie wat geheel geëlimineerd kan

worden door eerst spanningsvrij te gloeien op

565 ºC gedurende een half tot een heel uur. Ook

In de nucleaire sector wordt zirkoon toegepast

vanwege de lage thermische neutronenabsorptie

van zirkoon (foto: Areva)

M A T E R I A L E N

Fysische eigenschappen Zirkoon 702 Zirkoon 705

Atoomnummer 40 --

Atoomgewicht 91,22 --

Soortelijk gewicht 6,51 6,64

Kristalstructuur (�-fase) Hexagonaal < 865 ºC --

Kristalstructuur (�-fase) -- Kubisch ruimtelijk

Kristalstructuur (�+� fase) Kubisch ruimtelijk gecenterd > 854 ºC

gecenterd > 865 ºC Hexagonaal + kubisch

ruimtelijk gecenterd < 854 ºC

Smeltpunt ºC 1852 1840

Kookpunt ºC 4377 4380

Uitzettingscoëfficiënt bij 20 ºC 5,98.10-6 6,3.10-6

Thermische geleidbaarheid in W/m ºK 13 10

(tussen 300-800 ºK)

Elektrische weerstand bij 20 ºC in 39,7 55

micro-ohm.cm

Kwaliteit Zr702 Zr704 Zr705 Zr706

Treksterkte in MPa 379 411 552 510

Rekgrens 0,2% in MPa 207 241 379 345

Rek in % 16 14 16 20

>>>

Tabel 2. Fysische eigenschappen van ongelegeerd en gelegeerd zirkoon.

Tabel 3. De mechanische waarden van zirkoon en zirkoonlegeringen.

24-25-27_Zirkoon 20-06-11 13:58 Pagina 25

KOST WEINIG.

MAAR PRESTEERT

VEEL!

Handtmann HBZ® CompactCell

KRACHTIG. SNEL. COMPACT.

Horizontaal bewerkingscentrum in compacte uitvoering

Tafelafmeting 2.000 x 1.000 mm (lengte x breedte)

Op de behoefte toegesneden automatiseringsopties

Onovertroffen prijs/prestatieverhouding

Aerospace, automotive, solarindustrie, machinebouw, modellen- en matrijzenbouw

www.handtmann.de/HBZ-CC

Voor de bewerking van verspaningsintensieve onderdelen tot 2 x 1 m zet de HBZ CompactCell nieuwe standaards.van een nieuwe machinegeneratie. Tegen een verrassend gunstige prijs.

Voor de bewerking van verspaningsintensieve onderdelen tot 2 x 1 m zet de HBZ CompactCell nieuwe standaards.

HBZ_CC_191x130_196x136_niederländlisch.indd 1 16.06.2011 12:58:53

Altijd een passende oplossing voor uw verspanende productie

0229 54 24 85 - [email protected] - www.dormac.nl

Doosan | Alzmetall | Kiheung | Dahlih |

5-assig bewerken met Dormac

Alzmetall

Geen corrosietoeslagZirkoon is een veelzijdig metaal dat naast de nucleaire sec-

tor ook met veel succes wordt toegepast in de chemie.

Men kan dan denken aan het gebruik in organische en an-

organische omstandigheden maar ook in sterk alkalische

milieus. Ook in vele gesmolten zouten levert zirkoon uit-

stekende resultaten waardoor het ook grotendeels warm-

tewisselaars in grafiet kan vervangen. Hoewel zirkoon niet

goedkoop is heeft het gebruik er toch toe geleid dat men

kosten kan besparen omdat men minder stops heeft en

minder onderhoud. Doordat men geen corrosietoeslag

hoeft te geven kan materiaal worden uitgespaard en de

overdracht van warmte wordt hierdoor bevorderd. Dank-

zij de harde oxidehuid kunnen de vloeistofsnelheden ook

verhoogd worden en dat leidt tot een beter rendement.

Net als bij titaan bevordert de harde oxidehuid een drup-

pelvormige condensatie waardoor het rendement van

warmtewisselaars en condensors wordt verbeterd. Dankzij

de lage thermische uitzetting heeft men ook minder last

van thermische vermoeiing aan apparaten die geschikt

moeten zijn voor thermische wisselbelastingen. Kortom

zirkoon is een uniek materiaal dat qua soortelijk gewicht

uitkomt tussen titaan en roestvaststaal.

dient men erop toe te zien dat de constructie

dusdanig ontworpen wordt dat er geen hoge

mechanische spanningen kunnen ontstaan. In

het algemeen moet men na het gloeien beitsen

en dat kan het beste gebeuren in een oplossing

van 25% tot 50% salpeterzuur, 3% tot 7% wa-

terstoffluoride en de rest water. Om waterstof-

opnamen tijdens het beitsen te voorkomen

moet de verhouding tussen salpeterzuur en wa-

terstoffluoride minimaal 10 tot 1 zijn. Na het

beitsen dient men de producten intensief te

spoelen.

Een ander gevaar is de vorming van mogelijke

putcorrosie zodra zirkoon wordt geplaatst in de

dampfase van salpeterzuur waar ook chloriden

aanwezig zijn. De reden is dat de oxidatie van

chloriden (waardoor chloorgas ontstaat) deze

putcorrosie op gang kan brengen. Indien het

zirkoonoppervlak in goede conditie is door het

afdoende te beitsen, blijkt die kans toch zeer

gering te zijn. Ook kunnen bepaalde concentra-

ties fluoride-ionen in salpeterzuur een corrosie-

dreiging vormen maar dat kan men weer be-

strijden door zirkoonnitraat toe te voegen aan

dit medium omdat de fluoriden hierdoor wor-

den gebonden.

Zirkoon kan in principe goed worden verwerkt

mits men de volgende parameters goed in acht

neemt en dat zijn hoge voedingen, lage snijsnel-

heden en overvloedig gebruik van een snijolie-

emulsie. Dit heeft vooral te maken dat zirkoon

snel koud verstevigt en daarom moet men gro-

tere vrijloophoeken hebben van de snijgereed-

schappen dan men normaal gewend is. Op deze

wijze kan een beitel dieper het materiaal bin-

nendringen in de verstevigde laag.

Het opslaan van zirkoonresiduen vraagt extra

aandacht omdat zirkoon door zijn reactiviteit

enorm brandbaar is bij een bepaalde verhou-

ding tussen oppervlak en volume. Tijdens het

verbranden komt zeer veel energie vrij waar-

door de oxidatie praktisch gezien haast niet

meer te stoppen is. Zeer kleine deeltjes zoals

slijpstof en fijne spanen kunnen dan ook vrij ge-

makkelijk tot zelfontbranding komen. Daarom

moet men dergelijke residuen verantwoord op-

slaan en dat betekent dat deze altijd onder

water dienen te staan.

Zirkoon is uitstekend lasbaar en op zich is het

zelfs vrij eenvoudig uit te voeren mits men de

juiste lasparameters hanteert. Net als bij titaan


is het van groot belang dat niet alleen de las-

zone maar ook het afkoelende metaal wordt

beschermd tegen het binnendringen van zuur-

stof. Boven 400 oC kan gemakkelijk zuurstof in

het oppervlakte dringen die het zirkoon gaat

verbrossen en om die reden zal er achter de las -

toorts een sleepslof gemonteerd moeten wor-

den die het materiaal beschermt met behulp

van een inert gas.

Zirkoon wordt meestal gelast met het TIG- of

het MIG-lasproces. In sommige gevallen kan dit

ook plaatsvinden met het plasma- of elektro-

nenstraallassen. Ook is het laserlassen een goed

alternatief. Zirkoon is niet giftig en dat verge-

makkelijkt het lasproces. Dankzij de lage ther-

mische uitzetting heeft men tijdens het lassen

weinig last van vervormingen en spanningen.

Wel is het van groot belang dat men van tevo-

ren goed ontvet en grondig reinigt. Zirkoon is

slechts aan een paar andere metalen te lassen

en dat zijn titaan, vanadium en niobium. Wel

kan men zirkoon aan roestvaststaal of koolstof-

staal lassen met het explosieve lasproces en

voorbeelden zijn pijpenplaten of platen die na

het explosieve lasproces worden gewalst ten be-

hoeve van reactorvaten.

ToepassingenZirkoon blijkt een veelzijdig metaal te zijn dat

vooral toegepast wordt in de chemie en in de

nucleaire sector. Dit laatstgenoemde gebied is

vooral te danken aan de lage thermische neu-

tronenabsorptie van zirkoon. Zoals eerder ge-

steld, blijkt het bijzonder goed te functioneren

in de handling en recycling van salpeterzuur

maar ook wordt het met succes toegepast in de

bereiding van ammoniumnitraat en vele orga-

nische zuren. In de nucleaire sector wordt het

vooral toegepast als omhulling ten behoeve van

de brandstofstaven omdat de thermische neu-

tronenabsorptie zo laag blijkt te zijn. Het is ook

mogelijk om zirkoon te gieten en daarom wor-

den er onderdelen van gegoten zoals pomphui-

zen, waaiers, afsluiterhuizen enzovoort. Het

gieten vraagt wel bijzondere aandacht in ver-

band met de hoge reactiviteit van het materiaal.

Daarom is het relevant te melden dat het gieten

van zirkoon relatief weinig plaatsvindt.

Zirkoon is ook kleurbaar en dat doet men met

behulp van atomaire zuurstof die de oxidehuid

enigszins verdikt. De oxidehuid is van nature

transparant en kleurloos en door verdikking van

deze huid krijgt men een andere brekingsindex

waardoor men alle kleuren van de regenboog

kan verkrijgen (prisma-effect). Met andere

woorden: het heeft niets te maken met het aan-

brengen van een coating wat men veelal denkt

maar met een natuurlijke verdikking. Deze ei-

genschap is vooral van belang indien men siera-

den of brilmonturen van zirkoon gaat vervaar-

digen. Voor de industriële toepassingen heeft dit

anodisch kleuren verder geen betekenis. <<<

Zirkoon plaatmateriaal. Zirkoon kan in principe goed

worden verwerkt en is goed lasbaar (foto: Ko Buijs)

Zr uniek materiaal tussen Ti en rvs

M A T E R I A L E N

24-25-27_Zirkoon 20-06-11 13:58 Pagina 27


Op 26, 27 en 28 mei hield Matec in Köngen (D) ten zuiden van Stuttgart open huis. Behalve dat er een paar grote Matec machines in

werking en in opbouw te zien waren, had het bedrijf ook een primeur. De nieuwe Matec 30 HVE heeft een iets andere opbouw dan de

bekende HV series. De solide Matec’s komen daarmee in een segment waar iets meer concurrentie is. Maar de hoofdmoot van de productie

blijft liggen bij robuuste machines op maat. Want de toepassing van de klant bepaalt bij Matec het design.


De nieuwe Matec 30 HVE moet gezien worden

als een eenvoudigere versie van de 30 HV uit-

voeringen. De nieuwe machine stond tijdens

het open huis meteen naast de ingang en was

een duidelijk lagere en smallere machine dan de

Matec HV-machines. De 30 HVE is dan ook ont-

wikkeld als een machine die qua transport in

een normale vrachtwagen of in een normale

container past, iets dat voor de overige Matec

machines niet geldt. De machine is daardoor

smaller, maar ook langer omdat het gereed-

schapmagazijn nu in het verlengde van de tafel

staat en niet, zoals bij de andere Matec HV-ma-

chines, geïntegreerd is in de bewegende kolom.

Dit gereedschapsmagazijn heeft plaats voor

dertig gereedschappen. Het standaard bereik

van de machine in de X-as is 1.500 mm met de

zwenkkop in horizontale positie en 1.300 mm

met de zwenkkop verticaal. De Y-as kan over

600 mm bewegen en de Z-as over 800 mm. Net

als de andere 30 HV-types, heeft ook de 30 HVE

een geïntegreerde draaitafel met direct drive

aandrijving. De diameter van de draaitafel be-

draagt 630 mm. De spindel kan maximaal

Deze grote Matec 50 HVU met draaizwenkkop heeft een draaitafel met een doorsnede van 2.200 mm (foto’s: Paul Quaedvlieg)

Robuustemachines op maat

28-29_Matec 20-06-11 14:12 Pagina 28


10.000 min-1 maken en de gereedschapopname

is van het type SK 40 of HSK 63A. Door de geïn-

tegreerde draaitafel en de lange Z-as kan de

Matec 30 HVE gecompliceerde producten aan in

3D en vijfzijdige bewerking.

GrootverspaningMidden in de hal bij Matec stond een grote

50 HVU in opbouw. Een imposante machine

met een X-as van 8.000 mm, een grote vaste

tafel en een enorme draaitafel met een door-

snede van 2.200 mm met torquemotoraandrij-

ving. Deze draaitafel heeft een maximaal toe-

rental van 200 min-1. Deze machine beschikt

over de nieuwste draaizwenkkop. Deze kop is

ontwikkeld door een samenwerkingsverband

tussen Matec (kennis), Kessler (torquemotoren

en motorspindels) en Sempuco (rondtafels en

freeskoppen). Met de draaizwenkkop verandert

de 50 HVU in een zesassige CNC-machine voor

compleetbewerking. De kop zit aan de kolom

vast middels een rondtafel met wormwielaan-

drijving. De schuine verdraaiing vindt plaats

door middel van een torquetafel. De beweging

van de kop gebeurt volledig synchroon. De

draaizwenkkop heeft een maximaal draaimo-

ment van 1750 Nm en een zwenkhoek van

± 185 graden.

SpecialiteitHans Blomen, directeur van Limas CNC-machi-

nery, de Benelux-importeur en vertegenwoordi-

ging van Matec in Neer, legt uit waar de specia-

liteit van Matec ligt en waarmee ze zich onder-

scheiden ten opzichte van andere fabrikanten

van CNC-machines. “Matec ontwikkelt en

bouwt robuuste metaalbewerkingsmachines

voor het bewerken van aluminium, staal en an-

dere geavanceerde metalen. In totaal heeft

Matec nu zo’n dertienhonderd CNC-machines

wereldwijd verkocht. Meer dan negenhonderd

van deze machines zijn uniek. Wij engineeren

op maat, waarbij de achterkant van de machine

vaak is opgebouwd met standaard componen-

ten, maar de voorzijde (bewerkingsruimte) juist

op maat wordt gemaakt.” Daarom worden de

frames van Matec machines ook gelast en niet

gegoten. Blomen: “Gegoten frames zijn alleen

rendabel als je veel standaardmachines hebt en

je grote series hiervan kunt gieten. Dat is bij

Matec niet van toepassing, bijna geen enkele

machine is hetzelfde.”

Even later zien we een fraai staaltje engineering

van een opspantafel op maat. Op een Matec

30 L (langbedmachine) staat een lange smalle

opspantafel voor de bewerking van profielen.

De tafel heeft een totale lengte van 6.000 mm,

maar kan in twee delen van 3.000 mm over de

lengte verdraaien. “Belangrijke vereiste was dat

de tafel een maximale doorbuiging had van

0,02 mm over de totale lengte van 6 meter”,

legt Blomen uit. “Ook als beide tafels onder een

bepaalde hoek staan.”

Veel orders uit Nederland Blomen is redelijk tevreden als het aankomt op

het aantal verkochte machines in de Benelux.

“Zo’n 10 procent van de omzet van Matec komt

uit de Benelux. Daar zijn we best trots op. On-

langs hebben we een grote vijfassige portaal-

machine geïnstalleerd van het type Matec 40P

bij Bergmans Tools uit Lommel (B). Daarnaast

hebben ze al een Matec 50 HV en 30 HV in be-

drijf.”

Maar ook de toekomst ziet er goed uit. Recent

zijn er flinke orders afgesloten met VDL en Aal-

berts Industries voor de levering van diverse ma-

chines. Kluin Wijhe (Aalberts Industries) be-

stelde een 30 HV met een bereik van 5.000 mm

bij 800 mm bij 1.100 mm (X,Y,Z). Blomen: “Deze

machine heeft een horizontale rondtafel en een

op luchtkussen verplaatsbaar tegencenter voor

de bewerking van assen. Bijzonder aan deze

machine is de verlengde spantafel waardoor

zowel rondtafel als tegencenter altijd buiten

het werkbereik op de tafel kunnen blijven

staan.”

Mifa (ook Aalberts Industries) tekende een con-

tract voor de levering van een zwenktafelma-

chine met een lengte van 5.000 mm. De tafel kan

in zijn geheel zwenken over ± 110 graden. De

tafel is deelbaar in twee afzonderlijke eenheden

van elk 2.500 mm. “De machine wordt voorzien

van een nulpunt spansysteem en is volledig voor-

bereid voor automatisering”, legt Blomen uit.

“Na oplevering wordt ter plaatse een koppeling

gemaakt met een palletlader voor pallets van

2.500 mm bij 400 mm of 5.000 mm bij 400 mm.

Deze pallets dienen als productdragers. Mifa

heeft meteen een optie genomen voor de leve-

ring van een tweede machine.” <<<


Speciale orderETG (VDL) tekende onlangs een contract voor de levering van twee 50 HV machines (zie tekening) ter vervan-

ging van bestaande horizontale machines van Hüller Hille. De machines krijgen geen spantafel maar een pal-

letopname. Het maximale werkbereik is

1.000 mm bij 1.000 mm bij 1.000 mm. De ma-

chines bewerken zowel vijfassig als vijfvlaks.

De machines worden uitgerust met een pallet-

lift voor negen pallets met een maximaal toe-

laatbaar gewicht van 1500 kg. De automatise-

ring is een samenwerking met Cellro en soft-

warematig wordt alles aangestuurd door So-

flex. Het aantal gereedschappen bedraagt

300 stuks per machine. De spindel is een

HSK100 met een vermogen van 44 kW en

12.000 min-1. ETG heeft een optie genomen

voor nog eens twee machines.

Over enkele maanden levert Limas CNC-machinery een speciale

Matec 50 HV met palletlift en plaats voor negen pallets

Met de 30 HVE

introduceert Matec

een compactere

machine die normaal

te transporteren is

28-29_Matec 20-06-11 14:12 Pagina 29


De ontwikkelingen bij CNC-besturingen zijn

veelomvattend. Enerzijds introduceren bepaalde

fabrikanten eenvoudigere besturingen voor een

minimum aantal assen en goedkope machines, weer

anderen bouwen voort op complexe besturingen en

zorgen voor meer functionaliteit. Dialoogbesturing

wordt populairder, bepaalde merken die ooit alleen

volgens ISO programmeerden, bieden nu ook

software aan voor dialoog. En globalisering speelt

een steeds grotere rol. Europese fabrikanten leveren

aan het Verre Oosten en de eerste volwassen

Chinese CNC-besturingen zijn al waargenomen. Hier

volgt de stand van zaken op CNC-gebied aan de

vooravond van de EMO 2011.


Een CNC-besturing is een element van een me-

taalbewerkingsmachine waar elke operator,

machine-insteller of programmeur dagelijks

mee te maken heeft. Door een verregaande au-

tomatisering, krachtige CAM-pakketten ener-

zijds maar ook de vraag naar goedkopere en

eenvoudigere machines anderzijds is er een

tweespalt bij de besturingen ontstaan.

Een fabrikant die aan de bovenzijde van de

markt opereert is Heidenhain. Besturingen van

deze fabrikant worden veel verkocht aan ma-

chinefabrieken die CNC-machines leveren aan

onder meer matrijzenbouwers. Deze, vaak com-

plexe producten, vragen om een solide en

nauwkeurige besturing. “Een CNC-besturing

bevindt zich in een spanningsveld tussen nauw-

keurigheid, snelheid en oppervlakteruwheid”,

legt Paul Venema van Heidenhain uit. “De re-

produceerbaarheid van de banen is van groot

belang om de oppervlakte goed te krijgen. Ook

is een constante snelheid van de frees van groot

Krachtige CNC-besturingen, zoals deze Heidenhain iTNC 530, hebben alles in zich om producten nauwkeurig,

snel en vijfassig te kunnen bewerken (foto: Paul Quaedvlieg)

Tweespalt bij CNC-ontwikkelingen

30-31-32-33-35_Besturingen 20-06-11 14:12 Pagina 30


belang. Daarom is de dataverwerking van de

nieuwste generatie CNC-besturingen nog snel-

ler en nauwkeuriger.”

Intelligent verspanenHeidenhain spreekt zelf van ‘Intelligent Machi-

ning’. Daaronder vallen optionele zaken als

Adaptive Feed Control en Dynamic Collision

Monitoring. Bij Adaptive Feed Control voelt de

spil aan het opgenomen vermogen hoeveel ma-

teriaal er verspaand wordt. De voedingsnelheid

wordt daarop aangepast. Bij meer materiaal

gaat de voeding omlaag, bij minder materiaal

omhoog. In zijn totaliteit wordt de bewerking -

snelheid geoptimaliseerd, wat zeker bij vijfas-

sige bewerkingen van belang is. Een andere be-

langrijke feature bij vijfassig verspanen is de

geïntegreerde Dynamic Collision Monitoring.

Venema: “Deze functionaliteit voorkomt bot-

singen tussen het gereedschap en machinecom-

ponenten of tussen het gereedschap en de op-

spanmiddelen. Hierbij kan de gebruiker zelf met

behulp van een ‘Fixturewizard’ zijn eigen op-

spanmiddelen in de besturing brengen. Daar-

naast bestaan er tabellen van de meest ge-

bruikte opspanmogelijkheden.

IntuïtiefEen andere factor waar fabrikanten van CNC-

besturingen en machines mee te maken hebben

is de uitloop en het mogelijk toekomstige tekort

aan ervaren operators. “De nieuwe generatie

operators is opgegroeid met computers”, legt

Venema uit. “Die willen snel, eenvoudig en in-

tuïtief kunnen programmeren. Daarom heeft

Heidenhain de intuïtieve gebruikersinterface

Smart.NC ontwikkeld voor de iTNC530 bestu-

ring. Door deze meer ‘windows’-achtige manier

van programmeren, met de bekende mappen-

structuur, kan de ‘jeugdige’ operator sneller en

makkelijker uit de voeten. Voor complexe be-

werkingen verdiepen extra schermen de func-

tionaliteit van de betreffende bewerking. Maar

ook de mensen die reeds ervaring hebben met

de klaartekst-dialoogprogrammering van Hei-

denhain werken zoals ze zijn gewend met de

volledige functionaliteit van de besturing.”

EenvoudigOm tegemoet te komen aan de vraag voor een-

voudigere compacte besturingen introduceerde

Heidenhain vorig jaar de nieuwe contourbestu-

ring TNC 620. Tot nu waren bij de digitale bestu-

ringen van Heidenhain de hoofdcomputer en

de separate regelcomputer in de schakelkast

ondergebracht. Bij de TNC 620 wordt de hoofd-

computer, direct achter het 15” XGA-beeld-

scherm en samen met het toetsenbord in de be-

dieningskast gemonteerd. Hiermee komt rela-

tief dure bekabeling te vervallen. Als geheugen-

medium voor de NC-programma’s en het PLC-

programma is voor een Compact Flash-kaart ge-

kozen. Deze geheugenkaart is ongevoelig voor

mechanische trillingen en geeft daarom opti-

male zekerheid voor de gegevens.

De basis van de bediening blijft hetzelfde als bij

de overige Heidenhain besturingen, waardoor

een ervaren TNC-gebruiker zich meteen thuis

zal voelen op de TNC 620.

OnderkantEen andere grote speler op het gebied van CNC-

besturingen, Siemens, introduceerde op de

EMO 2009 in Milaan al een eenvoudigere bestu-

ring, namelijk de Sinumerik 828D. Metaal Ma-

gazine heeft daar al vaker over gepubliceerd.

Deze besturing is ontwikkeld voor draaien

freesmachines.

“De Sinumerik 828D moet gezien worden als de

besturing voor de zogenaamde algemene werk-

plaatsbewerkingsmachines”, legt Daniël Kof-

man van Siemens Nederland uit. “Deze bestu-

ring is geschikt voor alle bewerkingscentra in-

clusief vijfassig met maximaal vier assen simul-

taan en alle draaibanken met een slede of

revolver, dus ook aangedreven gereedschappen

Y-as en subspil. Maar onlangs hebben we de fa-

milie van CNC-besturingen uitgebreid ‘naar de

onderkant’ met de 828D Basic. Deze heeft de-

A U T O M A T I S E R I N G

Open CNC-besturingBinnen de metaalindustrie wordt er veel gebruik gemaakt van de CNC-besturingen van Siemens, Fanuc en Hei-

denhain. Toch zijn er machinebouwers die kiezen voor andere besturingen die meer ‘open’ zijn en waarmee

de softwareontwikkelaars net iets meer kunnen doen dan met de gevestigde orde. Een van die bedrijven is

het Nederlandse Voortman Automatisering, een bekende speler in de bewerking van staalprofielen. Zij ont-

wikkelen en bouwen machines voor de staalbouwindustrie en gebruiken de besturingen van Beckhoff. De be-

sturingen van de Voortman machines zijn zo ontworpen dat deze onderling in een complete productielijn met

elkaar moeten kunnen communiceren. In theorie zou één operator in staat moeten zijn een complete Voort-

man installatie, bestaande uit meerdere machines en processen, te kunnen bedienen. De Beckhoff CNC soft-

ware is een uitbreiding van het Twincat pakket. Dit pakket draait als soft PLC/CNC in realtime op een standaard

of industriële PC. Met behulp van de snelle Ethercat veldbus worden de servoassen en I/O’s aangestuurd die

de CNC-bewerking uitvoeren, maar ook de overige hulpassen en aan- en afvoersystemen. Doordat Twincat

draait op moderne PC processoren (Dual, Quad, multicore, 64 bit OS) blijft er voldoende rekenkracht over voor

overige ‘high level’ functies zoals vision systemen, data analyse voor conditie monitoring, robots, HMI/SCADA,

MES, databases et cetera. De totale besturing is in één controller te plaatsen met alle voordelen daarbij (kosten,

data-integratie, eenvoudige datakoppeling, assen koppelen, synchroniseren, enz.).

>>>

Voortman Automatisering is een van de machinebouwers die de open besturingen van Beckhoff gebruiken en hier hun

eigen software op laten draaien (foto: Paul Quaedvlieg)



zelfde interface (Sinumerik Operate) en moge-

lijkheden als de 828D, maar heeft een iets klei-

ner beeldscherm (8.4”) en is iets beperkter in bij-

voorbeeld blokverwerkingstijd, look ahead, en

intern geheugen.”

Het beeldscherm, de toetsen en de CNC-elektro-

nica vormen één geheel met slechts enkele in-

terfaces en kabels, waardoor een maximale be-

schikbaarheid wordt bereikt. Het bedieningspa-

neel is van gegoten magnesium en aangezien

de nieuwe CNC geen slijtageonderdelen zoals

een ventilator, harde schijf of batterij heeft, is

deze volledig onderhoudsvrij.

“De 828D Basic is onlangs geïntroduceerd op de

IMTEX in Delhi (India) en de CIMT 2011 in Bei-

jing”, legt Kofman uit. “Daar zijn meteen veel

orders geplaatst door vooral Indiase, Taiwanese

en Chinese machinebouwers. We hebben nog

nooit zo'n succesvolle introductie van een

nieuwe besturing gehad.”

Beperking is mechanischModerne processortechniek en softwarearchi-

tectuur vormen de basis van de 80-bits-nano FP-

nauwkeurigheid (floating point) van de 828D

Basic. Softwarematig zijn in de hele NC, drive en

encoderketen nauwkeurigheidswaarden van

één duizendste nanometer mogelijk. “Hierdoor

wordt de nauwkeurigheid die in de praktijk kan

worden behaald niet beperkt door de bestu-

ringstechniek, maar door de mogelijkheden van

de mechanische componenten van de freesma-

chine”, legt Kofman uit. De Sinumerik 828D

Basic M is niet alleen zeer nauwkeurig, maar

ook flexibel inzetbaar. Ze biedt niet alleen een

groot aantal technisch geavanceerde cycli voor

draai-, boor- en freesbewerkingen, maar is ook

geschikt voor matrijsbewerkingen. Om de snel-

heid en de oppervlaktekwaliteit te bereiken die

hiervoor nodig is, is de Sinumerik 828D familie

voorzien van het technologiepakket Sinumerik

MDynamics met de intelligente bewegingsbe-

sturing Advanced Surface dat ook in de high-

end-besturingen 840D sl wordt gebruikt. Met Si-

numerik Operate beschikken zowel de 828D fa-

milie als de 840D sl over dezelfde intuïtieve ge-

bruikersinterface. Kofman: “De besturing kan

zowel in dialoog worden geprogrammeerd met

Shopmill of ShopTurn, als in DIN-ISO, evenals

een mix van beiden. Alle cycli die beschikbaar

zijn in Shopmill, zijn dat ook in de ISO omgeving

evenals de krachtige 3D simulatie. Hiermee kun-

nen altijd snel en eenvoudig alle CNC-program-

ma’s worden gemaakt.”

CommunicatieCNC-besturingen maken gebruik van de laatste

stand der techniek op elektronicagebied. Zo

heeft de Sinumerik 828D familie optioneel de

functie Easy Message. Hiermee wordt de opera-

tor of de medewerker die voor de machine ver-

antwoordelijk is per SMS op de hoogte gehou-

den van alle belangrijke procesgegevens van

het productieproces. Als een machine van

nieuwe onbewerkte onderdelen moet worden

voorzien of als een frees de grens van zijn stand-

tijd heeft bereikt, versturen de Sinumerik 828D

besturingen de betreffende informatie naar de

juiste persoon. Op deze manier wordt de pro-

ductiviteit van de machine verder verbeterd.

Cyclustijden omlaagHet Amerikaanse Hurco is qua besturing altijd al

een aparte fabrikant geweest. Op vakbeurzen

wordt een demonstratie aan een Hurco ma-

chine vaak gedaan door een aantrekkelijke

blonde dame. Het bedrijf wil hiermee vooral

laten zien dat hun besturing niet complex is en

De 828D Basic besturing is de laatste uitbreiding van Siemens aan de onderzijde van de CNC-besturingen (foto: Siemens)



dat producten vrij snel te programmeren zijn.

Het meer en meer inzetten van vijfassige bewer-

kingscentra om cyclustijden te verkleinen legt

een grote druk op de programmeercapaciteit

van metaalbewerkers. De Hurco WinMax V8

dialoogbesturing maakt het de machinebedie-

ner mogelijk om gemakkelijk en daardoor snel

vijfzijdige bewerkingen direct aan de machine

zonder externe programmeerplaats te pro-

grammeren.

Maar ook Hurco blijft de WinMax besturing con-

tinu verbeteren en upgraden. Frank Smets van

Hurco Nederland: “Metaalbewerkers worden

steeds uitgedaagd de cyclustijd van componenten

te verminderen. Dit met behoud van een hoge

kwalitatieve afwerking. Met de nieuwe UltiMotion

oplossing, een geavanceerd software-based mo-

tion systeem van Hurco, zijn machines in staat om

de cyclustijd te verkorten met 30 procent. Dit is

software voor aansturing van de assen die veel ge-

lijkmatigere asbewegingen genereert. Het reduce-

ren van ‘jerk’ in de machinebewegingen maakt ho-

gere voedingssnelheden mogelijk en verbetert te-

vens de oppervlaktegesteldheid. Ook de machine-

levensduur wordt positief beïnvloed.”

De blokverwerkingssnelheid ligt bij Hurco op een

waarde tot 2277 blokken per seconde. Standaard

is deze besturing tot vijfassig simultaan in te zetten.

ChattenSteeds vaker worden ook de Hurco machines in

onbemande productie ingezet. Met de nieuwe

Hurco Ultimonitor kan elke machine, die met de

nieuwe WinMax V8 besturing is uitgerust, van

afstand via een internetkoppeling in de gaten

worden gehouden. Zo kan men op afstand de

bewerking volgen via een webcam en actuele

machinewaardes tijdens de bewerking zien.

Verder zal de machine melding geven als de be-

werking gestopt is, hetzij door bijvoorbeeld ge-

reedschapbreuk of door het succesvol beëindi-

gen van het bewerkingsprogramma.

Tijdens de bemande machine-uren kan de func-

tie Ultimonitor ook worden ingezet voor klant-

ondersteuning bij programmeer- en servicevra-

gen. Zo is er een online chatfunctie, die het de

bediener mogelijk maakt om informatie uit te

wisselen zonder last te hebben van omgevings-

lawaai. Ook heeft de bediener toegang tot de

Hurco online university waar veel informatie be-

schikbaar is voor ondersteuning van het bewer-

kingsproces.

AutomatiseringSteeds meer robots nemen taken op zich als het

beladen en ontladen van bewerkingsmachines,

ontbramen van componenten en het meten

hiervan. Fanuc, dat zowel robots als CNC-bestu-

ringen ontwikkelt en fabriceert, speelt hierin we-

reldwijd een grote rol. Het bedrijf levert oplos-

singen voor een eenvoudige stand-alone ma-

chine met een robot tot en met complexe volle-

dig geautomatiseerde productiestraten waar

meerdere robots en CNC-machines samenwer-

ken. Omdat de Fanuc robots en CNC-besturingen

uit dezelfde familie komen, zijn ze van tevoren


Radiografisch handwielHoe groter de machine, des te plezieriger is het radiografische handwiel HR 550 FS dat Heidenhain sinds enige

maanden levert. Hierdoor kan de bediener nu vlak bij het proces blijven staan. De nieuwe afstandsbediening

beschikt over kleurige astoetsen en een zesregelig display met de belangrijkste informatie over de machine

zoals de positieweergave van de assen, de

voeding, het toerental van de spindel, de

werkstand en andere functies. Op het dis-

play wordt ook de veldsterkte van de radi-

ografische overdrachtssignalen weergege-

ven. Als de bediener zich uit het toegestane

werkbereik beweegt, wordt hij bovendien

door een trilalarm gewaarschuwd. Om het

handwiel aan te passen aan de verschil-

lende taken, beschikt het over vijf extra

softkeys. Aan deze softkeys kunnen speciale

functies toegekend worden die elk in het

display worden weergegeven. Daarnaast

kan de machinefabrikant ook functies toe-

kennen aan de zes van led’s voorziene func-

tietoetsen. De symbolen op de astoetsen en

de functietoetsen zijn uitwisselbaar. FS staat

voor Functional Safety en komt daarmee

overeen met de geldende veiligheidseisen.

De gebruikelijke veiligheidselementen zoals

de noodstop en de bevestigingstoetsen zijn

op het handwiel aanwezig.

Bijvoorbeeld voor het aantasten en het vastleggen van een nulpunt is

een radiografische handwiel plezierig en efficiënt werken (foto:

Heidenhain)

Met de Hurco WinMax V8

dialoogbesturing is het

mogelijk om snel en

gemakkelijk vijfzijdige

bewerkingen direct aan

de machine te

programmeren (foto:

Hurco) >>>


Veilig & mooi in het schap

Uw licht ontvlambare stoffen staan vanaf nu conform de wettelijke

verplichtingen in het schap met de unieke brandwerende kast van

Ouwerkerk Displays: de B1200.

Onze brandwerende kast:

Voldoet aan alle wettelijke én retail-eisen

Is uitgerust met brandmelder en automatische sluitende rolluiken

Oogt als andere schappen en heeft geen deuren

Is aan te passen naar uw gewenste indeling en kleurstelling

Voldoet aan de Europese norm 14470-1 (getest bij Efectus/TNO)

Is snel leverbaar

Bel 0347 37 20 00 of mail naar [email protected]

voor meer informatie.

DISPLAYS

Ouwerkerk Displays is dé specialist in maatwerk displays

De Limiet 15 I Vianen I T 0347 37 20 00 I www.ouwerkerkdisplays.nl

De wereld van metaalbewerkingThe world of metalworking

INFO:VDW – Generalkommissariat EMO Hannover 2011Verein Deutscher Werkzeugmaschinenfabriken e.V.Corneliusstrasse 4, 60325 Frankfurt am Main, GERMANYTel. +49 69 756081-0, Fax +49 69 [email protected] · www.emo-hannover.de

Lufthansa special –

fly to EMO Hannover

Exclusively for EMO visitors from outside of Germany,

Lufthansa is offering a discount on many routes.

Further information is available at:

www.emo-hannover.de/lufthansaspecial_e

Mmag_NL_3406062_EMO Hannover 2011 18.05.11 18:03 Seite 1


al geconfigureerd voor een ideale interactie met

elkaar. Een Fanuc robot kan daarom met weinig

moeite en binnen korte tijd gekoppeld worden

aan een CNC-machine met Fanuc besturing.

Robot connectionHoewel elke robot over een eigen besturing be-

schikt, kan deze communiceren met de CNC-be-

sturing via een eenvoudige veldbusaansluiting

en software. De nieuwste Fanuc robots beschik-

ken nu over een FL-Net interface waardoor FL-

Net functies gemakkelijk geïntegreerd kunnen

worden. Deze functies zijn van belang voor de

grotere productiestraten, waarin meerdere

CNC-besturingen en robots met elkaar moeten

communiceren. Dankzij de nieuwe functie

‘Robot Connection’ in de Fanuc besturingen, is

het gecombineerd bedienen van een bewer-

kingsmachine en een robot alleen maar een-

voudiger geworden. Zo kan bijvoorbeeld de sta-

tus van de robot en het geselecteerde pro-

gramma getoond en aangepast worden op het

CNC-bedieningsscherm. Aan de andere kant

wordt op het robotscherm specifieke informatie

getoond over de CNC-besturing en staat het de

gebruiker toe om deze informatie te gebruiken.

Tijdens een set-up procedure van een robot, kan

de operator de functie ‘Robot Connection’ ge-

bruiken om een menu op te roepen met daarin

alle noodzakelijke informatie over de status van

de robot zoals onderhoudstaken of alarmmel-

dingen. Ook kunnen hiermee programma’s ge-

kozen en geladen worden en kan de robot be-

diend worden zonder de afzonderlijke robotbe-

sturing. Dat scheelt veel tijd en verhoogt de vei-

ligheid met betrekking tot werken met de

robot. Omgekeerd geeft een menu in de robot-

besturing toegang tot de machinebesturing.

Deze eigenschap is bijzonder handig als de

robot wordt ingesteld tijdens de preproductie-

fase als de programmeur informatie nodig

heeft over de status van de machineassen om

potentiële conflicten tussen robot en machine

op voorhand te identificeren. De bijbehorende

software bevat tevens een handleiding voor de

nieuwe functies, inclusief voorbeeldmenu’s en

uit te voeren programma’s.

Besturing op maatIn vergelijking met oudere generaties besturin-

gen zijn de nieuwe Fanuc CNC-besturingen van

de series 30i/31i/32i Model B (oftewel afgekort

3xi-B) speciaal ontwikkeld voor complexe ma-

chinale bewerkingen. De nieuwe B-serie heeft

diverse verbeteringen en extra functies voor

ponsmachines en lasersnijmachines. Daarnaast

is er een speciale besturing geïntroduceerd, de

CNC 35i-B Serie. Deze is gebaseerd op de 30i-B

serie en speciaal ontwikkeld voor transport en

handling van producten. Fanuc speelt daarmee

in op de specialisatie van bepaalde machines en

de bestuursspecifieke functies.

Een nieuwe high speed servoprocessor vergroot

het basisvermogen van de digitale asaandrijving

en staat veel meer assen toe zonder dat een

extra insteekkaart nodig is. De nieuwe FSSB

(Fanuc Seriële Servo Bus) is nog sneller en biedt

een beslissend voordeel: het kan ook spindel-

data transporteren. Servo- en spindelversterkers

worden via een enkele optische kabel verbon-

den met de CNC-besturing. De verminderde ver-

kabelingscomplexiteit en het gebruik van opti-

sche kabels spaart tijd en kosten en vermindert

de kans op fouten.

ConclusieCNC-besturingen bepalen de ‘intelligentie’ van

een bewerkingsmachine. De ontwikkelingen

bij de besturingen lopen parallel aan de ont-

wikkelingen op elektronica- en softwarege-

bied. In dit artikel proberen we een actuele

stand van zaken te geven en hebben we lang

niet alle merken aan bod laten komen. Zo is de

CNC-besturing van Bosch Rexroth in Duitsland

breed geaccepteerd, maar is dit type besturing

in Nederland amper geleverd. Maar ook de di-

verse machinebouwers die hun eigen bestu-

ring bouwen, zijn niet allemaal aan bod geko-

men. Duidelijk is wel dat de meeste fabrikan-

ten inspringen op zaken als kostenreducties,

eenvoudigere besturingen, nieuwe generaties

operators, intuïtiever, sneller en eenvoudiger

programmeren, verkorting van bewerkings-

cycli, verhoging van productkwaliteit en een

betere aansluiting op automatiseringsoplos-

singen. Benieuwd wat we op de komende

EMO 2011 in Hannover gaan aantreffen op

CNC-gebied. <<<


Met de functie ‘Robot Connection’ van Fanuc kan een operator de robot aansturen via de CNC-besturing. Ook

gaat de softwarematige koppeling zeer eenvoudig (foto: Fanuc)



Het is ThyssenKrupp VDM gelukt om de

ijzernikkellegering Pernifer 36 zodanig te

verbeteren dat een draadje van 3,2 mm een

massa van maar liefst 850 kg kan dragen. Dit

met behoud van het Invar-effect met een

extreem lage uitzettingscoëfficiënt van

pakweg 2 ppm/K. Meer stroom door het 380

kV hoogspanningsnet is een mogelijke

toepassing. Ook bij het transport van LNG

bewijst een vernieuwde Invar-legering nuttige

diensten.


Pernifer 36 van ThyssenKrupp VDM is een ijzer-

nikkellegering. Het getal 36 verwijst naar het

nikkelaandeel van ongeveer 36% in deze lege-

ring. Kenmerkend voor een samenstelling van

ongeveer 36% nikkel en 64% ijzer is een ex-

treem lage uitzettingscoëfficiënt: bij een tempe-

ratuur van 20°C gaat deze zelfs richting nul. Dit

is ook wel bekend als het ‘Invar-effect’. Stijgt de

temperatuur van de toepassing van Invar-lege-

ringen dan zal ook de uitzettingscoëfficiënt toe-

nemen. In het temperatuurtraject tussen +20°C

tot +90°C zien we bijvoorbeeld een uitzettings-

coëfficiënt van 1,2 micrometer tot bijna 2 micro-

meter per meter per graad (afhankelijk van de

legeringselementen). Bij hogere temperaturen

wordt de uitzettingscoëfficiënt steeds meer ver-

gelijkbaar met die van andere nikkellegeringen.

In het gebied van -200°C tot +200°C, dus ook bij

koudere toepassingen, zien we echter steeds

een uitzettingscoëfficiënt van 2.10-6/K of zelfs

lager. Dus kun je stellen dat in dat genoemde

temperatuurgebied van 400 graden een Invar-

legering bijna niet zal krimpen of uitzetten bij

temperatuurveranderingen.

Het is vanwege die eigenschap dat Thyssen-

Krupp voor Penifer 36 goede toepassingen ziet

in het transport van vloeibaar gas bij lage tem-

peraturen of het transport van meer stroom

door hoogspanningsleidingen bij hogere tem-

peraturen.

DoorhangenDe draden van hoogspanningsleidingen zijn op-

gebouwd uit kerndraden van staal voor de ver-

eiste trekvastheid en een mantel met alumini-

umdraden voor de elektrische geleiding van de

stroom. Stuur je meer stroom door het hoog-

spanningsnet dan zal de temperatuur in de dra-

den stijgen. Bij een temperatuurverhoging van

bijvoorbeeld 60°C zal bij een afstand tussen de

hoogspanningsmasten van 200 m de doorhang

met 3,5 m toenemen. Bij een afstand van 400 m

verdubbelt de doorhang tot 7 m. Dit zijn waar-

den die veelal niet toelaatbaar zijn: de hoog-

spanning op de draden komt te dicht bij de

grond met gevaar voor overslag. Toch is het een

wens om meer stroom door het bestaande 380

kV stroomnet te kunnen sturen. Vanwege de

lage uitzettingscoëfficiënt is een Invar-legering

Vanwege de lage uitzettingscoëfficiënt is een Invar-legering een interessant materiaal voor toepassing

als kerndraad in hoogspanningsleidingen. Bij hogere gebruikstemperaturen, bij meer stroom dus, is de

doorhang minder (foto: ThyssenKrupp VDM)

Meer stroom door het net

Minder doorhang metsterkere Invar-legering

36-37_Invar 20-06-11 14:15 Pagina 36


een interessant materiaal voor toepassing als

kerndraad. Echter, de trekvastheid van 450 MPa

is te laag om de stalen kerndraden te kunnen

vervangen.

Om die reden heeft ThyssenKrupp VDM, in ons

land gevestigd in Zwijndrecht, de nieuwe lege-

ring Penifer 36 MoW ontwikkeld. Dit is een

ijzernikkellegering met 36% Ni, 0,3% C, 0,9%

Cr, 2,5% Mo en 0,5 W (gewichtspercentages).

Dit materiaal krijgt de vereiste sterkte door na-

nocarbide-uitscheidingen én door versteviging

tijdens het draadtrekken om tot de eindmaat

van de draad te komen. Het blijkt mogelijk om

een trekvastheid van 1400 MPa of hoger te be-

reiken.

Om een idee van de sterkte te krijgen: dit bete-

kent dat een draad van 3,2 mm van het nieuwe

materiaal Penifer 36 MoW een massa kan dra-

gen van 850 kg. Ga je met 100 m van deze draad

vanuit kamertemperatuur naar een tempera-

tuur van 150°C dan zie je een verlenging van

minder dan 3 cm. Bij een temperatuur van

210°C zal de verlenging bij die genoemde 100 m

minder dan 5 cm zijn. Ter vergelijking: 100 m

staaldraad geeft bij een temperatuurstijging tot

90°C al een verlenging te zien van 8 cm.

In die visie van ThyssenKrupp zou de vervanging

van staal door ijzernikkellegering een manier

zijn om door het bestaande hoogspanningsnet

meer stroom te sturen. Hiermee zou je ook tege-

moet komen aan de wens vanuit de samenle-

ving om de bestaande hoogspanningsnetten

niet verder uit te bouwen. ‘Elektrosmog’ bijvoor-

beeld ontmoet een toenemende weerstand bij

omwonenden van hoogspanningsmasten.

LNGInvar-legeringen als Pernifer 36, ook wel alloy

36 genoemd, zie je ook als binnenleiding bij de

‘pipe in pipe’-transportleidingen voor LNG

(vloeibaar aardgas). Bij een temperatuur van -

161°C neemt het volume van het gas met een

factor 600 af. Dit maakt het mogelijk om het

vloeibar aardgas in tankers met transportvolu-

mes tot 260.000 m3 te verschepen. De Invar-le-

gering wordt hier toegepast vanwege de lage

uitzettingscoëfficiënt bij de sterke afkoeling.

Voor het lassen van de leidingen heeft Thyssen-

De uitzettingscoëfficiënt van de

Invar-legering alloy 36 in

vergelijking met een typische

nikkellegering (bron:

ThyssenKrupp VDM)

M A T E R I A L E N

Invar-effect De ijzernikkellegering Invar heeft een kubisch vlakgecentreerd kristalrooster met een onge-

ordende substitutie van nikkel. De lage uitzettingscoëfficiënt bij een nikkelgehalte van 36 pro-

cent ontstaat doordat twee effecten elkaar compenseren: het ferromagnetische energieniveau

en het antiferromagnetische energieniveau. Het eerste heeft een wat groter volume. Het

tweede is bij hogere temperaturen een wat gunstigere energieniveau voor het kristalrooster

van de legering. Bij een stijgende temperatuur compenseren deze twee effecten elkaar: het

afnemende volume doet de effecten van de uitzetting teniet.

Krupp het lasmateriaal Pernifer S 36 CrAl ont-

wikkeld. Dit materiaal voldoet aan twee eisen:

in het temperatuurgebied tussen kamertempe-

ratuur en -163°C is de uitzettingscoëfficiënt

lager dan 5 ppm/K en is de mechanische sterkte

hoger dan de sterkte van de Invar-legering van

de binnenleiding. Het nieuwe materiaal is gele-

geerd met 1% Mn en 0,5% Ti om de lasbaarheid

te verbeteren. Het percentage Cr en Al be-

draagt respectievelijk 1,5% en 1,2%. Verder

zien we nog Co (1,5%) en Nb (0,5%) als lege-

ringselementen. Uit proeven van ThyssenKrupp

is gebleken dat bij trekproeven de breukzone

zich bevindt in het buismateriaal en niet in het

lasmateriaal of de zone die door de laswarmte

beïnvloed is. Dat betekent dat de sterkte-eigen-

schappen van het lasmateriaal, ook na het las-

sen, op vergelijkbaar niveau liggen als die van

de binnenbuis. <<<

Een eigentijdse toepassing van een Invar-legering vinden we bijvoorbeeld in mallen waarin

koolstofvezelversterkte composieten door lay-up hun vorm krijgen voor bijvoorbeeld aerospace-

toepassingen. Het is van belang dat bij afnemende temperatuur de mal evenveel krimpt als het

vezelversterkte vormstuk. Een Invar-legering als malmateriaal maakt dit mogelijk (foto: Bernard &

Company/Coast Composites)

36-37_Invar 20-06-11 14:15 Pagina 37


De nieuwe Trumatic 7000 combi-ponslasersnij-

machine van Trumpf neemt bij Koridon in Zaandam

de plaats in van twee stand-alone ponsmachines en

een vlakbedlaser. Maar naast die hoge productiviteit

is voor directeur Ton Koridon en adjunct-directeur

Rob Beltman zeker zo belangrijk de extra kwaliteit

en nauwkeurigheid die dit nieuwe machinetype te

bieden heeft. Dankzij onder meer de actieve matrijs

bij het ponsen en de extra X- en Y-as van de

laserkop.

DOOR: JAN OONK

De actieve matrijs is het eerste pluspunt dat Ton

Koridon en Rob Beltman noemen als afweging

om te kiezen voor de Trumatic 7000 combi. Nor-

maliter zijn ponsmachines uitgerust met een

vaste matrijs, maar bij dit nieuwe machinetype

van Trumpf is de matrijs in hoogte verstelbaar

en trekt zich na elke ponsbewerking iets terug.

Op die manier worden krassen tijdens het trans-

port van de plaat over de tafel vermeden en in

de hoogwaardige marktsegmenten waar Kori-

don Industriële Plaatbewerking opereert is dat

een doorslaggevend aspect. “En zonder dat het

ten koste gaat van de productiviteit”, voegt ver-

koopadviseur Teus Vonk van Trumpf Nederland

in Hengelo (Ov) daar aan toe. “De beweging

van de matrijs kost geen extra tijd.”

Een ander wezenlijk voordeel van de actieve

matrijs is dat in dezelfde procesgang nu ook op-

waartse omvormingen gemaakt kunnen wor-

den aan de zijkanten van een product, tot een

hoogte van 25 mm. “Je hoeft een product in

zo’n geval niet extra meer over een kantbank te

halen. Met name bij grote producten met kleine

randjes is dat een belangrijk winstpunt”, aldus

Beltman. Op analoge wijze kan de bewegings-

vrijheid van de matrijs ook worden benut voor

het maken van opwaartse doordrukkingen.

Vonk noemt nog een voordeel: “Een doordruk-

stempel heeft vaak het afstroopgedeelte in de

matrijs zitten waardoor deze behoorlijk hoger

is, dit compenseer je met de actieve matrijs. We

kunnen dus grotere omvormingen maken.”

Adaptieve spiegelEen andere bijzonderheid van de Trumatic 7000

combi is de extra X- en Y-beweging van 50 mm

die de laserkop kan maken. Met name bij kleine

en filigrane contouren en bij haakse hoeken

heeft die bewegingsmogelijkheid van de laser-

kop grote voordelen, omdat niet de hele massa

van de plaat hoeft te worden bewogen maar al-

leen de laserkop. “Dat werkt dus beduidend

De Trumatic 7000 combi bij Koridon in bedrijf. Het hele proces wordt, inclusief belading en sortering, vanuit één

enkele besturing gecontroleerd (foto’s: Jan Oonk)

Grossformat met werkbereik 3120 mm x 1660 mm

Actieve matrijs en laserkop met X- en Y-as

38-39-40_Masterclass 20-06-11 14:18 Pagina 38


sneller en nauwkeuriger”, zoals Vonk aangeeft.

“Bij dat soort fijne contouren en scherpe hoe-

ken moet normaliter de snelheid worden terug-

geschroefd om te voorkomen dat de plaat uit

de bocht vliegt.”

Als noviteit van de Trumatic 7000 combi noemt

Vonk verder dat op deze machine alle plaatdik-

tes met één enkele laserkop gesneden kunnen

worden. Dankzij de adaptieve spiegel in de stra-

lengang, waarvan de bolling gevarieerd kan

worden met behulp van waterdruk. Zo kan bij

dikkere plaat een smallere ruwe bundel worden

gecreëerd, met na breking door de lens als re-

sultaat een bundel met een langere scherpte-

diepte. En dat is wat bij grotere plaatdiktes

wordt vereist. Normaliter zijn twee laserkoppen

nodig (5” en 7,5”) om het hele diktebereik te

kunnen benutten, dus dat scheelt weer in oms-

teltijden. Dit systeem wordt al langer toegepast

bij de vlakbedlasers van Trumpf.

GrossformatNet als bij de andere ponsen combimachines

van Trumpf is de ponskop volledig draaibaar en

daarmee dus alle gereedschappen, inclusief

multitools. Het voordeel daarvan is dat met een

geringer aantal gereedschappen kan worden

volstaan en dat is ook voor Koridon en Beltman

een niet onbelangrijk argument. Deze rotatie

van de ponskop is mogelijk omdat de Trumpf-

machines zijn uitgerust met een lineair maga-

zijn (dat naar de ponskop beweegt als er een

gereedschap gewisseld moet worden), een re-

volver biedt daarvoor maar in beperkte mate

mogelijkheden. “Het biedt ook meer stabiliteit

dan een revolver”, voegt Vonk daar als bijko-

mend argument aan toe.

Bij de Trumatic 7000 combi telt de liniaal 22 po-

sities; in het geval van tienvoudige multitools le-

vert dat een indrukwekkend aantal van 220 ge-

reedschappen op. De gereedschapwisseltijd ligt

tussen 0,3 s en 2,8 s, afhankelijk van de positie

van de ponskop ten opzichte van de liniaal op

het moment van wisseling. Meteen nog maar

wat andere machinegegevens: de ijlsnelheden

van de plaatbeweging bedragen 100 m/min in

de X-richting en 60 m/min in de Y-richting

(ofwel 116 m/min simultaan).

In de uitvoering bij Koridon Industriële Plaatbe-

werking, het Grossformat van de Trumatic 7000

combi, heeft de machine een werkbereik van

3120 mm x 1660 mm. Met de 3,2 kW CO2-laser-

kop kunnen plaatdiktes tot 8 mm in staal wor-

den gesneden. De maximale ponskracht be-

draagt 220 kN, het maximale plaatgewicht mag

280 kg bedragen. De Trumatic 7000 combi haalt

daarbij volgens opgave van Trumpf een nauw-

keurigheid binnen een strooibreedte van ± 0,03

mm.

Mobiele wagensWat Koridon en Beltman ook aanspreekt bij de

Trumatic 7000 combi is de volledige automatise-

ring (met aan- en afvoertafel en automatische

Een bijzonderheid van de machineconfiguratie bij Koridon zijn de mobiele wagens

op zowel de laad- als ontlaadpositie. Zo hoeft de procesgang niet te worden

onderbroken voor laad- en loswerkzaamheden

De ponsen laserkop op de Trumatic 7000 combi gebroederlijk naast elkaar, met

op de achtergrond de gereedschapliniaal

M A C H I N E M A S T E R C L A S S

Van jobber tot machinebouwerKoridon Industriële Plaatbewerking heeft zich de afgelo-

pen 25 jaar als plaatwerkspecialist opgewerkt van jobber

tot co-maker cq. machinebouwer. Dat wil zeggen dat het

accent is verschoven van losse plaatwerkcomponenten tot

volledige subsamenstellingen. Zo worden bijvoorbeeld

complete machineframes vervaardigd voor de verpak-

kingsindustrie en complete behuizingen voor de elektro-

nische industrie, overigens zonder de bijbehorende me-

chatronica. Ook de opkomende solarindustrie vormt een

belangrijke afzetmarkt.

De mogelijkheden omvatten het hele spectrum van kan-

ten, ponsen en lasersnijden tot en met het lassen en mon-

teren. Het werkterrein is daarbij geconcentreerd op

dunne plaat, doorgaans in het traject van 0,5 mm tot

3 mm, met uitschieters tot 8 mm. Het accent ligt op het

kleine tot middelgrote seriewerk, waaraan hoge eisen

worden gesteld qua nauwkeurigheid en kwaliteit. Het be-

drijf telt 35 medewerkers en rekent heel Nederland tot

zijn afzetmarkt.

Voor meer informatie zie www.koridon.nl

>>>

Tips van Koridon en Beltman- Probeer bijkomende processtappen te elimineren, daar is grote winst te behalen. Op de Tru-

matic 7000 combi kunnen we ponsen, lasersnijden, omvormen, draadrollen en afbramen in

één processtap.

- De machine moet over een zodanige flexibiliteit beschikken dat ook kleinere series rendabel

te bewerken zijn.

- Van belang is ook de service die de machineleverancier kan bieden. Om het maximale ren-

dement uit het proces te halen en machinestilstand te minimaliseren.



sortering door de SheetMaster) vanuit één en-

kele besturing. Koridon spreekt in dat verband

van “flexibele automatisering waarbij je meer-

dere dingen tegelijk kunt doen.” Hij doelt

onder meer op de aangepaste configuratie bij

Koridon Industriële Plaatbewerking waarbij

sprake is van twee mobiele wagens op zowel de

laad- als ontlaadpositie, als alternatief voor het

gangbare vaste bordes. Zo kan de ene wagen

worden ontladen en beladen terwijl het proces

onafgebroken doorgaat. Het vermijden van

omsteltijden komt de productiviteit uiteraard

ten goede.

De sortering van de eindproducten kan op twee

manieren plaatsvinden. Via een klep en twee

verschillende afvoerbanden bij de kleinere

delen tot 500 mm x 500 mm (“ook dat geeft

minder kans op krassen dan een opvangbak”,

aldus Koridon) of via de SheetMaster die de pro-

ducten op de gewenste pallet legt. In de nieuwe

uitvoering van de SheetMaster worden alle

zuigmonden daarbij individueel aangestuurd,

ten gunste van de flexibiliteit en de veiligheid.

AfbraamgereedschapDe combinatie van bewerkingsmogelijkheden

op de Trumatic 7000 combi is voor Koridon en

Beltman verder een zwaarwegend argument.

Naast ponsen, lasersnijden en het al genoemde

omvormen in twee richtingen biedt de machine

ook de mogelijkheid voor het aanbrengen van

schroefdraad via draadrollen (van M2,5 tot

M10). Een andere interessante mogelijkheid is

het aanbrengen van een kerf voor het lasersnij-

den. Door vervolgens in de kerf te snijden is het

resultaat een wat Koridon noemt ‘vriendelijke

snijrand’, die geen verdere nabewerking nodig

heeft. Wat nog op het programma staat is de di-

recte combinatie van het ponsen en lasersnijden

met afbramen op de Trumatic 7000 combi. “Bra-

men zijn een crime”, verzucht Koridon. Voor kri-

tische producten waar een braamvrije kwaliteit

relevant is betekent dat tot nu toe een aparte

afbraambehandeling, maar op de jongste Blech

zagen Koridon en Beltman speciaal gereed-

schap waarmee met behulp van kogeltjes elke

willekeurige snijrand behandeld kan worden.

“Op die manier kan ook deze behandeling als

aparte processtap worden geëlimineerd.” <<<

Ervaringen andere gebruikerMetaalcenter Driessen in Weert was in juni 2010 het eer-

ste bedrijf in ons land waar de Trumatic 7000 combi zijn

intrede deed. In dit geval in extra lange uitvoering van

4 m en met een laservermogen van 4 kW. De krasvrije pro-

ductbewerking noemt directeur Antal Driessen als een

van de afwegingen bij de aanschaf van de machine, dank-

zij de actieve matrijs. Een argument dat bijvoorbeeld

zwaar weegt binnen de voedingsmiddelenindustrie. Ten

opzichte van de vlakbedlasers waarover het bedrijf be-

schikt (en waar de laserkop over de stilstaande plaat be-

weegt) noemt hij als voordeel dat er minder spetters op-

treden aan vooral de onderzijde van de plaat. Die spetters

ontstaan wanneer de laserkop net boven een lamel moet

snijden. “Dat betekent dat we minder hoeven afbramen

en er treedt ook geen slijtage op van de lamellen, waar-

door platen na verloop van tijd gaan golven.” De extra X-

en Y-as van 50 mm maakt daarbij hoge snelheden moge-

lijk, omdat bij kleine producten en bewegingen ‘de hele

plaat niet gesjouwd hoeft te worden’. Als andere voorde-

len noemt Driessen nog de automatische sortering en de

tapmogelijkheden. “Dat scheelt een aparte procesgang.”

Over de prestaties van de machine, zowel qua productivi-

teit als kwaliteit is hij uitermate te spreken. “De machine

voldoet absoluut.” Waar hij aan toevoegt: “Om de con-

currentie het hoofd te bieden kun je beter investeren in

machines dan in mankracht.”

Via een tweedelige klep kunnen de producten na het lasersnijden snel en krasvrij worden afgevoerd (foto’s:

Trumpf)

Voorbeeld van een product waarvoor alle bewerkingen in één procesgang op de Trumatic 7000 combi zijn

uitgevoerd, dankzij de combinatie van ponsen, lasersnijden, omvormen, draadrollen en (binnenkort) afbramen



De Nederlandse vestiging van Mazak in

Houten is recent compleet verbouwd

en efficiënter ingericht. Door een

logische indeling is er meer plaats voor

machines en kunnen de klanten beter

ontvangen worden. Op het open huis

dat plaatsvond op 8 en 9 juni konden

de klanten tevens kennismaken met de

nieuwste Integrex i-serie en een aantal

andere vernieuwde Mazak machines.


Een machine die tijdens het open huis in de be-

langstelling stond is de vernieuwde Integrex i-

300S. Wat meteen in het oog springt is het ver-

nieuwde design. We zagen dit al eerder op de

EMO in Milaan in 2009 bij de Hyper Variaxis,

maar nu is dit KOD-ontwerp (Ken Okuyama

Design) doorgetrokken naar alle high-end ma-

chines van Mazak.

“De vernieuwde Integrex heeft verder een ver-

beterde ergonomie”, verduidelijkt Hugo Ver-

laak, Sales Manager Benelux van Yamazaki

Mazak. “De operator heeft meer zicht op het

product. Maar ook het energieverbruik is lager

dan bij de oudere types.

Daarbij is de machine wel 2 ton zwaarder ge-

worden voor een betere stabiliteit.” Bij de

nieuwe Integrex is de Y-as stabieler, groter,

krachtiger en nauwkeuriger geworden. Het

vermogen van de spil is verhoogd naar 22 kW

maximaal en 15 kW continu. Een belangrijke

wijziging is te vinden aan de voorzijde, waar

zich nu het gereedschapmagazijn bevindt. Ver-

laak: “Ook dit in het teken van een betere er-

gonomie, maar ook het automatiseren met

een robot wordt zo eenvoudiger. De robot kan

dan straks én het product én de gereedschap-

pen vervangen.”

InstapmodelEr waren ook nog andere Mazak machines te

zien in Houten. Zo stonden er ondermeer een

Integrex j-200, een Vertical Center Smart A-430

en een Quick Turn Smart 350 M. “Je kunt de In-

tegrex j-serie zien als een instapmodel Inte-

grex”, legt Verlaak uit. “Deze serie kan niet vijf-

assig simultaan bewerken, heeft geen subspil en

alleen de B-as kan indexeren. Maar veel klanten

hebben dat niet eens nodig. En het scheelt de

helft in prijs ten opzichte van een Integrex i-

serie.”

Door intern diverse zaken te verplaatsen en lo-

gisch in te richten is aan de Peppelkade 54 in

Houten een showroom ontstaan die weer hele-

maal in 2011 past. Verlaak: “Nu is op de begane

grond plaats voor zeven machines. Boven is een

kantoorruimte verbouwd tot demonstratie-

ruimte, maar ook om onze klanten te trainen.”

Er staat ondermeer een aantal Mazatrol simula-

toren en diverse multimedia apparatuur is aan-

wezig om klassikaal training te geven. <<<

"Betere ergonomie bij

nieuwe Integrex"

In de nieuwe showroom is meer plaats voor machines en de klanten

kunnen beter ontvangen worden (foto: Emrik Suichies)

De nieuwste generatie Integrex i-serie heeft een goede ergonomie (foto: Paul Quaedvlieg)

T E C H N I S C H N I E U W S

41-45_TN 20-06-11 14:24 Pagina 41


Koelen door snijplaat De nieuwe generatie Smartline snellooppersen

die Schuler onlangs op de Blechexpo toonde,

hebben tussen de 10 en 30 procent meer output

en dat bij grotere tafellengtes tot maximaal

3.300 mm. De grotere opspanoppervlaktes

maken het gebruik mogelijk van grotere volg-

stempels, zodat er blikpakketten met com-

plexere geometrieën gemaakt kunnen worden.

Schuler speelt daarmee in op de Europese wet-

geving, die eist dat vanaf juni 2011 elektromo-

toren, met een vermogen van tussen de 0,75 kW

en 375 kW energiezuiniger moeten zijn (IE2).

Maar grootte van de stempel en aantal slagen

zijn maar een deel van het geheel. De eigenlijke

intelligentie van de Smartline zit in de verbin-

ding tussen de mechanische componenten en

de besturing. Schuler heeft met de Smartline

een manier gevon-

den om de slijtage

van gereedschap-

pen fors te vermin-

Onder de naam Beyond Blast introduceert Ken-

nametal een nieuw wisselplaatconcept voor de

bewerking van titaniumlegeringen, roestvast-

staal, nikkelhoudende stalen en dergelijke. Bij

deze wisselplaat wordt het koelmiddel niet van

buitenaf toegevoerd, maar via kleine inwendige

koelkanalen in de plaat zelf. Het koelsmeermid-

del wordt daardoor op precies de plaats afgele-

verd waar het nodig is. Belangrijker nog is dat

bij gebruik van Beyond Blast wisselplaten de

toepassing van hoge druk koelsmeermiddel (tot

600 bar) overbodig is. Onder zware verspanings-

omstandigheden is de koeling effectief bij nor-

male drukken van 8 tot 30 bar. Bij het bewerken

van titanium verbetert de standtijd met 75 pro-

cent bij koelmiddeldruk van 7 bar. Doordat

geen hoge drukken nodig zijn hoeft de draai-

machine of het bewerkingscentrum niet te wor-

den uitgerust met een pomp van hoge capaci-

teit, noch zijn speciale veiligheidsmaatregelen

nodig. Kennametal Nederland is gevestigd in

Arnhem.

Zie www.products4engineers.nl

Infonummer: 65602

Persen voor elektromotoren

Nieuwe machinesOp zoek naar een nieuwe machine?

Bezoek www.Products4Engineers.nl

deren. De intelligente besturing regelt de pers-

diepte van de bovenstempel op 1/100 mm

nauwkeurig. Hiermee kan dunnere plaat ge-

perst worden en is de slijtage ook minimaal. Dit

komt mede door de spelingvrije geleidezuilen

en het stijve gietijzeren persframe. Schuler

wordt in Nederland ten zuiden van de Maas ver-

tegenwoordigd door Pack Marketing in Brecht

(B) en ten noorden van de Maas door Technisch

Bureau Kleijnen & van Balen in Purmerend.


Infonummer: 65644

Interne koelkanalen in de snijplaat van een frees

brengen het koelsmeermiddel naar exact de juiste

plaats (foto: Kennametal)

Geschakeld laserlassen

AWL-Techniek uit Harderwijk toonde onlangs op de vakbeurs Laser World of Photonics in München een

systeemintegratie waarbij de configuratie van de laserlasmachine het hoofdthema is. Door een keuze te

maken voor een laserlassysteem, een logistiek systeem en aanvullende zaken, zoals air-flow, mallen,

veiligheid en flexibiliteit, wordt een klantspecifieke machine samengesteld. Op de stand was tevens een

demo te zien van één van de laserlassystemen, de ‘fixed focussing optics with robots’. In de getoonde

opstelling zijn twee robots met vaste optieken gekoppeld aan slechts één laserbron. Als één robot last,

positioneert de andere robot zich in de volgende laspositie. Wanneer de ene robot klaar is met lassen,

wordt de laser geschakeld en kan de andere robot direct beginnen met lassen. Dit scheelt kostbare tijd en

dus geld. Met deze methode wordt het gebruik van de laser geoptimaliseerd (foto: AWL-Techniek)

De Smartline snellopers van Schuler (grote foto) zijn

geoptimaliseerd voor het persen van blikpakketten

(inzet) voor elektromotoren (foto: Schuler)

41-45_TN 20-06-11 14:25 Pagina 42



De nieuwste innovatie van Chiron was één van

de highlights tijdens de ‘Hausmesse 2011’. De

DZ08 FA (Five Axis) staat voor korte bewerkings-

tijden in combinatie met een optimale opper-

vlaktenauwkeurigheid. Met dubbele spil biedt

het compacte bewerkingscentrum dubbele ca-

paciteit op een klein vloeroppervlak en een

energiebesparing van 40 procent ten opzichte

van een enkelspilsmachine. Snel is de machine

ook met een spaan-tot-spaantijd van 1,9 s. Ver-

der beschikt de machine over een tweeassige

zwenkrondtafel en vijf simultaan gestuurde

assen. Voor automatische onbemande produc-

tie kan de DZ08 FA met een volledig geïnte-

greerde robotcel van het type Flexcell Uno of

een Flexcell Duo uitgerust worden.

SerieproductieIn totaal kwamen meer dan duizend bezoekers

uit Europa, Azië en de Verenigde Staten naar

het open huis van Chiron. Ook de Nederlandse

vertegenwoordiging van Chiron, Oude Reimer

in Hilversum, had zo’n twintig Nederlandse gas-

ten op bezoek in Tuttlingen. Naast de DZ08 FA

konden de bezoekers een rondleiding krijgen

door de serieproductie van Chiron in de fabriek

in Neuhausen, vlakbij Tuttlingen. Begin 2010 is

het productieproces bij de Zuid-Duitse fabrikant

vernieuwd, waardoor de productietijden korter

werden en de kwaliteit hoger. Met deze serie-

productie worden de machines stapsgewijs over

twaalf stations opgebouwd. Het verplaatsen

van een machine naar een volgend station ge-

beurt binnen 2 minuten. In een aansluitende

productiefase worden de machines klantspeci-

fiek afgemonteerd.

UitbreidingIn twee aparte hallen liet Chiron bepaalde turn-

key-oplossingen voor compleetbewerking zien

en werden de Big Mills getoond. Deze laatste

zijn zware robuuste bewerkingscentra voor

zware verspaning en grootverspaning. Bij de

turnkey-oplossingen ontwerpt Chiron de machi-

nes aan de hand van het eindproduct van de

klant. Nog dit jaar investeert Chiron meer dan

€ 10 miljoen in een nieuwe productiehal en een

nieuw kantoorgebouw. Ook de nieuwe produc-

tiehal wordt onderdeel van het nieuwe serie-

productieproces. <<<

Op de huisshow van Chiron die onlangs

plaatsvond in Tuttlingen (D),

presenteerde het Duitse bedrijf een

primeur in de vorm van een snel

vijfassig bewerkingscentrum met

dubbele spil, de DZ08 Five Axis. De

internationale bezoekers kregen niet

alleen deze nieuwe machine te zien

maar ook de vernieuwde

serieproductie.

De Chiron DZ08 Five Axis staat voor het efficiënt vijfassig produceren van complexe producten (foto’s: Chiron)

In de fabriek in Neuhausen worden de machines in serieproductie

gebouwdDe DZ08 FA is een zeer compacte machine

Snelle efficiënte vijfasser

41-45_TN 20-06-11 14:27 Pagina 43


De nieuwe Strippit M-serie heeft 51 procent meer revolvercapaciteit

(foto: LVD)

Lasautomatisering in schepenKemppi Oy uit Finland en Inrotech uit Denemar-

ken hebben hun krachten gebundeld als het

gaat om het verbeteren van efficiënt lassen in

de scheepsbouw. Deze samenwerking heeft ge-

resulteerd in een nieuw compact lasautomatise-

ringssysteem. De Mobile Automatic Arc is een

mobiele robot die lasautomatisering brengt

naar de kleine, besloten ruimtes van een schip.

De Mobile Automatic Arc is een geïntegreerde

oplossing en is uitgerust met Kemppi booglas-

apparatuur en Kemppi Wise lasoplossingen.

Deze oplossing maakt het mogelijk de vaak te

herhalen lassen te automatiseren. Dit draagt bij

aan de instandhouding van de gewenste con-

stante laskwaliteit op een optimaal hoog ni-

veau. Bovendien kan het voorkomen dat lassers

moeten werken in kleine, besloten ruimtes

welke een risico kunnen vormen voor hun ge-

zondheid en veiligheid. Noch offline, noch on-

line robot programmeren is nodig, omdat de

lasrobot adaptief is. De robot is in staat om zelf

de vereiste lastaken op zich te nemen, dus er is

geen noodzaak een operator continu toezicht

op elke robot te laten houden. De dagelijkse be-

diening is eenvoudig en het systeem is makkelijk

hanteerbaar. Kemppi Benelux is gevestigd in

Breda.


Infonummer: 65648

De Mobile Automatic Arc is prima geschikt om in

kleine besloten ruimtes te lassen (foto: Kemppi)

Wisselplaten voor roestvast staalDormer Tools heeft een iPhone App ontwikkeld voor de bere-

kening van de exacte voorboordiameter bij het maken van een

nauwkeurige schroefdraad. De ‘Dormer Tools Threadsize Calcu-

lator’ is ontworpen om technici te helpen snel en precies de op-

timale boordiameter te kiezen die nodig is bij de vervaardiging

van een schroefdraad. Er zijn formules die kunnen worden ge-

bruikt om de aanbevolen boordiameter te berekenen, maar

deze kan voor de verschillende soorten en normen tappen een

andere uitkomst geven, dus is het cruciaal om dit op een juiste

manier te doen. De App neemt de gebruiker door elk van de

verschillende stappen en factoren die naar een berekening van

de juiste diameter leiden. De gebruiker voert de diameter van

de gewenste schroefdraad in, selecteert het proces en de rele-

vante norm en het rekenprogramma bepaalt de juiste diameter

van de boor. Deze App is gratis te downloaden uit de iTunes

App Store. Dormer Tools is gevestigd in Schiedam.


Infonummer: 65607

De Dormer Tools Threadsize

Calculator is de eerste in een reeks

van Apps welke Dormer zal

lanceren (foto: Dormer)

Meer revolvercapaciteit

Berekenen voorboordiameter

LVD Company uit Gullegem (B) introduceert de Strippit M-serie

200kN CNC-revolverponsmachines voor het middengamma, met

51 procent meer revolvercapaciteit dan vorige modellen. De re-

volver met 47 stations is uiterst flexibel en heeft kortere instel-

tijden, waardoor de productiviteit van de machine stijgt. Om de

tijd voor het verwisselen van gereedschappen zo kort mogelijk

te houden, zijn de Strippit M-serie ponsmachines uitgerust met

een veelzijdige mix van revolverstations, waaronder drie 88,9

auto-index stations en vier 50,8 mm stations. Elk station is ge-

schikt voor gevormde stempels en matrijzen en kan worden ver-

beterd door toevoeging van indexeerbare Multi-Tools om de re-

volvercapaciteit en de flexibiliteit verder te verbeteren en de in-

steltijden te verkorten. De insteltijd wordt ook sterk verminderd

dankzij snel verwisselbare matrijshouders.


Infonummer: 65649

Bij het hoekfrezen met een kleine

freesdiameter of wanneer een algemene

plaat voor het frezen van roestvast staal

vereist is, adviseert Sandvik Coromant de GC1040

(foto: Sandvik Coromant)

plex materiaal met vingerfrezen en lange over-

hangen. Het taaie hardmetalen substraat met

microkorrels is bestand tegen haarscheuren en

breuk en heeft een speciaal ontwikkelde slijt-

vaste PVD-coating. De nieuwe wisselplaat is ge-

schikt voor zowel nabewerking als lichte tot

middelzware voorbewerkingen, bij

voorkeur droog maar kan ook

nat worden gebruikt bij gemid-

delde snijsnelheden. Door de scherpe

snijkanten kan de uitgeoefende snij-

kracht laag blijven en verloopt het slijta-

geproces traag. Sandvik Benelux is gevestigd

in Schiedam.


Infonummer: 65608

GC1040, de nieuwe wisselplaat van Sandvik Co-

romant, is ontworpen voor veilige prestaties en

langdurig scherpe snijkanten bij het frezen van

roestvast staal (ISO M), maar ook het

bewerken van austenitisch of du-

41-45_TN 20-06-11 14:27 Pagina 44


Aftekenen en markerenDe nieuwe V704M van Voortman Automatise-

ring uit Rijssen is een kostenbesparende ma-

chine die onafhankelijk en volledig automa-

tisch profielen kan aftekenen en markeren.

Voorheen was aftekenen en markeren al mo-

gelijk in en met het V630M boorsysteem en

het V808M raveelsysteem van Voortman, maar

nu kan het ook onafhankelijk. Het grote voor-

deel van een aparte V704M is dat de bewer-

kingen in de boorsystemen (van Voortman of

een andere fabrikant) niet gestoord worden

door de markeerbewerking, hetgeen een kos-

tenbesparing kan opleveren van 20 procent.

Een ander voordeel is dat de werkzaamheden

van de samensteller tot het verleden horen.

Een aflasser kan nu ook samenstellen en kwa-

Het aftekenen en markeren op de V704M gaat automatisch. Op de inzet is te zien dat de markeringen ook na

het stralen goed zichtbaar blijven (foto: Voortman)

C O L O F O NMetaal MagazineOnafhankelijk vakblad voor ondernemers en leiding -gevenden in de metaalbranche, constructeurs en hoofdenvan technische diensten in industriële bedrijven. Technische,actuele en praktijkgerichte informatie over metaalproductie-technieken.Metaal Magazine is een uitgave van Eisma Industrialmediaen een voortzetting van Metaal en Kunststof.

Hoofdredacteur: ing. R. TombergRedactie: J. Aalberts, P. QuaedvliegBureauredactie: Liedy BisselinkVormgeving: ZeeDesignE-mail redactie: [email protected] redactie: +31 088 2944707Internet: www.metaalmagazine.nlAdres: Informaticaweg 3, NL-7007 CP Doetinchem

Uitgave: Eisma Industrialmedia BV, postbus 361, 7000 AJ Doetinchem

Directie: E. van Hes, algemeen directeurB. Hoving, financieel directeurG. Tiecken, uitgeefdirecteur

Uitgever: H. Meinen

Marketing: I. Hammerman, tel.: +31 88 2944760

Advertentie-exploitatie:Sales: I. Bomhof, accountmanager binnendienst, tel.: +31 88 2944739, e-mail: [email protected]. te Nijenhuis, salesmanager buitendienst,tel.: +31 88 2944735, e-mail: [email protected]

Traffic:ZeeDesign, tel.: (0517) 531672, fax: (0517) 531810,[email protected]

Abonnementeninformatie:Abonneeservice: Postbus 2238, 5600 CE Eindhoven. Tel.: +31 88 2266648 , e-mail [email protected]: € 232 per jaar (excl. 6% BTW) (bij auto-matische incasso bespaart u € 3 administratiekosten). Dit isbij vooruitbetaling verschuldigd.Abonnementsprijs voor andere landen op aanvraag.Abonnementen kunnen op elk gewenst moment van hetjaar ingaan en worden genoteerd tot wederopzegging. Op-gave via www.metaalmagazine.nl of via [email protected]. Opzegging dient schriftelijk en minimaal eenmaand voor het einde van de abonnementsperiode te ge-schieden. U ontvangt van ons een schriftelijke bevestiging.

Bankrelatie:Voor Nederland: Friesland Bank: 29.80.05.298Voor België: Postcheque Brussel: 000-0007463-91

Druk: Scholma Druk b.v.

©2011 Eisma Industrialmedia BV, Leeuwarden

Algemene VoorwaardenNiets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/ofovergenomen in enige vorm of op enige wijze, hetzij elek-tronisch, mechanisch, door fotokopieën, of enige anderemanier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming vande uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad opzorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld,evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijzeinstaan voor de juistheid en/of volledigheid van de informa-tie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkeleaansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die hetgevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerdzijn op bedoelde informatie. Gebruikers van dit blad wordtmet nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd tegebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis enervaring en de te gebruiken informatie te controleren.


T E C H N I S C H N I E U W S

Terugkoppeling

Ketting synchroniseert freesassen

Begin juni gezien op de Blechexpo

2011 in Stuttgart. Een tandwielafwik-

kelfreesmachine uit het jaar 1920 van

het fabricaat Pfauter. Opvallend zijn

de kettingen die gebruikt worden

voor de synchronisatie van de machi-

neassen. En vanzelfsprekend de ro-

buuste, zwartgelakte gietijzeren con-

structie (foto: Reinold Tomberg)

liteitscontrole is, volgens Voortman, vrijwel

overbodig. Daarnaast hoeven bepaalde gege-

vens niet meer te worden overgenomen van

de werkplaatstekening, maar kunnen op het

profiel worden aangebracht. Denk hierbij aan

aftekenlijnen ten behoeve van aan te brengen

onderdelen, nummer van het onderdeel op de

plaats waar het moet worden aangelast, lasin-

formatie ter plaatse van de lasposities, afte-

kenlijnen van ravelingen en informatie over

laskantvoorbewerkingen. Ook kan de V704M

rechtstreeks gekoppeld worden met CAD,

MRP en ERP software.


Infonummer: 65652

41-45_TN 20-06-11 14:28 Pagina 45

MACH4METALMETALWORK INGMACHINERY

Wanted Heavy Machinery

www.mach4metal .com Wanted you surplus machinesTel . 0031 (0)316-247123 Fax . 0031 (0)316 - 247956 info@mach4metal .com

THOMAN PROFIELWALS

THOMAN RB-3 PROFIEL1997, as 65 x 200 mm, snelheid 0 – 16

m/min, 250 slag incl. div. rollensets

LVD 4000 X 320 - 2007

KANTBANK HOEKMEET SYS2007 CNC Cadman, Laser safe, Hydr.Klemming, opleg Armen, hoek meet

systeem

TOS FGS 63 B - 1999

TOS KURIM FGS 63 BTafel 1,800 x 630, X/Y/Z.

1,400 x 850 x 500, iso50 18,5 kW, 3 assendigitaal

CNC TANDWIEL LC 752

6 ASSEN CNC TANDIEL Afwikkel frees machine, Diam. 750 mm

x modul 16 (10)Verkeerd in top staat !!

T GLEUF OPSPAN PLAAT

PLATENVELD STELVLOER 4 x 5,000 x 1,500 x 3002 x 5,000 x 1,900 x 4002 x 6,000 x 3,000 x 350

VDF BOEHRINGER DUE

DUE 500 – 560 VOORRAAD Draaiend op voorraad div. due’s – 3assen Digi. voeding op alle 3 assen,

erg mooie !

GEKA 110SD PONS KNIP

HYDRACROP 110 SD – 97”Bouwjaar 1997 L = 152 x 13 Ø 40 x 20

mm – Uitlading 610 mm, 2 werk stations

SCHAUBLIN 180 CCN

CNC DRAAIBANK – 1997 “Draai. Ø 360 x 650 tdc Turret met 8

positie’s en spantang inrichtingincl.vele toebehoren

FEHLMANN PICOMAX 80

CNC BOOR FREES MACHINEHeidenHian TNC 426 bouwjaar 1997 –gereedschap wisselaar Vermogen 10

kw div. opname

TOS SU 125 CNC X 3000

CNC DRAAIBANK – 2003 “Ø 1250 x 300 Tdc HeidenhaiN Manuel

plus – incl. 2 x bril – Mot. Tegen center -boorbar

HDM OMVORM FORCEER

HDM – VMBS 500 - 2003Ø = 600 mm Max. hoogte = 600, 500

omw. Zeer veel toebehoren !!

ROUNDO 1,550 X 8 MM

HYDR. 3 ROLLENWALSWals lengte 1,550 mm – Dikte walzen =8 mm / aanbuiging 6 mm Optische uit-

lezing

Metaal Magazine 6-2011

Documents

Transcript of Metaal Magazine 6-2011