COVeRVERHRRL

Vernieuwende vorm van democratic

MEEPRATEN DOORLOTING

Vaak willen ouders, leraren en leerlingen zich niet voor langere tijdvastleggen om zich met de medezeggenschap in het onderwijs bezigte houden. De Vlaamse auteur David van Reybrouck laat in zijn boek'Tegen verkiezingen' zien hoe het democratisch vermoeidheidssyn-droom in de maatschappij om zich heen heeft gegrepen en de repre-sentatieve democratie in het slop is geraakt. Zijn voorkeur gaat uitnaar een oud democratisch principe dat vooral in het klassiekeAthene werd gehanteerd: de toting. Frederik Smit

en representatieve of indirecte

democratie is een regeringsvorm

waarbij de bevolldng een aantal

vertegenwoordigers kiest die het bestuur

uitvoeren. De representatieve democratie

onderscheidt zich van de direcre, waarln

leden van de bevolklng zelf politieke be-

sluiten nemen. Onze representadeve dc-

mocratie raakt volgensVan Rcybrouck

steeds meer in het slop. De legitimitcit

ervan wordt aangetast: steeds minder

mensen gaan stemnien, kiezers warden

grilliger in hun keuze en het ledenaantal

van politieke partijen loopt dramatisch

terug. Daarbij wordt de efficientie van dedemocrarie mlnder: daadkrachtig bestu-

ren wordt problcmatisch want poliuci

moeten hun belcid steeds vaker afstem-

men op de volgende verkiezingcn.

School

De school is een belangrijke plaats waar

personeel, ouders en leeriingen ervaring

op kunncn doen hoe een democratie en

burgerschap werkt. De mr biedt een po-dium om talenten te ontdekken en te

ontwikkelen, een zinvolle bijdrage aan

de schoolorganisaUe te leveren en daar-

voor, als dank, feedback en waardering

te ontvangen. Kandidaten vinden voor

de mr is echter op veel scholen een lasti-

ge zaak. Als het goed is, worden mr-le-

den gekozen via een geheime en schrif-

telijke stemming (artikel 3 lid lOWms),

maar in veel gevallen is een derde vande leden met door formele kandidaat-

stelling in de medezeggenschap terecht-

gekomen. Er zijn vaak maar net vol-

doende leden en het vcrvullen van vaca-

tures blijkt voor vooral de ouder- en

leerlingengeleding nogal eens lastig. De

W^ms biedt mr-leden gelukkig een grote

vrijheid hoe zij de medezeggenschap op

hun school vormgeven. In navolging van

Van Reybrouck zouden medezeggen-

schapsraden ook andere manieren kun-

nen hanteren om dit te doen. BiJvoor-

beeld door via loring pcrsoneelslcden,

ouders en in het voortgczet onderwijs

ook leerlingen voor een korte periode bij

de medezeggenschap te betreld<en.

Gemeenteraad Utrecht

De gemeenteraad van Utrecht is de eer-

ste raad die heeft gekozen voor een ver-

nieuwende vorm van inspraak om bur-

gers director bij het bcleid tc bctrekken.

Op initiatief van de Utrechtse Groen-

Lmks-wethouder Lot van Hooijdonk zijn

door loting 150 willckeurige Utrechters

geselecteerd die samen met experts een

grootschalig plan gaan maken voor de

ovcrgang naar duurzame energie. De be-

doeling is Utrechters de verantw'oorde-

lijkheid te geven voor het grote vraagstuk

verduurzaming en we hebben de overtui-

ging dat ze daar verstandig mee omgaan.

De Utrechtse wethouder Dyt van Hooijdonk

wil burgers director bij het beleid betrekken.

MR magazine, nummer 2, februari 2015

Ouders, docenien en leerlingen kunnen deelnemen aan een reftectiepanel.

De overgang naar schone energie is van

belang voor alle bewoners, bedrijven en

maatschappelijke organisaties. Daarom is

het zo belangrijk dat een energieplanvoor de lange termijn de "smaak" van de

stad goed weerspiegek, aldus dc wet-houder Milieu en Duurzaamheid.

Van Hooijdonk lier zich inspireren door

Loting in het oude AtheneVan Reybrouck laat zien dat in het klas-

sieke Athenc van de vijfde en vierde

eeuw voor onze tijdrekenlng de belang-

rijkste bestuursorganen werden inge\^uld

via loting: de Raad van 500 (de Boule),

deVolksrechtbank (Heliaea) en nagenoegalle magistraten (de Arkhai). Loting had

Is de deliberatieve democratieook geschikt voor de school?

David van Reybrouck om gewone bur-

gers via loting aan te wijzen om mce te

denkcn en te beslissen over belangrijke

vraagstukken: Her gaat erom dat je weet

war mensen denken als je ze daarvoor de

tijd en de ruimte geeft en namurlijk de

informatie van experts.' Het Utrechtse

college noemt de werkwijze van de 'deli-

beraticve democraue', waarbij hct beslui-

ten necmt op basis van weloverwogcn

argumenten van burgers, een novum,

belangrijke voordelen. Het doel was om

politieke gelijkheid te bevorderen en zo-

veel mogelijk burgers te laten deelnemen

aan het bestuur. Loting diende om de

persoonlijke invloed van enkele machti-

gen te neutraliseren en corruprie te ver-

mijden. Die Raad van 500 was het cen-

trale regeringsorgaan van de Arheense

democratic: hij ontwierp de wetten en

bereidde deVolksvergadering (Ekklesia)voor, zag toe op de financien, de open-

bare werken en de magistraten en stond

zelfs in voor de diplomatieke betrekkin-

gen met naburige mogendheden. Gelote

burgers bevolkten, kortom, het zenuw-centrum van de machtVerder werden er

van de zevenhonderd magistraten zes-

honderd geloot, de rest werd gekozen.Loting vverd niet gebruikt voor de hoog-ste milkaire en financiele functies, die

personen werden gekozen. Zo kon een

strateeg als Pericles maar liefst veertien

jaar in functie bUjven. Dit aantal betrof

volgens Van Reybrouck echter een zeer

kleine minderheid van de bestuurlijkemandaten. DeVolksrechtbanl< lootte elke

ochtend honderden juryleden voor her

spreken van recht uit een pool van zesdui-

zend burgers. Van Reybroucb beschrijft

hoe per stam een kleroterion, cen grote,rechtopstaande steen met vijf kolommen

gleufjes, werd gebruikt waar de kandidaat-

juryledcn elk hun naamplaaqe in moestcn

stoppen. De loting gebeurde door ge-kleurde ballen te trekkcn uit een verticale

gesloten koker naast de steen, ballen die

MR magazine, nummer 2, februari 2015

coyepveRHRRL

Restant van een kleroterion (lotingsapparaat) met daarin enkele replicas van naamplaatjes.

Bron'.Agathe.gr.

correspondeerden met rijen naamplaatjes

op het kleroterion.Wie getrokken werd,

mocht aan de slag. Het was dobbelen om

te mogen rechtspreken, volgensVan Rey-brouck een soort roulene om de bestuur-

lijke macht billijk te verdelen.

Politieke gelijkheidDe loting diende dus om politieke gelijk-

held te bevorderen en zoveel mogelijk

burgers te laten deehiemen aan het be-

stuur. OpmerkeliJk in de Atheense demo-

cratie was volgensVan Reybrouck de snel-

Ie wisseling van de mandaten: volksrechter

was je slechts voor een dag, raadslid of

magistraat slechts voor een jaar (bezol-

digd). Loting en rotatie zaten werkelijk inhet hart van het Atheense democratische

systeem. ledereen die zich in staat achtte

tot het vervullen van een bestuurlijke taak

mocht zich kandidaat stellen. Dat zorgde

voor een zeer ruime participatie: 50 tot 70

procent van de burgers boven de dertig

jaar is ooit raadslid geweest.

Projectmatige aanpakWat zijn mogelijke nieuwe werkwijzen diesdmulerend en modverend werken om in

de mr zitdng te nemen en invloed uit te

oefenen? Een pro;ectmatige aanpak vanhet mr-werk biedt iedereen binnen de or-

ganisarie de mogelijkheid voor korte tijd

kennis te maken met medezeggenschap.

Projecten zijn populair. Bij bedrijven en

organisaties warden veel werkzaamheden

in een project ondergebracht en vereni-

Steekproef trekken met ExcelIn Excel kun je de functie RAND() gebruiken om een willekeurige (random)

stcekproef te trckken. Bijvoorbeeld in de A-kolom staan achternamen van ouders,

met uitzondering van de ouders in de mr. In Bl typ jc =FIAND(). Deze functie

kopieer je vervolgens naar alle B-cellen behorende bij een ouder. In de cellen ver-

schijnen willekcurige cijfers msscn 0 en 1. Selecreer deze kolom en sorteer onder

<dam> met de functie <sort> deze cijfers oplopend. En vervolgens heb je een

groep ouders die je kunt vragen voor een activ'iteit.

gingen en stichtingen proberen met pro-

jecten mensen te vinden die zich tijdelijkvoor een activiteit of functie binnen de

club inzetten. Projectmatig werken kan

ook voor de mr een uitkomst zijn. Door

activiteiten in een project onder te bren-

gen, kan het gemakkelijker zijn ouders,

personeelsleden en leerlingen via lodng

bij mr-werkzaamheden te becrekken

( denk eens mee ), te raadplegen (achter-

banraadpleging) en met hen te reflecte-

ren (reflectiepanel) over de voor- en na-

delen van nieuw beleid. Daarnaast is een

motief dat medezeggenschapsraden, ana-

loog aan het bedrijfsleveni door de posi-

tieve ervartngen met projectmaQg werken

resultaatgerichter gaan opereren. De

looptijd van een project varieert van een

paar maanden tot een half jaar. Is het par-

ticiperen in een project goed bevallen,

dan is de stap om zitting te nemen in de

mr minder groot. <

133^

. D. van Reybrouck - Tegen ver-kiezingen, De Bezige Bij

. D. van Reybrouck - De Corres-

pondent: De sleutel tot een sta-biele democratie

. M. van Dam - Vertegenwoordi-

ging om het volk op afstand tehouden, www.marcelvandamad-

vies.nl

. F. Smit - Medezeggenschap enkwaliteitsverbetering van het

onderwijs, SWP

AU=1:; .T=fclUfcllI?Dr. Frederik Smit is coordinator

van het Expertisecentrum Ou-der. school en buurt verbonden

aan het ITS, Radboud Universi-

teit Nijmegen.

MR magazine, nummer 2, februari 2015