COVeRVERHRRL
Vernieuwende vorm van democratic
MEEPRATEN DOORLOTING
Vaak willen ouders, leraren en leerlingen zich niet voor langere tijdvastleggen om zich met de medezeggenschap in het onderwijs bezigte houden. De Vlaamse auteur David van Reybrouck laat in zijn boek'Tegen verkiezingen' zien hoe het democratisch vermoeidheidssyn-droom in de maatschappij om zich heen heeft gegrepen en de repre-sentatieve democratie in het slop is geraakt. Zijn voorkeur gaat uitnaar een oud democratisch principe dat vooral in het klassiekeAthene werd gehanteerd: de toting. Frederik Smit
en representatieve of indirecte
democratie is een regeringsvorm
waarbij de bevolldng een aantal
vertegenwoordigers kiest die het bestuur
uitvoeren. De representatieve democratie
onderscheidt zich van de direcre, waarln
leden van de bevolklng zelf politieke be-
sluiten nemen. Onze representadeve dc-
mocratie raakt volgensVan Rcybrouck
steeds meer in het slop. De legitimitcit
ervan wordt aangetast: steeds minder
mensen gaan stemnien, kiezers warden
grilliger in hun keuze en het ledenaantal
van politieke partijen loopt dramatisch
terug. Daarbij wordt de efficientie van dedemocrarie mlnder: daadkrachtig bestu-
ren wordt problcmatisch want poliuci
moeten hun belcid steeds vaker afstem-
men op de volgende verkiezingcn.
School
De school is een belangrijke plaats waar
personeel, ouders en leeriingen ervaring
op kunncn doen hoe een democratie en
burgerschap werkt. De mr biedt een po-dium om talenten te ontdekken en te
ontwikkelen, een zinvolle bijdrage aan
de schoolorganisaUe te leveren en daar-
voor, als dank, feedback en waardering
te ontvangen. Kandidaten vinden voor
de mr is echter op veel scholen een lasti-
ge zaak. Als het goed is, worden mr-le-
den gekozen via een geheime en schrif-
telijke stemming (artikel 3 lid lOWms),
maar in veel gevallen is een derde vande leden met door formele kandidaat-
stelling in de medezeggenschap terecht-
gekomen. Er zijn vaak maar net vol-
doende leden en het vcrvullen van vaca-
tures blijkt voor vooral de ouder- en
leerlingengeleding nogal eens lastig. De
W^ms biedt mr-leden gelukkig een grote
vrijheid hoe zij de medezeggenschap op
hun school vormgeven. In navolging van
Van Reybrouck zouden medezeggen-
schapsraden ook andere manieren kun-
nen hanteren om dit te doen. BiJvoor-
beeld door via loring pcrsoneelslcden,
ouders en in het voortgczet onderwijs
ook leerlingen voor een korte periode bij
de medezeggenschap te betreld<en.
Gemeenteraad Utrecht
De gemeenteraad van Utrecht is de eer-
ste raad die heeft gekozen voor een ver-
nieuwende vorm van inspraak om bur-
gers director bij het bcleid tc bctrekken.
Op initiatief van de Utrechtse Groen-
Lmks-wethouder Lot van Hooijdonk zijn
door loting 150 willckeurige Utrechters
geselecteerd die samen met experts een
grootschalig plan gaan maken voor de
ovcrgang naar duurzame energie. De be-
doeling is Utrechters de verantw'oorde-
lijkheid te geven voor het grote vraagstuk
verduurzaming en we hebben de overtui-
ging dat ze daar verstandig mee omgaan.
De Utrechtse wethouder Dyt van Hooijdonk
wil burgers director bij het beleid betrekken.
MR magazine, nummer 2, februari 2015
Ouders, docenien en leerlingen kunnen deelnemen aan een reftectiepanel.
De overgang naar schone energie is van
belang voor alle bewoners, bedrijven en
maatschappelijke organisaties. Daarom is
het zo belangrijk dat een energieplanvoor de lange termijn de "smaak" van de
stad goed weerspiegek, aldus dc wet-houder Milieu en Duurzaamheid.
Van Hooijdonk lier zich inspireren door
Loting in het oude AtheneVan Reybrouck laat zien dat in het klas-
sieke Athenc van de vijfde en vierde
eeuw voor onze tijdrekenlng de belang-
rijkste bestuursorganen werden inge\^uld
via loting: de Raad van 500 (de Boule),
deVolksrechtbank (Heliaea) en nagenoegalle magistraten (de Arkhai). Loting had
Is de deliberatieve democratieook geschikt voor de school?
David van Reybrouck om gewone bur-
gers via loting aan te wijzen om mce te
denkcn en te beslissen over belangrijke
vraagstukken: Her gaat erom dat je weet
war mensen denken als je ze daarvoor de
tijd en de ruimte geeft en namurlijk de
informatie van experts.' Het Utrechtse
college noemt de werkwijze van de 'deli-
beraticve democraue', waarbij hct beslui-
ten necmt op basis van weloverwogcn
argumenten van burgers, een novum,
belangrijke voordelen. Het doel was om
politieke gelijkheid te bevorderen en zo-
veel mogelijk burgers te laten deelnemen
aan het bestuur. Loting diende om de
persoonlijke invloed van enkele machti-
gen te neutraliseren en corruprie te ver-
mijden. Die Raad van 500 was het cen-
trale regeringsorgaan van de Arheense
democratic: hij ontwierp de wetten en
bereidde deVolksvergadering (Ekklesia)voor, zag toe op de financien, de open-
bare werken en de magistraten en stond
zelfs in voor de diplomatieke betrekkin-
gen met naburige mogendheden. Gelote
burgers bevolkten, kortom, het zenuw-centrum van de machtVerder werden er
van de zevenhonderd magistraten zes-
honderd geloot, de rest werd gekozen.Loting vverd niet gebruikt voor de hoog-ste milkaire en financiele functies, die
personen werden gekozen. Zo kon een
strateeg als Pericles maar liefst veertien
jaar in functie bUjven. Dit aantal betrof
volgens Van Reybrouck echter een zeer
kleine minderheid van de bestuurlijkemandaten. DeVolksrechtbanl< lootte elke
ochtend honderden juryleden voor her
spreken van recht uit een pool van zesdui-
zend burgers. Van Reybroucb beschrijft
hoe per stam een kleroterion, cen grote,rechtopstaande steen met vijf kolommen
gleufjes, werd gebruikt waar de kandidaat-
juryledcn elk hun naamplaaqe in moestcn
stoppen. De loting gebeurde door ge-kleurde ballen te trekkcn uit een verticale
gesloten koker naast de steen, ballen die
MR magazine, nummer 2, februari 2015
coyepveRHRRL
Restant van een kleroterion (lotingsapparaat) met daarin enkele replicas van naamplaatjes.
Bron'.Agathe.gr.
correspondeerden met rijen naamplaatjes
op het kleroterion.Wie getrokken werd,
mocht aan de slag. Het was dobbelen om
te mogen rechtspreken, volgensVan Rey-brouck een soort roulene om de bestuur-
lijke macht billijk te verdelen.
Politieke gelijkheidDe loting diende dus om politieke gelijk-
held te bevorderen en zoveel mogelijk
burgers te laten deehiemen aan het be-
stuur. OpmerkeliJk in de Atheense demo-
cratie was volgensVan Reybrouck de snel-
Ie wisseling van de mandaten: volksrechter
was je slechts voor een dag, raadslid of
magistraat slechts voor een jaar (bezol-
digd). Loting en rotatie zaten werkelijk inhet hart van het Atheense democratische
systeem. ledereen die zich in staat achtte
tot het vervullen van een bestuurlijke taak
mocht zich kandidaat stellen. Dat zorgde
voor een zeer ruime participatie: 50 tot 70
procent van de burgers boven de dertig
jaar is ooit raadslid geweest.
Projectmatige aanpakWat zijn mogelijke nieuwe werkwijzen diesdmulerend en modverend werken om in
de mr zitdng te nemen en invloed uit te
oefenen? Een pro;ectmatige aanpak vanhet mr-werk biedt iedereen binnen de or-
ganisarie de mogelijkheid voor korte tijd
kennis te maken met medezeggenschap.
Projecten zijn populair. Bij bedrijven en
organisaties warden veel werkzaamheden
in een project ondergebracht en vereni-
Steekproef trekken met ExcelIn Excel kun je de functie RAND() gebruiken om een willekeurige (random)
stcekproef te trckken. Bijvoorbeeld in de A-kolom staan achternamen van ouders,
met uitzondering van de ouders in de mr. In Bl typ jc =FIAND(). Deze functie
kopieer je vervolgens naar alle B-cellen behorende bij een ouder. In de cellen ver-
schijnen willekcurige cijfers msscn 0 en 1. Selecreer deze kolom en sorteer onder
<dam> met de functie <sort> deze cijfers oplopend. En vervolgens heb je een
groep ouders die je kunt vragen voor een activ'iteit.
gingen en stichtingen proberen met pro-
jecten mensen te vinden die zich tijdelijkvoor een activiteit of functie binnen de
club inzetten. Projectmatig werken kan
ook voor de mr een uitkomst zijn. Door
activiteiten in een project onder te bren-
gen, kan het gemakkelijker zijn ouders,
personeelsleden en leerlingen via lodng
bij mr-werkzaamheden te becrekken
( denk eens mee ), te raadplegen (achter-
banraadpleging) en met hen te reflecte-
ren (reflectiepanel) over de voor- en na-
delen van nieuw beleid. Daarnaast is een
motief dat medezeggenschapsraden, ana-
loog aan het bedrijfsleveni door de posi-
tieve ervartngen met projectmaQg werken
resultaatgerichter gaan opereren. De
looptijd van een project varieert van een
paar maanden tot een half jaar. Is het par-
ticiperen in een project goed bevallen,
dan is de stap om zitting te nemen in de
mr minder groot. <
133^
. D. van Reybrouck - Tegen ver-kiezingen, De Bezige Bij
. D. van Reybrouck - De Corres-
pondent: De sleutel tot een sta-biele democratie
. M. van Dam - Vertegenwoordi-
ging om het volk op afstand tehouden, www.marcelvandamad-
vies.nl
. F. Smit - Medezeggenschap enkwaliteitsverbetering van het
onderwijs, SWP
AU=1:; .T=fclUfcllI?Dr. Frederik Smit is coordinator
van het Expertisecentrum Ou-der. school en buurt verbonden
aan het ITS, Radboud Universi-
teit Nijmegen.
MR magazine, nummer 2, februari 2015
Top Related