PALFIJNNIEUWSJANUARI - FEBRUARI 2020MEDISCH INFORMATIEBLAD VOOR HUISARTSEN EN ZORGVERLENERS

AZ Jan Palfijn Gent behaalt internationaal kwaliteitslabel

NIAZ-Qmentum met 97%Multidisciplinaire aanpak

van rugklachten

Stamceltherapie verlicht pijn bij artrose

Net voor het ter perse gaan van dit magazine ontving het AZ Jan Palfijn Gent het schitterende nieuws dat ons ziekenhuis het NIAZ-Qmentum kwaliteitslabel van 2020 tot en met 2024 aan de gevel mag bevestigen. Ons ziekenhuis behaalde een uitmuntende score van 97% op alle gouden NIAZ-normen.

Deze internationale accreditering is het resultaat van twee jaar voorbereiding waarbij een stevig kwaliteitskader werd uitgewerkt in alle geledingen van de organisatie waarbij een hoge standaard voor patiëntveilige en kwaliteitsvolle zorg werd geïmplementeerd. Een accreditatie is voor ons geen doel op zich of een eindpunt, maar vormt wel een leidraad en anker om te blijven inzetten op veilige en kwaliteitsvolle zorg en continue verbetering.

Tegelijk zijn we niet doof voor de kritische geluiden die de afgelopen tijd hoorbaar waren over accredite-ring in de zorg en de hoge kostprijs van internationaal erkende accredi-tatiebureaus.

Als ziekenhuis erkennen we ten volle de rol van het toezichtsmodel van de Vlaamse Zorginspectie. Ook bij de onaangekondigde controles van de Zorginspectie van de Vlaam-se Overheid behaalde ons zieken-huis trouwens uitstekende scores. We geloven er sterk in dat er in de komende jaren door de Vlaamse regering best werk wordt gemaakt van een uitgebalanceerd, effectief en betaalbaar controlemodel van zorginstellingen. In een tijd waar iedereen het over de betaalbaarheid van de zorg heeft, moet dit debat dringend gevoerd worden in de schoot van de Vlaamse regering.

In dit magazine ontdekt u de nieu-we stamceltherapie die recent op de afdeling orthopedie werd opgestart. Via de injectie van lichaamseigen stamcellen in het gewricht worden de ontstekingsprocessen afgeremd en wordt nieuw kraakbeen gevormd. De therapie zorgt ervoor dat de artrosepatiënt minder pijn ervaart en dat er minder slijtage optreedt. Dr. Yves Depaepe, orthopedist in ons ziekenhuis, voert de therapie sinds eind vorig jaar uit.

We focussen verder in deze editie op onze gespecialiseerde afdeling psychogeriatrie en ons multidisci-plinair team voor adequate hulp bij psychische nood bij ouderen.

Wij ontmoeten u ook graag tijdens ons minisymposium op zaterdag 14 maart waarbij ons multidisciplinair zorgteam voor de behandeling van wervelkolompathologie (MCT) u uitgebreid toelichting geeft bij de verschillende aspecten en behandelplannen voor patiënten met rug- en/of nekklachten.

Alvast veel leesplezier!Stamceltherapie verlicht pijn bij artrose

Colofon

Redactie Dr. Bruno Heyndrickx • Ann Wynant • Dr. Céline Cousaert • Dr. Louis Ide • Dr. Annelie Pollefliet • Dr. Yves Depaepe • Dr. Wouter Van den Broecke

Fotomateriaal AZ Jan Palfijn Gent AV • Beeldcollectief • Unsplash

Eindredactie en opmaakDienst Communicatie AZ Jan Palfijn Gent

Verantwoordelijke uitgever AZ Jan Palfijn AV • Dhr. Rudy Coddens • Watersportlaan 5, 9000 Gent

9

VOORWOORD DR. HEYNDRICKXIN DIT NUMMER

“Ons ziekenhuis behaalde een uitmuntende score van 97%

op alle gouden NIAZ-normen.

412

11

6

212223

18

3

10Multidisciplinaire aanpak van rugklachten

AZ Jan Palfijn Gent behaalt internationaal kwaliteitslabel NIAZ-Qmentum

74% vaccinatiegraad medewerkers en artsen AZ Jan Palfijn Gent

Warme (na)zorg bijperinataal overlijden

Nieuweartsen

SymposiaEvenementen patiënten en externen

Medische wereldtopin wintersport

Voorwoord doorhoofdarts dr. Heyndrickx

Implementatie van hetelektronisch patiëntendossier Primuz

14Psychische nood bij ouderen

Dr. Bruno HeyndrickxHoofdartsAZ Jan Palfijn GentT 09 224 86 36

Dit magazine wordt ook gepubliceerd op onze website: www.janpalfijngent.be

3

Dr. Marc Anciaux (Fysische geneeskunde)Dr. André Harth (Orthopedie)Dr. Annelie Pollefliet (Fysische geneeskunde)Dr. Nadine Vermeire (Neurochirurgie)Dr. Geert Michielsen (Neurochirurgie/Pijnkliniek)Dr. Hans Verdoodt (Pijnkliniek)Dr. Helena Willems (Pijnkliniek) Mevr. Lesley Beeckman (Secretariaat)

Consulenten: Mevr. Fleur Bartsoen (Psychologie)Mevr. Evelyne Vanhaecke (Kinesitherapie)Dr. Nick Baelde (Radiologie)Dr. Céline Cousaert (Psychiatrie)Dr. Katia De Meulemeester (Neurologie)Dr. Pieter-Jan Honoré (Neurologie)Dr. Jeroen Mertens (Isotopen)Dr. Dieter Berwouts (Isotopen

Multidisciplinaire aanpak van rugklachtenRugklachten en ziekteverzuim door rugklachten is een wereldwijd probleem. In België waren er vorig jaar naar schatting ruim 2 miljoen mensen bekend bij de huisarts met de diagnostiek nek- en rugklachten. Die komen vaker voor bij vrouwen (137,6 per 1000 vrouwen) dan bij mannen (101,8 per 1000 mannen). Het aantal zieken neemt toe met de leeftijd.

Voorafgaand aan het MCT moet bij één van de leden van het multidisciplinair team (hetzij fysicotherapeut (T 09 224 87 87) hetzij orthopedist (T 09 224 87 96) hetzij neurochirurg (T 09 224 87 87)) maximaal 3 maand voorafgaand een intake gebeuren met registratie via E-health. De huisarts kan aanwezig zijn op het teamoverleg.

Indicaties voor het houden van een MCT zijn:

Binnen het Multidisciplinair zorgteam voor behandeling van wervelkolompathologie (kortweg MCT – bekend onder de vroegere benaming Spine Unit) werkt een multidisciplinair team van arts-specialisten samen om een correcte diagnose en optimale behandeling te garanderen bij patiënten met rug- en/of nekklachten volgens de KCE richtlijnen.

Aan de huisarts wordt een verslag bezorgd met advies voor verdere behandeling (conservatief of heelkunde). Het team binnen AZ Jan Palfijn bestaat uit artsen fysische geneeskunde, orthopedisten, neurochirurgen en pijntherapeuten. Bijkomend advies wordt ingewonnen bij neurologen, radiologen en psychologen/psychiaters.

1 Chronische nek- en rugpijn waarbij een chirurgische behandeling overwogen wordt.

2 Patiënten waarbij omwille van een degeneratieve pathologie een lumbale fusie op meer dan 2 niveaus overwogen wordt.

3 Patiënten waarbij omwille van een degeneratieve pathologie een revisie-ingreep op hetzelfde niveau, dezelfde kant en langs dezelfde toegangsweg overwogen wordt.

4 Chronische rugpijn waarbij onvoldoende effect bekomen wordt na conservatieve en revalidatietherapie.

5 Radiculopathie die invaliderend langer dan 6 maanden blijft bestaan ondanks niet-chirurgische therapie.

6 Chronische nekpijn of rugpijn zonder brachialgie/ischialgie voorafgaand aan een vierde therapeutische interventionele pijnbehandeling binnen de 12 maanden.

7 In geval van indicatoren die wijzen op een verhoogd risico op een ongunstige prognose en waarbij een chirurgische behandeling overwogen wordt.

8 Patiënten waar neuromodulatie overwogen wordt (verplicht).

9 Patiënten waar percutane vertebro/kyphoplastie overwogen wordt met uitzondering van een oncologische indicatie (verplicht).

Symposium Rugklachten: een multidisciplinaire benadering op 14 maart 2020 in Auberge du Pêcheur, gratis voor artsen en kinesitherapeuten. Programma en info, zie pagina 22.

Het MCT-team binnen AZ Jan Palfijn Gent bestaat uit:

54

Warme (na)zorg bij perinataal overlijden

Een zwangerschap en bevalling zouden één van de mooiste momenten in een mensenleven moeten zijn. Wanneer ouders voor, tijdens of na de bevalling hun kindje onverwacht verliezen, is het belangrijk om hen de ruimte te gunnen om hun verlies vorm te geven. Al in 2012 werd in het AZ Jan Palfijn om die reden een werkgroep Sterrenkindjes in het leven geroepen die zich inzet voor de optimalisatie van de zorg voor Sterrenouders, zowel praktisch als beleidsmatig. Waar vroeger het verlies van een kindje veelal werd stilgezwegen, is mede dankzij organisaties zoals Boven de Wolken of het Berrefonds, de perceptie rond de begeleiding van Sterrenouders intussen grondig veranderd. Ook vroedvrouwen in ons ziekenhuis stoorden zich aan het feit dat vóór 2012 de begeleiding van koppels te veel afhing van de drukte op de dienst of de creativiteit van de vroedvrouw. De werkgroep Sterrenkindjes die in 2012 werd opgericht wou een beleidsmatige en systematische begeleiding van ouders die geconfronteerd werden met perinataal overlijden.

We spraken met twee leden van de werkgroep, vroedvrouw Antoinette De Schipper en adjunct hoofdvroedvrouw, Mieke Rouges.

Antoinette: In het begin was het uiteraard nog zoeken. Ook bij collega’s en oud-studiegenoten in andere ziekenhuizen was er toen weinig concreets beschikbaar om mee aan de slag te gaan. De belangrijkste vraag die we onszelf konden stellen, was uiteraard: “Wat zouden we zelf belangrijk vinden indien we zoiets zouden meemaken?” Daarnaast probeerden we door alle feedback die we kregen van ouders de werking en begeleiding altijd maar te verbeteren. Het belang van herinneringen maken bleek telkens essentieel.

Mieke: De periode die volgt na een perinataal overlijden is voor ouders zeer hectisch. Buiten het feit dat het een emotioneel en fysiek zeer ingrijpende ervaring is, moet er ook praktisch veel geregeld worden, zoals bijvoorbeeld de uitvaart. Tegelijk is de periode die de ouders met hun kindje kunnen doorbrengen gering, zodat er snel veel indrukken verloren gaan.

Antoinette: We ontwikkelden daarom een sterrenboekje, een herinneringsboekje, waarin we op maat de gegevens van het kindje bewaren. Denk daarbij aan voet- en

handafdrukjes, een haarlokje en foto’s. Het maken van die foto’s bezorgde ons in het begin veel denkwerk.

Vzw Boven de Wolken (die bij een overlijden belangeloos een fotograaf stuurt om een fotoreeks te maken, nvdr.) bestond nog niet en zelf hadden we niet de materialen en de kennis om mooie foto’s te maken. Inmiddels kunnen we wél terugvallen op Vzw Boven de Wolken en heeft het Berrefonds een camera met printdock voor

ons op dienst beschikbaar gesteld. Daarnaast werken we sinds deze zomer ook met de koffertjes van het Berrefonds. Die bevatten allerlei materiaal om ons op de afdeling te helpen bij het maken van die cruciale herinneringen, maar ook bijvoorbeeld om het verlies bespreekbaar te maken bij broertjes en zusjes. Van het Berrefonds hebben we bovendien de vrijheid gekregen om hun materiaal aan te vullen met ons eigen materiaal. Zo geven we bijvoorbeeld ouders een keramisch sterretje mee, dat speciaal voor ons ziekenhuis ontwikkeld werd. Dat de werkgroep zich met meer bezig houdt dan enkel de zorg rond de bevalling, blijkt onder andere uit de samenstelling van het team.

“Wat zouden we zelf belangrijk vinden indien we zoiets zouden meemaken?

Adjunct hoofdvroedvrouw Mieke Rouges en vroedvrouw Antoinette De Schipper.

76

Mieke: Naast de vroedvrouwen bevat ons team ook leden van de Sociale Dienst om onder andere begeleiding te bieden bij de praktische zaken. We onderhouden ook een goede samenwerking met de dienst Anatomo-pathologie. Zij dachten met ons mee over de implementatie van hydrotherapie (het opbaren van het kindje in een bassin koud water, waardoor het uiterlijk langer behouden blijft), maar ook de mogelijkheid om het moment van een eventuele autopsie te overleggen zodat de ouders zoveel mogelijk tijd krijgen om bij hun kindje te zijn. Daarbij kunnen we ook rekenen op de collega’s van

de dienst Medische Beeldvorming. We proberen onze zorg zo volledig mogelijk aan te bieden, en die gaat ook verder na het verblijf in ons ziekenhuis.

Antoinette: We regelen bijvoorbeeld samen met de ouders een vroedvrouw aan huis. Na 6 weken sturen wij de koppels een kaartje en de Sociale Dienst neemt contact op waar nodig. Ook bieden we de mogelijkheid van een nagesprek met de vroedvrouw, uiteraard alleen als beide partijen hier voor open staan. Op de tweede zondag van december nodigen we alle ouders uit voor de viering

van Wereldlichtjesdag. Het is voor de ouders heel erg belangrijk dat de naam van hun kindje genoemd blijft worden. Inmiddels hebben we een soort vaste groep, die jammer genoeg groter wordt, maar waarin een warme cohesie is ontstaan.

Mieke: We houden onze zorgpaden continu up-to-date en communiceren die veelvuldig naar onze collega’s en alle betrokken artsen. De werkgroep schoolt zich regelmatig bij en deelt de bevindingen met het team. Zo proberen we onszelf voortdurend te verbeteren. Elk koppel dat in een dergelijke situatie terechtkomt, verdient - ongeacht de zwangerschapsduur - de zorg waar het behoefte aan heeft. Zo wordt een onderbreking van de zwangerschap op 16 weken medisch gezien als een laattijdig miskraam, maar voor veel koppels wordt dat als zoveel meer ervaren. Elk verhaal is telkens anders en verdient zorg op maat. Die probeert onze afdeling elke keer opnieuw te bieden.

Dr. Yves Depaepe, orthopedist bij AZ Jan Palfijn Gent, geeft tekst en uitleg bij deze nieuwe stamceltherapie.

Hoe werkt deze stamcelinfiltratie precies?

Dr. Depaepe: Knieartrose is geassocieerd met synoviale inflammatie, kraakbeenafbraak en botremodellering. Met stamceltherapie proberen we de pijn, ontstaan door inflammatie, onder controle te krijgen, de progressie van kraakbeenafbraak te stoppen en op die manier de gewrichtsfunctie te verbeteren.

Mesenchymale stamcellen hebben het potentieel om te differentiëren tot chondrocyten. Stamcellen stimuleren vascularisatie, cel-proliferatie, celdifferentiatie en komen tussen in de regeling van inflammatoire processen.

Er gebeurt een klassieke liposuctie van buikvet via een gestandaardiseerd protocol om de stamcellen zo weinig mogelijk te beschadigen. Het liposuctie-aspiraat wordt verschillende keren gewassen in een centrifuge tot er finaal een zuiver aspiraat kan bekomen worden die intra-articulair wordt ingespoten in de knie.

Waarom wordt met buikvet ge-werkt en wat zijn de voordelen ten opzichte van beenmergcellen?

Dr. Depaepe: Stamcellen uit buikvet tonen een grotere capaciteit voor proliferatie dan andere types mesenchymale stamcellen.

In buikvet zijn mesenchymale stamcellen zeer overvloedig aanwezig. Er is eenvoudige prelevatie ten opzichte van beenmergcellen omdat subcutaan vetweefsel in de buik zeer vlot toegankelijk is en veel minder donor site morbiditeit geeft dan beenmergpuncties.

Voor welke patiënten heeft een dergelijke therapie vooral baat?

Dr. Depaepe: Vooral patiënten tussen de 40 en 70 jaar met een symptomatische gonartrose en een radiologische graad 2 en 3 artrose hebben baat bij stamceltherapie. Graad 4 kraakbeenlijden (bot-op-bot contact), zware varus of valgusas-afwijkingen, morbide obesitas en co-morbiditeit van reumatisch lijden ter hoogte van de knie gelden als exclusiecriteria.

Sinds eind 2019 is AZ Jan Palfijn Gent gestart met stamcelinfiltratie bij artrose. Door het injecteren van lichaamseigen stamcellen in een versleten gewricht worden de ontstekingsprocessen afgeremd en wordt nieuw kraakbeen gevormd. Deze nieuwe behandeling van artrose zorgt ervoor dat we pijn en slijtage bij artrosepatiënten gevoelig kunnen beperken zodat het gewricht beter kan genezen.

Dr. Yves DepaepeDienst Orthopedie, straat 312AZ Jan Palfijn GentT 09 224 71 11

Meer weten?

KraamafdelingT 09 224 83 70

www.janpalfijn.be/diensten/ kraamafdeling

(NA)ZORG PERINATAAL OVERLIJDEN

Stamceltherapie verlicht pijn bij artrose

De Warmste Vroedvrouwen

Tijdens de Warmste Week zamelde het team vroedvrouwen van AZ Jan Palfijn Gent maar liefst 11.800 euro in voor goede doelen vzw Boven de Wolken en Baby-Nest. Een hele week lang bakten en verkochten ‘De Warmste Vroedvrouwen’ pannenkoeken en koekjes voor collega’s, patiënten, bezoekers, familie en vrienden.

De warmste vroedvrouwen

hebben een totaalbedrag ingezameld van

€ 11.800

98

Elke zorgverstrekker in ons ziekenhuis zal na de opstartfase alle handelingen registreren en documenteren in Primuz.Primuz is ontwikkeld in het UZ Brussel en werd vorig jaar al succesvol geïnstalleerd in AZ St. Elisabeth Zottegem (juni) en Heilig Hartziekenhuis Lier (oktober). De belangrijkste functionaliteiten

van het EPD PRIMUZ zijn een (para)medisch en verpleegkundig dossier met ordercommunicatie, medicatiebeheer, afspraken-beheer en modules voor het operatiekwartier, de spoedgevallendienst en de patiëntenadministratie. Naast deze functionele aspecten zet dit EPD sterk in op de verdere ontwikkeling

van onder andere clinical decision support (CDSS), een portaalfunctie (zowel voor de patiënt als de verwijzer vanaf de zomer beschikbaar) en mobiel gebruik.

Het pakket werd ontwikkeld door een ziekenhuis waardoor het perfect aansluit bij de reële behoeften van een zorginstelling en haar medewerkers. Het gebruik van PRIMUZ zal de kwaliteit van onze zorg verder verbeteren en de samenwerking tussen verschillende zorg-verleners faciliteren.

Eenmaal het EPD volledig operationeel is, zal het AZ Jan Palfijn Gent voldoen aan de hoogste normen op vlak van informatisering in de zorg.

Wat zijn de bewezen resultaten van deze vorm van stamcelinfiltratie voor artrosepatiënten?

Dr. Depaepe: In de eerste studies is een duidelijke verbetering van pijn-scores en functiescores merkbaar. Er is ook een duidelijke reductie van de inflammatoire respons bij artrose. Dit betekent een duidelijke vermindering van de artrosesymptomen. In sommige rapporten is een eerste melding van reductie van apoptose

van de chondrocyten maar een bewezen evidentie voor de reductie van de ziekteprogressie is er nog niet. Tot op heden zijn geen bijwerkingen gedocumenteerd.

Wat is de kostprijs van deze behandeling voor de patiënt?

Dr. Depaepe: De behandeling gebeurt via een daghospitalisatie. De opleg voor de patiënt schommelt tussen 250 en 300 euro.

Meer weten?

Dienst OrthopedieT 09 224 87 96

www.janpalfijn.be/diensten/ orthopedie

Voorzorgsmaatregelen

Was regelmatig je handen.

Bedek je mond en je neus met een papieren zakdoekje als je niest.

Gooi je zakdoekjes zorgvuldig weg.

Heb je geen zakdoekjes bij de hand? Bedek dan je mond en je neus.

Blijf thuis als je ziek bent.

STAMCELTHERAPIE BIJ ARTROSE

74% vaccinatiegraad medewerkers & artsen AZ Jan Palfijn

Implementatie van het elektronisch patiënten-dossier Primuz

Terwijl de wereld in de ban is van het coronavirus dat zich vanuit het Chinese Wuhan verspreidt, verhoogde ons ziekenhuis sinds eind januari de voorzorgsmaatregelen om overdracht van het griepvirus te voorkomen. Vanaf die periode zagen we immers een gestage toename van het aantal griepgevallen waardoor begin februari de epidemiologische drempel werd overschreden.

Dankzij een doorgedreven sensibiliseringscampagne werd de griepvaccinatiecampagne in ons ziekenhuis dit keer afgesloten met een couverture van 74%. Dat is opnieuw beter dan 2018. Op die manier beschermen zorgverstrekkers niet enkel zichzelf en hun huisgenoten, maar vooral ook onze patiënten.

Personeel dat niet gevaccineerd is, wordt verplicht om een chirurgisch mondmasker te dragen binnen een straal van 1,5 meter van patiënten. Daarnaast worden de nodige voorzorgsmaatregelen genomen om een goede hand-, nies- en hoesthygiëne toe te passen om verspreiding van het griepvirus te vermijden.

Het griepvirus is immers dodelijk. Elk jaar sterven in België gemiddeld ongeveer 1.000 mensen aan de griep. Raad ook uw patiënten aan om de nodige voorzorgsmaatregelen te nemen.

In het kader van een doorgedreven informatisering van het ziekenhuis, koos AZ Jan Palfijn Gent voor een nieuw, flexibel en geïntegreerd elektronisch patiëntendossier. In het weekend van 14-16 februari 2020 start ons ziekenhuis als derde ziekenhuis in Vlaanderen met Primuz (EPD). Alle modules van Primuz worden gefaseerd over 2 jaar uitgerold.

1110

Intensieve en succesvolle audit-voorbereiding

Binnen een bijzonder strakke timing van twee jaar bereidde het AZ Jan Palfijn Gent de internationale accreditering voor. Er werd een stevig kwaliteitskader uitgewerkt waarbij in alle geledingen van de organisatie een hoge standaard voor patiëntveilige en kwaliteitsvolle zorg werd geïmplementeerd, getoetst en gecontroleerd via interne audits en quickscans. Tal van verbeterprocessen werden opgestart, specifieke vormingen en opleidingen werden geïntensifieerd en op elke afdeling werd een kwaliteitsbord geïnstalleerd met aandachtspunten per dienst.

Hoge score na grondige kwaliteitsaudit

De NIAZ-audit vond plaats in de week van 2 december 2019. Een onafhankelijk team van 7 auditoren uit Nederland en België ondervroeg artsen en medewerkers, volgde

verschillende zorgtrajecten van a tot z op en toetste het ziekenhuis op meer dan 2800 strenge normen, zoals handhygiëne, valpreventie en de veiligheid van medische apparatuur. AZ Jan Palfijn ontving eind januari het verdict en kan uitstekende cijfers voorleggen.

Het ziekenhuis behaalde 97% op alle gouden NIAZ-normen en ontving op maandag 3 februari het NIAZ-label uit handen van NIAZ-bestuurder Ellen-Joan Van Vliet. Het NIAZ-label blijft geldig tot en met 2024.

AZ Jan Palfijn Gent behaalt kwaliteitslabel NIAZ-QmentumAZ Jan Palfijn vernam eind januari 2020 dat het NIAZ-Qmentum kwaliteitslabel binnenkort aan de gevel mag prijken. NIAZ, kort voor Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg, ontwikkelt kwaliteitsnormen en toetst zorginstellingen hierop. Het NIAZ-kwaliteitslabel garandeert patiënten, bezoekers en doorverwijzers dat het ziekenhuis een veilige en goed georganiseerde zorginstelling is. Als het kwaliteitslabel wordt toegekend, geldt het voor vier jaar. Daarna vindt een volledige hertoetsing plaats.

V.l.n.r.: Kwaliteitscoördinatoren Evert Heyde, Valerie Balcaen en Prisca Rabaut samen met NIAZ-bestuurder Ellen-Joan Van Vliet.

Centraal v.l.n.r.: bestuurder-directeur Ann Wynant, NIAZ-bestuurder Ellen-Joan Van Vliet, hoofdarts dr. Bruno Heyndrickx, HR-directeur Ellen De Ruwe, verpleegkundig & paramedisch directeur Edwin Moerenhout, ICT & facilitair directeur Francky Deleu en Rachel Lamock, financieel-administratief directeur.

1312

Psychische nood bij ouderen

Het aanbod gespecialiseerde psychiatrische zorg voor deze oudere patiënten is beperkt, ondanks de toenemende vraag en behoefte. In AZ Jan Palfijn Gent kan de geriatrische patiënt met psychische problemen terecht bij een multidisciplinair team voor adequate hulp en begeleiding en op een gespecialiseerde afdeling Psychogeriatrie.

Dr. Céline Cousaert, medisch diensthoofd van de afdeling Psychiatrie en Darianne Spittaels, hoofdverpleegkundige binnen de afdeling Psychogeriatrie, geven tekst en uitleg.

Veel Vlamingen krijgen vroeg of laat af te rekenen met geestelijke gezondheidsproblemen. Ook ouderen, die door het gevorderd aantal levensjaren op de teller ook meer negatieve ervaringen, verliezen, enz. moesten verwerken, kampen vaker met gevoelens van depressie, rouw, angst, verwardheid, psychose, geheugenproblemen, relatieproblemen, ...

Dr. Céline Cousaert

Dienst Psychiatrie, straat 312AZ Jan Palfijn GentCeline.Cousaert@janpalfijngent.be

gehoor en visus, cognitieve stoor-nissen en hieruit voortkomende functionele veranderingen een belangrijke rol kunnen spelen. Omdat niet alle professionals per definitie voldoende kennis van of ervaring met de doelgroep hebben, lopen oudere patiënten het risico op een onjuiste of onvolledige diagnose en onder- of overbehandeling. De hoge suïcidecijfers zijn hiervan helaas een treffende illustratie.

Als dienst Psychogeriatrie kennen we de problematiek door én door en kunnen we het verschil maken. Het is onze doelstelling om een goede herkenning en gerichte behandeling van psychische en cognitieve klachten bij ouderen aan te bieden. Een toegankelijk en goed afgestemd zorgaanbod waarin deskundigheid voorhanden is over psychisch lijden, somatische problemen en zorgbehoefte is niet alleen essentieel voor het welzijn van de patiënt, maar is ook de sleutel tot het betaalbaar houden van de zorg in de toekomst.

Wat is de toegevoegde waarde van de afdeling Psychogeriatrie? Wie kan er allemaal terecht?

Darianne Spittaels: De afdeling richt zich op oudere patiënten met psychische en/of cognitieve problemen. Een opname is altijd vrijwillig. Patiënten die baat kunnen hebben bij een opname op deze

afdeling, kunnen we grofweg in drie groepen onderverdelen.

Een eerste groep zijn oudere patiënten met een psychiatrisch ziektebeeld waarbij het wenselijk is om de medicatie op punt te stellen.

Bij de tweede groep patiënten is er vraag naar diagnosestelling omwille van een achteruitgang van het geheugen.

Bij de derde patiëntengroep werd reeds een diagnose dementie

gesteld, maar bracht deze ziekte een gedragsverandering met zich mee, waarvoor een specifieke aanpak wenselijk is.

Tijdens een verblijf op de afdeling bekijken we de individuele hulpvraag van patiënt en/of familie en wordt er multidisciplinair een zorgbehandelplan uitgewerkt. Hierin betrekken we graag de patiënt en zijn familie. Op de afdeling bieden we patiënten een vaste structuur binnen een veilige omgeving.

Figuur: Bevolkingspiramide 1950 vs. 2018.

1950

Leeftijd

2018

Welk aanbod is er binnen AZ Jan Palfijn voor de geriatrische patiënt met psychische problemen?

Dr. Cousaert: Het aantal 65-plussers neemt tsunamigewijs toe. Men schat dat deze kwetsbare bevolkingsgroep tegen 2030 een kwart van de bevolking zal uitmaken en de

verwachting is dat zij de komende jaren steeds meer gebruik zal maken van zorg, onder andere van de geestelijke gezondheidszorg. Psychische hulpverlening aan ouderen vraagt een specifieke aan-pak aangezien ook andere aspecten zoals bijkomende (comorbide) lichamelijke aandoeningen, levens-faseproblematiek, vermindering van

Darianne Spittaels

Hoofdverpleegkundige Dienst PsychogeriatrieAZ Jan Palfijn GentDarianne.Spittaels@janpalfijngent.be

1514

We zetten als team in op toegankelijke zorg op maat en stellen de waardigheid van de patiënt centraal. Een goede mobiliteit van de patiënten is belangrijk, zodat ze maximaal kunnen deelnemen aan het therapieaanbod.

Gezien de specifieke doelgroep werken we aan de uitbouw van een gespecialiseerd team met deskundig opgeleid personeel.

Wat kenmerkt de aanpak/benadering in AZ Jan Palfijn?

Darianne: AZ Jan Palfijn staat bekend voor zijn toegankelijkheid. Met de dienst Psychogeriatrie sluiten we hier graag bij aan. We hopen geen drempel te zijn voor mensen die nood hebben aan onze

zorgverlening. We zetten als team in op het bespreekbaar maken van thema’s als depressie, eenzaamheid, angst, suïcide, … en proberen zo mee het stigma hierrond te doorbreken. We benaderen de zorgverlener op een respectvolle manier waarbij we de patiënt en/of familie mede-eigenaar maken van zijn zorgbehandelplan.

Dr. Cousaert: We willen naast het bio-medisch-psychosociaal denken, waarbij de nadruk eerder ligt op het pathologisch disfunctioneren, ook het paradigma van het “herstel” gebruiken, aangepast aan de maatschappelijke en sociale leefomgeving van de oudere. Binnen de herstelbenadering staat het denken in termen van krachten, verbondenheid en zingeving voorop.

Welke specifieke aandachtspunten zijn er voor deze doelgroep? Wordt er altijd vlot doorverwezen?

Darianne: De verschillende doelgroepen vragen elk een specifieke aanpak en brengen dus specifieke aandachtspunten met zich mee. Bijvoorbeeld bij de vraag naar medicamenteuze oppuntstelling, is het belangrijk dat dit met een goede observatie van alle zorgverleners gepaard gaat. Kennis over de werking van psychofarmaca is van groot belang. Het observeren van het gestelde gedrag kan zo bijdragen tot een correcte afstelling van de medicamenteuze behandeling door de behandelend arts. Is de zorgvraag eerder gericht op het stellen van een diagnose of een waargenomen gedragsverandering zijn er andere specifieke aandachtspunten.

Dr. Cousaert: Klopt. Er is dan ook een nauwe samenwerking tussen de psychiaters, neurologen en geriaters om op een gecoördineerde manier een correcte diagnose te stellen en behandeling te starten. We streven ernaar om waar mogelijk altijd de huisarts en familie te betrekken.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

85+

jaar

80-8

4 ja

ar

75-7

9 ja

ar

70-7

4 ja

ar

65-6

9 ja

ar

60-6

4 ja

ar

55-5

9 ja

ar

50-5

4 ja

ar

45-4

9 ja

ar

40-4

4 ja

ar

35-3

9 ja

ar

30-3

4 ja

ar

25-2

9 ja

ar

20-2

4 ja

ar

15-1

9 ja

ar

vrouwen 2000

vrouwen 2015

mannen 2000

mannen 2015

Leef

tijds

spec

ifiek

e su

ïcid

ecijf

er (1

/100

.000

inw

.)

Kan ik als huisarts op elk moment terecht bij een psychiater van het ziekenhuis? Is er een wacht- of permanentiedienst?

Dr. Cousaert: Zowel de psychiaters als de neurologen zijn tijdens de kantooruren via de polikliniek neuropsychiatrie telefonisch bereik-baar (T 09 224 87 92).

In geval van urgentie en buiten de kantooruren, kunnen patiënten zich wenden tot de spoedgevallendienst waar op indicatie van de spoedarts

de psychiater en/of neuroloog van wacht kan ingeschakeld worden.

Darianne: Patiënten kunnen bij ons terecht via doorverwijzing door een (huis-)arts of een zorginstelling. Op de website van het AZ Jan Palfijn Gent kan u het aanmeldformulier en de procedure voor opname terugvinden. Als u vragen heeft over het aanmeldformulier of de procedure kan u rechtstreeks contact opnemen met de (hoofd-)verpleegkundige(n) van de afdeling.

PSYCHISCHE NOOD BIJ OUDEREN

Figuur: Evolutie leeftijdsspecifiek suïcidecijfer Vlaanderen 2000 versus 2015, volgens geslacht (bron: Agentschap Zorg en Gezondheid)

Meer weten?

Afdeling Psychogeriatrie

T 09 224 83 42

Hoofdverpleegkundige

Psychogeriatrie

T 09 224 89 31

www.janpalfijn.be/diensten/

psychogeriatrie

www.janpalfijn.be/

aanvraagformulieren

1716

Elke Medical Supervisor staat vervolgens in nauw contact met de Medical Director van het WK die ook de wettelijke verantwoordelijkheid heeft over de organisatie.

Als Medical Supervisor controleer je via checklists en een road book, je bereidt de opzet van het medisch support voor, ter plaatse geef je advies, tracht je bepaalde praktijken te verbeteren, leg je contacten met de artsen en coaches van de verschillende deelnemende landen, enz. Je fungeert als aanspreekpunt

tijdens alle officiële trainingen en wedstrijden waarbij sporters en andere artsen je vragen kunnen stellen en je advies kunnen inwinnen.

Binnen de schoot van het FIS (de internationale skifederatie) pleit ik er als arts eigenlijk voor om Medical Centers of Excellence op te richten voor de wintersport, naar

analogie met de FIFA. Zo’n center zou in de toekomst bijvoorbeeld ook kunnen geïntegreerd worden in het Sportcentrum van AZ Jan Palfijn Gent dat in 2019 werd opgericht.

Voor wintersporters is het namelijk belangrijk dat er in elk land een gespecialiseerd medisch centrum wordt uitgebouwd waar ze terecht kunnen voor medische en fysieke voorbereiding en begeleiding, blessurepreventie en waar ze ook snel en vlot behandeld kunnen worden van specifieke sportletsels.

“We pleiten sterk voor het dragen van een helm op de piste.

Vanwaar komt uw interesse in wintersport eigenlijk?

Dr. Van den Broecke: Mijn interesse in wintersport is eigenlijk grotendeels ontstaan door mijn kinderen die begonnen skiën rond 1999-2000. Mijn zoon Dries is als topsporter trouwens nog altijd professioneel met skiën bezig en vanuit mijn functie als sporttraumatoloog is die interesse blijven groeien.

Vervolgens ben ik ook op beleids-matig niveau betrokken geraakt bij wintersport: ik was voorzitter van een Gentse skiclub, heb zelf het Brussels skiteam opgericht en zetelde verschillende jaren in het bestuur van Sneeuwsport Vlaanderen, de Vlaamse ski- en snowboardfederatie.

8 jaar geleden stelde ik mijn kandidatuur voor de medische commissie van de internationale

skifederatie en zo is de bal spreekwoordelijk aan het rollen gegaan.

Tijdens het wereldkampioenschap in de Verenigde Staten in februari 2019 was u aangesteld als Medical Supervisor. Wat houdt die functie concreet in?

Dr. Van den Broecke: De inter-nationale skifederatie vaardigt naar elk WK een Medical Supervisor af.

In 2019 werd dr. Van den Broecke door de internationale skifederatie FIS afgevaardigd naar het wereldkampioenschap snowboard en freestyle skiën in Park City Utha (USA) als FIS Medical Supervisor. Recent stond hij Sneeuwsport Vlaanderen bij tijdens het kampioenschap Freestyle Rail (skiërs en snowboarders voeren hun tricks uit op een metalen balk, nvdr.) in Antwerpen waar hij een zogenaamde rescue chain opstartte zodat de organisatie goed voorbereid zou zijn wanneer zich een ongeval of kwetsuur voordoet. En in februari 2020 reist hij samen met een team van 6 internationale artsen af naar China voor een Olympisch testevent (Worldcup downhill) naar aanloop van de Olympische Winterspelen in Peking in 2022. We interviewden dr. Van den Broecke vóór zijn afreis naar China over zijn bijzondere passie en expertise.

Medische wereldtop in wintersport

Dr. Wouter Van den BroeckeDienst Orthopedie, straat 312Sportcentrum AZ Jan Palfijn GentT 09 224 71 11

Dr. Wouter Van den Broecke is orthopedisch chirurg bij AZ Jan Palfijn Gent en legt zich voornamelijk toe op knie- en heupchirurgie en sporttraumatologie. Hij studeerde in 1990 af als arts aan de Rijksuniversiteit Gent en werd in 1996 erkend als orthopedisch chirurg. Wat bijzonder is? Dr. Van den Broecke is ook stichtend voorzitter van Brussels Ski Team, lid van de medische commissie van de internationale skifederatie én ex-lid van de Raad van Bestuur van Sneeuwsport Vlaanderen.

1918

Welke letsels ziet u frequent voorkomen bij snowboarders en skiërs?

Dr. Van den Broecke: Binnen de federatie volg ik al meer dan 10 jaar de verschillende types letsels bij de voornaamste disciplines zoals Alpijns skiën, langlaufen, schansspringen, snowboarden, enz. Bij skiërs zijn letsels aan de knieën klassiek uiteraard. Bij snowboarders zien we dat vooral de bovenste ledematen, en dan voornamelijk de schouders en polsen, getroffen worden, gevolgd door hoofdletsels. We pleiten dan ook sterk voor het dragen van een helm op de piste.

Heeft u tips of advies dat u kan meegeven aan wintersporters of huisartsen die wintersporters over de vloer krijgen?

Dr. Van den Broecke: Bij acute situaties wordt de spoeddienst ter plaatse uiteraard onmiddellijk gecontacteerd. Maar regelmatig zien we dat skiërs na de wintersport thuis blijvend last ondervinden van een pijnlijke of gezwollen knie na een val. Het is belangrijk om in dat geval snel een arts-specialist en medische beeldvorming te raadplegen. Een MRI laten nemen is in de meeste gevallen onontbeerlijk. Het is vooral

zaak om zo snel mogelijk een correcte diagnose te stellen en de revalidatie op te starten. Ben je geen frequent sporter en plan je je eerste skivakantie? Dan is een voorafgaande screening bij een sportarts zeker aangeraden. Je kan daarvoor ook in het Sportcentrum van AZ Jan Palfijn Gent terecht. En uiteraard sta ik altijd ter beschikking om specifieke vragen rond wintersportblessures van huisartsen te beantwoorden.

Bedankt voor dit interview. Wij wensen u alvast een boeiende werkreis naar China!

MEDISCHE WERELDTOP WINTERSPORT

Dr. Sabine LepercqueNEUS, KEEL- EN OORARTS

Vanaf 1 april zal dr. Sabine Lepercque onze dienst Neus-, Keel- en Oorziekten versterken. Dr. Lepercque behaalde haar diploma in de genees-, heel- en verloskunde in 1987, waarna ze zich specialiseerde in de algemene NKO-Heelkunde in UZ Gent. Daarnaast behaalde ze een erkenning als revalidatiearts voor spraak-, taal- en leerstoornissen bij kinderen, alsook voor aangeboren en verworven ernstige gehoorstoornissen (in CAR St Lievenspoort Gent).

Na fundamenteel onderzoek op dienst Histologie UZ Gent en werkzaamheid in Middelheim ziekenhuizen in Antwerpen, bouwde ze een stabiele ervaring op van 25 jaar in AZ St Lucas Gent. Sinds 1993 heeft ze een privépraktijk in Merelbeke.

We heten dr. Willems en dr. Lepercque van harte welkom in AZ Jan Palfijn Gent!

Dr. Helena WillemsARTS-SPECIALIST ANESTHESIE-PIJNTHERAPIE

Sinds 1 februari vervoegt dr. Helena Willems het team anesthesisten in AZ Jan Palfijn Gent.

Dr. Willems studeerde geneeskunde aan de Universiteit Gent en behaalde in 2012 haar diploma. Nadien startte ze een opleiding in de Anesthesie en reanimatie. Tijdens deze opleiding werkte ze in het UZ Gent en het AZ Sint Lucas Gent. Nadien volgde dr. Willems een opleiding tot intensivist in het UZ Gent. Na haar opleiding in de intensieve zorgen vervolledigde ze haar opleidingstraject met een bijkomend fellowship in de pijntherapie in het AZ Sint-Elisabeth Zottegem en het AZ Nikolaas te Sint-Niklaas. Zij zal in ons ziekenhuis de diensten Anesthesie, Intensieve Zorgen en Pijntherapie versterken.

NIEUWE ARTSEN

Nieuwe artsen

2120

ACTIVITEITENKALENDER

Symposia

Rugklachten: een multidisciplinaire benadering

Auberge du Pêcheur

De artsen van de diensten Fysische geneeskunde, Orthopedie, Neurochirurgie, Pijnkliniek en Anesthesie van het AZ Jan Palfijn Gent nodigen u van harte uit op het minisymposium Rugklachten: een multidisciplinaire benadering op zaterdag 14 maart 2020. De verschillende aspecten van rugklachten worden besproken vanuit elke specialistische medische discipline. De economische impact van ruglijden wordt toegelicht door mevr. Louagie van het RIZIV. Het symposium is gratis voor artsen en kinesitherapeuten.

Accreditatie is voorzien.Gratis inschrijven via www.janpalfijn.be/symposia

MAART-MEI-SEPTEMBER

ZATERDAG 25 - ZONDAG 26 APRIL

Levensloop GentSamen met de andere Gentse ziekenhuizen neemt AZ

Jan Palfijn Gent opnieuw deel aan Levensloop Gent.

24 uur wandelen en lopen om fondsen in te zamelen

voor het onderzoek naar kanker. Aan onze stand kan u

terecht voor een hartverwarmende kop koffie of thee en

pannenkoeken. Samen zijn we solidair met mensen die

strijden tegen kanker.

Cursus manuele technieken in stemtherapieManuele technieken vinden steeds meer een

toepassing in de behandeling van de functionele

componenten van een dysfonie. In deze cursus geven

we een goede basis mee van manuele technieken,

specifiek gericht op personen met een stemprobleem.

Hierbij richten we ons niet op één methode, maar

we vertrekken van een overzicht van de bestaande

methodes. Een grondige theoretische basis wordt

aangeboden om inzichtelijk te kunnen werken. De

cursus omvat daarnaast een uitgebreid praktisch

gedeelte, waarbij de deelnemers de technieken onder

begeleiding inoefenen met elkaar.

Week van de ValpreventieTijdens de week van de valpreventie worden talrijke

activiteiten aangeboden aan patiënten en bezoekers

om vallen te vermijden of voorkomen.

VOLZET8.30 uur: Onthaal 10.35 uur: Pauze

8.55 uur: Welkomstwoord 11.00 uur: Indicaties voor fixatie

9.00 uur: 3D-onderzoek van de LWZ 11.15 uur: Psychologische factoren gerelateerd

9.20 uur: Update in Imaging aan pijn: detectie en opvolging

9.30 uur: Rugschool: wat, hoe en waarom? 11.30 uur: Economische impact van ruglijden

9.45 uur: Spine unit 11.50 uur: Discussie

10.05 uur: Update interventionele pijntherapie Vanaf 12.30 uur: Receptie & Walking Dinner

10.20 uur: Red flags in spinale pathologie (kaasbuffet)

Activiteiten patiënten en externen

MAANDAG 20 - ZONDAG 26 APRIL

ZAT

14MAART

08.30

2322

AZ Jan Palfijn • Watersportlaan 5 • 9000 Gent T +32(0)9 224 71 11 • F + 32(0)9 224 70 42info@janpalfijngent.be • www.janpalfijn.be