MDL, uro-, en nefrologie...• koolzuurhoudende dranken gaan iets sneller door de maag, tgv druk in...

MDL, uro-, en nefrologie Pagina 1 van 17 Robert Rozenberg © 19 november 2019 www.rozenbergsport.nl

GE bloedverlies Maag Dunne darm

Anatomie Obstructie dundarm

Dikke darm Anantomie Pathologie Colo-rectaal ca Obstructie Rectum

Hepatologie Anatomie Levercirrose Lever maligniteit Hepatitis Ascites

Galblaas Cholestase volwassenen Cholestase neonataal

Pancreatitis MDL & Sport

Algemeen Hoge GI problemen Lage GI problemen

IBD Algemeen IBD en sport

Referenties Anatomie Nier algemeen Infectieus Dialyse Fysiologie Regeling Nierinsufficiëntie Nierkoliek Ionen Niertumoren Sport Urologie

Anatomie Hematurie Bekkenbodem dysfunctie Proteïnurie Infectieus Scrotum Blaas Penis SOA Prostaat Farmacologie Sport

GE bloedverlies

hoge GI bloeding ureum hoog/creatine nl (bloed wordt nog verteerd en opgenomen)

Therapieresistent bloedverlies Behandeling experimenteel: Thalidomide (Softenon®) = angiogenese remmer

Maag

Pepsine Werkt bij lage pH

somatostatine =inhibitie gastrine (en dus inhibitie van HCL secretie)

histamine =zuursecretie

maaglediging Snelheid -het maakt eigenlijk niet uit hoeveel je drinkt, om de 20 min is de helft uit de maag

- max 40 ml/min → 1,8 – 2 L/uur (minder vanaf 75% VO2max)

Inhibitie • pas vanaf een intensiteit van 75% VO2max wordt de lediging trager

• hoge osmolaliteit (maar niet veel effect)

• Slechte smaak

• water zonder wat KH

• klein volume

Stimulus • het volume van de maag inhoud stimuleert in sterke mate de lediging

• koude vloeistof stimuleert iets meer dan warm, koud gaat dus iets sneller door de maag

• koolzuurhoudende dranken gaan iets sneller door de maag, tgv druk in de maag

Glucose • vanaf 4% is er lichte vertraging t.o.v. water

• <10% glucose drank gaat snel uit maag, daarboven is de maaglediging trager Osmolaliteit het aantal deeltjes bepaalt de snelheid van de maaglediging, de grootte van de deeltjes in mindere mate

polymeren = 10-25% snellere maaglediging dan monomeren

IF (intrinsic factor) Definitie = GIF = Gastric Intrinsic Factor Productie pariëtaal cellen van de maag Functie bindt vit B12, werkt bij pH van 7, dus bindt pas na de maag en wordt opgenomen in het terminaal ilieum Ziektes Pernicieuze anemie: AI op IF (zie Hemato erythrocyt)

Atrofische gastritis: pariëtaal cel schade (GE maag) Diagnose Bloedtest: AF tegen IF

enzymen lipase

Prostaglandines beschermen maag (cox1) dus NSAIDS schadelijk (ook zuur)

zuursecretie Door: gastrine / histamine2 / achetylcholine

Dunne darm

Anatomie

dundarm 5m

Semeiologie

Dance teken Re fossa iliaca leeg bij palpatie = ileocaecale invaginatie

König Darmperisatiek te zien = lage dundarm obstructie

peritonitis loslaatpijn, spierverzet (harde buik)

Rovsing teken druk li colon = re pijn = appendicitis

RX AE haustra=colon, volledige cirkels=dundarm, veel lucht = boven obstructie, vrije lucht = perforatie

http://www.rozenbergsport.nl/


Dunne darm

ac ischemie dundarm buikpijn ZONDER geprikkelde buik, vitale parameters aangetast colon meestal li, bloederige stoelgang, thumbprinting

angina abdominale ischemie na eten

bac overgroei in dundarm door: diverticulose of achlorhydrie, steatoree en megaloblastische anemie

bulbair ulcus =duodenum ulcus, altijd goedaardig

ca -lymfoom

Carcinoid syndrome flush, diaree, asthma, pulm HT (tricuspied/pulmonalis insuff. ReHDC)

Carcinoid tumor apudoma = amino uptake and decarboxylation, serotonine, in GI inactivatie door lever, bij meta’s niet meer, SS remt tumor,trage groei

Coeliakie glutenenteropathie, villusatrofie/crypthyperpl, associatie met dematitis herpetiformis, piek bij zuigelingen (vanaf 6 mnd) en oudere volwassenen (vaker met lymfoom) D/ gliadine AS, endomycium AS

FAP famiale adenosis polyposis, zeer veel poliepadenomen, deel ontaart, na 35 jaar weg R/ colectomie

galsteenileus door fistel galblaas-darm → steen obstructie lucht in de galwegen

Gastro-enteritis braken, GEEN diaree (alleen bij colitis)

hoge GI bloeding Zie Gastroenterologie algemeen

Irritable bowel syndrom Zie syndromen

Juveniele poliep solitair hamartoma GI

Lactase deficientie ontstaat pas na jaren, flatus, rest voeding goed opgenomen, nooit algem. toestand aangestast, 13C latose ademtest, H2 meten dat de bac produceren

Meckel 30-90 cm voor appendix, vaak maagmetaplasie: ulcera, bloeding, thv navel

Peutz jegers hamartoma’s over hele GI, pigmentatie rond mond

Protein losing entropathy is elke ernstig inflam darmziekte waarbij er prot door de darmwand lekken

radio-enteritis Zie obstructie

Treitz =eind duodenum

uremisch ileus nierinsufficientie, geen hyperperistaltiek

Whipple zeldzame ziekte van term ileum, vit B12, vetmalabsorptie, arthropathie, cerebrale stoornissen, door Whipple bac.

enzymen pancreaslipase, pancreasamylase, galzuren, darmlactase

glucose Opname actief (kost energie), met Na+ co-transport, water volgt passief SGLT1 = sodium depentent glucose transporter = voor opname glucose GLUT 5 = opname fructose

water Opname diffusie, volgt osmolariteit

fructose Opname passief (dus ook minder water opname)

Koolhydraten opname darm Snelheid alle soorten koolhydraten (poly en monomeren) een piek na 30-45 minuten bij koolhydraten met een lage glycemische index is de piek alleen lager, maar niet later na 1,5-3 uur is ere en reactieve hypoglycemie bij een hoge glycemische index

Vit B12 opname Mechanisme bindt IF (zie Maag) Lokalisatie terminal ilieum bevat receptoren voor IF

trypsine Trypsinogeen → trypsine

glucose Zie Gastroenterologie sport

water Zie Gastroenterologie sport

lengte 5 m

Obstructie dundarm

briden direct (wkn) na operatie problemen, altijd dundarm obstructie R/ 72 uur maagsonde

closed loop obstructie soms niet op RX AE te zien D/ echo

colon obstructie type 1 Bauhin competent: hele colon dilatatie (meestal) type 2 Bauhin contractie: colon + dundarmdilatatie type 3 Bauhin incompetent: dundarm dilatatie zonder caecumdilatatie veel abdom opzetting (DD/ dundam)

dundarm obstr hoog 1. om 3-5 min krampen

2. snel braken/laat stoelgang 3. snel dehydratatie + Na+ verlies

dundarm obstr laag 1. om 8-10 min krampen 2. fecaloid braken

3. later braken/snel stoelgang 4. könig

ileus Zie Gastroenterologie colon

invaginatie bloederige diaree, meestal ileocaecaal (Dance teken = leeg re fossa) event rectrectaal = interne prolaps

Ogilvee syndroom spasticiteit colon descendens (obstructie) bij oud na HK R/ coloscopie

pseudo-obstructie =paralytisch op medicatie of stress

radio-enteritis na RT, event na 20 jaar, diaree

sequens obstructie → strangulatie → peritonitis

strangulatie peritonitis + obstructie = strangulatie=lumen+vasculaire obstructie prim of secund door darm distensie

ac abdom→sympt→obstruct ileus→toxische shock

Appendix

Appendicitis Diagnose loslaatpijn, percussie pijn

Gastro-enteritis=risico hierdoor lymfefollikel zwelling=obstructie appendix en GE maskeerd

pseudomyxoma peritoneï opp slijmcellen appendix tumor op peritoneum → slijmproductie

retrocaecaal appendicitis psoitis, geen peritoneale prikkeling

Rovsing teken druk li colon = re pijn = appendicitis

Dikke darm

Anantomie

Functie colon Vocht absorptie

Anatomie

Hoek van his Slokdarm-grote curvatuur maag, nl onder diafragma

Z-lijn Overgang maag/slokdarm epitheel, boven hoek van His

Histologie

Parietaal cellen Functie productie IF (zie GE fysiologie)

Slokdarm

achalasie Definitie Sfincter onder relaxeert niet (NO neuronen in plexus van Auerbach) Symptomen dysfagie, man, obesitas Diagnose x slikact: snavelbeeld Behandeling ballondil of Heller

PEG sonde = percutane endo gastriale sonde



ind/ als pt nooit meer kan eten

Barret Metaplasie slokdarm naar maag/dundarm epitheel, bij reflux, Z-lijn >3 cm van hoek van His

Boerhaave syndroom Braken is oorzaak → grote scheur slokdarm → mediastinitis, bloedbraken niet noodzakelijk

braken K+ daalt

uremisch braken (tgv hoog ureum tgv nierinsuff → K+ stijgt) fecaloid braken (obstructie ergens voorbij de maag) koffie dik braken (maagbloeding) bloedbraken (slokdarm varices)

ca spinocell ca

candida acidofiel in slokdarm/mond, =spruw

Slokdarmpijn DD/ motoriek: refux, achalasie, diffuse spasmen oesofagitis Plummer-Vinson/Schatzi ring Mallory-Weiss, Boerhaave 5. Slokdarmvarices, angiodysplasie

Diffuse spasmen Definitie Mide achalasie over hele slokdarm, NCCP (angor) D/ RR slikact: kurketrekker R/ sublinguale nitraten in acute fase (isordil, nitrspray)

GORD Gasto-eosophagale reflux disease, zie reflux

Heller myotomie Slokdarmsfincter bij achalasie (of botuline injectie)

Mallory-Weiss Kleine scheur in slokdarmmucosa → bloedbraken (is gevolg)

NCCP non-cardiac chest pain, meestal diffuse spasmen

nausea R/ primperan 10 mg IV / rectaal (pt kan immers niet eten)

Odynofagie Keelpijn = meestal ontsteking

oesofagitis graden gr 1 solitaire erosies gr 2 <halve crikel gr 3 >halve cirkel

Plexus van Auerbach Inhiberende plexus: NO (verdwijnt bij achalasie)

Plummer-Vinson ring Boven, anemie, ♀, Fe tekort R/ endoscopie

prim perstaltiek st. Soort 1. achalasie: OUS relax niet 2. intermediar 3. diff. spasmen: relax st over hele slokdarm

pyrosis zure oprispingen tot in mond

reflux = GORD, Eten voorbij onderste sfincter, is ziekte, regurgitatie en pyrosis zijn symptomen, vaak oesofagitis en Barrett R/ bed hoog

regurgitatie Eten voorbij bovenste sfincter, is symptoom

Schatski ring Onder, ♂, hernia

Short Barret Biopties positief, zonder endoscopische letsels, Z-lijn op < 3cm van de hoek van his = geen Barret, echter wel metaplastisch epitheel

Slokdarm spasme Kan op alles: stress, medicatie, tumor → impactie, dysfagie

slokdarmvarices Levercirrose → portale HT → slokdarmvarices (nooit obstructief)

spruw =candida in mond

Maag

Antritis → SS → gastrine toename → pariëtaal cel → HCl → ulcus

NSAIDS PG inhibitie = algm bescherming (cox1), lokaal erosie ook mogelijk na 8 uur inwerking ’s nachts

Bezoaar Definitie onverteerbare resten in darm Oorzaak oververteerbare resten eten

geen pylorus meer Soorten fyto-bezoaar = vezels

tricho-bezoaar = haar R/ bij ileus HK

Atrofische gastritis

zijpijn Zie Gastroenterologie sport

Billroth I maagantrum weg, maag op duodenum

Billroth II maagantrum weg, maag op duodenum voorbij pancreas/galblaas met duodenum tussenstuk

ca -maag B-cel MALT lymfoom -maagadca

DD/ maagpijn 1. gastritis 2. ulcus 3. ca

maaglediging Zie Gastroenterologie sport

maagdilatatie Gevolg drukt tegen VCS → BD, HR

gastritis Type A = AI: peniceuze anemie Type B = bac: HP Type C = chem: medicatie hyperplastisch = Menétrier, ernst = 3 graden (Savary-Miller)

Mallory-Weiss scheur Definitie Maagruptuur na braken

HHD = hiatus hernia diafragmatica R/ ulcogant

HP helicobacter pylori, NH3 → CO (urease), 1/6 pat heeft ulcus

Menétrier hyperplastische gastropathie, slijm = protein loosing enteropathie

Partiele maagrectie NW geen pylorus = geen braakreflex = bezoaar mogelijk

Roux en Y maagantrum weg, maag op duodenum voorbij pancreas/galblaas

Ulcus pijn 2-3 uur na maaltijd

Zollinger Ellison =gastrinoma zit in pancreas of duodenumwand = gastrine = HCL = ulcera, denaturatie lipase, groeit traag maar wel meta’s, soms bij MEN-1

Pathologie

sport Zie Gastroenterologie sport

Hartman procedure sigmoïd resectie met stoma van het colon, na 8-12 weken herstel indicatie sigmoïddivertikels

Hematochezie RBPA

Hirschsprung Definitie Megacolon congenitum, vanaf geboorte, agangliose distaal, hogerop stenose

Oorzaak aangeboren (genestisch) neurogeen defect in darmwand: geen peristaltiek, geen relaxatie van de sfincter spieren zenuwcellen groeien vanaf de maag naar distaal, soms stopt dit proces te vroeg in 5% familiaal voorkomend, rest dus mult-factorieel

Epidemiologie 1/5.000 komt vaker voor met syndroom van Down



Lokatie Rectum altijd, hoe ernstiger, hoe meer van het colon is aangedaan

Symptomen constipatie, opgezette buik, braken soms direct duidelijk soms pas na jaren

Diagnose Bioptie (evt manometrie of coloninloop foto)

Behandeling

• medicatie: laxerende middelen

• incisie van de sfincter spier

• resectie van aangedane deel van colon (operatie van Duhamel) Prognose

vaak blijvende obstipatie en buikklachten (ook na de ingreep) laxeermiddelen nodig

HNPCC hereditary non polyposis colon ca syndr = Lynch, type 1 = colon, type 2 = colon + gastro-intestinaal, soms ook endometriumca

Irritable bowel syndrome Zie syndromen

ischemische colitis niet altijd occlussief, kan ook low flow, meestal colon descendens

Lynch =HNPCC

melena bloeding prox li colon 1. diverticulose: klonters 2. IBD: slijm 3. angiodysplasie: klonters 4. ca 5. trectumulcus 6. ulcus

Diaree Oorzaak infectie thv colon

Behandeling geen

Reizigersdiarree Zie Diaree

obstipatie (slow transit colon) Oorzaak

• te weinig vocht

• te weinig vezels Behandeling

Bisacodyl 5 mg tablet

thumbprinting Op RX = ischemische colitis

Toxisch megacolon Fulminate infectie, risico perforatie

Colo-rectaal ca

Colon adenoma Benigne

Kanker Risicofactoren • obesitas (1/3de)

• rood vlees / vet / zuivel

• alcohol

• roken

• weinig foliumzuur inname

Preventie • fruit, groenten, bonen

• granen

Epidemiologie Epidemiologie zowel bij mannen als bij vrouwen 2e doodsoorzaak

mortaliteit 4000 personen per jaar

incidentie 9000 personen per jaar

Obstructie

briden direct (wkn) na operatie problemen, altijd dundarm obstructie R/ 72 uur maagsonde

closed loop obstructie soms niet op RX AE te zien D/ echo

colon obstructie type 1 Bauhin competent: hele colon dilatatie (meestal) type 2 Bauhin contractie: colon + dundarmdilatatie type 3 Bauhin incompetent: dundarm dilatatie zonder caecumdilatatie veel abdom opzetting (DD/ dundam)

ileus definitie =geen transit, door obstructie/krampen/paralyse (mag wel krampen hebben)

na 2 dagen obstructie (krampen) darmen uitgeput → paralytisch S/ geen stoelgang, braken D/ K+ (gezien braken) R/ >10 cm = OK indicatie

maagsonde, NPO, infuus

invaginatie bloederige diaree, meestal ileocaecaal (Dance teken = leeg re fossa) event rectrectaal = interne prolaps

Ogilvee syndroom spasticiteit colon descendens (obstructie) bij oud na HK R/ coloscopie

pseudo-obstructie =paralytisch op medicatie of stress

radio-enteritis na RT, event na 20 jaar, diaree

sequens obstructie → strangulatie → peritonitis

strangulatie peritonitis + obstructie = strangulatie=lumen+vasculaire obstructie prim of secund door darm distensie

ac abdom→sympt→obstruct ileus→toxische shock

Rectum

Marisca Definitie = anal skin tag = uitstulpende huidplooi

Hirschprung Zie Colon

anismus persen + anale sfincter contractie ipv relaxtie (sex misbruik)

bloed in stoelgang 1. RBPA 1. op papier = fissuur 2. op/in faeces = ca, colitis 3. nadruppelen, WC = interne hemorroïden

2. Melena zie colon 3. occult

faecaal impactie alleen in rectum



D/ PPA

fistel Pijnloos bij Crohn

fisuur =mucosa scheur, pijnloos bij Crohn Behandeling

lidocaine zalf 3% 30 min voor defaecatie isosobidedinitraat (ISDN) vaseline FNA 1% crème om de 3 uur

hemorroïden extern Definitie onder huid, kunnen tromboseren (peri-anale trombose), bloeden niet, trombose = erg pijnlijk

Behandeling niet gethromboseerd sclerosering gethromboseerd incisie (ovaalvormig), uithalen thrombus en spoelen, open laten (lactulose mee), gaasje erin, 2x/dg spoelen

hemorroïden intern Definitie

interne hemorroïden (onder mucosa) →externe prolaps en bloeding, weinig pijn Behandeling

repositie

obstipatie Indeling 1. slow transit colon = <1x /2wk stoelgang (zie colon) 2. outlet obstructie = dyschezie

Peri-anaal abces R/ wachten tot abces rijp is (rood, glanzend, fluctuatie)

rectale prolaps Intern (recto-rectale invaginatie) of extern S/ obstipatie en incontinentie (gestoord sfincterreflex), slijm, ulcus

recto-rectoale invaginatie veel persen op klein beetje harde stoelgang (restenarm) → interne prolaps → recto-rectale invaginatie → rectocoele, enterocoele D/ triple lumen RX

sigmoidvolvulus waterige diaree, breed colon = predispositie, snavelbeeld R/ endoscopie

Hepatologie

Anatomie

Vena porta Oorsprong gehele gastro intenstinale stelsel

Einde

Lever → vena cava inferioir → RA

Lever algemeen

Budd-Chiari Obstructie vv. Hepaticae S/ acuut hepatomegalie, pijn ascites

Child score Ascites, encefalopathie, bili. Album. PT (1, of 3 punten)

D-dimeer bij leverfct (minder afbraak), alleen als dan weet je iets

Delirium tremens Withdrawal, snelle tremor, epilepsie kan ook

hematochromatose FE stapeling door absorptie > 10%

leverpatho Cholestate/hepatitis/steatose/cirrose

necrose GOT/GPT/LDH

Stolling Denk aan leverfunctie st.

Wilson Koperstapeling in lever + lens (kaisher-fleishner)

Lever resectie Tot 50% weghalen kan, groeit terug paracetamol

mag in normale dosis

Levercirrose

1-anti-trypsine deficiëntie Zie Hepatitis

levercirrose = inflamm. + necrose + ascites/oedeem + album +,Spider naevi + palmair erytheem

Peliosis hepatis oorzaak anabole steroiden gebruik

Mechanisme lever moet de steroiden mobiliseren

Patho lesies met bloed gevuld

Risico mogelijke evolutie naar leverfalen en overlijden

Portale HT Definitie levercollateralen: slokdarm, navel, hemorroïden HVPG > 5 mmHg

Oorzaak

Levercirrose → vasculaire weerstand lever toename → druk toename in vena porta → druk toename in oesofagale venen → oesofagale varices Symptomen

slokdarmvarices, hemorroïden, splenomegalie, ascites slokdarm bloedingen ontstaan meestal na voeding (= toename bloedflow)

Sport

• THEORIE: aerobe training kan geen kwaad: inspanning = para = bloedflow

• BEWEZEN: de hepatische flow daalt tijdens inspanning [1], maar de portale druk neemt wel toe [1, 2], waarschijnlijk neem de vasculaire weerstand van de lever dus toe

• propanolol verhinderd de portale druk stijging tijdens inspanning, de druk daalt zelfs [2] de hepatische flow daalt nog meer dan met inspanning alleen [2] propanolol vermindert inspanningscapaciteit niet [3]

• Het algemene advies blijft intensieve inspanning te vermijden



Oesofagale varices bloeding Oorzaak

portale hypertensie + eten → toename portale flow Behandeling

vaker kleine beetjes eten

HVPG Definitie Hepatische Vene Pressure Gradient = Wedged Hepatische Vene Pressure – Free Hepatische Vene Pressure = 6 mmHg – 2 mmHg

Verloop

• stijgt ’s nachts, daalt gedurende de dag

• stijgt met eten

TIPSS Transjugulaire intrahepatische portosystemische shunt

Lever maligniteit

meta Leverfct st Diagnose

CT

leverca =hepatocellulair ca Oorzaak

alcohol, HBV, HCV

Hepatitis

1-anti-trypsine deficiëntie Definitie

• 1-anti-trypsine (AAT) remt elastase (elastase breekt elastine af)

• AAT wordt in de lever geproduceerd

• verschillende vormen Epidemiologie

1:1600 Leversymptomen

• icterus bij geboorte (20%)

• levercirrose op jonge leeftijd (3%) Longsymptomen

zie Pneumo restrictief Diagnose

bloedtest Behandeling

• niet roken

• geen alcohol

• symptomatisch, soms lever of longtransplantatie

acute hepatitis virus alcohol cholestase

TA ++

AF ++

alcohol Gamma GT geïsoleerd, bili, AST>ALT, WBC (adrenergisch effect), MCV, BP al na 10 dagen

40 gr/dg al cirrose (♀=20gr), bier=6%=6gr

acetaldehyde (nausea, rood hoofd, HR, zweten) moet worden afgebroken door alcohol-DH

alcohol hepatitis cholestatische steatohepatitis (echo: steatose = hyperreflectief)→ cirrose Complicaties zie cirrose

chron hepatitis virus: B, C, D alcohol medicatie syndromen: wilson, hemochromatose, PBC, PSC



cirrose etio virus: B, C alcohol medicatie syndromen: wilson, hemochromatose, PBC, PSC Diagnose

lab: gammaglob, alb, stolling Symptomen

spider naevi, palmair erytheem, flapping tremor, clubbing Verwikkelingen

portale hypertensie slokdarmvarices, ascites. Splenomegalie ascites lever maakt geen prot meer encephalopathie dr toxische metabolieten hepatocellulair ca

HAV lijkt op gastro-enteritis, faeco-oraal, IgM HAV

HBV Overdracht bloed of sexueel

Diagnose HbsAg

Vaccinatie HBsAg positief, HBcAg neagtief

HCV door bloedtransfusie, RNA HCV

NASH Niet alcoholische steatohepatitis tgv DM2 + obesitas

Ascites

DD/ leverstuwing

levercirrose→portale HT re HDC Budd-Chiari hypoalbuminurie levercirrose nierfalen peritonitis bac, vir, TBC peritonitis carcinomatosa

Galblaas

cholecystitis Definitie galblaas onsteking Oorzaak meestal galstenen Symptomen galkolieken + tussen in peritoneaal geprikkelde buik, koorts Diagnose lab, ook CRP en leuko stijging Behandeling spoed cholecystectomie

Galkoliek Zie choledochoithiasis

Courvoisier-Terrier Definitie Galblaas zwelling + icterus = d. cysticus + d choledochus afsluiting

cholelithiasis Definitie galstenen in galblaas (dus galkoliek hoeft niet

Sport beschermt tegen galsten tgv: 1) beweging van de darmen 2) verbeterde glucose / insuline regeling

choledocholithiasis Symptomen galkoliek alleen als steen in cysticus, icterus als duc. choledochus obstructie

Gal na maaltijd (vooral vet), re, +/- icterus

Diagnose Murphy manoevre

Differentiaal diagnose Nier: slagpijn, unilat, +/- hematurie

Behandeling diclofenac, Buscopan

Hydrops Acute langere afsluiting, duc. Cysticus

Mirizzi Steenimpactie in ductus cysticus met druknecrose en fistelvorming

Murphy manoevre Pijn bij druk op cystisch punt met AH

Prim. bili cirrose Intermediare galgangen

Cholestase volwassenen

billirubine = icterus Geconjugeerd =direct=donkere urine: cholestase

Ongecongugeerd =indirect: leverprobleem of hemolyse stoelgang alleen donker bij cholestase

>50 = icterus, >20 = icterische sclera

Alkal fosfatase =Alkalische Fase, cholestase, ook omhoog bij groei

cholestase Alkalische fosfatase/galzouten/gamma GT/bilirubine

galzouten Afbraakproduct chol.: Jeuk + malabsorptie, cholestase

Geconj. Bili Icter. + bleke faeces + cola urine

oestrogeen Cholestatisch

Prim scleros cholangitis Grote galgangen: pater noster Oorzaak

• complicatie van colitis ulcerosa (of in mindere mate Crohn)

Sport Zie Gastroenterologie sport

Cholestase neonataal

DD/ ongeconj=indir hemolyse

•bloedgroepprobleem

•Hb problemen (pas na 3 mnd):-thalassemie -sikkelcel

•sferocytose hematoom



leverprobleem

•fysiologisch

•Crigler-Najar

•Gilbert

dehydratatie →leverperfusie → bili

Crigler-Najar Definitie Defect in conjugatie van bilirubine = neonatale icterus, geen glucuonyl TF, helemaal geen direct billirubine (type 2 is partieel)

kern-icterus bilirubine door BBB → sufheid

1-anti-trypsine deficiëntie Zie Hepatitis

Dubin-Johnson Wel conjugatie bilirubine maar geen secretie → icterus neonataal

fysiologisch <20 mg, voorbij na 2 weken, piek op dag 2-5, duurt langer bij borstvoeding

galactosemie icterus, grauw, oedeem (hypoalbum.) R/ soya

Gilbert Definitie als Crigler-Najar maar partieel defect, erger met testosteron, tamelijk onschuldig, glucurony TF tot 30% tekort, andere levertesten nl

glycogenose type IV glycogeen stapeling, hepatomegalie

Hepatitis B/C cholestatisch

billirubine gelaat geel=4, romp=8, ledematen=12, handen=16

leverrand nl 1 cm onder ribben

pyloorstenose cholestase altijd bij chron weinig voedsel in darm

Pancreatitis

R/ Conservatief in principe altijd, opname, niets per os, enkel bij necrose en gasvorming op CT punctie en evt OK (hoge mortaliteit)

D/ Lab amylase in bloed + urine (urine is gevoeliger)

Symptomen bandvormige pijn, ook in rug

piekdrinkers soms heel veel alchol: pancreatitis en neurolog st.

MDL & Sport

Algemeen

risicosport Vooral hardlopen

Epidemiologie 70% van de hardlopers

maaglediging Zie GE fysiologie

Intensiteit sport Waarde vanaf 40% VO2max is er een vertraging in maaglediging en vertering/opname (acuut) daarbuiten stimuleert het de vertering vanaf 70% is dit effect uitgesproken

Eiwit opname na sport Effect Na inspanning 25% trager, hersteld in 2-3 uur

Klachten Training In principe zijn de maag en darm ook trainbaar Risicofactoren - hypertone drank

- vezels/vet/eiwit - NSAIDS - koffie - noten - frisdrank

Aanpak - Probiotica helpt in lichte mate - 3-4 uur van te voren eten - rustig eten/kauwen (kleine stukjes = beter verteerbaar) - trainen met sportvoeding (om de maag/darm te trainen) - geen koud eten en drinken - rustig drinken - min. 150ml per keer drinken, zodat er direct maaglediging is - verschillende soorten dranken/voeding combineren - zeer regelmatig en gedisciplineerd leven - voedingsdagboek om er achter te komen waar het fout gaat

Hoge GI problemen

Pijn in de zij Oorzaken maag hangt in ligamenten aan buikwand, bij volle maag of gas in maag/colon/duodenum veel tractie op de ligamenten → kramp in de tussenribspieren/diafragma/buikwandspieren waar de ligamenten op vast zitten wat resulteert in een spasme van die de spieren

Ligamenten lig. gastrofrenicum lig. Gastrolienale lig. Gastrocolicum lig. Hepatogastricum lig. colofrenicum

andere theorieen ischemie (onwaarschijnlijk, dan bij max inspanning eerder verwacht)

Symptomen meestal rechts, soms linker hypochondrium, krampend, meestal bij het begin van de inspanning

Differentieel diagnose

• claudicatio van de darmen (later gedurende inspanning, pijn zit lager)

• spinale hernia/hypomobiliteit (altijd thoracale wervelkolom nakijken) Behandeling

• rustig ademen (inademen door neus, uit door mond)

• valsalva met streching van arm over hoofd naar andere zijde:

• Niet te veel eten van te voren + licht verteerbaar (snelle koolhydraten, geen vezels).

• Kleine beetjes drinken tijdens inspanning.

• Gasproductie voedsel vermijden. Ademhaling rustig: volledig uitademen, geen astma (moeilijke ademhaling). Ademhaling <30x/min houden, altijd rustig en volledig uitademen. Ademhalingstraining 10 min/dg bv Spirotiger, Spirotrain, of andere ademhalingstrainingsapparaten Tape: kinesiotape. Zwevende rib 12 proberen vast te zetten. Of skins compressie shirt. Magnesium (gebruik al elke dag) Preventie

geen volle maag, geen gashoudende dranken/voeding (uien/bonen/koolsoorten)

sportvoeding Zie Voeding algemeen

Reflux klachten Oorzaak 1) tgv bronchospasme 2) koude voeding

Differentieel diagnose 1) hart 2) slokdarm spasme 3) functioneel 4) NSAIDS

Cave indien slikklachten altijd verder oz



Behandeling

• antacida (werkt 30 min)

• zuurremming (werkt langer)

• pro-kinetica: prepulsid (mag alleen een gastro-enteroloog voorschrijven ivm risico op QT verlenging

• geen vast voedsel tot 3 uur voor de inspanning

braken

Nausea

Lage GI problemen

Pijn/krampen Oorzaak bij hoge intensiteit sport kunnen irriterende stoffen (galzouten etc) door de darmwand buiten de arm komen en een irritatie veroorzaken

Bloederige diarree Oorzaak - ischemie - mechanische irritatie - NSAIDS inname

Lokalisatie - meestal maag - dunne darm bloeding komt niet voor - colon (meestal proximaal)

Epidemiologie bij 25% van de hardlopers occult bloedverlies na wedstrijd Training mesenteriale flow en leverperfusie neemt dan wel toe Behandeling - NSAIDS stoppen

- meer drinken - Ijzer aanvullen

Darm ischemie Definitie splanchnische hypoperfusie Oorzaak - vasoconstrictie: 80% flow afname is normaal (van 50% ontstaat er ischemie, meestal levert dit dus geen klachten op)

- dehydratatie en toename bloed viscositeit Epidemiologie komt eigenlijk bij iedereen voor zonder klachten, vaak zijn er ook andere problemen (allergie, buikoperatie in de VG waardoor klachten ontstaan). Lokalisatie a. coeliaca, a mesenterica superior Duur CO2 stapeling in de darm hersteld zich eigenlijk altijd binnen 1 uur Diagnose - souffle buik (evt na inspanning)

- tonometrie: CO2 meting in maag of darm, hoger bij ischemie - toename I-FABP (intestinal fatty acid binding protein) in het bloed, normaal enkel in darmcel

Risico Darmlekkage = bacteriën in de bloedbaan Behandeling - PPI reduceert zuurstofbehoefte van de maag

- KH, isotone drank, voeding = stimulatie doorbloeding GI, dus gunstig - dehydratatie voorkomen

Stress diarree Oorzaak stress → CRF → mastcel release → diaree

diarree Oorzaak

• wedstrijdstress

• rectaal syndroom

• NSAIDS (ook effect op darm)

• te veel vezels

• te veel mineraalsuppletie of caffeine voor wedstrijd

• ischemie dundarm/colon tijdens sport

• hyperosmol drank

• viraal, bacterieel, giardia (protozoa, zie Infectie schimmel en parasiet)

• IBD

diagnose

• voedingsdagboek

• faeces parasitologie

• lactose test (vaak secundair aan ander probleem)

• Hb, CRP, albumine

• coloscopie

• gliadine anti-lichamen (coeliakie) therapie

• vezel reductie erg belangrijk

• vetinname en eiwit inname op de dag van inspanning reduceren

• veel drinken met een lage KH concentratie (max 8%), geen water, niet hyperosmolair

• geen mineraal suppletie

• geen cafeïne

• geen NSAIDS (diclofenac, aspirine, ibuprofen, voltaren)

• Nazicht Giardia/IBD/coeliakie/lactose intolerantie

• drinken: vaak kleine beetjes

• wedstrijdstress proberen te verminderen

• schokbelasting verminderen

• veel eten 3 uur van te voren wekt stoelgang van te voren op (gastrocolisch reflex)

• inspanning tot 2 uur: niet eten tijdens inspanning

• drinken: vaak kleine beetjes

• rustige en lange warming-up

• Questran (galzoutbindend hars)

• immodium (niet op regelmatige basis gebruiken)

• Nazicht Giardia/IBD/coeliakie/lactose intolerantie

• spasmolytica

• weet waar de toiletten zijn

Rectaal syndroom Definitie <30 min na start inspanning defaecatieaandrang

Oorzaak

• peristaltiek reflex na eten (gastro-colisch reflex)

• mechanisch Therapie

eerder voor inspanning al eten om gastro-colisch reflex uit te sluiten, warming-up

NSAIDS Indometacine al met 2 pillen indometacine al microscopische schade aan darm Ibuprofen met 1 pil al toename I-FABP (intestinal fatty acid binding protein) in het bloed, normaal enkel in darmcel

Buikkrampen Therapie minder vezels eten voor inspannin

Bloederige diaree oorzaak ischemie tgv vasoconstrictie en dehydratatie

Stress diarree oorzaak stress → CRF → mastcel release → diaree

diaree oorzaak 1) stress 2) giardia (protozoa, zie Infectie schimmel en parasiet) 3) rectaal syndroom 4) NSAIDS (ook effect op darm) 5) te veel vezels

D/ • voedingsdagboek

• faeces parasitologie



• lactose test (vaak secundair aan ander probleem)

• Hb, CRP, albumine

• coloscopie

• gliadine anti-lichamen (coeliakie) R/ zie oorzaak

IBD

Algemeen Crohn Colitis ulcerosa

Oorzaak niet bekend, multifactorieel: - AI na virus/bacterie/schimmel - AI na dieet met bepaalde voedingsstoffen (zonder fecale doorvoer treedt Crohn niet op) - genetische component (HLA-B27) - roken (roken verergert klachten)

niet bekend, multifactorieel, theorieën: - AI na virus/bacterie/schimmel - AI na dieet met bepaalde voedingsstoffen (zonder fecale doorvoer treedt Crohn niet op) - genetische component (HLA-B27)

Risicofactoren • Psoriasis [4] • orale contraceptie [4]

- Weinig beweging, regelmatige beweging = 40% en 50% bij dagelijks bewegen [4] - Westerse leefstijl - minder vezels eten - Stress - Immuunstoornis

• orale contraceptie [4]

• beweging 10, niet significant [4]

Epidemiologie 5/10.000, symptomen vanaf 6 jr diagnose 20-30 jaar

8/10.000 diagnose 20-30 jaar

Histologie epitheloïde granulomen (echter niet bij iedereen), cobble stone ulceraties + crypt abcessen

Lokalisatie hele GI-stelsel (“mond tot kont”) distaal (ilieum, colon, anus) meer dan proximaal hele wand

alleen colon, begint bij anus en gaat omhoog (rectum altijd aangetast) alleen mucosa

Symptomen apart • anale fissuur/fistel (pijnloos), anaal abces

• zeurende inflammatoire pijn, krampende subobstructie pijn - gewichtsafname

- Anemie/ijzergebrek

- conditie afname [5]/kracht afname. Conditie afname gelijk aan percentage dunne darm resectie. - Kwaliteit van leven afname - diarree (bloederig)

- vermoeidheid (kcal bij diarree, CS gebruik) Spier/pees klachten door corticosteroiden gebruik Symptomen - diaree (bloederig)

- anale fissuur/fistel (pijnloos), anaal abces - zeurende inflammatoire pijn, krampende subobstructie pijn - gewichtsafname/moeheid

extra-intestinale manifestaties - artritis - osteoporose (15%) door verminderde voedingsstoffen en corticosteroid behandeling

Abcesjes - gewichtsafname

- Anemie/ijzergebrek

- conditie afname [5]/kracht afname. Conditie afname gelijk aan percentage dunne darm resectie. - Kwaliteit van leven afname - diarree (bloederig)

- vermoeidheid (kcal bij diarree, CS gebruik) Spier/pees klachten door corticosteroiden gebruik

Roken Symptomen onveranderd Symptomen

extra-intestinale manifestaties • artritis

• osteoporose (15%) door verminderde voedingsstoffen en corticosteroid behandeling

In 1/3e van de gevallen aanwezig

• zie Crohn

• vaker scleroserende cholangitis dan Crohn

Behandeling Medicatie - mesalazine: geen nevenwerkingen - thiopurines: myalgie, atralgie, moeiheid - methotrexaat: myalgie, moeheid, misselijkheid - Corticosteroiden: atrofie en osteoporose - Remicade/Humira (anti-TNF): myalgie, atralgie

• corticosteroïden

• colectomie = definitieve genezing

• 5-ASA - anti-TNF

Botproblemen Oorzaak Corticosteroiden gebruik Osteopenie 40-50% van IBD Osteoporose 15% van IBD Fractuur risico 1,5-2,5

IBD en sport

Sport

• geen negatieve effecten • bij incontinentie problemen : yoga, pilates, wandelen (evt omhoog), weet waar de toiletten zijn • geen extreem zware inspanning • nevenwerking CS = gewichtstoename, minder energie • bij pijn andere oorzaken uitsluiten

Immuunsysteem Effect - sporten reduceert stress en daardoor minder last (immuun systeem) - in de (weinig) beschikbare studies weinig effect - IL-6 en TNF-α daling zou goed zijn, maar wisselende effecten in de studies. IL-6 doet inspanningscapaciteit dalen bij iedereen en komt vrij bij inspanning. - Inspanning veroorzaakt geen inflammatie bij kinderen [6]

Vertering Lichte inspanning stimuleert spijsvertering en vaak minder constipatie en diarree tijdens inspanning daalt de vertering en opname wel

Zware inspanning theoretisch risico op lekken van darmwand → inflammatie vanaf 80% maximale inspanning (40-60% VO2max zeker veilig)

Defecatie drang sport → transit tijd → aandrang

Oxidatieve stress Inspanning antioxidant systeem

Veiligheid Veiligheid tot 60% VO2max veilig [7, 8] geen evidentie voor toename klachten

Psychologisch Effect - Kwaliteit van leven [9]/psychisch welzijn neemt toe/afname van stress → sterk effect op GI klachten - zelfvertrouwen/sociaal aspect - Afname van pijn (endorfine effect ?) - Afname vermoeidheid - verbeterd slaap



Botmassa IBD effect CS gebruik = osteoporose → zie IBD Inspanning = verminderde osteoporose (vooral wandelen en hardlopen)

Richtlijnen Geen officiële richtlijnen, wel advies [10] • Duurtraining 20-60 min. 5x/week • Krachttraining min 2x/week • voldoende drinken

Obesitas IBD Prognose slechter bij IBD in geval van obesitas, sport voorkomt obesitas

Colorectaal carcinoom IBD verhoogd risico, sport verminderd risico (ook bij IBD)

Type sport Fietsen • minder GI last Krachttraining • goed voor botmassa en spiermassa

• 2x10-12 herh, 60% 1RM start Hardlopen • sneller GI klachten Aeroob • <60% VO2max altijd goed

• wandelen altijd goed • 30 min altijd goed

Referenties

1. Garcia-Pagan, J.C., et al., Physical exercise increases portal pressure in patients with cirrhosis and portal hypertension. Gastroenterology, 1996. 111(5): p. 1300-6. 2. Bandi, J.C., et al., Effects of propranolol on the hepatic hemodynamic response to physical exercise in patients with cirrhosis. Hepatology, 1998. 28(3): p. 677-82. 3. Premaratna, R., et al., Effects of propranolol and nitrates on exercise capacity, respiratory minute volume and capillary oxygen saturation during exercise in cirrhotic patients with portal hypertension. Hepatol

Res, 2002. 24(2): p. 152. 4. Persson, P.G., et al., Risk indicators for inflammatory bowel disease. Int J Epidemiol, 1993. 22(2): p. 268-72. 5. Otto, J.M., et al., Preoperative exercise capacity in adult inflammatory bowel disease sufferers, determined by cardiopulmonary exercise testing. Int J Colorectal Dis, 2012. 27(11): p. 1485-91. 6. Ploeger, H., et al., Exercise and inflammation in pediatric Crohn's disease. Int J Sports Med, 2012. 33(8): p. 671-9. 7. D'Inca, R., et al., Effect of moderate exercise on Crohn's disease patients in remission. Ital J Gastroenterol Hepatol, 1999. 31(3): p. 205-10. 8. Loudon, C.P., et al., The effects of physical exercise on patients with Crohn's disease. Am J Gastroenterol, 1999. 94(3): p. 697-703. 9. Ng, V., et al., Low-intensity exercise improves quality of life in patients with Crohn's disease. Clin J Sport Med, 2007. 17(5): p. 384-8. 10. Ball, E., Exercise guidelines for patients with inflammatory bowel disease. Gastroenterol Nurs, 1998. 21(3): p. 108-11.

index Anatomie Nier algemeen Infectieus Dialyse Fysiologie Regeling Nierinsufficiëntie Nierkoliek Ionen Niertumoren Sport Anatomie Hematurie Bekkenbodem dysfunctie Proteïnurie Infectieus Scrotum Blaas Penis SOA Prostaat Farmacologie Sport

Anatomie

1 Vasoconstrictie afferente ateriool → renale vasoconstrictie

glomerulus = capillair kluwen

Kapsel van Bowman = filter (begin proximale tubulus)

Nier algemeen

Barter K+ door Na+/K+/CL- transporter probleem

Diabetes insipidus met of zonder ADH, hypotone urine, hypertoon plasma

hematurie Zie Urologie

proteinurie Zie Urologie

RAAS Zie Endocrinologie algemeen

SIADH Definitie

syndrome of inappropriate ADH secretion, ADH oorzaak

paraneoplastisch

VLDL → LDL Aspec stimul. Lever bij proteïnurie

Zuur-base Zie pneumo

Infectieus

chron pyelonefritis HT

Post-streptoc. Glom. Nefr. Glomerulus onsteking na infectie

Acute pyelonefritis Symptomen

• hoge koorts (rilkoorts)

• flankpijn

Dialyse

Bijwerking Postdialyse: vocht = BD = moe



K+ Moet laag zijn bij dialyse pt mag zelfs te laag, want stijgt toch.

APD Definitie = automatische peritoneaal dialyse

Mechanisme ’s nachts via een machine

epidemiologie Nederland 5500 hemo-dialyse pt 20% mortaliteit

CAPD Definitie = continue automatische peritoneaal dialyse

Mechanisme geen machine, wel 4-5x/dg zak met vocht wisselen

Training Zie Beweeginterventie algemeen

Hemodialyse

Fysiologie

GFR Definitie glomular filtration rate

Rust 10% van de flow = 120 ml/min (=170 L/dg) zie Labo

Inspanning stijgt tot 140 bij lichte inspanning dan daling tot 80 ml/min

Formule man: (kreat (umol/L) / 88,4 ^ -1,154) x (leeftijd ^ -0,203) vrouw: (kreat (umol/L) / 88,4 ^ -1,154) x (leeftijd ^ -0,203) x 0,742

Urine productie Rust 1 ml/min

Inspanning stijgt eerst naar 1,2, daarna daling tot <0,5 ml/min

Eiwit Filtratie afhankelijk van de elektrische lading (anionen = negatief geladen gaan minder makkelijk) en grootte gaat een klein deel van de eiwitten door het glomerulaire capillaire membraan

Reabsorptie van het kleine deel eiwitten wat door de glomerulaire capillaire membraan gaat wordt 90% weer gereabsorbeerd

Creatine clearance = urinedebiet (ml/min) x Urinaire creatine conc plasma creat

RBF Definitie Renal blood flow

Rust In rust 20% = 1,3 L/min (stijgt ’s middags, zwangerschap, nefrectomie, proteïne inname)

Inspanning inspanning daling tot 900 ml/min 50% VO2max = RBF 70% 65% VO2max = RBF 25%

creatine Definitie

creatine (voeding) → creatine kinase (spier) → creatinine → weg via nier mensen met weinig spier (oud, jong) = weinig creatine dus niet snel stijging door nierfct st. Dus beter creatine clearance (is niet afh van de hoeveelheid creatine in het bloed.

reabsorptie Locatie prox/distale tubulus

Reabsorptie 99% reabsorptie van het filtraat in de tubuli = 1-1,5 L/dg urine

Regeling ADH/aldosteron: toename reabsorptie ANF: afname reabsorptie

ureum stijgt het snelst bij nierfct = flow trager = meer ureum terugresorptie in het bloed

H+ Voor elke H+ excretie moet er een Na+ gereabsorbeerd worden

K+ Voor elke K+ excretie moet er een Na+ gereabsorbeerd worden

Na+ Voor elke Na+ re-absorptie een K+ of H+ excretie

Regeling

ADH Productie posterieur hypofyse

Effect zie Endocrinologie algemeen

ANF Productie Hart


Orthosympaticus Effect zie Endocrinologie algemeen

1- R → vasoconstrictie nier + toename reabsorptie

β1-R → renine release

Parasympaticus Effect er is nagenoeg geen parasympaticus regeling

Aldosteron Productie Bijnier cortex


Nierinsufficiëntie

Diuretica geïnduceerde nierinsufficiëntie

Oorzaak

hart krijgt vocht niet weg → diuretica → schadelijk voor nier en perfusie Behandeling preterminaal

diuretica afbouwen en vochtbeperking (en Na+ beperkinge) verhogen (zie hartfalen) diuretica opvoeren als er nog oedemen zijn (belemmert soms de perfusie van de nieren) diuretica veranderen, bv 1 keer esidrex of burinex

Behandeling terminaal nierperfussie ophogen via centraal (jug) infuus, hart stimuleren met inotropica infuus dialyse

glomerulonefritis HT



Goodpasture syndroom Zie Syndromen

HUS = hemolytisch uremisch syndroom, 6 mnd-4 jaar, etio/ ? (zie hemato)

S/ anemie, BP= petechiën, ac nierfalen D/ abnl RBC in urine R/ dialyse

IgA nefropathie Oorzaak 2 dgn na URTI

Diagnose biopsie, nl RBC

interstitiële nefritis Etio/ idiopatisch of sec door medic D/ eosinofielen in bloed en urine, abnl RBC

lport Definitie = fam nefritis

Symptomen bilat doof, oogafwijk, progr nierfalen D/ biopsie, abnl RBC

medicamenteus NSAIDS diuretica (allemaal) ACE-i aminoglycosiden

Nefrotisch syndroom Definitie

• Proteïnurie: >3g/24 uur

• oedeem

• hypoalbuminurie tgv glomerulair st.

Nierinsufficiëntie acuut Definitie <400 ml urine/24 uur

Oorzaak zie nierinsufficiëntie DD/

Nierinsufficiëntie D/ diagnose creat / ureum urine microscopie (erythro cylinders) echo (postrenaal)

Nierinsufficiëntie DD/ pre-renaal

• ondervulling (urinezuur toename, bloeddruk daling) renaal

• glomerulair: AI glomerulonefritis, neerzetting AI complexen van een systeemziekte

• bloedvat obstructie: ischemie

• tubulus necrose: contrast, congenitaal post-renaal

• niersteen

Nierinsufficientie S/ Anemie

• afname erytropoietine productie in de nier

• levensduur RBC korter (tot 80 dg ipv 120 dg)

• vaak ook foliumzuur/vit B12/Fe gebrek

• bloedverlies bij dialyse

• normocytair, normochroom, afname reticulocyten

orthostatische proteïnurie bij anorexia, wandelende nier, adolescenten, ochtend urine=nl

Polycystische nieren Oorzaak erfelijk, autosomaal dominant, 3 genen (PKD1-3) gelokaliseerd

Epidemiologie meest voorkomend reden voor hemodialyse0

Symptomen

• Hypertensie

• PKD-2 gen: mildere hypertensie, wel risico op Ao wortel dilatatie/AAA/ MVP

• 5% heeft cerebrale aneurysmata (er is nog discussie over de screening hiervan) complicaties

• cysten kunnen infecteren en bloeden

• bloedig CVA tgv HT + cerebrale aneurysmata sport

gezien hoge bloeddruk + mogelijkheid op cerebrale aneurysmata zijn intensieve inspanningen tegenaangewezen (bloeddruk monitoring)

Post-streptoc. Glom. Nefr. Glomerulus onsteking 10 dg na infectie, abnl RBC, ASLO R/ diuretica, anit-HT

Rhadomyolyse Definitie massale spiernecrose (CK >5000)

oorzaak

• posttraumatisch

• extreme inspanning in heet en vochtig wee Mechanisme

prot in bloed verstoppen na filtratie tubuli → tubulus necrose Symptomen

treden pas na uren tot dagen op Diagnose

CK en K+ toename Behandeling

alkaniseren urine 6L/24 uur infuus (zolang CK hoog is, urine debiet op 100ml/uur) 35 gr mannitol als diurese laag blijft

S/ HT, oedeem, proteinurie (→ ascites)

Nierkoliek

Nierkoliek Oorzaak uretersteen

Diagnose IVP of CT, hematurie, nierslagpijn

Behandeling acuut buscopan + Diclofenac / Voltaren SC 75 mg geen pijn meer diclofenac meeggeven en verder expectatief

urolithiasis

Ionen

Anionengap toename =(Na+ + K+) – (Cl- + HCO3-) =H+ dus toename

K+ gluc/insuline→anabool→K+ in cel



dus let op met gluc infuus bij K dan nog lager, K+ bijgeven

alkalose → K+ ipv H+ uitgescheiden in nier H+ uit cellen, K+ erin

K+ toename acidose: H+ in cellen, K+ eruit

K+ S/ spierzwakte

Niertumoren

cysten Benigne

Wilms tumor Definitie maligne

Epidemio kinderen

Behandeling tumorectomie

Sport

RBF Zie Nier fysiologie

GFR Zie Nier fysiologie

hematurie Zie Urologie

proteinurie Zie Urologie

Zuurstof extractie Effect

• zuurstofopname van de nier is afhankelijk van de Na+ reabsorptie

• inspanning → Na+ reabsorptie toename + daling RBF Art-Ven O2 verschil

• in rust weinig O2 extractie

• tijdens inspanning flinke toename O2 extractie

Ischemie Inspanning Ischemie tijdens inspanning is nooit bewezen er is theoretisch een kleine kans op ischemie bij ernstige uitdroging en flinke inspanning

Rhadomyolysis Oorzaak

• hevige inspanning, uitdroging, hitte, flinke adrenaline respons (vasoconstrictie)

• erg zeldzaam Zie Nierinsufficiëntie

Urologie

Anatomie

Vas deferens Definitie verbinding epi-didymis met urethra

Epi-didymis Definitie Bijbal

Funiculus spermaticus Definitie (zaadstreng)

• ductus deferens

• a. spermatica

• plexus pampiniformis

• zenuwen

• m cremaster

M cremaster

Urethra Man: ongeveer 15 cm Vrouw: ongeveer 2-4 cm

Bekkenbodem Functie soort “trampoline”, vangt de druk op

Opening bij vrouwen uiteraard veel groter je moet aanspannen VOORDAT de druk erop komt

Hematurie

sport Zie sport

benigne familiale hematurie Definitie AD, onschuldig

Diagnose biopsie, abnl RBC

Hematurie oorzaak Geen afwijkingen 2,5-5 van de populatie

Urineweg

• na inspanning (zie sport)

• trauma

• (recente) urineweg infectie (urethritis, cystitis)

• urolithiasis

• urethra strictuur Nefrogeen

• trauma

• nier cysten

• glomerulonefritis Stolling

• stollingsstoornissen

• NSAIDS

Hematurie diagnose Diagnose urinestick: aanwezigheid bloed, leucocyten (zie Labo) urinesediment: RBC morfologie, cylinders (= nefrogene oorsprong), (zie Labo) bloedonderzoek: Hb, creat

Symptomen Flankpijn suggereert nefrologische pathologie

Timing bloed bij de start mictie = urethra probleem bloed continu bij mictie = ureter/nier bloed bij einde mictie = blaas



DD/ Goedaardige oorzaken

• benigne familiaire hematurie

• na inspanning

• hyper-calciurie

• koorts Abnormale RBC = renaal probleem

• glomerulopathie, glomerulonefritis

• benigne fam hematurie

• nefritis

• Henloch-Schönlein Normale RBC = post-renaal probleem

• congenit afwijk: cysten, urethrakleppen

• trauma (urethra, blaas, ureter, nier)

• UWI

• trauma, zware inspanning (march hematurie)

• lithiase

• tumoren Geen RBC

• Hb (hemolyse)

• Mb (rhabdomyelyse)

• Billirubine (hemolyse, galobstructie)

Sport/stress/march hematurie

Zie Sport

Bekkenbodem dysfunctie

Sport Sterkere bekkenbodem spieren nodig, maar de bekkenbodem wordt niet echt beter met veel sport Hoog risico sporten bv trampoline springen zouden eigenlijk er speciaal op moeten trainen

Trauma Oorzaak bevalling

Dysfunctie Risicofactoren incativiteit/sedentair te veel sport zwanergschap overgewicht ballet: veel incontinentie

Behandeling motor learning (30% kan niet selectief aanspannen), vaak wordt niet of niet op het juiste moment aangespannen goede pre-contractie

Epidemiologie 30% van vrouwendie sporten heeft urine incontinentie) 85% flatus 5-10% anale incontinentie

Proteïnurie top

proteïnurie “COLA” Definitie >150 mg/24 uur

cystine, ornitine, lysine, arginine → stenen goedaardige oorzaak

• koorts

• orthostatisch

• na inspanning (zie sport) pathologische oorzaak

1) DM Diagnose

familiaal nier problemen ?, HT ?, oedeem ? sediment opvolgen (transient proteinurie meestal benigne) sediment met vooraf 48 uur geen sport

Sport zie aldaar

Prognose kinderen + tieners: 99% benigne

Infectieus

Urineweg infectie Zie infectie klinisch

pyelonefritis Zie Nefrologie

Scrotum

Scrotale zwelling Differentieel diagnose 1) torsio testis 2) varicocoele 3) liesbreuk 4) tumor 5) epidydimitis

Epi-didymitis Definitie ontsteking van de bijbal (epi-didymis)

Orchitis Definitie ontsteking testis

Hydrocoele Definitie vocht rondom testis tussen de tunica vaginalis

varicocoele Definitie varices van plexus pampiniformis (falen van de kleppen in de venen)



spatader van de funiculus spermaticus

Oorzaak

• neonataal: hydrocoele communicans = open processus vaginalis

• ouder: trauma, ontsteking, tumor Epidemiologie

15% Lokalisatie

meestal links (90%) door verhoogde veneuze druk Symptomen

meestal asymptomatisch, zwaartegevoel bij rechtstaan Diagnose

wormachtige massa bij op de handpalm blazen Behandeling

scleroseren

Seminoom Definitie testis carcinoom

Epidemiologie 2 pieken: freq bij 15-35jr en op oudere leeftijd

Risico factoren blank, niet ingedaalde testis i/d VG, test feminisatie syndr

Testis scheur Oorzaak direct trauma

Diagnose echo

R/ OK <72 uur: goed succes kans Torsio testis Oorzaak

niet bekend (mogelijk tgv kou: cremaster contractie) Diagnose

echo in 85% accuraat, doorlichting (+ = vocht = geen torsio) cremaster reflex aanwezig = kleine kans op torsio

Behandeling spoed HK (ook als manuele reductie is gelukt) <6uur

epidydimitis R/ AB, rust, ijs

Spermatocoele (testis cyste) Definitie Cyste in bijbal (epididymitis-cyste)

Oorzaak epididymitis

Epidemiologie veel mannen hebben 1 of meer spermatocoeles

Behandeling excisie bij klachten

Cryptorchidie Definitie niet ingedaalde testis

Behandeling orchidopexie

Epi-didymitis-cyste Zie Spermatocoele

Blaas

blaascapaciteit kinderen= leeftijd x 2 + 30 ml, volwassene = 500 ml

Cystitis/uretritis Definitie blaasontsteking

Diagnose flankpijn/nierslagpijn ?

Behandeling nitrofurantoïne (furadantine®, Furabid®) 100mg 2dd1 gedurende 5 dagen (tot 12 jaar 3-6 mg/kg in 4 doses/dg)

Onderhoudsbehandeling

• indicatie: >3 UWI/jaar

• Nitrofurantoïne 50-100 mg 1dd1 (voor de nacht) OF

• trimethoprim 100 mg (voor de nacht) OF

• vagiaal oestriol 0,5 1dd1 en na 4 wk 2x/wk

Penis

Phimosis Definitie vernauwde voorhuid

Behandeling circumcisio

Paraphimosis Definitie geretraheerde voorhuid met stuwing

SOA

Chlamydia Oorzaak bacterie

Lokalisatie urethra, uterus hals, anus

Symptomen vrouw: vaak geen klachten, soms mictalgie man: 25% geen klachten, soms afscheiding (druiper), soms muctalgie

Complicatie PID

Behandeling azitromycine 1 gr in 1x doxycycline 200 mg 1dd1 7dg

Syfilis

Gonorroe Oorzaak bacteria: Neisseria gonorrhoeae

Symptomen druiper

Behandeling cefuroxim axetil 1000 mg 2dd1 1d 6 uur tussentijds

Herpes

Prostaat

prostaat ca Meta osteoblastisch

prostatisme Definitie benigne prostraat hypertrofie



Behandeling Xatral, Omnic

psa Definitie prostate specific antigen

Farmacologie

Omnic Indicatie prostatisme

Xatral Definitie α1-Receptor blokker

Indicatie prostatisme

Contra-indicatie Ischemie, hypotensie

Sport

Sport/stress/march hematurie

Definitie bloed in de urine na flinke inspanning, per definitie volledig verdwenen na rust

Oorzaak

• dehydratatie (vasoconstrictie nier → toename glomerulaire druk)

• nier microtrauma (mechanisch en hypoxisch)

• blaas microtrauma (achterwand tegen wervelkolom)

• perifeer (RBC march hemolyse, zie Hematurie) Epidemiologie

15%-20% na marathon Predisponerende factoren

zie Hematurie Diagnose

• soms zelfs macroscopisch, toch zwaar nier/blaas trauma gehad ?

• controle na >72 uur geen sport

• zie Hematurie Prognose

<40 jr = ip altijd goedaardig Preventie

goede hydratatie, goede demping in de schoenen bij loopsport

Proteïnurie na inspanning Definitie Na hevige inspanning

Oorzaak

• glomerulaire membraan is minder negatief (anion) geladen → albumine is ook negatief (anion) en gaat nu makkelijk door het

glomerulair capillair membraan→ proteïnurie

(• vasoconstrictie is dus niet de oorzaak van proteïnurie) Diagnose

sediment met vooraf 48 uur geen sport Epidemiologie

30% na marathon, man>vrouw, zomer>winter Prognose

goed, volledig reversibel binnen 48 uur


MDL, uro-, en nefrologie...• koolzuurhoudende dranken gaan iets sneller door de maag, tgv druk in...

Documents

Transcript of MDL, uro-, en nefrologie...• koolzuurhoudende dranken gaan iets sneller door de maag, tgv druk in...