ADVIES

VOEDING & DIEET

Dieetadvies na een gedeeltelijke maagresectie

2. situatie na gedeeltelijke maagresectie

De maag is een onderdeel van het spijsverteringskanaal. In de

maag vindt tijdelijke opslag en voorvertering van het voedsel

plaats. In de maag wordt het voedsel gekneed, vermengd met

het maagsap en daarna langzaam afgegeven aan de dunne

darm. Bij de operatie die u hebt ondergaan is een gedeelte

van de maag verwijderd. Meestal wordt het onderste deel

van de maag verwijderd en wordt ook de kringspier aan de

onderzijde van de maag (pylorus) weggenomen (afbeelding 1).

De restmaag wordt vervolgens aangesloten op de dunne darm

(afbeelding 2).

Dieetadvies na een gedeeltelijke maagresectie

1

1. gedeeltelijke maagresectie

Bron: KWF kankerbestrijding

2

De invloed van de opera-tie op uw voedselinname De operatie en de gevolgen ervan kunnen

invloed hebben op uw voedselinname. Zo

kunnen uw smaak en eetlust veranderen,

waardoor u minder gemakkelijk voedsel

inneemt. Ook pijn, angst, diarree, misselijk-

heid, braken en het gebruik van medicijnen

kunnen dit effect hebben.

Na een gedeeltelijke maagresectie kan er

minder voeding worden opgeslagen. Daar-

door ontstaan vaak voedingsproblemen

zoals snel een vol gevoel, geen honger-

gevoel en ‘dumpingklachten’. Soms kan

vitamine B12 niet of minder goed uit de

voeding worden opgenomen.

Dieetadviezen na de operatieEettempo Eet rustig en kauw goed. De voeding kan

dan zo goed mogelijk verteerd worden.

Vaker op een dag kleine maaltijden• Veel mensen met een gedeeltelijke

maagresectie kunnen minder eten en

drinken per keer en hebben sneller een

vol gevoel. Om toch voldoende voe-

dingsstoffen binnen te krijgen raden wij

aan om 6 tot 9 kleine maaltijden goed

verspreid over de dag te gebruiken.

• Uw lichaam geeft niet aan of u moet

eten. De meeste mensen hebben na een

gedeeltelijke maagresectie namelijk

geen of een sterk verminderd honger-

gevoel. Eet daarom met de klok. Dit be-

tekent dat u elke 1,5 tot 2 uur iets moet

eten of drinken.

Voorkomen van ondervoeding Bij ondervoeding door ziekte heeft uw li-

chaam een tekort aan:

• eiwitten;

• energie en/of

• voedingsstoffen als vitamines en mine-

ralen.

Enig gewichtsverlies na de operatie is

vrijwel onvermijdelijk. Het streven is dit

zoveel mogelijk te voorkomen. Verlies van

lichaamsgewicht tijdens de herstelfase be-

tekent namelijk niet alleen verlies van vet,

maar vooral afname van lichaamsweefsel

zoals spieren en een verminderde functie

van organen. Hierdoor is er een slechtere

wondgenezing en meer kans op infecties.

U herstelt minder snel en kunt zich minder

goed voelen.

Na de operatie is het belangrijk naast vol-

doende energie-inname ook veel eiwitten

te gebruiken. Eiwitten zijn de bouwstoffen

voor lichaamscellen. Deze bouwstoffen zijn

nodig voor de opbouw, het onderhoud en

het herstel van het lichaamsweefsel zoals

spieren en organen.

Dierlijke producten zoals vlees, vis, kip, ge-

vogelte, melk, karnemelk, yoghurt, vla, pap,

kwark, (smeer)kaas en ei zijn rijk aan eiwit-

ten. Maar ook tahoe, tempé, vegetarische

vleesvervangingen, noten en peulvruchten

(zoals witte en bruine bonen) bevatten veel

eiwitten.

Voldoende drinkvocht Het is belangrijk voldoende te drinken.

Vocht geeft snel een vol gevoel. Hierdoor

kan voldoende inname van drinkvocht in

3

het gedrang komen. Streef naar tenminste

1,5 tot 2 liter (12 tot 16 kopjes) drinkvocht

goed verspreid over de dag. Aan de hand

van de urine kunt u controleren of u vol-

doende drinkt. De urine moet lichtgeel van

kleur zijn.

Gebruik van groente en fruit In een algemeen advies voor gezonde

voeding wordt aanbevolen dagelijks 2 ons

groente en 2 stuks fruit te eten. Tot enkele

maanden na de operatie zijn groente en

fruit minder belangrijk. De eiwitrijke pro-

ducten spelen dan de hoofdrol!

Vitamine B12 Vitamine B12 uit de voeding wordt in de

dunne darm opgenomen na binding met

een in de maag aangemaakte stof (intrinsic

factor). Na een gedeeltelijke maagresec-

tie wordt onvoldoende intrinsic factor

gevormd en kan vitamine B12 niet goed

worden opgenomen in het lichaam. Op ter-

mijn kan daardoor een vitamine B12 tekort

ontstaan. Vitamine B12 tekort kan op den

duur leiden tot bijvoorbeeld bloedarmoede

en stoornissen in de zenuwen van bijvoor-

beeld de benen. Vitamine B12 injecties zijn

nodig om een tekort aan te vullen en/of te

voorkomen. Bespreek dit met uw verpleeg-

kundig specialist.

Vitamines, mineralen en sporen- elementen De overige vitamines, mineralen en spo-

renelementen kunnen meestal wel goed

worden opgenomen in het lichaam. Maar

door andere voedingsgewoonten na de

operatie kan de voeding onvoldoende vita-

mines, mineralen en sporenelementen be-

vatten. Als u geen gebruik meer maakt van

drinkvoeding is het aan te raden gebruik te

maken van een multivitaminen- en mine-

ralenpreparaat om tekorten te voorkomen.

Uw diëtist kan u adviseren welk preparaat u

het beste kunt gebruiken.

Controleer uw gewicht Het is goed wekelijks uw lichaamsgewicht

te controleren op een vast moment op de

dag. Doe dit bij voorkeur voor het ontbijt,

op dezelfde weegschaal en in dezelfde kle-

ding. Bij gewichtsverlies is het verstandig

contact op te nemen met uw diëtist. Kijk

voor meer informatie onder de alinea ‘Ad-

viezen bij risico op ondervoeding’.

Voldoende lichaamsbeweging Alleen goede voeding kan het lichaam niet

laten herstellen. Ook voldoende lichaams-

beweging is belangrijk. Niet bewegen zorgt

ervoor dat de spieren in het lichaam in

omvang afnemen. Om uw spieren zoveel

mogelijk te behouden of te laten toene-

men is het wenselijk elke dag te bewegen.

Uiteraard pas als uw wonden genezen zijn

en u dit lichamelijk weer aan kunt. Denk bij

beweging aan het ondernemen van dage-

lijkse activiteiten zoals het zelf doen van

boodschappen en huishoudelijke taken,

wandelen en fietsen. Voor meer informatie

over specifieke training en revalidatie na

uw operatie kunt u contact opnemen met

uw huisarts of de verpleegkundig specialist

uit het ziekenhuis.

Aanvullende (voedings-)adviezen bij specifieke klachten Dumpingklachten Na een gedeeltelijke maagresectie wordt

meestal het onderste deel van de maag en

ook de kringspier aan de onderzijde van

de maag naar de darm weggehaald. Het

eten en drinken kan sneller en in grotere

hoeveelheden dan normaal in de dunne

darm terechtkomen. Dit wordt ‘dumping’

genoemd. Als u te grote porties in één keer

eet, te veel drinkt bij een maaltijd en/of te

snel eet, kunnen een of meer van onder-

staande klachten optreden:

• misselijkheid;

• buikpijn;

• darmkrampen;

• braken;

• diarree;

• hartkloppingen;

• zweten;

• neiging tot flauwvallen;

• beven/trillen;

• sterk hongergevoel.

We spreken van ‘vroege dumping’ als de

klachten binnen een ½ uur na de maaltijd

optreden. De verschijnselen ontstaan door-

dat voeding veel vocht in de darm aantrekt.

Dit vocht komt niet uit de darm, maar wordt

aan de bloedbaan onttrokken en voegt

zich bij de voedselbrij in de dunne darm.

Hierdoor ontstaat een nog voller gevoel,

darmkrampen en diarree. Omdat minder

vocht in de bloedvaten circuleert geeft

dit een daling van de bloeddruk. Het hart

probeert vervolgens met minder druk het

bloed toch rond te pompen waardoor de

pols sneller wordt en hartkloppingen, dui-

zeligheid, zwaktegevoel en sufheid kunnen

optreden. De klachten worden na verloop

van tijd, soms pas na enkele uren, door

aanpassing van het lichaam vanzelf minder

heftig. Om deze klachten tegen te gaan kan

het prettig zijn even te gaan liggen. Wan-

neer vergelijkbare klachten zo’n 1,5 tot 2

uur na de maaltijd optreden, is er sprake

van ‘late dumping’. Het voedsel kan door

de operatie niet meer worden opgeslagen

in de maag. Hierdoor verloopt de vertering

van het voedsel in de dunne darm sneller en

maakt de alvleesklier meer insuline in kor-

tere tijd. Insuline is een hormoon dat ervoor

zorgt dat het glucose vanuit de bloedbaan

in de lichaamscellen kan worden opgeno-

men. Deze overmatige insulineproductie

resulteert in een te snelle daling van de

bloedsuiker en dit geeft klachten die ver-

gelijkbaar zijn zoals beschreven bij vroege

dumping.

Tips bij dumpingklachten • Gebruik 6 tot 9 kleine maaltijden goed

verspreid over de dag.

• Eet rustig en kauw goed.

• Drink weinig bij de maaltijden, anders

spoelt het voedsel te snel naar de dunne

darm. Meestal geeft 1 klein glas of

kopje drinken bij het eten geen klach-

ten.

• Gebruik soep een uur voor de maaltijd

en het nagerecht een uur na de maaltijd.

Bij ernstige dumpingklachten kan het

helpen de maaltijden ‘droog’ te gebrui-

ken.

• Dumpingklachten kunnen ook optreden

na gebruik van te veel ‘snel opneem-

bare’ suikers zoals ‘gewone’ suiker en

4

vruchtensuiker. Wees daarom matig

met limonade, vruchtendranken (appel-

sap, druivensap, sinaasappelsap), fris-

dranken, snoep, koek en de hoeveelheid

suiker in koffie en thee.

• Suiker wordt ook verwerkt in voedings-

middelen als cake, ontbijtkoek, gebak,

koekjes en zoet beleg. Vermijd overma-

tig gebruik van deze producten.

• Melk bevat melksuiker (lactose), ook dit

is een snel opneembare suiker. Gebruik

van grote hoeveelheden melkproduc-

ten kan eveneens dumpingklachten

veroorzaken. Per dag wordt aanbevolen

2-3 melkproducten (300-450 ml) te

gebruiken. Gebruikt u meer melkpro-

ducten en heeft u klachten, verminder

de hoeveelheid melkproducten dan tot

de aanbevolen hoeveelheden. Houden

de klachten dan nog aan, probeer dan

eens (deels) zure melkproducten, zoals

karnemelk en yoghurt. Deze worden

meestal beter verdragen, omdat ze

minder lactose bevatten.

Diarree Diarree kan ontstaan als gevolg van dum-

ping, maar kan ook andere oorzaken heb-

ben. Als u ondanks de aanpassingen in uw

voedingspatroon diarree blijft houden,

bespreek dit dan met uw verpleegkundig

specialist. Uw verpleegkundig specialist kan

u eventueel medicijnen voorschrijven.

Reflux van galsap Omdat de kringspier aan de onderzijde van

de maag (pylorus) afwezig is kunnen

(’s nachts) als u ligt galsappen vanuit de

darm in de restmaag terugvloeien. Soms

leidt dit tot ochtendbraken. Tips om reflux

te voorkomen:

• Het terugvloeien van galsap tijdens de

nacht wordt soms voorkomen door 2-3

uur voor het slapen gaan niets meer te

eten of te drinken.

• Verhoog het hoofdeinde van uw bed.

Slapen in een hoek van ongeveer 30

graden kan een vermindering van re-

fluxklachten in de nacht geven.

• Als u regelmatig last hebt van het te-

rugvloeien/oprispen van galsap is het

wenselijk dit met uw verpleegkundig

specialist te bespreken.

Adviezen bij risico op ondervoedingAls het niet lukt om op gewicht te blijven en

u valt veel af, dan loopt u een risico onder-

voed te raken. Dit heeft negatieve gevolgen

voor uw herstel. Het is dan belangrijk meer

energie en eiwit uit de voeding binnen te

krijgen.

Hoe doet u dat?Probeer per dag minimaal 1,2 tot 1,5 gram

eiwitten per kilogram lichaamsgewicht te

eten.

Hebt u bijvoorbeeld een lichaamsgewicht

van 60 kg, dan heeft u 72 tot 90 gram eiwit

per dag nodig. Om uw dagelijkse eiwitin-

name te controleren, kunt u gebruikmaken

van het overzicht.

5

Overzicht met de meest eiwitrijke producten

Product: Per… Eiwit (gram) Bonen, bruine/witte, gekookt 1 lepel = 60 gram 5

Chocolademelk 1 beker = 250 ml 9

Ei 1 stuk = 50 gram 7

Huzarensalade 50 gram 3

Kaas Voor 1 snee = 20 gram 5

Kwark, naturel 1 schaaltje = 150 ml 15

Melk 1 beker = 250 ml 10

Noten en pinda’s 1 eetlepel = 20 gram 5

Pap 1 schaaltje = 150 ml 5

Vegetarische vleesvervanging 100 gram 16

Vis 100 gram 18

Vla 1 schaaltje = 150 ml 5

Vlees 100 gram 20

Vleeswaren Voor 1 snee = 20 gram 4

Yoghurt 1 schaaltje = 150 ml 6

Yoghurtdrank 1 beker = 250 ml 8

Drinkvoeding, afhankelijk van de soort Flesje 8-20

Tips om uw voeding energierijker te maken • Smeer boter of margarine dik op brood

en broodvervangingen (bijvoorbeeld

crackers).

• Beleg elke boterham ruim met volvette

kaas of niet te magere vleeswaren.

• Kies voor volle melk en melkproducten.

• Voeg geen water toe bij de bereiding

van jus of saus en gebruik een ruime

portie.

• Voeg (ongeklopte) slagroom toe aan

koffie, pap, vla, yoghurt, soep etc.

• Gebruik tussendoor een hartige of

zoete snack zoals een kroket, zalmsa-

lade, haring, gebakje, plak cake en plak

ontbijtkoek met boter of margarine.

• Voeg ruim suiker of honing toe aan kof-

fie, thee, pap, yoghurt etc.

• Kies voor energierijke dranken. Beperk

het gebruik van energiearme dranken

zoals (mineraal)water, bouillon, thee en

koffie zonder suiker/melk en light fris-

drank.

DrinkvoedingSoms is het na een gedeeltelijke maagre-

sectie moeilijk met alleen ‘gewone’ voe-

dingsmiddelen het gewicht op peil te hou-

den of alle noodzakelijke voedingsstoffen

binnen te krijgen. Dan kan het nodig zijn de

voeding aan te vullen met drinkvoeding. Dit

wordt geregeld via de diëtist. Een deel van

de mensen blijft na de operatie aanvullende

drinkvoeding gebruiken.

6

Vragen?Hebt u vragen? Bel ons dan tijdens het tele-

fonisch spreekuur: op werkdagen van 09.00

tot 09.30 uur op T 088 - 320 78 05.

Voor meer informatie verwijzen wij u naar:

• Koningin Wilhelmina Fonds (KWF) kan-

kerbestrijding

www.kwfkankerbestrijding.nl

KWF Kanker Infolijn 0800 - 022 66 22

• Stichting voor patiënten met kanker aan

het spijsverteringskanaal (SPKS)

www.spks.nl

Telefoon: 0800 022 66 22

• Maag Lever Darm Stichting (MLDS)

www.mlds.nl

Infolijn: 0900 – 202 56 25

De inhoud van deze brochure is samen-

gesteld op basis van informatie van de

werkgroep CHIODAZ (Chirurgie Overleg en

werkgroep Diëtisten Academische Zieken-

huizen).

7

St. Antonius Ziekenhuis T 088 - 320 30 00E patienteninformatie@antoniusziekenhuis.nlwww.antoniusziekenhuis.nl

Notities:

_________________________________________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________

Meer weten?

Ga naar www.antoniusziekenhuis.nl

Dit is een uitgave van het St. Antonius Ziekenhuis

DIE

44

/02

-’1

6