Masterclass De Toekomst van de Stad Sharing - Matching - Learning | Stad en verstedelijking centraal

We gaan o.a. in op de volgende vragen en onderwerpen✓ Wat maakt een stad een stad?✓ Wat is stedelijkheid?✓ Hoe ontwikkelen steden zich, groeien ze allemaal?✓ Bouwen we in of buiten de stad?✓ Wie wonen er nu in de steden en wie kan er straks nog wonen?✓ Wat voor werk is er nu in de steden en wat voor werk in de toekomst?✓ Is de stad voor de yup en expat of kan Jan Modaal er ook nog terecht?✓ Is de stad nog de “emancipatiemotor”?✓ Hoe “smart” wordt de stad?✓ Mogen auto’s straks nog in de stad?✓ Hoe krijgen we de stad duurzaam?✓ Blijft de stad bestuurbaar? Hoe houden we “de boel bij elkaar”?✓ Welke dynamiek kennen stedelijke netwerken?✓ Wat gaat dat betekenen voor stedelingen/niet stedelingen?✓ Oplossingsrichtingen voor de knelpunten met woningmarkt, mobiliteit,

duurzaamheid, klimaat, onder controle krijgen van de stedelijke arbeidsmarkt/evenwichtigheid.

✓ Nadenken over / input voor beleidsvorming over stedelijke vraagstukken/regionaal economische vraagstukken (stad voor iedereen - of ga er buiten wonen en regel goed vervoer; woningmarkt voor de middenklasse, etc).

De wereld verstedelijkt in hoog tempo. Sinds 2014 woont de meerderheid van de wereldbevolking in steden. Voor 2050 verwacht men dat tweederde van alle wereldburgers in de stad woont. In de zogenaamde ontwikkelde wereld zal dat zelfs meer dan 90% zijn. En binnen die onstuimige ontwikkeling groeien megasteden, steden met meer dan 10 miljoen inwoners, het hardst. In de jaren vijftig waren dat er nog maar twee, Tokyo en New York. Nu zijn het er meer dan 30. En groeiend!

Die groei is vol uitdagingen; kunnen de steden die toevloed van mensen aan? Voor wie is er nog plaats in de steden; wie wordt verdrongen? Hoe gaat de stedelijke economie er mee om, is er werk voor iedereen, is de stad nog de emancipatiemotor? Hoe gaan we om met superdiversiteit? Hoe krijgen we de stad duurzaam en gasloos? Hoe verhoudt de stad zich tot de omgeving en tot andere steden? Wat is het belang van netwerken van steden?

De “Triomf van de stad” zoals de stedelijke econoom Glaeser stelt, lijkt geen grenzen te kennen. De stad trekt werkgelegenheid en innovatie, verleidt de knappe koppen om zich daar te vestigen, zuigt de investeringen uit binnen- en buitenland op en de stad is brandpunt van het culturele leven. Maar de trek naar de stad kent ook verliezers; mensen met een kleine beurs verliezen op de woningmarkt, lager opgeleiden ervaren een moeilijke arbeidsmarkt binnen de stedelijke economie, steden kennen meer criminaliteit en de toenemende verstedelijking heeft gevolgen voor het klimaat.

In deze masterclass denken we na en discussiëren over oplossingsrichtingen voor diverse uitdagingen. Hoe ontwikkelen steden zich, welke sociaal economische ontwikkelingen zijn er en welke dynamiek is er? Kan de stad de uitdagingen aan zoals het omgaan met superdiversiteit, de verduurzamingsopgave, de woningbouwopgave etc. We denken na en bieden input voor beleidsvorming over stedelijke, regionale en economische vraagstukken.

academy.uva.nl/toekomstvandestad Navigating a complex world

Praktische informatie

Data 7 april, 21 april, 12 mei, 26 mei, 9 juni en 23 juni 2020

Tijden 9.00 tot 13.00 uur

Locatie

Universiteit van Amsterdam. Externe locaties (in Amsterdam) nog nader te bepalen. Hierover volgt nog verdere informatie.

Kosten

€ 2.495 (inclusief catering en diverse digitale studiematerialen). Alumni van AAGS/UvA Academy en leden van de AUV krijgen 10% korting. Het cursusgeld is vrijgesteld van btw

CertificaatDeelnemers ontvangen een certificaat van deelname vanuit de Universiteit van Amsterdam

Taal Nederlands

ProgrammaHet programma van de Masterclass De Toekomst van de Stad bestaat uit zes bijeenkomsten (modules).De bijeenkomsten verschillen van opzet. Het gaat om zowel colleges, debatten, interactieve bijeenkomsten, film als om bijeenkomsten op locatie. Er is veel ruimte voor actualiteit, discussie en eigen inbreng.

Module 1 - Stad en stedelijkheidIedereen kent “de” stad. Een introductie lijkt overbodig. Maar niets is minder waar. De stad kent vele facetten. Een stad als Tokyo met 38 miljoen inwoners is eigenlijk een conglomeraat van steden en zelfs regio’s met eigen kenmerken en identiteiten. Maar ook kleinere steden kennen een enorme diversiteit. Zo heeft Pernis in Rotterdam heel weinig overeenkomsten met Hillegersberg, Floradorp in Amsterdam Noord lijkt in de verste verte niet op het Mahlerplein aan de Zuid As.

In de eerste bijeenkomst belichten we het verschijnsel stad. Wat maakt een stad een stad? We bespreken de ontwikkeling van steden, van Uruk en Oer tot aan de moderne megasteden. Waardoor ontstaan en groeien de steden, wat is hun functie en bestaansrecht? Wat is het Matthëus effect en waar ligt de Blauwe Banaan?

We staan uitgebreid stil bij de vraag of elke stadsbewoner een stedeling is. Daarvoor bezien wat stedelijk leven kan inhouden: wat doet de stad met ons en wat doen wij met de stad? In 1938 publiceerde de socioloog Louis Wirth zijn spraakmakende artikel ‘Urbanism as a way of life’, waarmee hij voortbouwde op het essay ‘Die Grosstädte und das Geistesleben’ van Georg Simmel uit 1903 en op het werk van Lewis Mumford. Nog steeds zijn deze auteurs inspiratiebronnen voor geografen en (stads)sociologen. Zo mogelijk nog meer invloed had het werk van Jane Jacobs. Haar “The death and life of great American Cities” uit 1961 was baanbrekend en veranderde het denken over stedelijke ontwikkeling. Meer recente “spraakmakers” als Florida, de Deense architect Gehl en socioloog Sennet hebben uiteraard ook een plek in deze introductie.

De eerste bijeenkomst eindigt met een typisch geografische hobby; spelen met schalen!

Spreker: prof. dr. Gert-Jan Hospers

academy.uva.nl/toekomstvandestad Navigating a complex world

Deelnemers over de masterclass:

“Alle bijeenkomsten waren leerzaam en interessant. Goede opbouw in onderwerpen van de verschillende bijeenkomsten.”Anja Brandenburg, Planoloog bij de gemeente Haarlem

“Een must voor iedereen die zich bezighoudt met de ontwikkelingen van en vooral binnen steden!” (deelnemer najaar 2019)

“Door de toepasbare kennis en praktijkervaringen uit de lessen heb ik mijn vakkennis kunnen verdiepen en verbreden.”Lotte Smit, Junior Projectmanager bij CROW

“Aanrader voor iedereen die werkt in en aan de stad.”Adrienne Boon, Senior Adviseur Wonen bij Gemeente Haarlemmermeer

“De Masterclass Toekomst van de Stad was zoals verwacht leerzaam, maar vooral erg leuk!”Lucas Vroom, Projectleider bij VINU

“Het programma geeft een veelzijdige blik op de ontwikkelingen die verstedelijking als oorzaak en tot gevolg hebben.”Manuel Groot Zevert, Planoloog Stedelijk Gebied bij Provincie Noord-Brabant

“Toekomst van de Stad hielp me zowel uit als in te zoomen, waardoor mijn blik op de stad is verfrist.”André van Eijk, Beleidsadviseur Omgevingsbeleid bij Provincie Noord-Holland

“Verdiepend genoeg en verschillende en interessante sprekers.”Rowena Kuijper, Beleidsadviseur bij Provincie Noord-Holland

“Een masterclass stad begrijpen!”Jurriaan van den Eijkhof, Strategisch Adviseur Ruimte & Economie bij ORAM

Deelnemers verzuchten veelal: “Ah lekker, drie uur onderdompelen in de inhoud!”.

Module 2 - De Verdeelde Stad De trek naar de stad is van alle tijden. Of zoals Don Marquis het omschreef ‘Hij werkte zich half dood op het platteland om in de stad te kunnen wonen, waar hij zich half dood werkte om op het platteland te kunnen wonen’. Lang betekende de stad namelijk de kans op het verbeteren van de levensomstandigheden, het vinden van een baan, nieuwe mogelijkheden et cetera. Voor velen was en is de stad een emancipatiemotor, ook wel de roltrap omhoog genoemd.

Het succes van de steden heeft echter ook een keerzijde. De sterke groei betekent een enorme vraag naar de stedelijke ruimte. Ruimte om te wonen, om te recreëren, te verplaatsen. Hoe werkt die concurrentiestrijd? Wat gebeurt er op stedelijke woningmarkten? Leidt gentrification tot verdringing, segregatie en migratie. Hoe manifesteren die processen zich in de stedelijke ruimte? Hoe kun je omgaan met de enorme druk op de ruimte?Die druk op de stedelijke ruimte vraag om oplossingen. Hoe kan aan de vraag vanuit alle partijen worden voldaan? Hoe gaan we bouwen in de stad: de lucht in, of buiten de “rode”contouren?

Sprekers: dr. Jos Gadet, Hoofdplanoloog van de gemeente Amsterdam bespreekt deze ontwikkelingen aan de hand van verschillende casussen in zijn stad.

Dr. Cody Hochstenbach, post-doc aan de UvA, zoomt in op de ongelijkheid op de woningmarkt. Zijn stelling is dat de processen van gentrification in de steden een direct gevolg zijn van overheidsbeleid. “State-led gentrification” dus.

Module 3 - De Werkende StadDe moderne economie drijft op kennis en innovatie. En die kenniseconomie concentreert zich in steden. Daar wonen de kenniswerkers en daar trekken bedrijven naartoe in een poging deze hoger opgeleiden binnen de muren te krijgen. De Amerikaanse econoom Glaeser beschreef dat de concentratie van innovatieve bedrijven en groepen hoger opgeleiden in steden, leidt tot processen zelfversterkende groei. De stad maakt “sharing, matching en learning” makkelijker, waardoor de stad blijft groeien. Hij noemde het de Triomf van de Stad. Steden vormen in veel opzichten de motoren van de moderne economie.

Toch is de ene stad de ander niet, de grote steden in Nederland illustreren dat. De ene stad weet beter van de groei te profiteren dan de ander. Er is scherpe concurrentie tussen steden. Toen Amazone een tweede hoofdkantoor wilde opzetten meldden zich 200 steden bij de techgigant. Sommige steden wilden zelfs hun naam veranderen in Amazone. Uiteindelijk “won” New York, maar de burgers verzetten zich zodanig dat het hele feest niet doorging.Het is de vraag hoe lang die triomf duurt? Kunnen steden maar blijven groeien in werkgelegenheid en bewonersaantallen? En wat betekent de groei voor de vraag naar voorzieningen zoals cultureel aanbod. Moet het booming Eindhoven bijvoorbeeld ook een soort Rijksmuseum en concertgebouw om haar kenniswerkers te kunnen vermaken? Welke stedelijke netwerken zien we ontstaan?

De groei van de stedelijke economie is er bovendien niet voor iedereen. De stedelijke arbeidsmarkt lijkt net als de woningmarkt scherp verdeeld: middengroepen verdwijnen, veelverdieners en precariaat lijken in omvang toe te nemen. Bepalen “tech en gig” de stedelijke arbeidsmarkt?

Sprekers: Economisch geograaf prof. dr. Pieter Tordoir en Publiciste drs Floor Milikowski (“Van wie is de stad”).

academy.uva.nl/toekomstvandestad Navigating a complex world

Module 4 - De Duurzame StadDe megasteden in bijvoorbeeld Azië en Afrika gaan gebukt onder een enorme congestie en milieudruk. De luchtkwaliteit in sommige Chinese steden is zo slecht dat het stedelijk leven regelmatig bijna stil komt te liggen. Sommigen spreken daar van een “Airpocalypse”. In onze steden is het nog niet zo dramatisch, maar ook daar zijn bijvoorbeeld wijken en straten met een verontrustend hoge concentratie fijnstof. Milieuzones en het weren van scooters zijn voorbeelden van maatregelen om deze verontreiniging tegen te gaan. Maar de opgave gaat verder. Willen we de klimaatdoelen van “Parijs” halen en de steden bovendien leefbaar houden, dan is er veel werk aan de winkel. Steden moeten verduurzamen, woningen “van het gas af”, vervoer emissieloos en de economie circulair. Steden als Amsterdam en Rotterdam zijn dan ook actief op dit terrein en hebben hiervoor speciale programma’s en agenda’s opgesteld. Welke vraagstukken komen op de stad af? En welke oplossingen dienen zich aan? Zijn er goede voorbeelden zodat steden niet telkens het wiel opnieuw hoeven uit te vinden?

Sprekers: Duurzaamheidsspecialist dr. Bas van de Griendt verzorgt een interactieve module over de duurzaamheidsopgave waar steden voor staan. Bas is onder meer betrokken bij het duurzaam maken van de nieuwe Utrechtse wijk Merwedekanaalzone en de gemeente Nieuwegein.

Module 5 - De Bestuurbare StadDe diversiteit in de stad, door Jane Jacobs gezien als essentieel, zorgt ook voor spanning. Sommige groepen komen als winnaars uit de bus in de strijd om de ruimte, anderen verliezen. In het gentrificerende Amsterdam Noord is de groep “Verdedig Noord” opgestaan, gericht op het behoud van de wijk voor de Noordelingen. Bevolkingsgroepen leven langs elkaar. Toch woont men in elkaars nabijheid. Hoe houden we “de boel bij elkaar”. Het college van B&W van Rotterdam heeft er een apart programma voor opgezet: “Relax, samenleven in een stad waar niemand in de meerderheid is”.Wat is er gewenst in het besturen van een stad? Hoe om te gaan met versplintering van het politieke landschap (DENK, Leefbaar, de Mos et cetera)? Hoe ziet dat er uit?

Traditionele democratische instituties, zoals verkiezingen en politieke partijen boeten daarbij aan kracht en waardering in, denk maar aan de gele hesjes. Veel onvrede uit zich juist in steden. Zijn de oude instituties aan vernieuwing toe? Zijn er andere vormen van organisatie denkbaar waarin democratische waarden gewaarborgd worden? Burgerinitiatieven, het Nieuw Amsterdam Raad van Pakhuis, the Right to challenge?

Spreker: drs. Josse de Voogd, electoraal geograaf van de Tilburg Universiteit kleurt de politieke landschappen in de steden in. Daarna discussiëren we met drs. Marijke van Schendelen, planologe en oud-voorzitter van het Amsterdamse stadsdeel Noord, hoe in dit versnipperde landschap de boel bij elkaar gehouden kan worden.

Module 6 - De Nieuw StadIn de laatste sessie gaan we op bezoek bij een stukje stad van de toekomst, de Houthavens in Amsterdam. Daar wordt een klimaatneutrale, autoluwe woonwijk ontwikkeld met circa 2.700 woningen. We laten ons daar voorlichten door de experts van het project; over de geschiedenis van de Houthavens, de wens een ongedeelde wijk te creëren met de Spaarndammerbuurt, de filosofie achter de planning van de wijk en de voortgang van de bouw. We gaan vervolgens de wijk in om de bouw “op ooghoogte” te aanschouwen.

Daarna sluiten we de masterclass af met een lunch in het Schip, juweel van de sociale woningbouw uit het begin van de vorige eeuw. Na de lunch kan iedereen het museum en het Rijksmonument, dat het Schip is, bezoeken.

academy.uva.nl/toekomstvandestad Navigating a complex world

Voor wieAmbtenaren van ministeries, provincies & gemeenten, professionals op het gebied van ruimtelijk beleid, bestuurders, volksvertegenwoordigers, ruimtelijk strategen, gebiedsontwikkelaars, stedelijke planners, planologen, onderzoekers, adviseurs, leraren, bestuurskundigen en beleidsmedewerkers die behoefte hebben aan verdieping.

DocentenDe Masterclass De Toekomst van de Stad is onder leiding van dr. Piet Renooy. Verschillende UvA docenten verzorgen een bijdrage in het programma o.a. prof. dr. Pieter Tordoir en dr. Cody Hochstenbach en diverse gastsprekers, te weten prof. dr. Gert-Jan Hospers, dr. Bas van de Griendt, drs. Josse de Voogd, dr. Jos Gadet, drs. Floor Milikowski en dr. Marijke van Schendelen.

InschrijvenInschrijven kan door het inschrijfformulier in te vullen. Vragen over het programma? We vernemen het graag. Neem contact op met Maartje Luinenburg, E: m.l.luinenburg@uva.nl, M: 06 41508690.

academy.uva.nl/toekomstvandestad Navigating a complex world