Editie | augustus / oktober 2013 | nr 5 Editie | Februari ... · PDF fileBIJ DE TIJDEN 3...

Editie | augustus / oktober 2013 | nr 5

BIJ DE TIJDEN 3Evangelisch-Lutherse Gemeente Amsterdam

Editie | Februari 2018

Onderzoek alles &bewaar het goede

2 | Gemeenteblad | Inhoud & Vacature

Onderzoek alles, bewaar het goede

Pagina 12

Europese lutheranen helpen elkaar

door Hanne Wilzing

f

pagina 10

25-jarig jubileum Sietse van Kammen

door Alice Nederkoorn

pagina 13

Nieuwe Ambtsdragers stellen zich voor

pagina 6

Koepelkerkconcerten

Matthias Havinga

pagina 18

In the Spotlights Wessel Nijholt

pagina 20

Rooster Vieringen

Communicatie via website en Nieuwsbrief. door Alice Nederkoorn

Zoals afgelopen zomer werd afgesproken, is het Gemeenteblad

een kwartaalblad geworden, een blad van de kerkelijke seizoenen.

‘Bij de Tijden’.

Nummer één, omvatte de groene liturgische tijd (augustus, sep-

tember en oktober). Nummer twee bestreek de Advents en Epi-

faniëntijd, december en januari tot half februari. Nummer 3

verschijnt nu en daarin bevinden we ons in de 40 dagentijd.

De maanden februari, maart en april. Nummer 4, Pinksteren en de

zomer, beslaat mei, juni en juli.

De inhoud zal niet te veel gaan over wat geweest is, maar gaan over

wat komen gaat. Relevante informatie, berichten van kerkrent-

meesters, ontwikkelingen van het Lutherse museum en Brandpunt

overstijgende artikelen, preekbeurten en adressen van de drie

Brandpunten, belangrijke activiteiten die staan te gebeuren en

een interview zijn vaste rubrieken in ‘Bij de Tijden’. Een terugblik op

de voorbije activiteiten en gebeurtenissen, vindt u in de Nieuws-

brieven van de drie Brandpunten en verdere informatie die alleen

van toepassing is op uw eigen Brandpunt.

Deze communicatie gaat via website, nieuwsbrief en/of facebook.

Het is van belang zoveel mogelijk emailadressen per Brandpunt

te hebben. Stelt u het op prijs, de digitale nieuwsbrief te kunnen

ontvangen, dan is belangrijk een correct mailadres van u te heb-

ben. Graag doorgeven als u de nieuwsbrief niet ontvangt. Veel

emailadressen komen terug, omdat ze of verouderd zijn of niet cor-

rect opgenomen.

Als u er prijs op stelt graag de mail sturen naar:

Brandpunt Spuikerk: [email protected]

Brandpunt Zuid-Oost: [email protected]

Brandpunt Haarlem: [email protected]

Bovendien is alles wat u wilt weten over diensten en activiteiten in

de drie Brandpunten te vinden op de websites.

Websites: www.luthersamsterdam.nl,www.luthershaarlem.nl & www.lutherszuidoost.nl Wilt u de Nieuwsbrief over de post ontvangen omdat u geen com-

puter hebt, geef het dan door aan het secretariaat van uw Brand-

punt. Adressen en telefoonnummers vindt u op pagina 19.

door Marieke Brouwer

Goede Vrijdag. Een verhaal van liefde en duisternis, een verhaal van liefde en dood. Het zijn de grootste, sterkste krachten, meest existentiële in ons bestaan, liefde en dood. En niets verandert ons zo als een ontmoeting met de dood of de ontmoeting met de liefde. Niets verandert ons meer dan de dood van een geliefde. Met de dood van een geliefde sterven we voor een deel zelf ook. Goede Vrijdag leert ons het lijden onder ogen te zien en er bij te blijven.

In het Johannesevangelie zijn het de vrouwen die hun geliefde Jezus blijven volgen. De mannelijke leer-lingen van Jezus zijn bijna allemaal weggevlucht, op Johannes na, ze worden niet genoemd op Goede Vrijdag. Maar onder het kruis staan ze daar, Jezus moeder, met haar zus, Maria, de vrouw van Klopas en Maria van Magdala.

Ze zijn niet van zijn zijde geweken en ook nu zijn zij bij hem. In al zijn lijden laten ze Jezus niet alleen. En ook hun pijn is onzegbaar groot.De grootste liefde is die door alle verschrikking met een ander meegaat, met een ander die lijdt, die vergaat van ellende, die ten onder gaat in duisternis en dood. Dat is toch wel de grootste liefde, die niet wegvlucht van afzichtelijke pijn, van een onzegbare eenzaamheden, van dodelijke verwondingen. De grootste liefde is die blijft, die aanwezig is, die meedraagt en de verschrikking uithoudt. Die liefde die niet wegkijkt maar de geliefde machteloos ziet sterven. Die liefde die de dood uithoudt en meegaat

tot het graf in de laatste gebaren van liefde en koestering en eerbied. Die liefde die de doodse stilte uithoudt. Liefde is het hart van het heelal.

Het zijn altijd de vrouwen die Jezus met hun zorg en liefde blijven omringen tot bij het graf. Maria, zijn moeder bovenal, die haar eerstgeborene ziet sterven. Wie zal haar pijn en vertwijfeling beschrijven? In haar kunnen wij ons herkennen als we zelf geconfronteerd worden met onzegbaar verlies en dood die zo diep ons leven ingrijpen. Zij draagt onze wanhoop en pijn met ons mee.

En aan het kruis hangt Christus, vlam van passie in een koud heelal gestorven aan zijn onbegrijpelijke, onvoorwaardelijke liefde voor mensen de armen zegenend uitgebreid de armen uitgebreid in een wereldwijde omarming

Hij omarmt wat komtHij omarmt wat hem ombrengtHij omarmt ons feilen en falen, onze schuldhij omarmt onsHij sterft aan ons en wij leven eeuwig in zijn omarming.

| www.luthersamsterdam.nl | 3

Kerkrentmeesters aan het woord .

‘Hij omarmt’

4 | Bij de Tijden | (voortzetting)


door Wim van Houten

ACTIE KERKBALANS is gestart

Onlangs heeft u een brief ontvangen inzake de Actie Kerkbalans.

Het College van Kerkrentmeesters hoopt van harte dat u hieraan deelneemt.

Voor uw bijdrage kunt u gewoon gebruik blijven maken van de bij u bekende

bankrekeningen. Alleen voor machtigingen wordt gebruik gemaakt van ons RABO bank

nummer.NL31RABO0306322587

Heeft u vragen over uw bijdrage, over de kerkgeld app, over de aftrekbaarheid van uw

bijdragen, neemt u dan contact op met het Kerkelijk Service Bureau. Dit kan telefonisch, via

de mail of als u dat prettiger vindt, kunnen we ook bij u thuis langskomen.

De Kerkenraad februari 2018

De interim voorzitter ds Andreas Wöhle zal

zijn taak dan overdragen aan een nieuw te

benoemen voorzitter. Ook dhr Gert-Jan de

Mooij neemt afscheid vanwege het berei-

ken van het eind van zijn 12 jarige periode

als ambtsdrager.

Een nieuw Dagelijks Bestuur moet worden

benoemd. Ds Sietse van Kammen is bereid

gevonden om namens de predikanten zit-

ting te hebben in het DB. Mw Ina de Haan

zal het College van Kerkrentmeesters ver-

tegenwoordigen. De overige DB leden zijn

eind januari nog niet bekend.

In deze vergadering van de Kerkenraad zul-

len dan ook de nieuwe ambtsdragers van

De Nieuwe Stad welkom worden geheten.

Vanuit de Kerkenraad is een beroepings-

commissie gestart o.l.v. ds Marieke Brou-

wer. Deze commissie is op zoek naar een

tijdelijk te beroepen predikant (50%) in ver-

band met de werktijd die ds Andreas Wöhle

die 30% aan het presidentschap van de Lu-

therse Synode moet besteden.

In een aantal intensieve vergaderingen is

door vertegenwoordigers van alle

geledingen van de ELGA nagedacht over

hoe de toekomst van de ELGA eruit zou

kunnen zien en wat daarvoor nodig is aan

structuur en afstemming.

In de kerkenraad van februari wordt als uit-

komst daarvan een geheel nieuw beleids-

plan gepresenteerd, waarin elk brandpunt

de eigen sterke punten voor het voetlicht

brengt en toelicht. Als onderdeel van de

wereldwijde Lutherse gemeenschap koes-

teren wij onze verschillen en werken we

hard aan een zichtbare en merkbare kerk

in de eigen context. Haarlem komt daarbij

in beeld als regio gemeente met veel aan-

dacht voor muziek en liturgie. Brandpunt

Amsterdam-Stad profileert zich als citykerk

met twee ankerplaatsen en een nadrukke-

lijke openheid voor andersoortige vormen

van kerkzijn. In De Nieuwe Stad wordt

gewerkt aan een open en vooral vrolijke

veelal Surinaamse gemeenschap met veel

aandacht voor onderlinge contacten.

De kerkenraad kan zich over de beleids-

plannen buigen en zich hierover uitspre-

ken zodat een breed draagvlak ontstaat

Actie KERKBALANS & BERICHT KERKENRAAD

voor de goede voornemens van

dit door het Dagelijks Bestuur gecoördi-

neerde proces.

Alle brandpunten buigen zich tevens over

een nieuw huishoudelijk reglement waarin

de onderlinge afspraken sinds 2012

geüpdatet zijn en aangepast op enkele

punten aan de situatie waarin we geen 5

maar 3 brandpunten hebben. Ook de rol

van ambtsdragers en vrijwilligers is op-

nieuw bekeken.

De uitdaging hierin ligt in het vinden van

een goede balans tussen het belang van

een goed bestuur zowel in de brandpun-

ten als voor het geheel.

In Haarlem wordt ondertussen gewerkt

aan plannen om het jeugdlokaal te ver-

nieuwen en er extra toiletten in aan te

brengen die in de kerk zelf minimaal aan-

wezig zijn. In de Maarten Luther kerk zijn

vergevorderde plannen voor een verbou-

wing waarna een kinderdagverblijf de be-

nedenetage in gebruik kan nemen en de

kerkzaal voor eigen gebruik en verhuur be-

schikbaar blijft in een gezamenlijk optrek-

ken van kerk en diaconie.


Koepelkerkconcerten

Lutherana WereldwijdLuther in 2018

door

Prof. dr. Sabine Hiebsch

Bijzonder hoogleraar op de Kooiman-Boendermaker

Leerstoel voor Luther en de geschiedenis van het

(Nederlandse) lutheranisme, Theologische Universiteit

Kampen,

In 2017 was de aandacht voor Luther wereldwijd zeer groot. Ook in Ne-derland stond Luther duidelijk op de kaart. Ik was vooral blij dat ik in colle-ges, op conferenties en in lezingen niet alleen Luther en zijn theologie, maar ook de geschiedenis van de Neder-landse lutheranen onder de aandacht kon brengen. Vooral dat laatste had

altijd een verrassend effect omdat er weinig kennis is over het Nederlandse lutheranisme en men het heel interes-sant vond daar meer over te horen.Mijn leerstoel in Kampen geeft mij het kader om ook dit jaar de schijnwerpers op Luther en het Nederlandse lutheranisme te richten.Naast colleges in Nederland en in het buitenland, ga ik verschillende delen van mijn onderzoek naar het Neder-landse lutheranisme op een aantal internationale conferenties presen-teren. Twee voorbeelden. Op de Six-teenth Century Society & Conference die dit jaar in Albuquerque (VS) plaats zal vinden, organiseer ik samen met prof. dr. Thomas Kaufmann een ronde-tafelgesprek over de vraag ‘Wat is lu-theranisme?’ Kaufmann heeft het con-cept van een ‘confessionele cultuur’ ontwikkeld. Samen met twee collega’s uit Oslo en Oxford gaan wij bespreken hoe een lutherse confessionele cultuur

in Duitsland, Scandinavië, Nederland en Polen heeft gefunctioneerd. Neder-land en Polen, twee gebieden waarin het lutheranisme altijd een minderheid is geweest, gaan internationaal voor het eerst in een dergelijke vergelijking een rol spelen.Op een conferentie in Toronto zal ik laten zien wat de nieuwe regelingen in de armenzorg voor de gastvrijheid in de 17e eeuw betekenden, met als voor-beeld de Amsterdamse lutheranen en hun omgang met lutherse migranten uit Scandinavië en Duitsland. Een the-ma dat uiteraard ook van belang is voor de huidige tijd en waar kennis van de geschiedenis onmisbaar is.

(Na vijf jaar is dit mijn laatste column speciaal voor het Amsterdamse Ge-meenteblad. Voortaan zal in de nieuwsbrief van de Kooiman-Boender-maker-Luther Stichting een column van mij worden opgenomen.)

De Evangelisch-Lutherse Gemeente Amsterdam (ELGA) zoekt:

Predikant (m/v)

voor de Evangelisch-Lutherse Gemeente voor haar Brandpunt Amsterdam-Stad voor 0,5 fte (20 uur) voor de duur van 4 jaar.

Omdat ds Andreas Woehle voor een deel van zijn werktijd voorzitter is geworden van de Evangelisch-Lutherse Synode is er ruimte ontstaan voor een nieuwe parttime predikant voor Brandpunt Stad.

Er is een beroepingscommissie ingesteld die bestaat uit: ds Marieke Brouwer, voorzitter

mevr. Elsa Aarsen, secretarisdhr. Reinder van Beem

dhr. Bouwe Feringamevr. Bianca Gallant

mevr. An van der Sluis

Gemeenteleden worden uitgenodigd om aan de kerkenraad namen op te geven van door hun geschikt geachte kandidaten. Wilt u een naam van een te beroepen kandidaat doorgeven, dan dient die voorzien

te zijn met een motivering en argumentatie en van uw naam en adres. U kunt uw reactie sturen naar: [email protected]

De profielschets staat op de site: www.luthersamsterdam.nl is op te vragen bij ds Marieke Brouwer: [email protected]



Een Lutherse concertserie met de blik naar buiten

Nieuwe, Ronde Lutherse of KoepelkerkLuthers Amsterdam heeft veel gezichten en

ook veel gebouwen. Een van de oudste, en

mooiste, is de kerk aan het Singel die door

de geschiedenis heen onder zoveel namen

bekend is geweest. Eerst Nieuwe Lutherse

Kerk, later Ronde Lutherse Kerk en ook

Koepelkerk. Deze kerk bevat één van de

fraaiste en grootste orgels van Luthers

Nederland: het beroemde Bätz-orgel uit

1830.

Het aardige is dat onder verschillende

groepen mensen ook verschillende na-

men voor de kerk de ronde doen. Nieuwe

Lutherse Kerk is helemaal verdwenen;

Lutheranen en orgelliefhebbers hebben

het over de Ronde Lutherse Kerk, ter-

wijl veel Amsterdammers spreken van de

Koepelkerk. Zo wordt de kerk bijvoorbeeld

aangeduid op het kaartje met highlights

op de tramhalte vlakbij (Nieuwezijds Kolk).

Ook het hotel dat van ons de kerk huurt en

in de dagelijkse praktijk het eerste

recht heeft op de ruimte spreekt van de

Koepelkerk. Die naam staat dan ook op de

bordjes bij de kerk en in het hotel.

Het orgel en de werksituatieHet Bätz-orgel is enkele jaren geleden

gerestaureerd door Flentrop, toen een

tijdperk van gebrekkig toezicht op het ho-

tel ten einde was gekomen. Het hoofdpro-

bleem van de ruimte: warmer stoken dan

goed voor het orgel, is opgelost door een

gigantische installatie die de luchtbevoch-

tiging reguleert. Hiermee is de toekomst

door Matthias Havinga

van het orgel gewaarborgd, iets waar we

zeker trots op mogen zijn!

Tegelijk met de restauratie is er een nieuw

initatief opgestart rond dit orgel: de

Koepelkerkconcerten. Een commissie be-

staande uit een aantal Lutheranen en wat

mensen met bijzondere expertise op dit

gebied heeft gekozen voor deze naam. Niet

alleen omdat met ‘Ronde Lutherse Kerk’

het heel moeilijk is een korte naam voor

een concertserie te maken die lekker in

de mond ligt, maar ook omdat de blik van

deze serie in de eerste plaats naar buiten

gericht is. Dat heeft weer te maken met het

contract, dat slimme kerkrentmeesters in

de jaren zeventig sloten met een voorloper

van het huidige hotel. In dat contract wordt

de hele ruimte verhuurd aan het hotel,

met uitsluiting van het orgel. De kerkrent-

meesters moeten beseft hebben dat het

historische orgel met monumentale status

bij een commercieel hotel niet in goede

handen zou zijn. Om rondom het orgel

activiteiten te kunnen organiseren, is een

clausule ingesloten over het gebruik. Deze

clausule is tot op de dag van vandaag het

uitgangspunt voor onze activiteiten. Vier

maal per jaar mag er een concert georgani-

seerd worden op een datum die het hotel na

afgifte aan ons niet meer mag terugnemen.

Hoe de concertserie zich onder-scheidtDat is dan ook het uitgangspunt rondom

de Koepelkerkconcerten. Vier concerten per

jaar, en het orgel moet altijd een rol spelen.

Deze serie onderscheidt zich daarmee in

meerdere opzichten van andere orgelcon-

certseries, waarvan er in Nederland vele

honderden zijn die elke zomer een flinke

rij organisten uitnodigen. Deze series lo-

pen grofweg van mei tot aan oktober. In

de maanden daartussen houden wij juist

de meeste van onze Koepelkerkconcerten:

oktober tot en met april. Een ander onder-

scheid is dat in de Koepelkerk altijd een

beamer hangt, waarop het spel van de or-

ganist voor het publiek ook visueel te volgen

is. Ook zijn de kaarten voor de concerten

– als ging het om het Concertgebouw – al-

tijd al van te voren te bestellen en wordt er

voorafgaand aan elk concert een informeel

praatje met de uitvoerders gehouden. En

tenslotte zoeken we in de serie heel graag

het samenspel met andere instrumenta-

listen en zangers. Dat de programmering

geregeld raakt aan de Lutherse herkomst

van gebouw en orgel, leert een blik op de

programma’s die tot nu toe gepasseerd zijn.

Vater unser im Himmelreich, Wachet auf ruft

uns die Stimme, Herzliebster Jesu, dat zijn

nog maar een paar van de Lutherse koralen

die in de concertserie hun plaats gekregen

De Koepelkerkconcerten


Luthercollectie

hebben. Zo is deze serie een uithangbord

voor de meest concertante uitlopers van de

fantastische erfenis aan door Luther

beïnvloede muziek.

Met elementen als de beamer, het praatje

met het publiek, de voorverkoop, het logo,

de fraaie poster en de programmering

probeert de Koepelkerkconcerten het orgel

en de kerkmuziek, beide essentiële ele-

menten van een Lutherse identiteit, actief

in het heden een plaats te geven en de tra-

ditie daarmee levend te houden en over te

dragen aan nieuwe generaties. Als we erin

slagen hiermee veel mensen van buiten

de kerk te bereiken, is dat helemaal fantas-

tisch. Daarom pakken we het zo grondig

als we maar kunnen aan. In de commissie

hebben zitting: Wim van Houten, Christiaan

de Vries, Jimmy Janssen van Raay, Nienke

Vos, Marijke Keuning, Wouter Pleijsier, Ger-

rit Bosch, en ondergetekende. Casper van

Boltaringen speelt een adviserende rol en

vormt een link met Haarlem. Christiaan

en ik hebben een aanstelling om voor het

orgel en de concertserie te zorgen, en

daarin tweemaal per jaar te spelen.

De vrijwilligers uit de commissie helpen

met alles wat er bij de serie komt kijken.

Komende concertenIn het nieuwe jaar beginnen we met twee

klappers. Eerst een concert van de Roden

Girl Choristers o.l.v. Sonja de Vries met

medewerking van de beroemde improvi-

sator Sietze de Vries op 4 februari. Hierin

ligt de nadruk op Engelse koormuziek uit

de Anglicaanse traditie: ‘Cathedral Mu-

sic’. Daarna volgt een concert op 15 april

waarin ondergetekende zijn van de zomer

opgenomen nieuwe CD zal presenteren,

natuurlijk opgenomen op het fantastische

Bätz-orgel: Mendelssohn – Organ works. In

dit concert is bovendien een belangrijke

gastartiest aanwezig, welbekend bij ieder

van u die al wat decennia meeloopt in

Luthers Amsterdam: Pieter van Dijk. Hij is

nu organist van de Grote of St. Laurenskerk

in Alkmaar, maar werkte daarvoor als or-

ganist van de Oude en de Ronde Lutherse,

maakte de vorige CD van dit orgel, overzag

de restauratie na de rampzalige brand in

1993, en is ook mijn collega-hoofdvakdo-

cent aan het Conservatorium van Amster-

dam. Pieter zal muziek van Mozart, Bach en

Rinck spelen. Kortom, een concert om niet

te missen.

Volg de nieuwe concerten in de

serie op www.koepelkerkconcerten.com

of stuur een berichtje naar koepelkerkcon-

[email protected] om u op de emails te

abonneren – slechts één email per concert

en dus slechts vier emails per jaar.

BetrokkenheidHeeft u vragen of wilt u meer weten over

de serie? Schiet dan op zondag in de Oude

Lutherse Christiaan de Vries even aan, of

mail mij op koepelkerkconcerten@gmail.

com.

FinancieelWe slagen er ondanks grote inspanningen

niet altijd in om quitte te spelen in de se-

rie. Ook kost elk groot orgel, zeker van deze

leeftijd, veel geld om te onderhouden en

voor het nageslacht te bewaren. Het is dan

ook mogelijk om geld te storten ten bate

van de concertserie of het kostbare onder-

houd aan het orgel. Maak dan uw donatie

over naar NL45 ABNA 0543 6299 45 t.n.v.

College van Kerkrentmeesters der Ev-Luth.

Gemeente Amsterdam onder vermelding

van de gewenste bestemming.

foto links:

Christiaan de Vries voor ons andere monu-

mentale orgel in de Oude Lutherse Kerk.

Info over ons Strobel orgel in de

Lutherse Kerk in Haarlem: http://www.

l u t h e r s e k e r k h a a r l e m . n l / g e b o u w /

strobelorgel/



bijzonder licht werpen op

Nederlandse evenknieën. Maar ook ont-

breken nog wel Nederlandse Lutherse

penningen die we erg graag zouden heb-

ben. Daarom houden wij de bekende pen-

ningveilingen goed in de gaten en wellicht

hebt u thuis in een lade ook nog wel een

verborgen kleinood liggen. Wij houden ons

natuurlijk aanbevolen. Leuk is ook nog om

te vermelden dat veel medailleurs/pen-

ningslagers Lutheranen waren waaronder

de beroemde vader en zoon Holtzhey die

ook nog muntmeesters van de voorgan-

gers van de Nederlandse munt waren.

Bijzonder is dat de lutheranen in Nederland

de eeuwen door iedere 100 jaar bij de

viering van Hervormingsdag op 31 oktober

of bij de viering van de overgave van de

Augsburgsche Confessie één of meerdere

penning hebben uitgegeven om die bij-

zondere gebeurtenissen te vieren. Alleen

in 2017, waarin we nota bene het vijfde

eeuwfeest van de reformatie gedenkten is

het oorverdovend stil gebleven op het pen-

ningenfront in Nederland. In het buiten-

land ligt dat geheel anders, in vele landen

zijn ook voor dit jaar gedachtenispen-

ningen geslagen. Maar kennelijk is er

in Nederland geen enkele gemeente of

lutherse instelling of synode meer in staat

om door middel van een penning ter ge-

dachtenis van de reformatie uitdrukking

te geven aan de dankbaarheid jegens

Maarten Luther en het door hem begonnen

proces van kerkhervorming. Eigenlijk is het

een gemiste kans om te laten zien hoezeer

wij het werk van Luther waarderen, vergeef

mij deze persoonlijke ontboezeming.

Met vreugde zullen we in ons komend mu-

seum enkele van onze bijzondere

penningen tentoonstellen.

ten, het meubilair, het zilver, penningen

en postzegels, de bijbels, het aardewerk

en natuurlijk ook allerlei Lutherse curiosa.

Regelmatig mogen wij ook bijzondere

stukken ontvangen van Lutherse gemeen-

ten én particulieren.

De meest recente aanwinst is een gouden

penning op het tweede eeuwfeest der

reformatie, dus uit 1717. Het is een pen-

ning met aan de voorzijde Maarten Luther

en aan de achterzijde een boer die zaait op

omgeploegd land, beide met omschrift

(voor een beschrijving zie: Geslagen ver-

beelding, Lutherse penningen in Neder-

land, Donga/vdBerg nr 4). Het bijzondere

van deze penning is dat hij eigenlijk geen

penning meer genoemd mag worden. Er

omheen is een zilveren gedraaide rand ge-

maakt en er zit een draagoogje aan. Voor

een penningverzamelaar is hij daardoor

waardeloos. Maar vanuit een ander gezich-

tspunt is deze penning, ook nog gemon-

teerd op een draaglint, een Luthers curio-

sum. En als zodanig zullen we hem in onze

collectie penningen opnemen. In onze

penningcollectie zijn vele Nederlandse

Lutherse penningen opgenomen alsmede

een aantal Duitse penningen die soms een

door Harry Donga

Wij zijn druk bezig een Luther Museum Am-

sterdam op en in te richten in het gebouw

Wittenberg. In de maand november kregen

we de sleutel van het museumgedeelte van

het gebouw. Maar dan zal het nog geruime

tijd duren voordat u de collectie in haar his-

torische omgeving kunt bezichtigen omdat

nog van alles moet worden opgeknapt, vit-

rines gebouwd, de route en beweg-

wijzering gemaakt. Dat zal wel ongeveer tot

halverwege 2018 duren. Naast de vier grote

kamers uit de bestuursvleugel, nl de heren-

regentenkamer, de damesregentenkamer,

de administratiekamer en de linnenkamer,

omvat het ook de enorme gang, de voorma-

lige domineeskamer en de grote kerkzaal.

Deze kamers en ruimtes vormen samen met

de collectie van Luthers erfgoed als het ware

een onverbrekelijk ensemble. Zo spreken

de monumenten-deskundigen er ook over.

We zijn natuurlijk trots dat we in 2018 onze

prachtige museale collectie kunnen tonen

in dit mooie gebouw. En wij zullen u op de

hoogte houden van de stand van zaken.

Deze keer wil ik u vertellen dat onze collectie

uit vele waardevolle deelcollecties bestaat,

zoals bijvoorbeeld de schilderijen, de pren-

Luthercollectie Amsterdam LuTHERMuSEuM oPENT 31 oKToBER


tijdens de Seder- maaltijd op het joodse

paasfeest. (Het is al heel oud. Het werd ge-

maakt in Babylon toen Daniël daar leefde).

Dat lied kreeg nu wel een heel bijzondere

betekenis voor de mannen.

‘Geprezen zij de naam van God,

van eeuwigheid tot eeuwigheid,

want hij bezit wijsheid en kracht.

Hij verandert tijden en uren,

hij zet koningen af en stelt koningen aan,

hij geeft de wijzen hun wijsheid,

en de verstandigen hun kennis.

Hij onthult diepe, verborgen dingen,

hij weet wat in duister is gehuld,

en het licht woont bij hem.

Jubileum

Paastijd

Lucas 24,13-25

“Niks, niks, niks snap ik ervan!”

“Het is een grote teleurstelling en ik had

nog zo gehoopt dat het met Jezus als leider

allemaal goed zou komen.”

“Mooi niet. Hij is gewoon gearresteerd, ge-

vangen genomen, doodgemaakt. Ik ben er

kapot van hoor je”

“Ja ik had me het ook heel anders voorge-

steld hoor, wat dacht je.

Vreselijk is het: wat moeten we nu toch

doen?”

Twee mannen waren op weg naar huis.

Ze hadden gedacht een geweldig paas-

feest te zullen vieren in Jeruzalem. Afspre-

ken met je beste vrienden. Samen brood,

wijn en andere traditionele hapjes met

elkaar eten en elkaar de verhalen over de

uittocht uit Egypte vertellen, verhalen van

vrede vrijheid en gerechtigheid.

Samen met hun nieuwe leider Jezus van

Nazareth, hun hoop op een betere toe-

komst.

Een drama was het geworden. Jezus was

vermoord. Alles voorbij, over en uit. Zo lie-

pen ze te mopperen en te snotteren toen

iemand hen inhaalde.

“Sorry dat ik stoor, maar ik hoorde jullie pra-

ten. Die Jezus waar jullie het over hebben

die heeft nogal wat bijnamen, hè.”

“Ja nou en of, allemaal eretitels: brood van

het leven, licht der wereld, de ware wijn-

stok, bron van levend water, de goede

herder, het lam voor ons geslacht, de weg

de waarheid en het leven, de deur naar de

hemel en misschien nog veel meer.”

‘Hoe komt hij toch aan al die namen?”

“Verdient! Omdat hij leefde zoals God het

bedoeld heeft. Hij deelde alles met ieder-

een; hij straalde warmte uit. Hij gaf moed.

Hij wist altijd raad. Niemand kon het woord

van God zo goed uitleggen als hij.”

“Als je zo praat is het net of ik hem weer

voor me zie, hoe hij het brood brak en de

wijn schonk en al die verhalen die hij ver-

telde.”

“En zei hij ook niet dat zijn woorden, woor-

den van eeuwig leven zijn?”

‘Ja, ja dat zei hij ook.”

“Kom we gaan terug naar Jeruzalem, we

moeten bij onze vrienden zijn.”

“Het verhaal van ons leven met Jezus is niet

voorbij.”

‘Waar is nu die vreemdeling gebleven?”

‘Wat gek, het leek wel even of Jezus zelf bij

ons was.”

Onderweg hielden ze stevig de pas er in.

Ze begonnen met het opzeggen van een

vers dat Joodse kinderen altijd opzeggen

De Emmausgangers



.

25 jaar Luthers Predikant

Op zondag 18 februari, de verjaardag van

Sietse, wordt er aandacht geschonken aan

zijn 25- jarig predikantschap.

Sietse werd als predikant geordineerd op 7

februari 1993 in de Lutherse kerk te Leeu-

warden. Slechts twee jaar daarna, op 5 sep-

tember 1995, werd hij door ds. Ilona Fritz

ingezegend in de Lutherse kerk in Haarlem.

Over deze 23 jaar in Haarlem zullen we ons

licht laten schijnen. Er is heel wat de re-

vue gepasseerd in die jaren. Er is gedoopt,

huwelijken zijn ingezegend en er werd af-

scheid genomen van dierbare gemeente-

leden.

Bij zijn aanstelling in1995 werd Sietse te-

vens huispredikant van verzorgingshuis

Vitae Vesper, waar hij de twee wekelijkse

kapeldiensten verzorgde en aandacht

schonk aan bewoners die daar prijs op stel-

den en hun hart bij hem uit konden storten.

Het management had voor die bezoekjes

vaste uren gereserveerd maar Sietse kwam

en ging wanneer hij gelegenheid had. Dat

tegen de zin van het hoofd verzorging in,

die verhaal kwam halen bij het bestuur.

In 2005 sloot het huis en Sietses rol was

daar uitgespeeld. Volgens mij heeft hij er

dierbare uurtjes doorgebracht en veel le-

venslessen van de oude lieden meegekre-

gen. Heel veel keren ook afscheid moeten

nemen van mensen die hem dierbaar wa-

ren geworden.

.

Toen Sietse als jonge vrijgezelle predikant

in Haarlem kwam ging hij in Schalkwijk wo-

nen in een appartement vlakbij mevrouw

Toot Peters, een trouw gemeentelid die

hem een beetje in de gaten hield en waar

hij zijn verhaal kwijt kon.

Meteen al het tweede weekend van zijn

predikantschap in 1995 waren er de Open

Monumentendagen met een NCRV kerken-

pad, waar heel veel mensen op af kwamen.

Dat er op TV een preview gegeven werd

van de wandeling waarin de Lutherzwa-

nen aan het hek en de muur groot in beeld

kwamen, had tot gevolg dat er ’s nachts een

van de zwanen gestolen werd. De schilder

adviseerde dat er nieuwe zwanen gemaakt

moesten worden en die beslissing leidde er

toe dat tientallen Haarlemmers zo’n zwaan

aan hun muur wilden. Uiteindelijk werd de

zwanenverkoop een prachtig project voor

de fondswerving voor het te restaureren

Strobelorgel en werden er uiteindelijk 385

zwanen verkocht!

Met alle middelen probeerde een aantal

gemeenteleden het benodigde kapitaal

bijeen te garen voor het orgel en die zwa-

nen brachten heel wat op! Maar er was

meer nodig.

Sietse moest verduren, dat hij, staande op

de preekstoel het uitzicht had over een

gaanderij hoog opgetast met ingebrachte

bazaarspullen. Een strijkplank, stapels

pannen grote dozen stapels boeken en al-

lerlei onduidelijkheden.

Het openen van de bazaar was geen pro-

bleem maar die rommel…. Gelukkig voor

hem kon de gaanderij niet meer als op-

slag gebruikt worden toen het orgel ge-

demonteerd werd en uiteindelijk als een

phoenix uit de as van het verleden oprees.

Op 1 april 2001 was het zover en mocht

Sietse als openingshandeling uit handen

van Sipko Plat, de voorzitter van het Or-

gelcomité, een van de oude orgelpijpen in

ontvangst nemen. Het orgel speelde won-

derschoon en bazaars werden er gelukkig

niet meer georganiseerd! Het uitzicht was

weer schoon.

Als het getij verloopt moeten de bakens

verzet worden en dat is een onontkoom-

baar proces.

1997 was ook zo’n jaar van het nemen

van beslissingen en het houden van extra

vergaderingen. De Evangelisch- Lutherse

Gemeente in Beverwijk aan de Koning-

JuBILEuM Sietse van Kammen


JuBILEuM Sietse van Kammen

door Alice Nederkoorn

straat en de Gemeente in Haarlem fuseer-

den. Vanaf dat moment werd de gemeente

Evangelisch- Lutherse Gemeente Haarlem-

Beverwijk. Een aantal kerkdiensten, steeds

de vijfde zondag van de maand, werd vanaf

dat fusiegebeuren in Beverwijk gehouden.

Het werden er steeds minder, totdat de

laatste dienst gehouden werd op zondag

30 juni 2013. Sietse van Kammen leidde

deze laatste dienst en samen met voorzit-

ter Karel ten Broecke van de kerkenraad

sloot Sietse van Kammen definitief de deur

van ‘De Wijcker Swaen’.

Het kerkelijk leven in Haarlem kreeg hier-

door nieuwe impulsen, de kerkenraad

werd versterkt en het pastorale bezoek-

werk werd uitgebreid tot ver boven het

Noordzee kanaal. Ouderenpastor Piet

Windhorst werd in 2001 als bezoldigd

pastor voor 3 jaar aangesteld, toen Sietse

voorzitter van de Lutherse synode werd en

geen tijd meer had voor het pastoraat. Piet

Windhorst bleef en blijft dit vrijwillig doen

in het uitgestrekte gebied van Noord- en

Zuid- Kennemerland, inclusief het gebied

van Hoofddorp.

De kerk werd steeds meer een ontmoe-

tingscentrum, waar behalve de zondagse

diensten het gemeenteleven door de week

volop aandacht kreeg. Huiskamerkringen,

het leerhuis en diverse gespreksgroep-

jes die onder leiding van de predikant de

Bijbel verkenden of andere onderwerpen

aansneden.

Sietse richtte bovendien zijn aandacht op

andere zaken, zoals de verkennende verga-

deringen in Amsterdam om te onderzoe-

ken of een fusie mogelijk zou kunnen zijn.

Uiteindelijk werd op 6 oktober 2012 de fu-

sie ELG Amsterdam- Haarlem bekrachtigd

en nu, jaren later, is het nog hard werken

Europese lutheranen

met teruglopende mankracht, om op een

goede manier te blijven besturen.

Onze predikant maakte heel wat renovaties

en restauraties mee. In 2003 begon een kost-

bare opknapbeurt in de consistorieruimte

die in vier zomermaanden, waarin de kachel

niet gestookt hoefde te worden, z’n beslag

kreeg. De oude naampanelen werden vak-

kundig gereinigd en teuggeplaatst.

Ook 2011, 12 en 13 waren jaren van restau-

reren. Er moest veel gebeuren. Van binnen

en buiten werd het kerkgebouw aangepakt.

Dak, toren, goten werden als nieuw. Een

verwarmingssysteem werd aangelegd en de

elektriciteit gemoderniseerd. Een enorme

ruimtewinst was de beslissing om een vaste

trap te plaatsten en zo de zolders te kunnen

benutten. Daar kunnen nu de bazaarspul-

len worden opgeslagen. Want de bazaar is

nieuw leven ingeblazen!

Sietse heeft ervaren dat hij in de loop van

de jaren veel geliefde gemeenteleden heeft

moeten begraven. Er is meermalen gedoopt

en getrouwd, uitstapjes met de jeugd ge-

maakt en kerstspelen opgevoerd.

Op 25 mei 2013 werd het nieuwe liedboek

der kerken geïntroduceerd. Nieuwe liederen

moeten aangeleerd worden en Sietse’s favo-

riete lied uit deze nieuwe bundel is lied 253.

De zon daalt in de zee

De duisternis valt in

Ik loof de goede God

Hij geeft mij dag en nacht

mijn taak bij dag, mijn droom bij nacht.

Laat dagen in de nacht

Waar wanhoop heerst en dood

geloof en hoop op U

U hebt uw schepping lief

U hebt uw schepping innig lief

Kom, nacht, en troost ons zacht

Kom, God, genees ons hart

Kom, leg uw hand op ons

en heel zo elke wond

Heel, Vader, ook de diepste wond.

Najaar 2014 ziet de Nieuwe Bijbelvertaling

het licht. Deze nieuwe vertaling die op de

lezenaar ligt, werd geschonken door het

gemeentelid Frans Hille.

In 25 jaar is veel van wat het leven te bieden

heeft langs gekomen en in dankbaarheid

kunnen we samen met Sietse van Kammen

omkijken en genieten van dit jubileum en

hopen dat de toekomst nog mooie mo-

menten voor onze predikant Sietse en de

Lutherse Gemeente in petto heeft.

Foto: een jonge ds Fritz en een jonge ds van Kammen



Nieuw Diaconaat

In 2011 startte de LWF (Lutherse Wereld

Federatie) een program om het diaconaat

nieuwe impulsen te geven. De lidkerken

in Europa werkten dit uit onder het thema

‘Seeking Conviviality – Reforming Commu-

nity Diakonia in Europe’. Het tweede deel

zou je kunnen vertalen met: ‘hervormen van

gemeenschapsdiaconaat’. Maar wat betekent

tongbreker ‘conviviality’ in dit verband? Als je

het letterlijk overzet dan kom je op het

Nederlandse woord ‘gezelligheid’. Van een

Engelsman hoorde ik als eerste associatie:

‘going to the pub!’. Beide betekenissen ver-

dragen zich, mits er met mate gedronken

wordt, natuurlijk prima met diaconaat. Het

gaat in het diaconaat immers om gemeen-

schap en relaties. Maar de LWF wil met het

thema vooral het accent leggen op de kunst

en de praktijk van het samenleven in

‘nabuurschap’ met mensen uit verschillende

culturen. Het wil de lidkerken steunen om

zich niet in het isolement terug te trekken

maar verbindingen te maken met de samen-

leving. En naast mensen in de marge te gaan

staan. De LWF nodigt uit om onze lutherse

identiteit zichtbaar te maken in onze diaco-

nale roeping.

In de afgelopen jaren verwerkten predikan-

ten, diaconen en anderen die actief zijn in

het diaconale veld bovenstaande in een

brochure die te vinden is op https://www.

lutheranworld.org/content/

resource-seeking-conviviality

De LWF besloot, met als uitwerking van de

resoluties van de Assemblee in mei jl in Wind-

hoek, in de periode 2019-2020 een vervolg

te geven aan dit program. Via onze Evange-

lisch-Lutherse Synode werd ik gevraagd om

mee te doen aan dit proces dat in november

startte in Hongarije.

Een paar indrukken:

*Naast gastland Hongarije waren we met di-

aconaal werkers uit Rusland, Roemenië, Po-

len, Tsjechië, Engeland, Finland, Noorwegen

en Zweden. Als lutheranen in Nederland zijn

we een minderheid. Onze rol is –ook w.b. het

diaconaat- heel anders dan bv. in de Scan-

dinavische landen waar de Lutherse Kerk de

grote kerk is. Maar onze positie is toch ook

weer compleet anders dan die van andere

minderheidskerken zoals bv. in Rusland of in

Hongarije.

’Teken je kerk als een boot. Hoe ziet die boot

er uit? Welke mensen zijn aan boord? Hoe

ziet de zee er uit?’ kregen we als opdracht op

de 1e dag. De Hongaarse ds György tekende

een zeilboot met op de achtergrond een

oranje lijn? ‘Wat betekent die lijn’ vroegen we.

‘Dat is de schaduw van de staat’ vertelde hij:

‘We moeten in alles wat we doen rekening

houden met de staat. De Hongaarse regering

wil vluchtelingen tegenhouden maar als kerk

geven we praktische hulp. Zo delen we in

het gebied rond het station brood en soep

uit. Maar dat moeten we achter de coulissen

doen omdat we anders het risico lopen dat

de staat ons gaat tegenwerken’.

*De Scandinavische kerken hebben juist

weer een heel andere positie. Ds Steinar Er-

aker vertelde dat de lutherse Church City

Mission in Oslo 1200 medewerkers in dienst

heeft voor een breed palet van ouderwerk,

ziekenzorg, drugspastoraat, dak- en thuislo-

zenactiviteiten, vluchtelingenzorg etc. Voor

plm. 70% gefinancierd door de overheid.

*We spraken natuurlijk over het thema

vluchtelingen en migratie. In West-Europa

denken we hierbij vooral aan de ínstroom: de

beelden van mensen op bootjes op de Mid-

dellandse Zee etc. De Roemeense arts Holger

vertelde hoe voor hen juist de uítstroom van

Roemenen naar West-Europa een zorg is.

Hoe kunnen we als lutherse kerken, levend

in zeer uiteenlopende contexten -allemaal

Europees maar toch- trouw zijn aan onze di-

aconale opdracht om ons te verbinden met

wie kwetsbaar zijn? En dit vanuit een grond-

houding dat we allemaal kwetsbaar zijn. Een

belangrijke grondlijn voor het plaatselijke di-

aconaat: met open handen bouwen aan

duurzame gemeenschappen. In de ko-

mende drie jaar krijgt dit een vervolg.

door Hanne Wilzing

Europese lutheranen helpen elkaar

| www.luthersamsterdam.nl | 13 VooRSTELRoNDJE

Nieuwe ambtsdragers uit Haarlem en De

Nieuwe Stad stellen zich voor:

Hanneke Ritzema (rechts op foto)

Mijn naam is Hanneke Ritzema. Sinds 2011

ben ik betrokken bij de Lutherse kerk Haar-

lem en sinds mei 2017 als ouderling.

De aanleiding voor een hernieuwde ken-

nismaking met de kerk was het huwelijk

met mijn man Hans. Het voornemen om te

trouwen (in 2011) riep de vraag op of we

naast het gemeentelijk huwelijk ook een

kerkelijk huwelijk wilden sluiten. Mijn man

is van katholieke huize, ik van protestantse

huize.

We zijn op zoek gegaan en vonden beiden

herkenning in de Lutherse kerk. Daarnaast

vonden we de sfeer open en het kerkge-

bouw mooi en knus. We besloten lid te

worden en zo zijn we hier ‘beland’.

We hebben een gezin met 3 kinderen van 5,

9 en 11 jaar oud. Met de oudste orienteren

we ons op middelbare scholen, volgend

jaar stapt ze over.

Naast het gezinsleven werk ik sinds 1 jaar

als docent aan de Hogeschool Leiden op

de opleiding Fysiotherapie. De 20 jaar daar-

voor ben ik als fysiotherapeut werkzaam

geweest in de revalidatie centrum Heli-

omare. In mijn vrije tijd sport ik graag, het

liefst flink intensief en in de buitenlucht en

kan ik heel erg genieten van koken en het

resultaat daarvan opeten in goed gezel-

schap van familie of vrienden.

Tot ziens!

Jane ReijkeMijn naam is Jane Reijke (51) echtgenote

van Derrick, moeder van Shirean en Jared

én oma van Benjamin en Christophe. Zij zijn

mijn stukje paradijs op aarde. Over mezelf

kan ik vertellen dat ik EPIC ben, Energiek,

Puur, Inspirerend en Connecting. Eigen-

schappen die ik absoluut wil inzetten om

mee te werken aan gemeente-opbouw.

Na 3 jaar weg te zijn geweest. Ben ik sinds

september 2017 weer een vaste bezoeker

van de diensten. Ook ben ik lid van De

Cantorij. Mijn deelname aan de kaderdag

op 14 oktober jl. heeft mij doen beseffen

dat een aantal vraagstukken uit het ver-

leden nog steeds speelt. Mijn mening over

deze kwesties heb ik toen duidelijk laten

horen. Voor de dominee het moment om

nader kennis te maken. Tijdens het gesprek

vroeg zij mij na te denken om ouderling te

worden. Zo God het wille, ben ik op 14 janu-

ari jl. ingezegend.

Ben ik er klaar voor om deze taak op mij te

nemen? Ben ik bereid om de zorg voor Kerk

en Gemeente te dragen en me dienstbaar

Boekrecensie

opstellen? Elk moment van de dag stel ik

mezelf deze vragen. Maar met vertrouwen

laat ik mij, door de kracht van Zijn liefde, lei-

den langs het uitgestippelde pad. Dit neemt

niet weg dat ik persoonlijke obstakels moet

wegnemen om duidelijker te zien en horen

welke taak er voor mij in het verschiet ligt.

Echter, dit kan ik niet alleen en heb hierbij

de hulp van de gemeente nodig. Want al-

leen samen staan we sterk!

Grace CyrusEen tijd geleden was er een familiedienst,

zoals elke maand. Tijdens die dienst werd

benoemd dat de predikant graag met de

jeugd naar een replica van de ark van Noach

had willen gaan, maar dat er niemand was

geweest om dit te regelen. Toen dacht ik:

wacht eens even. Dat lijkt mij heel leuk om

te doen! Dus toen ben ik op de dominee af-

gestapt.” De dominee grijpt het aanbod met

beide handen aan. “Ze reageerde heel en-

thousiast, en vroeg me of ik ouderling wilde

worden. En toen ze zag dat ik een financiële

opleiding heb gedaan, bedacht ze dat ik

misschien ook wel het financieel beheer op

me kon nemen. Hoe dan ook: er is genoeg

te doen, want we organiseren dit jaar van

alles rondom The Passion, die dit jaar bij ons

in de Bijlmer plaatsvindt.”

Grace gaat het ambt van ouderling vol ver-

trouwen tegemoet. “Ik ga samenwerken

met een leuke groep mensen, en vanuit de

gemeente word ik goed ondersteund.” Fijn

om zo goed te worden opgevangen!”



die voortdurend boete deed, maar hij bleef

onrustig en zich een zondaar voelen voor

wie geen verzoening mogelijk was.

StellingenHeel helder zet Harline uiteen wat het op-

stellen van stellingen voor functie had. Het

uitschrijven van een aantal stellingen voor

een dispuut was voor een hoogleraar the-

ologie de beste manier om zijn gedachten

over een bepaald onderwerp te ordenen.

Luther had al eerder 99 stellingen gefor-

muleerd voor een dispuut over de scholas-

tieke theologie. De bekende 95 stellingen

handelden over de aflaat en de functie van

de paus. Harline behandelt verscheidene

stellingen. De stellingen in de universitaire

wereld werden slechts in kleine aantallen

gedrukt en waren opgesteld in het Latijn.

Bij de 95 stellingen ging dat heel anders.

Ze werden verspreid door Luthers vrienden

en verscheidene drukkers brachten ze uit

in grote aantallen en in de Duitse taal. Ze

dachten hier veel geld mee te verdienen.

De grote ophef die ontstond was dus niet

veroorzaakt door Luther zelf.

Het verweer van LutherVerscheidene keren werd Luther ter verant-

woording geroepen. In Augsburg ging hij

in debat met kardinaal Cajetanus. Eigenlijk

wilde deze alleen maar dat Luther zijn stel-

lingen zou intrekken. Toch gingen ze in de-

bat over een paar stellingen. Luther wilde

bewijzen uit de Bijbel dat hij onjuistheden

sprak. De kardinaal werd razend. Binnen

de kortste keren begon de kardinaal te

schreeuwen. Hij dreigde hem met de ban

en een interdict (verbod de om de sacra-

menten te ontvangen). Dankzij een keizer-

lijk vrijgeleide kon Luther veilig naar huis. In

Leipzig had hij een dispuut met Johann Eck,

Luther tussen paus en BijbelHet leven van Luther tussen 1517 en 1522.

Roerige jaren waarin Luther zich steeds

meer ging keren tegen het gezag en de

regels van de kerk. Hij gaat in de ban en

wordt geëxcommuniceerd. Langzamer-

hand ontstaat het protestantisme.

Weer een boek over Luther, het zoveelste.

Wat voor nieuws valt er nog te zeggen over

deze hervormer? De schrijver koos ervoor

niet het gehele leven te beschrijven, maar

slechts de roerigste jaren. Het is de tijd van

de 95-stellingen en van de vele disputen

met kerkelijke leiders en theologen over

het gezag van de paus en de Bijbel.

AuteurCraig Harline (1956) , geboren en getogen

in Californië, schrijft en doceert voorname-

lijk over het religieus leven in West-Europa

tijdens de Reformatie. Hij is hoogleraar aan

de Brigham Young University. In 2016 ver-

scheen het veelgeprezen Jacobs vlucht.

Een familiesaga uit de Gouden Eeuw, een

van de vijf boeken op de shortlist van de

Libris Geschiedenis Prijs 2017.

Broeder MartinusIn het eerste hoofdstuk komt de schrijver

direct al met iets verrassends. Over Luther

bestaan enkele bekende legendes. De

bekendste gaat over het onweer. Maarten

kwam terecht in een hevige onweersbui en

deed de gelofte om kloosterling te worden.

Harline komt met een andere reden. Hij

acht het mogelijk dat Luther bij een duel

van studenten iemand heeft gedood. De

stedelijke autoriteiten zagen hem daarom

graag in een klooster verdwijnen. Luther

wilde zich door het intreden in het klooster

volledig aan God te wijden en zo zijn ziel

redden. Hij werd een zeer fanatieke monnik

door Piet Windhorst tbron: www.leeskost.nl

BoEKRECENSIE ‘wereld in wanorde’

een zeer geducht tegenstander die Luther

behoorlijk in het nauw dreef. De schrijver

beschrijft dit dispuut zeer uitvoerig en

gedetailleerd. Dat geldt ook voor de rijks-

dag in Worms waar Luther zich moest ve-

rantwoorden tegenover de keizer en weer

debatteerde hij met Eck. Hij bleef zich be-

roepen op de Schrift. Uitspraken van kerk-

vaders, besluiten van concilies en

beslissingen van de paus waren onderge-

schikt aan de Bijbel.

Frederik de WijzeFrederik III, keurvorst van Saksen, bij-

genaamd de Wijze had in Wittenberg de

universiteit gesticht. Het was een pro-

gressieve universiteit waar ook plaats was

voor de humanistische filosofie. Luther was

er hoogleraar Bijbelwetenschap. Door de

bescherming van Frederik is Luther

gevrijwaard van de brandstapel. Frederik

zorgde ook voor een vrijgeleide naar de

rijksdag in Worms. Op weg naar huis werd

Luther in opdracht van Frederik ontvoerd en

gevangen gezet in kasteel de Wartburg. Dit

alles ter bescherming van Luther. Ze heb-

ben elkaar nooit ontmoet. Wel ontmoette

Frederik in Keulen Erasmus om deze te

raadplegen over de ideeën van Luther.

Erasmus was van oordeel dat een rechtbank

van meer geleerden dan bisschoppen over

Luther moest oordelen.

Craig Harline is er weer in geslaagd een in-

teressant en goed leesbaar boek te maken.

Inderdaad bevat het geen groot nieuws,

maar door goed bronnenonderzoek komt

de schrijver tot enkele verrassende ontdek-

kingen. Luther van heel dichtbij.

ISBN 978-94-6004-341-3, 334 pagina’s,

€ 24,95.


Diaconie

BoEKRECENSIE ‘wereld in wanorde’

Dit is slechts een selectie van overige bijzondere ontmoetingen. Voor meer informatie over tijden en bijzonderheden raadpleegt u de nieuwsbrief van de brandpunten of de website.

25 maart 10.00 uurHaarlem

Palmpasen optocht

17 maart, Studiedag Lutherse Vrouwenbond “Vrouwen van

nu en de Bijbel” nlvb.nl

2 Maart Oude Lutherse Kerk Wereldgebedsdag

27/02 en 20/03 2018, 14.00 uurAmstelveen, Kruiskerk

Kring Jona

14 maart 17 uur Kerk&Buurt Noord,vesper en maaltijd

6 april, 17.00 uur Handboogstraat 4-6

Vrijwilligersavond OLK

18 februari 12.00 uurHandboogstraat 4

Vastenlunch

15 april na familiedienst DNSTheater bezoek

The Colour purple

18 februari 10.00 uurHaarlem

ambtsjubileum Ds v. Kammen

elke zondag om 17.00 uur VespervieringAugustanahof

15 maart, 12.30 uurOude Lutherse Kerk

Poezieconcert

27 Febr, 20-21.30 uur Maasstraat 148

Bijbelcursus MLK

17 februari 20.00 uurOude Lutherse Kerk

Inner Ligth

elke 3e Woensdag 17-18 uur (met soepmaaltijd tot 19 uur)

Vesperviering Lutherhof

1e zondag vd maand 14.00 uurOude Lutherse Kerk

Zin in Zingen

14 februari 17.30 uurDe Krijtberg

Aswoensdagvesper H4H

SAMENKoMSTEN

20/02 en 20/03, 10.00 uurJeugdlokaal Haarlem

Kring Tischreden

13 maart, 20.00 uurJeugdlokaal Haarlem

Young Beyond

22 februari, 19.00 uurJeugdlokaal Haarlem

Kring Paulus

23 februari, 18.00 uurJeugdlokaal Haarlem

Met Volel Mond

16 | Bij de Tijden| Diaconie


Diaconie - MENSEN HEBBEN MENSEN NoDIG De Horizon open

door Wessel Nijholt, diaconaal werker

Afgelopen kerst heeft de diaconie weer haar

jaarlijkse kerstmaaltijd georganiseerd. Ook

dit keer was het in de Maarten Luther Kerk

in Amsterdam. En wederom erg geslaagd.

Rond de 50 gasten hadden zich aangemeld

en samen met de vrijwilligers hebben we

een mooie dag beleefd. Zo kregen de gas-

ten bij binnenkomst een kopje koffie en

konden ze gezellig wat kletsen en een

nieuwjaarskaart met een wens voor een an-

der maken. Vervolgens werden de gasten

naar de grote zaal geleid waar een lekker

aperitief klaar werd gezet en de maaltijd

geopend met gebed. Tussen de verschil-

lende gangen door, werden er kerstliederen

gezongen en gedichten door de gasten

voorgedragen. Na de heerlijke maaltijd ging

iedereen voldaan en gezegend weer

huiswaarts. We kregen dan ook veel posi-

tieve reacties terug, wat ons goed doet. Een

van de gasten die voor het eerst bij de maal-

tijd was, verwoordde haar ervaring zo: ‘Ik

was niet alleen verrast, maar voelde mij heel

welkom, dat geeft je een gelukkig gevoel.’

Prachtig resultaat Diaconale Adventsactie ‘Luku baka makan-dra’door Elianne Schultz, diaconaal werker

In de tijd van Advent, van 3 t/m 24

december 2017, hielden we

onze jaarlijkse Adventsactie met

als bestemming een gaarkeuken voor de

Lutherse Kerk in Paramaribo. Met vreugde

melden we u dat het streefbedrag van

€ 10.000 inmiddels ruim gehaald is. De hele

Lutherse gemeenschap van Amsterdam en

Haarlem spande zich in om de Adventsactie

tot een succes te maken: mensen gaven

tijdens de collectes in de kerkdiensten,

maakten geld over n.a.v. de ontvangen ac-

ceptgirokaarten, stortten “zomaar” voor dit

doel, schakelden hun eigen netwerk in om

geld in te zamelen, bakten en kookten de

heerlijkste dingen om te verkopen voor dit

doel. Hartelijk dank voor al uw inzet en steun.

De Diaconie besloot om de inkomsten uit

de Diaconale Adventsactie aan te vullen

tot € 25.000. Met elkaar kunnen we zo een

bijzondere handreiking aan onze lutherse

zustergemeente in Suriname leveren.

Augustanahofdoor Sophie Kwant diaconaal werker

Het gaat goed in de Augustanahof. Elke don-

derdag is er een buurtmaaltijd. Elke zondag

om 17.00 een vesper voor hofbewoners en

kerk en buurt. Wekelijks is er een koffie-

ochtend. Ook worden er andere activiteiten

georganiseerd. Zo is er bv. 21 maart een con-

cert met Maaike Roelofs. In het gasthuis van

de Augustana woont sinds december een

Eritrese jongere -Weghata- die haar status

ontving en nu net 18 geworden in de Au-

gustana een tijdelijke tussenstop maakt. Dit

foto : kerstmaaltijd in MLK foto: werk aan de straat

Je welkom voelen: dat

geeft een ge-lukkig gevoel


Diaconie - MENSEN HEBBEN MENSEN NoDIG De Horizon open

Diaconie

doen we in samenwerking met Spirit Jeugd-

zorg. Momenteel werken we ook aan de

tuin en het van buitenaf toegankelijk maken

van de stiltekapel o.l.v. hovenier Mario en

zijn team

Diaken Marijke Bleij kreeg diaconale erepenning door Hanne Wilzing, algemeen secretaris

In de januari-vergadering van de Diaconie

namen we afscheid – als diaken- van mw

Marijke Bleij-Pel. Marijke was diaken sinds

1992 en actief in de Maarten Luther Kerk.

Onze voorzitter Jeroen Stal overhandigde

haar de erepenning van de Federatie van

Diaconieën. We zijn blij dat Marijke nog wel

actief blijft in het gemeentediaconaat en de

werkgroep binnenland.

De Horizon openZeven jaar geleden formuleerden we in ‘We

blijven appelboompjes planten’ ons beleid

voor de periode 2011-2017. In die zeven jaar

is onze kerkgemeente ingrijpend veranderd.

In the Spotlights

accountant en de zgn. ‘Gehakt’-commissie.

Er volgt nog bespreking in de Kerken-

raad en de kerkordelijk voorgeschreven

beoordeling door het regionale kerkelijke

‘toezicht’.

Korte samenvatting:*Jaarrekening 2016.

Inkomsten € 528.441

(zonder buitengewone baten):

Uitgaven: € 661.065

Dit tekort konden we ruimschoots op-

vangen dankzij ‘overige baten’ (m.n. dank-

zij resultaten effecten).

*Dankzij de verwachte inkomsten uit ver-

huur van de in november opgeleverde en

aan SACO (Shortstay) verhuurde apparte-

menten in de Wittenberg kunnen we in de

toekomst ons diaconaal werk in de stad en

wereldwijd versterken.

Begrote inkomsten in 2018: € 1.392.191

en uitgaven: € 1.246.583

Het begrote positieve saldo gaan we ge-

bruiken voor de aflossing van de lening

voor de bouw van de Augustanahof.

Een belangrijk deel afkomstig is uit collec-

ten en giften: in 2016 was dat € 105.873 en

in 2018 hopen we op € 122.500. Uw steun

doet er toe! Hartelijk dank dat u het diaco-

nale werk van onze gemeente draagt.

Een samenvatting vindt u binnenkort op

www.diaconie.com (onder ‘steun ons’ en

ANBI) en in het Jaarbericht dat we u met

de volgende ‘Bij de Tijden’ hopen toe te

zenden. Uiteraard bent u ook welkom om

de stukken in te komen zien op het diaco-

naal centrum. U als gemeenteleden bent

onze opdrachtgever dus we informeren u

van harte en leggen ook graag het beleid

achter de cijfers uit.

Er ontstonden financiële tekorten in de

kerkkas. Kerkgebouwen werden

gesloten en onze kerkgemeenschappen

van Johanneskapel, Augustanakerk en

Maarten Luther Kerk vielen deels uiteen.

Het aantal predikanten verminderde. We

fuseerden met luthers Haarlem. En we

vierden ons 425 -jarig bestaan in 2013 en

400 jaar Lutherse Kerk Haarlem in 2016.

En ook in onze wereld is er veel veranderd.

Toegenomen zorg over het klimaat. De

wereldwijd toegenomen vluchtelingen-

stroom. De individualisering en eenzaam-

heid. We gingen door een economische

crisis. Europa. Het vreemdelingendebat.

Aanslagen en ervaren van onveiligheid.

Maar…. we bleven onze appelboompjes

planten. In Lutherjaar 2017 maakten we

balans op en nu trekken we de komende

zeven jaar weer verder. We hebben onze

ideeën hierover op papier gezet met als

titel ‘De horizon open’. Een belangrijke

grondlijn is: investeren in gemeenschap-

pen met name rond onze Brandpunten,

maar ook rond de andere lutherse plekken

zoals de hofjes, Wittenberg/Luthermuseum

etc. En natuurlijk het verdere werk samen

met partners in onze stad en wereldwijd.

Deze plannen willen we nu verder be-

spreken met de Kerkenraad, Brandpunten,

hofjes etc. We komen er graag op terug in

‘Bij de Tijden’.

Diaconie in cijfers

De Diaconie stelde haar Jaarrekening 2016

en Begroting 2018 vast en gaf tevens goed-

keuring aan de jaarstukken van de Diaco-

nale Instellingen t.w. Lutherhof en Oude

Mannen en Vrouwen Huis. Daarvoor waren

de stukken uiteraard al beoordeeld door de foto: Marijke Bleij & Jeroen Stal

met erepenning


Onderzoek alles, bewaar het goede Diverse berichten

IN DE SPoTLIGHTS: Wessel Nijholtdoor Piet WindhorstSinds september 2017 werkt Wessel Nijholt als diaconaal werker voor onze lutherse gemeente. Wij gaan in dit artikel met hem kennismaken. Met zijn 28 jaar is hij nog be-trekkelijk jong, maar tijdens het interview blijkt dat hij al van alles heeft ondernomen: sport, opleidingen, banen en vrijwilligers-werk. Het is zo veel dat we in dit artikel niet alles kunnen bespreken.]

Geloofsontwikkeling Wessel werd in 1989 in Leiderdorp gebo-ren. Zijn ouders waren hervormd. Bij hem thuis was echt sprake van een geloofsop-voeding. Het was vooral zijn moeder die veel over het geloof sprak. Zijn ouders waren zelf een goed voorbeeld met hun doorleefde geloof. Bij geloof en kerk was geen sprake van dwang of zware verplich-ting. Hij ging graag naar de kerk, vooral omdat hij daar te maken had met een groep leeftijdsgenoten. Al vroeg las hij over het geloof en gaandeweg ontdekte hij dat het christelijke geloof wat hem betrof wel klopte. Op twintigjarige leeftijd deed hij uit eigen overtuiging belijdenis. Voor Wessel betekent het geloof veel. Hij ervaart dat God zich persoonlijk met hem bemoeit. Belangrijke keuzes legt hij dan ook in zijn gebeden aan God voor.

Scholing en sport Wessel is altijd heel sportief geweest. Hij heeft vele sporten beoefend, honkbal was favoriet. Bij die sport werd hij jeugdtrainer en coach. Verder volgde hij opleidingen voor fitnessinstructeur, groepslesinstruc-teur en personal trainer. Wessel is nu nog werkzaam in de fitnessbranche als ZZP’er. Het is duidelijk dat hij lichaam en geest in balans wil houden, want ook theoretisch is hij breed geschoold. Na de havo deed hij kort de opleiding voor docent lichamelijke oefening, maar om altijd gymleraar te zijn, zag hij niet zitten. Hij richtte zijn blik op de officiersopleiding van de mariniers. Eerst moest hij aan strenge toelatingseisen vol-doen, zowel mentaal als fysiek. Hij kwam er doorheen. Wel had hij daarvoor al een gescheurde meniscus opgelopen. Een jaar

later en twee operaties verder kon hij als-nog aan zijn militaire opleiding beginnen. In het tussenjaar is hij vrijwilliger geweest in Nes Ammin in Israël. Waarom wilde hij militair worden? Zijn militaire roeping zag hij als iets kunnen betekenen voor de wereld. Daarnaast sprak het leiding geven, het avontuur opzoeken en kameraadschap hem aan. Twee jaar volgde Wessel de ge-meenschappelijke officiersopleiding voor de marine. Daarna kwam de praktische opleiding tot officier der mariniers. Weer werd hij door pech achtervolgd. Dit keer raakte hij bij een oefening ernstig gebles-seerd aan zijn schouder. Einde carrière bij de mariniers. Hij koos iets geheel anders: de hbo-opleiding Godsdienst Pastoraal Werk met als specialisatie: missionaire presentie.

Stage, afstuderen Een theologiestudie mondt meestal uit in een baan bij een kerk. Wessel zag dat anders. Hij wilde buiten de gebaande wegen blijven. Hij is geïnteresseerd in mensen die zich bevinden in het grens-gebied tussen kerk en samenleving. Daar voelt hij zich thuis en met hen knoopt hij graag een geloofsgesprek aan. Hij heeft aan dit doel vastgehouden, dat blijkt wel uit zijn stageperiode. Hij kwam terecht bij predikant Tim Vreugdenhil die in Amster-dam bezig was met een kerkplantingspro-ject. CityKerk Amsterdam vestigde zich in de leegstaande Oosterkerk. Regelmatig vinden daar events plaats. Tim zocht naar nieuwe vormen van kerkzijn, bijvoorbeeld Stand-up Theology. Een nieuwe vorm van preken waarbij ‘dominee Tim ’ uitgaat van de actualiteit. Er is sprake van een verras-sende analyse, humor en onverwachte spirituele verdieping. Wessel werkte mee in het kernteam. Om de lastige doelgroep te bereiken wordt veel online gedaan. Er zijn een uitgebreide website en blogs. Ook facebook speelt een grote rol. Voor zijn afstudeerscriptie deed Wessel onderzoek bij het pioniersproject Nieuw-Westenwind in Amsterdam Nieuw-West. Het project was een initiatief van drie kerken in dit stadsdeel. Na uitgebreid praktisch en theoretisch onderzoek vormde zijn scriptie daarmee een rapport dat meedeed bij de evaluatie van het project. De gehoopte

gemeenschapsvorming bleek echter niet helemaal gelukt. Als oorzaken kwam o.a. naar voren dat de huidige tijdgeest niet gericht lijkt te zijn op duurzame sociale-verbindingen. Men is vooral gericht op het individu. Er waren onrealistische verwachtingen en de doelgroep was veel te breed. Daarom moeten er keuzes ge-maakt worden. Beide projecten hebben Wessel veel geleerd, wat hij meeneemt in zijn toekomstige beroep.

Huwelijk en eerste baan Vlak voor zijn afstuderen volgde Wessel nog een minor ondernemerschap en trad een jaar eerder in het huwelijk met Christel. Hij leerde haar kennen in Ede in de klas. Romantisch vroeg hij haar ten huwelijk in een prachtig klooster op een berg vlakbij Turijn. Tijdens een bergwan-deling met uitzicht op de Alpen deed hij zijn aanzoek. Leiden werd hun woon-plaats waar ze regelmatig de hervormde Marekerk bezoeken. Wessel heeft inmid-dels werk gevonden als diaconaal werker bij de Evangelisch-Lutherse Gemeente in Amsterdam. Hij maakt deel uit van het diaconale team in de Maasstraat. Wat een bijzondere tijd is het geweest! Huwelijk, nieuwe woning, afstuderen en direct de juiste baan. Bij de diaconie is hij de bestaande activiteiten van de diaconie aan het ondersteunen en nieuwe projecten aan het opzetten. Zijn werkterrein is vooral de MLK en Haarlem. In Haarlem gaat hij met de diaconie een luthers inloop mo-ment creëren. We wensen Wessel veel succes. Hij weet zich gesteund door God die hem zal bijstaan teneinde zijn mooie roeping te vervullen.


Rooster Vieringen

ADRESSEN ‘AmsterdAm stAd’Oude Lutherse KerK Op het spui,singeL 411, 1012 WX AmsterdAm

KOster: hArO JAnsen. VrAgen beheer ViA KerKeLiJK serVice bureAu teLefOOn: 020-6231572

VOOrgAngers:mArieKe brOuWerteLefOOn: 020-642 23 73, emAiL: [email protected] WöhLeteLefOOn: 06- 201 95 027, emAiL: [email protected]

OrgAnist:christiAAn de VriesteLefOOn: 06- 21848372, emAiL: [email protected]

cOntAct:guidO LeerdAm, 06-201 77 499, emAiL: [email protected]

‘AmsterdAm Zuid OOst’KerKgebOuW de nieuWe stAd,LuthuLipLein 11, 1103 tr AmsterdAmteLefOOn: 020-690 14 58

VOOrgAnger: LiesKe KeuningteLefOOn: 030- 877 76 66, emAiL: [email protected]

OrgAnist:mAtteO miJderWiJKteLefOOn: 06- 81481499, emAiL: [email protected]

cOntAct:grethA ZAALmAn (brAsA),teLefOOn: 02993-506 29, emAiL: [email protected]

‘hAArLem’KerKgebOuW Lutherse KerK VAn hAArLemWitte herenstrAAt 22, 2011 nV hAArLememAiL: [email protected]

KOster:KLAAs KOeLeWiJnteLefOOn: 023-531 04 57, emAiL: [email protected]

VOOrgAnger:sietse VAn KAmmenteLefOOn: 023- 5351001, emAiL: [email protected]

OuderenpAstOr:piet WindhOrstteLefOOn: 023- 558 17 91, emAiL: [email protected]

OrgAnist:KLAAs KOeLeWiJnteLefOOn: 06- 12933466, emAiL: [email protected]

cOntAct en secretAriAAt:emiAL: [email protected]:ALice nederKOOrnmecKLenburgstrAAt 3, 2012 et hAArLem Websites: www.luthersamsterdam.nlwww. luthersekerkhaarlem.nlwww.lutherszuidoost.nl

Kerkelijk Service Bureau Handboogstraat 4-6, 1012 XM

Telefoon: 020- 623 15 72

ABN-AMRO bank: NL45ABNA0543629945

t.n.v. College van Kerkrentmeesters

der Ev-Luth Gemeente Amsterdam

E-mail adressen:

[email protected]

Wim van Houten, hoofd KSB

Meridith Richaards,kerkenraad,

ledenadministratie

[email protected]

Robbert Abel, financiële administratie

diaconie: Maasstraat 148, 1079 BK

Telefoon: 020-404 47 08

email: [email protected]

www.diaconie.com

* Algemeen secretaris: Dhr H. Wilzing

* Secretaresse: Mw. H. Brouwer

* Diaconaal werker: mw. S. Kwant, mw.

E. Schultz en dhr. W. Nijholt.

email: [email protected]

ING-bank: NL80INGB0004620048

Insingerbank: NL52 GILL 0223 7487 30.

Contacten gemeentewerkMarijke Bleij, [email protected]

Bianca Gallant, [email protected]

Anneke van Grootheest, a.vangrootheest@

kpnmail.nl

Early Kolkman, [email protected]

Meta van Schaik, metavanschaik@gmail.

com

Hanneke Veenhof, hannekeveenhof@

gmail.com,

Redactie: Alice Nederkoorn, Piet Windhorst, Sietse van Kammen,

Elsa Aarsen, Wim van Houten

Gemeenteblad nr. 3 loopt van 11 februari t/m 12 mei 2018. Ons Gemeenteblad verschijnt 4 keer per jaar. U ontvangt hiervoor in juni/juli een ac-ceptgiro. De artikelen geven niet noodzakelijker-wijs de mening van de Kerkenraad weer. Inlever-datum: 23 april 17.00 uur via [email protected]

foto: glas in lood gemaakt door

Cis Koopman

20 | Bij de Tijden | Rooster Kerk

Aanvang 10.30uur10.30uur 10.30uur

11februari Mw.ds.M.Brouwer Ds.F.Brommet Mw.dr.C.Pumplun6enaEpifaniën m.m.v.Projectkoor 19.30uur14februari VesperindeKrijtberg17.30uurOecumenischevieringRKK/PGZO/ELGAAswoensdag ToonSuffyssjends.MariekeBrouwerMw.ds.L.Keuning

18februari Ds.A.Wöhle Familiedienst : alles over Abraham Ds.S.vanKammen1ezondagvande40-dagenH.Avondmaal Mw.ds.L.Keuning 25-jarigjubileumdsS.vanKammen m.m.v.Cantorij

25februari Mw.drC.Pumplun Mw.ds.L.Keuning Ds.S.vanKammen2ezondagvande40dagen

4maart Mw.drsE.Aarsen Mw.ds.L.Keuning Ds.S.vanKammen3ezondagvande40dagen H.Avondmaal

11maart ds.H.Donga Mw.ds.L.Keuning Mw.dr.C.Pumplun4ezondagvande40dagen

18maart Mw.ds.M.Brouwer Mw.ds.L.Keuning Ds.S.vanKammen5ezondagvande40dagenm.m.v.Cantorij

25maart Ds.A.Wöhle Mw.ds.L.Keuning Ds.T.deHaan&dsS.vanKammenPalmpasen gezamenlijkevoorgangers

29maart Mw.ds.M.Brouwer GezamenlijkmetPGZO Ds.S.DuCroodeJonghWitteDonderdag H.Avondmaal MwdsL.Keuningen gezamenlijkevoorgangersbij mw.dsJ.Aalders RemonstrantseKerk19.30uur 30maart Ds.A.Wöhle GezamenlijkmetPGZO Ds.SvanKammenGoedeVrijdag m.m.v.Kwintessens Mw.ds.J.Aalders Gezamenlijkevoorgangersbij LutherseKerk19.30uur m.m.v.Cantorij

31maart Mw.ds.M.Brouwer GezamenlijkmetPGZO Paaswake22.00uurbijOudeBavoStillezaterdag/PaasnachtH.Avondmaal Mw.ds.L.Keuning m.m.v.OudeBavocantorij,ingang OudeGroenmarkt gezamenlijkevoorgangers

1april Ds.A.Wöhle,H.Aovndmaal Mw.ds.L.Keuning Ds.S.vanKammenPASEN m.m.v.KwintessensolvNannieSchuller H.Avondmaal 8april Ds.E.deFouw Ds.N.Vlaming Mw.ds.P.Akerboom1enaPasen

15april Ds.A.Wöhle Ds.F.Brommet Ds.H.Donga2enaPasen m.m.v.Cantorij

22april Ds.H.Donga Mw.ds.L.Keuning Ds.S.vanKammen3enaPasen29april Mwdr.C.Pumplun Ds.S.vanKammen Mw.ds.M.Brouwer4enaPasen

6mei Mw.ds.W.Jonkers Mw.ds.L.Keuning Ds.S.vanKammen5enaPasen H.Avondmaal

Oude LutherseKerk aan het Spui

Singel 411

HaarlemWitte Herenstraat 22

De Nieuwe StadLuthuliplein 11

Editie | augustus / oktober 2013 | nr 5 Editie | Februari ... · PDF fileBIJ DE TIJDEN 3...

Documents

Transcript of Editie | augustus / oktober 2013 | nr 5 Editie | Februari ... · PDF fileBIJ DE TIJDEN 3...