Master thesis deel 3

Vconclusie16reflectie17

sloT

132 D e w e r k e n D e w i j k

conclusie16. 16.1 Probleemstelling

In naoorlogse woonwijken is veel bedrijvigheid zonder dat we dat direct zien. Wanneer je door een straat loopt zie je vaak niet direct dat achter de gevels van woningen bedrijfjes en zelfstandigen actief zijn. Deze ondernemers

kunnen andere bewoners motiveren om ook als zelfstandige een onder-neming te starten (Eim, 2010). Daarnaast zorgt functiemenging voor een

prettiger woon- en leefklimaat en een intensiever ruimtegebruik (Handboek

Wijkeconomie). Doordat veel bedrijven niet goed zichtbaar in het straat-beeld is de kans groot dat de voordelen die ze kunnen hebben voor een wijk onbenut blijven.

In veel naoorlogse wijken staat de leefbaarheid onder druk, dit komt onder

andere doordat deze wijken niet goed meer aansluiten op de huidige woonwensen (PBL, 2009). Tijdens het ontwerpen van de naoorlogse wijken

stond functiescheiding centraal. Tegenwoordig zien we dat de wijken met

veel functiemenging juist aantrekkelijker worden gevonden door de leven-digheid en sociale veiligheid die er is.

In dit onderzoek zijn deze twee themas met elkaar gecombineerd. Dit heeft

geleid tot de volgende hoofdonderzoeksvraag: Met welke ruimtelijke interventies kan het vestigingsklimaat voor bestaande en nieuwe kleinschalige bedrijvigheid in Dieze-Oost bevorderd worden, op een manier dat het ook de leefbaarheid ten goede komt?

Uit het literatuuronderzoek is gebleken dat bedrijvigheid in theorie bij kan dragen aan de leefbaarheid in de wijk. De drie perspectieven op leefbaarheid

zijn: de gepercipieerde leefbaarheid, de veronderstelde leefbaarheid en de

kennelijke leefbaarheid (Dorst, 2005). Kleinschalige bedrijvigheid draagt op

verschillende manieren bij aan de kracht en leefbaarheid van de wijk. Lokale

bedrijven kunnen zorgen voor economische groei en nieuwe werkgelegen-heid in de wijk (Ministerie van Economische Zaken, 2010). Het gemiddeld

besteedbaar inkomen is een indicator is voor de veronderstelde leefbaar-heid. De economische groei in de wijk die er door lokale ondernemers kan komen, kan de leefbaarheid in een wijk versterken. De ondernemers leveren

met hun bedrijfjes diverse voorzieningen aan bewoners, dit komt ten goede

aan de veronderstelde leefbaarheid. Verder investeren ondernemers in hun

bedrijfspand en willen zij de bedrijfsomgeving schoon, heel en veilig houden

(Ministerie van Economische Zaken, 2010). Door dit te doen dragen zij bij aan

de veronderstelde leefbaarheid.

Wanneer aan de eerste twee niveaus van Maslows behoeftehirarchie wordt

voldaan zullen bewoners hun omgeving ook beter waarderen (gepercipieer-de leefbaarheid). Vervolgens zullen de sociale contacten in een leefomgeving

belangrijk worden. Ondernemers kunnen bijdragen aan de gepercipieerde leefbaarheid in de wijk door de levendigheid die zij op straat kunnen creren.

In stedelijke woonwijken is het daarom belangrijk dat de (startende) onder-nemers die nu bijvoorbeeld in flats gevestigd zijn een direct contact krijgen

met de straat. Wanneer deze straten veranderen in een prettige omgeving

waar mensen graag doorheen lopen of verblijven, kan dit de sociale cohesie

in een wijk ten goede komen. Wanneer het ondernemerschap in een wijk duidelijk zichtbaar is, is dit goed voor de integratie en arbeidsparticipatie

van wijkbewoners en schept het nieuwe perspectieven voor persoonlijke

ontwikkeling (Ministerie van Economische Zaken, 2010). Zo kunnen de lokale

ondernemers uiteindelijk ook bijdragen aan de hoogste behoefteniveaus van

Maslow.

Het literatuuronderzoek heeft geleid tot een lijst van verschillende ingrepen

die gedaan kunnen worden om het vestigingsklimaat voor bedrijvigheid

te verbeteren. De uitkomsten uit het literatuuronderzoek zijn gebruikt om

133I V o n t w e r p V o o r s t e l

een stedenbouwkundig ontwerp voor de onderzoekslocatie te maken. De

interventies die in het ontwerp zijn gedaan, zullen in dit hoofdstuk getoetst

worden op de mate waarin het vestigingsklimaat voor bestaande en nieuwe

bedrijvigheid is verbeterd en hoe het ontwerp bijdraagt aan de leefbaarheid

in de wijk.

16.2 Vestigingsklimaat voor bedrijvigheid

Uit de literatuurstudie zijn acht punten naar voren gekomen waarmee bedrijvigheid in de wijk versterkt kan worden. Deze punten zullen nu per punt worden behandeld en getoetst aan het ontwerp om te zien in hoeverre ze gelukt zijn.

1. Functiemenging. Functiemenging maakt het mogelijk dat er heterogene, levendige woonwijken blijven bestaan en kunnen ontstaan, waar directe werkge-legenheid is voor bewoners van de wijk. Functiemenging in een wijk betekent dat bewoners er kunnen wonen, werken en voldoende gebruik kunnen maken van voorzieningen.

Bij het ontwerpen van de naoorlogse wijken, waaronder Dieze-Oost, werden bewust de verschillende functies van elkaar gescheiden. Ondanks deze planning is tegenwoordig te zien dat er veel verschillende bedrijven in de wijk zijn gevestigd. In het ontwerp is dit feit aangegre-pen om een meer functiemenging in de wijk te krijgen. In het ontwerp bevinden in alle gebouwen die nieuw zijn toegevoegd of aangepast meerdere functies, vaak wonen en werken. De appartementengebou-wen zijn multifunctioneel, de begane grond is extra hoog om naast wonen ook ruimte te bieden aan bedrijvigheid.

2. Kansenzones. Het creren van een economische kansenzone is n van de instrumenten om invulling te geven aan stimulering van wijkeconomie. Met een kansenzone kan een stad op wijkniveau een specifieke impuls geven aan inves-teringen in de economisch fysieke infrastructuur, bedrijfsomgeving en het vesti-

gingsklimaat.

In het ontwerp voor Dieze-Oost zijn de ontworpen straten kansenzones voor bedrijven geworden. In deze straten zijn er verschillende typen bedrijfsruimten gerealiseerd. De bedrijven hebben voldoende parkeer-mogelijkheden voor de deur zodat ze goed bereikbaar zijn. De omgeving is aantrekkelijker gemaakt om een zo optimaal mogelijk vestigingskli-maat te creren.

3. Zorg voor geschikte huisvesting voor ondernemers in alle fasen. Onder-nemers in de doorgroeifase ondervinden vaak problemen bij het vinden van geschikte huisvesting. Om hen voor de wijk te behouden, dient hierin te worden

genvesteerd. Om in de behoefte te voorzien, is voor iedere wijk een divers aanbod

aan bedrijfshuisvesting nodig. Naast woningen met een werkruimte moeten ook

meer kleinschalige bedrijfspanden in de woonwijken worden gerealiseerd.

Uit de analyse is gebleken dat de meeste ondernemers aan huis gevestigd

waren in appartementen. Er was weinig doorgroei mogelijk in de wijk. In het ontwerp zijn er verschillende nieuwe woon-werk combinaties

toegevoegd. Voor de verschillende ondernemers is het nu mogelijk om te groeien in de wijk, zowel met hun bedrijf door naar een zelfstandige

bedrijfsruimte te verhuizen, als met hun familie door naar een grotere

woning met bedrijfsruimte te verhuizen.

4. Versterk de zichtbare economie. Uit het onderzoek blijkt dat detailhandel en horeca minder goed presteren dan andere sectoren. Desondanks zijn bedrijven in deze sectoren van groot belang voor de aantrekkelijkheid, leefbaarheid en de

samenhang in de wijk. Zo hebben zij een verzorgende functie en halen zij een

relatief groot deel van hun omzet en medewerkers uit de wijk.

In het ontwerp zijn verschillende straten in de wijk opnieuw ingericht,

conclusie


waarin altijd rekening is gehouden met de zichtbaarheid van de

bedrijven. In deze straten, die allemaal goed ontsloten zijn, zijn bedrijven

goed zichtbaar geworden. Dit kan andere buurtbewoners motiveren om

ook een bedrijf op te richten.

5. Leegstand. Leeg commercieel vastgoed kan juist ook in aandachtswijken een probleem zijn bij het stimuleren van de wijkeconomie, zeker daar waar het afbreuk doet aan de samenstelling en attractiviteit van het winkelbestand.

In Dieze-Oost waren er geen leegstaande gebouwen die getransfor-meerd konden worden in werkruimten. Hier is dan ook verder niet op ingegaan in het ontwerp.

6. Versterk de sociale rol van de ondernemers in de wijk. Bedrijven zijn bijvoorbeeld vaak een ontmoetingsplaats.

Het multifunctionele gebouw op het Simon van Slingelandtplein zal

allerlei verschillende bedrijven en andere sociale activiteiten in de wijk

aantrekken. Het plein met horecafunctie is niet alleen voor onderne-mers interessant, maar voor iedereen in de wijk. Overdag is er meer

aandacht voor bedrijvigheid, maar s avonds kan de functie veranderen

naar culturele ontmoetingsplek.

7. Verhoog de gehechtheid aan de wijk. Ondernemers die gehecht zijn aan de wijk, dragen meer bij aan de leefbaarheid in de wijk. Bijvoorbeeld door in hun

pand te investeren en deel te nemen aan activiteiten in de wijk of deze te organi-seren. Door ervoor te zorgen dat ondernemers zich meer verbonden voelen met hun wijk, kunnen ondernemers voor de wijk behouden worden. Met name onder-nemers in de zichtbare economie (detailhandel en horeca) blijken sterk gehecht te zijn aan de wijk. De gehechtheid aan de wijk kan dus verbeteren wanneer er gestuurd wordt op de groei van deze sectoren in de wijk.

In het ontwerp is genvesteerd in de zichtbare economie. De straten waar in is genvesteerd hebben een nieuw profiel gekregen en er is

genvesteerd in bedrijfspanden. In de broedstraten is er de mogelijkheid om een markt te organiseren, waar de bedrijven hun producten kunnen

tonen aan de buurt. In het ontwerp zijn dus de voorwaarden aanwezig om ondernemers te binden aan de buurt waar ze werken.

8. Investeer in een veilige en schone wijk. Vooral criminaliteit en veiligheid vormen belangrijke knelpunten voor het woon- en werkklimaat in de wijk. Leegstand en achterstallig onderhoud spelen ook een cruciale rol bij het imago van de wijk.

De profielen van de straten in het ontwerpgebied zijn aangepast. Een

aantal straten is versmald, en van tweerichtingsverkeer naar nrich-tingsverkeer gegaan. Het parkeren heeft ook een andere plek in de straat

gekregen. De straten zijn hierdoor overzichtelijker geworden. Door de straten smaller te maken draagt dit bij aan minder hard rijden in de wijk en dus veiligere straten.

16.3 leefbaarheid

Uit het literatuuronderzoek zijn indicatoren voor leefbaarheid naar voren

gekomen. In de analyse zijn deze indicatoren voor de huidige situatie geana-lyseerd. Nu het ontwerp is afgerond zal aan de hand van deze lijst worden getoetst of de leefbaarheid in de wijk verbeterd kan worden door de ingrepen

die zijn gedaan.

Indicatoren leefbaarheid

Parkeervoorzieningen

Groen (van snippergroen tot park) en water in de wijk

conclusie


Bevolkingsdichtheid [inw./ha]

Totaal aantal inwoners

Woningdichtheid [woonr./ha]

Totaal aantal woonruimten

Levendigheid, aantrekkelijkheid

Criminaliteit, vandalisme

Sociale veiligheid, verkeersveiligheid

Vuil op straat, verkeerslawaai, bodemverontreiniging

Verloedering (schaalscore)

Verhuismobiliteit

Percentage koopwoningen

Gemiddeld persoonlijk inkomen per inwoner

Gemiddeld persoonlijk inkomen per huishouden

Bevolkingssamenstelling (heterogeniteit, aandeel niet-ac-tieven)

Aanwezigheid, kwaliteit en nabijheid van voorzieningen (winkels, scholen, medische voorzieningen, OV haltes, kinderopvang, horeca, buurthuis, bibliotheek, etc.)

De eerste indicator voor de leefbaarheid zijn de parkeervoorzieningen in

de wijk. In de huidige situatie is er in de straten veel parkeeroverlast. Het

oorspronkelijke ontwerp kan het aantal autos van tegenwoordig niet meer kwijt in de wijk, waardoor er veel langs de straten wordt geparkeerd. In het

ontwerp zijn een aantal straten versmald, waardoor er ruimte ontstaat voor

parkeerplaatsen schuin op de weg. Het nieuwe profiel dat een aantal straten

heeft gekregen zorgt voor een aantrekkelijker straatbeeld en meer overzicht.

Een bijkomend voordeel is dat in smallere straten over het algemeen minder hard wordt gereden, dit draagt dus bij aan de verkeersveiligheid. Deze

beide punten, aantrekkelijkheid en verkeersveiligheid, worden genoemd als

indicator voor de leefbaarheid.

Het groen binnen de wijk en de groene gordel die de wijk scheidt van de snelweg is in de huidige situatie niet met elkaar verbonden. In het ontwerp

wordt een aaneengesloten groengebied gecreerd. Tevens is de groene as

in de wijk versterkt. Bewoners en bezoekers kunnen dichter bij het groen en water komen en het ook echt beleven.

De veranderde samenstelling van het type woningen in de wijk zal teweeg brengen dat de bevolkingssamenstelling veranderd. Appartementen worden vervangen door eengezinswoningen. Hierdoor zullen er onder andere meer gezinnen naar de wijk trekken. De woningdichtheid in de wijk zal iets afnemen, het totaal aantal inwoners zal ongeveer gelijk blijven met de

huidige situatie. Het aantal woonruimten neemt met een kleine hoeveelheid

af, maar de nieuwe woningen bieden wel ruimte voor gezinnen. De eenge-zinswoningen zullen te koop worden aangeboden, waardoor het aantal

koopwoningen toeneemt ten opzichte van het aantal sociale huurwoningen. De bevolkingssamenstelling wordt meer heterogeen. Dit is gunstig voor de

leefbaarheid. Wanneer de bevolking in een wijk heterogener is, is er meer

diversiteit in de dagpatronen van de inwoners. Gedurende de dag zijn er zo op verschillende tijdstippen verschillende mensen op straat.

Door de veranderde bevolkingssamenstelling zal het gemiddelde inkomen per huishouden ook veranderen. Het gemiddelde inkomen per persoon kan omhoog gaan wanneer de wijkeconomie eenmaal goed ontwikkeld is.

Het diversere woningaanbod dat er met dit ontwerp in de wijk tot stand is gekomen zal bij kunnen dragen aan een lagere verhuismobiliteit. Er is nu een wooncarrire in de wijk mogelijk, zodat bewoners bij een gewijzigde situatie

van inkomen en/of huishouden zich niet genoodzaakt zien om te verhuizen

conclusie


naar een andere wijk.

De bedrijvigheid in de wijk zal bijdragen aan levendiger straten. In de wijk zullen door de bedrijfjes meer zichtbare voorzieningen voor de inwoners

komen. De kleinschalige bedrijvigheid zal een positief effect op de leefbaar-heid hebben.

Wat het ontwerp doet met de veiligheid en criminaliteit in de wijk is lastig

vooraf te meten. Hetzelfde geldt voor verloedering, vuil op straat en verkeer-slawaai. Dit zijn allemaal punten die puur met fysieke ingrepen moeilijk te verbeteren zijn.

16.4 Aanbevelingen

Voor vergelijkbare ontwerpen en onderzoeken kan er uit dit onderzoek een stappenplan worden opgesteld die gevolgd kan worden.

1. Allereerst is het van belang dat voor de betreffende wijk in beeld komt welke bedrijven er gevestigd zijn. Deze informatie kan bij de Kamer van

Koophandel of bij de afdeling statistiek van de desbetreffende gemeente

worden verkregen.

2. Wanneer bekend is welke bedrijven in de wijk zijn gevestigd kan in kaart worden gebracht waar in de wijk de bedrijven zijn gevestigd. Het is

interessant om te onderzoeken welke typen bedrijven er zijn. Bij een duidelijke meerderheid van een bepaald type bedrijf kan hier in het ontwerp rekening mee worden gehouden.

3. In deze stap zal er een analyse van de wijk gemaakt moeten worden met

betrekking tot de voor dit soort bedrijven belangrijke vestiginsplaatsfac-toren. Voor de bedrijvigheid is het belangrijk om te weten welke straten goed zijn ontsloten. Verder kan onderzocht worden of er gebouwen zijn die getransformeerd kunnen worden naar een nieuwe gebouwtypologie in de wijk.

4. Bij het maken van een ontwerp voor de wijk waarmee uiteindelijk de wijkeconomie wordt gestimuleerd is het aan te bevelen om onderstaan-de lijst van 8 punten te gebruiken. De lijst kan als checklist gebruikt worden.

Functiemenging - voor levendige, heterogene woonwijken.

Kansenzones - een gebied/straat die geoptimaliseerd wordt voor ondernemers.

Geschikte huisvesting - om ondernemers in alle fasen voor de wijk te behouden.

Zichtbare economie versterken Leegstand - problemen met leegstand omzetten in een kans

voor ondernemers door leegstaande gebouwen bijvoorbeeld als broedplaats te gebruiken.

Sociale rol - ontmoetingsplaats voor wijkbewoners. Gehechtheid verhogen - een aantrekkelijke omgeving kan

ondernemers aan de wijk binden. Veiligheid - een veilige buurt draagt bij aan een beter woon- en

werkklimaat.

conclusie


reflectie17. Een jaar lang ben ik bezig geweest met dit afstudeerproject. Het afstudeer-project heeft plaatsgevonden in de studio Urban regeneration van de master

Urbanism. In dit afsluitende hoofdstuk zal ik het proces evalueren en reflec-teren.

In september 2012 begon voor mij het afstudeerjaar. In de eerste weken was het zaak om een onderwerp en opgave voor het project te kiezen. Door veel te lezen en te orinteren heb ik voor mezelf een richting gekozen welke

kant ik met het project op zou willen gaan. Zo kwam ik gauw op het thema leefbaarheid in probleemwijken. Mijn allereerste idee was om bestaand

sociaal kapitaal dat bewoners in woonwijken bezitten te gebruiken om de

leefbaarheid te doen verbeteren. Dit idee ben ik de eerste weken verder

gaan ontwikkelen. Het lezen van literatuur over dit onderwerp bracht mij op allerlei ideen. Echter werd mij ook steeds meer duidelijk dat dit onderwerp

voor een stedenbouwkundig afstudeerproject waarschijnlijk te veel tegen de sociale aspecten aan lag. Het doel van het project was immers om uiteinde-lijk tot een stedenbouwkundig ontwerp te komen waarin fysieke aanpassin-gen het belangrijkste onderdeel zijn.

De afgelopen jaren is te zien dat er steeds meer mensen als zelfstandige gaan werken, vaak vanuit huis. Dit gegeven leek mij interessant om bij mijn

onderzoek te betrekken. Het combineren van zzpers in een woonwijk en de leefbaarheid bracht het fysieke aspect terug in de opgave. Met deze twee

themas had ik voor mezelf een interessante combinatie te pakken voor een

afstudeerproject waar ik een jaar mee bezig zou zijn.

Naar aanleiding van het commentaar tijdens de P1 presentatie heb ik het

thema zzpers uitgebreid naar kleinschalige bedrijvigheid. Tijdens mijn onderzoek in de casuswijk Dieze-Oost bleek dat er veel bedrijvigheid in de wijk aanwezig was, zowel zelfstandigen als bedrijven met personeel in dienst.

Voor het onderzoek en uiteindelijk ontwerp zou het juist interessant zijn om deze twee groepen beide in het onderzoek te betrekken.

Vanaf dit moment heb ik voor mezelf een duidelijke richting en lijn in het

onderzoek kunnen brengen. Tijdens het literatuuronderzoek werd duidelijk

dat er over bepaalde onderwerpen een schat aan informatie beschikbaar was

en aan andere vraagstukken juist een gebrek. Uiteindelijk heb ik een breed theoretisch kader op kunnen stellen wat de basis vormde voor het verdere

onderzoek. Dit heeft voor mij veel structuur in het proces gebracht. Ondanks

dat er momenten in het proces waren waarop het moeizamer verliep, had ik

altijd een basis om op terug te vallen. De peilingen tijdens het afstudeerjaar

zijn voor het proces erg waardevol. Het zijn momenten waar ik naar toe heb gewerkt en waar ik mijn planning op af heb gestemd. Ik mag met tevreden-heid terug kijken op een interessant en leerzaam jaar en een eindproduct waar ik trots op kan zijn.


Aalders, R., Bakkeren, A., Kok, J. en Twigt, T. (2008). De kracht van de wijk. Belang van wijkeconomie voor de leefbaarheid in Amsterdamse kracht-wijken. Amsterdam: Gemeente Amsterdam, MKB-Amsterdam, Rabobank Amsterdam en Omstreken.

Bayer, M. (2012). Samenwerking sleutel voor duurzame herstructurering in Dieze-Oost. Ruimtelijke Ontwikkeling magazine, 29(1), 37-45.

Bolt, G., Kempen, R. v. en Beckhoven, E. v. (2008). Oorzaken van buurtver-val. In: Argiolu, R., Dijken, K. van en Koffijberg, J. red. Bloei en verval van vroeg-naoorlogse wijken. Den Haag: Nicis Institute, 13-44.

Boonstra, B., Roso, M., Manshanden, W., Brouwer, M. & Brussel, J. van, (2009). Wijken die werken. Delft: TNO.

Carmona, M. (2009). Planning through Projects: Moving from Master Planning to Strategic Planning 30 Cities. Amsterdam: Techne Press.

CBS (2012). Toename aantal zelfstandigen. [Online] Available at: http://www.cbsvooruwbedrijf.nl/index.aspx?FilterId=2enChap-terId=543enContentId=5796 [Geopend 24 oktober 2012].

Corner, J. (1999). The Agency of Mapping: Speculation, Critique and Invention. In: Cosgrove, D. E. red. Mappings. London: Reaktion Books, 213-252.

De Hart, J., Knol, F., Waal, C. M.-d. & Roes, T. (2002). Zekere banden. Sociale cohesie, leefbaarheid en veiligheid. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbu-reau.

Dekker, R. & Ksters, L. (2010). Zzpers in Nederland: de baanzekerheid voorbij? Sociaal-economische Trends, 4/2010, 7-14.

Dekker, R. & Ksters, L. (2011). De ontmythologisering van de zzp-trend. Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken, 3/2011, 248-263.

Didius (2006). Piramide van Maslow. [online] Beschikbaar op: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Piramide_van_Maslow.png [Geraad-pleegd 7 januari 2013].

Dijk, T. V., Right, S. & Oppenhuis, E. (2000). Voor het beleid, achter de cijfers. Hilversum: Intomart.

Doevendans, K en R. Stolzenburg (2000). Stad en samenleving. Groningen:Martinus Nijhoff.

Dorst, M. J. v. (2005). Een duurzaam leefbare woonomgeving - fysieke voorwaarden voor privacyregulering. Delft: Eburon.

Eijk, D. van (1998). Een atlas van de Nederlandse Steden. Rotterdam: NRCHandelsblad.

Gemeente Zwolle (2009). Dieze-Oost. Buurt voor buurt onderzoek 2009. Zwolle: Gemeente Zwolle, eenheid Wijkzaken.

Frey, R. S. & Al-Roumi, A. (1999). Political Democracy and the Physical Quality of Life. Social Indicators Research. 47(10): 73-97.

Gehl, J. (1978). Leven tussen huizen. Zutphen: De Walburg Pers.

Gifford, R. (1997). Environmental psychology: principles and practice (2e ed.). Boston: Allyn and Bacon.

Hart, J. D., Knol, F., Waal, C. M.-D. & Roes, T (2002). Zekere banden. Sociale cohesie, leefbaarheid en veiligheid. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbu-reau.

Heemskerk, D. F. & Vogelaar, D. C. (2008). Wijkeconomie. s-Gravenhage: Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Hellinga, H. (2006). Onrust in park en stad: stedelijke vernieuwing in de Amsterdamse Westelijke Tuinsteden. Amsterdam: Het Spinhuis.

Hereijgers, A. & E. van Velzen (2001). De naoorlogse stad, een hedendaagse ontwerpopgave. Rotterdam: nai Uitgevers.

Jabobs, J. (1961). The death and life of great american cities. New York:

bibliografie

139D e w e r k e n D e w i j k

Vintage books.

Janelle, D.G. (1969): Spatial Reorganization: A Model and Concept. Annals of the American Association of American Geographers. 59, 348-364

Kamer van Koophandel, 2012. Zwolle: Kamer van Koophandel

Klapwijk, M., Bosch, M. van den, Heijden, J. van der, Shah, M., Geerse, A., & Rieven, O. van (2008). Diezerpoort ben ik. Ontwikkelingsvisie Nieuwstad Diezerpoort 2009-2020. Zwolle: Gemeente Zwolle.

Ksters, L. (2009). Sterke groei zelfstandigen zonder personeel. Sociaaleco-nomische trends, 3/2009, 7-10.

Leidelmeijer, K. & Van Kamp, I (2003). Kwaliteit van de Leefomgeving en Leefbaarheid. Naar een begrippenkader en conceptuele inkadering. Bilthoven: RIVM

Lemaire, T. (1970). Filosofie van het landschap. Baarn: Ambo.

Mackloet, A., Schutjens, V. & Kortweg, P. (2006). Starten vanuit huis: bittere noodzaak of verkozen lifestyle? Een exploratief onderzoek in twee stadswij-ken. Utrecht: NETHUR.

Marlet, G. (2010), Bedrijf in de buurt, In: PBL (2010), Bedrijvigheid en leefbaarheid in stedelijke wijken, Den Haag/Bilthoven: Planbureau voor de Leefomgeving.

Meier, S. (2006). Tussen Leefstijl en Wijkgedachte. Amsterdam: Stichting De Driehoek.

Middelkoop, G., Steeg, T. V. d., Veen, A. v. d. en Middelkoop, B. (2004). Woonvisie Zwolle. Haarlem: Gemeente Zwolle.

Ministerie van Economische Zaken (2009). Zes miljoen euro voor verster-king wijkeconomie. [Online] Available at: http://www.rijksoverheid.nl/nieuws/2009/08/20/zes-miljoen-euro-voor-versterking-wijkeconomie.html[Geopend 24 Oktober 2012].

Ministerie van Economische Zaken (2010). Handboek Wijkeconomie. s-Gra-venhage: Ministerie van Economische Zaken.

Musterd, S. & Van Kempen, R. (2005). Large-scale Housing Estates in European Cities. Opinions of residents on current developments. Utrecht: Faculty of Geosciences, Utrecht University.

Newman, O. (1972). Defensible Space, crime prevention through urban design. New York: Macmillan publishing company.

Palmboom, F. (2011). Essay. Getekend grondvlak, gelaagde tijd, [online] beschikbaar op: http://www.palmbout.nl/downloads/Drawing_the_ground_NL.pdf [geraadpleegd: 7 Januari 2013].

PBL (Planbureau voor de Leefomgeving) (2010). Bedrijvigheid en leefbaar-heid in stedelijke woonwijken. Den Haag/Bilthoven: Planbureau voor de Leefomgeving.

Pleijster, F. & Valk, P. v. d. (2007). Van onbemind tot onmisbaar. Zoetermeer: EIM.

Poppegaai, M. & Kloosterman, R. (2010). Zzpers zichtbaar gemaakt. Nieuwe invulling plinten Krugerplein, Amsterdam, Rotterdam: SEV.

Power, A. (1997). Estates on the Edge: The Social Consequences of Mass Housing in Northern Europe. Londen: MacMillan.

Rabobank Nederland (2006). Werk aan de wijk. Aanbevelingen voor econo-misch beleid in de Rotterdamse stadswijken, op basis van een analyse in

Zuidwijk, Vreewijk en het Oude Noorden. Rotterdam: Rabobank Rotterdam.

Rabobank (2012). ZZPer: verworven positie op de arbeidsmarkt. Rabobank Cijfers en Trends. Thema-update: ZZP, 37(maart), pp. 1-2.

Raspe, O., Oort, F. van en Bruijn, P. de, (2004). Kennis op de Kaart: Ruimte-

bibliografie


lijke patronen in de kenniseconomie. Rotterdam: NAi Uitgevers, Den Haag: Ruimtelijk Planbureau.

Risselada, A. & Folmer, E. (2012). Bedrijvige wijken in bedrijvige steden. De wijkeconomie in vijf Nederlandse steden vergeleken. Den Haag: Nicis Institute.

RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) (1998). LeefOmge-vingsBalans. Bilthoven: RIVM

Rogers, R. (1997). Cities for a small planet. London: Faber and Faber.

Schreuders, H. & Poppegaai, M. (2010). Latte voor onzichtbare ZZPers. Het Experiment, 2/2010, 8-9.

Schuiling, D. (2007) - Stadsvernieuwing door de jaren heen. Rooilijn, 3/2007, 158-165.

SER (2010). Zzpers in beeld. Een integrale visie op zelfstandigen zonder personeel. Den Haag: Sociaal-Economische Raad.

Stouten, P. (2010). Changing Contexts in Urban Regeneration. 30 years of Modernisation in Rotterdam. Amsterdam: Techne Press.

SWZ (2009). Vijf jaar vooruit! Uw buurt Dieze-Oost. Zwolle: SWZ.

Turkington, R., Van Kempen, R. & Wassenberg, F. (2004). High-rise housing in Europe: Current trends and future prospects. Delft: DUP Science.

Valk, A. van der en S. Musterd (red.) (1998). Leefbare Steden en een duurzame omgeving. Assen: Van Gorcum.

Van Dale (2005). Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal. Utrecht: Van Dale Lexicografie.

Veenhoven, R. (2000). Leefbaarheid, betekenissen en meetmethoden. Rotterdam: Erasmus Universiteit Rotterdam.

Velden, J. van der, Korporaal, P., Wal, O. van der, Wassenberg, F. (2012).

Stedelijke vernieuwing op uitnodiging. Den Haag: NICIS Institute

Vreeling, A. & Oosten, H. (2010). Zelfstandig in Zwolle, Groningen: KWIZ.

VROM (1960). Nota inzake de ruimelijke ordening in Nederland. Den Haag: VROM.

VROM (2000). Wet stedelijke vernieuwing. 15 november 2000. Den Haag.

VROM (2004). Leefbaarheid van wijken. Amsterdam: RIGO Research en Advies BV Amsterdam.

VROM (2006). Voortgang Actieprogramma Herstructurering/56 wijken. 11 februari 2006. Den Haag.

VROM-raad (2006). Stad en stijging: sociale stijging als leidraad voor stedelij-ke vernieuwing. Den Haag: VROM-raad.

Vroonhof, P., Overweel, M. & Muijnck, J. d. (2001). Zelfstandigen Zonder Personeel: waarden en mythes. Zoetermeer: EIM.

Wardt, J.W. van de en F. de Jong (1997). Tussen Dam en Arena. Amsterdam:gemeente Amsterdam & Bron UVA BV.

bibliografie

review paperlijst met bedrijven2

1

data onderzoekruimtelijke analyse

34

bijlagen


bijlage 1 review paperVan onzichtbaar naar onmisbaar?

een onderzoek naar de betekenis van zelfstandigen zonder personeel voor de leefbaarheid in stedelijke

woonwijken

Course AR3U022, Theory of UrbanismMSc Urbanism, Delft University of Technology

Marloes Stokvis

1353284 _ [email protected]

8 januari 201311th Graduation Lab Urbanism Conference

SamenvattingBedrijven bieden werkgelegenheid aan bewoners in een wijk, ze investeren in hun pand en daardoor ook in de wijk en bedrijven leveren voorzienin-gen. Daardoor leveren bedrijven een belangrijke bijdrage aan de fysieke en sociale leefbaarheid van een wijk (Aalders et al., 2008, p. 5). Zelfstandigen zonder personeel (zzpers) zijn sterk in opkomst. Inmiddels is tien procent van de beroepsbevolking in Nederland werkzaam als zelfstandige (CBS, 2012). Dit betekent dat woonwijken steeds meer veranderen naar plekken waar ook gewerkt wordt en daardoor ook economisch gezien belangrijker worden. Veel mensen die als zelfstandige werkzaam zijn, beginnen hun bedrijfje vanuit huis waar zij in het straatbeeld niet direct zichtbaar zijn. Door het zichtbaar maken van de groep zzpers door een relatie met de straat en openbare ruimte aan te gaan, zou de leefbaarheid en levendigheid in de wijk versterkt kunnen worden.

Er is al veel onderzoek gedaan naar bedrijvigheid in wijken en wat dit doet met de leefbaarheid, de groeiende groep zelfstandigen zonder personeel is echter vaak nog onderbelicht. Deze paper bestaat uit een literatuur review waarin

antwoord wordt gegeven op de vraag: welke betekenis hebben zelfstandigen zonder personeel voor de leefbaarheid in een stedelijke woonwijk? Om deze vraag te kunnen beantwoorden is eerst onderzocht welke typen zelfstandige er bestaan en wat hun kenmerken zijn (o.a. Pleijster & Valk, 2007 en Dekker & Ksters, 2010, 2011) en wat het begrip leefbaarheid (o.a. Dorst, 2005 en Raspe, et al., 2010) inhoudt. Het tweede deel bestaat uit een onderzoek naar de bijdrage die zzpers voor de leefbaarheid in een woonwijk kunnen hebben wanneer zij meer zichtbaar worden (o.a. Risselada & Folmer, 2012 en PBL, 2010). Uit de literatuur blijkt dat de zzpers op verschillende manieren bij kunnen dragen aan de veronderstelde leefbaarheid in een wijk, bijvoorbeeld door de economische groei en de voorzieningen in de wijk. Zzpers kunnen wanneer zij goed zijn opgenomen in het straatbeeld tevens zorgen voor meer levendigheid in de openbare ruimte. Daarmee dragen zij bij aan de gepercipieerde leefbaarheid in de wijk.

De conclusies die in deze paper worden getrokken zullen gebruikt worden voor het afstudeerproject De werkende wijk. In dit project wordt onder-zocht hoe kleinschalige bedrijvigheid in woonwijken bij kan dragen aan de leefbaarheid. De groep zzpers vormt een groot onderdeel van de wijkecono-mie en is daarom in deze review paper als onderwerp gebruikt. Tevens kan deze paper gebruikt worden als een theoretisch kader bij een herstructure-ringsproject waarin kleinschalige bedrijvigheid centraal staat.

Key words kleinschalige bedrijvigheid; zzpers; zichtbaar-heid; leefbaarheid; levendigheid; woonwijk.

1 introductieIn een groot aantal stadswijken in Nederland heeft men te maken met leefbaarheidsproblemen die veroorzaakt worden door sociale, economische en culturele problemen (Aalders, et al., 2008). Om deze problemen aan te pakken is er door de toenmalige Minister Vogelaar voor Wonen, Wijken en Integratie (WWI) een beleid ontwikkeld met een fysieke, sociale en econo-mische pijler. Hierbij worden meerdere wijkproblemen die elkaar versterken integraal aangepakt (PBL, 2010). Doordat de focus met name op de fysieke en sociale knelpunten heeft gelegen is hier relatief veel over bekend (Aalders, et al., 2008), dit in tegenstelling tot de economische pijler.


Volgens Aalders blijft de rol die de wijkeconomie kan hebben voor de leefbaarheid in woonwijken in het beleid onderbelicht. En dat terwijl onder-nemers een flinke bijdrage kunnen leveren aan deze leefbaarheid (Aalders, et al., 2008: p. 3).

Binnen de bedrijvigheid in woonwijken neemt de groeiende groep zelfstandi-gen zonder personeel (zzpers) een sterke plaats in. Cijfers van het CBS(2012) laten zien dat het aantal zzpers van 400.000 in 1996 steeg naar 632.000 in 2009. Binnen de werkzame beroepsbevolking groeide het aandeel zzpers in dezelfde periode van 6,4 tot 8,6 procent. Deze groeiende groep onderne-mers mag daarom niet vergeten worden.

In deze paper zal onderzocht worden welke rol zzpers voor de leefbaarheid in een stedelijke wijk kunnen hebben. Hiervoor zal er eerst een theoreti-sche achtergrond worden geschetst van de begrippen zelfstandigen zonder personeel en leefbaarheid. Vervolgens wordt ingegaan op de relatie tussen deze twee begrippen. Hoe kunnen zzpers bijdragen aan de leefbaarheid in een woonwijk? Ten slotte zullen er conclusies worden getrokken en aanbeve-lingen worden gegeven voor het afstudeer project van de auteur.

2 De zelfstandige zonder personeel in nederland

2.1 Wat zijn zelfstandigen zonder personeel?Zelfstandigen zonder personeel bestaan al zo lang er sprake is van onder-nemerschap (Pleijster & Valk, 2007), bijvoorbeeld de slager of bakker die zonder hulp van personeel zijn zaak runt. De bedrijfsvorm eenmanszaak refereert ook sterk naar deze vorm van ondernemerschap (Pleijster & Valk, 2007). Aan het eind van de jaren negentig kwam hier een nieuwe bijzondere vorm van zelfstandig ondernemerschap bij: de zelfstandige zonder personeel, oftewel de zzper. Steeds meer werknemers voerden hun beroep niet meer in loondienst uit, maar zij gingen als eigen baas zonder personeel in dienst aan de slag. Vaak was dit voor hun voormalig werkgever en/of een beperkte groep van opdrachtgevers. Zij worden daarom ook wel de schijnzelfstandi-gen genoemd (Dekker & Ksters, 2011). Dat dit als een bijzondere vorm van ondernemerschap werd ervaren komt omdat er bij deze vorm sprake was van een zekere mengeling van kenmerken van het zelfstandig ondernemer-schap (ondernemen voor eigen rekening en risico) en kenmerken van het

werknemerschap (kleine groep van opdrachtgevers) (Pleijster & Valk, 2007).

In oktober 2010 bracht de Sociaal-Economische Raad (SER) op verzoek van het kabinet een advies uit over de positie van zzpers. De SER gebruikt in dit rapport de volgende definitie voor zzpers: Een persoon met als (hoofd)baan het verrichten van arbeid voor eigen rekening of risico in een eigen bedrijf of praktijk, of in een zelfstandig uitgeoefend beroep en die daarbij geen personeel in dienst heeft (SER, 2010).

Deze definitie is van toepassing op zowel de klassieke zzper (met bedrijfspand e.d.) als de nieuwe zzper (die vooral eigen arbeid/kennis/vaardigheden aanbiedt).

2.2 Kenmerken van zelfstandigen zonder personeelDekker & Ksters (2010) hebben onderzocht wat de kenmerken van zelfstan-digen zonder personeel zijn en welke kenmerken invloed hebben op het zelfstandige zonder personeel zijn. Zelfstandigen zonder personeel zijn vaker mannen, ouderen en hoogopgeleiden dan dat vrouwen, jongeren en laagop-geleiden dat zijn. Vrouwen kiezen minder snel voor een bestaan als zelfstan-dige, omdat dit meer onzekerheden met zich mee brengt in vergelijking met de zekerheid die een werknemer met baan heeft. Een groot deel van de zelfstandigen heeft een werkzame partner. Voor vrouwen blijkt de arbeidspo-sitie van de partner belangrijker te zijn dan voor mannen (Dekker en Ksters, 2010). Dat het zelfstandig ondernemerschap voor ouderen aantrekkelijker is dan voor jongeren heeft volgens Dekker en Ksters (2010) waarschijnlijk te maken met een zekere mate van sociaal kapitaal dat noodzakelijk is om te kunnen overleven als zzper. Ouderen beschikken hier in het algemeen meer over, net als de ervaring als werknemer in een bepaalde sector. Als men zelfstandige wordt is dat namelijk vaak in de sector waar ze daarvoor als werknemer gewerkt hebben. De sectoren waarin zzpers met name werkzaam zijn, zijn de zakelijke dienstverlening, de culturele dienstverlening, de bouw en de landbouw (Dekker & Ksters, 2010). De laatste jaren is ook het aandeel zelfstandigen in de gezondheidszorg sterk in opkomst (Ksters, 2009).

In de EIM-studie naar zelfstandigen zonder personeel wordt een beeld geschetst van de zzper. Hier komen 11 aspecten naar voren die gelden voor

bijlage 1


de zzper en het zzp-schap (Bron: Vroonhof, et al., 2001): 1. ZZPers hebben geen werknemers in dienst.2. ZZPers werken voor een of enkele opdrachtgevers, waarbij n

opdrachtgever overheerst.3. ZZPers hebben geen of in zeer beperkte vorm een eigen bedrijfsruimte.4. ZZPers verrichten werk dat normaliter overwegend onder een arbeids-

overeenkomst wordt verricht.5. ZZPers verrichten de werkzaamheden niet op eigen initiatief, alleen na

opdrachtverstrekking.6. ZZPers dragen verantwoording voor de eigen werkzaamheden.7. ZZPers krijgen per opdracht betaald (dus geen vast dienstverband of

salaris).8. ZZPers beperken zich veelal tot het inbrengen van kennis en vaardighe-

den op eigen vakgebied.9. ZZPers houden zich niet of nauwelijks bezig met klantenwerving en

investeren niet of nauwelijks in gebouwen, grond, kapitaalgoederen en dergelijke.

10. ZZPers zijn afhankelijk van externe economische infrastructuur (bijv. een eigen rijder die een vrachtwagen least of een kapper die een gehuurde stoel exploiteert in een kapperszaak).

11. ZZPers hebben wisselende opdrachtgevers waarmee zij een overeen-komst van opdracht sluiten.

2.3 Veranderend beeldHet beeld van zzpers is de laatste jaren veranderd. Zon tien jaar geleden werd de zelfstandige ondernemer nog gezien als een bedreiging door zijn lage tarieven (Pleijster en Valk, 2007). Tegenwoordig wordt het beeld steeds diverser. De 11 aspecten gaan lang niet altijd voor alle in de praktijk als zzper aangemerkte zelfstandigen volledig op (Pleijster & Valk, 2007). Zo gaan veel moderne zzpers actief te werk om klanten te verwerven. Ook zijn er tegen-woordig veel zzpers die over bedrijfskapitaal beschikken bijvoorbeeld in de vorm van een bestelbus of bedrijfskeuken.

In de periode 1996-2008 is het aantal zelfstandigen sterk toegenomen: van 661 duizend tot 954 duizend. Deze groei is voor het grootste deel te wijten aan de toename van het aantal zelfstandigen zonder personeel. In die periode is er een groei geweest van 67 procent, van 400 duizend naar meer dan

640 duizend. Binnen de totale werkzame beroepsbevolking is het aandeel zelfstandigen zonder personeel ook gegroeid. In 1996 maakten zij nog 6 procent van de beroepsbevolking uit, maar in 20011 is dit gestegen naar 9 procent (Ksters, 2009, CBS, 2012). Hoewel het aandeel van zelfstandigen zonder personeel binnen de totale beroepsbevolking is toegenomen, lijkt het er nog niet op dat ze de rol van de standaard werknemer op de Nederland-se arbeidsmarkt over gaan nemen. Het aandeel werknemers is in 2009 nog altijd 86 procent (Dekker & Ksters, 2010). De zzper heeft inmiddels wel een belangrijke rol op de arbeidsmarkt verworven (Rabobank, 2012).

3 leefbaarheid

3.1 Maslows behoeftehirarchieHet streven naar leefbaarheid kan op verschillende niveaus plaatsvinden (Dorst, 2005). Deze niveaus komen overeen met de behoeftehirarchie van Maslow (zie figuur 1). Het eerste niveau heeft betrekking op overleven, deze behoeften zijn fysiologisch van aard. Het tweede niveau heeft te maken met in leven blijven oftewel het bestrijden van onveiligheid. In het hoogste niveau worden de sociale en ego gerelateerde behoeften en zelfontplooiing belang-rijk, er kan dan levenskwaliteit worden toegevoegd. Voor de verschillende niveaus geldt dat het onderliggende niveau moet zijn gewaarborgd wil men overgaan op een hoger niveau (Leidelmeijer & van Kamp, 2003, Dorst, 2005).

3.2 Omschrijving van het begrip leefbaarheidIn Nederland staat in veel wijken en buurten de leefbaarheid onder druk (VROM, 2004). Leefbaarheid is een begrip dat met name in de stedenbouw-kunde wordt gebruikt. Doordat mensen plekken zeer verschillend beleven en waarderen kan dezelfde plek voor de ene persoon heel goed leefbaar zijn en voor de ander is dit geheel niet het geval (VROM, 2004), de interpretatie van het begrip leefbaarheid kan dus voor iedereen verschillen.

In de literatuur bestaan er vele uiteenlopende definities over het begrip leefbaarheid. De gemeenschappelijke elementen die in de omschrijvingen terugkomen zijn dat de leefbaarheid betrekking heeft op de woonsituatie en de omliggende woonomgeving van mensen. De woonomgeving wordt omschreven als de omgeving van de woning die door de bewoner regelmatig wordt gebruikt, dit kan een woongebouw zijn, een straat, een buurtdeel, een

bijlage 1


buurt of een dorp en dit is altijd inclusief de andere bewoners, bezoekers en passanten (Dorst, 2005). De leefbaarheid heeft naast de fysieke omgeving ook betrekking op de sociale omgeving in de wijk. Vanuit het perspectief van de individu speelt het sociale aspect een grotere rol dan de fysieke omgeving (Dijk, et al., 2000, Dorst, 2005, RIVM 1998). De fysieke omgeving is wel facili-terend aan de sociale omgeving (Dorst, 2005). Leefbaarheid is dus een buurt-gebonden verschijnsel. Meer in het bijzonder gaat het bij leefbaarheid om het samenspel tussen de fysieke kwaliteit, de sociale kenmerken en de veilig-heid van de woonomgeving (Hart, et al., 2002, p. 25).

Fig. 1: Behoeftepiramide Maslow (Bron: Didius, 2006)

De drie definities van leefbaarheid die door Van Dorst (2005) gebruikt worden zijn: De gepercipieerde leefbaarheid: De waardering, of het gebrek aan

waardering, van het individu voor zijn of haar leefomgeving. De veronderstelde leefbaarheid: De mate waarin de leefomgeving

voldoet aan de voorwaarden voor kennelijke leefbaarheid. De kennelijke leefbaarheid: De mate waarin een leefomgeving aansluit

op het adaptief repertoire van een soort (dus ook van een individu).

In figuur 2 worden de drie vormen van leefbaarheid verbeeld.

Fig. 2: De verschillende vormen van leefbaarheid. (Bron: Dorst, 2005)

3.3 Meten van leefbaarheidDe mate waarin een omgeving voldoet aan de kennelijke leefbaarheid blijkt uit hoe lang en gelukkig bewoners er leven. In theorie omschrijft de kenne-lijke leefbaarheid daarom het beste de kwaliteit van de match tussen mens en woonomgeving. De kennelijke leefbaarheid wordt gemeten uit levensre-sultaten, waardoor deze slechts achteraf bepaald kan worden (Veenhoven, 2000). In de praktijk zijn de gepercipieerde en veronderstelde leefbaarheid beter meetbaar. Bij deze vormen van leefbaarheid wordt respectievelijk de bewoners naar hun waardering van de woonomgeving gevraagd of de omgeving wordt getoetst op fysieke en sociale kenmerken die van invloed zijn op het welzijn van mensen (Dorst, 2005). De mate waarin de omgeving voldoet aan de veronderstelde voorwaarden voor kennelijke leefbaarheid kan worden gezien als de veronderstelde leefbaarheid (Veenhoven 2000). Bij het meten hiervan staan de indicatoren die beschrijven of verklaren waarom een bepaalde omgeving wel of niet leefbaar is centraal (Zie tabel 1 voor de indicatoren). De veronderstelde leefbaarheid is op te delen in verschillende

bijlage 1


deelonderwerpen die onder andere gemeten kunnen worden met behulp van bestaand onderzoeksmateriaal, gemeentelijke cijfers of door bewoners naar hun mening te vragen. Omgevingskwaliteit en de waardering van de omgeving door bewoners wisselen hier elkaar af (Dorst, 2005).

Indicator

Parkeervoorzieningen

Groen (van snippergroen tot park) en water in de wijk

Woningdichtheid en bevolkingsdichtheid

Levendigheid, aantrekkelijkheid

Criminaliteit, vandalisme

Sociale veiligheid, verkeersveiligheid

Vuil op straat, verkeerslawaai, bodemverontreiniging

Aantal verhuisbewegingen per jaar

Percentage eigen woningbezit

Gemiddeld besteedbaar inkomen en inkomensontwikkeling

Bevolkingssamenstelling (heterogeniteit, aandeel niet-actieven)

Aanwezigheid, kwaliteit en nabijheid van voorzieningen (winkels, scholen,

medische voorzieningen, OV haltes, kinderopvang, horeca, buurthuis, bibliotheek,

etc.)

Tabel 1: Indicatoren veronderstelde leefbaarheid. (Bron: Dorst, 2005)

De leefbaarheid voor de mens kan echter niet goed gemeten worden door alleen naar de veronderstelde leefbaarheid te kijken. Volgens Veenhoven (2000) wordt er dan voorbijgegaan aan de natuurlijke behoefte aan uitda-gingen die de mens heeft, zoals ook uit Maslows behoeftehirachie blijkt. Intomart heeft een analyse uitgevoerd van de GSB (GroteStedenBeleid)-mo-nitor over veiligheid en leefbaarheid (Dijk, et al., 2000). Uit dit onderzoek blijkt dat er geen directe oorzaak-gevolg relatie bestaat tussen leefbaar-heid en (on)veiligheidsgevoelens. De samenhang wordt verklaard door de kwaliteit van de sociale relaties in de buurt of wijk, een factor die zowel voor de leefbaarheid als de onveiligheidsbeleving zeer bepalend is.

Deze conclusies geven aan dat de omgevingskenmerken die voor de veron-derstelde leefbaarheid van invloed kunnen zijn, het beste in combinatie met de waardering van de bewoners beschouwd kunnen worden. Deze geperci-pieerde leefbaarheid wordt benvloed door de omgeving en door persoons-kenmerken (Gifford, 1997) en daardoor subjectief en context afhankelijk. De waardering die bewoners hebben voor hun leefomgeving hangt af van de woonwensen en wensbeeld. In welke mate zijn de woonwensen bereikbaar en in welke mate wijkt de huidige woonsituatie af van het wensbeeld. De persoonlijke situatie van bewoners kan in de loop der tijd veranderen. De waardering die bewoners hebben voor de omgeving veranderd hierin mee. Leefbaarheid heeft betrekking op de interactie die er is tussen mens en omgeving, dit is de kennelijke leefbaarheid. De kwaliteit van deze interactie bepaalt de mate van leefbaarheid (Dorst, 2005).

4 De relatie tussen zelfstandigen en de leefbaar-heid in woonwijkenDe Nederlandse economie speelt zich voor een groot deel af de steden. Een onderdeel van deze stedelijke economie is de kleinschalige, lokale bedrij-vigheid (Ministerie van Economische Zaken, 2010). Niet alle bedrijvigheid in steden is gevestigd in het centrum of op speciale bedrijventerreinen. Een groot deel van de stedelijke bedrijvigheid is namelijk vooral gevestigd in woonwijken en een aanzienlijk deel van deze bedrijvigheid bestaat uit het midden- en kleinbedrijf (Risselada & Folmer, 2012). De aanwezigheid en nabijheid van een specifiek potentieel klantenbestand maakt dat wijken en buurten interessante vestigingsplaatsen kunnen zijn voor allerlei soorten bedrijvigheid. Naast het klantenbestand is ook het gevarieerde aanbod van bedrijfsruimten in woonwijken aantrekkelijk voor starters (Heemskerk & Vogelaar, 2008).

Het planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft in 2010 een onderzoek gedaan naar de wederzijdse relatie tussen bedrijvigheid en de lokale kwaliteit van stedelijke woonwijken in Nederland. De economische pijler van het wijkenbeleid is gebaseerd op de veronderstelling dat de aanwezigheid van bedrijven een positieve uitstraling kan hebben op de leefbaarheid in een wijk. In het onderzoek van het PBL komt naar voren dat leefbaarheidspro-blemen in stedelijke woonwijken, zoals overlast, verloedering, inbraken en

bijlage 1


leegstand het gevolg hebben dat bedrijven eerder uit deze wijken vertrek-ken. Omgekeerd draagt meer bedrijvigheid in de wijk niet automatisch bij aan een afname van de leefbaarheidsproblemen. Zo neemt de overlast en onveiligheid juist toe wanneer in een wijk veel bedrijven worden opgericht. Uit het onderzoek komt ook naar voren dat kleine winkels wl een positief effect op de leefbaarheid in de wijk hebben. Het gaat dan om kleinschali-ge consumentendiensten, met een hoog percentage klanten uit de buurt. Deze bedrijfjes vergroten de kans dat buurtbewoners elkaar ontmoeten, wat vervolgens ook de sociale cohesie in de wijk ten goede komt.

De kleinschalige bedrijvigheid in woonwijken bestaat grofweg uit een deel die duidelijk zichtbaar is in het straatbeeld, zoals kleine detailhandel, en een deel die dat niet is, dit zijn vaak de zelfstandigen zonder personeel (zzpers). Zelfstandige ondernemers starten hun bedrijf vaak vanuit het woonhuis in een stedelijke woonwijk (Risselada & Folmer, 2012). In stedelijke wijken is het percentage hoogbouw vaak erg hoog. Dit zorgt ervoor dat de onderne-mers minder zichtbaar in het straatbeeld aanwezig zijn, waardoor het lijkt alsof ze er niet zijn. Voor de wijkeconomie zijn ze echter wel degelijk van belang. De zzpers kunnen verschillende soorten ondernemingen hebben. Zo kan er veel of weinig contact zijn met klanten en ook de locatie waar dit contact plaatsvindt verschilt. Wanneer er regelmatig klanten of leveranciers bij de zzpers langskomen zorgt dit voor meer reuring in de woonwijk (Risselada & Folmer, 2012). Jacobs (1961) stelt dat de aanwezigheid van mensen in een straat een basiskwaliteit is. De levendigheid die hiermee gepaard gaat helpt mee de leefbaarheid te versterken. Gehl benadrukt net als Jacobs het belang dat de straat heeft om doorheen te lopen en te verblijven. Gehl (1978): activiteit is attractiviteit. Een prettige omgeving nodigt de mensen uit om te verblijven en kan bijdragen om het gebied tegen overlast te beschermen. Uiteindelijk is het doel om de voorwaarden in een straat of wijk te creren voor ontmoeten (Dorst, 2005).

Zoals eerder vermeld is het aantal zzpers in Nederland de afgelopen jaren flink gegroeid. Door de zzpers in het straatbeeld op te nemen kan er meer aanloop vanuit de wijk ontstaan, waardoor er meer ontmoetingen tussen wijkbewoners plaats kan gaan vinden. Er zal dan bijvoorbeeld gedacht kunnen worden aan plinten van woongebouwen die als werkruimte gebruikt gaan worden. Of het aanbieden van woningen met werkruimte in de wijk aan

ondernemers die verhuisplannen hebben (Poppegaai & Kloosterman, 2010). Daarnaast is er onder zzpers de behoefte aan semipublieke werkplekken in de buurt (Poppegaai & Kloosterman, 2010). In deze gebouwen kunnen zzpers ruimte huren om bijvoorbeeld te vergaderen of te werken. Het moet hierbij dan wel om zzpers gaan die klanten aan trekken. Een zzper die als bouwvak-ker werkt zal overdag niet in de wijk aanwezig zijn en op dat moment dus ook niet bijdragen aan de leefbaarheid.

5 Conclusies en aanbevelingenIn deze slotalinea zal er een samenvattend antwoord worden gegeven op de vraag: welke betekenis hebben zelfstandigen zonder personeel voor de leefbaarheid in een woonwijk? Zzpers dragen op verschillende manieren bij aan de kracht en leefbaarheid van de wijk. Lokale bedrijven kunnen zorgen voor economische groei en nieuwe werkgelegenheid in de wijk (Ministerie van Economische Zaken, 2010), zzpers beginnen als eenmansbedrijf maar kunnen zich in de toekomst uitbreiden. In tabel 1 is te zien dat het gemiddeld besteedbaar inkomen een indicator is voor de veronderstelde leefbaar-heid. De economische groei in de wijk die er door zzpers kan komen, kan de leefbaarheid in een wijk versterken. De zzpers leveren met hun onder-nemingen diverse voorzieningen aan bewoners, dit komt ten goede aan de veronderstelde leefbaarheid (zie tabel 1). Verder investeren ondernemers in hun bedrijfspand en willen zij de bedrijfsomgeving schoon, heel en veilig houden (Ministerie van Economische Zaken, 2010). Door dit te doen dragen zij bij aan de veronderstelde leefbaarheid.

Wanneer aan de eerste twee niveaus van Maslows behoeftehirarchie wordt voldaan zullen bewoners hun omgeving ook beter waarderen (gepercipieer-de leefbaarheid). Vervolgens zullen de sociale contacten in een leefomgeving belangrijk worden. Zzpers kunnen bijdragen aan de gepercipieerde leefbaar-heid in de wijk door de levendigheid die zij op straat kunnen creren. In stede-lijke woonwijken is het daarom belangrijk dat de zzpers die nu bijvoorbeeld in flats gevestigd zijn een direct contact krijgen met de straat. Wanneer deze straten veranderen in een prettige omgeving waar mensen graag doorheen lopen of verblijven, kan dit de sociale cohesie in een wijk ten goede komen. Wanneer het ondernemerschap van de zzpers in de wijk duidelijk zichtbaar is, is dit goed voor de integratie en arbeidsparticipatie van wijkbewoners en schept het nieuwe perspectieven voor persoonlijke ontwikkeling (Minis-

bijlage 1


terie van Economische Zaken, 2010). Zo kunnen de zzpers uiteindelijk ook bijdragen aan de hoogste behoefteniveaus van Maslow.

Het zichtbaar maken van zzpers kan onder andere door plinten te gebruiken als bedrijfsruimten, woningen met werkruimte in de wijk op te nemen zodat ondernemers binnen de wijk kunnen groeien en door ontmoetingsplekken voor de zzpers in de wijk te creren. Wanneer er een plan voor een specifieke wijk gemaakt wordt, is het belangrijk dat er op die locatie onderzocht wordt wat de behoeften van de zzpers daar zijn. Zo kan er zo optimaal mogelijk worden aangesloten op de bestaande situatie. Het aantal zzpers in een woonwijk moet echter niet worden overschat en zijn niet d oplossing tegen leefbaarheidsproblemen. Door ze zichtbaar in het straatbeeld aanwezig te laten zijn kunnen ze echter wel een bijdrage aan de leefbaarheid leveren.

BibliografieAALDERS, R., BAKKEREN, A., KOK, J. & TWIGT, T. (2008). De kracht van de wijk. Belang van wijkeconomie voor de leefbaarheid in Amsterdamse krachtwijken. Amsterdam: Gemeente Amsterdam, MKB-Amsterdam, Rabobank Amsterdam en Omstreken.

BOLT, G., KEMPEN, R. V. & BECKHOVEN, E. V. (2008). Oorzaken van buurtverval. In: R. Argiolu, K. v. Dijken & J. Koffijberg (red), Bloei en verval van vroeg-naoorlogse wijken (pp. 13-44). Den Haag: Nicis Institute.

CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) (2012). Toename aantal zelfstandigen. [Online] Available at: http://www.cbsvooruwbedrijf.nl/index.aspx?FilterId=2&Chap-terId=543&ContentId=5796 [Geopend 24 oktober 2012].

Dekker, R. & Ksters, L. (2010). Zzpers in Nederland: de baanzekerheid voorbij? Sociaal-economische Trends, 4/2010, 7-14.

Dekker, R. & Ksters, L. (2011). De ontmythologisering van de zzp-trend. Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken, 3/2011, 248-263.

DIDIUS (2006). Piramide van Maslow. Beschikbaar op: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Piramide_van_Maslow.png [Geraadpleegd 7 januari 2013].

DIJK, T. V., RIGHT, S. & OPPENHUIS, E. (2000). Voor het beleid, achter de cijfers. Hilversum: Intomart.

DORST, M. J. V. (2005). Een duurzaam leefbare woonomgeving - fysieke voorwaarden voor privacyregulering. Delft: Eburon.

GEHL, J. (1978). Leven tussen huizen. Zutphen: De Walburg Pers.

GIFFORD, R., 1997. Environmental psychology: principles and practice (2e ed.). Boston: Allyn and Bacon.

HART, J. D., KNOL, F., WAAL, C. M.-D. & ROES, T (2002). Zekere banden. Sociale cohesie, leefbaarheid en veiligheid. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.

HEEMSKERK, D. F. & VOGELAAR, D. C. (2008). Wijkeconomie. s-Gravenhage: Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

JABOBS, J. (1961). The death and life of great american cities. New York: Vintage books.

KSTERS, L. (2009). Sterke groei zelfstandigen zonder personeel. Sociaaleconomische trends, 3/2009, 7-10.LEIDELMEIJER, K. & VAN KAMP, I (2003). Kwaliteit van de Leefomgeving en Leefbaar-heid. Naar een begrippenkader en conceptuele inkadering. Bilthoven: RIVM

MINISTERIE VAN ECONOMISCHE ZAKEN (2010). Handboek Wijkeconomie. s-Graven-hage: Ministerie van Economische Zaken.

PBL (Planbureau voor de Leefomgeving) (2010). Bedrijvigheid en leefbaarheid in stedelijke woonwijken. Den Haag/Bilthoven: Planbureau voor de Leefomgeving.

PLEIJSTER, F. & VALK, P. V. D. (2007). Van onbemind tot onmisbaar. Zoetermeer: EIM.

POPPEGAAI, M. & KLOOSTERMAN, R.C. (2010). ZZPers zichtbaar gemaakt. Nieuwe invulling plinten Krugerplein, Amsterdam. Rotterdam: SEV.

RABOBANK (2012). ZZPer: verworven positie op de arbeidsmarkt. Rabobank Cijfers & Trends. Thema-update: ZZP, 37(maart), 1-2.

RASPE, O.; WETERINGS, A.; BERGE, M. VAN DEN; OORT, F. VAN; MARLET, G.; SCHUTJENS, V.; STEENBEEK, W.; PONDS, R.; SLEUTJES, B. (2010). Bedrijvigheid en leefbaarheid in stedelijke woonwijken. Den Haag/Bilthoven: Planbureau voor de Leefomgeving.

bijlage 1


RISSELADA, A. & FOLMER, E. (2012). Bedrijvige wijken in bedrijvige steden. De wijkeconomie in vijf Nederlandse steden vergeleken. Den Haag: Nicis Institute.

RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) (1998). LeefOmgevingsBalans. Bilthoven: RIVM

SER (Sociaal-Economische Raad) (2010). Zzpers in beeld. Een integrale visie op zelfstandigen zonder personeel. Den Haag: Sociaal-Economische Raad.

VEENHOVEN, R. (2000). Leefbaarheid, betekenissen en meetmethoden. Rotterdam: Erasmus Universiteit Rotterdam.

VROM (Het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer) (2004). Leefbaarheid van wijken. sl: Uitgevoerd door: RIGO Research en Advies BV Amsterdam.

VROONHOF, P., OVERWEEL, M. & MUIJNCK, J. D. (2001). Zelfstandigen Zonder Personeel: waarden en mythes. Zoetermeer: EIM.

bijlage 1


Naambedrijf Straat Sector B.G./verdieping SiteTwoCreative AdriaanPauwstraat18 Advisering,onderzoekenoverigespe Rijwoning http://www.twocreative.nl/SocialContentCompany AdriaanPauwstraat20 Advisering,onderzoekenoverigespe Rijwoning http://www.socialcontentcompany.nl/DeBiertap AdriaanPauwstraat7 Informatieencommunicatie Rijwoning http://www.debiertap.nl/InternationaalVastgoedVerschuure AdriaanPauwstraat9 VerhuurenhandelvanonroerendgoeRijwoning x

FloothuisC&TurksmaHFysiotherapiepraktijk AnthonyDuyckstraat14 Gezondheidsenwelzijnszorg Rijwoning x

Wittev1B.V. AnthonyDuyckstraat9, Advisering,onderzoekenoverigespe Rijwoning x

ABVAKABOFNV AnthvanderHeimstraat2a Overheid Beganegrond http://sites.abvakabofnv.nl/zwolle/AdviesbureauWesterveld AnthHeinsiusstraat71zwolle Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekflat4everdieping x

M.Hogeterp AnthonieHeinsiusstraat107 Advisering,onderzoekenoverigespe Rijwoning?? [email protected]

TakeYourPick AnthonieHeinsiusstraat49 Detailhandelinternet Portiekflat1everdieping http://www.takeyourpick.nl/

GastouderTrudy AnthonieHeinsiusstraat9 Gezondheidsenwelzijnszorg Portiekflat1everdieping x

Meekersmaakt. AnthonieHeinsiusstraat91 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekflat1everdieping x

SchoonmaakenGlazenwasbedrijfSore CasparFagelstraat24 Bouw Portiekwoning1everdieping http://www.soreeschoonmaakbedrijf.nl/

SaskiaSteen DeVoochtstraat19 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekflatverdieping http://www.benfit.nl/[email protected]

HanzefotoFotografie DeVoochtstraat27 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekflatverdieping http://www.hanzefoto.nl/

Maydit DeVoochtstraat47 Industrie Portiekflatverdieping http://www.maydit.nl/

AMBHoldingB.V. GeertGrootestraat1 VerhuurenhandelvanonroerendgoeEigengebouwBeganegrond x

DeBanier GeertGrootestraat1 VerhuurenhandelvanonroerendgoeEigengebouwBeganegrond x

ICTSuiteB.V GeertGrootestraat1 Advisering,onderzoekenoverigespe HuurtdeelgebouwBeganegrond http://www.ictsuite.nl/

JubalZwolle GeertGrootestraat1 Cultuur,sportenrecreatie HuurtdeelgebouwBeganegrond http://www.jubalzwolle.nl/home

StichtingChristelijkKinderdagverblijfJoy GeertGrootestraat1 Gezondheidsenwelzijnszorg HuurtdeelgebouwBeganegrond x

ProfitGym GeertGrootestraat3 Cultuur,sportenrecreatie DeelvangebouwBeganegrond http://www.profitgym.nl/contact

TheBeautyStudio(MediSport) GeertGrootestraat3 Overigedienstverlening DeelvangebouwBeganegrond http://www.thebeautystudiozwolle.nl/

MijnElementen GeertGrootestraat3 Gezondheidsenwelzijnszorg DeelvangebouwBeganegrond http://www.mijnelementen.nl/

HuisartsTTakens&BoermaHP GeertGrootestraat5 Gezondheidsenwelzijnszorg EigengebouwBeganegrond x

LegerdesHeils GeertGrootestraat13 Gezondheidsenwelzijnszorg EigengebouwBeganegrond x

DeBolderWandenPlafondAfwerking GeertGrootestraat68 Bouw Gallerijflatverdieping x

DominikAssmann GeertGrootestraat140 Advisering,onderzoekenoverigespe Gallerijflatverdieping x

bijlage 2 lijst bedrijven Dieze-Oost


Naambedrijf Straat Sector B.G./verdieping SiteTwoCreative AdriaanPauwstraat18 Advisering,onderzoekenoverigespe Rijwoning http://www.twocreative.nl/SocialContentCompany AdriaanPauwstraat20 Advisering,onderzoekenoverigespe Rijwoning http://www.socialcontentcompany.nl/DeBiertap AdriaanPauwstraat7 Informatieencommunicatie Rijwoning http://www.debiertap.nl/InternationaalVastgoedVerschuure AdriaanPauwstraat9 VerhuurenhandelvanonroerendgoeRijwoning x

FloothuisC&TurksmaHFysiotherapiepraktijk AnthonyDuyckstraat14 Gezondheidsenwelzijnszorg Rijwoning x

Wittev1B.V. AnthonyDuyckstraat9, Advisering,onderzoekenoverigespe Rijwoning x

ABVAKABOFNV AnthvanderHeimstraat2a Overheid Beganegrond http://sites.abvakabofnv.nl/zwolle/AdviesbureauWesterveld AnthHeinsiusstraat71zwolle Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekflat4everdieping x

M.Hogeterp AnthonieHeinsiusstraat107 Advisering,onderzoekenoverigespe Rijwoning?? [email protected]

TakeYourPick AnthonieHeinsiusstraat49 Detailhandelinternet Portiekflat1everdieping http://www.takeyourpick.nl/

GastouderTrudy AnthonieHeinsiusstraat9 Gezondheidsenwelzijnszorg Portiekflat1everdieping x

Meekersmaakt. AnthonieHeinsiusstraat91 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekflat1everdieping x

SchoonmaakenGlazenwasbedrijfSore CasparFagelstraat24 Bouw Portiekwoning1everdieping http://www.soreeschoonmaakbedrijf.nl/

SaskiaSteen DeVoochtstraat19 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekflatverdieping http://www.benfit.nl/[email protected]

HanzefotoFotografie DeVoochtstraat27 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekflatverdieping http://www.hanzefoto.nl/

Maydit DeVoochtstraat47 Industrie Portiekflatverdieping http://www.maydit.nl/

AMBHoldingB.V. GeertGrootestraat1 VerhuurenhandelvanonroerendgoeEigengebouwBeganegrond x

DeBanier GeertGrootestraat1 VerhuurenhandelvanonroerendgoeEigengebouwBeganegrond x

ICTSuiteB.V GeertGrootestraat1 Advisering,onderzoekenoverigespe HuurtdeelgebouwBeganegrond http://www.ictsuite.nl/

JubalZwolle GeertGrootestraat1 Cultuur,sportenrecreatie HuurtdeelgebouwBeganegrond http://www.jubalzwolle.nl/home

StichtingChristelijkKinderdagverblijfJoy GeertGrootestraat1 Gezondheidsenwelzijnszorg HuurtdeelgebouwBeganegrond x

ProfitGym GeertGrootestraat3 Cultuur,sportenrecreatie DeelvangebouwBeganegrond http://www.profitgym.nl/contact

TheBeautyStudio(MediSport) GeertGrootestraat3 Overigedienstverlening DeelvangebouwBeganegrond http://www.thebeautystudiozwolle.nl/

MijnElementen GeertGrootestraat3 Gezondheidsenwelzijnszorg DeelvangebouwBeganegrond http://www.mijnelementen.nl/

HuisartsTTakens&BoermaHP GeertGrootestraat5 Gezondheidsenwelzijnszorg EigengebouwBeganegrond x

LegerdesHeils GeertGrootestraat13 Gezondheidsenwelzijnszorg EigengebouwBeganegrond x

DeBolderWandenPlafondAfwerking GeertGrootestraat68 Bouw Gallerijflatverdieping x

DominikAssmann GeertGrootestraat140 Advisering,onderzoekenoverigespe Gallerijflatverdieping x

bijlage 2DeZonneschakelNatuurkundigePraktijkvoormensendier

GeertGrootestraat150 Advisering,onderzoekenoverigespe Rijwoning x

SportclubGayus GeertGrootestraat152 Cultuur,sportenrecreatie Gallerijflatverdieping x

OostWebs GeertGrootestraat170 Advisering,onderzoekenoverigespe Gallerijflatverdieping x

B&RFeestverhuurZwolle GeertGrootestraat42 Verhuurroerendgoedenoverigezak Gallerijflatverdieping http://www.feestverhuurzwolle.nl/page/springkussenZwollePartytent

AfghaanseCultureelenIslamitischeCenter Hemerkenstraat1 Overigedienstverlening Portiekflatverdieping xIslamitischeCultureleVerenigingAhleSoennatWalJamaat

Hemerkenstraat1 Overigedienstverlening Portiekflatverdieping x

AMeijTheaterwerk Hemerkenstraat20 Cultuur,sportenrecreatie Portiekflatverdieping x

TaalLokaalZwolle Hemerkenstraat26 Onderwijs Portiekflatverdieping http://www.taallokaalzwolle.nl/

Soulclap Hemerkenstraat30 Cultuur,sportenrecreatie Portiekflatverdieping http://www.soulclap.nl/

WoutervanderSarPhotography Hemerkenstraat37 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekflatverdieping http://www.woutervandersar.nl/

Ann&CoAsianSnacks Hemerkenstraat55 Detailhandelwinkel Portiekflatverdieping x

C1000Kerssies Hogenkampspassage10 Detailhandelwinkel Winkelcentrum x

AssenWoondecoratieAvan Hogenkampspassage14 Detailhandelwinkel Winkelcentrum x

LucasSlijterij Hogenkampspassage16 Detailhandelwinkel Winkelcentrum x

BeersmaDamesmode Hogenkampspassage2 Detailhandelwinkel WinkelcentrumBeganegronddaarx

J.KuijperHoldingB.V. Hogenkampsweg9 Advisering,onderzoekenoverigespe 2onder1kapwoning ?

ZwolsVocaalEnsemble Hogenkampsweg9 Cultuur,sportenrecreatie 2onder1kapwoning http://www.zwolsvocaalensemble.nl/

ThirancoB.V. Hogenkampsweg15 Advisering,onderzoekenoverigespe 2onder1kapwoning x

KamperfoelieConsultancy Hogenkampsweg16 Handel Portiekflatverdieping x

SnackbarPetitRestaurantParadiso Hogenkampsweg29 Detailhandelwinkel Beganegronddaarbovenwonen x

LeerentveldVrijeTijd Hogenkampsweg33 Detailhandelwinkel Beganegrond http://www.leerentveldvrijetijd.nl/

AlexvanAssen Hogenkampsweg37 Detailhandelwinkel Beganegronddaarbovenwonen xRONTEX Hogenkampsweg39A Overigedienstverlening Beganegronddaarbovenwonen http://wasserijstomerijrontex.nl/contact/PrimeraKostermanJPM Hogenkampsweg41 Detailhandelwinkel Beganegronddaarbovenwonen http://www.geluksmakelaar.nl/geluk/

StudioHDamesenHerenHaarmode Hogenkampsweg43 Overigedienstverlening Beganegronddaarbovenwonen x

IngwervanHoek(Hoornissimo) Hogenkampsweg49 Onderwijs Gallerijflatverdieping x

SchaakverenigingPegasus Hogenkampsweg66 Cultuur,sportenrecreatie Portiekflatverdieping x

Lefthanddesign Hogenkampsweg77 Advisering,onderzoekenoverigespe Gallerijflatverdieping http://www.lefthanddesign.nl/

MacBizz Hogenkampsweg101 Detailhandelwinkel Gallerijflatverdieping http://www.macbizz.com/nl/

Colcomp Hogenkampsweg107 Detailhandelinternet Portiekflatverdieping http://www.colcomp.nl/cms/index.php

TherapieopMaat Hogenkampsweg107 Gezondheidsenwelzijnszorg Portiekflatverdieping x

GermvanEckApplicatieontwikkeling Hogenkampsweg115 Informatieencommunicatie Portiekflatverdieping x


bijlage 2SchoonmaakbedrijfGoran Hogenkampsweg133 Verhuurroerendgoedenoverigezak Portiekflatverdieping x

P.HttnerVleesenMeer Hogenkampsweg137 Handel Portiekflatverdieping x

WoonenZorgcentrumArcadia Hogenkampsweg150 Gezondheidsenwelzijnszorg Heleflat x

VandeGeerFantasyEntertainment Hogenkampsweg191 Advisering,onderzoekenoverigespe Flatverdieping http://www.fantasyentertainment.nl/Van_de_geer_fantasy_entertainment_

BDKMedia Hogenkampsweg243 Advisering,onderzoekenoverigespe ? http://www.bdkmedia.nl/

JEidee Hornstraat14 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekflatverdieping http://www.jeidee.com/

FloramB.V. Hornstraat47 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekflatverdieping x

NOMADMAN IsacvanHoornbeekstraat38 Cultuur,sportenrecreatie Portiekwoningbeganegrond x

RemcoSchoppert IsacvanHoornbeekstraat42 Cultuur,sportenrecreatie Portiekwoningbeganegrond http://www.remcoschoppert.com/

MirtheLangelaanBeeldendKunstenaar IsacvanHoornbeekstraat59 Cultuur,sportenrecreatie Portiekwoning1everdieping http://www.mirthelangelaan.nl/

StichtingExtremeSportsPromotion IsacvanHoornbeekstraat65 Cultuur,sportenrecreatie Portiekwoningbeganegrond x

RegaloDelicato IsacvanHoornbeekstraat69 Horeca Portiekwoningbeganegrond http://www.regalodelicato.nl/

Amelieke IsacvanHoornbeekstraat70 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoningbeganegrond http://www.amelieke.com/index/Home.html

StudioSjef IsacvanHoornbeekstraat93 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoningbeganegrond x

DeBinnenstebuitenWegwijzer IsacvanHoornbeekstraat95 Gezondheidsenwelzijnszorg Portiekwoning1everdieping x

LocatieJacobGillesstraat JacobGillesstraat41 Gezondheidsenwelzijnszorg Portiekwoningbeganegrond x

KinderfysiotherapielocatieEnkschool JanBuschstraat6 Gezondheidsenwelzijnszorg Bijschoolin x

J.Klink JanBuschstraat39 Bouw Portiekwoning x

AutoExecutiveNL JohandeWittstraat15 Handel Rijwoning http://www.autoexecutive.nl/

sybaritephotography JohandeWittstraat16 Advisering,onderzoekenoverigespe Rijwoning http://www.sybarite.nl/photography/

R.Zalm JohandeWittstraat2 Advisering,onderzoekenoverigespe Rijwoning x

GuestConnectingService Jupiterstraat1 Verhuurroerendgoedenoverigezak Rijwoning x

MeritusGroep Jupiterstraat15 Advisering,onderzoekenoverigespe Rijwoning http://www.meritus.nl/body.php

VanDijkKoeriersbedrijf Jupiterstraat51e Vervoerenopslag Gallerijflatverdieping VooraluvervoervanPallets,Spoed,Documenten,Buitenland,Gekoeld,Drukw

L.P.BusinessUnitB.V. Jupiterstraat6 Financileinstellingen tweeonder1kap x

TheaterverenigingQuasi Jupiterstraat69 Cultuur,sportenrecreatie Portiekwoningverdieping http://www.quasizwolle.nl/

LudekingBeheerB.V. Jupiterstraat9 Advisering,onderzoekenoverigespe Rijwoning x

BroerPanelen Meppelerstraatweg103 Industrie Rijwoning x

A.A.Z.Restyle Meppelerstraatweg113 Handel Rijwoning x

NKKYDSGN Meppelerstraatweg115 Advisering,onderzoekenoverigespe Rijwoning http://www.nkkydsgn.nl/

StichtingtotBeheervanhetGezinaMetselaarFonds Meppelerstraatweg119 Overigedienstverlening Rijwoning

STICHTINGHEBBUS! Meppelerstraatweg15 Detailhandelwinkel EigengebouwBeganegrond http://www.hebbuszwolle.nl/


SchoonmaakbedrijfGoran Hogenkampsweg133 Verhuurroerendgoedenoverigezak Portiekflatverdieping x

P.HttnerVleesenMeer Hogenkampsweg137 Handel Portiekflatverdieping x

WoonenZorgcentrumArcadia Hogenkampsweg150 Gezondheidsenwelzijnszorg Heleflat x

VandeGeerFantasyEntertainment Hogenkampsweg191 Advisering,onderzoekenoverigespe Flatverdieping http://www.fantasyentertainment.nl/Van_de_geer_fantasy_entertainment_

BDKMedia Hogenkampsweg243 Advisering,onderzoekenoverigespe ? http://www.bdkmedia.nl/

JEidee Hornstraat14 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekflatverdieping http://www.jeidee.com/

FloramB.V. Hornstraat47 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekflatverdieping x

NOMADMAN IsacvanHoornbeekstraat38 Cultuur,sportenrecreatie Portiekwoningbeganegrond x

RemcoSchoppert IsacvanHoornbeekstraat42 Cultuur,sportenrecreatie Portiekwoningbeganegrond http://www.remcoschoppert.com/

MirtheLangelaanBeeldendKunstenaar IsacvanHoornbeekstraat59 Cultuur,sportenrecreatie Portiekwoning1everdieping http://www.mirthelangelaan.nl/

StichtingExtremeSportsPromotion IsacvanHoornbeekstraat65 Cultuur,sportenrecreatie Portiekwoningbeganegrond x

RegaloDelicato IsacvanHoornbeekstraat69 Horeca Portiekwoningbeganegrond http://www.regalodelicato.nl/

Amelieke IsacvanHoornbeekstraat70 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoningbeganegrond http://www.amelieke.com/index/Home.html

StudioSjef IsacvanHoornbeekstraat93 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoningbeganegrond x

DeBinnenstebuitenWegwijzer IsacvanHoornbeekstraat95 Gezondheidsenwelzijnszorg Portiekwoning1everdieping x

LocatieJacobGillesstraat JacobGillesstraat41 Gezondheidsenwelzijnszorg Portiekwoningbeganegrond x

KinderfysiotherapielocatieEnkschool JanBuschstraat6 Gezondheidsenwelzijnszorg Bijschoolin x

J.Klink JanBuschstraat39 Bouw Portiekwoning x

AutoExecutiveNL JohandeWittstraat15 Handel Rijwoning http://www.autoexecutive.nl/

sybaritephotography JohandeWittstraat16 Advisering,onderzoekenoverigespe Rijwoning http://www.sybarite.nl/photography/

R.Zalm JohandeWittstraat2 Advisering,onderzoekenoverigespe Rijwoning x

GuestConnectingService Jupiterstraat1 Verhuurroerendgoedenoverigezak Rijwoning x

MeritusGroep Jupiterstraat15 Advisering,onderzoekenoverigespe Rijwoning http://www.meritus.nl/body.php

VanDijkKoeriersbedrijf Jupiterstraat51e Vervoerenopslag Gallerijflatverdieping VooraluvervoervanPallets,Spoed,Documenten,Buitenland,Gekoeld,Drukw

L.P.BusinessUnitB.V. Jupiterstraat6 Financileinstellingen tweeonder1kap x

TheaterverenigingQuasi Jupiterstraat69 Cultuur,sportenrecreatie Portiekwoningverdieping http://www.quasizwolle.nl/

LudekingBeheerB.V. Jupiterstraat9 Advisering,onderzoekenoverigespe Rijwoning x

BroerPanelen Meppelerstraatweg103 Industrie Rijwoning x

A.A.Z.Restyle Meppelerstraatweg113 Handel Rijwoning x

NKKYDSGN Meppelerstraatweg115 Advisering,onderzoekenoverigespe Rijwoning http://www.nkkydsgn.nl/

StichtingtotBeheervanhetGezinaMetselaarFonds Meppelerstraatweg119 Overigedienstverlening Rijwoning

STICHTINGHEBBUS! Meppelerstraatweg15 Detailhandelwinkel EigengebouwBeganegrond http://www.hebbuszwolle.nl/

bijlage 2BanenwinkelKoninklijkeLandmacht Meppelerstraatweg19 Verhuurroerendgoedenoverigezak EigengebouwBeganegrond x

KoninklijkeLandmacht Meppelerstraatweg21 ? EigengebouwBeganegrond x

MiddelbosWoningstofferingv.o.f Meppelerstraatweg93 Handel Rijwoning x

LocatiePaulusBuysstraat PaulusBuysstraat22 Gezondheidsenwelzijnszorg Portiekwoning1everdieping x

FotografieAnkeOlthof PaulusBuysstraat50 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoningbeganegrond http://www.ankeolthof.com/

StichtingEcoMuze Radewijnsstraat10 Cultuur,sportenrecreatie EigengebouwBeganegrond x

StudioForte Radewijnsstraat10a Cultuur,sportenrecreatie EigengebouwBeganegrond x

AlevitischeCultureleVerenigingZwolle Radewijnsstraat12 Overigedienstverlening Deelvaneengebouwbeganegrondx

GeertGrooteHuisartsengroepspraktijk Radewijnsstraat2 Gezondheidsenwelzijnszorg EigengebouwBeganegrond x

AlgMuziekverenigingVoorwaarts Radewijnsstraat4 Cultuur,sportenrecreatie VrijstaandgebouwtjeBeganegrond x

JaryBeheerB.V. Radewijnsstraat8 Advisering,onderzoekenoverigespe Deelvaneengebouwbeganegrondx

KemerinkOrthopedie Radewijnsstraat8 Gezondheidsenwelzijnszorg Deelvaneengebouwbeganegrondhttp://www.kemerink.nl/PrimoSite/show.do?ctx=1257,347860&anav=34335

StichtingArtofLife Regelandisstraat1 Cultuur,sportenrecreatie Portiekwoningbeganegrond http://www.beeldendkunstenaar.com/index/

AEPMachineServices Regelandisstraat11 Handel Portiekwoning1everdieping http://www.aepmachineservices.nl/homeT.R.Fietje Regelandisstraat37 Onderwijs Portiekwoning3everdieping x

KoelmanTuinonderhoud Regelandisstraat58 Verhuurroerendgoedenoverigezak Portiekwoning1everdieping http://www.koelmantuinonderhoud.nl/

J.H.JonkerHoldingB.V. Regelandisstraat60 Financileinstellingen Portiekwoning2everdieping x

FANSB.V. Regelandisstraat60 Industrie Portiekwoning2everdieping xDCCDatacommunicatieComputers&Consultancy Ruusbroecstraat114 Handel Portiekwoning1everdieping x

Schilders&KlusbedrijfJaapdeJonge Ruusbroecstraat118 Bouw Portiekwoning3everdieping x

LetworyEvents Ruusbroecstraat132 Onderwijs Portiekwoning2everdieping http://www.gitaarleszwolle.nl

SjoekeMarijeWallendal Ruusbroecstraat161 Onderwijs Portiekwoning1e,2eof3e x

StichtingNijT Ruusbroecstraat161 Cultuur,sportenrecreatie Portiekwoning1e,2eof3e http://www.nijt.nl/pageid=332/Over_NijT.html

M.Stijnman Ruusbroecstraat187 Overigedienstverlening Portiekwoning1e,2eof3e http://www.hetgezondgeheel.nl/

Emoverder Ruusbroecstraat205 Gezondheidsenwelzijnszorg Eigengebouwbeganegrond http://www.emoverder.nl/

LegerdesHeilsWelzijnsenGezondheidszorg Ruusbroecstraat205 Gezondheidsenwelzijnszorg Eigengebouwbeganegrond x

2daymobile Ruusbroecstraat29 Detailhandelwinkel Portiekwoning? x

P.D.V.Luchtbodepostduiven Ruusbroecstraat3 Overigedienstverlening Eigengebouwbeganegrond x

DIBEBO Ruusbroecstraat30 Cultuur,sportenrecreatie Portiekwoning3everdieping http://www.dibebo.nl/

MarloesvanOmmen Ruusbroecstraat40 Cultuur,sportenrecreatie Portiekwoningbeganegrond http://www.marloesvanommen.com/

BoersemaBeeldTaal Ruusbroecstraat57 Cultuur,sportenrecreatie Portiekwoning1e,2eof3e x

Communicatieimpact Ruusbroecstraat68 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoning2everdieping http://www.communicatieimpact.nl/

GLinkITB.V. Ruusbroecstraat76 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoning2everdieping http://www.glinkit.net/


bijlage 2WebsitemetCMS Ruusbroecstraat88 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoningbeganegrond http://www.websitemetcms.org/

4you2 Schutkenstraat12 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoning2everdieping http://www.4you2.nl/

BorstMontage Schutkenstraat12 Bouw Portiekwoning2everdieping xFJMvanHellemondErfgoedprojectmanagement&Advies

Schutkenstraat13 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoning3everdieping http://www.fjmvanhellemond.nl/

Dreamrebeldesign Schutkenstraat15 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoning1everdieping http://www.dreamrebeldesign.com/

MOOI@Lies Schutkenstraat2 Overigedienstverlening Portiekwoningbeganegrond http://www.facebook.com/Mooiatlies/notes

Adzer Schutkenstraat28 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoning3everdieping x

ZwakvoorGebak Schutkenstraat30 Detailhandelinternet Portiekwoningbeganegrond http://www.zwakvoorgebak.nl/

IntunedCommerce Schutkenstraat34 Onderwijs Portiekwoning2everdieping http://www.intunedcommerce.nl/

Cinemer Schutkenstraat36 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoning3everdieping xJimmieHondenschoolGedragstherapieUitlaatserviceDierverzorging

Schutkenstraat37 Overigedienstverlening Portiekwoning1everdieping http://www.hondenschooljimmie.nl/

OptimaalOrganizing Schutkenstraat47 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoning3everdieping http://www.optimaalorganizing.nl/

Autasis Schutkenstraat48 Informatieencommunicatie Portiekwoning3everdieping x

HelloShalomCompany Schutkenstraat51 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoning1everdieping x

Zisomedia Schutkenstraat54 Informatieencommunicatie Portiekwoning2everdieping http://www.zisomedia.nl/

Sana,therapiepraktijk Schutkenstraat54 Gezondheidsenwelzijnszorg Portiekwoning2everdieping x

TIENFAAcupunctuur SimonvanSlingelandtpln1 Gezondheidsenwelzijnszorg Beganegrond xLuikKlassiekeHomeopathiepraktijkSvan SimonvanSlingelandtpln1 Gezondheidsenwelzijnszorg Beganegrond xJustforYou SimonvanSlingelandtpln10 Detailhandelinternet Verdieping http://www.royalshop.nl/

VerenigingvoorChrPrimOnderwijsZwolle SimonvanSlingelandtpln12 Onderwijs Beganegronddaarbovenwonen

Rhythm&Music SimonvanSlingelandtpln1720 Onderwijs Beganegronddaarbovenwonen http://www.rmmusic.nl/

HuttStreetMusic SimonvanSlingelandtpln23 Cultuur,sportenrecreatie Beganegronddaarbovenwonen x

Cre83D SimonvanSlingelandtpln34 Advisering,onderzoekenoverigespe Verdieping?? http://www.cre83d.com/

StichtingTacTMuziek SimonvanSlingelandtpln35 Cultuur,sportenrecreatie Verdieping?? http://www.tactmuziek.nl/

ArjanDunning SimonvanSlingelandtpln35 Onderwijs Verdieping?? http://www.arjandunning.nl/

KinderdagverblijfDeZeester SimonvanSlingelandtpln9 Gezondheidsenwelzijnszorg Beganegronddaarbovenwonen http://www.kdvdezeester.nl/

StichtingGeode SimonvanSlingelandtpln1 Gezondheidsenwelzijnszorg Beganegrond http://www.stichtinggeodezwolle.com/

TrsorLeMasseur SimonvanSlingelandtpln1 Gezondheidsenwelzijnszorg Beganegronddaarbovenwonen http://www.tresorlemasseur.nl/

CatjaBroekhoffKlassiekeHomeopathie SimonvanSlingelandtpln1 Gezondheidsenwelzijnszorg Beganegrond http://www.broekhoffhomeopathie.nl/

PraktijkvoorklassiekeHomoeopathieDoroteeFleurenSimonvanSlingelandtpln1 Gezondheidsenwelzijnszorg Beganegrond http://www.stichtinggeodezwolle.com/therapeuten/doroteefleuren

PBNManagementMuziekprodukties SimonvanSlingelandtpln13 Cultuur,sportenrecreatie Beganegronddaarbovenwonen http://www.pbnmusic.com/global/nl/werkwijze


WebsitemetCMS Ruusbroecstraat88 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoningbeganegrond http://www.websitemetcms.org/

4you2 Schutkenstraat12 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoning2everdieping http://www.4you2.nl/

BorstMontage Schutkenstraat12 Bouw Portiekwoning2everdieping xFJMvanHellemondErfgoedprojectmanagement&Advies

Schutkenstraat13 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoning3everdieping http://www.fjmvanhellemond.nl/

Dreamrebeldesign Schutkenstraat15 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoning1everdieping http://www.dreamrebeldesign.com/

MOOI@Lies Schutkenstraat2 Overigedienstverlening Portiekwoningbeganegrond http://www.facebook.com/Mooiatlies/notes

Adzer Schutkenstraat28 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoning3everdieping x

ZwakvoorGebak Schutkenstraat30 Detailhandelinternet Portiekwoningbeganegrond http://www.zwakvoorgebak.nl/

IntunedCommerce Schutkenstraat34 Onderwijs Portiekwoning2everdieping http://www.intunedcommerce.nl/

Cinemer Schutkenstraat36 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoning3everdieping xJimmieHondenschoolGedragstherapieUitlaatserviceDierverzorging

Schutkenstraat37 Overigedienstverlening Portiekwoning1everdieping http://www.hondenschooljimmie.nl/

OptimaalOrganizing Schutkenstraat47 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoning3everdieping http://www.optimaalorganizing.nl/

Autasis Schutkenstraat48 Informatieencommunicatie Portiekwoning3everdieping x

HelloShalomCompany Schutkenstraat51 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoning1everdieping x

Zisomedia Schutkenstraat54 Informatieencommunicatie Portiekwoning2everdieping http://www.zisomedia.nl/

Sana,therapiepraktijk Schutkenstraat54 Gezondheidsenwelzijnszorg Portiekwoning2everdieping x

TIENFAAcupunctuur SimonvanSlingelandtpln1 Gezondheidsenwelzijnszorg Beganegrond xLuikKlassiekeHomeopathiepraktijkSvan SimonvanSlingelandtpln1 Gezondheidsenwelzijnszorg Beganegrond xJustforYou SimonvanSlingelandtpln10 Detailhandelinternet Verdieping http://www.royalshop.nl/

VerenigingvoorChrPrimOnderwijsZwolle SimonvanSlingelandtpln12 Onderwijs Beganegronddaarbovenwonen

Rhythm&Music SimonvanSlingelandtpln1720 Onderwijs Beganegronddaarbovenwonen http://www.rmmusic.nl/

HuttStreetMusic SimonvanSlingelandtpln23 Cultuur,sportenrecreatie Beganegronddaarbovenwonen x

Cre83D SimonvanSlingelandtpln34 Advisering,onderzoekenoverigespe Verdieping?? http://www.cre83d.com/

StichtingTacTMuziek SimonvanSlingelandtpln35 Cultuur,sportenrecreatie Verdieping?? http://www.tactmuziek.nl/

ArjanDunning SimonvanSlingelandtpln35 Onderwijs Verdieping?? http://www.arjandunning.nl/

KinderdagverblijfDeZeester SimonvanSlingelandtpln9 Gezondheidsenwelzijnszorg Beganegronddaarbovenwonen http://www.kdvdezeester.nl/

StichtingGeode SimonvanSlingelandtpln1 Gezondheidsenwelzijnszorg Beganegrond http://www.stichtinggeodezwolle.com/

TrsorLeMasseur SimonvanSlingelandtpln1 Gezondheidsenwelzijnszorg Beganegronddaarbovenwonen http://www.tresorlemasseur.nl/

CatjaBroekhoffKlassiekeHomeopathie SimonvanSlingelandtpln1 Gezondheidsenwelzijnszorg Beganegrond http://www.broekhoffhomeopathie.nl/

PraktijkvoorklassiekeHomoeopathieDoroteeFleurenSimonvanSlingelandtpln1 Gezondheidsenwelzijnszorg Beganegrond http://www.stichtinggeodezwolle.com/therapeuten/doroteefleuren

PBNManagementMuziekprodukties SimonvanSlingelandtpln13 Cultuur,sportenrecreatie Beganegronddaarbovenwonen http://www.pbnmusic.com/global/nl/werkwijze

bijlage 2Alien'sKapsalon SimonvanSlingelandtpln16 Overigedienstverlening Beganegrond http://www.alienskapsalon.nl/

ProjectbureaubeeldendekunstWouterJohanvanLeeSimonvanSlingelandtpln22 Cultuur,sportenrecreatie Verdieping http://www.wouterjohanvanleeuwen.com/about/

PsychologenpraktijkInzicht SimonvanSlingelandtpln8 Gezondheidsenwelzijnszorg Beganegrond [email protected]

StichtingMarokkaanseProjektraad VanSchoonhovenstraat1 Overigedienstverlening Portiekwoningverdieping x

Pepijn1miljoenkeeropdefoto VanSchoonhovenstraat103 Overigedienstverlening Portiekwoningverdieping http://www.1miljoenkeeropdefoto.nl/

delta9 VanSchoonhovenstraat25 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoningverdieping http://www.delta9.nl/

DoretteBosCoaching VanSchoonhovenstraat55 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoningverdieping http://www.dorettebos.nl/

StichtingAandelenbeheerAlmere VanSchoonhovenstraat89 Financileinstellingen Portiekwoningverdieping x

S.O.L.B.V. VanSchoonhovenstraat89 Handel Portiekwoningverdieping x

ScheepvaartbedrijfStamZwiers"Anteros" VanUmmenstraat21 Vervoerenopslag Portiekwoning2everdieping x

YildirimBenzinestationsTexaco VanWevelinkhovenstraat101 Handel Eigengebouwbeganegrond xHetzwolskegelhuis VanWevelinkhovenstraat103 Cultuur,sportenrecreatie EigengebouwBeganegrond http://www.zwolskegelhuis.nl/

RestaurantStiloCafe VanWevelinkhovenstraat105 Horeca Beganegrond x

R.deVries VanWevelinkhovenstraat110 Handel Beganegrond x

PieterVeenstra VanWevelinkhovenstraat118 Handel Beganegrond xRegionaleVerenigingvoorAangepastSporten"DePeperbus"

Vornkenstraat12 Cultuur,sportenrecreatie Rijwoning http://revaspeperbus.nl/acms/

KleurenKracht Vornkenstraat2 Gezondheidsenwelzijnszorg Rijwoning http://www.kleurenkracht.com/

AtelierFrankvanderHoeven Vornkenstraat55 Cultuur,sportenrecreatie Portiekwoningverdieping http://www.frankvanderhoeven.nl/

MadebyChantal Vornkenstraat9, Cultuur,sportenrecreatie Portiekwoningverdieping http://www.madebychantal.nl/

DeHengelsportVisserijvereniging Zerboltpad2 Cultuur,sportenrecreatie EigengebouwBeganegrond http://dehengelsport.mijnhengelsportvereniging.nl/

A.G.TaxiZwolle Zerboltstraat14 Vervoerenopslag Portiekwoningverdieping http://www.agtaxi.nl/

GewoonZorg Zerboltstraat28 Gezondheidsenwelzijnszorg Portiekwoningverdieping http://www.gewoonzorg.nl/

NickGraphics Zerboltstraat56 Advisering,onderzoekenoverigespe Portiekwoningverdieping xA.T.Rietveld Zerboltstraat60 Onderwijs Grondgebondenwoningvrijstaand http://www.pianolessenaanhuis.nl/index.php/contactWijkcentrum Zerboltstraat61 Overigedienstverlening BeganegrondDierenkliniekDe5Olifanten Zerboltstraat61A Overigedienstverlening DeelvangebouwBeganegrond http://www.de5olifanten.nl/

MaatschapTandartspraktijkBakker Zerboltstraat61bTandartspraktijkGezondheidsenwelzijnszorg DeelvangebouwBeganegrond https://bakker.tandartsennet.nl/Default.asp?&HTTPSHASH=

FysiotherapieDiezeOost Zerboltstraat61c Gezondheidsenwelzijnszorg DeelvangebouwBeganegrond http://www.zwollefysio.nl/

OpenbareSchoolDeSpringplank Zerboltstraat63 Onderwijs EigengebouwBeganegrondHetMozaekAfdISBO Zerboltstraat63 Onderwijs EigengebouwBeganegrondObadjaschool(nevenlocatie) Zerboltstraat63 Onderwijs EigengebouwBeganegrond http://www.eliezerschoolzwolle.nl/


bijlage 3 data onderzoekB3.1 Leefbaarheid

Indicator Dieze-Oost Zw

Master thesis deel 3

Documents

Transcript of Master thesis deel 3