Mariëndael

Hannie van Beers & Ed Staal 14 maart 2014

Arbeidstoeleiding als onderdeel van

Levensloopbegeleiding

Hannie van Beers & Ed Staal 14 maart 2014

Mariëndael

•Brede scholengemeenschap voor voortgezet speciaal

onderwijs

•Wij geven onderwijs aan jongeren met een cluster 3

indicatie en aan jongeren met een cluster 4 indicatie

Scholengemeenschap Mariendael: wie zijn wij?

Mariëndael

•Leerlingen in de leeftijd van 13 tot 20 jaar

- met een meervoudige beperking

- met een lichamelijke beperking

- die langdurig ziek zijn

- met een autisme spectrum stoornis

- met andere psychiatrische problemen

Welke leerlingen bezoeken onze school?

Mariëndael

Arbeid

VMBO basis- en kaderberoepsgerichte leerweg

VMBO theoretische leerweg

HAVO

Schakelklassen

Schoolstructuur

Mariëndael

Praktijkblokken

O+ modules

Stages en leren op locatie (LOL)

Zorgstructuur

Maatwerk voor iedere leerling

Transitie ( wonen, werken, vrije tijd & relaties) Levensloopbegeleiding als onderwijsconcept

Wat maakt ons uniek?

Mariëndael

Mariëndael

Het diploma is niet zaligmakend of niet haalbaar

Leerlingen hebben meer nodig

Maar wat?

Hoe bieden we dat aan?

Je leert niet voor de school, maar voor het leven…

7

Mariëndael

Ingewikkelde samenleving

Negatief/irreëel zelfbeeld, somber toekomstperspectief

Weinig zelfinzicht

Gering vertrouwen in eigen mogelijkheden

Niet accepteren eigen beperking

Vermoeidheid, fysieke klachten

Beperkte zelfstandigheid

Voortdurend keuzes maken

Druk om te presteren

Inleiding

8

Mariëndael

Kind met

lichamelijke of meervoudige handicap

chronische ziekte

stoornis in het autistisch spectrum

Kost vaak meer tijd en ondersteuning; moet bewuster

op worden ingezet

Ontwikkeling gaat (niet) vanzelf

9

Mariëndael

Reflecteren op zichzelf

Verwerven van zelfinzicht

Ontdekken van drijfveren, kracht en kwaliteiten:

talenten

Fundament opbouwen om het heft van het leven in

eigen hand te nemen ondanks ziekte of handicap

Jongeren ondersteunen bij

10

Mariëndael

Veiligheid

Gezien worden

Begrepen worden

Verbondenheid

In dienst van de ontwikkeling

Zinvolheid van eigen inzet

Gericht op toekomst

Leerling is meer dan een

probleem

Pedagogische omgeving

11

Mariëndael

Ieder mens is auteur van het eigen leven

Zin en betekenis geven aan wat je ‘overkomt’

Leven op een manier die recht doet aan wie je bent

Onevenwichtigheid en crises horen bij het leven: hoe ga

je er mee om?

Bovengrens van wat een mens kan leren ligt niet vast

Intensieve samenwerking school, ouders en leerling

Een mens is niet, een mens wordt

12

Mariëndael

Leren leren

Leren kiezen

Leren leven

•Drie lijnen zijn nauw met elkaar verbonden. Met het één

werk je al gauw ook aan het andere

Levensloopbegeleiding, drie lijnen

13

Mariëndael

Reflectie op studiehouding

Aanleren studievaardigheden en –technieken

Benutten van onderwijsaanbod

Graag een leer- en ontwikkelweg willen gaan

Leren leren

14

Mariëndael

Reflectie op studiehouding

Aanleren studievaardigheden en –technieken

Benutten van onderwijsaanbod

Graag een leer- en ontwikkelweg willen gaan

Leren leren

15

Mariëndael

Studievaardigheden

Motivatie en concentratie

Leerstijlen

Huiswerk

Plannen

Zelfstandig werken

Samenwerkend leren

Verantwoordelijkheid nemen

Creatief omgaan met de gestelde eisen

Reflectie

Voorbeelden leren leren

16

Mariëndael

Kiezen begint bij zelfkennis

Oriëntatie op mogelijkheden

Ontwikkelen van haalbare perspectieven

- Studie- en beroepsrichting

- Wonen

- Vrijetijdsbesteding

- Relaties

- Levensbeschouwing

Leren kiezen

17

Mariëndael

•Wie ben ik? Wat kan ik? Wat wil ik?

- voorbereiding (maatschappelijke) stage

- kiezen voor in je vrije tijd

- oriëntatie op vervolg

- kwaliteiten in kaart brengen

- jezelf presenteren

- omgaan met geld

- verkiezingen

- levensbeschouwelijke vragen

Voorbeelden leren kiezen

18

Mariëndael

Verwerven van zelfinzicht, zelfwaardering en

zelfvertrouwen

Verwerven van vaardigheden om je in deze wereld uit

te drukken

Samen kunnen leven en werken met anderen

Biografisch onderzoek

Zelfverhaal stimuleren

Hoe sterker ieder groepslid op de eigen plek staat, des

te groter de kans dat ook de groep ‘sterk’ is

Leren leven

19

Mariëndael

Samenleven

- groepsvormende activiteiten

- samenwerkingsopdrachten

- intervisie

- vriendschap, relaties en seksualiteit

Levenskunst

- fragment ‘After life

- werken met een dummy

Levenslijn

-rots &water

- zelfconfrontatiemethode

- doelen stellen voor OPP

- plaats in de groep adhv foto’s

Voorbeelden leren leven

20

Mariëndael

TRA(nsitie)-uren op het rooster in alle klassen gegeven

door mentor/klassendocent

Leren leren, leren kiezen, leren leven

TRA-uren taal-exact

Tijd gecreëerd door extra jaar

Stuurgroep verzamelt, ontwikkelt en verspreidt

materiaal

Mentorenoverleggen

Studiecafé

Kwaliteiten personeel benutten

Doorlopende leerlijn ontwikkelen

Organisatie levensloopbegeleiding

21

Mariëndael

TRA in schema

22

Periode I wk 35 t/m 45

Leren leren Leren leven Leren kiezen

Zelfstandig werken De groep Jezelf in beeld

Periode II wk 46 t/m 04

Leren leren Leren leven Leren kiezen

Informatieverwerking De ander en ik Beroepen

Periode III wk 05 t/m 15

Leren leren Leren leven Leren kiezen

Samenwerken Ik Wensen

Periode IV wk 16 t/m 27

Leren leren Leren leven Leren kiezen

Inzet en motivatie Samen leven Conclusie en keuze

(terugkijken)

Mariëndael

Trajectbegeleiders stagebureau

Maatschappelijk werk

- wonen

- omgaan met geld

Psycholoog

- faalangst

- handicapbeleving

Didactisch ondersteuner

- presenteren

- plannen en organiseren

Autisme specialist

Rots & water

Drama

Leerlingcoaches

Inzet TRA+ mensen

23

Mariëndael

Voorbeeld tra+: Je zal het maar hebben!

24 Je zal het maar hebben

Mariëndael

•Mentor: meerdere leerlingen in de klas, waar zorgen over

waren, maar die zich niet open stelden voor hulpverleners

•Psycholoog: Ik geef op allerlei manieren (o.a. ook met

toneel) “Ik ben speciaal”, maar weet nooit of de verhalen

die leerlingen vertellen ook kloppen.

Het ontstaan

25 Je zal het maar hebben

Mariëndael

•Vraag van mentor aan psycholoog

•Kun je “ik ben speciaal” geven, maar dan niet uitsluitend

voor jongeren met ASS?

•Vraag van psycholoog aan mentor

•Kunnen we samenwerken, zodat we de theorie kunnen

koppelen aan de dagelijkse praktijk?

26 Je zal het maar hebben

Mariëndael

•Vraag van coördinator levensloopbegeleiding

•Kunnen we samen een lessenreeks ontwikkelen, die ook

bruikbaar is in de TRA-lessen van andere groepen?

Levensloopbegeleiding

27 Je zal het maar hebben

Mariëndael

•Leerlingen krijgen inzicht in

•Eigen beperkingen

•Beperkingen van klasgenoten

•En leren hiermee om te gaan

Wat willen we bereiken?

28 Je zal het maar hebben

Mariëndael

• Kennis over de verschillende aandoeningen

- Wie heeft wat?

- Wat herken je?

- Mis je bepaalde zaken?

Hoe kom ik mijn beperking tegen, positief en/of

negatief?

- Gevolgen voor leren

- Gevolgen voor je gedrag of je gevoel

- Wat zijn mijn kwaliteiten?

Inhoud

29 Je zal het maar hebben

Mariëndael

•Klas 2B

•13 jongens

•Geen praters

•Drukke klas

•Gevaar voor meegaan in negatief gedrag

•Geprobeerd hier werkvormen bij te zoeken

•Aan de hand van feedback van de leerlingen (duimen)

werkvormen aangepast

De klas

30 Je zal het maar hebben

Mariëndael

•Leerlingen deden goed mee

•Vertelden goed en eerlijk over hun eigen beperkingen

•Stelden goede vragen

•Toen een leerling vertelde over zijn ziekte werd een andere leerling

misselijk

•Leerlingen vonden dat er te lang gepraat moest worden

•De meeste werkvormen vonden ze niet interessant

•Kaartjes leggen was wel interessant, maar te moeilijk

•Gezelschapsspelletjes waren wel leuk, zolang we niet doorvroegen

•Is dit een houding? Vinden ze het ‘stom’ omdat het te bedreigend

was, te dichtbij kwam?

Ervaringen tijdens de lessen

31 Je zal het maar hebben

Mariëndael

•Een leerling vertelde een nacht slecht geslapen te hebben,

omdat een verhaal hem aan het denken had gezet

•Ouders gaven aan dat het veel losmaakte: emotioneel

gedrag, verhalen die veel indruk gemaakt hebben

•

Ervaringen na de lessen

32 Je zal het maar hebben

Mariëndael

•Leerlingen kennen psycholoog en staan open voor contact

•Psycholoog kent klas dus kan gemakkelijker meedenken

•We hebben iets in beweging gezet; voor deze groep, met

dit ontwikkelingsniveau, is waarschijnlijk niet meer

haalbaar

•Leerlingen geven eerlijkere en uitgebreidere antwoorden

doordat de mentor aanwezig is

•Mentor, psycholoog en leerlingen leren elkaar beter

kennen. Levert nieuwe informatie op.

De opbrengst

33 Je zal het maar hebben

Mariëndael

•

Handen en voeten

34

Mariëndael

•Hoogtevrees

•Kleurenblindheid

•Spierziekte (vanuit de elektrische rolstoel)

•ADHD

•Gilles de la Tourette

•Spina Bifida

•Syndroom van Asperger

•Et cetera

Met welke beperking kun je nog als schoolpsycholoog werkzaam zijn?

35 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

Mariëndael

Wieteke

36

Mariëndael

Organogram Mariëndael

37 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

Arbeid

TL/Havo

Onderbouw Praktijkstroom 1 BBL / KBL 1 Leerjaar 1

Praktijkstroom 2 BBL / KBL 2 Leerjaar 2

Havo 3

Bovenbouw Praktijkstroom 3 Eco3, MT3, Z&W3 TL3 / Havo4 Schakel

Praktijkstroom 4 Eco4, MT4, Z&W4 TL4 / Havo 5 Op Maat

Praktijkstroom 5 (Eco5, MT5, Z&W5) (TL5 / Havo 6)

(Praktijkstroom 6)

Mariëndael

•7 collega’s

•Bewuste keuze stages

•Bewuste keuze centrale positie

•Specialisatie

•Achtergrond in re-integratie

•Een been in school

•Een been in bedrijfsleven en wetgeving

•

Stagebureau Mariëndael

38 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

Mariëndael

•Stages

•Beroepsinteresse onderzoek

•Leren Op Locatie

•Vormgeven onderwijs

•Decanaat

•Spil in het web

•Vormgeven leerling trajecten

Werkzaamheden

39 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

Mariëndael

• Wat kun je zelfstandig?

Doel

40 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

Mariëndael

•Wie heb je daarvoor nodig

Ondersteuning

41 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

Mariëndael

• Wat wordt jouw traject?

Trajectkeuze

42 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

Mariëndael

Netwerk

43 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

Mariëndael

•Dromen

•Toekomst gesprekken

•Straaljager piloot

•Realisme

•Kansen

Werk

44 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

Mariëndael

Arthur

45

Mariëndael

•

Wat kan wel, wat kan niet?

46 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

Mariëndael

•

Hier wel eens aan gedacht?

47 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

Mariëndael

•

Werkelijkheid of fictie?

48 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

Mariëndael

•

Zou het dan toch?

49 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

Mariëndael

•

Zeg nooit ‘nooit’!

50 Arbeidstoeleiding als onderdeel van Levensloopbegeleiding

Mariëndael

•Heb geloof in je leerling

•Durf mee te dromen met de leerling

•Wat niet kan is nog nooit gebeurd

•Wees creatief, organiseer, leg je oor te luister, laat je

informeren

•Denk in oplossingen

•Onze leerling is het waard!

De rechten van het kind

51

Mariëndael

Vragen? Info:

h.vanbeers@mariendael.nl of

e.staal@mariendael.nl

52

Mariëndael

•Leerling stroomt in in Havo 4.

•Heeft Asperger en wil het leger in.

•Hoe ga je het gesprek met hem aan?

•Welke vrage ga je stellen?

Opdracht

53

Mariëndael

Gebruik je medicatie?

Beroep van ouders?

Vanwaar de fascinatie voor leger?

Waar denk je aan: landmacht, luchtmacht, marine?

Wat denk je allemaal te gaan doen in het leger?

Welke functie zou je willen hebben in het leger?

Op welke school heb je hiervoor gezeten en wat was de

reden dat je bij ons op school kwam?

Doe je aan sport?

Vakkenpakket?

Heb je al eens open dagen bezocht?

Hoe reageert hij op opgelegde structuur die anders is

dan hij zelf bedacht had?

Ben je wel eens een week van huis geweest, zonder

ouders, en hoe ging dat?

Welke vragen hadden wij?

54

Mariëndael

•Leerling met neurofibromatose, 16 jaar.

•Cognitieve problemen: nonverbale leerproblemen.

•Vraagt zich af welk beroep bij hem zou passen.

Hoe ga je het gesprek aan?

Welke vragen ga je stellen?

Wat ga je doen?

Opdracht

55

Mariëndael

Beroepskeuze interessetest: goede test uitkiezen!

(niveau)

Nagaan op welk niveau hij nu onderwijs volgt en wat de

sterke en zwakke kanten zijn op cognitief gebied

Vragen nav test:

Wat zijn je kwaliteiten?

Wat zijn je valkuilen?

Wat doe je in je vrije tijd? Lid van club of vereniging?

Check contacten in thuissituatie

Moet hij thuis weleens helpen, klussen doen? Durft hij

zelfstandig de deur uit?

Als ik je over 10 jaar tegenkom, wat doe je dan?

Traject uitzetten en verdelen in stappen

Welke acties ondernamen wij?

56

Mariëndael

•Meisje, 17 jaar, VMBO-T

•Misvormd gezicht

•Wil ‘zorgen’ in haar toekomstige beroep

•Welke stages zou je haar aan kunnen bieden?

Opdracht

57

Mariëndael

•Welke plek in de zorg zou bij haar passen?

•Beroepen die misschien niet kunnen:

schoonheidsconsulente, klassenassistent middelbare

school

•Wel: continuïteit in contacten, klant moet mens achter

gezicht leren kennen.

•In begin onzeker: eerste stage in manege voor aangepast

paardrijden

•Daarna stage op activiteitengroep voor verstandelijk

gehandicapten met gedragsproblemen

•Wil activiteitenbegeleidster worden

Welke stages heeft ze gelopen?

58