1

FILMMUZIEKMAGAZINE

DANIEL PEMBERTON - Componist van The Man from U.N.C.L.E.

NUMMER 183 – 44ste

JAARGANG – JULI 2015

2

Score 183

Juli 2015

44ste

jaargang

ISSN-nummer: 0921-

2612

Het e-zine Score is een

uitgave van de stichting

Cinemusica, het

Nederlands Centrum

voor Filmmuziek

Informatienummer:

+31 050-5251991

E-mail:

p.stevelmans@home.nl

Kernredactie: Paul

Stevelmans en Sijbold

Tonkens

Aan Score 183 werkten

mee: Paul Stevelmans,

Sijbold Tonkens

Eindredactie: Paul

Stevelmans

Vormgeving: Paul

Stevelmans

Met dank aan: Daniel

Pemberton, Luk Mon-

saert, MovieScore

Media

FILMMUZIEKMAGAZINE

REDACTIONEEL

De meest dramatische gebeurtenis van de afgelopen tijd op

het gebied van filmmuziek is zonder enige twijfel het dode-

lijke ongeluk van James Horner. De Amerikaanse filmcom-

ponist genoot onder het grote publiek een rotsvaste reputatie

hetgeen onder meer bleek uit de populariteit van zijn compo-

sities waarnaar steeds met grote verwachtingen werd uitgeke-

ken. We staan in deze Score stil bij het vroegtijdig heengaan

van deze geliefde en getalenteerde componist die met zijn

muziek voor Titanic een verkooprecord behaalde. Dat was

nog in tijden waarin cd's massaal werden gekocht. Een andere

filmcomponist die in deze editie van Score voorkomt, is al-

weer vijftien jaar geleden van ons heengegaan. Zijn vrucht-

bare jaren liggen inmiddels meer dan een halve eeuw achter

ons, maar door een recente cd met drie van zijn scores is het

goed dat hij weer onder de aandacht komt, want ook hij was

een getalenteerd kunstenaar. Zijn naam: George Duning.

Grote verwachtingen zijn er op dit moment voor de score die

Daniel Pemberton schreef voor The Man from U.N.C.L.E. Hij

zet het werk van voornoemde titanen voort ....... wat u kunt

lezen in een interview met hem op de volgende pagina's.

INHOUDSOPGAVE

3 Interview met Daniel Pemberton

8 In memoriam: James Horner

11 George Duning - Portret

16 Boekbespreking

18 Recensies

3

MUZIEK ZOALS DIE NOOIT EERDER TE HOREN WAS

INTERVIEW MET DANIEL PEMBERTON

Hoewel hij al een enorme hoeveelheid scores voor televisie en een enkele voor film op zijn

naam had staan, brak Daniel Pemberton twee jaar geleden pas echt door met zijn inventieve,

sfeervolle score voor The Counselor van Ridley Scott. Opeens was Pemberton in de filmwe-

reld een begrip, daarbij extra geholpen door de Discovery Award die hij vorig jaar won tij-

dens de World Soundtrack Awards. Dat hij tot de eredivisie is doorgedrongen bewijst zijn

muziek voor de nieuwe film van Guy Ritchie, The Man from U.N.C.L.E., die volgende maand

in roulatie gaat in Nederland.

Daniel Pemberton met zijn Discovery Award,

Gent 2014 (foto: Luk Monsaert).

De weg naar The Man from U.N.C.L.E. be-

gon voor Daniel Pemberton (1978) ruim

twintig jaar geleden met twee afleveringen

uit de tv-serie Lonely Planet. Echt van start

ging hij vier jaar later met een imposante

reeks scores voor korte en lange films, do-

cumentaires en series, voor het merendeel

voor de Britse televisie. Pemberton over

deze beginjaren: ‘Tja, ik ben inmiddels al

een veteraan. Ik doe dit werk nu al twintig

jaar, wat eigenlijk best gek is. Als ik eraan

denk: twintig jaar ....... Maar ik heb een

hoop geleerd door aan zoveel mogelijk

projecten te werken. Je kunt wel veel ken-

nis opdoen met een studie, maar erachter

komen hoe jouw muziek in films werkt,

hoe je een bepaald geluid moet creëren, dat

werkt allemaal beter in de praktijk. En dan

besef je opeens dat je iets kunt wat vijf jaar

eerder nog onmogelijk leek.’ Al tijdens

zijn late tienerjaren was hij druk bezig met

muziek maken en daar leek maar geen

einde aan te komen, wat voor zijn oplei-

ding fataal was. ‘Ik deed steeds meer van

die maffe opdrachten en omdat die in de

smaak vielen, werd ik steeds weer opnieuw

gevraagd. Ondertussen begon ik een uni-

versitaire studie en nam ik een jaar vrij

omdat ik erachter wilde komen of ik met

mijn muziek verder kon en nu ben ik nog

steeds met verlof. Ik ga nooit meer naar de

universiteit .......’

Dankzij die vele opdrachten voor de Britse

televisie kon Pemberton zijn muzikale ta-

lenten verfijnen en perfectioneren. ‘Ik denk

dat ik heel veel geluk heb gehad met deze

leerschool in de late jaren '90 aangezien

voor de televisie in Groot-Brittannië des-

tijds de meest uitzinnige muziek werd ge-

maakt. Ik nam bijvoorbeeld risico's door te

experimenteren en te schrijven op een an-

dere manier dan toen gebruikelijk was

waardoor ik een zekere reputatie kreeg. Nu

zouden ze dat niet meer doen omdat men

in de televisiewereld een stuk voorzichtiger

is geworden.’ Tussen het vele televisie-

werk door deed Pemberton slechts een paar

scores voor films. Met The Awakening

(2011) van Nick Murphy nam zijn filmcar-

rière een serieuze start. Waarom deed hij

tot dan toe zo weinig filmwerk? ‘Het is erg

moeilijk om in de filmwereld een plek te

vinden. Je hebt iemand nodig die met jou

een risico wil aangaan. Ik had het geluk dat

Nick Murphy en Ridley Scott dat deden.

Als je je dan hebt bewezen wordt iedereen

4

om je heen een stuk rustiger. Films maken

is een onvoorspelbare onderneming want

er is veel geld mee gemoeid. Natuurlijk

kunnen filmmakers een fantastische score

krijgen van een debuterend componist,

maar angst en onzekerheid overheersen

hier toch in de eerste plaats.’

Experimenteren

Vóór The Awakening had Pemberton al

met Murphy gewerkt voor de tv-serie Oc-

cupation (2009). Voor de in de jaren '20 in

Engeland zich voltrekkende gothic horror-

film kon Pemberton naar hartenlust expe-

rimenteren. ‘Ik probeer voor elk nieuw

project steeds een unieke geluidswereld te

scheppen. Al in het beginstadium wilde ik

vanwege de geesten in de film niet dat de

muziek elektronisch zou klinken zoals je

dat kunt verwachten van elektronica. Ik

mag graag mijn instrumenten creëren in de

vorm van samples of vreemde geluiden

maken (tikt tegen een glas) en die dan uit-

rekken waardoor ongemakkelijke geluiden

ontstaan. Daarnaast gebruikte ik opname-

apparaten om rare geluiden mee op te ne-

men die klonken als mistige geluiden of

geluiden van geesten die we als startpunt

konden gebruiken voor het universum van

de film. Ik maak graag dingen die het pu-

bliek nooit eerder heeft gehoord. Naast de-

ze elektronische en samplevoorbeelden heb

ik altijd een grote voorliefde gevoeld voor

orkestrale muziek en het schrijven van me-

lodieën. Beide muzikale wijzen van bena-

dering heb ik samengevoegd voor de mu-

ziek van The Awakening.’

Die samensmelting geeft de film een lugu-

bere, onwereldse dimensie mee. Pemberton

prijst in dit opzicht regisseur Murphy:

‘Nick is een geweldige regisseur die de

kracht van muziek echt begrijpt. Hij geeft

je de ruimte en hij weet wanneer je muziek

moet gebruiken onder de beelden. Achter

elke grote score zit volgens mij een grote

regisseur, omdat hij de componist de vrij-

heid geeft om iets groots te creëren dan

wel de film de ruimte geeft om boeiende

muziek naast zich te dulden.’ Maar de film

heeft ook een verhaallijn zonder angstaan-

jagende geestesverschijningen. ‘Het was

niet alleen horror, het verhaal ging ook

over de Eerste Wereldoorlog en over ver-

lies; beide zijn emotionele elementen die

verder gaan dan de gebruikelijke horror.

Zoiets vind ik veel boeiender dan louter

enge muziek schrijven.’

The Awakening kan gerust een herstart van

Pembertons carrière in de filmwereld wor-

den genoemd en fungeerde als zodanig als

een ideaal visitekaartje. De componist leg-

de zijn ziel en zaligheid in de score en het

budget werd volledig uitgegeven aan een

vol orkest en een koor en zonder gebruik te

maken van gesamplede strijkers. ‘Ik wilde

alles zo goed mogelijk laten klinken. Ik

heb zes maanden aan deze score gewerkt

en er niet aan verdiend, maar cruciaal was

dat de juiste persoon de film zag en dat

was Ridley Scott.’ Via Scotts vaste editor,

Pietro Scalia, kwam Pemberton in contact

met de regisseur van Gladiator. Pember-

ton: ‘Aan het einde van onze eerste ont-

moeting vertelde hij me dat hij het vak van

regisseur had geleerd door reclamefilmpjes

te maken. ‘Dat was mijn leerschool,’ zei

hij, ‘en jij hebt hetzelfde gedaan voor te-

levisie.’ En inderdaad, op dat moment had

ik voor ontelbaar televisieprogramma's ge-

werkt.’ Een week later werd Pemberton uit

bed gebeld door Scalia met de mededeling

5

dat Scott hem wilde voor zijn volgende

film, The Counselor (2013). Of hij binnen

anderhalf uur naar de studio kon komen.

‘Is dit werkelijkheid? Dat was een van die

telefoontjes die ik voor altijd zal onthou-

den. Ik lag in mijn slaapkamer en dacht:

bevind ik mij in een bizarre droom? An-

derhalf uur later was ik in de montageka-

mer en begon ik aan de score te werken.

Ongelofelijk! Sommige van mijn favoriete

scores aller tijden zijn voor films van Rid-

ley Scott: Alien van Jerry Goldsmith, Gla-

diator van Hans Zimmer en Blade Runner

van Vangelis. Die laatste film veranderde

mijn leven. Ik heb zelfs in mijn slaapkamer

een plaat gemaakt die niemand ooit heeft

gehoord toen ik zeventien was en die als

een soort eerbetoon voor Blade Runner

dient. Ik had nooit durven dromen dat ik

ooit als componist zou werken voor deze

regisseur. Voor mij was dat een bijzondere

eer.’

Draden

The Counselor is een met sterren als Brad

Pitt, Penélope Cruz en Michael Fassbender

bevolkte thriller die even bizar als cool

overkomt, niet in de laatste plaats door een

script van Cormac McCarthy. De film

speelt zich grotendeels af langs de grens

tussen de Verenigde Staten en Mexico.

Ook onder Scott kon Pemberton zijn ex-

perimenteerlust op de muziek loslaten.

‘Draden spelen her en der een rol in de

film en daarom wilde ik die onbewust laten

klinken in delen van de score. Tijdens de

opnamen gebruikten we heel wat draden

om er bijzondere geluiden mee te maken.

Met mijn gitaar maakte ik zo aparte ge-

luidseffecten. Ook was het een film die het

vooral van de dialogen moest hebben en zo

diende ik muziek te schrijven die voldoen-

de ruimte bood aan die dialogen, muziek

op de achtergrond dus die ook vrees diende

uit te drukken want de film is nogal duis-

ter.’

Over de samenwerking met de geridderde

regisseur heeft Pemberton niets dan lof.

‘Die was heel goed. Hij stond altijd open

voor suggesties. Ik ging ervan uit dat ik als

relatief onervaren filmcomponist onder de

duim zou worden gehouden. Echter, hij

wilde steeds weten wat ik over bepaalde

scènes dacht of hoe ik iets wilde aanpak-

ken. Ik zei dan: zo wil ik het doen en ter-

wijl er werd gemonteerd, schreef ik thuis

in mijn krakkemikkige studio een hele

hoop materiaal, stuurde dat op en dat werd

dan in de film gebruikt. Sommige stukken

deden het goed en andere niet. We overleg-

den waarom ze wel of niet werkten en heel

langzaam begin je dan een specifieke taal

voor de film te creëren. Deze wijze van

werken beviel me wel al was het een lang-

durig en vermoeiend scheppingsproces.

Beeld uit The Counselor.

Een matig filmcomponist maakt zijn

opwachting heel laat in het proces en

produceert dan binnen twee weken een

score. Dat is een luizenleven vergeleken

met iemand die negen maanden in dienst

staat van een film. Maar de resultaten van

iemand die zo nauw met een filmmaker

werkt zijn vele malen beter omdat je beter

kunt onderzoeken of je muzikale ideeën

werken. Juist dat spreekt me aan: proberen

een andersoortig geluid te vinden dat nooit

eerder is toegepast.’ Was er ook wel eens

een verschil van mening ten aanzien van de

muziek? ‘Hij was open genoeg om met mij

van mening te verschillen. Hij is niet alles-

bepalend wat de muziek betreft, hij heeft

een luisterend oor. En hij geeft je ruimte

om iets verkeerd te doen. Uiteindelijk heeft

hij me heel veel zelfvertrouwen gegeven.’

6

Cameron Diaz, Penélope Cruz, Brad Pitt, Javier Bardem en Michael Fassbender.

Naast sommige merkwaardige geluiden be-

vat de score van The Counselor heel veel

verschillende melodieën. De invloed van

Pembertons televisieverleden is hier merk-

baar. ‘Door mijn vele televisiewerk heb ik

geleerd de aandacht van het publiek direct

te vangen. Op deze wijze probeer je de

sfeer heel snel te pakken en ideeën snel uit

te werken. Bij een film als The Counselor

zitten zoveel verschillende verhaalelemen-

ten dat ik evenzoveel melodieën heb ge-

componeerd.’ Een opmerkelijk instrument

is de Mexicaanse gitaar die regelmatig te

horen is. ‘Er is een vrachtwagen volgela-

den met drugs in de film. Pietro stelde voor

de vrachtwagen een thema te geven. Hoe

klinkt een vrachtwagen? Moet ik muziek

maken voor een vrachtwagen? En zo kreeg

de vrachtwagen een eigen thema. De

vrachtwagen is het enige ‘personage’ dat

overal mee wegkomt terwijl de andere per-

sonages de vreselijkste dingen meemaken

of ze doen anderen iets vreselijks aan.

Niets van dat alles voor de vrachtwagen

die zich zorgeloos door de film voortbe-

weegt. Als ik deze waanzinnige track hoor,

dan denk ik bij mezelf: hoe is die in de

film terechtgekomen? Het thema heeft een

Mexicaanse klankkleur. Een langere versie

is te horen tijdens de aftiteling.’

U.N.C.L.E.

Een film voor Ridley Scott staat uitstekend

op je cv. Dat moet Pemberton snel hebben

gemerkt, want hij werd al gauw door een

grote naam van een jongere generatie ge-

vraagd om de muziek te doen: Guy Rit-

chie. Voor diens nieuwe film The Man

from U.N.C.L.E. was hij bijna een jaar lang

aan het werk. Over het resultaat is hij ui-

terst tevreden: ‘De film speelt zich af in de

jaren '60, heel stijlvol en met een flinke do-

sis humor. Die ingrediënten heb ik gepro-

beerd te verwerken in de muziek. Wat ik in

feite heb nagestreefd is een typische jaren

'60 sound. We hebben de muziek opgeno-

men gedurende drie weken in Abbey Road,

bij uitstek de studio van de jaren '60. Al-

leen hier hadden we de score kunnen opne-

men. We hebben gebruikgemaakt van al-

lerhande spullen uit die jaren: die bureaus,

tapemachines, echoruimten, piano's uit die

tijd. Ook dit is een score zoals ik die nooit

eerder heb gedaan. We hebben elk geluid

individueel opgenomen en niet met een

groot orkest waarbij ieder lid gelijktijdig in

de opnameruimte is. Iedere muzikant werd

ter plekke apart opgenomen. Al met al was

dit wellicht een van de leukste opnameses-

sies waarbij ik betrokken ben geweest. Ik

ben heel erg in mijn nopjes met wat ik heb

7

Henry Cavill en Armie Hammer in The Man from U.N.C.L.E.

bereikt voor deze best wel monumentale

productie.’

Waarin bestond bij deze film het experi-

ment? ‘We wilden erg sixties klinken, zon-

der daarbij elektronisch te werk te gaan.

Het experimentele van deze score zit hem

in het feit dat we bepaalde scènes op ver-

schillende wijzen van muziek wilden

voorzien. Bij sommige scènes heb ik elke

denkbare stijl toegepast teneinde uit te

komen bij wat het beste zou werken.’ Bij

muziek uit de jaren '60 denk je al gauw aan

The Beatles, The Rolling Stones en The

Who. Zitten invloeden van deze groepen in

de score? ‘Al deze bands zijn grote invloe-

den geweest. Eigenlijk heeft iedereen zijn

invloed gehad: van The Beatles tot Lalo

Schifrin, van klassieke filmscores van

Morricone tot westernmuziek en van die

gekke Japanse drummuziek. Het geheel

werkt als een muzikale explosie.’ Hebben

we dit echt nooit eerder gehoord? ‘Nou, je

hebt het wel eerder gehoord, maar sinds

lange tijd niet meer in de bioscoop.’

Wat heeft deze film voor je carrière be-

tekend? ‘Ik denk wel iets goeds. Ik schrijf

liever tien goede scores voor films die geen

groot succes hebben dan voor tien block-

busters die veel geld opleveren maar mu-

zikaal gezien niets voorstellen. Kijk maar

eens naar een van mijn favoriete compo-

nisten: Ennio Morricone. Je wilt niet

luisteren naar een score met de achter-

liggende gedachte: de bijbehorende film

heeft 200 miljoen dollar opgebracht. Nee,

het gaat mij er vooral om dat de muziek me

aanspreekt.’ Met landgenoot Danny Boyle

werkt Pemberton momenteel samen aan

een biografische film over Steve Jobs. De

componist is nu daadwerkelijk doorge-

stoten naar de eredivisie.

PS

8

EEN COMPONIST VOOR ALLE SEIZOENEN

IN MEMORIAM: JAMES HORNER

Het komt niet zo vaak voor dat een voor-

aanstaand filmcomponist door een nood-

lottig ongeluk aan zijn einde komt. James

Horner had vorige maand de twijfelachtige

eer te logenstraffen dat filmcomponisten

altijd vredig hun laatste adem uitblazen.

Op maandag 22 juni stortte hij met zijn

eenpersoonsvliegtuig neer in Santa Barbara

County. Op slechts 61-jarige leeftijd. Uit-

geschreven was hij nog lang niet, blijkens

de twee films met zijn muziek die later dit

jaar nog moeten uitkomen. Ook werden

eerder dit jaar twee concertante werken

van zijn hand in Engeland voor het eerst

opgevoerd. Die klassieke dimensie horen

we ook in de laatste score die tijdens zijn

leven te horen was, Jean-Jacques Annauds

Le dernier loup. In datzelfde Engeland

genoot Horner, in 1953 in Los Angeles

geboren als zoon van de vermaarde pro-

duction designer Harry Horner, een groot

deel van zijn muzikale opleiding. Na vol-

tooiing van zijn studie in zijn geboortestad

begon hij al op zeer jonge leeftijd met het

componeren voor film, te beginnen met

The Watcher in 1978. Al met zijn derde

score - The Lady in Red (1979) - trok hij de

aandacht en in de vele decennia daarna zou

hij die aandacht keer op keer op zich weten

te vestigen met tegen de 150 scores voor

films in zowat alle denkbare genres: van

actiefilms, fantasyfilms tot komedies, ro-

mantische films, thrillers, oorlogsfilms,

sciencefictionfilms etc. Zijn veelzijdigheid

was ook te horen in het afwisselen van

grootse producties als The Perfect Storm

(2000) met verstilde films als Iris (2001).

1995 was mogelijk het hoogtepunt van zijn

carrière toen niet minder dan zes films met

zijn muziek werden uitgebracht. Voor twee

daarvan ontving hij Oscarnominaties: Bra-

veheart en Apollo 13. Hij verloor in beide

gevallen en, gekoppeld aan het feit dat hij

voor alles een heel geliefd filmcomponist

was onder het grote publiek, zo werd deze

omissie welhaast als een schoffering op-

gevat. Dat hij twee jaar later alsnog een

Oscar zou winnen, werd door velen als een

te-rechte correctie beschouwd, ook al

waren de film (Titanic) en de score zelf

volgens puristen van mindere kwaliteit.

Horner won nog een tweede beeldje, voor

het beste liedje. Het heeft er altijd op

geleken dat vooral dat met Will Jennings

geschre-ven My Heart Will Go On hem aan

die dubbele overwinning heeft geholpen.

Zijn output na Titanic is wat afgenomen.

Er verschenen minder scores, maar Hor-

ners aanzien was zo groot dat naar elke

nieuwe score van hem vol verwachting

werd uitgekeken. Een laatste hoogtepunt

uit zijn abrupt afgebroken carrière is onge-

twijfeld de muziek voor Avatar (2009),

waaraan hij naar eigen zeggen twee jaar

heeft gewerkt. Op de volgende pagina's

kijken twee redacteuren terug op het rijke

œuvre van de betreurde componist. Zij kie-

zen hun favoriete scores van Horner en

leggen hun keuze ook uit.

PS

9

KRULL EN WILLOW

Op 29-jarige leeftijd werd James Horner

door regisseur Peter Yates aangesteld voor

de muziek voor Krull (1983). Men ver-

wachtte veel van de jonge componist. Zelfs

met behulp van orkestrator Greig McRit-

chie werd het nog een hele kluif. James

werd ziek maar moest toch door met het

componeren van massieve stukken voor

The London Symphony Orchestra en The

Ambrosian Singers (waar hij kort daarvoor

succesvol mee had samengewerkt voor

Brainstorm). Horner schreef uiteindelijk

meer dan 90 minuten prachtige muziek

voor de film. Als klassiek opgeleide com-

ponist heeft hij goed geluisterd naar The

Planets van Gustav Holst. Maar die vinden

we in Star Wars ook terug. Door de jaren

heen kreeg Horners score voor Krull een

eigen leven. Het werd één van zijn meest

populaire werken. Zowel het liefdesthema

als de actiemuziek zijn van een grote

schoonheid. Hij moest zich bewijzen en

deed dat in deze score met verve. Helaas

hebben de soundtrackverzamelaars hem in

het begin vooral bekritiseerd omdat hij qua

stijl te veel zou jatten van John Williams

en Jerry Goldsmith. Persoonlijk vind ik het

wel meevallen en ben ik van mening dat

Horner vanaf het begin juist een eigen stijl

heeft. Iets wat je bijna niet meer hoort

tegenwoordig.

In 1988 regisseerde Ron Howard de film

Willow. Het verhaal gaat over een dwerg

(geen Hobbit) die een cruciale rol moet

spelen bij de bescherming van een speciale

baby tegen een boze koningin. James Hor-

ner schreef een magistrale score voor koor

en orkest. Weer horen we The London

Symphony Orchestra en The Ambrosian

Singers. Typerend voor Horners muziek is

het gebruik van de shakuhachi, een Japanse

fluit. Dit instrument duikt regelmatig op in

diverse scores van hem. Ook hier is de or-

kestrator weer Greig McRitchie. Ook hem

komt de eer toe voor de muziek van Wil-

low. De score is groots met mooie melo-

dieën en met veel koperwerk in de orkes-

tratie. Avontuur en actie worden hier rij-

kelijk muzikaal ondersteund op een gedurf-

de manier die Horner uniek maakt. Willow

en Krull zijn mijn favoriete scores van hem

met Aliens op de derde plaats. Ik zal hem

echt missen.

ST

10

HOUSE OF SAND AND FOG EN BRAVEHEART

Een van Horners meest bezielende en

knappe composities is de muziek die hij

schreef voor het drama House of Sand and

Fog van debuterend regisseur Vadim Pe-

relman uit 2003. De score begint met dro-

merige soundscapes die al met al het ritme

van de muziek en de film bepalen: lang-

gerekte, weemoedige golven van muziek

die de sfeer van de Iraanse gemeenschap

van San Francisco, waarbinnen de film-

handeling zich ontvouwt, goed weergeven.

Een geheel elektronische score is dit zeker

niet, aangezien het Hollywood Studio

Symphony een steeds groter aandeel krijgt.

De van Horner bekende golvende elektro-

nische akkoorden duiken tegen het einde

steeds vaker op en geven de laatste drie

stukken op de cd een aanzienlijk dramati-

sche nadruk. Van die drie lange tracks is de

eerste (The Shooting, a Payment for Our

Sins) met vijftien minuten de langste en op

zich een kleine symfonie. De tweede van

de drie eindtracks ("We Have Travelled So

Far, It Is Time to Return to Our Path") is

met negen minuten compacter, maar ook

emotioneler en rijker georkestreerd. Wat

de gehele score in hoge mate kenmerkt, is

Horners beheerste aanpak die de film een

tragisch-menselijke grandeur meegeeft.

Die rustige aanpak horen we ook aan het

begin van Braveheart (1995), een van Hor-

ners populairste scores onder zijn vele

fans. De breed aangelegde muziek voor dit

drie uur durende heldenepos over de Schot

William Wallace, die in de dertiende eeuw

voor onafhankelijkheid van zijn volk

streed, begint opmerkelijk beheerst met

eerder fluisterende instrumenten die de

belangrijkste thema's ingetogen en kaal

uitvoeren. De componist houdt zijn kruit

droog. Naarmate de film voortgaat en de

eerste schermutselingen en later veldslagen

over het doek rollen, wordt de muziek

krachtiger. Het siert Horner dat hij deze

geweldsuitbarstingen met melodische en

gematigde inzet van instrumenten bege-

leidt. Geen muzikaal spektakel dus. Een

ander pluspunt is het gebruik van etnische

instrumenten met een nadruk op percussie-

instrumenten (deels elektronisch) die de

couleur locale en de tijd meesterlijk tref-

fen. En ten slotte is er een idyllisch hoofd-

thema dat de score weliswaar beheerst,

maar niet onnodig domineert. Twintig jaar

na dato staat deze score nog steeds als een

huis wat vooral te danken is aan de combi-

natie van authentieke instrumentkeuze en

melodische kracht die maakt dat Brave-

heart nog steeds zorgt voor een meesle-

pende luisterbelevenis. PS

11

GEORGE DUNING

DE VERGETEN COMPONIST VAN COLUMBIA

Vorige maand was daar zomaar een dubbel-cd met drie scores van films uit lang vervlogen

jaren: The World of Suzie Wong, The Eddy Duchin Story en Picnic. Stuk voor stuk grote

successen uit de nadagen van Hollywoods gouden periode. En alle drie het product van een

filmcomponist die nagenoeg onbekend is vandaag. George Duning, zoals de onbekende heet,

was in die jaren een gevierd filmcomponist. Het thema uit de film Picnic (1955), wellicht zijn

bekendste compositie, werd indertijd zeer gewaardeerd en stond zelfs op plaats 2 in de

Billboard Hot 100 tussen The Wayward Wind van Gogi Grant (nummer 1) en Heartbreak

Hotel van Elvis Presley (nummer 3).

In zijn standaardwerk Music for the Movies

voert Tony Thomas 26 filmcomponisten op

wier hoogtijdagen lagen in de jaren 1930-

1970 (Music for the Movies. Tony Thomas.

Silman-James Press, Los Angeles, 1997. P.

262-266). Een van die illustere componis-

ten is George Duning, een componist waar-

over Thomas opmerkt dat zijn vier decen-

nia omspannende carrière in Hollywood

een perfect voorbeeld is van een componist

die in alle denkbare genres werkzaam was.

Hij prijst met name Dunings ambachtelijke

composities die grotendeels orkestraal wa-

ren met regelmatig een jazzy bijdrage. Du-

ning heeft voor goed honderd films en

daarnaast voor tientallen tv-films en series

de muziek geschreven. Lange tijd was hij

werkzaam als huiscomponist van Colum-

bia en componeerde hij veel topproducties

van deze studio, maar ook kleinere films

nam hij voor zijn muzikale rekening.

Duning was afkomstig uit Richmond, In-

diana, waar hij in 1908 werd geboren. Zijn

muzikale opleiding volgde hij grotendeels

in het nabij gelegen Cincinnati, aan de uni-

versiteit en het conservatorium van deze

stad. Ook studeerde hij onder de Italiaanse

componist Mario Castelnuovo-Tedesco. Al

in zijn kinderjaren was hij begonnen met

het bespelen van de trompet. Daarnaast

speelde hij in diverse bands, vanaf 1931 in

de band van Kay Kyser met wie hij na tal

George Duning.

van omzwervingen in Hollywood beland-

de. Als arrangeur van dit gezelschap had

hij enige naam gemaakt en in deze hoeda-

nigheid debuteerde hij in 1939 met de film

That's Right You're Wrong waarin Kyser

de hoofdrol speelde. Als arrangeur en later

als orkestrator werkte hij vervolgens aan

tientallen films. Van 1943 tot en met 1946

schreef hij - aanvankelijk zonder credit - de

muziek voor een twintigtal kleine films. Na

twee jaar in de marine te hebben gediend,

12

kreeg Duning in 1946 een contract bij Co-

lumbia. Hoofd van de muziekafdeling was

toen Morris Stoloff. Tot 1962 zou Duning

verbonden blijven aan deze studio.

Dienstbaar

Johnny O'Clock (1947) was de eerste film

waarvoor Duning een vermelding als com-

ponist op de credits kreeg en met gemid-

deld zeven films per jaar steeg zijn bekend-

heid in de jaren daarna gestaag. Vooral

westerns, duistere melodrama's en muzika-

le films waren zijn specialiteit. De scores

voor deze films waren bovenal dienstbaar

zonder noemenswaardige melodieën of

thema's, kortom heel functioneel in het

ondersteunen van actie en sfeer. Voor de

muzikale biografie Jolson Sings Again

(1949) kreeg Duning samen met Morris

Stoloff zijn eerste Oscarnominatie. Een

jaar later volgde een nominatie voor Du-

ning alleen, ditmaal voor het melodrama

No Sad Songs for Me (1950). Dit was een

vrij belangrijke film die hem de kans bood

zich te verfijnen in het scoren middels en-

kele pakkende thema's die door strijkers,

houtblazers en hoorns werden uitgevoerd.

Veel betere opdrachten dan films uit de B-

categorie leverden de nominaties nog niet

echt op, wel twee producties met Rita Hay-

worth, een van de sterren van Columbia

die haar beste tijd gehad leek te hebben:

Affair in Trinidad (1952) en Salome

(1953). Voor de laatste film deed Duning

in navolging van Miklós Rózsa enige re-

search naar muziek uit de tijd waarin de

film zich afspeelde (het tijdperk van konin-

gin Salome), maar uiteindelijk werd voor

het grootste deel een symfonische score

gebruikt. Deze tropenjaren in de luwte bo-

den de aanstormende componist de moge-

lijkheid om zich verschillende filmgenres

eigen te maken: naast westerns, komedies

en melodrama's waren dat avonturenfilms,

oorlogsfilms en een verdwaalde piraten-

film.

Een belangrijke film was From Here to

Eternity (1953) van Fred Zinnemann. De

film was een groot succes en won acht

Oscars en daarnaast een nominatie voor

Duning en Stoloff. Op de credits van de

film werden beiden opgevoerd voor de

zogeheten background music. Naast Ha-

waïaanse muziek en enkele cruciale scè-

nes met trompetspel was de omvang van de

originele score beperkt. Die bestond uit een

liefdesthema voor Burt Lancaster en Debo-

rah Kerr dat vooral tijdens de destijds be-

ruchte strandscène aanzwol. En natuurlijk

was er muziek voor de dramatische ont-

knoping met Montgomery Clift waarin ook

het trompetmotief verwerkt zat. Dankzij

het succes van deze film promoveerde Du-

ning geleidelijk naar films uit de A-cate-

gorie van Columbia, zoals The Man from

Laramie (1955), een nog steeds beziens-

waardige western van Anthony Mann en

later datzelfde jaar de verfilming door

Joshua Logan van het broeierige toneelstuk

Picnic, overigens een van de elf films die

Duning deed in het jaar waarin hij defini-

tieve doorbrak. In deze film speelde Kim

Novak mee, een nieuwe ster van Colum-

bia. Duning zou voor acht van haar films

de muziek schrijven.

Dat Duning met dramatische muziek goed

overweg kon bewijzen enkele composities

uit de score voor Picnic. Naast enkele pas-

torale en hartstochtelijke stukken schreef

hij een liefdesthema dat in een medley met

het nummer Moonglow uit dezelfde film

een bijzondere plek in de filmmuziekge-

schiedenis zou veroveren. Mark Evans be-

schrijft in Soundtrack: The Music of the

Movies (Hopkinson and Blake, New York,

1975. P. 154) de wonderbaarlijke totstand-

13

William Holden en Kim Novak dansen in Picnic (1955) op Moonglow, totdat ......

koming van deze dubbele compositie. Re-

gisseur Logan die Picnic ook op Broadway

had geregisseerd wilde net als in de toneel-

versie het nummer Moonglow (een jazz-

liedje uit 1933 van Will Hudson en Irving

Mills op tekst van Eddie DeLange) laten

horen terwijl de twee hoofdfiguren (ge-

speeld door William Holden en Kim No-

vak) met elkaar dansen en doorkrijgen dat

ze verliefd zijn op elkaar. Toen Logan bei-

de acteurs zag dansen tijdens de opnamen

was hij van mening dat er een extra muzi-

kale laag nodig was. Hij vroeg Duning om

zijn liefdesthema aan Moonglow toe te

voegen, maar deze vreesde dat de botsende

harmonieën van beide composities zouden

leiden tot dissonantie. Logan hield echter

voet bij stuk. Dunings opleiding in contra-

punt kwam hem nu goed van pas. Terwijl

Holden en Novak elkaar dansend op het

ritme van Moonglow verliefd in de ogen

staren, begint het door strijkers gespeelde

liefdesthema zachtjes en stijgt het alras bo-

ven het Moonglow-ritme uit.

De reacties op dit meesterstuk waren una-

niem positief. Onder de titel Moonglow

and Theme from "Picnic" werd de wonder-

lijke combinatie een enorme hit in de zo-

mer van 1956, waarbij overigens Morris

Stoloffs naam als uitvoerend artiest op de

hoes van de single kwam te staan. Maar

ook de rest van de score kon rekenen op

lovende reacties. André Previn schreef dat

de score "hem omver had geblazen." Ook

werd de muziek gelauwerd door collega

Johnny Green en regisseur Logan zelf die

er geen geheim van maakte hoe belangrijk

Dunings bijdrage was geweest voor de film

(Hollywood Rhapsody. Gary Marmorstein.

Schirmer Books, New York, 1997. P.

206.). De score leverde Duning zijn vierde

Oscarnominatie op, ditmaal op persoonlij-

ke titel. De vijfde en laatste nominatie

volgde een jaar later voor de succesvolle

biografische film The Eddy Duchin Story

met Tyrone Power in de hoofdrol als Du-

chin en Kim Novak als zijn eerste vrouw.

Wederom kreeg Duning de nominatie

samen met Morris Stoloff. Van een ori-

ginele score was amper sprake, de film zat

vol pianostukken van de befaamde pianist

en Dunings taak bestond dan ook uit het

arrangeren en bewerken van deze composi-

ties uit het lichtere genre. Dunings reputa-

tie als componist van populaire nummers

leidde er inmiddels toe dat hij gevraagd

werd om voor Jeanne Eagels (1957), we-

derom met Kim Novak, een hoofdthema te

schrijven dat ook als popliedje de film

diende te promoten (Film Music. James L.

Limbacher. The Scarecrow Press, Inc., Me-

tuchen, New Jersey, 1974. P. 93.). Duning

was anno 1957 overduidelijk een veelge-

vraagd filmcomponist geworden.

14

Westerns

Met de muziek voor de westerns 3:10 to

Yuma (1957) en Cowboy (1958), beide ge-

regisseerd door Delmer Daves en met

Glenn Ford in de hoofdrol, bewees Duning

zijn vakmanschap op het gebied van wes-

ternmuziek. Het titelnummer van 3:10 to

Yuma, met tekst van Ned Washington en

gezongen door Frankie Laine, schreef hij

vóór de opnamen. Het is een aangrijpend

liedje dat naadloos paste in de traditie die

vijf jaar eerder werd ingeluid met High

Noon. De tragische, door akoestische gitaar

gespeelde melodie gebruikte Duning in

delen van zijn score die daarmee deze

westernthriller een dramatische meer-

waarde wist te geven en destijds ongetwij-

feld bijdroeg aan het succes van de film en

zijn legendarische status daarna. Minder

legendarisch, maar beslist niet van mindere

kwaliteit was de muziek voor Cowboy die

zich onderscheidde door een weids geluid

en een sterk gevoel voor americana. Du-

ning gold als een prachtig voorbeeld van

een op en top Amerikaans componist die

dat typisch weidse van het Amerikaanse

platteland wist te paren aan een onberis-

pelijke orkestrale aanpak. Hoogtepunt van

de score was de trompetsolo van Rafael

Méndez in het nummer El Gitano dat hij in

een saloonscène ten beste gaf.

Ook twee komedies uit die hoogtijdagen

sprongen eruit, beide uit 1958. Bell Book

and Candle van regisseur Richard Quine,

met wie Duning veertien films samen deed,

kende een charmante evenals romantische

score die begint met conga's en een strak

ritme. Nog indrukwekkender was de net zo

romantische, maar niet minder humoristi-

sche muziek voor Houseboat. Duning

schreef een ontroerend hoofdthema voor

deze komedie met Sophia Loren en Cary

Grant in de hoofdrollen. Verder vielen zijn

weelderige arrangementen op die ervoor

zorgden dat de melodieën extra fraai uit de

verf kwamen en het publiek meteen in ver-

voering wisten te brengen. Dit was ook een

sterke kracht van de componist: zijn op-

merkelijke gave om scores altijd melodieus

te laten klinken in welluidende arrange-

menten. Ook in The World of Suzie Wong

(1960) van Quine kwam dit bij uitstek

melodieuze steeds weer terug en mede

daardoor is deze score een van de popu-

lairste van de componist geworden.

Na met The Devil at 4 o'clock (1961) ook

zijn bekwaamheid in het avonturengenre

andermaal te hebben bewezen kwam in

1962 een einde aan het contract met Co-

lumbia. Van het dozijn films dat Duning

als freelancer hierna nog zou doen was

vooral Toys in the Attic (1963) een op-

merkelijke score. Deze film die zich

afspeelde in het diepe zuiden van de

15

Verenigde Staten was gebaseerd op een

toneelstuk van Lillian Hellman. De emo-

ties in dit drama liepen al gauw op en Du-

ning speelde daar behendig op in door mi-

nutieus de hoofdfiguren en hun onderlinge

verhoudingen in de film te kleuren. Zijn

perfecte beheersing om zelfs de kleinste

details en nuances muzikaal kleur te geven

vormden een bewijs voor zijn rijpheid als

filmcomponist. En mede daardoor nam de-

ze overwegend dramatische score van de

componist een andere plaats in binnen zijn

œuvre dan de luchtige, weelderige klanken

die hij elders gewoonlijk inzette, zoals dat

ook het geval was bij latere zorgeloze

komedies als Dear Brigitte (1965) en Any

Wednesday (1966).

Televisie

Na zijn vertrek bij Columbia begon Du-

ning langzaam aan een nieuw leven bij de

televisie. Voor de westernserie The Big

Valley (1965-1967) schreef hij muziek

voor 58 afleveringen, waaronder het

bekende hoofdthema. Nog meer roem

vergaarde hij met zijn muziek voor drie

afleveringen van Star Trek in de jaren

1967-1968 toen de serie nog in haar

kinderschoenen stond. Van de vele andere

series is vooral The Partridge Family

(1971-1974) het vermelden waard. Een

enkele film was er ook nog zoals Terror in

the Wax Museum 1973) en zijn laatste film:

The Man With Bogart's Face (1980). In

1983 ging Duning officieel met pensioen.

In de jaren ervoor, maar zeker ook erna

wijdde hij nog veel van zijn tijd aan

bestuurswerk in de muziek- en film-

industrie. Op 27 februari 2000, twee dagen

na zijn 92ste verjaardag, overleed hij aan

de gevolgen van hartfalen in San Diego.

Gary Marmorstein kenschetste in zijn boek

Hollywood Rhapsody (p. 208) de

verdienste van Duning als volgt: ‘Any

Wednesday (1966) zou wel eens de score

kunnen zijn die Dunings muzikale

kwaliteiten tot de essentie weet te brengen:

licht, melodieus, makkelijk mee te neuriën

en in staat om geheel onopvallend een

komedie te verfraaien die slechts met

moeite op eigen benen kan staan.’

PS

Zie p. 24 voor een recensie van de dubbel-

cd met drie scores van George Duning.

16

BOEKBESPREKING: Pionier tussen Wenen en Hollywood

Ooit begon Score onder de naam The Max Steiner Music Society. Dat was in 1971 en nu, 44

jaar later, heten we stichting Cinemusica. Van deze vader der filmmuziek is enkele jaren gele-

den een biografie verschenen. Eindelijk, zou je kunnen zeggen, want deze pionier van de film-

muziek had allang in het zonnetje gezet moeten worden. Der Filmkomponist Max Steiner

(1888-1971) heet het boek en afgelopen jaar verscheen de Engelse vertaling onder de titel

Max Steiner: Composing, Casablanca, and the Golden Age of Film Music.

Auteur van deze biografie is Peter Wegele.

Deze in Gräfelfing, bij München, geboren

pianist en componist heeft in recente jaren

gedoceerd aan verschillende universiteiten

in Europa over onder meer filmmuziek.

Zijn boek verscheen in de reeks exil.arte-

Schriften van uitgeverij Böhlau. Het vorige

en tevens eerste deel is de Duitse vertaling

van Brendan G. Carrolls reeds in 1997 ver-

schenen biografie over Erich Wolfgang

Korngold, in het Duits Das letzte Wunder-

kind geheten.

Wegele heeft zijn boek in drie delen op-

gedeeld. Het eerste behandelt de werkwijze

van Steiner, het tweede is een biografie en

in het derde deel onderzoekt hij Steiners

werkwijze met behulp van de score van

Casablanca (1943), een van zijn bekendste

werken. Steiners jeugdjaren in Wenen, de

stad van de klassieke symfonische muziek,

worden gekenmerkt door een fabuleuze

muzikale ontwikkeling die hem het predi-

caat wonderkind oplevert - hij was onder

meer leerling van Gustav Mahler. In 1909

verhuist hij naar Londen waar hij in de

theaterwereld zijn brood verdient. Vlak na

het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog

trekt hij verder naar New York. Hier, op en

nabij Broadway, zal hij vooral werken voor

muzikale shows. Dit zijn cruciale leerjaren

die hem van pas zullen komen in Holly-

wood, waar hij in 1929, het jaar dat de

laatste zwijgende films verschijnen en

iedereen moet gaan spreken, zijn debuut

maakt.

Kansen zijn er voor de dan al 41-jarige

componist volop. Musicals en liedjes in

films zijn the talk of the town, maar die

trend duurt niet lang. Terwijl Steiner al met

één been op straat staat, leert hij David O.

Selznick kennen, die producent is bij de

studio RKO. Met de dan nog jonge en

ambitieuze producent zal hij regelmatig

samenwerken, bijvoorbeeld bij Symphony

of Six Million (1932). Selznick wil breken

met de tot dan toe gangbare praktijk: mu-

ziek bij de begintitels en de aftiteling en

daartussen her en der een enkel deuntje.

Het grotestadsdrama van regisseur Gregory

La Cava krijgt een zogeheten underscore:

muziek die tijdens de gehele film de han-

delingen, de dialogen en het ritme zal be-

geleiden. Dit nieuwe procedé passen pro-

ducent en componist een jaar later opnieuw

toe bij wat officieel als de eerste echte film

met score wordt beschouwd, en ditmaal

met heel wat meer succes: King Kong.

17

En dan gaat het snel. Alle studio's willen

muziek in hun films en componisten zijn

opeens overal hard nodig. In 1935 wordt

de eerste Oscar voor de beste muziek en

die voor het beste liedje uitgereikt; de gou-

den muziekjaren van Hollywood nemen

een stormachtige aanvang. Steiner, door

velen gezien als vader van de filmmuziek,

werkt met name enkele decennia voor

Warner Bros. waar hij langdurig hoofd van

de muziekafdeling is. Zijn ongetwijfeld be-

kendste score na King Kong is Gone With

the Wind (1939), een product van zijn

mentor Selznick. Vier jaar later komt Ca-

sablanca van Michael Curtiz in de bios-

coop en deze film neemt Wegele in het

derde deel van het boek onder de loep.

De score voor Casablanca is het werk van

een man die zijn meesterschap hier op-

nieuw en - zo blijkt - moeiteloos open-

baart. Heel veel muziek van Steiner zit niet

in de film en daarnaast moet hij ook nog

opboksen tegen het immens populaire

liedje As Time Goes By dat - tot Steiners

afgrijzen - de score zal gaan beheersen. Hij

pakt de handschoen op en verweeft het

klassieke thema van het liedje door zijn

score. Het gebruik van leidmotieven, het

afwisselen c.q. door elkaar heen laten gaan

van diëgetische en non-diëgetische muziek,

het verbinden van snel gemonteerde scènes

door muziek: het zijn allemaal technieken

die van Steiners werkwijze een school-

voorbeeld voor vele toekomstige filmcom-

ponisten hebben gemaakt en de revue

passeren. Vooral tijdens de lange flashback

wanneer we Rick (Humphrey Bogart) en

Ilsa (Ingrid Bergman) volgen tijdens hun

gelukkige tijd in Parijs vlak vóór en aan

het begin van de Tweede Wereldoorlog

proeven we Steiners onbetwiste vakman-

schap, zo onderricht Wegele de lezer.

Na 250 scores voor film en televisie, drie

Oscars en tal van andere onderscheidingen

komt met het wat obscure Two on a Guil-

lotine in 1965 vrij geruisloos een einde aan

de carrière van de peetvader van de film-

muziek. Een reus als Steiner met een zo

omvangrijk œuvre verdient een enorm

boek, zou je verwachten, maar Wegele

toont zich een meester in de beperking.

Voordeel hiervan is dat het beschrevene

overzichtelijk blijft. Een nadeel is dat de

indruk kan ontstaan dat we niet alles over

de componist te weten komen. Dat komt

ook wel omdat Wegele zijn biografie gro-

tendeels lijkt te hebben gebaseerd op The

Max Steiner Collection uit 1996. Heel veel

nieuws over de componist brengt hij dan

ook niet, waardoor het enigma Steiner toch

wat teveel in de lucht blijft hangen. Sto-

rend zijn voorts de vele fout gespelde na-

men en verkeerd gebruikte jaartallen. Maar

wie dat voorlief neemt, zal aan zijn trekken

komen met deze in het Duits geschreven

biografie, waarin regelmatig korte en lange

citaten in het Engels opduiken. Vorig jaar

verscheen een vertaling van Wegele's bio-

grafie onder de titel Max Steiner: Compo-

sing, Casablanca, and the Golden Age of

Film Music bij uitgeverij Rowman &

Littlefield Publishers.

Der Filmkomponist Max Steiner (1888-

1971). Peter Wegele. Böhlau Verlag,

Wenen, Keulen, Weimar, 2012. ISBN

9783205788010, 300 blz. Prijs: € 38,99

(Bol.com).

PS

18

RECENSIES

INSIDE OUT

Walt Disney Records D002064702

24 tracks, 59:43

Direct na het overweldigende succes van Jurassic World

volgt alweer een nieuwe score van Michael Giacchino. Voor

de nieuwe Pixarproductie Inside Out schreef hij een nu eens

wervelende, dan weer rustgevende score die misschien wel

als grootste troef heeft dat hij geen moment eng klinkt, ook

al komen er weer de nodige bloedstollende scènes in deze

knap geproduceerde animatiefilm voor. Nadat je muzikaal

door Giacchino door de film bent geleid verlaat je opgewekt de bioscoop dankzij zijn vrolijke

klanken. Het hoofdthema is in Bundle of Joy, de eerste track, direct in alle eenvoud te horen.

Het pianoriedeltje wordt daarna vele malen herhaald, steeds weer in een ander arrangement.

Deze aanstekelijke compositie beheerst de score tot aan het einde. Daarnaast heeft Giacchino

een onweerstaanbaar thema geschreven dat het familiegeluk onderstreept en dat iets minder

vaak voorkomt. Wat deze score verder positief onderscheidt van andere animatiescores zijn de

vele korte tracks in het middenstuk van film en cd: die klinken fris en vooral speels en nooit te

luid zoals Chasing the Pink Elephant. Leuke muzikale effecten zitten er in Dream a Little

Nightmare en in twee tracks wordt het onderbewustzijn door onwereldse klanken tastbaar ge-

maakt. Deze goed te verteren actiestukken plus de twee rake hoofdthema's maken deze score

tot een van de betere van Amerikaanse makelij dit jaar. In de afsluitende track, het hilarische

The Joy of Credits, komen alle thema's nog eens langs, inclusief een amusante jazzy passage.

PS

5 FLIGHTS UP

MovieScore Media MMS15024 (download)

14 tracks, 29:48

5 Flights Up van Richard Loncraine werd in Nederland

uitgebracht onder de titel Ruth & Alex. Diane Keaton en

Morgan Freeman spelen het kinderloze echtpaar Ruth en

Alex dat op zoek is naar een nieuwe woning in New York.

Veteraan David Newman schreef een opvallend luchtige,

uitnodigende score die je gedurende de eerste track moeite-

loos inpakt. Dit hoofdthema wordt gespeeld door piano, be-

geleid door vooral strijkers. Door een regelmatig plukken van de snaren genereert dit thema

een ironische, opgewekte klank die de tragikomedie voldoende lucht geeft. Veel muziek is zo-

wel in de film als op deze cd niet te horen. In de meeste gevallen dient zij ter illustratie van de

innerlijke wereld van de hoofdpersonages evenals brug naar het verleden van beide zestig-

plussers. Dat verleden verklaart hun motieven en handelingen in het heden van de film en

Newman vervolgt daarbij nergens een sentimentele route. Enkel het nummer Dorothy - zo

heet de zieke hond van het echtpaar - kent een serieus moment: een gevoelige coda. Drie

composities van Max Calo vullen de 22 minuten durende originele score aan. Die is kort,

maar steeds weer prettig om naar te luisteren.

PS

19

THE DUKE OF BURGUNDY

Raf Records RAF002CD

20 tracks, 35:09

Peter Strickland heeft iets met geluiden. In zijn eerste

twee films speelden ze een prominente rol, met name in

zijn vorige, Berberian Sound Studio (2012). Opvolger The

Duke of Burgundy begint met idyllische beelden van een

bos. Op de cd horen we de geluiden bij deze beelden in de

eerste track, geheten Forest Intro: stromend water in een

beekje en fluitende vogels. Deze onschuldige geluiden

zijn de voorbode van wat komen gaat en dat is minder on-

schuldig dan het lijkt: rituelen van een ongewone, heftige liefdesverhouding tussen twee vrou-

wen. De titeltrack is een liedje dat door een aangename galm klinkt alsof we terug zijn in de

jaren '60 met vrouwenzang die een zowel kinderlijke als sensuele sfeer oproept, ergens het

midden houdend tussen Julee Cruise (voor films van David Lynch) en Belle and Sebastian.

De muziek werd geschreven en uitgevoerd door het Brits/Canadese duo Cat's Eyes. Hun score

is erg veelzijdig: we horen liedjes die qua stijl variëren van licht klassiek tot elektronisch en

kleine door gitaar en/of fluit gespeelde nummers plus de klavecimbelbegeleiding in de lange

track Carpenter Arrival. Verder is er een requiem met gewijde zang en horen we regelmatig

gezang dat met die jaren '60 sound een ongewild spannende verwachting genereert, wat weer

perfect past bij deze kinky film. Maar misschien zijn drie korte tracks met dierengeluiden die

net zo suggestief werken als de andere tracks wel de mooiste nummers.

PS

LA RANÇON DE LA GLOIRE

Playtime PL1501294

12 tracks, 34:43

Voor menigeen moet het een verrassing zijn geweest dat

Michel Legrand voor deze Franse film de muziek deed.

De inmiddels 83-jarige componist weet van geen ophou-

den en is naar verluidt momenteel bezig met weer een

nieuwe score. La rançon de la gloire is het op ware ge-

beurtenissen gebaseerde relaas van de ontvreemding van

het lijk van Charlie Chaplin in 1978. In het uitstekende

cd-boekje doet regisseur Xavier Beauvois de ontstaans-

geschiedenis van de muziek uit de doeken. Aanvanke-

lijk zou de score geheel symfonisch worden, maar er ontbrak uiteindelijk iets: jazz. Aldus

ontstonden enkele jazzy stukken die Legrand zelf op de piano speelde, waaronder het scheu-

rende Guet-apens. Een andere sterke kant van de componist horen we in La sortie de l'ombre,

de pakkende ouverture waarmee de cd begint. Dit enerverende hoofdthema klinkt mogelijk

bekend in de oren, maar is toch speciaal voor deze film gecomponeerd. In drie tracks verwerkt

Legrand het door Chaplin zelf geschreven Terry's Theme uit Limelight (1952). Ondanks de

korte duur van de score is het een gevarieerd geheel geworden met nu eens een actiemoment,

een serieuze pianocompositie en dan weer circusmuziek want we weten met welke wereld

Chaplin vaak wordt geassocieerd. De cd wordt afgesloten met een triomfantelijke finale, die -

o ironie - een prachtig bizarre coda heeft. Michel Legrand mag gerust doorgaan tot zijn

honderdste met het schrijven van dergelijke boeiende scores, en lang daarna.

PS

20

THE LOST WEEKEND

Intrada Special Collection Volume ISC 321

22 tracks, 68:26

Regisseur Billy Wilder zag in 1944 wel wat in de best-

seller The Lost Weekend van Charles R. Jackson en

overtuigde Paramount ervan de rechten voor een ver-

filming te kopen. Het verhaal gaat over een alcoholist.

Aanvankelijk wilde Wilder José Ferrer als hoofdrol-

speler maar die zag af van de rol van dronkenlap. Uit-

eindelijk kreeg Ray Milland de rol van Don Birnam.

Miklós Rózsa schreef de prachtige en krachtige score

die tot dusver alleen op lp door Rózsa’s huisvriend To-

ny Thomas’ privélabel was uitgebracht met ruim een half uur muziek. Welnu, Intrada doet

ons verrassen door de complete originele score na al die jaren uiteindelijk uit te brengen op cd

met bijna 70 minuten speelduur. Rózsa schreef drie uitgebreide thema’s voor de film en een

serie korte maar belangrijke stukken om de ellende van een alcoholist muzikaal te onderstre-

pen. Er werd gebruik gemaakt van de theremin en een klarinet om zijn verslaving aan te ge-

ven. Ook Don’s vrouw Helen (Jane Wyman) kreeg een thema: de rust die ze probeert te creë-

ren in Don’s leven. En er was een thema met viool en harp voor de skyline van New York

waarin Don gelooft dat whisky hem kracht en inspiratie geeft. De film won vier Oscars en

Miklós Rózsa, die ook genomineerd was, verloor van zichzelf. Hij won de Oscar voor Alfred

Hitchcock’s Spellbound waar hij dat jaar ook voor was genomineerd. De score voor The Lost

Weekend is Rózsa ten voeten uit. Een juweeltje voor de liefhebber van Rózsa.

ST

THE AGE OF ADALINE

Lakeshore Records LKS 34478

23 tracks, 58:08

Films met muziek van Rob Simonsen die Nederland

tot nu toe hebben bereikt, waren vooral komedies:

(500) Days of Summer (2009), LOL (2012) en Girl

Most Likely (2013). De eerste deed Simonsen samen

met zijn mentor Mychael Danna. 2015 zou wel eens

het doorbraakjaar voor de 37-jarige componist kunnen

worden: eerder dit jaar zagen we Foxcatcher en nu is

er de romantische film The Age of Adaline met Blake

Lively en onze eigen Michiel Huisman in de hoofdrol-

len. Al vanaf de eerste tonen is het duidelijk dat we te

maken hebben met dromerige, langzame zich voortkabbelende muziek die boven alles de

sfeer van de film benadrukt. The Age of Adaline is niet alleen een romantische film, maar

evenzeer een film met een flinke dosis fantasy. De broodnodige sprookjesachtige sfeer voor

een dergelijke film wekt Simonsen met name op door zangstemmen te gebruiken en af en toe

de celesta te laten weerklinken. Gaandeweg de score horen we een zoet liefdesthema dat tegen

het einde in de langste track, Hospital Confession, tot volle glorie komt. De hemelse muziek

kabbelt vrolijk voort en wie denkt dat dit een elektronische score is heeft het mis, want er is

een echt orkest aan te pas gekomen. Echt beklijven doet de muziek pas na meerdere luister-

sessies, maar dat alles is beslist geen straf.

PS

21

LE DERNIER LOUP

Milan Music 399698-2

13 tracks, 58:57

Driemaal eerder heeft James Horner samengewerkt met

de Franse regisseur Jean-Jacques Annaud: The Name of

the Rose (1986), Enemy at the Gates (2001) en Black

Gold (2011). Hun vierde samenwerking betreft een avon-

turenfilm die werd opgenomen in Binnen-Mongolië.

Wolven spelen een grote rol in Le dernier loup, ook wel

Wolf Totem geheten. Het hoofdthema weerklinkt meteen

in de eerste track, voorafgegaan door zangstemmen. Het

thema heeft een epische allure en kondigt als het ware de weidsheid van de Chinese regio aan

waar het verhaal zich afspeelt. Horner hanteert afwisselend het grootse gebaar en dan weer

kleine, door fluit gedomineerde poëtische stukken. Meeslepend is Wolves Attack the Horses,

een krachtig actiemoment met een langzame spanningsopbouw. Hetzelfde geldt voor The

Frozen Lake waar de weg naar de ontlading een repetitief karakter heeft. In Little Wolf komt

het hoofdthema in alle glorie tot uiting. Return to the Wild ten slotte, de bijna tien minuten

durende eindtrack, herhaalt alle thema's nog eens vakkundig. Aan alles is te horen dat de com-

ponist met grote zorgvuldigheid en gevoel voor bewegende beelden deze score heeft geschre-

ven. Het resultaat is eerder een ambachtelijke dan bevlogen prestatie. Horner heeft nog vóór

zijn fatale vlucht met zijn vliegtuig mogen meemaken dat deze film in roulatie ging en de

score op onder meer cd het levenslicht zag.

PS

INDECENT PROPOSAL

Intrada Special Collection Volume ISC 317

37 tracks, 74:23

Een gewaagde film van Adrian Lyne uit 1993 over Diana

(Demi Moore) en David Murphy (Woody Harrelson) die

in geldnood zitten en waarbij Diana een aanbod krijgt om

voor een miljoen dollar seks te hebben met de rijke John

Gage (Robert Redford). Ze hapt toe op aanraden van Da-

vid en wat er op volgt vertelt de film. John Barry zat zon-

der dat hij het wist in de laatste tien jaren van zijn succes-

volle leven en had net een Oscarnominatie (zijn laatste)

voor Richard Attenborough’s Chaplin ontvangen. Lyne wilde voor zijn film van John Barry

een suggestief nostalgisch hoofdthema met passie. Het werd een elegante pianomelodie, drij-

vend op een warm bed van violen, en met de sensatie van romantiek evenals verdriet en ver-

lies. Het liefdesthema heet The Run to the Heli-Pad, waarin David achter Diana aanrent om

haar te stoppen mee te gaan met John. De muziek vertelt daar niet wat je ziet, maar wat hij

voelt. Je voelt met hem mee, ondanks het feit dat hij van zijn vrouw een hoer heeft gemaakt.

Barry’s derde thema heet Dress Shop, een thema voor piano waar de schoonheid van Diana

muzikaal wordt weergegeven. John Barry’s muziek hoeft geen tekst en uitleg, die staat als een

huis met een schoonheid zoals we dat van hem gewend zijn. De orkestraties zijn van Greig

McRitchie. Deze cd is bijzonder omdat hij 22:23 minuten extra muziek heeft ten opzichte van

eerdere uitgaven. En die tien extra tracks zijn de moeite waard. Maar ook de andere tracks

zijn niet de albumversies maar de filmversies deze keer en wijken dus af. Prachtig dat er weer

een complete John Barry bij is voor de verzamelaar. ST

22

BENEATH THE 12-MILE REEF

Kritzerland KR 20029-8

30 tracks, 55:48

Vier jaar geleden verscheen deze score al in de cd-box

Bernard Herrmann at 20th Century Fox. Kritzerland

bracht deze vroege score van de Amerikaanse meester

onlangs apart uit en dat was een goed besluit. Want ook

al is Beneath the 12-Mile Reef (1953) beslist geen mee-

sterwerk, naast het overweldigende camerawerk is de

muziek van deze film een wonder en andermaal een

voorbeeld van hoe de muziek een film een beetje weet

te redden. Zonder overdrijven kan worden gesteld dat

de componist dankzij handig gebruik te maken van een aantal harpen de ultieme onderwater-

muziek heeft gecreëerd. In de langste track, The Undersea Forest, zorgen deze harpen voor

vloeiende muzikale golven die terstond doen denken aan het leven onder water. Ook in tracks

als The Lagoon - vooral een fraaie onderwatermelodie - en twee actiemomenten onder water -

The Octopus en The Fight - weet Herrmann dat onderwatergevoel tastbaar te maken dankzij

harpuithalen die in de laatste track de spanning versterken. Wat deze fascinerende score ook

de moeite waard maakt is de voorafschaduwing van grootse dingen die gingen komen: in The

Airline horen we duizeligmakende muziek die in Vertigo (1958) haar finale beslag zou krijgen

en in The Conch Boat horen we die jachtige muziek die North by Northwest (1959) zo zou

kenmerken evenals die sinistere klanken in de lagere regionen (te horen in The Search). Ook

een grootmeester als Herrmann heeft zichzelf herhaald, maar dat zal wellicht niemand deren.

PS

THE THEORY OF EVERYTHING

Music on Vinyl At The Movies MOVATM020

Lp 1: 14 tracks, 27:12

Lp 2: 13 tracks, 21:46

Deze film van James Marsh uit 2014 won een Oscar

voor Eddy Redmayne die de rol van Stephen Hawking

vertolkte. Redmayne won ook (terecht) een Golden Glo-

be voor die rol en de componist Jóhann Jóhannsson won

ook een Golden Globe maar greep naast de Oscar die

naar Alexandre Desplat ging voor The Grand Budapest

Hotel. Van de soundtrack verscheen eerst een mp3-ver-

sie op iTunes en vervolgens kwam er een cd uit in Ame-

rika, maar als kers op de taart heeft Nederland een dubbel lp uitgebracht waarvan de eerste

duizend op transparant vinyl zijn geperst en de rest zwart. Je wordt blij verrast door de prach-

tige muziek die door een vrij onbekende componist bij deze film is geschreven op zeer origi-

nele wijze. De muziek is honderd procent symfonisch en opgenomen in de Abbey Road Stu-

dio in Londen. De orkestraties zijn van Anthony Weeden die tevens dirigent is en van Jóhan

Jóhannsson. Het voordeel van de lp is de uitklaphoes waarin alle solisten van de muziek staan

vermeld en alle andere technische informatie van de score. Bovendien heb je iets moois in

handen en voor de puristen, ja, de gevoelige muziek klinkt echt beter van de plaat. En dat er

nog veel platen mogen volgen. The Theory Of Everything is voor mij de mooiste soundtrack

van 2014, tevens reden om die op plaat te willen hebben.

ST

23

GOOD KILL

Lakeshore Records LKS 344522

17 tracks, 40:08

Dat Christophe Beck niet alleen in de wieg is gelegd

voor komedies en animatiefilms zoals het immens po-

pulaire Frozen (2013) bewijst de muziek die hij

schreef voor Good Kill van Andrew Niccol. Voor dit

drama over een gewezen oorlogspiloot die nu zijn da-

gen slijt als drone piloot in de woestijn van Nevada

gebruikte Beck op de achtergrond soundscapes die

enerzijds een gevoel van verveling en oneindigheid

alsmede een onderhuidse spanning teweegbrengen en

anderzijds de woestijnwereld van Nevada met die van het Midden-Oosten (het doel van de

drones) tracht te verbinden. Van een geheel elektronische score is echter geen sprake. Beck

laat diverse instrumenten de revue passeren en regelmatig speelt een orkest op de voorgrond.

Daarnaast weerklinkt enkele malen een meeslepend thema dat de elektronische achtergrond

aardig doet verstommen. Wanneer piloot Tom het niet meer aankan, doemt een vastomlijnde

melodie op (in Joy Ride) en koersen we af op een verlossing voor hem met dito muzikale be-

geleiding. De score doet zijn werk goed in de film en is ook op cd bij vlagen de moeite waard.

Beck heeft overduidelijk meer in huis dan louter vrolijke en speelse klanken.

PS

THE NIGHT VISITOR/SECOND THOUGHTS

Quartet Records QR187

29 tracks, 73:27

Van Henry Mancini worden nog steeds cd's uitge-

bracht met vaak niet eerder op geluidsdrager versche-

nen materiaal. Deze uitgave van Quartet Records bevat

twee uitersten: enerzijds is er de luchtige muziek voor

Second Thoughts, een vergeten komedie uit 1983 en

anderzijds de avant-gardistische score voor het grim-

mige The Night Visitor, een thriller uit 1971. Second

Thoughts kent voor het merendeel vrolijke stukken,

waaronder slapstick (Beer Contest), een kolfje naar de

hand van de componist. Een serieus door gitaar gespeeld thema dat refereert aan de zwanger-

schap van de hoofdfiguur Amy uit de film duikt regelmatig op en wordt door Mancini soms in

andere nummers herhaald. Enkele liedjes van acteur Craig Wasson, die in de film een straat-

zanger speelt, en een puur stukje easy listening (Something for Amy, niet gebruikt in de film)

completeren deze lichtvoetige score. Geheel andere koek is de muziek die Mancini schreef

voor The Night Visitor. Al eerder, bij Wait Until Dark (1967), had de componist geëxperi-

menteerd met hoekige, ongebruikelijke klanken en voor The Night Visitor zet hij deze aanpak

voort door veelvuldig gebruik van een valse, oftewel verstemde piano te maken die geluiden

produceert die uitstekend passen bij de gestoorde geest van de door Max von Sydow gespeel-

de hoofdfiguur die 's nachts vanuit een inrichting ontsnapt om enkele moorddadige klusjes te

klaren. Een opvallend instrument naast voornoemde piano is de klavecimbel, aangevuld met

houtblazers en een synthesizer waarmee Mancini een beklemmende sfeer weet op te roepen

voor deze eveneens wat vergeten, ongemakkelijke film. Een suite (18:01) van deze score ver-

scheen eerder op cd en sluit deze bijzondere uitgave af. PS

24

A LITTLE CHAOS

Milan Music 399720-2

16 tracks, 41:10

Onder de titel The King's Gardens ging de Britse film

A Little Chaos vorige maand in ons land in roulatie.

Het kostuumdrama dat zich afspeelt aan het hof van

Versailles ten tijde van Lodewijk XIV kent hoofdrol-

len voor Kate Winslet, Matthias Schoenaerts en Alan

Rickman die ook de regie op zich nam. De muziek

werd geschreven door de jonge Schotse cellist Peter

Gregson die hiermee zijn debuut als filmcomponist

maakte. De cello horen we in veel nummers, soms op

de voorgrond (Sabine), maar evenzeer naast vele an-

dere snaarinstrumenten. De meeste stukken zijn kort van duur en kleuren de sfeer of bena-

drukken een emotioneel moment. Een enkele keer zet Gregson een breed orkest in zoals in

Travelling to Marly. Helemaal overtuigen doet Gregson nog niet, maar de muziek doet, op

bescheiden wijze dan wel, zijn werk goed in de film. Hoogtepunt is zonder enige twijfel het

titelnummer dat tegen het einde is te horen en waaruit een zekere verlossing en opluchting

klinken. Door zijn repetitieve structuur doet het in de verste verte denken aan Michael Ny-

man. Een gepaste weldaad.

PS

GEORGE DUNING: THE WORLD OF SUZIE

WONG/THE EDDY DUCHIN STORY/PICNIC

Soundtrack Factory 606348

Cd 1: 30 tracks, 79:27

Cd 2: 24 tracks, 79:18

Drie complete scores, staat er te lezen achterop het cd-

doosje. En dat is inderdaad wat deze dubbel-cd te bie-

den heeft. Drie scores van George Duning (1908-

2000) uit zijn topjaren als filmcomponist in Holly-

wood. Op cd 1 staat de score die hij schreef voor het

drama The World of Suzie Wong (1960) dat zich af-

speelt in Hongkong. Om deze locatie te benadrukken

vermengt Duning oosterse percussie met westerse or-

kestrale klanken. Af en toe lijken de Chinese instrumenten de overhand te nemen, maar dit is

toch grotendeels een westerse score die naast romantische klanken ook veel tracks kent met

jazz en daarnaast een nummer als Suzie Wong Blues. De tweede score is The Eddy Duchin

Story (1956). Deze biografische film over het dramatische leven van sterpianist Eddy Duchin

is vooral een treffend voorbeeld van Duning als arrangeur van bestaande jazzstukken en lichte

klassieke pianopartijen waarmee de pianist in de jaren '30 en '40 furore maakte. Ten slotte kan

worden genoten van een topscore van de componist: het dramatische Picnic (1955). Na het

inmiddels overbekende liefdesthema volgen enkele poëtische stukken die in de verte doen

denken aan Elmer Bernstein, waarna het noodlot lijkt toe te slaan en Duning zijn toevlucht

zoekt tot heftige, dramatische muziek die de oplopende emoties in dit plattelandsdrama

kundig onderstrepen. Voor velen zal dit trio scores een eerste kennismaking met deze onte-

recht vergeten filmcomponist van weleer betekenen. In alle opzichten - scorekeuze, opname-

kwaliteit en informatief cd-boekje - is dit een geslaagde uitgave. PS