Mare, jaargang 35, nr. 7

Mensen met sociale angst zien vaak erg op tegen gelegenheden die voor anderen alledaags zijn. Wetenschappers gaan behalve hen, ook hun familie onderzoeken.DOOR DIRK-JAN ZOM Je moet een presen-tatie geven en bent zenuwachtig. Op zich geen probleem. Maar wat als dat de reden is om dan maar niet naar college te gaan? Als je wel vaker thuis blijft, je studie langzaam achterop raakt of je geïsoleerd raakt? Dan is er geen sprake meer van gewone ver-legenheid, maar van sociale angst.

Binnenkort start nieuw onder-zoek naar dit fenomeen en wel in een bijzondere setting: het Leiden

Family Lab, een samenwerkingsver-band tussen de Universiteit Leiden en het Leids Universitair Medisch Centrum, waarin naast sociale angst ook zwaarlijvigheid en mishande-ling onderzocht worden. De studie naar sociale angst is opgezet door het Leiden Social Anxiety Network, een interdisciplinair team van psy-chologen, psychiaters, en neuro-wetenschappers. Behalve naar de verlegenen kijken ze ook naar kin-deren, ouders, broers, zussen, opa’s en oma’s.

Hoogleraar ontwikkelingspsycho-logie Michiel Westenberg doet met collega’s al tien jaar onderzoek naar sociale angst en de adolescentiefase, waarin sociale angst zich vaak ont-

wikkelt. Er ontstaat een steeds gro-tere gevoeligheid voor het oordeel van anderen en ook het bewustzijn dat anderen je observeren, vertelt Westenberg. ‘Dat is een normale ontwikkeling, maar bij sommige mensen schiet het door, ze worden angstig en gaan dingen vermijden.’

En dat kan leiden tot ernstige pro-blemen: overgeslagen worden bij promoties of helemaal de deur niet meer uitkomen.

‘We doen onderzoek naar school-weigering. Er zijn kinderen die niet naar school durven. Hoe krijg je hen weer naar school? Dat is lastig, voor-al als er sprake is van sociale angst, die is moeilijk te behandelen. Het is een karaktereigenschap die zich in

de loop van de tijd in mensen veran-kerd. Blootstellen aan de angst is ook moeilijk. Bij vliegangst kun je men-sen in vliegtuigstoelen zetten, een keer laten vliegen. Kinderen met so-ciale angst worden vaak afgewezen door leeftijdsgenoten. Zet je ze voor een groep, dan gebeurt dat weer.’

Uit Europees onderzoek blijkt dat sociale angst na depressie en alco-holmisbruik de meest voorkomende vorm van mentale problematiek is. Zo’n tien tot vijftien procent heeft er last van, in verschillende gradaties.

‘Verlegenheid is geen afwijking, het is een gewone eigenschap waarin mensen van elkaar verschillen, net als lichaamslengte. Het is één van de temperamenten, net als extraversie.

Laat je een nieuw speeltje zien aan een baby van zes maanden, dan re-ageert het ene kind terughoudend, terwijl het andere er direct op af gaat. Dat is niet erg, maar het kan een pro-bleem worden als de omgeving er op een verkeerde manier mee omgaat. Een afwachtend kind kan door de omgeving angstig gemaakt worden. Ouders die zelf sociaal angstig zijn kunnen het kind negatief beïnvloe-den. Door de families erbij te betrek-ken, ben je in staat om de genetische en de omgevingsvariatie goed in kaart te brengen.’ Daarom zal van alle deelnemers genetisch materiaal worden afgenomen.

In het family lab zullen de deel-nemers een spreekbeurtopdracht uitvoeren, vaak een grote opgave voor verlegen mensen. Er wordt gekeken hoe ouders hun kinderen hierop voorbereiden. En in het la-boratorium meten onderzoekers specifieke gedragingen van de deelnemers, inclusief hersenactivi-teit, de hartritmevariabiliteit en de stresshormonen.

‘Iemand kan bijvoorbeeld erg gaan zweten bij een spreekbeurt. Dit zijn basale biologische gedragskenmer-ken, die gestuurd worden door de erfelijke eigenschappen en in inter-actie met omgevingsinvloeden uit-monden in verschillend gedrag.’

De onderzoeksgroep hoopt veer-tig families bereid te vinden om mee te werken. ‘Er is veel aandacht voor mensen die overlast veroorzaken, dat is natuurlijk begrijpelijk. Je hebt meer last van iemand die je op straat een klap geeft, dan iemand die een blokje omloopt. Maar het is jammer dat we hen in de kou laten staan. Dit zijn mensen die een bijdrage willen leveren, maar dat lukt niet door aar-zeling of door angst.’

In de studententijd ontstaat er volgens Westenberg een risico om geïsoleerd te raken: ‘Omdat het aan de universiteit toch vrij massaal is. De studentenverenigingen zijn ook grootschalig. Docenten staan net te ver weg. Mijn boodschap is dat je niet moet aarzelen om behandeling te zoeken.

‘Mensen zijn geneigd om dit als een variant van normaal gedrag te zien. Ze denken: “Daar groeit hij wel weer overheen.” Maar voor som-migen kan het heel moeilijk zijn om uit die vicieuze cirkel te stappen. Stu-denten zijn nog jong. Dus de kans dat je er nog iets aan kunt doen is aanzienlijk.’

20 oktober 2011

‘U can’t touch this’

PhD’s in strip en film:over rottige hoogleraren en simpel apenwerk

Studenten kunnen niet meer spellen, klaagt D.M. Sanders

Waarom snurken dikkerds?En kun je afvallen door een winterslaap?

Pagina 5

Kamer wil minimaal twaalf contacturenDe Tweede Kamer heeft een motie aangenomen waarin wordt opgeroepen om universiteiten minimaal twaalf contacturen per week te laten verzorgen.

Psychologiestudente gewurgd door exGisteren is de Leidse studente begraven die vorige week dinsdag om het leven kwam. Ze is vermoedelijk gewurgd door haar ex, die daarop zelfmoord pleegde.

Extra personeel om Usis te vebeterenHet college van bestuur gaat extra personeel aanstellen om het studenten-administratiesysteem Usis soepeler te laten functioneren.

Pagina 3 Pagina 5 Pagina 6 en 7

Door de families bij het onderzoek naar verlegenheid te betrekken, kan de genetische en omgevingsvariatie in kaart gebracht worden. Foto HH

Pagina 5

Onderzoek wil mensen helpen die liever een blokje omlopen

Pagina 11

Pagina 4

Volgende week geen MareVolgende week verschijnt er geen Mare. Mare 8 komt uit op 3 november. Mededelingen voor dat nummer moeten op 31 oktober ter redactie zijn.

35ste Jaargang • nr. 7

Bandirah Pagina 12

Geheim van de verlegenheid

‘U can’t touch this’

35ste Jaargang • nr. 7

Geen commentaar

Door Bart Braun Als ik het stukjesschrijven ooit echt voor gezien houd, weet ik al wat ik ga doen: ramen wassen. Mijn ramenwasser moet een van de rijkste mensen van Leiden zijn. Twee tientjes voor mijn appartement al-leen al, en hij doet de hele straat in een paar uur. Hij komt elke acht weken.

Mijn niet-Leidse vrienden stonden met hun oren te klapperen toen ze dat laatste

hoorden. Eentje gaf toe al jaren zijn ramen niet te hebben gelapt. Ik legde uit dat acht weken een heel redelijke tijdsspanne is. In die tijd heeft er vrijwel gegarandeerd een meeuw tegen mijn ramen gescheten.

Bovenop de meeuwenkak komt de geluids-overlast van krijsende vogels die om vier uur ’s nachts de inhoud van vuilniszakken over de complete binnenstad uitsmeren. En de troep

die al dat vuilnis geeft. Hulde aan de gemeente Leiden, wiens vuilnisploeg de straten in een mum van tijd weer schoon heeft.

Het blijft echter symptoombestrij-ding: de vuilnis-mannen en bezem-wagens zouden het stukken makkelij-ker hebben als er wat minder van die meeuwen waren.

Het bestrijden van meeuwen is echter niet zo mak-kelijk. Leiden heeft nu, samen met Alk-maar en Haarlem, een brief aan Den Haag gestuurd: het moet maar eens af-gelopen zijn met de beschermde status van die dieren.

Dat klinkt als heel wat: een Be-schermde Dier-soort, dat moet wel wat voorstellen. In werkelijkheid zijn alle inheemse wil-de vogels in Neder-land beschermd.

Alle zoogdieren trouwens ook, behalve rat-ten en huismuizen.

Heej, dat is gek. Dat zijn nou precies die-ren waar we er ook teveel van hebben. Harige meeuwen, zeg maar. Blijkbaar is het opheffen van bescherming niet meteen de oplossing van een probleem.

Vier jaar geleden had de gemeente Leiden een idee: we zetten de biologen van univer-siteit aan het werk. Hoe zit dat nou eigenlijk met die meeuwen? Helpt het als we eieren rapen? Eten meeuwen nog steeds vis, of heeft het weghouden van afval daadwerkelijk zin? Slapen die beesten vooral in de stad, of heb-ben we te maken met forensmeeuwen? Hel-pen gele vuilniszakken?

Nog een paar vragen die toen niet zijn gesteld, maar die ik graag beantwoord zou zien: halen die meeuwen vooral zelf de vuil-niszakken open, of wachten ze tot de kat-ten dat hebben gedaan? Als we met behulp van meeuwenwerende stekels de daken van Leiden meeuwenvrij maken, waar gaan die beesten dan broeden? Zou het kunnen dat mijn ramenwasser er stiekem een enorme meeuwenfokkerij erop na houdt om zijn in-komstenbron te garanderen? Het onderzoek is nooit van de grond gekomen. Een aio heeft een pilotstudie gedaan, en toen was het geld op.

En nou willen de gemeentes dat Den Haag meer vrijheid geeft. Welke vrijheden ze no-dig hebben, weten ze niet. Afschieten? Vuil-niscontainers? Eieretende slangen uitzetten? Ze weten helemaal niets. En de reden dat ze helemaal niets weten, is dat ze indertijd te knieperig waren om wat onderzoek te be-talen. Het is als een steeds bozer wordende vader die steeds harder rondjes gaat rijden. Stoppen bij een benzinestation om een kaart te kopen kost immers tijd en geld!

In het tijdperk van Dion Graus en Mari-anne Thieme hoeven we niet op bijzondere ontheffingen van de Faunawet te rekenen. Maar zelfs als die er komen, zit mijn ramen-wasser voorlopig nog wel even goed.

2 Mare · 20 oktober 2011

Een jaar lang woonde op de verdieping onder mij een drietal Minervaantjes. op zich niet bijzonder. Ware het niet dat een van de Minervanen, we zullen hem maar roderic noemen, op vrij columnwaardige wijze het huis heeft verlaten. En dat ik als indirect gevolg daarvan het beeld van neukende mensen in dierenkostuums op mijn netvlies gebrand zie.

roderick is een doorsnee Minervaan, en hoewel hij fanatiek hockeyde, was hij al behoorlijk gezet. Soms stond hij met zijn fiets en twee hockeysticks in de deuropening. Dan vertelde hij trots dat hockey-sticks net golfclubs zijn. Elke stick heeft een ander karakter. Zijn topexemplaar kostte wel 150 euro. Ver-der sprak ik hem af en toe in de gang over de huisre-kening. Meestal was hij dan gekleed in een net iets te strakke trainingsbroek en capuchontrui. Iedereen maakte geld over naar roderick, waarmee hij dan het gas, water, licht en internet betaalde.

Zou roderick überhaupt geweten hebben dat op de verdieping boven hem een roemruchtig Mare-columnist woont? Vast niet. al is het maar omdat, in de weinige communicatie die wij hadden, hij mij steevast Bernard noemde.

Maar goed. De Minervaantjes dus. Die hebben zich, na een jaar keihard zuipen, eindelijk een plek in een echt Minerva-huis verworven. Ik wens ro-deric een prachtige Minerva-carrière toe. Maar pas nadat die eikel de deurwaarder van Essent heeft af-gekocht. Blijkt dat hij nooit enige rekening heeft be-taald. Pas toen het hele huis bijna werd afgesloten, roken zijn huisgenoten onraad. Ik kwam vorige week een van zijn ex-huisgenootjes tegen op een feest. Hij vertrouwde mij enigszins aangeschoten toe dat ‘hij het helemaal gehad heeft met die dikke’.

nu was er op zich helemaal niets aan de hand – een e-mail naar zijn moeder en het was geregeld – maar toch interessant. Wat bezielt iemand om nu juist het geld voor elektra achterover te drukken? Ik bedoel, als er één manier is om tegen de lamp te lopen is het wel de elektriciteitsrekening niet te be-

talen. Het is bijna alsof hij betrapt wou worden. Hij had het geld vast niet nodig voor een huis-tuin-en-keuken-World-of-Warcraft-verslaving.

nee, dit was een schreeuw om hulp, om aandacht zelfs, zo stel ik mij voor. Ik heb hem al een paar keer gemaild, maar zelfs op onschuldigere vragen, zoals ‘Hoe heet het bedrijf waar we ons water vandaan krijgen’ reageert hij niet meer.

Dan moeten we het zelf maar bedenken. Ik heb via Whatsapp een informele enquête gehouden onder mijn vrienden. De meest populaire suggestie was drugsverslaving. op een gedeelde tweede plaats kwamen de veeleisende vriendin en de ontkna-pingsservice.

Een elegante suggestie kwam van mijn broertje, die ervan overtuigd is dat roderic een cadeau voor zijn moeder moest kopen, die nu helaas weet waar het geld vandaan komt. Enigszins confronterend werd het pas toen een vriend foto’s rondmailde met daarin neukende furries.

Iedereen weet dat het internet vol met obscure shit zit, maar, beste lezer, ik zag ook niet aankomen dat binnen de kortste keren mijn inbox bedolven werd onder fotografisch bewijs van de meest bizarre seksuele afwijkingen.

Maar laten we het maar bij de furries houden. Een obscuur fenomeen? Ze verschenen zowel in Man bijt hond als in Valerio duikt onder. Het internet leert ons dat furries, ook wel bekend als onderdanen van het furry fandom, over het algemeen mensen zijn die het leuk vinden zich te verkleden in hun eigen fur-suit, een eigen fursona (bijvoorbeeld een antropo-morfe kat) hebben waarmee ze gevoelige gedichtjes schrijven en verkleedfeestjes houden. Maar ook dat 76 procent van de furries een relatie heeft met een soortgenoot. Dan weet je al hoe laat het is.

ach roderic. Waarom ook niet. Benjamin Sprecher is promovendus bij het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden

Furry Fandom

Column

Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR LeidenTelefoon 071–527 7272 Fax 071–527 7288

Website mareonline.nl E-mail [email protected] De redactie is op vrijdag gesloten. Oplage circa 15.000

Hoofdredactie

Frank Provoost [email protected]

Redactie

Harmke Berghuis [email protected]

Thomas Blondeau [email protected]

Vincent Bongers [email protected]

Bart Braun [email protected]

Dirk-Jan Zom [email protected]

Medewerkers

David van Bodegom • Rivke Jaffe • Petra Meijer • DM Sanders • Benjamin SprecherSecretariaat Harmke BerghuisFotografie Taco van der Eb • Marc de Haan

Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nlBasisontwerp Roeland Segaar, Zabriski CommunicatieArt direction en vormgeving Marijke Hoogendoorn • richgirl-design.comDrukwerk Dijkman Offset Amsterdam

Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Fax 023 - 571 76 80

Redactieraad

Prof. dr. J.P. Abrahams (voorzitter) • prof. dr. J. van den Broek • I. Bronstring • A. Brouwer • drs. J.C.M. Damen • prof. dr. A.J.W. van der Does • B. van der Donk • J. Egberts • dr. H. Heestermans • prof. dr. J.J.M. van Holsteyn • mr. F.E. Jensma • prof. dr. J.C. de Jong • D. van der Klugt • A. Liemburg• dr. D.J.W. Meijer • R. Nieuwenkamp • drs. R. Rijghard

Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuis gestuurd krijgen door € 35,- over te maken op bankrekening 10.32.57.950 ten name van Universiteit Leiden inzake Mare. Studenten betalen € 25,-. Zij maken dit bedrag over op bovenstaand bankrekeningnummer onder vermelding van hun studentnummer.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel. Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272. Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Colofon

Rondjes rijden

De Amerikaanse Jorge Cham troost promovendi wereldwijd met zijn PhD-comics. En nu is er de film.

Door Vincent Bongers Verwilderde collega’s, rottige hoogleraren en werk dat een aap ook nog wel kan doen. Het leven van een promoven-dus is een tranendal waar je maar beter hard om kunt lachen.

Althans dat vond de Amerikaanse student Jorge Cham. Hij besloot in 1997, toen hij begon aan zijn mas-ter, het nog al specifieke leventje aan Stanford University te vereeuwigen in stripvorm met als titel Piled Hi-gher and Deeper. Tijdens zijn pro-motieonderzoek ging hij hier mee door. De cartoons raakten een ge-voelige snaar in de academische we-reld, ook buiten de VS.

De succesvolle strips komen nu tot leven in een live action film die op drie november bij het LUMC wordt vertoond. Verwacht echter geen gelikte Hollywood-productie. Het leven van de PhD-studenten wordt vertolkt door promovendi van Cal-tech. Het scheelt dat zij zich niet erg in hoeven te leven om de rol goed te kunnen spelen.

Rudolf Talens, bijna klaar met zijn promotie geneeskunde, is een van de organisatoren van de filmvertoning. ‘Ik ben in 2007 met mijn onder-zoek begonnen en heb toen al snel de comic leren kennen. Sindsdien hebben de strips wel werk ontwij-kend gedrag gestimuleerd. Ik heb ze in ieder geval allemaal gelezen.’ De Scoope-serie is zijn favoriet. Een van de terugkerende personages in de strip is The Nameless Hero. Deze promovendus ontdekt dat een con-

current publiceert over onderzoek waar hij zelf al drie jaar mee bezig is. ‘Hij raakt volkomen in paniek en begint hysterisch te gillen.’

Dat schreeuwen houdt hij zo an-derhalve strip vol. Mike Slackenerny, een personage dat zoals zijn naam al suggereert een groot talent voor luiheid heeft, komt langs en slaagt erin om het probleem te nuanceren. ‘Slackenerny zegt iets als: “Maak je geen zorgen, je vindt wel een ma-nier om er een draai aan de data te geven waardoor het relevant onder-zoek lijkt.”’ De naamloze held krijgt ook nog een advies van Slackener-ny: publiceer over iets wat niemand interesseert.

‘Ik vind het leuk omdat er twee ty-pen promovendi voorbij komen: de relaxte en de gestreste’, zegt de pro-movendus. ‘Dat komt wel overeen met de werkelijkheid. Je leert ook behoorlijk relativeren. Cham vat op een grappige en een beetje pijnlijk manier perfect samen hoe het we-reldje in elkaar zit, vinden de pro-movendi. ‘Soms vervloek je de goden maar vaak is het ontzettend leuk.’

‘Ik las onlangs de strip waar een paper druipt van de rode correc-tie-inkt’, zegt medeorganisator en geneeskundepromovendus Cheryl Dambrot. ‘Dat heb ik zelf meege-maakt. Ik stuurde een stuk naar mijn begeleider. Ik schrok me rot toen ik het terugkreeg. Ze had al-leen de eerste alinea gelezen, maar die was diep rood gekleurd. Ik denk dat twee woorden van mijn eigen tekst het hadden overleefd. Ze had er wel bijgeschreven: “Maak je geen zorgen, Cheryl, dit is normaal voor een eerste poging.” De strips schep-pen volgens haar een band tussen

promovendi. ‘Je komt er snel achter dat je dezelfde problemen hebt.’

‘In een van de comics mailt een promovendus een hele lap netjes verzorgde tekst naar de professor’, zegt het Canadese bestuurslid van Leids Promovendi Overleg, Kasia Celler, die zelf onderzoek doet naar bacteriën. ‘De prof stuurt dan een zinnetje vol met typefouten terug of slechts een woord: “Nee.” Dat komt nog wel eens voor.’

Talens: ‘Je bent vaak heel onzeker als promovendus. Wat gebeurt er als ik een fout maak? Wat moet ik eigenlijk tegen deze hotshot zeggen? Je professor heeft het recht verdiend om ultrakorte mailtjes te sturen. Die behaalt waarschijnlijk mooie on-derzoeksresultaten terwijl jij aan je lange mail die toch niemand leest, zit te klussen.’

De moeizame interactie met een hoogleraar is vaak onderwerp van Chams strips. ‘Ik kom zelf uit Ame-rika’, zegt Dambrot. ‘Daar is de re-latie met je promotor vaak toch wat afstandelijker. Hier in Nederland is er geen kloof.’

Maar ook wat verweesde collega’s komen langs. ‘Een van de leukste is de promovendus die zich steeds slechter gaat verzorgen’, zegt Linda Wammes, die promoveert op onder-zoek naar parasieten in Indonesië. ‘Het is voorstelbaar dat een onder-zoeker die elke dag in eenzaamheid rondloopt in het lab wat verwildert. Voor mij geldt dat natuurlijk niet.’

‘Sommige cartoons zijn ook ty-pisch Amerikaans’, zegt Frank Takes, die promoveert aan het Leiden In-stitute for Advanced Computer Sci-ences. ‘Het gaat soms over de jacht naar free food. Dus dat past niet bij de Nederlandse situatie. Wij worden gelukkig gewoon betaald. De jacht gaat hier alleen op voor studenten. Sommigen lopen alle borrels af en proberen daar dan wat te eten op te pikken. Maar misschien gaan pro-movendi dat ook weer doen als het bursalensysteem er komt.’ PHD the movie is te zien op 3 november om 17.30 uur in het LUMC, Gebouw 1, collegezaal 1. Toegang gratis, inschrijven via [email protected]. Alle strips zijn te vinden op: phdcomics.com

OktoberAl twee vriendjes gehadMaar nog steeds geen kamer gevon-

den‘Die poster neem ik sowieso mee voor

mijn huisgenoot,’ zegt Bart Welzenis (20), student politicologie. ‘Ze heeft de kamer pas een week, maar er zijn al twee men-sen blijven slapen.’

‘Ja, neem vooral alle posters mee, en hang ze op in de universiteit,’ zegt Kaat. Zij leidt vandaag de workshop over Loes-je teksten schrijven. Haar achternaam noemt ze niet. ‘Ik ben gewoon Kaat, van Loesje’, zegt ze met een Vlaams accent. ‘Het is niet de bedoeling dat mensen ons gaan googlen.’

Het is de week van de diversiteit en Pares, het studentenplatform voor stu-denten met een functiebeperking, or-ganiseert een Loesje-workshop. Zeven

deelnemers zitten klaar. Studente Straf-recht Tabitha Mink zet chips en peper-noten op tafel. ‘Nu al pepernoten?’ vraag tWelzenis. ‘Die ga ik uit principe niet eten.’ Even later gaat hij toch overstag.

Eerst een kort voorstelrondje. ‘Noem je naam en studie, en vertel daarbij welk sprookjesfiguur je zou zijn.’ Kaat is zelf een kabouter. Een meisje met rood haar is de Kleine Zeemeermin. En een van de medewerkers aan het diversiteitproject noemt zich de Grote Boze Wolf.

Er volgen associatie-oefeningen. ‘Schrijf iets op waar je aan denkt bij keu-ken.’ De blaadjes worden doorgegeven en iedereen bedenkt een nieuw woord bij het bovenstaande. Zo is het mogelijk om van het woord ‘vuil kommetje’ uitein-delijk bij het woord ‘rood’ uit te komen.

En dan mogen de studenten zelf Loesjes gaan schrijven. Kaat heeft nog

wel een paar tips. ‘Schrijf in de tegen-woordige tijd en in de ik-vorm, Loesje is tenslotte een tienermeisje. Ze is heel op-timistisch, maar ook wel kritisch. Overdrijf en maak aansporingen.’

Maar eerst de onderwerpen. ‘Geld-gebrek’, zegt iemand gelijk. Er wordt geknikt. ‘Als student hebben we altijd een tekort aan geld.’ ‘Zijn er problemen aan de universiteit die al langer spelen?’ vraagt Kaat. ‘Usis!’ klinkt het eensgezind. ‘Het werkt heel goed’, zegt natuurkunde-student Inge Leermakers (22). ‘Totdat zij iets voor je invoeren.’ De mogelijke fusie met Rotterdam en Delft blijkt ook Loesje-materiaal: Toen stond ik in de juiste col-legezaal. In de verkeerde stad.

In doodse stilte broeden de studenten op de teksten. Alleen het gekraak van chips en pepernoten weerklinkt in de zaal. En af en toe het gegrinnik wanneer

iemand weer een nieuw blaadje voor zijn neus krijgt. In zwarte pen geschre-ven staat er bijvoorbeeld: Het kind in de student. Volgende keer toch weer veilig doen. En naar aanleiding van het geld-gebrek: Geld. Kan ik hier ook met studie-punten betalen?

Met een viltstift mogen de studenten aan het einde van de workshop de beste Loesjes omcirkelen, zoals bijvoorbeeld: Kamernood, dan maar een tentje voor de uni opgezet. Of: Hij houdt van me, hij houdt niet van me. Ach, aan het einde van de avond had hij toch niets meer aan.

Kaat neemt ze mee. Een aantal goeie zal wellicht op een poster verschijnen.

Door Harmke BergHuis

Zelf meeschrijven? www.loesje.nl

‘Soms vervloek je de goden’De comic die promovendi de dag doorhelpt

Op zoek naar je eigen LoesjeFrutti di Mare

20 oktober 2011 · Mare 3

Deze week

Data openbaarDe Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) wil dat onderzoekers die van hun geld zijn betaald, hun onderzoeksdata openbaar maken, meldde NRC Handelsblad vorige week. Volgens NWO-voorlichter Margot Custers was dat eigenlijk al langer zo, maar staat het nu ook zwart op wit in het subsidiereglement van de organi-satie. NWO benadrukte al eerder dat de publicaties die voortkomen uit haar subsidies openbaar toegankelijk moeten zijn, nu geldt dat ook voor meetgege-vens, enquêteformulieren, plantenzaad-jes uit Middeleeuwse beerputten en andere vormen van ruwe data. Volgens het jaarverslag van de Universiteit Lei-den is van het totale onderzoeksbudget (zo’n half miljard euro) 61,1 miljoen euro afkomstig van NWO.

Toch magnetronNaar aanleiding van het artikel over Chinese studenten in Nederland, dat vorige week in Mare verscheen, liet International Student Advisor Jantien Delwel aan de Chinese Yingchun Yu weten toch een magnetron te gaan regelen. Deze zal een plaatsje krijgen in studentencentrum Plexus. Yu is erg blij dat hij en andere Chinezen voortaan tussen de middag warm kunnen eten. De magnetron is inmiddels besteld.

Veni’s Achttien jonge Leidse onderzoekers hebben een Veni toegekend gekregen van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Er zijn 159 Veni-subsidies toegekend, samen goed voor een bedrag van bijna 40 miljoen euro. De Veni is een subsidie voor jonge succesvolle onderzoekers die pas gepromoveerd zijn. In totaal krijgt iedere onderzoeker 250.000 euro uitgereikt om gedurende een periode van drie jaar onderzoek te doen. Dit jaar werden er 965 aanvragen bij het NWO ingediend. Behalve de Veni reikt NWO ook de Vidi (voor ervaren postdocs) en de Vici (voor zeer ervaren onderzoekers) uit.

Meeuwenoverlast De gemeentes Leiden, Haarlem en Alkmaar hebben een brandbrief aan Den Haag gestuurd over meeuwen. De steden kampen met meeuwenoverlast, maar kunnen die niet goed bestrijden. In hun ogen komt dat deels doordat de meeuw een beschermde diersoort is. In de brief vragen de gemeentes het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie om een uitzon-dering te maken op de Faunawet, die de bescherming van de vogels regelt. Het Leidse project waarbij meeuweneieren vervangen werden door fop-eieren – waarbij de Universiteit kort betrokken was – was ook mogelijk dankzij zo’n uitzondering. Ook als de uitzondering er niet komt, wil Leiden de komende jaren de meeuwenoverlast aan gaan pakken. Er komen meer ondergrondse vuilniscontainers in de binnenstad, en nieuwbouw moet ‘meeuwbestendig’ worden.

Europese subsidiesNederlandse onderzoekers hebben ruim 70 miljoen aan Europese startersubsi-dies binnengehaald. 47 Wetenschappers krijgen een subsidie van het European Research Council (ERC). In totaal kregen 480 Europese wetenschappers een subsidie van het ERC. Hiermee staat Nederland op de vierde plek achter het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk. Vorig jaar stond Nederland nog vijfde. Vijf Leidse onderzoekers krijgen dit jaar een subsidie.

WedstrijdHet team Geen Commentaar van stu-dievereniging De Leidsche Flesch heeft zondag op het Benelux-kampioenschap programmeren de eerste prijs gewon-nen. Eerder wonnen ze al de Leidse voorrondes in Plexus.

Partijen vrezen afname interactie tussen docent en student De Tweede Kamer heeft vorige week een motie van de PVV aange-nomen waarin staatsecretaris voor het hoger onderwijs, Halbe Zijlstra, wordt opgeroepen universiteiten te stimuleren minimaal twaalf contact-uren per week te verzorgen.

Door VincEnT BongErs Tweede Kamer-lid en woordvoerder hoger onder-wijs van de PVV, Harm Beertema,

wil eigenlijk dat het ministerie hogescholen en universiteiten ver-plicht minimaal 12 uur les te ge-ven. Dat zou zelfs in de wet op het hoger onderwijs moeten worden vastgelegd.

Bij het steun zoeken voor zijn motie bleek dat deze harde eis niet haalbaar was. Nu wil hij dat de ureneis onderdeel wordt van de prestatieafspraken die Zijlstra gaat maken met de universiteiten. Ze-ven procent van het budget van het

ministerie gaat naar universiteiten die zich aan de kwaliteitseisen van de staatssecretaris houden. De rest krijgt automatisch minder geld.

Uit de motie blijkt dat Beertema vreest dat ‘onderwijsinstellingen om bedrijfseconomische redenen neigen te bezuinigen op contact-uren.’ En dat terwijl ‘juist de inter-actie tussen student en docent en studenten onderling voorwaarde-lijk is voor goed onderwijs en ont-wikkeling van academisch denken.’

De regeringspartijen CDA en VVD zagen niets in het voorstel maar onder andere de PvdA, SP en D66 steunden de PVV. Mocht de motie worden uitgevoerd, dan heb-ben veel opleidingen een probleem. In het eerste jaar zal de twaalf uur vaak nog gehaald worden. In de ver-volg van de opleiding kunnen er bij-voorbeeld voor studies als rechten problemen ontstaan.

Het is nog onbekend of Zijlstra de motie gaat uitvoeren.

PVV: minimaal 12 uur contact

Raad wil evaluatie student-assistentTijdens de universiteitsverga-dering van maandag bleek dat student-assistenten geen basis-training krijgen. Het is dan ook onduidelijk is of zij wel voldoende kwaliteit hebben. De raad wil dat het college van bestuur een evalu-atie opstelt.

Het onderwerp kwam te sprake om-dat er maar 35 fte aan ingehuurde studentassistenten op de balans van de tussentijdse financiële rappor-tage staat. De SGL/CSL-fractie ver-baasde zich over het getal. ‘Het valt op dat het aantal laag is’, zei raadslid Tim Fleur.

‘Dit getal moet wel worden gerela-tiveerd’, aldus Hans Schwencke van de afdeling financiën van het be-stuursbureau. ‘Veel van deze studen-ten werken minder dan een halve fte. Het werkelijke aantal studenten dat wordt ingezet, is vier keer zo hoog als het aantal voltijders op de balans.’

Daar komt nog bij dat veruit de meeste studenten worden ingehuurd door JobMotion, het uitzendbureau van de universiteit. Die detacheerde in 2010 127 fte aan student-assisten-ten, maar die staan niet op de balans.

Op zich is de raad niet tegen de inzet van meer student-assistenten. Maar het moet geen goedkoop lap-

middel worden om gaten in het on-derwijs op te vullen. Schwencke: ‘Ze zijn relatief goedkoop maar het is natuurlijk niet zo dat als er een va-cature is voor een hoogleraarschap er naar een student-assistent wordt gezocht.’

De kwaliteit moet ook in orde zijn en daar is eigenlijk geen zicht op. ‘Er is geen centrale kwaliteitscontrole en ook niet van een basistraining. Terwijl de raad vorig jaar opriep om zo’n cursus aan te bieden. Bij voor-keur verplicht’, zei Paul de Kuijer van de SGL/CSL-fractie.

Kees Verduin van de partij Uni-versitair Belang en docent bij Sociale Wetenschappen traint zijn assisten-ten zelf. ‘Ik zorg er voor dat er alleen practica gegeven worden door stu-denten die goed geïnstrueerd zijn.’

De Kuijer: ‘Het is de vraag of alle docenten en opleidingen de studen-ten-assistenten zo goed trainen. Er is geen universiteitsbrede borging van kwaliteit. Dat zal wel moeten. Ik weet dat er studenten zijn die stoppen met een practicum omdat de student-assistent hen zo slecht begeleidt.’

Het is twijfelachtig of met het be-leid van het huidige kabinet studen-ten in de rij staan voor een functie als assistent. VB

‘Keuze voor Engelstalige colleges duidelijk motiveren’

Nieuws


Universiteiten en hogescholen moeten hun keuze voor een taal binnen een opleiding duidelijk mo-tiveren. Dit schrijft de Onderwijs-raad in een advies over het gebruik van Engels in het hoger onderwijs.

Belangrijk criterium hierbij zou moe-ten zijn in hoeverre een vak gediend is bij Engelstalig of Nederlandstalig onderwijs, hiernaast kan de aanwe-zigheid van buitenlandse studenten een rol spelen. Instellingen moeten hiervoor verantwoording afleggen in hun jaarverslag. Er zijn volgens de Onderwijsraad nu maar weinig instellingen die een taalbeleid voe-ren. Ook in voorlichtingsmateriaal moet duidelijk aangegeven worden in welke taal een vak gegeven wordt. Op dit moment is 5 procent van de bacheloropleidingen en ongeveer de helft van de universitaire masters in het Engels, zo staat in het advies, dat is geschreven in opdracht van de Eerste Kamer.

Er bestaan zorgen over de teloor-gang van het Nederlands in het ho-ger onderwijs, omdat steeds meer opleidingen in het Engels gegeven worden. Tegelijkertijd is Engelstalig

onderwijs nodig om buitenlandse studenten en onderzoekers naar Nederland te trekken. Het expli-ciet motiveren van de keuze voor een taal moet zorgen voor meer duidelijkheid.

De Onderwijsraad adviseert ver-der dat Engelstalige opleidingen aan kwaliteitseisen dienen te voldoen en hierop gecontroleerd moeten wor-den door de Nederlands-

Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO). Beheersing van het En-gels door docenten moet opgeno-men worden in de basis kwalificatie onderwijs.

Het taalniveau van de studenten moet ook gewaarborgd worden. Hiervoor moeten de eisen die ge-steld worden op middelbare scho-len op het gebied van Engels gelijk moeten zijn aan de eisen die gesteld worden aan buitenlandse studenten, vindt de Onderwijsraad.

In Denemarken werd, in tegenstel-ling tot Nederland een stevig debat gevoerd over het gebruik van talen in het onderwijs, meldt het rapport. De Onderwijsraad roept op ook in Nederland over de kwestie te debat-teren. DJZ

Het college van bestuur heeft een aantal maatregelen genomen om het studentenadministratiesysteem Usis soepeler te laten functioneren. Zo gaat de universiteit extra perso-neel aanstellen.

DOOR VINCENT BONGERS Deze extra mensen moeten zorgen voor ‘profes-sionalisering van de ondersteuning’, zo schrijft het college aan de uni-versiteitsraad. De universiteit maakt nu nog hoge kosten omdat er veel dure consulenten van buiten worden ingehuurd.

Het vorig collegejaar ingevoerde systeem werd een drama: medewer-kers werden er gek van, studenten snapten er niets van. Consultancy-bureau Capgemini bracht in augustus een rapport uit waarin de invoering van Usis werd doorgelicht. Het bu-reau liet weinig heel van het project.

Het systeem werd ook steeds duurder. Er werd voor vijf miljoen begroot maar Usis gaat minimaal tien miljoen kosten. Nog steeds is onduidelijk hoe hoog het bedrag precies uitvalt. Het college rekent in ieder geval voor 2012 en 2013 in totaal op meer dan een miljoen aan extra kosten. Dit jaar gaat men uit van 1,6 miljoen meer dan van te voren ingeschat.

Opvallend is dat er wordt over-wogen een gebruikersschil naar model van uCheck om het systeem heen gebouwd.

Dit hulpprogramma werd vorig jaar door geneeskundestudent Hans Pinckaers ontwikkeld en maakt het kiezen voor vakken overzichtelijker en het inschrijven voor tentamens makkelijker.

Ook kijkt Leiden naar de gebrui-kersinterface van de UvA, deze is toegankelijker en de gebruiker hoeft minder schermen te doorlo-

pen. In Amsterdam werd vorig jaar alleen het administratiegedeelte van het systeem ingevoerd.

Het is frappant dat er gekeken wordt bij deze buren voor mogelijke verbeteringen. Leiden vormt name-lijk samen met de UvA, Hogeschool Amsterdam en de universiteit van Tilburg het Samenwerking Nieuw Studentinformatiesysteem. Een or-ganisatie die er op was gericht om collectief en dus goedkoper een nieuw programma aan te schaffen. Toch lukt het de UvA blijkbaar Usis beter in te voeren.

Het college heeft besloten om tijdelijk een rem te zetten op het invoeren van nieuwe functionalitei-ten in het programma. De komende periode zal er op zijn gericht ‘Usis beter te gaan gebruiken.’

Het invoeren van het studieplan, waar Usis mede voor werd aange-schaft, kan ook binnen de huidige versie van het systeem.

Meneer de Professor Nieuws


Universiteit wil Usis verbeterenHaperend systeem kost minstens tien miljoen

Een onzalig monsterverbond

Je hoort weleens iemand zeggen dat het niveau van het onderwijs achteruit is gegaan. Maar om de werkelijkheid van vandaag te beschrijven schiet een woord als ‘achteruit-gang’ op elk front tekort. Evenmin als we zouden spreken van de achteruitgang van Theo van Gogh op het trottoir in Amsterdam-Oost.Ik ondervond het aan den lijve toen ik laatst een gastcollege gaf op de faculteit der So-ciale Wetenschappen. Aan de voorafgaande correspondentie met studenten had ik al gemerkt dat zij het met de beleefdheid en spelling niet heel nauw namen. Maar toen ik weken later hun papers onder ogen kreeg, kwam één begrip in mij op: ‘woestenij’. Onwillekeurig dwaalden mijn gedachten af naar de zonsondergang over het Capitool; naar Edward Gibbon en de laatste Romeinen; naar de eeuwen van ‘duisternis’ die het avondland daarna omgaven.Daar stond ik: nauwelijks 37 jaar, cum laude PhD, gepokt en gemazeld in de weten-schap – van Yale tot Shanghai, van Cambridge UK tot Cambridge USA – vol verwach-ting van Leidse grandeur, uit te leggen aan schapenkoppen en bakvissen dat je ‘hij heeft geloofd’ zónder en ‘hij gelooft’ mét een ‘t’ schrijft. De cursus, oorspronkelijk gericht op de cultureel-antropologische ontworteling van de moderne mens, bleef zo steken bij tweede klas middelbare school. Ik zag ze verdwaasd de blik afwenden rich-ting tablet-pc (waar de spellingscorrector ‘gelooft’ en ‘geloofd’ alle twee goedkeurde).Toen ik ‘s avonds mijn viola d’amore ter hand nam, spookte het nog lang door mijn hoofd: waar kwam dit stuitend gebrek aan taalbeheersing toch vandaan? Waarom ontbrak het mijn studenten aan de meest elementaire kennis?Het antwoord liet niet lang op zich wachten. Eén van de tientallen reacties op mijn vorige stukje – over diversiteit en broccoli – was van een hoge omes in het universitair bestuur. Hij beklaagde zich over mijn ‘elitaire’ columns, en hekelde mijn opvatting dat de academie voor ‘excellentie’ moet gaan.Toen begon het te dagen. Het is dit soort bestuurders geweest, met dit soort opvattingen, dat de poort wa-genwijd heeft opengezet en alle eisen aan student of vooropleiding overboord heeft gegooid. Geef ze eens ongelijk: meer studenten betekent meer te managen; en meer te managen betekent meer salaris en: auto met chauffeur.Dan is het inderdaad niet zo raar dat wij studen-ten hebben die geen enkele wetenschappelijke interesse hebben, die e-mails aanheffen met ‘Hai meneer’ en ‘Yo chef!’ en nadat ze verveeld heb-ben gevraagd wat ze nou moeten weten voor het tentamen (zodat ze de rest van het boek kunnen overslaan), hun mailtjes afsluiten met ‘groetjes’ of ‘doei!’ Megalomane bestuurders en een onmete-lijke massa studenten vormen een onzalig monster-verbond waarvan de wetenschap het onvermijdelijke slachtoffer is.

Prof. D.M. Sanders is gastonderzoeker aan de Universiteit Leiden. Op deze plek doet hij wekelijks verslag van zijn indrukken. Laat u zich trouwens niet afschrikken: [email protected].

Het antwoord liet niet lang op zich wachten. Eén van de tientallen reacties op mijn vorige stukje – over diversiteit en broccoli – was van een hoge omes in het universitair bestuur. Hij beklaagde zich over mijn ‘elitaire’ columns, en hekelde mijn opvatting dat

Toen begon het te dagen. Het is dit soort bestuurders geweest, met dit soort opvattingen, dat de poort wa-genwijd heeft opengezet en alle eisen aan student of vooropleiding overboord heeft gegooid. Geef ze eens ongelijk: meer studenten betekent meer te managen; en meer te managen betekent meer salaris en: auto

Dan is het inderdaad niet zo raar dat wij studen-ten hebben die geen enkele wetenschappelijke interesse hebben, die e-mails aanheffen met ‘Hai meneer’ en ‘Yo chef!’ en nadat ze verveeld heb-ben gevraagd wat ze nou moeten weten voor het tentamen (zodat ze de rest van het boek kunnen overslaan), hun mailtjes afsluiten met ‘groetjes’ of ‘doei!’ Megalomane bestuurders en een onmete-lijke massa studenten vormen een onzalig monster-verbond waarvan de wetenschap het onvermijdelijke

Prof. D.M. Sanders is gastonderzoeker aan de Universiteit Leiden. Op deze plek doet hij wekelijks verslag van zijn indrukken. Laat u zich

Een nooit eerder gepubliceerde tekst van Johan Huizinga wordt uitgegeven in het Millennium, een tijdschrift voor middeleeuwse studies. In 1933 werd het artikel, wegens kritiek op het Duitse anti-semitisme, geweigerd.

De tekst werd geschreven in op-dracht voor een boek over de Duitse wereldgeschiedenis en is bedoeld als hoofdstuk over de late middel-eeuwen. Huizinga (1872-1945) is een van de bekendste Nederlandse historici. Met het boek Herfsttij der Middeleeuwen (1919) werd hij wereldberoemd. In 1915 werd hij hoogleraar algemene geschiedenis in Leiden. Van 1932 tot 1933 was hij ook rector magnificus.

Het hoofdstuk is nooit versche-nen omdat Huizinga in dezelfde periode kritiek uitte op het antise-mitisme. In zijn functie als rector van de Universiteit Leiden maakte hij bezwaar tegen de aanwezigheid van de Duitse wetenschapper J. von Leers bij een internationaal studen-tencongres, vanwege de antisemi-tische teksten die Von Leers publi-ceerde. Dit veroorzaakte de nodige beroering in Duitsland en daarom was de tekst van Huizinga niet meer welkom in het boek.

Redactiesecretaris van Millen-nium en universitair docent aan de Universiteit Utrecht, Rob Meens be-grijpt niet waarom de tekst daarna nooit eerder is uitgegeven. ‘Het was bij biografen wel bekend dat de tekst in het archief in Leiden lag. Het is geen spectaculaire tekst, maar wel een hele mooie tekst, echt Huizinga.’

De publicatie van Huizinga’s tekst valt samen met het 25-jarig bestaan van het tijdschrift. Daarnaast wordt er op vrijdag 21 oktober in Leiden een congres georganiseerd over kopstukken uit de bestudering van de middeleeuwen. HB

Kleuters met aandachtsproble-men leren beter van computerpro-gramma’s wanneer ze hulp krijgen van een online computermaatje. Dankzij de aanwijzingen van het computermaatje zijn de prestaties van deze kinderen zelfs hoger dan van de overige leeftijdsgenootjes.

Dat blijkt uit onderzoek van de Leidse pedagoge Carienke Kegel, die daar rond het ter perse gaan van deze Mare op hoopt te promoveren. Voor het onderzoek volgde Kegel ruim 300 kleuters gedurende vijf-tien weken. De helft van hen kreeg een computertraining om foneem-bewustzijn, één van de belangrijkste voorlopers op lezen, te oefenen. Ze moesten spelletjes spelen die ze met de hulp van het computermaatje – een teddybeer die reageert op hun gedrag- konden oplossen.

Kegel: ‘Iemand is foneembe-

wust als hij beseft dat geschreven letters samenhangen met gesproken klanken. Dat begint vaak bij de ei-gen naam van het kind, het woordje wat ze als eerste kunnen lezen en schrijven: doordat kinderen ver-trouwd zijn met het visuele beeld van de naam leren ze gemakkelijker uit welke klanken het woord bestaat. Het programma speelt daar op in.’

De kinderen moeten letterklanken in woorden leren identificeren. ‘Als ze daar beter in worden, slagen ze er ook beter in woordjes te schrijven’, aldus Kegel. De teddybeer helpt de kinderen leren door bijvoorbeeld ‘probeer het nog eens’ te zeggen als ze een fout maken. Het computer-hulpje is vooral nuttig voor kinderen met aandachtsproblemen, aldus de onderzoeker. ‘Voor kinderen zonder aandachtsproblemen is het niets an-ders dan wat extra oefening en geen situatie die leren vergemakkelijkt.’ HB

Computermaatje helpt kleuters

Psychologiestudente vermoordGisteren is psychologiestudente Eline Maas (18) begraven in het Zeeuwse Hoek. Verleden week dinsdag werd ze om het leven ge-bracht, vermoedelijk door haar ex.

De twintigjarige ex pleegde zelf-moord door zich op te hangen kort na het overlijden van Maas. Het Ne-derlands Forensisch Instituut heeft vastgesteld dat de psychologiestu-dente is gewurgd. Sinds de relatie-breuk eind augustus stalkte de ex haar, verklaarden haar huisgenoten tegenover verschillende media.

Dinsdag belde hij bij haar aan

maar Maas weigerde hem binnen te laten. Daarop ging hij naar de ach-terburen en zei dat hij zijn sleutel kwijt was. Zo kwam hij alsnog het huis binnen. Twintig rechercheurs houden zich momenteel bezig met het moordonderzoek bezig.

Maas begon in september met col-leges en werkgroepen van de studie psychologie. Ze had net een kamer gevonden in Leiderdorp. De facul-teit Sociale Wetenschappen heeft een condoleanceboek bij de onder-wijsbalie van de opleiding gelegd. Ook is er een digitaal register ge-opend. TB

Kritisch artikel Huizinga alsnog gepubliceerd

Het artikel van Johan Huizinga (1872 – 1945) werd te kritisch bevonden

85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100

101

102

103

104

105

106

107

108

109

110

111

112

113

114

115

116

117

118

119

120

121

122

123

124

125

126

127

128

129

130

131

132

133

134

135

136

137

138

139

140

141

Het berengesnurk van de extra kilo’sOp een dag vond Mare-redacteur Bart Braun het mooi geweest: hij besloot af te vallen. Over de strijd tegen de kilo’s en de wetenschappelijke kennis hieromtrent schreef hij een boek. Een voorpublicatie uit Wat de weegschaal je niet vertelt.

Dikke mensen komen weliswaar moeilijker aan sekspartners, maar dat betekent niet dat ik er helemaal nooit eentje heb. De paar vrouwen in mijn leven kunnen rekenen op het medelijden van mijn gehele vrienden- en kennissenkring. Niet omdat ze onder die vetklep moeten liggen, maar omdat ik snurk.

Ze zijn er nooit om bij me weggegaan. Blijkbaar is dat geronk op een bepaalde manier rustgevend voor mensen die eraan gewend zijn. Ritmisch, langzaam, enzovoort. Het is geen zoetgevooisd slaapliedje, maar aan de andere kant doe ik het ook niet om hen te pesten.

‘Ik mis je berengesnurk’, sms’te een vriendinnetje me ooit op een avond dat ze thuis bleef slapen. Zij was echter ook degene door wie ik me voor het eerst zorgen ging maken over mijn lijn.

‘Sommige nachten adem je juist helemaal niet regelmatig’, vertelde ze. ‘Dan hort het en dan stoot het, en dan houd je je adem lang in, om vervolgens echt naar adem te snakken. Soms maak ik me zorgen dat je helemaal niet meer adem gaat halen.’

Dikke mensen snurken vaker. Ze hebben meer vet rond de keel, en dat drukt de ademwegen dicht. Een stapje verder dan gewoon snurken is slaapapneu, waar ik blijkbaar ook aan leed. Daarbij houdt de patiënt af en toe even op met adem-halen in zijn slaap. Daar merkt hij (het komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen) weinig van, maar het blijft niet zonder gevolgen. Je krijgt er hersen-schade van, en als gevolg daarvan meer moeite met leren en taalgebruik. Ook vergroot slaapapneu het risico op beroertes. En op verkeersongelukken, omdat je slaperig achter het stuur zit.

Dionysius van Heraclea was een tijdgenoot van Alexander de Grote en is vooral de geschiedenis ingegaan omdat hij verschrikkelijk, ontzagwekkend dik was. Ook hij leed aan slaapapneu. Hij was doodsbang om in zijn slaap te stik-ken; er moest altijd iemand naast zijn bed staan om hem wakker te maken als hij ophield met ademhalen. De Romeinse geschiedschrijver Claudius Aelianus schrijft in zijn Varia Historia:

Als een kuur tegen zijn klachten schreven zijn artsen voor (zo zegt men) dat er lange, dunne naalden klaargelegd moesten worden, en dat de bedienden die door de heupen en buik van Dionysius moesten steken als hij in zijn diepe slaap was gevallen. De dokters zelf namen deze operatie op zich, en staken de naalden in het gevoelloze en, om het zo te zeggen, lichaamsvreemde vlees van de tiran. Maar Dionysius gaf geen reactie, net zomin als een steen dat zou doen. Maar als de naald een punt bereikte dat nog gezond was, en onderdeel van zijn systeem dat nog niet gevoelloos was geraakt door een overmaat aan vet, dan reageerde hij, en werd hij wakker.

Tegenwoordig krijgen slaapapneu-patiënten een beademingsmachientje. Dat heeft een belangrijk voordeel boven de aanpak van Dionysius: als je eenmaal gewend bent aan het geluid van dat ding, krijg je genoeg lucht en slaap je ook de hele nacht door.

De Griekse tiran werd van zijn aanpak wakker, en moest dan weer inslapen. Daar krijg je slaapgebrek van, en van slaapgebrek word je dik.

Hoe dat komt, is merkwaardig genoeg nog steeds niet duidelijk. Uiteraard heb je met je slaperige kop minder zin om te gaan bewegen. Maar verder? Mensen die aangeven dat ze kort slapen, hebben een grotere kans om later dik te worden. Maar komt dat omdat ze in die tijd dat ze niet slapen aan het snacken zijn, of speelt het slaapgebrek zelf ook een rol?

Als je ratjes expres te weinig laat slapen, gaan ze meer eten. Dat suggereert dat de nachtrust op een of andere manier je eetlust beïnvloedt – en dat is ook wat je ziet aan de concentratie eetlusthormonen bij proefpersonen. Alleen wor-den ratten juist dunner van slaapgebrek, ondanks hun vreetbuien. Voor mensen werkt dat niet zo.

Gelukkig voor de lezers met een afvalwens maakt het niet zo gek veel uit waarom je nou precies dikker wordt van slaapgebrek. Het verband bestaat, en op tijd naar bed gaan vereist nog altijd minder discipline dan jezelf naar de sportschool slepen of Spa blauw bestellen in de kroeg. Bodybuilders vertellen elkaar al jaren dat slaap onderdeel is van de workout, en op dit punt hebben ze volkomen gelijk.

Ook u kunt de slaap als aanvulling zien op uw beweging. De grote vraag is ook wat u zou doen in plaats van slapen. Als u bent zoals ik, blijft u vooral op omdat u te lui bent om naar bed te gaan. En als u bent zoals de meeste westerlingen, kijkt u televisie in die uurtjes die u al in bed had moeten liggen.

Er is een prachtig experiment dat u met een televisie kunt doen. Ouders van over de hele wereld voeren het elke dag uit. Neem een druk kind van tussen de vier en twaalf jaar oud. Het jengelt, het maakt herrie, het wil aandacht. Zet nu de televisie aan op iets wat in de verte aansluit op de belevingswereld van het kind. Tekenfilms, uiteraard, maar ook natuurdocumentaires werken goed. Is het kind nog te klein om een verhaallijn te kunnen volgen, dan is er altijd iets nog debielers: sport. Als ik op mijn halfzusje van twee moest passen, zette ik altijd curling op. De Teletubbies waren nog wat ingewikkeld, maar de Olympische

Winterspelen leverden precies datgene waar ik, en al die ouders van over de hele wereld, op hoopten: magie. Overal op de planeet zitten kinderen apathisch naar schermen te staren. De kleuter die zojuist nog in de gordijnen klom, mist nu ineens de fut om de kwijl van zijn gezicht te vegen. Als je de drukte van je kind op chemische wijze aan zou willen pakken, bijvoorbeeld door er een ver-dovingspijltje in te schieten, werd je dezelfde avond nog uit de ouderlijke macht ontzet. Televisie mag gelukkig wel.

Diezelfde betovering die bij kinderen optreedt, zie je ook bij volwassenen. Sommigen zijn er gevoeliger voor dan anderen; zelf ben ik niet in staat om een gesprek te voeren in een ruimte waar een televisie aanstaat, of het geluid nou uit is of niet. Maar bij iedereen verslappen de spieren en staren de ogen.

De calorieëntabellen spreken elkaar tegen: volgens sommigen verbruik je met slapen net iets minder energie dan met televisiekijken, volgens de anderen net iets meer. Heel veel scheelt het in elk geval niet, maar wie alleen kijkt naar hoe-veel koolstofdioxide iemand in een testkamer uitademt, mist het punt. Als je televisie kijkt terwijl je al in bed had moeten liggen, verbruik je op dat moment misschien wel ietsje meer calorieën, maar word je toch dikker, zoals ik hierboven

al vertelde. En dan gaan we er nog van uit dat de televisiekijkers hooguit een bakje rauwkost zonder saus wegknagen voor de buis.

In werkelijkheid zijn televisiekijkers dikker, eten televisiekijkers meer en eten ze ongezonder. Je hebt domweg niet in de gaten hoeveel je naar binnen zit te schoffelen, want je bent te druk met televisiekijken. Bij kinderen is het verband zelfs zo sterk dat het aantal uur dat een kind televisie kijkt, een heel behoorlijke indicator is voor hoe gezond dat kind leeft.

De gemiddelde Nederlander kijkt iets meer dan drie uur televisie per dag, de gemiddelde Belg ietsje minder. Vraag je ze wat ze hebben gedaan de vorige avond, dan zeggen ze: ‘Niets.’ Iemand die toegeeft elke dag drie uur World of Warcraft te spelen, wordt met de nek aangekeken, ook al is diegene socialer bezig. En reken maar dat híj niet een emmer kipvleugels wegzet – daarvoor is hij te geconcentreerd. Drie uur televisiekijken daarentegen is volkomen geaccepteerd. Die ene keer dat er echt iets op is dat je moet zien, kun je er best voor opblijven. Maar bespaar jezelf het oeverloze gelul en de eindeloze reclamespotjes. Ga ge-woon op tijd naar bed.

Wie moeilijk slaapt en denkt zijn buikje weg te kunnen eten in de vorm van

Waarom houden we geen winterslaap om af te vallen?

‘Afvallen door alleen maar een paar maanden te slapen, dat is een soort walhalla. Dus hoe doen die beren dat?’


Voorpublicatie

85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100

101

102

103

104

105

106

107

108

109

110

111

112

113

114

115

116

117

118

119

120

121

122

123

124

125

126

127

128

129

130

131

132

133

134

135

136

137

138

139

140

141

Het berengesnurk van de extra kilo’sal vertelde. En dan gaan we er nog van uit dat de televisiekijkers hooguit een bakje rauwkost zonder saus wegknagen voor de buis.

In werkelijkheid zijn televisiekijkers dikker, eten televisiekijkers meer en eten ze ongezonder. Je hebt domweg niet in de gaten hoeveel je naar binnen zit te schoffelen, want je bent te druk met televisiekijken. Bij kinderen is het verband zelfs zo sterk dat het aantal uur dat een kind televisie kijkt, een heel behoorlijke indicator is voor hoe gezond dat kind leeft.

De gemiddelde Nederlander kijkt iets meer dan drie uur televisie per dag, de gemiddelde Belg ietsje minder. Vraag je ze wat ze hebben gedaan de vorige avond, dan zeggen ze: ‘Niets.’ Iemand die toegeeft elke dag drie uur World of Warcraft te spelen, wordt met de nek aangekeken, ook al is diegene socialer bezig. En reken maar dat híj niet een emmer kipvleugels wegzet – daarvoor is hij te geconcentreerd. Drie uur televisiekijken daarentegen is volkomen geaccepteerd. Die ene keer dat er echt iets op is dat je moet zien, kun je er best voor opblijven. Maar bespaar jezelf het oeverloze gelul en de eindeloze reclamespotjes. Ga ge-woon op tijd naar bed.

Wie moeilijk slaapt en denkt zijn buikje weg te kunnen eten in de vorm van

slaappillen, heeft overigens pech. Het lijkt erop dat vooral de zogeheten trage-golf-fase van de slaap belangrijk is voor wie gewichtstoename wil voorkomen. Veel slaapmiddelen zorgen er weliswaar voor dat je langer slaapt, maar het ge-deelte van de nacht dat in trage-golf-slaap wordt doorgebracht is kleiner. Ook een reusachtige slaap van een paar weken helpt niet: je raakt wel heel veel kilo’s kwijt als je je nest niet meer uitkomt, maar dat zijn vooral kilo’s spieren die verslappen omdat je ze niet meer gebruikt.

Dan doen beren het beter. De Amerikaanse zwarte beer (Ursus americanus) kan ’s winters zeven maanden slapen. Technisch gesproken is het geen winter-slaap, want daarvoor slapen ze te licht: iemand die een duttende berenmoeder verstoort, kan vervolgens rennen voor zijn leven. De berin springt op en achter-volgt je rennend door kilometers sneeuwlandschap. Mensen die zeven maanden in een ziekenhuisbed hebben moeten liggen, halen de wc niet eens zonder hulp, en zij hebben tijdens die zeven maanden nog te eten gekregen. De spieren van de berin zijn, ondanks de lange vastenperiode, nog prima; ze lijkt vooral haar vet verbrand te hebben.

Hoe doen die beesten dat?

Dit is, wat mij betreft, de gaafste truc uit het hele dierenrijk. Vliegen, je oogbol aflikken, duiken naar tien kilometer diepte: de mensheid kan het niet, maar heeft trucs uitgevonden om het met technologie na te doen of zelfs te verbeteren. Maar afvallen lukt ons nauwelijks, en afvallen door alleen maar een paar maanden te slapen, dat is een soort walhalla.

Stel je toch eens voor dat we dat kunstje zouden kunnen na-apen. De com-plete economie zou omgekat worden, en het zou bemande ruimtevaart een stuk aantrekkelijker maken. Degene met de patenten voor menselijke berenslaap zal genoeg geld hebben om voor elke teennagel een sexy pedicure-slavin aan te stellen.

Je zou dus verwachten dat het wereldwijd stikt van de moleculair biologen die hun uiterste best doen om het metabolisme van beren te doorgronden. Dat valt ronduit tegen: er zijn maar een handjevol mensen op de planeet die zich hiermee bezighouden.

Wat ze tot nu toe hebben vastgesteld: als beren eiwit afbreken, ontstaat er – net als bij mensen – ureum. Mensen plassen die stikstofverbinding uit: de naam ureum komt van ‘urine’. Beren gebruiken het onder meer om hun spieren op peil te hou-den. Daarnaast lijkt het erop dat de dieren een andere eiwitbron in hun lichaam hebben, die wel aangetast wordt.

En dat was het. Hóé die beer zijn ureum recyclet, wát die mysterieuze eiwitbron dan is en vooral: hoe wij al die trucs ooit kunnen kopiëren – niemand die het weet. Ergens in het verdelen van het geld voor wetenschappelijk onderzoek zit iemand die zijn prioriteiten helemaal verkeerd heeft zitten.

Met Dionysius is het overigens precies zo afgelopen zoals hij zelf gewild schijnt te hebben. De komedieschrijver Menander legde hem in de mond: ‘Ik wens maar één ding voor mezelf – de enige dood die goed gestorven is. Op mijn rug vol vetrollen liggen, terwijl ik amper een woord uitkraam, snakkend naar adem, terwijl ik eet en zeg: “Langzaam rot ik weg in mijn genoegens.”’

Voor zover ik na kan gaan, is Dionysius daadwerkelijk in zijn eigen vet gestikt. Of hij dat echt genoeglijk vond, is de vraag.

Beren zijn niet de enige winterslaapkampioenen. Het Noord-Amerikaanse knaagdiertje Spermophilus richardsonii is ontzettend goed in afkoelen. Tijdens de koudste maand van het jaar stookt hij zichzelf op tot een temperatuur van 2°C, net warm genoeg om niet kapot te vriezen. Door zo koud te worden, bespaart hij 96 procent van de energie die hij zou gebruiken als hij ’s winters bij zijn zomerse lichaamstemperatuur van 37°C zou gaan slapen.

Warmte produceren kost bakken met energie, wil dat grondeekhoorntje maar zeggen. Een (kilo)calorie is de hoeveelheid energie die je nodig hebt om een liter water op te warmen. Mensen bestaan grotendeels uit water, dus om een mens van tachtig liter op temperatuur te houden moet je flink stoken. Soldaten die oefenen in het Hoge Noorden, eten veertig procent meer dan soldaten in de tropen, om maar aan die energie te komen. Leg mensen in koud water – daar koelen ze sneller in af dan in lucht – en ze komen hongerig boven. Bij veel Nederlandse duikstekken staat dan ook een uitstekend draaiende frietkraam.

Omgekeerd zou het zo kunnen zijn dat we dik worden van onze verwarming. We stoken onze woon- en slaapkamers warmer dan vroeger; elke tien jaar werden ze 0,4 graad warmer. En terwijl de thermostaat van ons huis omhoog schuift, gaat de thermostaat van je lichaam juist omlaag. Als het te warm is, gaat juist de aircondi-tioning aan, en besparen we ons lichaam de moeite van het afkoelen.

Je zou verwachten dat je niet dikker wordt van een warmere kamer. Als je meer gaat eten van de kou, dan ga je toch minder eten als het warm wordt? Het lichaam, dat altijd probeert om alles bij hetzelfde te houden, zou zich toch niet om de tuin moeten laten leiden door een graadje meer of minder?

Dat zou het inderdaad niet moeten doen. De proeven met muizen zijn duidelijk: verwarming omhoog, hoeveelheid gegeten muizenvoer omlaag. De muis blijft even dik. Dat verandert echter als je het muizenvoer vervangt door een westerse vette hap. Dan onderdrukken de dieren hun eetgedrag niet, en worden ze dikker.

Om het warmer te krijgen, kun je twee dingen doen: je kunt gaan bibberen, en je kunt de verwarming van je lichaam hoger zetten. Kiezen is er helaas niet bij: dat besluit je lichaam op eigen kracht. Ook hierin is die grondeekhoorn een baas: als-ie weer op wil warmen, verhonderdvoudigt hij zijn hitteproductie. Als je dat als mens kon doen, kon je jezelf dood-koken in je badkuip.

Spermophilus produceert die warmte met een speciaal soort weefsel: bruin vet. Mensenbaby’s hebben er ook vrij veel van; die kunnen nog niet zo goed warmte produceren door beweging, omdat ze amper kunnen bewegen. Als ze groter worden, verdwijnt dat bruine vet grotendeels.

Volwassenen hebben er nog een klein beetje van, vooral rond de nek. Niet iedereen heeft er evenveel van: dikke mensen hebben gemiddeld minder. Als je mensen in de kou zet, gaat hun bruine vet warmte produceren. Warmte produ-ceren kost calorieën, en het zou dus zomaar kunnen dat dunne mensen dunner zijn omdat ze een groter gedeelte van hun eten verstoken in plaats van opslaan.

Met behulp van genetisch veranderde virussen is het inmiddels mogelijk om het witte vet van ratten bruin te maken. Dat voorkomt vervolgens dat ze dik wor-den van een vetrijk dieet. Verwacht daar echter niet te veel van: er is een lange, lange lijst van stoffen die knaagdieren dun maken, maar bij mensen niet werken of te veel bijwerkingen hebben.

Welke dat zullen zijn bij deze therapie ligt voor de hand: opvliegers. Mannen hebben die overigens ook, al-leen noemen ze dat geen opvliegers omdat ze denken dat alleen vrouwen in de overgang die krijgen. Wel eens drijfnat van het zweet wakker geworden na een avondje drinken? Dat was een opvlieger. Als je dat een paar nach-ten achter elkaar meerdere keren per nacht overkomt, neem je je overgewicht voor lief.

Bart Braun, Wat de weegschaal je niet vertelt, Nieuw Amsterdam, 239 pgs., € 19,95

Waarom houden we geen winterslaap om af te vallen?

Illustratie Michiel Walrave


Prof.dr. M.J.A. Malessy zal op vrijdag 21 oktober met het uitspreken van de oratie benoemd worden tot hoogle-raar aan de Faculteit der Geneeskun-de om werkzaam te zijn op het gebied van de Zenuwchirurgie.Prof.dr. A.J. Gelderblom zal op vrij-dag 28 oktober met het uitspreken van de oratie benoemd worden tot hoogleraar aan de Faculteit der Ge-neeskunde om werkzaam te zijn op het gebied van de Interne Genees-kunde, in het bijzonder de Experimen-tele Oncologische Farmacotherapie.Prof.dr. C. Stahn zal op maandag 31 oktober met het uitspreken van de oratie benoemd worden tot hoogle-raar aan de Faculteit der Rechtsge-leerdheid om werkzaam te zijn op het gebied van International Criminal Law and Global Justice.Y.J. Moon zal op dinsdag 25 oktober om 10.00 uur promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschap-pen. De titel van het proefschrift is ‘Stochastic Models for Quality of Ser-vice of Component Connectors’. Pro-motor is Prof.dr. F. Arbab. S. Akbari Chermahini zal op dinsdag 25 oktober om 11.15 uur promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschap-pen. De titel van het proefschrift is ‘Neural and cognitive mechanism of creativity’. Promotor is Prof.dr. B. Hom-mel. E.A. Sogbohossou zal op dinsdag 25 oktober om 13.45 uur promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwe-tenschappen. De titel van het proef-schrift is ‘Lions of West Africa’. Promo-toren zijn Prof.dr. G. de Snoo en Prof.dr.Ir. B. Sinsin (University of Abomey-Calavi, Benin).D. Groen zal op dinsdag 25 oktober om 15.00 uur promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschap-

pen. De titel van het proefschrift is ‘Stratum corneum model membranes: molecular organization in relation to skin barrier function’. Promotor is Prof.dr. J. Bouwstra.M. Hickendorff zal op dinsdag 25 oktober om 16.15 uur promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschap-pen. De titel van het proefschrift is ‘Explanatory Latent Variable Mode-ling of Mathematical Ability in Primary School’. Promotor is Prof.dr. W.J. Heiser.J.A. Heemskerk zal op woensdag 26 oktober om 11.15 uur promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Refinement of antisense oligonucleotide mediated exon skipping as therapy for Duchen-ne muscular dystrophy’. Promotor is Prof.dr. G.J.B. van Ommen.N. Amiri zal op woensdag 26 oktober om 13.45 uur promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurwetenschap-pen. De titel van het proefschrift is ‘Developing Asymmetries in AGB Stars: Occurrence, Morphology and Polarization of Circumstellar Masers’. Promotor is Prof.dr. E.F. van Dishoeck.M. Hagens zal op woensdag 26 ok-tober om 15.00 uur promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid. De titel van het proefschrift is ‘Toezicht op menswaardige behandeling van gedetineerden in Europa’. Promotor is Prof.dr. R.A. Lawson.J.S.D. Mieog zal op woensdag 26 okto-ber om 16.15 uur promoveren tot doc-tor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Improving breast can-cer outcome by preoperative systemic therapy and image-guided surgery’. Promotor is Prof.dr. C.J.H. van de Velde.Yuana zal op donderdag 27 oktober om 11.15 uur promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Nanosized blood mi-

croparticles’. Promotoren zijn Prof.dr. S. Osanto en Prof.dr. R.M Bertina.J.S. von Lindern zal op donderdag 27 oktober om 13.45 uur promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De ti-tel van het proefschrift is ‘Neonatal Transfusion Practices’. Promotoren zijn Prof.dr. F.J. Walther en Prof.dr. A. Brand.L.J. Alofs zal op donderdag 27 oktober om 15.00 uur promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Onderhorig-heid en separatisme’. Promotor is Prof.dr. G.J. Oostindie.H.H. Truonng zal op donderdag 27 oktober om 16.15 uur promoveren tot doctor in de Wiskunde en Na-tuurwetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Integrin Signaling Modes Controlling Cell Migration and Metastasis’. Promotor is Prof.dr. B. van de Water.M.S. Sons zal op dinsdag 1 november om 13.45 uur promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Roles of neuro-exo-cytotic proteins at the neuromuscular junction’. Promotor is Prof.dr. J.J.G.M. Verschuuren.Y. Zhao zal op dinsdag 1 november om 15.00 uur promoveren tot doctor in de Wiskunde en Natuurweten-schappen. De titel van het proefschrift is ‘Reverse cholesterol transport: a potential therapeutic target for athe-rosclerosis’. Promotor is Prof.dr. T.J.C. van Berkel.A.F. Tatham zal op dinsdag 1 no-vember om 16.15 uur promoveren tot doctor in de Rechtsgeleerdheid. De titel van het proefschrift is ‘Central European Constitutional Courts in the Face of EU Membership: The Influence of the German Model of Integration in Hungary and Poland’. Promotor is Prof.

dr. R.C. Tobler. Y. Bian zal op woensdag 2 november om 13.45 uur promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘On the Road: Screening Chinese Cinama through a Postmodern Lens’. Promotor is Prof.dr. E.J. van Alphen.D. van Bodegom zal op woensdag 2 november om 15.00 uur promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Post-reproduc-tive survival in a polygamous soci-ety in rural Africa’. Promotor is Prof.dr. R.G.J. Westendorp. A.G. Munts zal op woensdag 2 no-vember om 16.15 uur promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Complex regio-nal pain syndrome related movement disorders: studies on pathophysio-logy and therapy’. Promotor is Prof.dr. J.J. van Hilten. P.N. Adama van Scheltema zal op donderdag 3 november om 13.45 uur promoveren tot doctor in de Genees-kunde. De titel van het proefschrift is ‘Fetal Pain’. Promotoren zijn Prof.dr. J.V.L. van Lith en Prof.dr. F.P.H.A. Van-denbussche (UMC st Radboud).S.A. Ntewusu zal op donderdag 3 no-vember om 15.00 uur promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Settling in and holding on: A socio-historical study of northern traders and trans-porters in Accra’s Tudu-1908-2008’. Promotor is Prof.dr. M.E. de Bruijn. N. Ajmone Marsan zal op donderdag 3 november om 16.15 uur promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Incremental value of advanced cardiac imaging modalities for diagnosis and patient management’. Promotor is Prof.dr. J.J. Bax en Prof.dr. M.J. Schalij.

Academische Agenda

Toneel (leT op! Deze week!)Rayhana: Twee gelovenvRijdagavond 21 okT.Reading van een bijzonder to-neelstuk over vrouwen en islamMet Johanna ter Steege, Nelly Frijda, Celia van den Boogert, Nastaran Khorasani, Meghna Ku-mar, Inci Pamuk, Hannah van der Sande en Karla WildschutRegie: Marcelle MeulemanMet een discussie onder leiding van nadia Bouras, historica, Uni-versiteit leiden

TijD, plaaTs & Toegang 20.30 uurlaktheater, lipsiusgebouw (1175), Cleveringaplaats 1, leidenToegang € 7,- / studenten: € 3,50kaartverkoop en reserveringen:Ma t/m za 14.00 – 16.30 uurTel. 071 512 4890www.laktheater.nl

FilMs (MeT inleiDing)STudium geneRale op de weTenSchapSdagZondagmiddag 30 okT.13.15 – 14.20 uurder lauf der dinge (1987, peter Fischli/david weiss) – Zwitserse art moviezwaartekracht, hefboomwerking en de 3e wet van newton aan het werk in een 30 minuten durende kettingreactie die spannender is dan een detective.Met een inleidende lezing over causaliteit door F.A. Muller, na-tuurkundige en filosoof, Erasmus Universiteit Rotterdam en Univer-siteit Utrecht

14.30 – 17.00 uurcargo 200 (2007, regie: aleksei Balabanov) – Russische film Omstreden film die een beeld geeft van de sovjet-Unie in het jaar 1984. Met een inleiding door Otto Boele, universitair hoofddocent Rus-sische Letterkunde, Universiteit Leiden TijD & plaaTs13.15 – 17.00 uurzaal B0-17, kamerlingh onnes-gebouw, steenschuur 25, leiden

serieRuSland - 20 jaaR na de ondeRgang van de SovjeT-unie

Zondagmiddag 30 okT.Film: cargo 200 (2007, regie: aleksei Balabanov; zie ook activiteiten wetenschapsdag op 30 oktober)Met een inleiding door Otto Boele, universitair hoofddocent Rus-sische Letterkunde, Universiteit Leiden

woenSdagavond 9 nov.het Stalinisme opnieuw be-kekenErik van Ree, universitair docent Europese Studies, Universiteit van Amsterdam

woenSdagavond 16 nov.‘van moskou tot ……’. leven in Rusland (vpRo 2009/2010)(vertoning van 2 delen uit de Vpro-serie)

woenSdagavond 23 nov.Rusland en de wereldpolitiekJaap de Wilde, hoogleraar In-ternationale Betrekkingen en Machtspolitiek, Rijksuniversiteit Groningen

woenSdagavond 30 nov. de verhouding tussen Rusland en de eu. kunt u me de weg terug vertellen naar de belle époque? hoe reset je de 20ste eeuw?Christof van Agt, senior onder-zoeker bij het Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen Clingendael

woenSdagavond 7 dec. Russische politiek: hebben verkiezingen zin? André Gerrits, hoogleraar Rus-sische Geschiedenis en Politiek, Universiteit Leiden

TijD & plaaTszondag 30 oktober:14.30 - 17.00 uurzaal B0-17, kamerlingh onnes-gebouw, steenschuur 25, leidenwoensdagavonden:19.30 - 21.00 uur zaal 003, lipsiusgebouw (1175), Cleveringaplaats 1, leiden

seriemaRkTweRking. oveR de Fi-nancieRing van ZoRg, cul-TuuR en weTenSchap

maandagavond 14 nov.de kern en kracht van de markteconomie: empirisch, theoretisch en ethisch

Auke Leen, universitair docent algemene economie, rechtseco-nomie en geschiedenis van het economisch denken, Universiteit Leiden

maandagavond 21 nov.marktwerking in de zorgEen gesprek met o.a.:Jetty Hoeksema, directeur Stra-tegisch Beleid, Leids Universitair Medisch CentrumTony Lamping, directeur Zorg, Zorgverzekeraars NederlandBauke Steenhuisen, wetenschap-pelijk onderzoeker bij de onder-zoeksgroep Policy, Organization, Law and Gaming, TU DelftFrederik Vogelzang, senior be-leidsmedewerker, Nederlandse Patiënten Consumenten FederatieGespreksleiding: Sandra Olst-hoorn, Het Financieele DagbladMet een inleiding door Bauke Steenhuisen

maandagavond 28 nov.marktwerking in de kunst- en cultuursectorEen gesprek met o.a.:David Bazen, adjunct directeur zakelijk, ConcertgebouworkestTon Bevers, hoogleraar Kunst- en Cultuurwetenschappen, Erasmus Universiteit RotterdamDirk van Delft, directeur Museum BoerhaaveRonald Klamer, directeur Het Toneel SpeeltLeo Samama, componist en schrijver en directeur van het Nederlands KamerkoorGespreksleiding: Laetitia Smit, hoofd Hoger Onderwijs Voor Ouderen, Universiteit LeidenMet een inleiding door Ton Bevers

maandagavond 12 dec.marktwerking in de wetenschapEen gesprek met o.a.:Henk Tromp, senior beleidsme-dewerker Faculteit Sociale We-tenschappen, Universiteit Leiden, en coauteur van De onwelkome boodschap (Mets en Schilt, 1999)Gespreksleiding: Andreas Kin-neging, hoogleraar rechtsfilosofie, Faculteit Rechtsgeleerdheid, Universiteit Leiden Met een inleiding door Henk Tromp

TijD & plaaTs19.30 - 21.30 uur (14 november: tot 21.00 uur) zaal 011, lipsiusgebouw (1175), Cleveringaplaats 1, leiden

serieigoR STRavinSky. een hooRcollege oveR Zijn leven en weRkdoor Leo Samama, componist en schrijver en directeur van het Nederlands Kamerkoor

maandagavond 14 nov.het leven en denken van Stra-vinsky, zijn compositorische ontwikkeling; Stravinsky’s compositie’s als spiegeling van de belangrijkste ontwikkelingen van de muziek in de twintigste eeuw

maandagavond 21 nov.Stravinsky als neoklassiek componist; kernwerken (Sacre du printemps, histoire du Soldat, de Symfonie in c en de Requiem canticles).

TijD, plaaTs & reserVeringen19.00 - 22.00 uur inclusief pauze en vragenlaktheater, lipsiusgebouw (1175), Cleveringaplaats 1, leiden Toegang is gratis. U moet wel kaarten reserveren bij het lak-theater:Ma t/m za 14.00 – 16.30 uurTel. 071 512 4890www.laktheater.nl

serieheT onTZeT van leiden.een serie lezingen in relatie tot de tentoonstelling ‘vrijheid! leidens ontzet 1574-2011’ (30 september 2011 t/m 8 januari 2012) in museum de lakenhal

dinSdagavond 15 nov.de contacten tussen Spanje en de nederlanden in de zestiende eeuwRaymond Fagel, universitair docent Algemene Geschiedenis, Universiteit Leiden

dinSdagavond 22 nov.Bijzondere en zeldzame pam-fletten rond Leidens Ontzet en de opstand uit de universiteits-bibliotheek leiden en museum plantin-moretus in antwerpenAnton van der Lem, conservator oude drukken, Universiteitsbiblio-theek Leiden

dinSdagavond 29 nov.De lange traditie van het 3 oktober vieren. de viering in leiden door de tijd heen Rudi van Maanen, em. hoog-leraar Stadsgeschiedenis, in het bijzonder van Leiden, Universiteit Leiden, voormalig adjunct- gemeentearchivaris van Leiden

dinSdagavond 6 dec.leidens ontzet en de canon. hoe 3 oktober een nationale gebeurtenis werdJudith Pollmann, hoogleraar Nederlandse geschiedenis van de vroegmoderne tijd, Universiteit Leiden

dinSdagavond 13 dec.afsluiting serie: inleiding tot en bezichtiging van de tentoonstelling ‘vrijheid! leidens ontzet 1574 – 2011’jori zijlmans, conservator Museum De lakenhal, leiden en curator van de tentoonstelling

TijD & plaaTsDinsdagavonden t/m 6 december:19.30 - 21.15 uurzaal 011, lipsiusgebouw (1175), Cleveringaplaats 1, leidenDinsdagavond 13 december: 19.00 uur - 21.00 uurMuseum de lakenhal, oude singel 28-32, leiden

pRogRamma STudium geneRale najaaR 2011 (2) www.studiumgenerale.leidenuniv.nlstudium generale organiseert brede activiteiten voor studenten, medewerkers, alumni en andere geïnteresseerden die graag over de grenzen van hun vakgebied heen kijken.

indien niet anders vermeld: Toegang iS gRaTiS! geen aanmelding nodig. iedeReen iS welkom! (kom wel op tijd, want vol = vol!)

Voor een uitgebreid programma zie: www.studiumgenerale.leidenuniv.nl

oRganiSaTie & inFoRmaTie: sTUDiUM generale UniVersiTeiT leiDen

POstbus 9500, 2300 RA Leiden • 071 527 7283/7295/7296 [email protected]

www.studiumgenerale.leidenuniv.nl

De prijs voor een Maretje bedraagt €6,– per 30 woorden, opgegeven via [email protected] uiterlijk t/m maandag 16.00 uur.

Doe iets met je kennis. Help een leerling op streek in 1 uur per week. Vijf leerlingen uit groep 7 en 8 zoeken dringend hulp bij taal, rekenen en stu-dievaardigheden; zes leerlingen Voort-gezet Onderwijs, Kopklas, Brugklas, VMBO, HAVO zoeken hulp bij wiskunde, Nederlands, Engels, maatschappijleer, aardrijkskunde en Duits; twee leerlingen Speciaal Onderwijs hebben bijles nodig; 31 leerlingen Ba.O.groep 3 t/m 6 zoeken hulp bij taal en/of rekenen, van wie vijf met vergoeding. Bijles in Onderwijswin-kel, buurthuis Vogelvlucht, of bij leerling of bijlesgever thuis. Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma-, wo en do. 15-17 u. Tel: 5214256, LET OP ons e-mailadres is: [email protected].

Gezocht: Voor verschillende onder-zoeken van de afdeling anesthesio-logie van het LUMC zijn wij op zoek naar gezonde mannelijke vrijwilligers (18-45 jr), die tegen vergoeding mee willen doen aan pijn- en ademhalings-onderzoeken. Indien u belangstelling heeft, neem dan contact op met drs. Merel Boom, of prof. dr. A. Dahan, tel: 071-5262301 of [email protected].

Hey muzikant! Op zoek naar een leuk en goed orkest? Kom dan op woensdag vanaf 20.00 uur langs tijdens de repetitie en luister of speel mee! Meer informa-tie: www.leidseharmoniekapel.nl.

Vrijwilligerswerk in het buitenland? Wil je met straatkinderen werken in Azië, Afrika of Zuid-Amerika? Kom naar ons informatieweekend van 25-27 november 2011. Voor informatie en aan-melding: www.samen.org.

KANS (RSI), hoofdpijn, nekklachten, rugklachten? Of wil je een betere houding? Denk eens aan oefenthera-pie Mensendieck. Vergoeding vanuit aanvullend pakket zorgverzekeraar. In-formatie www.mensendieckleidencen-trum.nl of 071-5149835

Lezing: “Scheppingsverhalen in de wereldreligies esoterisch verklaard”. Door Theosofisch Genootschap. Toegang gratis. Woensdag 26 oktober, 20.00 uur. Plaats: Centrum voor Onder-wijs en Advies, Lorentzkade 15a (vlak-bij Lammenschansweg). Inlichtingen: 0713617417, www.stichtingisis.org.

Te huur van 10 nov t/m 12 dec: gezel-lig huis met 2 slaapkamers, open haard, volledig gemeubileerd. Nabij centrum. 300 euro incl. Bel: 06-41266586

Maretjes


Advertenties Brieven


Ben jij een High Potential?Kies dan de kortste weg naar de top!

BestGraduates Law wordt georganiseerd in samenwerking met onderstaande topkantoren

BestGraduates wordt georganiseerd in samenwerking met onderstaande topwerkgevers

BestGraduates is een activiteit van onderdeel van de

www.bestgraduates.nlwww.bestgraduates.nl

vrijdag 28 oktober 19.30-22.00 uurentree € 7,50aanmelden: www.naturalis.nl

een avond vol kunst en kennis

uitsterven / biodiversiteit / kunst / fi losofi e

topic: overleven

Universiteit Leiden. Universiteit om te ontdekken.

Ontdek de masters van de Universiteit Leiden

Kom in november naar de Masterdagen en ontdek meer dan zestig masters van de Universiteit Leiden en veel bijzondere specialisaties.

www.mastersinleiden.nl

Het UAF biedt getalenteerde vluchtelingen de kans op een nieuw bestaan.

Geef gevluchte studenten een toekomst in Nederland.

Steun het UAF met 1,50 per maand.SMS STUDIE naar 4333

Sabina 1982 geboren in Azerbeidjan • 2002 gevlucht naar Nederland • 2011 master Europese studies

Wij feliciteren Sabina en alle andere afgestudeerde vluchtelingen.

UAF_Adv_Mare_135 x 200.indd 1 03-10-11 16:34

Zaiklijst Tot enige verbazing las ik in Mare 5 een stuk over studiefraude. In essentie een degelijk stuk ware het niet dat er een totaal ongerelateerde foto onder is gepubliceerd van Studentenhuis de Pijpela.

Ik wil u graag op het hart drukken dat ik en geen van mijn baasjes bij dergelijke fraudeza-ken betrokken is. Derhalve vindt ik het zeer betreurenswaardig dat, waar mogelijk onbedoeld, een verband wordt gelegd tus-sen voorgenoemd studentenhuis en criminele activiteiten.

De concrete klacht wordt versterkt door het feit dat de website, het telefoonnummer en adres zeker 3 maal duidelijk is te lezen op de ‘Zaiklijst’. Ook is in het onderschrift duidelijk de Pijpela en mijn naam gezet.

Zodoende vraag ik om een duidelijk te lezen rectificatie in de volgende uitgave van Mare om mijn naam en die van het huis te zuiveren. Nelson van de Pijpelahuishond

Digitaal dramaHet digitale drama in de Neder-landse bibliotheken dat een paar weken geleden uitgebreid in NRC Handelsblad werd beschreven is ook in onze eigen UB doorge-drongen. Allerlei gedrukte wer-ken worden nu gedigitaliseerd in het kader van een of ander erfgoedproject.

Prima, in principe, maar gebruikers van de collecties heb-ben ook rechten. Eén daarvan is dat men mag verwachten dat een boek aanwezig is als dat in de geautomatiseerde catalogus zo staat vermeld. Medewerkers van het erfgoedproject in de Leidse UB trekken zich daar helemaal niets van aan. Enorme aantallen werken worden zonder enige registratie voor onbe-paalde tijd weggehaald van hun plek. Volgens de catalogus zijn deze boeken gewoon beschik-baar en aanvraagbaar.

Gisteren ging het opnieuw mis. Ik zag dat een heel rijtje oude catalogi van Oosterse handschrif-ten (signatuur OOSHSS A 10, 6 delen) uit de leeszaal Bijzondere Collecties was weggehaald, er waren nog wel steekkaarten

gezet. ‘Worden gedigitaliseerd’, zei men mij desgevraagd. Maar de bibliotheekmedewerkers weten niet wanneer de boeken weer terug zijn. En dat kan soms lang duren. In de NRC-artikelen kwam vooral het gebrek aan co-ordinatie tussen de verschillende Nederlandse collectiebeheerders en de afwezigheid van techni-sche uniformiteit aan de orde.

Dit kleine drama was echter onnodig. Juist omdat de boeken die ik gisteren ter plekke even wilde raadplegen zo belangrijk en zeldzaam zijn, heb ik deze in 2005 zelf gescand en in 2006 in mijn professionele website geplaatst (http://www.islamic-manuscripts.info/reference/catalogues/cco_1851_1877/index.html). Dit is binnen de Leidse UB bekend.

Eén telefoontje en men had de scan gratis en voor niets van mij gekregen, en al wat men ook nog had willen hebben uit mijn site. Bezoekers gedupeerd, geld over de balk. Dom of slecht?

Prof.dr. Jan Just WitkamEmeritus hoogleraar ‘Handschriftenkunde van de islamitische wereld’

advertentie

LAAT ZIEN DAT JIJ ALS TRAINEE THUISHOORT IN EUROPAGA NAAR TRAINEEBIJDEEU.NL EN WIN EEN UNIEKE VIPTRIP NAAR BRUSSEL

Trainee Adv Mare135x100.indd 1 29-09-11 14:42

The battle for a microwave“It’s not quite what I expected”

Leiden loves to welcome Chinese students, but do they feel welcome here? “You would expect better service for that amount of money.”

By Petra Meijer “Living in the Netherlands is a test of my survival skills”, says Yingchun Yu. “In China, I’m used to eating my food hot – cold food and drink is bad for your health. Unfor-tunately, none of the university buildings have a place where you can heat up your food. The difference between animals and humans is that we can make fire. Cold food has to be heated by your stomach and that consumes too much energy. My stomach isn’t a microwave, is it?”

Yu rang the International Office to ask if they could install a microwave somewhere. “The woman who answered my call said: ‘In your opinion, cold food is bad for your health. We can’t help you with that.’” He thinks that the food in the canteen is too expensive, and accordingly, he does not go to the library in the morning so he can cook a hot meal at home at midday. Nevertheless, he can see the bright side. “I never had time to cook in Beijing, but I have to, here. Cooking helps you to under-stand life better, so it’s not all bad.”

Other Chinese students face the same prob-lem. Xiaoshuang Xia stores an electric kettle in the lockers at the Sinological Institute and goes off in search of a socket in the lunch break so he can boil water for his rice. “Actually, wa-ter with rice is not very nice, but cold rice is worse”, he says. Chinese guest lecturers would like a microwave too, but as the Institute is mainly built of wood, they can’t get permis-sion for one.

On the other hand, Yaxuan Zhang, from Tai-wan, is very fond Western food: pancakes are her favourite. “But I really miss the Taiwanese night market, and of course, ‘bubble milk tea’, tea with gummy-like balls in it. Here, I usually cook for myself, and I often organise a potluck dinner with friends. Everyone brings a dish, and we share the food between us.” Zhang thinks it is a pity that Dutch restaurants are so expensive; in Taiwan, she eats out nearly every night. “I was surprised to hear that it’s also too expensive for the Dutch to eat out daily. All the restaurants I pass always seem to be full.”

It’s not just food that costs more in the Neth-erlands: the Chinese are shocked by the high rents and the costs of public transport. Xia sometimes gives calligraphy classes in another town. “I get 25 Euros for one hour, but a return ticket to Rotterdam costs nearly fifteen Euros.

I can’t see how Dutch people make ends meet.” Consequently, the Chinese students hardly ever travel by train. Before Zhang left Taiwan, she acquired a rice pan via the Internet, which she could pick up from a Chinese girl in Rot-terdam. “It just looked a short distance on the map, but when I arrived in Leiden, it turned out to be much dearer than I thought, so I just left it.”

Dutch universities would love to attract more Chinese students as these students must pay high tuition fees. Students from the EU pay €1,713 for a year’s study in Leiden, but students from outside the EU can pay more than €14,000 for a Master’s. Zhang, Xiao and Zhan from Taiwan are shocked when they hear this. They are here as exchange students. “We pay the regular tuition fees that we pay back in Taiwan, or actually, a bit less because we only have to pay the basic sum as we’re not follow-ing any lectures in Taiwan at the moment.” The Taiwanese tuition fees come to around €1000 for them and besides, Zhang and Zhan both have grants. “That just about covers my rent at DUWO”, says Zhan.

However, the Chinese gentlemen must pay said tuition fees. Their situation differs from that of the Taiwanese students because they worked for a few years before coming to the Netherlands to take a Master’s course. “You would expect better service for that amount of money”, says Yu. And he is not just refer-ring to the absence of microwaves. The uni-versity is not as international as he expected. “At Schiphol, I was amazed to see that all the signs were in English. But then I arrived at the university and I couldn’t work out how to use the printer. Nearly everything here is in Dutch, even in the library.”

In addition, Yu is disappointed that the uni-versity does not organise very many activi-ties. The course does not have its own space or building, so the students go home straight after the lectures, making it more difficult to get to know the other students. Although there are student fraternities for foreign students, the activities there are not generally free. Xia, who is specialised in Chinese Art History, was surprised that there were no red lanterns to be found in the Sinological Institute during the Chinese New Year. “It’s good that students or-ganise so much, but the university could make a contribution too.”

Meanwhile, the university has decided to take the complaints about the cold Dutch food seriously and has installed a microwave at the Plexus building for the Chinese students.


English page

Yingchun Yu: ‘The difference between animals and humans is that we can make fire. Cold food has to be heated by your stomach and that consumes too much energy. My stomach isn’t a microwave, is it?’ Photo taco van der eb

Few foreign students attending Leiden’s quota programmes

Figures from DUO recently revealed that increasingly more foreign students are fol-lowing quota programmes: the percentage of foreign students has risen by ten percent in four years.

The SP and PVV parties in the Dutch Lower House were worried about how Dutch students would fare - they might be ousted by foreigners.

Although a slight increase in the number of foreign students in Leiden for the quota pro-gramme [admission for these programmes is arranged by a lottery] Medicine is discernable, a university spokesman said that Dutch stu-dents need not fear that they might be ousted.

“For instance: this year, the number of fo-reign students rose from five to eight, but that’s a very small difference when set against a total of 315.”

The increase of almost forty per cent in the number of foreign students at the Medical

Faculty looks spectacular because the num-bers are so small. In absolute figures, it means very little.

A little more than 2.5 per cent of the total number of first-year Medical students at Lei-den are not from the Netherlands.

There again, a huge increase at the Medical Faculty was not to be expected. “It’s a Dutch programme with strict language require-ments”, explains the spokesman, “and usually we only attract Belgians and Germans, and the Germans often spend all their holidays cram-ming Dutch.”

At Psychology, another quota programme, there is no noticeable influx of foreigners ei-ther. “We don’t offer an English language Bach-elor’s programme”, says Anna Zandvliet, Secre-tary of the Psychology Institute’s Board, “so we only admit students who speak good Dutch. I don’t know the precise figures, but there really hasn’t been any enormous increase.” VB

‘We only attract Belgians and Germans’

F I L MTRIANONContagionDo. t/m ma. 18.45 + 21.30Paranormal ActivityDo. t/m ma. 21.30The Three Musketeers 3DDo. t/m ma. 18.45 + 21.30. Do. t/m zo. 14.15HET KIJKHUISMidnight in Paris Dagelijks 18.45 (wo. niet)The Ides of March Dagelijks 21.00 (wo. niet)The Guard Dagelijks 19.15 (wo. niet)LIDO STUDIOJohnny English Reborn Dagelijks 18.45 + 21.30. Do. t/m zo. 13.00 + 15.45 De Avonturen van Kuifje 3D Wo. 14.15The Adventures of Tintin Wo. 18.45 + 21.30 All Stars 2 Old Stars Dagelijks 18.45 + 21.30 The Change-Up Dagelijks 21.30 Crazy, Stupid, LoveDagelijks 18.45Friends with BenefitsDagelijks 21.30

M U Z I E KSTADSGEHOORZAALLeids Amateurkunst FestivalZo 30 okt 20.00 u €15,50DE BURCHTBenefietconcert Roos JonkerZo 23 okt 16.00 u €15,-Burcht Jazz: Sam Most en Ellister vd Molen bij Rein de Graaff TrioZo 30 okt 15.00 u €10,- studentenprijsLOKHORSTKERKConcert Practicum MusicaeDo 27 okt 17.00 u Gratis

T H E AT E RLEIDSE SCHOUWBURGDe Sas en Jan zelfhulptourMa 24 okt 20.15 u v.a. €19,-Mike Boddé - PilMa 31 okt 20.15 u v.a. €17,50 Emmi@LeoVr 28 okt 20.15 u v.a. €19,-LAKTHEATERRayhana: Twee gelovenVr 21 okt 20.30 u €3,50 studentenprijsThere are people dyingZa 22 okt 19.45 u v.a. €13,50 Halve finale Leids Slam Poetry Toernooi Di 25 okt 20.30 u Gratis

D I V E R S E NLEIDS KENNISFESTIVAL27 t/m 30 okt LAKGALERIE‘Missing you’ fotoseries uit Iran door Homeira Rastegar Tehrani21 okt t/m 2 decDE BURCHTBurcht Literair Abdelkader Benali Do 27 okt 20.15 u €10,- studentenprijsMUSEUM VOLKENKUNDEMasters of Photography – Iconen van National Geographict/m 4 dec 2011RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDENNieuws uit het Midden-Oostent/m 31 aug 2012Sites in the city t/m 19 feb 2012Etrusken. Vrouwen van aanzient/m 18 mrt 2012MUSEUM BOERHAAVEKwik nagenoeg nult/m 8 januari 2012Verborgen krachten: Nederlanders op zoek naar energiet/m mrt 2012DE LAKENHALFer Hakkaart en Frans de Witt/m 6 nov 2011SIEBOLDHUISHello Kitty - Hello Hollandt/m 20 november 2011

Opgroeien tussen MC Hammer en ArafatAls je meer een kind van je tijd bent dan een kind van je ouders, dat heb je overal broers en zussen. Een inzicht dat zou kunnen leiden tot naïef idealisme. Maar Marjolijn van Heemstra maakte er een subtiel en invoelend toneelstuk van.

DOOR THOMAS BLONDEAU De organisatie TED (Technology, Entertainment, Design) geeft al meer dan een kwart eeuw originele gedachten een po-

dium. Ideas worth spreading is hun motto. Door middel van internet-filmpjes en tv-uitzendingen krijgen zeer diverse sprekers de kans hun vernieuwende visies los te laten. Over hoe je werknemers minder ge-dreven worden door geld dan door het gevoel uitgedaagd te worden, hoe je in je graf moet liggen en wat is er met China aan de hand?

Het toneelstuk Family ‘81 van dichter en theatermaker Marjolijn van Heemstra (1981, inderdaad) ziet eruit als zo’n praatje. Flatscreens

aan de muur, Van Heemstra aan het woord, mini-microfoontje aan haar oor geklemd. Kiemcel voor deze voorstelling was het citaat: ‘Mensen zijn meer kinderen van hun tijd dan kinderen van hun ouders.’ Ze zocht en vond – na heel wat tussenperso-nen en mails – drie mensen met de-zelfde geboortedatum die met haar wilden skypen, vragen beantwoor-den en herinneringen ophalen. Een jongen uit India en twee meisjes (uit Zuid-Afrika en Libanon) werkten mee.

Theater biedt inzichtelijke, wonderlijke nostalgie

Volgende week gaat de zesde editie van het Leids Film Festival van start. Op de rechtenfaculteit worden drie films vertoond waarin (on)recht centraal staat. Ook is er een debat over illegaal downloaden. DOOR VINCENT BONGERS Bas Vissers is anti-piracy manager Benelux van en-tertainmentgigant Warner Bros en heeft de niet door iedereen even ge-waardeerde taak om illegaal down-loaden aan te pakken. Hij spreekt op het debat dat in kader van het Leids Film Festival samen met de faculteit Rechten is georganiseerd.

‘We komen niet zelf in actie om sites uit de lucht te halen die illegale bestanden aanbieden of er naar lin-ken’, zegt Vissers. ‘In Nederland heb je daar de stichting BREIN voor.’

Is het nou echt zo erg dat we wel eens een film van het net plukken? Vissers vindt dat het probleem wordt onderschat. Het digitaal stelen van muziek en films kost de industrie tussen de 15 à 20 procent van de omzet. Hij wil dan ook graag de il-legaliteit de kop indrukken.

‘Maar de focus ligt niet op de eind-gebruikers. We pakken sites aan die illegale downloads faciliteren en geld verdienen aan ranzige banners.’

De strijd lijkt niet te winnen. Wie eventjes online gaat, vindt nog steeds veel titels op The Pirate Bay en Iso-hunt. ‘Het is moeilijk concurreren met gratis’, erkent Vissers, maar hij bestrijdt dat hij vecht voor een verlo-ren zaak. ‘Het gaat stapje voor stap-je, maar we boeken resultaten. Het is niet meer zo dat je in drie muis-klikken even de nieuwste films met Nederlandse ondertiteling vindt. En onlangs is het BREIN gelukt om het Usenetplatform FTD de nek om te draaien.’ Zij werd gedwongen ille-gale bestanden te verwijderen.

‘De grote massa die gratis nor-maal vindt, wordt het zo moeilijker gemaakt. Daar gaat het om. De ken-ners vinden de films toch wel.’

Zelfs als de rechter ze veroordeelt, zijn de sites moeilijk te stoppen. ‘In Nederland en Zweden is The Pirate Bay veroordeeld. Toch zijn ze nog steeds in de lucht. Ze verhuizen steeds. Van vage host naar nog va-gere host.’

Het jagen op sites met illegale be-standen wordt niet door iedereen ge-waardeerd. Vooral BREIN-directeur Tim Kuik krijgt het op sites als Geen-Stijl zwaar te verduren. ‘Het blijft gelukkig bij een hoop geschreeuw op internet’, zegt Vissers, die ook bij BREIN heeft gewerkt.

Consumenten moet je ook een

goed alternatief aanbieden, erkent hij. ‘iTunes werkt uitstekend. Wij hopen dat het nieuwe Apple TV ook aanslaat. Dan krijgt de consument een kastje om aan te sluiten aan de televisie en kun je films streamen. Er zijn meer voorbeelden.’

Voor studenten die vanavond maar weer een torrent aanslingeren om The Hangover II binnen te ha-len, heeft hij wel een boodschap. ‘Je laat de creatieveling in de kou staan. Mensen zeggen vaak: “Warner is een rijk beursgenoteerd bedrijf, jul-lie moeten niet zo zeuren.” Maar

kostuummakers, decorbouwers en acteurs zijn ook het slachtoffer.’

Als het downloaden doorgaat, ne-men filmstudio’s steeds minder ri-sico’s. Arthouse-films komen onder druk te staan. Er komt een moment dat al die illegale downloaders achter hun computer zitten en zich realise-ren dat het aanbod wel erg schraal is. Dan is het te laat.’

Leids Film Festival25 t/m 30 oktoberLosse voorstellingen € 7,50Passepartout € 50

We zien ze op drie van de scher-men. Op een vierde scherm ver-schijnen een paar historische foto’s: de juichende vuist van Mandela, de handdruk van Arafat en Rabin, over-vleugeld door Clinton, kloonschaap Dolly. Ze vroeg haar tijdsgenoten naar hun herinneringen, ze vertelt de hare. In een ongedwongen, nau-welijks theatrale stijl vergelijkt ze hun en haar leven. Een TED-praatje dat niet beoogt te overtuigen maar wil tonen wat het inhoudt om op te groeien in een wereld waarin de gro-te verhalen waren afgevoerd door de puinruimers van de Berlijnse muur.

Opvallend hoe deze kleine ge-tuigenissen, over de wereldbol ver-spreid, toch elkaar weten te raken. Zo herinnert Satchit, de jongen uit India, zich de giframp in Bhopal in 1984. Het uitgelekte gas werd ook vervaardigd in een Zeeuwse zuster-fabriek die Van Heemstra met haar school bezocht. Ze herinnert zich de foto’s van gekleurde, in elkaar ge-klemde kinderhandjes die de fabriek opleukten.

Terwijl het meisje in Zuid-Afrika als enige zwarte naar een witte school gestuurd wordt, sturen Van Heem-stra’s progressieve ouders haar naar een zwarte school. Het meisje uit Zuid-Afrika leert Whitney Houstons I will always love you uit haar hoofd om vrienden te maken. Van Heem-stra heeft al snel een vriendin met een hoofddoek maar bij problemen klitten de weinige ‘kazen’ toch bij el-kaar. En ja, van Mumbai tot Durban werd er gedanst op You can’t touch this van MC Hammer.

De voorstelling focust op de eerste twintig jaar van hun leven. De voor-stelling stopt op het moment dat ze op de drempel van de volwassenheid. Opmerkelijk hoeveel levenservaring je dan al hebt opgedaan. En hoeveel dromen al verloren zijn gegaan.

Een subtiel, wonderlijk en nostal-gisch stuk maakte Van Heemstra. Leerzaam bovendien - worth sprea-ding dus. Family ‘81Marjolijn van HeemstraLAKtheaterWo 26 oktober, 20.30, € 11,50-14

Rechtbankdrama’s en downloaddebat tijdens Leids Film Festival

Marjolijn van HeemstraFoto Anna van Kooij

Cultuur


Agenda

Moeilijk concurreren met gratis

Filmbeeld uit de klassieker Rashomon (1950), een rechtbank-drama dat vertoond wordt tijdens het Leids Film Festival.

‘Rotzooi houdt je sterk’Foto Taco van der Eb

Hans Nielsen (20), derdejaars geschiedenis

Huis: In Den Braeckenden Teckel (1982)Kamer: 20 m2

Prijs: € 215 exclusiefBewoners: 10 mannen (Minerva)

Wat is jullie reputatie?‘Het huis is in 2006 in het programma Hoe schoon is jouw huis geweest. Sinds het filmpje op YouTube staat, hoor je er wel vaker iets over. Ik vind het wel grap-pig. Als je ergens goed in moet zijn en je kunt niet de schoonste zijn, dan maar de vieste.

‘Onlangs kwam er een oude vrouw langs, die claimde hier in de jaren ’50 of ’60 te hebben gestudeerd. Toen was het al zo’n puinzooi. Soms denk je: “Kan het eens afgelopen zijn?” Dat ontsteekt in

een enorme opruimwoede en dan gaan we aan de slag. We ruimen de voortuin op, en snoeien de achtertuin.’

Hoe is het om hier te wonen?‘Je kunt hier redelijk doen en laten wat je wilt. De staat van het huis geeft wel de mentaliteit van de bewoners weer. Het is voornamelijk groot onderhoud wat er moet gebeuren.

'Maar het huis heeft ook wel invloed op de bewoners. Rommel maakt je niet zoveel meer uit. Enige ranzigheid, dat doet er niet zo toe. En dan heb ik het bij-voorbeeld over afwas en dingen waarin je kookt.

‘Nieuwe huisgenoten hebben in het begin ook wel last van kwaaltjes of ver-

koudheden. Maar het houdt je ook wel sterk. Mensen die dagenlang ziek in bed liggen, dat komt hier maar weinig voor.

‘De mentaliteit is dat we er zin in heb-ben om met z’n allen een mooie tijd te beleven. Daarin helpt het huis wel, de studentencultuur druipt hier van de mu-ren. De schilderingen voor onze huisdi-ners, de krantenkoppen die overal han-gen. Bij een barbecue in de tuin vinden we het leuk om een mooi Leids fikkie te stoken. Dan gaan er een paar oude meu-bels of een matras op.

‘Die sfeer wordt gecultiveerd, ook door de oud-huisgenoten die soms langsko-men. Dan heb je wel zin om die typische studentendingen te doen, die tegen-woordig toch al meer onder druk staan.

‘Neem onze eigen Fokke & Sukke, die boven hangt. In 2010 stopten de teke-naars met de strips over studenten. We waren het er niet mee eens, dus we schreven we een brief. We kregen een hilarische reactie terug met een Fokke & Sukke-tekening voor het huis.’

Hoe reageerden je ouders bij het eer-ste bezoek?‘Mijn vader zei helemaal niets en keek glunderend uit zijn ogen.

'Mijn moeder zei: “Goh, het is hier vies. Maar bij jou was het viezer Frans.” Dat was echt het niveau van: paddenstoelen uit het douchematje.’ Door DirK-Jan Zom

Plagiaatmachine allereerst: wat ik hier ga vertellen komt overal binnen de universiteit voor, behalve bij de studies Chinees en Journalistiek. alles is gebaseerd op wat anderen mij vertelden, niet op er-varingen uit eerste hand. mijn docen-ten, medestudenten en ikzelf hebben ons nog nooit schuldig gemaakt aan het illegaal verspreiden van weten-schappelijke literatuur, de kopieerma-chine is ons vreemd en wij kopen per persoon jaarlijks 482 boeken.

maar laten we het hebben over al die studies waar men het auteurs-recht minder serieus neemt. Stel, u bent een gepassioneerd docent en u wilt uw studenten het beste meege-ven. Dan verplicht u ze niet om een enkel boek te kopen. Boeken zijn als cd’s: twee nummers zijn goed, de rest draai je nooit. Efficiënter is het om van verschillende boeken de beste hoofd-stukken te nemen. Bent u het hiermee eens, dan heeft u de volgende opties. 1. U laat uw studenten iedere week drie boeken kopen.2. U laat de boeken apart zetten op uw boekenplank. U vertelt de studenten dat zij niet uit het boek mogen kopië-ren, maar wijst ze op de aanwezigheid van het kopieerapparaat. 3. U scant de boeken in en plaatst deze samen met de opgegeven artikelen op Blackboard. U ontvangt een hoge boete.4. U stelt een ‘hoofd kopieën’ aan. U stuurt de gescande boeken en artike-len naar het ‘hoofd kopieën’. Deze per-soon verspreidt het materiaal onder zijn of haar medestudenten. 5. U wijst uw studenten uitdrukkelijk niet op het bestaan van websites als library.nu, waar studenten complete boeken kunnen downloaden.

nu zal het als een grote verrassing komen, maar de laatste twee opties stuiten op minder weerstand dan de eerste drie. Deze ‘oplossing’ gaat doorgaans gepaard met wekelijkse uitspraken als: ‘Denk eraan hè jon-gens, ik heb jullie nooit gevraagd dit te doen’, om vervolgens op de litera-tuurlijst van het vak een reeks boeken te noemen met de vermelding ‘zelf op-zoeken’. iedere letterenstudent weet dan hoe laat het is.

Vormen universitair docenten een doortrapte plagiaatmachine? Verach-ten ze auteursrechten of zijn ze mis-schien idealistische vrijdenkers met de mening dat intellectueel gedach-tegoed niet in geld vertegenwoordigd mag en kan worden? natuurlijk niet. Hoewel er overal ter wereld universi-teiten bestaan, is er simpelweg geen alternatief.

Een e-book hoeft maar een fractie te kosten van een gewoon boek, maar uitgevers houden de prijs kunstma-tig hoog. Waarom kun je geen losse hoofdstukken kopen voor minder dan dertig euro? ik ben best bereid een aantal kwartjes neer te tellen voor een los hoofdstuk, en de meeste studen-ten met mij.

Wetenschappers zouden geen con-tracten meer moeten tekenen met uitgevers die hen beletten de inhoud goedkoop digitaal aan te bieden. op die manier zou het geld naar de juiste plek gaan: naar wetenschap in plaats van naar kopieermachines.

PEtra mEiJEr


Bandirah

00:07 PMKamervragen

Mare, jaargang 35, nr. 7

Documents

Transcript of Mare, jaargang 35, nr. 7