Nieuwsbrief Landencoördinatieteam Israël/Bezette Gebieden/Palestijnse Autoriteit - maart-april 2014 Amnesty International Vlaanderen

1

Beste activist De jongens op de foto steken elk een rode kaart in de lucht. Niet omdat de tegenstander een speler van hun favoriete voetbalploeg vloerde, wel om een halt toe te roepen aan het buitensporig geweld van Israëlische soldaten ten aanzien van betogers op de Westelijke Jordaanoever. Een rode kaart voor het Israëlische leger en politie. Amnesty International bracht onlangs het rapport Trigger-Happy uit waarin we het buitensporig geweld van Israël ten opzichte van Palestijnse betogers aan de kaak stellen. In deze nieuwsbrief brengen we je een onthutsend relaas over Palestijnen, jong en oud, die het leven lieten of levenslang verwond werden omdat ze vreedzaam in opstand kwamen tegen het onrecht dat hen wordt aangedaan. We sporen je samen met de jongens op de foto aan om het heft in handen te nemen en te schrijven tegen het gebruik van buitensporig geweld tegen vreedzame demonstranten. Maar er is helaas nog meer. Naast het buitensporig geweld blijft Israël dienstweigeraars achter de tralies steken. We brengen een opmerkelijk initiatief onder de aandacht: een groep van meer dan 50 scholieren die binnenkort in dienst zou moeten bij het Israëlische leger, liet premier Netanyahu in een brief weten dat ze gezamenlijk zullen weigeren hun dienstplicht te vervullen. Straf! Je merkt het, heel wat leesvoer. Maar tegelijkertijd ook voer voor actie. Het Landenteam Israël/Bezette Gebieden/Palestijnse Autoriteit

Maart – April 2014

NIEUWSBRIEF MENSENRECHTEN IN ISRAEL/PALESTINA

Nieuwsbrief Landencoördinatieteam Israël/Bezette Gebieden/Palestijnse Autoriteit - maart-april 2014 Amnesty International Vlaanderen

2

INHOUD FOCUS: BUITENSPORIG GEWELD DOOR SCHIETGRAGE MILITAIREN PETITIE: STOP BUITENSPORIG GEWELD TEGEN PALESTIJNSE DEMONSTRANTEN NIEUWS: JONGEREN SCHRIJVEN AAN NETANYAHU: “WIJ WEIGEREN DIENST TE

NEMEN IN HET BEZETTINGSLEGER” INTERVIEW: SCHOLIEREN ZEGGEN “NEE” TEGEN NETANYAHU ACTIE: DIENSTWEIGERAAR OMAR SA’AD: “IK WEIGER EEN AANVALSWAPEN OP

EEN MEDEMENS TE RICHTEN” NIEUWS: OVER LEVEN IN EEN BELEGERDE STAD: YARMOUK, SYRIË

FOCUS: BUITENSPORIG GEWELD DOOR SCHIETGRAGE MILITAIREN Drie jonge mannen, Jihad Aslan (20), Yunes Jahjouh (22) en Rubin al-Rahman Zayed (34), vonden op maandagochtend 26 augustus 2013 de dood toen Israëlische soldaten en de grenspolitie hen beschoten in het vluchtelingenkamp Qalandia op de Westelijke Jordaanoever. De aanleiding was een raid van het Israëlische leger en de grenspolitie. Verschillende jongeren en mannen kwamen op straat om te protesteren tegen deze militaire actie. De Israëlische strijdkrachten probeerden met traangas en rubberkogels de menigte te verdrijven. Maar toen enkele Palestijnen met stenen en andere voorwerpen begonnen te gooien, grepen de militairen naar hun munitie. Ze schoten Yunes en Jihad, die van op een dak stenen wierpen, dood. Rubin liet het leven toen hij de plaats van het conflict probeerde te vermijden om naar zijn werk bij United Nations Relief and Works Agency (UNRWA) te gaan. Rubin was ongewapend en had helemaal niets in zijn handen. Een verbijsterend verhaal, helaas niet enig in zijn soort.

Kristel De Roy WILLEKEURIG GEWELD NEEM TOE… Een recent rapport van Amnesty International toont aan dat het gebruik van onnodig, arbitrair geweld tegen Palestijnen schering en inslag is geworden. Tussen januari 2011 en december 2013 kwamen 41 Palestijnen om het leven en vielen er 261 gewonden door het gebruik van vuurwapens. Onder de dodelijke slachtoffers waren maar liefst 4 kinderen. In 2013 alleen al ging het om 25 doden. Daarnaast vielen er de voorbije 3 jaar nog verschillende doden en meer dan 8.500 gewonden door het gebruik van andere “minder dodelijke” wapens zoals kogels met een rubberen huls, traangasgranaten en stungranaten en door fysiek geweld. Amnesty beschrijft in het rapport uitvoerig 22 gevallen waarbij Palestijnse burgers vorig jaar op de Westelijke Jordaanoever het leven lieten, waarvan minstens 14 tijdens betogingen. Onder hen vreedzame betogers, toeschouwers, mensenrechtenactivisten en journalisten. Zo schoten Israëlische soldaten de 16-jarige Samir Awad in januari 2013 dood toen hij samen met een paar vrienden protesteerde tegen de muur die dwars door zijn dorp Budrus loopt. Drie kogels doorboorden het lichaam van Samir toen hij wegvluchtte voor Israëlische soldaten die vanuit een hinderlaag opdoken. Eerst schoten de soldaten in zijn been maar Samir bleef verder lopen. Hoewel ze hem op dat moment makkelijk konden arresteren, schoten ze Samir in de rug. De jongen was ongewapend. Diezelfde dag schoten soldaten nog andere slachtoffers in de rug, wat erop wijst dat ze probeerden te vluchten en dus zeker geen bedreiging vormden voor het leven van de militairen of anderen. Militairen doodden andere jonge slachtoffers toen de

Nieuwsbrief Landencoördinatieteam Israël/Bezette Gebieden/Palestijnse Autoriteit - maart-april 2014 Amnesty International Vlaanderen

3

jongeren stenen gooiden naar tot de tand toe gewapende militairen. Uit het onderzoek van Amnesty blijkt telkens opnieuw dat deze jongeren het leven van de zwaar bewapende soldaten niet bedreigden. Het geweld was dus niet alleen onnodig, in sommige gevallen vond Amnesty zelfs bewijzen van opzettelijke doodslag. De frequentie van dit onnodig en willekeurig geweld tegen vreedzame betogers doet Amnesty bovendien vermoeden dat het geweld deel uitmaakt van een bewust Israëlisch beleid. …IN EEN KLIMAAT VAN STRAFFELOOSHEID

Op 9 december 2011 vond Mustafa Tamimi (28) tijdens protesten in het dorp Nabi Saleh de dood toen soldaten een traangasgranaat in zijn gezicht afvuurden. Toen een militaire pantserwagen het dorp verliet, gooide Mustafa enkele stenen. Daarop vuurde een soldaat door een open deur achteraan de pantserwagen een traangasgranaat op Mustafa af. Mustafa stierf de dag nadien. Een onderzoek werd geopend maar werd twee jaar later afgesloten. De soldaat werd niet veroordeeld. De uitleg van de soldaat werd aanvaard: hij zou Mustafa niet hebben gezien. Dat is niet erg geloofwaardig: Mustafa stond op het ogenblik van het dodelijke incident hooguit op

enkele meters van de soldaat. Het onderzoek beperkte zich tot getuigenissen van andere soldaten, er was geen onderzoek of verhoor van getuigen ter plaatse. Onderzoeken naar het onwettig doden of zwaar verwonden van Palestijnse burgers verlopen niet onafhankelijk of onpartijdig. Slachtoffers of hun vertegenwoordigers krijgen geen toegang tot een juridisch proces en de meeste onderzoeken worden zonder gevolg afgesloten. Niet alleen blijven slachtoffers hierdoor in de kou staan, het klimaat van straffeloosheid zet ook anderen aan tot het gebruik van geweld. Dit weerspiegelt zich in het gedrag van kolonisten, die ongestraft en soms zelfs onder het oog van militairen, Palestijnen aanvallen of hun bezittingen zoals waterinstallaties en olijfgaarden verwoesten zonder hiervoor op de vingers getikt te worden. VREEDZAAM BETOGEN IS EEN MENSENRECHT Op de Westelijke Jordaanoever vinden regelmatig protestacties plaats tegen de Israëlische bezetting en het repressieve beleid van Israël. Zo ook in het dorp Nabi Saleh, waar bewoners elke vrijdag vreedzaam betogen. De betogers protesteren tegen de verder uitdijende illegale Israëlische nederzettingen, de 800 kilometer lange muur die soms dwars doorheen dorpen loopt, de gedwongen onteigeningen en de vernieling van huizen, de militaire controleposten en andere maatregelen die de bewegingsvrijheid van Palestijnen in de Bezette Gebieden inperken. De betogers komen soms ook op straat om te protesteren tegen de detentie van duizenden Palestijnen, de militaire acties in Gaza en het doden en verwonden van burgers bij betogingen. Op basis van militair order 101 verbiedt het Israëlische leger alle bijeenkomsten van meer dan 10 personen voor politieke doeleinden of aangelegenheden die als politiek zouden kunnen beschouwd worden zonder een voorafgaande toestemming van de Israëlische militaire gezagvoerder in de regio. Overtredingen kunnen leiden tot een gevangenisstraf van 10 jaar. Dit militair order gaat regelrecht in tegen de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) en het Internationaal Verdrag

Nieuwsbrief Landencoördinatieteam Israël/Bezette Gebieden/Palestijnse Autoriteit - maart-april 2014 Amnesty International Vlaanderen

4

inzake Burgerrechten en Politieke Rechten (BUPO). Deze verdragen garanderen immers het recht op vrije meningsuiting en vreedzame bijeenkomsten. Zelfs indien een beperking op manifestaties om een bepaalde reden te verantwoorden zou zijn, dan nog mag volgens het internationaal recht enkel geweld gebruikt worden indien dit absoluut noodzakelijk is. Dodelijke wapens mogen helemaal niet gebruikt worden tenzij om levens te beschermen. AMNESTY ROEPT OP! Amnesty International roept de Israëlische autoriteiten op het recht op vrije meningsuiting en het recht op vreedzame bijeenkomsten van Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever te respecteren. Ook moet het gebruik van vuurwapens verboden worden, tenzij strikt noodzakelijk, en het gebruik van niet-dodelijke wapens gecontroleerd worden. Tot slot moet ook misbruik bestraft worden. Amnesty International roept de Verenigde Staten van Amerika, de Europese Unie en haar lidstaten op om alle leveringen van wapens, munitie of gerelateerd materiaal aan Israël op te schorten en druk op Israël uit te oefenen om een einde te stellen aan het geweld. Daarnaast moeten zij, op basis van het principe van universele jurisdictie, onderzoek voeren naar iedereen die verdacht wordt van misdaden tegen het internationaal recht. ACHTERGRONDINFORMATIE Trigger-Happy: Israel’s Use of Excessive Force in the West Bank (februari 2014) Vreedzame demonstranten onder vuur genomen in Nabi Saleh (24 februari 2014) 'Shut Up We are the Police': Use of excessive force by the Palestinian Authority in the Occupied West Bank (23 september 2013) PETITIE: STOP BUITENSPORIG GEWELD TEGEN PALESTIJNSE DEMONSTRANTEN Israëlische soldaten hebben de afgelopen drie jaar op de Westelijke Jordaanoever een enorme minachting getoond voor het leven van tientallen Palestijnse burgers, onder wie kinderen. De gedode Palestijnen waren geen directe bedreiging voor de soldaten. In sommige gevallen is er bewijs dat ze opzettelijk zijn gedood. In dat geval spreken we van oorlogsmisdaden. Het routinematige gebruik van buitensporig geweld tegen demonstranten wijst op een bewust Israëlisch beleid. Te meer omdat de daders bijna altijd ongestraft blijven. DODEN… In 2013 doodden Israëlische ordetroepen meer Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever dan in 2011 en 2012 samen. In de afgelopen drie jaar vonden 45 Palestijnen de dood. Onder hen vreedzame demonstranten, mensenrechtenactivisten en journalisten. …EN GEWONDEN In de laatste drie jaar raakten ten minste 261 Palestijnen ernstig gewond door vuurkogels van het Israëlische leger. Meer dan 8.000 Palestijnse burgers - onder wie 1.500 kinderen - raakten gewond door andere wapens zoals kogels met een rubberen huls en traangasgranaten. Sommigen overleden aan hun verwondingen.

Nieuwsbrief Landencoördinatieteam Israël/Bezette Gebieden/Palestijnse Autoriteit - maart-april 2014 Amnesty International Vlaanderen

5

DADERS GAAN VRIJUIT De Israëlische autoriteiten doen onderzoek naar de misdrijven van hun soldaten. Maar dit onderzoek is hopeloos ontoereikend. Het is niet onafhankelijk, niet onpartijdig en allesbehalve transparant. Sinds 1987 is er bij weten van Amnesty geen enkele soldaat veroordeeld voor het opzettelijk doden van een Palestijn. Enkelen kregen lichte straffen voor “doodslag wegens nalatigheid”. KOM IN ACTIE. LAAT DE ISRAËLISCHE OVERHEID WETEN DAT DIT NIET DOOR DE BEUGEL KAN EN TEKEN DE PETITIE. Wijs de Israëlische overheid op het buitensporig geweld tegen Palestijnse betogers en vraag haar daarmee te stoppen. Eis bovendien dat ze snel een grondig en onafhankelijk onderzoek instelt naar alle mogelijke gevallen van willekeurig en buitensporig geweld. NIEUWS: JONGEREN SCHRIJVEN AAN NETANYAHU: “WIJ WEIGEREN DIENST TE NEMEN IN HET BEZETTINGSLEGER” Op 8 maart 2014 kreeg Israël een primeur: een groep van meer dan 50 scholieren die binnenkort in dienst moet gaan bij het Israëlische leger, liet premier Netanyahu in een brief weten dat ze gezamenlijk zullen weigeren hun dienstplicht te vervullen. Dienstweigering in Israël is niet nieuw, maar het is de eerste keer dat zo’n grote groep gelijktijdig weigert de wapens op te nemen. De redenen voor hun weigering zijn de bezetting van de Palestijnse gebieden en de activiteiten van het Israëlische leger. In hun brief luidt het als volgt: “Dagelijks gebeuren er zaken die in het internationaal recht oorlogsmisdaden genoemd worden: moorden (buitengerechtelijke executies), de bouw van nederzettingen in bezet gebied, administratieve detentie, marteling, collectieve bestraffing en de ongelijke verdeling van hulpbronnen zoals elektriciteit en water.” Eén van de ondertekenaars, Mandy, een meisje van 16, formuleert het als volgt: “De activiteiten van het leger brengen ons verder weg van een oplossing, vrede, rechtvaardigheid en veiligheid.” Ook de 17-jarige Shaked wil niet dienen als kanonnenvoer in een leger dat enkel dient “om de belangen van de machthebbers te dienen”. Roni, 20 jaar oud, verklaart zich solidair met Arabische jongeren, christenen en druzen, die vanwege hun weigering opgesloten zitten in een militaire gevangenis. De jongeren verzetten zich ook tegen de invloed van het militaire apparaat op de Israëlische maatschappij, dat “… binnensijpelt in ons dagelijks leven: in ons onderwijs en onze kansen op de arbeidsmarkt. Het leger bevordert racisme, geweld en discriminatie op basis van afkomst, nationaliteit en geslacht.” Ook de situatie binnen het militaire apparaat zelf krijgt er van langs: “Wij zijn tegen de onderdrukkende, discriminerende en zwaar seksistische machtsstructuren binnen het leger.” Ten slotte benadrukken de jongeren hun vastberadenheid. Zij doen een oproep aan alle burgers om de rol van het leger in de maatschappij onder de loep te nemen en drukken hun vertrouwen in de toekomst uit: “Wij vertrouwen in de kracht en het vermogen van burgers om de werkelijkheid in positieve zin te veranderen en een eerlijkere en rechtvaardigere samenleving op te bouwen. Met onze weigering geven wij uitdrukking aan dit vertrouwen.” In Israël betaal je een hoge prijs als dienstweigeraar. De druze-jongen Omar Sa’ad heeft sinds zijn eerste weigering in december 2013 al 7 veroordelingen en meer dan 120 dagen cel achter de rug. De “recordhouder” tot nu toe is Natan Blanc: hij weigerde dienst in november 2012 en daarna nog 9 keer. Telkens werd hij veroordeeld tot celstraf. Hij zat in totaal 177 dagen vast. Amnesty International staat achter deze dienstweigeraars. Niemand mag verplicht worden om wapens te dragen.

Nieuwsbrief Landencoördinatieteam Israël/Bezette Gebieden/Palestijnse Autoriteit - maart-april 2014 Amnesty International Vlaanderen

6

ACHTERGRONDINFORMATIE Dienstweigeraar Omar Saad: “ik weiger een aanvalswapen te richten op een ander menselijk wezen” (1 januari 2014) INTERVIEW: SCHOLIEREN ZEGGEN “NEE” TEGEN NETANYAHU Na het verschijnen van de brief waarin een groep scholieren premier Netanyahu laat weten dat ze hun dienstplicht niet zullen vervullen, sprak Amnesty International Vlaanderen met Dafna Rothstein. Dafna is één van de nu al meer dan 75 leden van de “refuseniks”, de Israëlische dienstweigeraars. Net als vele van haar vrienden riskeert ze herhaaldelijke gevangenisstraffen. Wij vroegen haar waarom zij toch doorzet.

Maarten Loeckx Dafna Rothstein: “Ik weiger om mijn dienstplicht te vervullen om twee redenen. Eerst en vooral omwille van de aanwezigheid van het leger in het schoolsysteem. Ik merk dat leerlingen gestuurd worden om vakken te volgen die nuttig zijn voor het leger in plaats van vakken die bijdragen aan de maatschappij, de economie of de persoonlijke ontwikkeling. Bovendien zijn de lessen Arabisch meer gericht op het winnen van informatie dan het ontdekken van de taal. Daarnaast ontdekte ik de protesten tegen de muur. Ik sprak er met manifestanten, luisterde naar hun ervaringen en zag het geweld met mijn eigen ogen.” HOE HEB JE DIT BESEF ERVAREN? KREEG JE GEHOOR OP SCHOOL? Rothstein: “Wanneer je met vrienden op school omgaat, stoppen ze met praten wanneer het over het leger gaat. De idee leeft dat niet in het leger dienen een vorm van verraad is. Het leger speelt een sleutelrol in de Israëlische maatschappij. Voor sommigen kan dit voordelig zijn: het leger voorziet in bepaalde sociale diensten voor de minderbedeelden in Israël. Het grote probleem is dat er geen civiele tegenhanger bestaat voor deze sociale voorzieningen. Maar het leger vervult niet altijd deze sociale rol. Zo komen veel armere jongeren in de problemen wanneer zij dienstplichtig zijn maar tegelijkertijd een gezin moeten onderhouden.” WANNEER HEBBEN JULLIE BESLOTEN OM GEZAMENLIJK JULLIE DIENSTPLICHT TE WEIGEREN ALS “REFUSENIKS”? Rothstein: “Vorige zomer kwamen we met een groep vrienden bijeen en praatten we over het leger en de dienstplicht. De vragen die we onszelf stelden, werden belangrijker naarmate verschillenden van ons opgeroepen werden om hun dienstplicht te vervullen. Dit leidde stap voor stap tot onze verklaring. De naam “refuseniks” hebben we niet zelf gekozen. Israël heeft een lange geschiedenis van dienstweigeraars, die wel vaker zo genoemd worden. We kregen hulp van gewetensbezwaarden die in 2001 hun dienstplicht weigerden. Het is soms moeilijk om over het weigeren van de dienstplicht te spreken maar het is een belangrijke, groeiende traditie.” IN JULLIE BRIEF VEROORDELEN JULLIE SCHERP DE MENSENRECHTENSCHENDINGEN EN HET GEWELD IN DE BEZETTE GEBIEDEN. HOE ZIJN DE REACTIES? Rothstein: “Het geweld in de Bezette Gebieden is een inherent deel van de bezetting. Vaak treden Israëlische jongeren in dienst met de idee dat zij het beter zullen doen, dat zij voor een soort “humane bezetting” zullen zorgen. Dat is een illusie. Er bestaat niet zoiets als een geweldloze, menselijke bezetting. Vaak krijgen we negatieve reacties. Het leger is hier bijna heilig. Van de overheid krijgen we opvallend weinig commentaar. Maar we verwachten uit die hoek ook niet veel reactie: wij stellen vragen die veel mensen liever niet horen. Het is fantastisch dat we als groep deze keuze gemaakt hebben. Soms krijgen we negatieve reacties en dan kunnen we op elkaar rekenen. Maar we krijgen ook internationaal steun. Vooral op onze Facebookpagina krijgen we soms positieve feedback. Bovendien groeit de beweging in Israël enorm.” WAT ZIJN DE MOGELIJKE GEVOLGEN VAN JULLIE WEIGERING EN HOE GAAN JULLIE ER MEE OM? Rothstein: “Er is een alternatieve burgerdienst in Israël. Maar om daarvoor in aanmerking te komen, moet je vrijgesteld worden van je militaire dienstplicht en dat is bijna onmogelijk. Zo kun je een alternatieve burgerdienst doen uit pacifistische overwegingen. Maar dan moet je eerst een moeilijk

Nieuwsbrief Landencoördinatieteam Israël/Bezette Gebieden/Palestijnse Autoriteit - maart-april 2014 Amnesty International Vlaanderen

7

procedé volgen. Zo moet je voor een militair comité verschijnen waar je een hoop erg persoonlijke vragen moet beantwoorden. Bovendien is de beslissing volledig arbitrair. Sommigen van ons zullen proberen om om pacifistische redenen te weigeren, anderen hopen dat ze om medische redenen afgekeurd worden. Velen van ons riskeren een gevangenisstraf. Voor jongeren tussen 16 en 20 jaar is dit geen fijn vooruitzicht. In 2001 sloot de overheid al verschillende jongeren op omdat ze hun dienstplicht weigerden te vervullen. Ook Omar Sa’ad werd recent voor de vijfde keer opgesloten. Maar wat echt telt is het statement dat we maken. We moeten ervoor zorgen dat het onderwerp bespreekbaar wordt en dat we een degelijk debat voeren.” IN JULLIE BRIEF SPREKEN JULLIE OOK OVER DE IMPACT VAN DE MILITARISERING OP DE ISRAËLISCHE SAMENLEVING. Rothstein: “Kinderen in Israël groeien op met het besef dat zij later het leger ingaan. Alles in Israël is gericht op het leger. Zelfs jeugdbewegingen hebben gelijkaardige uniformen en groepsnamen. Wanneer je een winkelcentrum binnenloopt, zie je altijd wel een groep soldaten met zware wapens. Soldaten op de bus vinden het normaal om te wijzen met hun wapens. Mensen denken niet na over wat het betekent om een geweer vast te houden. Ze zijn gevoelloos geworden voor geweld.” JULLIE BEWEREN OOK DAT HET MILITAIRE KARAKTER VAN DE MAATSCHAPPIJ ZORGT VOOR RACISME, GEWELD EN GENDERDISCRIMINATIE. Rothstein: “Neem nu de genderproblematiek. Het is werkelijk angstaanjagend. Het leger promoot een ideaal van mannelijk geweld, moedigt het zelfs aan. Er ontstaat een soort idealisering van een strijderidentiteit. Voor en tijdens de dienstplicht. Er is een druk op jongens om strijders te worden. Binnen het leger zelf is er veel discriminatie. Aan vrouwen wordt een soort onderdanigheid opgelegd. Het is niet omdat ik zelf tegen de militaire dienstplicht ben, dat ik de vanzelfsprekendheid van een ondergeschikte rol voor vrouwen in het leger goedkeur. Bovendien is seksuele intimidatie prominent in het leger.” JULLIE LIJKEN AL EEN IMPACT GEHAD TE HEBBEN MET JULLIE BRIEF. WAT IS JULLIE DOEL NU? Rothstein: “We willen onze brief en onze ideeën verder verspreiden. We hopen dat mensen in Israël twee keer zullen nadenken als wij hen tonen dat er een alternatief bestaat. Ook steunen we de druzische en de orthodoxe dienstplichtweigeraars. Hoewel er politieke verschillen zijn en een groot deel van onze beweging uit seculiere Israëli’s bestaat, spreekt het voor zich dat wij hun dienstweigering van de dienstplicht steunen. Bovendien is onze eigen groep erg divers, met leden van verschillende etnische achtergronden.” ACTIE: DIENSTWEIGERAAR OMAR SA’AD: “IK WEIGER EEN AANVALSWAPEN OP EEN MEDEMENS TE RICHTEN” Op 4 december 2013 weigerde de 18-jarige druze Omar Sa’ad zijn dienstplicht in het Israëlische leger te vervullen. Op die dag riep het Israëlische leger hem op voor de medische keuring in de militaire basis van Tiberias. ’s Anderendaags werd Omar veroordeeld tot 20 dagen opsluiting. Ook Seif Abu Seif, een andere dienstweigeraar, onderging diezelfde dag hetzelfde lot. Seif werd bovendien nog eens bijkomend gestraft met eenzame opsluiting. Zowel Omar als Seif zijn gewetensbezwaarden. Omar Sa’ad verklaarde aan Amnesty International dat hij weigert “…een aanvalswapen in de hand te nemen en te richten op een ander mens. Ik verafschuw deze vorm van geweld en alles wat met geweld te maken heeft. (…) Ik wil het Israëlische leger niet in omdat de Israëlische regering verantwoordelijk is voor de bezetting (van de Palestijnse gebieden). Als druze en Arabier maak ik deel uit van het Palestijnse volk. Hoe kan ik dan deel uitmaken van het leger dat mijn volk bezet? Ik zal mijn overtuigingen en mijn identiteit aan niemand verkopen.” Seif Abu Seif, ook een druze, legde een gelijkaardige verklaring af. Op 22 december 2013, bij afloop van de eerste 20 dagen celstraf, weigerde Omar Sa'ad opnieuw om in dienst te gaan. Opnieuw kreeg hij 20 dagen gevangenisstraf. Hetzelfde scenario herhaalde zich nog vijf keer: hij moet zich na zijn vrijlating weer aanbieden voor zijn legerdienst, houdt zijn weigering vol en vliegt weer in de cel. Nu zit hij vast tot 22 mei 2014. In totaal zal hij dan 160 dagen in de gevangenis

Nieuwsbrief Landencoördinatieteam Israël/Bezette Gebieden/Palestijnse Autoriteit - maart-april 2014 Amnesty International Vlaanderen

8

gezeten hebben. Mogelijk roepen de autoriteiten hem na zijn vrijlating opnieuw op en zetten ze hem opnieuw vast. Op die manier sloten ze dienstweigeraar Natan Blanc vorig jaar niet minder dan tien keer op, wat resulteerde in 177 dagen gevangenisstraf in totaal. Hallucinant Omar Sa’ad schreef in 2012 een open brief aan de eerste minister en de minister van Defensie. Hij schreef dat hij “iedere vorm van geweld verafschuwt” en dat hij “de militaire dienst weigert om gewetensredenen”. Volgens internationale consensus volstaan deze redenen om een militaire burgerdienst te weigeren. Omar komt ook aan het woord in dit filmpje. WEIGERING BIJNA ONMOGELIJK Israël legt een militaire dienstplicht op, maar voorziet niet in een alternatieve burgerdienst. Daardoor kunnen burgers met religieuze, ethische of politieke bezwaren tegen de militaire dienstplicht niet weigeren zonder zware gevolgen. Elk jaar sluit Israël jongvolwassenen op omdat zij omwille van gewetensredenen geen deel willen uitmaken van het Israëlische leger. Volgens de Israëlische wetgeving is het wel mogelijk om op basis van religieuze overwegingen de militaire dienstplicht te weigeren. Maar de procedure voor dergelijke aanvragen verloopt zeer selectief en staat bovendien volledig onder militaire controle. Het herhaaldelijk opsluiten van dienstweigeraars gaat ook in tegen de grondbeginselen van een rechtstaat, waarin een individu niet tweemaal voor hetzelfde misdrijf veroordeeld kan worden. Bovendien krijgen dienstweigeraars na hun straf geregeld een volgende oproep tot dienstplicht. Wanneer ze ook die weigeren, krijgen ze een nieuwe gevangenisstraf. Artikel 18 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) en artikel 18 van het Internationaal Verdrag voor Burgerrechten en Politieke Rechten (BUPO), dat Israël ondertekend heeft, bepalen nochtans het recht om de militaire dienstplicht te weigeren. Bovendien riep de Mensenrechtencommissie van de Verenigde Naties herhaaldelijk op om een alternatieve burgerdienst te voorzien KOM IN ACTIE! SCHRIJF VOOR ALLE GEWETENSBEZWAARDEN IN ISRAËLISCHE GEVANGENISSEN. DRING AAN OP HUN ONMIDDELLIJKE VRIJLATING EN PLEIT VOOR EEN VERVANGENDE BURGERDIENST. ACHTERGRONDINFORMATIE Dienstweigeraar Omar Saad: “ik weiger een aanvalswapen te richten op een ander menselijk wezen” (1 januari 2014) Facebook-groep “Support Omar Sa’ad” Commission on Human Rights resolution 1998/77 Commission on Human Rights resolution 1995/83

NIEUWS: OVER LEVEN IN EEN BELEGERDE STAD: YARMOUK, SYRIË Duizenden vluchtelingen schuiven aan bij een voedselbedeling in Yarmouk, Syrië. De radeloosheid, honger en woede lees je zo van de gezichten af. Yarmouk is een vluchtelingenkamp nabij de Syrische hoofdstad Damascus. Honderdduizenden Palestijnse vluchtelingen vonden er onderdak nadat ze uit Israël werden verdreven. Zij delen nu het lot van de door de burgeroorlog geteisterde Syrische bevolking. Sinds 2011 kwamen er liefst 194 mensen om door honger, gebrek aan verzorging of sluipschutters. Het rapport Squeezing the life out of Yarmouk: War crimes against besieged civilians laat weinig aan de verbeelding over. Een korte inkijk in het rapport. OVERLEVEN IN ONMENSELIJKE OMSTANDIGHEDEN Yarmouk bevindt zich zo’n 8 kilometer ten zuiden van het centrum van Damascus. Vandaag leven er nog 17.000 tot 20.000 mensen in de meest extreme omstandigheden. Vaak zijn het net de zwaksten die in Yarmouk achterbleven. Ouderen die te ziek zijn om te vluchten of Palestijnen zonder financiële middelen.

Nieuwsbrief Landencoördinatieteam Israël/Bezette Gebieden/Palestijnse Autoriteit - maart-april 2014 Amnesty International Vlaanderen

9

Het gaat letterlijk om een belegerde stad. Sinds juli 2013 laat het Syrische leger niemand meer in of uit de stad en ook voedsel- en goederentransporten krijgen geen toegang meer. Zelfs de invoer van medisch materiaal is verboden. Liefst 60% van de inwoners van Yarmouk is vandaag ondervoed. Sinds 2011 vielen er 194 doden, waaronder 12 baby’s onder de 12 maanden en 6 kinderen. 128 personen, twee derde van alle slachtoffers, stierven door uithongering. Amnesty sprak met zes mensen die vandaag nog in het kamp leven en zij getuigen over de meest schrijnende omstandigheden. De verhalen zijn in het rapport Squeezing the life out of Yarmouk: War crimes against besieged civilians te lezen. Zo werd een zestienjarige jongen doodgeschoten toen hij hibiscusblaadjes aan het verzamelen was. Velen raken vergiftigd door het eten van hond, kat of bepaalde grassen. Een vrijwilligers in het Palestine Hospital vertelt ons hoe er sinds februari 2014 dagelijks slachtoffers vallen tijdens het verzamelen van eten. Op 12 januari 12013 wilde Ghassan Shibabi Yarmouk binnenrijden met zijn kinderen. Hij had brood mee voor veel families in het kamp. Het Syrische leger hield hem aan een checkpoint tegen voor verdere controle. Toen hij doorreed, schoot een sluipschutter van het Syrische leger hem dood. WIE LEEFT ER IN YARMOUK? De oorlog in Palestina in 1948 veroorzaakte een grote stroom Palestijnse vluchtelingen. Sommigen kwamen in Syrië terecht. Toen Israël in 1967 de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook bezette, kwam daar nog een hele groep bij. Bij het begin van de burgeroorlog in Syrië in 2011 was Yarmouk de grootste Palestijnse vluchtelingengemeenschap in het land. Liefst 180.000 Palestijnen woonden er samen met honderdduizenden Syriërs. De Palestijnse inwoners van Yarmouk wilden niet verstrikt geraken in de Syrische burgeroorlog. Zij vreesden eens te meer slachtoffer te worden van een ongewild conflict. Die vrees bleek terecht toen duizenden inwoners in opstand kwamen tegen PFLP-GC, een Palestijnse militie die samenwerkt met het Syrische regime. De militie antwoordde door met scherp te schieten op de menigte. Toen het Syrische leger het kamp eind 2012 bombardeerde, trok het Vrije Syrische Leger (FSA) Yarmouk binnen, met als gevolg dat het Syrische regeringsleger zijn aanvallen opvoerde. De belegering begon. Later kwamen ook radicalere groeperingen als Jabhat al-Nusra en de Islamitische Staat in Irak en de Levant (ISIS) het kamp binnen. LICHT AAN HET EINDE VAN DE TUNNEL? Het internationaal humanitair recht verbiedt collectieve straffen. Nochtans is het in dit geval overduidelijk dat de blokkade van een volledige stad niets minder dan een doodsvonnis betekent voor de duizenden mensen die achterblijven zonder eten, drinken of medische verzorging. Amnesty International eist dan ook dat voedseltransporten en medische goederen onmiddellijk de stad worden binnengelaten. Een andere basisregel in het oorlogsrecht is het onderscheid tussen burgers en strijdende partijen. Daarom moet het Syrische leger stoppen met het bombarderen van burgerdoelwitten. Uiteraard mogen ook de gewapende Syrische oppositiegroepen de hulpverlening geen strobreed in de weg leggen. Burgers die niet deelnemen aan het conflict, moeten te allen tijde beschermd worden. Na de onderhandelingen tussen de strijdende partijen in februari 2014 kon er even wat humanitaire hulp binnen in Yarmouk, maar ook toen al was dit veel te weinig. Marjolein Wijninckx van Pax Christi vertelde

Nieuwsbrief Landencoördinatieteam Israël/Bezette Gebieden/Palestijnse Autoriteit - maart-april 2014 Amnesty International Vlaanderen

10

na contacten met mensen ter plaatse: “Sluipschutters schoten op de hongerige menigte toen 1.100 voedselpakketten werden uitgedeeld, de eerste grote hoeveelheid voedsel die de wijk binnenging sinds maanden. Ziekenwagens voerden mensen af tijdens het wachten, omdat ze niet meer op hun benen konden staan. Het zijn niet altijd United Nations Relief and Works Agency (UNRWA) of hulporganisaties die de voedselpakketen verdelen, maar vertegenwoordigers van het Assad-regime. Soms doet UNRWA wel de voedselbedeling. Het leger en de veiligheidsdiensten zijn dan aanwezig. UNRWA beschikt over voldoende voedselpakketten voor de gehele bevolking van Yarmouk, maar tot vandaag houdt Assad de controle over de hulpverlening in handen om mensenlevens als instrument in te zetten tijdens de onderhandelingen.” Begin maart laaiden de onlusten opnieuw in alle hevigheid op, toen verschillende strijders van Jabhat al-Nusra zich terug in het kamp vertoonden. Amnesty International eist dat de belegering van Yarmouk onmiddellijk ophoudt zodat de duizenden achtergebleven burgers toegang krijgen tot voedsel en medische hulp. Burgers mogen nooit het slachtoffer zijn van oorlog. ACHTERGRONDINFORMATIE Amnesty publiceerde een lijst met de namen van alle slachtoffers. Squeezing the life out of Yarmouk: war crimes against besieged civilians (10 maart 2014)

Nieuwsbrief Landencoördinatieteam Israël/Bezette Gebieden/Palestijnse Autoriteit - maart-april 2014 Amnesty International Vlaanderen

11

COLOFON Redactie Landencoördinatieteam Israël/Bezette Gebieden/Palestijnse Autoriteit1 Amnesty International Vlaanderen vzw2 Kerkstraat 156 2060 Antwerpen Tel. 03 271 16 16 Fax 03 235 78 12 amnesty@aivl.be www.aivl.be/nieuws/zoeken?land=705&thema=All www.facebook.com/mensenrechtenisraelpalestina Hoofdredactie Danielle Hennaert Caroline Medats Redactie Bart De Ceukelaire Kristel De Roy Maarten Huvenne Maarten Loeckx Pieter Stockmans Eindredactie Maarten Huvenne Maarten Loeckx Caroline Medats Verantwoordelijke Uitgever Amnesty International Vlaanderen vzw Karen Moeskops Kerkstraat 156 2060 Antwerpen Steun Amnesty International Vlaanderen! Deze nieuwsbrief verschijnt tweemaandelijks. Inschrijven per e-mail.

1 Het “Landencoördinatieteam (LCT) Israël/OT/PA”(Israel/Occupied Territories/Palestinian Authority) verzamelt informatie en bouwt expertise op rond Israël en de Bezette Gebieden binnen Amnesty International Vlaanderen. We gebruiken deze expertise ter ondersteuning van Amnesty-groepen die werken rond Israël en de Bezette Gebieden, voor inhoudelijke ondersteuning van campagnes van het nationaal secretariaat, voor lobbywerk bij politici en voor sensibilisering van het grote publiek. 2 Amnesty International is een onafhankelijke en onpartijdige organisatie die de naleving van alle mensenrechten nastreeft. Zij doet onderzoek en voert actie tegen ernstige mensenrechtenschendingen.