Sione Twilt & Philine Berns, Hogeschool Rotterdam

Maak Con-tAct in de zorg! “Hoe bereiden we de toekomstige zorgprofessional voor op het contact met communicatief

kwetsbare cliënten?”

HGZO congres 2019

https://www.mentimeter.com/s/201dad189b373e04f9616ad699227dfc/b967485108e3

Inhoud

Inleiding

Anderstaligen

Training Con-tAct

Afsluiting

Doel van de workshop

Delen van kennis over en ervaring met

het vernieuwende onderwijs ten aanzien van communicatieve

vaardigheden, gericht op communicatief kwetsbaren.

Communicatief kwetsbare personen

Communicatiekwetsbare personen zijn personen die moeite hebben met

communiceren in een bepaalde sociale omgeving. Zij ervaren moeilijkheden in

het uiten van zichzelf en/of het begrijpen van anderen (Stans, 2018).

Workshop:

- Anderstaligen

- Personen met afasie

Inclusieve zorg

Doel

Zorg toegankelijk én begrijpelijk maken voor iedereen

Door

Aandacht in het zorgonderwijs voor de manier van

communiceren met communicatief kwetsbaren

‘Anderstaligen in interactie met de logopedist’ Onderwijservaring en Verkennend onderzoek (Sione Twilt)

•Meertaligheid in Nederland

•Toegankelijkheid van de zorg

•Logopedisten in interactie

•Minor Meer Taligheid

•Oefening baart kunst

Meertaligheid in Nederland (KNAW, 2018)

Meer dan 2,5 miljoen mensen die zijn opgegroeid met één of

meer andere talen naast het Nederlands.

Schatting op basis van het aantal mensen dat niet in Nederland

geboren is plus het aantal mensen van wie een ouder in het

buitenland geboren is.

Mogelijk veel meer meertaligen.

Meertaligheid neemt toe, in sneltreinvaart.

Toegankelijkheid van de zorg

Voor bepaalde groepen in onze samenleving is de gezondheidszorg minder

goed toegankelijk en is de kwaliteit van de zorg slechter (Wolffers et al., 2013).

Taalbarrière tussen Nederlandse zorgverleners en patiënten met een migratie

achtergrond resulteert in communicatieproblemen en kwalitatief minder goede

zorg voor deze patiënten (Bot, 2013 & Wolffers et al., 2013).

Pleiten voor ‘gezond medisch taalgebruik’ voor alle doelgroepen in de zorg

(Meijman & Bakker, 2018).

Hoe communiceren logopedisten?

Isaac (2002) beschrijft de uitdagingen van en adviseert logopedisten werkzaam

in een talige en cultureel diverse omgeving.

Hand (2006) toont aan door discours analyse dat logopedisten weinig

informatie geven over de behandeling aan ouders uit ‘minderheidsculturen’.

Roger et al. (2011) onderzoeken de gevolgen van het testen van meertalige

afasiepatiënten met de hulp van een tolk.

Interactie-analyse (Twilt & van den Heuij, 2016)

Minimale inbreng van de (ouder van de) cliënt

Suggestieve, gesloten vragen

Herhaling van informatie

Aandacht voor linguïstisch perspectief

Weinig aandacht voor het culturele perspectief

Minor Meer Taligheid

… biedt verdieping in de logopedisch inhoudelijke aspecten

van meertaligheid en gaat tevens in op communicatieve

vaardigheden en attitudes die nodig zijn om multilinguale en

inclusieve gesprekken te voeren.

Interactie-analyse

Doelstelling:

Inzicht verkrijgen in de betekenis van de talige interactie tussen een zorgprofessional en een meertalige cliënt

Werkwijze

Video-opname

Transcript

Analyse

Resultaat

Verslag Analyse

Interactie-analyse

Conversatie Analyse (Sacks, in Houtkoop & Koole, 2000)

Institutionele gespreksvoering

Beurtgedrag

Discours Analyse (Gee, in Houtkoop & Koole, 2000)

Welke sociale (cultureel-linguistische) realiteit wordt geconstrueerd?

Informatievoorziening (Hand, 2006)

Vraagstelling

Welke vragen worden gesteld door de logopedist?

Analyse Transcript

[ Taal

[ Beurt

[ Informatie

Toekomstmuziek

Onderzoek Kenniscentrum Zorginnovatie, lectoraat Zorg voor Communicatie

N = ca. 80

Analyse biedt inzicht in het communicatieproces

Resultaten bieden mogelijke handvatten voor zorgprofessionals

Resultaten bieden input voor zorgonderwijs

Con-tAct

‘Training Con-tAct’ Communicatietraining voor zorgprofessionals die werken met

cliënten met afasie (Oostveen, Berns & Jünger, 2018)

Aanleiding

Inhoud van de training

Pilot ‘Training Con-tAct in het onderwijs’

Afasie

Afasie is een verworven stoornis in de taal, meestal veroorzaakt

door een beroerte.

Iemand met afasie heeft moeite met:

• Begrijpen van gesproken taal

• Praten

• Lezen

• Schrijven

Communicatie in de zorg

Social talk: wat vond u van Ajax-Real Madrid, het weekend,

de brexit?

Uitleggen van oefeningen, informeren over medicatie,

adviseren over leefstijl…

Informeren naar functioneren: hoe gingen de oefeningen, hebt

u het volgehouden, had u pijn, merkt u iets van de nieuwe

medicijnen?

Toepassen van shared decision making; betrekken van de

client bij beslissingen tijdens het zorgproces.

……

Toegankelijkheid voor

mensen met lichamelijke beperking

Communicatieve toegankelijkheid

Mensen met afasie in het zorgproces

Uit onderzoek blijkt

dat zorgverleners minder tijd besteden aan het geven van informatie

over zorggerelateerde onderwerpen aan personen met afasie dan

aan mensen zonder afasie (Knigt, Worrall, & Rose, 2006),

dat PMA een grotere kans lopen op adverse events (Hemsley,

Werninck, & Worrall, 2013),

dat sommige zorgverleners afasie zien als een aanleiding om de

cliënt minder te betrekken bij het formuleren van doelen en het

plannen van de therapie (Leach, Cornwell, Fleming, & Haines, 2010).

Training Con-tAct (Oostveen, Berns & Jünger, 2018)

De logopedist die in de zorgorganisatie werkt, biedt de training

aan aan haar collega’s:

15 zorgprofessionals (multidisciplinair) in één groep.

Bijeenkomst 1: 3 uur

Tussentijds: opdracht in de dagelijkse praktijk

Bijeenkomst 2: 2 uur

Onderdelen van Training Con-tAct

• Instructiefilms

• Oefeningen rollenspel

• Oefeningen met mensen met afasie die meedoen aan de

training

• In dagelijks handelen een gesprek met een cliënt met afasie

voeren

Kenmerken van communiceren met mensen met afasie

• Erkennen

• Ondersteunen

• Checken

Communicatieve toegankelijkheid

Erkennen

Oceaan

Ondersteunen door gebruik van hulpmiddelen

Koken Afasiecentrum

Gespreksoefening

Persoon met afasie

Je kan niet spreken

Je kan niet schrijven

Je hebt moeite met begrijpen

Ja/nee kan je aangeven

Je rechter arm is paretisch

Zorgverlener

Achterhaal wat de PMA wil

duidelijk maken

Breng jouw informatie duidelijk

over zodat de PMA het begrijpt

Zelf ervaren. Therapeut/verpleegkundige/arts…

Je patiënt (iemand die twee jaar geleden een beroerte heeft gehad en

sinds die tijd een ernstige afasie heeft en een licht verlamde rechterarm

en rechterbeen) ervaart nieuwe symptomen.

Zoek uit wat er aan de hand is.

Zelf ervaren. Therapeut/verpleegkundige/arts…

De patent wil iets met jou bespreken. Achterhaal wat dit is.

Zelf ervaren. PMA

Twee jaar geleden heb je een herseninfarct gehad waardoor je een

afasie hebt gekregen. Je hebt sinds die tijd een lichte verlamming aan je

je rechterarm en rechterbeen.

Sinds kort ervaar je nieuwe symptomen:

Een doof gevoel in je rechter arm en je rechter been

Je bent meerdere keren gevallen zonder je verder te bezeren.

Je bent bang dat je een nieuw herseninfarct hebt gehad.

Zelf ervaren. PMA

Een van de revalidanten op jouw afdeling oefent met een scootmobiel

en gaat daar ook mee naar buiten. Dat zou jij ook graag willen.

Bespreek dit met de therapeut.

Pilot in het onderwijs

Onlangs een pilot gestart met groepje tweedejaars logopedie.

Verschillen tussen studenten en ervaren zorgprofessionals

dus medewerking personen met afasie

Opzet van de pilot:

• individueel gesprek met pma,

• groepstraining deel 1,

• Individueel gesprek met pma,

• groepstraining deel 2,

• Individueel gesprek met pma.

Inzet van derdejaars studenten bij bepaling van succes van

de pilot.

Toekomst: studenten logopedie geven de training aan

studenten verpleegkunde, fysiotherapie, ergotherapie,

maatschappelijk werk, ..…

Afsluiting van de workshop

Wat neem je mee uit deze workshop?

Wat kun je ermee in je eigen onderwijspraktijk?

Bronnen

• Berns, P.E.G., Jünger, N., Boxum, E., Nouwens, F., van der Staaij, M. G., van Wessel, S., van Dun, W., van Lonkhuijzen, J.G., & CBO.

(2015). Logopedische richtlijn ‘Diagnostiek en behandeling van afasie bij volwassenen’. Woerden: Nederlandse Vereniging voor Logopedie

en Foniatrie.

• Bot, H. (2013). Taalbarrières in de zorg. Assen: Van Gorcum.

• Hemsley, B., Werninck, M., & Worrall, L. (2013). “That really shouldn't have happened”: People with aphasia and their spouses narrate

adverse events in hospital. Aphasiology, 27(6), 706-722.

• Hand, L. (2006). Clinicians as ‘Information Givers’: What Communication Actions Are Clients Given to Speech-Language Pathology

Services? Topics in Language Disorders, vol. 26, 3, 240-265

• Houtkoop, H. & Koole, T. (2000). Taal in actie, hoe mensen communiceren met taal. Bussum: Coutinho

• Issac, K. (2002). Speech pathology in cultural & linguistic diversity. London: Whurr publishers Ltd

• KNAW (2018). Talen voor Nederland, Amsterdam: KNAW.

• Knight, K., Worrall, L., & Rose, T. (2006). The provision of health information to stroke patients within an acute hospital setting: What actually

happens and how do patients feel about it? Topics in Stroke Rehabilitation, 13(1), 78-97.

• Leach, E., Cornwell, P., Fleming, J., & Haines, T. (2010). Patient centered goal-setting in a subacute rehabilitation setting. Disability and

rehabilitation, 32(2), 159-172.

• Kenniscentrum Zorginnovatie. Informatie over Training Con-tAct en Cursus Con-tAct. Zie:

https://www.hogeschoolrotterdam.nl/onderzoek/projecten-en-publicaties/zorginnovatie/evidence-based-care/ondersteunde-communicatie-bij-

afasie/project/

• Roger, P. & Code, C. (2011) Lost in translation? Issues of content validity in interpreter-mediated aphasia assessments. International Journal

of Speech-Language Pathology 13 (1): 61-73

• Stans, S. (2018). Communication for Participation: Facilitating dialogue conversations between communication vulnerable people and

healthcare professionals (Doctoral dissertation, Maastricht University).

• Wolffers, I., Kwaak van der, A. & Beelen van, N. (2013). Culturele diversiteit in de gezondheidszorg, Kennis, attitude en vaardigheden.

Bussum: Coutinho