Alexander

Oorlogsschip

Vrijmetselaars

Ambassadeur

Archeologen

en kip

Zigeuners

Nummer 1 - 2005 Losse nummers 7 euro

www.lychnari.comLychnariVerkenningen in het Griekenland van nu

Alexander

Oorlogsschip

Vrijmetselaars

Ambassadeur

Archeologen

en kip

20 Lychnari • 1 • 2005 21Lychnari • 1 • 2005

Mijn Griekse vriendin is antropologe en gespeciali-

seerd in Roma, of wel zigeuners, waarvan er in Grie-

kenland zo’n 300.000 leven. Ik zag haar altijd al bezig met

projecten, maar wat ze nu precies deed was me niet hele-

maal duidelijk. In 1999 vroeg ze mij, haar fotograferende

vriendin, mee te gaan, de kampen af, voor onderzoek; foto-

grafisch materiaal zou altijd wel ergens van pas komen.

Ik had natuurlijk al wel een beeld van de Griekse zigeu-

ners met hun pick-upauto’s met glazen, handdoeken,

watermeloenen, knoflook of witte terrasstoelen, schreeu-

wend door de luidspreker bovenop hun auto. Maar van

wat me te wachten stond in de kampen had ik geen idee.

Mijn vriendin Rita sleepte me mee en bracht me in het

circuit van de vocational training centers, het circuit van

zakenlui die, zo moet ik achteraf met cynisme zeggen, alle

trucs uit de doos haalden om subsidiegeld uit Brussel te

bemachtigen voor hun ‘projecten’. Om aan subsidie te

komen doet zo'n bedrijf een voorstel voor een beroepstrai-

ning voor sociale minderheden en legt dat ter goedkeu-

ring voor aan een ministerie. Als dat lukt, dan komt er

geld uit Brussel. En hoe krijg je een voorstel goedge-

keurd? Onder andere door de presentatie, en die wordt

aantrekkelijker door middel van foto’s.

En daar kom ik in beeld. Oh wat voelde ik me een goed

mens dat ik mee kon werken aan de integratie van sociale

minderheden. Dus ik ging op stap met mijn oude Canon

en nog oudere Pentax, zonder veel fotografische kennis,

om eens te kijken hoe die mensen leefden. In een tijdsbe-

stek van zo’n twee maanden en met een budget waarmee

ik ongeremd op de ontspanknop kon drukken, heb ik veel

gehoord, veel gezien en veel gevoeld. Het is niet zo even

samen te vatten welke indrukken er allemaal op me af

kwamen. Hoe de zigeuners de Griekse taal gebruiken,

hoe ze denken, hoe ze functioneren in de maatschappij

en waar ze tegenaan lopen, wat ze willen, hoe ze worden

gediscrimineerd en hoe ook zij op hun beurt discrimine-

rend denken over de balamè (alle niet-zigeuners), hoe

binnen Griekenland de zigeuners in het westen denken

over de Roma in het oosten, hoe deze ‘stammen’ met ver-

schillende benamingen aangesproken wensen te worden,

en zo is er nog veel en veel meer. Surfend op Internet ben

ik dingen te weten gekomen die ik destijds, toen ik bezig

was met het goede doel, niet eens wist. Mensenrechtenor-

ganisaties komen met statistieken waaruit blijkt dat 50%

van de Roma in Griekenland in alarmerende omstandig-

heden leeft, dat 80% analfabeet is. Ik trof artikelen waarin

geschreven wordt dat er in wezen een maatschappelijk

apartheidsregime heerst: als kinderen al naar school

gaan, worden ze daar weggepest; de politie gedraagt zich

mensonterend, slaat, ramt, schiet; in horeca-gelegenhe-

den worden zigeuners vaak niet toegelaten, zoals ik per-

Zigeuners, de ondergeschoven kinderen van GriekenlandFoto’s: Zefanja Hoogers

Griekenland weet niet zo goed wat het aanmoet met zijn ongeveer 300.000

Roma. Regelmatig wordt de Griekse overheid op de vingers getikt door

Griekse en Europese mensenrechtenorganisaties voor de

onverschilligheid die ze aan de dag legt voor deze bevolkingsgroep. Het is

vooral de huisvesting die voortdurend aan kritiek onderhevig is.

Ayía Sofía bij Lárissa

Kamp buiten Lamía; Woonwijk Aliveri, Volos;

Trekkende zigeuners op een veldje midden in Ioánnina

23Lychnari • 1 • 200522 Lychnari • 1 • 2005

soonlijk trouwens mocht ervaren. Berichten over gemeenten, zoals Évosmos bij Thessalo-

niki en Nea Zoí in de buurt van Athene, die besluiten een kamp plat te gooien zonder met

een alternatief voor de bewoners te komen. Een uitspraak die het beleid rond de Olympi-

sche Spelen in Athene vergelijkt met het gypsy-clean-beleid van Hitler rond de Spelen van

1936, terwijl het European Roma Support subsidies had gegeven voor alternatieve behui-

zing, maar die verdwenen.

Met de Roma, niet alleen die van Griekenland, ben ik erg begaan geraakt. Hoe het precies

met de voorstellen, begeleid door mijn foto’s, op het betreffende ministerie is afgelopen,

weet ik niet eens precies; ze zullen geld hebben gekregen en dat op een manier besteed

hebben waar de sociale minderheden niet echt beter van zullen zijn geworden. Mijn

vriendin moddert nog steeds met haar antropologische idealen, onlangs kreeg ik weer een

telefoontje van haar dat het Ministerie van Cultuur interesse in mijn materiaal zou hebben.

Ik leef ondertussen weer in Nederland, ben bezig met de Fotovakschool. Sinds de zigeu-

ners bekijk ik fotografie op een andere manier. En de negatieven waren van mij. Hier wat

resultaten.

Zefanja Hoogers, zefanja-fotografie@plein.demon.nl

Ondergeschoven kinderenOnlangs nog, op 11 oktober j.l., kwam de Roma-kwestie weer aan de orde in het Europese

Comité voor Sociale Rechten in Straatsburg. Degene die daar vooral het woord voerde was

Livia Jaroka, de enige uit de betreffende bevolkingsgroep die de Roma vertegenwoordigt in

het europarlement. Zij had kort daarvoor een bezoek gebracht aan diverse kampen, samen

met vertegenwoordigers van het Europees Centrum voor Roma-rechten, de Griekse Hels-

inki Monitor en de speciale adviseur voor Roma-zaken van de staatssecretaris van Cultuur,

Vasilis Paiteris (ook dichter en musicus, onlangs verscheen zijn nieuwste cd O poihthv~ kai

o tsiggavno~ - De dichter en de zigeuner). Ze bezochten de kampen van Asprópyrgos, Psarí

en Nea Zoí. Ze waren geschokt over de primitieve omstandigheden die ze daar aantroffen.

Er was geen stromend water, geen elektriciteit en geen sanitaire voorzieningen. Veel zigeu-

nerkampen zijn ontmanteld voor de Olympische Spelen ten behoeve van parkeerplaatsen

of andere voorzieningen. Soms werden de Roma geherhuisvest in prefab woningen, waar

verder alles aan ontbrak. Dit was het geval met het kamp van Spata, dat bovendien ook nog

gebouwd werd boven op een vuilnisbelt. Ook de beloofde ‘huursubsidies’ bleven uit of wer-

den te laat uitbetaald. Ondanks al deze nalatigheid blijven de Griekse autoriteiten beweren

dat de Roma-kwestie hun erg ter harte gaat. Vooral de Europese Commissie tegen Racisme

en Intolerantie oordeelt streng over Griekenland en merkt in haar laatste rapport eveneens

op dat de toestand van de Roma in Griekenland in de grond van de zaak onveranderlijk

blijft en onderstreept dat ze voortdurend geconfronteerd worden met dezelfde moeilijkhe-

den. Afgezien echter van de huisvesting, de werkgelegenheid, het onderwijs en de toegang

tot de openbare diensten, wordt er in het rapport uitgebreid ingegaan op de discriminatie

van zigeuners door de gewone burger.

Thódoros Alexandridis van de Griekse Helsinki Monitor: ‘Er zijn zoveel mythes, misvattin-

gen en misverstanden over wie de Roma nu werkelijk zijn. Ze hebben het probleem dat nie-

mand ze echt mag. Veel mensen maken gebruik van ze voor studiedoeleinden en derge-

lijke. Er zijn maar weinig mensen die echt wat voor ze doen, maar er is een lichtpuntje: de

politie lijkt de laatste tijd een opening te willen maken naar de zigeuners.’ Maar voordat het

echt wat kan worden tussen de Griekse staat en de Roma zullen toch eerst de beloftes die

keer op keer gedaan worden door de autoriteiten in de praktijk moeten worden uitgevoerd.

Dit is een samenvatting van diverse artikelen in Griekse en Engelse kranten .

Wim Oudshoorn

Wilt u meer weten over Roma, al dan niet in Griekenland?

www.greekhelsinki.gr, www.domresearchcenter.com, www.romnews.com

Zigeuners

Woonwijk van Sofades

Kamp bij Lamía, Thessalía

Kamp bij Lamía,

Thessalía

Woonwijk

Anatolí Ioánnina

Albanese zigeuners

bij Anatolí Ioánnina