Lof van de lezing. Gids voor de 154 meest prestigieuze lezingen · 2015-12-22 · 14...

Lof van de lezing. Gids voor de 154 meestprestigieuze lezingen

Maaike Grevelink

bronMaaike Grevelink, Lof van de lezing. Gids voor de 154 meest prestigieuze lezingen. Elsevier,

Amsterdam 2010

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/grev037lofv01_01/colofon.php

© 2015 dbnl / Elsevier

i.s.m.

11

Voorwoord

In 2009 publiceerde Job Cohen een bundel beschouwingenmet de voor hem typerendetitel Binden. Na afloop van de presentatie gaf de burgemeester van Amsterdam toedat zijn boek er nooit was geweest, als hij niet zo vaak was gevraagd om een lezingte houden. Uitnodigingen voor de Cleveringa-lezing, de Abel Herzberg-lezing, deH.M. van Randwijk-lezing en een tiental andere dwongen hem zijn gedachten overhet opgegeven onderwerp te ordenen en een visie te formuleren. Na een dozijnredevoeringen heb je dan een mooie bundel beschouwingen.Maar voor bundeling zijn die lezingen natuurlijk niet in de eerste plaats bedoeld.

Vaak wil een organisatie met een lezing een persoon eren. Zo ging het bij de redactievan Elsevier toen ze in 2009 de H.J. Schoo-lezing introduceerde, genoemd naar dein 2007 overleden voormalige hoofdredacteur van Elsevier, Hendrik Jan Schoo.Maarhet komt ook voor dat een club graag jaarlijks aandacht wil besteden aan een themadat anders onvoldoende wordt belicht. Zie de Burgemeesterslezing.In elk geval is in de loop van vier decennia in Nederland een mozaïek van

thematische, veelal ‘prestigieuze’ lezingen ontstaan, die meestal zijn vernoemd naareen persoon. De Cleveringa-lezing is de oudste in dit boek, waarmee niet is gezegddat vóór 1970 dit soort lezingen niet werd gehouden. In zijn inleiding wijst Gertjanvan Schoonhoven op de voor-

Maaike Grevelink, Lof van de lezing. Gids voor de 154 meest prestigieuze lezingen

12

drachten die in de achttiende eeuw populair waren bij de gegoede burgerij.Begin 2010 stond de teller op 154 lezingen, maar ongetwijfeld komt er dit jaar

weer een aantal bij. Er is blijkbaar een grote behoefte om met een groepgelijkgestemden een onderwerp uitputtend behandeld te zien door een deskundigeof ‘prestigieuze’ spreker. In die zin vormen al die lezingen een beetje het spiegelbeeldvan wat in de media gaande is. De noodzaak voor de media om kort te zijn, heefteen markt geschapen voor het lange verhaal, de beschouwende lezing.‘Markt’ is wellicht niet het goede woord, want anders dan in bijvoorbeeld de

Verenigde Staten, waar je je brood kunt verdienen met lezingen houden, krijgen desprekers van de in dit overzicht genoemde lezingen lang niet altijd betaald, nochhoeven de luisteraars hoge toegangsprijzen te betalen. Het woord ‘prestige’ betekentmeestal dat het voor de spreker een eer is te worden uitgenodigd; op betaling hoefthij of zij niet te rekenen.

De lancering van de eerder genoemde H.J. Schoo-lezing was voor de redactie vanElsevier aanleiding een in 2004 in het weekblad gepubliceerde lijst met ‘prestigieuze’lezingen uit te breiden. Voor dit boek is deze lijst aangevuld met de namen van allesprekers en, indien die waren te achterhalen, met de titels van hun toespraken. Hetresultaat biedt tevens een fraai inzicht in wie populair is in het lezingencircuit.De inventarisatie is ook een lofrede op de lezing: kijk eens hoe dit genre de

afgelopen veertig jaar tot bloei is gekomen. Tegelijk laat ze zien hoe rijk en divershet lezingencircuit is.

ARENDO JOUSTRAHOOFDREDACTEUR ELSEVIER


13

De lezing bloeit en kwijnt

Minder dan veertig jaar geleden telde Nederland twee prestigieuze lezingen: deCleveringa- en de Huizinga-lezing, beide in Leiden en beide in de jaren zeventigbegonnen. Nu heeft elke stad, universiteit en maatschappelijke organisatie die zichzelfserieus neemt er wel een. Dat is een opvallend verschijnsel in deze tijd van sms'enen twitteren.Enerzijds is het culturele motto van deze jaren: hoe korter en impulsiever een tekst,

hoe beter. Anderzijds bloeit een verschijnsel dat hiervan in alles het tegendeel is.Over de lezing is immers heel lang nagedacht; het is een eindeloze lap tekst en jemoet er nog de deur voor uit ook.

Tegelijk is de bloei relatief. Want: maakt iemand zich nog weleens druk over eenlezing?Je kent het gevoel wel. Na de met stemverheffing uitgesproken slotwoorden in de

Pieterskerk in Leiden, de Martinikerk in Groningen of De Rode Hoed in Amsterdamklinkt er een instemmend applaus. Het beschaafde, ietwat onwennige applaus vanmensen die nog weten dat je in een (voormalige) kerk niet hoort te klappen. Danvolgt de nazit, waarin je het gesprokene nog even bespreekt, spaatje/wijntje in dehand. En daarna: doodse stilte.Geen grote stukken in de krant, zelfs geen kleine; geen nagalmend debat op radio

en televisie; geen discussie in de wandelgangen van intellectueel Nederland; geennapraten de


14

volgende ochtend op kantoor. ‘Wat vond jij nou van Mathijsens Huizinga-lezing?’- niets van dat al.Aan de reputatie van spreker en lezing ligt het doorgaans niet. Lezingen die niet

in staat zijn telkens met boeiende sprekers te komen, is geen lang leven beschoren.Er zijn inderdaad lezingen die stilletjes ten onder gaan, maar er zijn ook heel veellezingen die zich handhaven. Dit boek getuigt ervan: de lezing bloeit, kwantitatief,meer dan ooit.Waarom dan toch telkens die stilte na elke lezing? Dit boek geeft ook op die vraag

antwoord. Er zijn héél véél lezingen - te veel, blijkbaar, om nog een deuk in het pakjeboter van het publieke debat te slaan.Sinds de Cleveringa- en de Huizinga-lezing voor het eerst werden gehouden, zijn

er tientallen bijgekomen. In dit boek staan er 154. Hoewel ze vaak veel publiektrekken, is de kwantitatieve bloei ten koste gegaan van de indruk die ze nalaten. Toende Huizinga-lezing in de jaren zeventig het rijk alleen had, was dat een evenementwaarover vaak nog dagen werd nagesproken. Nu is het nagesprek afgelopen als inde Pieterskerk het laatste glas witte wijn is geleegd. De lezing bloeit, maar ze kwijntook.

Dit maakt die kwantitatieve bloei trouwens niet minder opmerkelijk en interessant.De lezing mag dan ‘ouderwets’ overkomen, zij is van relatief recente datum: beginjaren zeventig van de vorige eeuw. Daarmee is de lezing een mooi voorbeeld vaneen nieuwe traditie. Beter: een vernieuwde, heruitgevonden traditie. Dealomtegenwoordigheid van de lezing mag dan nieuw zijn, de lezing heeft - als eenvorm van gesproken kennisoverdracht - oude wortels.De lezing van nu komt voort uit de voordrachten die zeker vanaf de achttiende

eeuw populair waren bij de gegoede burgerij. In de achttiende eeuw bloeide hetletterkundig genootschap. Hoewel de voordrachten die op de avondjes van die,particuliere, genootschappen werden gehouden, meestal lite-


15

rair waren, waren er ook genootschappen die beschouwelijke lezingen hielden overzedenkundige, historische en religieuze onderwerpen. Het nog bestaande FelixMeritisin Amsterdam was zo'n genootschap. In de negentiende eeuw gebeurde ietsvergelijkbaars op de avondjes van de honderden lokale en provinciale afdelingenvan de eind achttiende eeuw opgerichte Maatschappij tot Nut van 't Algemeen.Er zijn wel grote verschillen. Zeker in de achttiende-eeuwse genootschappen

gebeurde het zelden dat, zoals nu regel is, een buitenstaander werd gevraagd om deleden toe te spreken, volgens letterkundige Marleen de Vries, die over degenootschappen het boek Beschaven! (2001) schreef. Het waren de leden van hetgenootschap zelf die bij toerbeurt een voordracht hielden - niet zelden twee uur langen bloedserieus. ‘Een soort hoorcolleges door leken,’ noemt De Vries ze.In de eerste decennia van de negentiende eeuw veranderde dit beeld, maar toen

waren het vooral beroemde schrijvers - zoals Willem Bilderdijk - die werdenuitgenodigd om hun ellenlange gedichten voor te lezen. Pas in de tweede helft vande negentiende eeuw ontstond een uitgebreid circuit van bijvoorbeeldpopulair-wetenschappelijke lezingen, vooral door natuurkundigen. Ook een schrijverals Multatuli hield veel ‘voordragten’ over niet-literaire onderwerpen. Hij haatte het- deed het voor het geld - maar was er erg goed in; van papier voorlezen was er bijhem niet bij.

Een type lezinggever dat tegenwoordig erg gewild is - de bekende (ex)-politicus -was in de negentiende eeuw weer onbekend. De liberale staatsman Johan RudolfThorbecke hield wel lezingen, volgens zijn biograaf, hoogleraar politieke geschiedenisRemieg Aerts, maar alleen in zijn tijd als hoogleraar. Als politicus of ex-politicusdeed hij dat niet. Anders dan nu: (ex-)politici als Job Cohen, Jan Pronk, Ed van Thijn,Ruud Lubbers, Ben Bot en Frits Bolkestein hebben tal van prestigieuze lezingen ophun naam staan - en iets meer


16

in de marge van de politiek zijn Herman Wijffels en Alexander Rinnooy Kan delaatste jaren als spreker erg in trek.Opvallend is trouwens dat dit vaak oudere, blijkbaar als wijs beschouwde mannen

zijn. Erkend polemische types als GeertWilders ontbreken compleet bij alle lezingenin dit boek. Soms wordt er wel óver hen gesproken, maar als spreker worden zegemeden. Iets te wild, waarschijnlijk. Dat duidt erop dat de bloei van de lezinguiteindelijk meer een sociaal dan een intellectueel verschijnsel is. Een lezing moettot nadenken stemmen, maar net als bij de preek van de dominee binnen zekeremarges. De preek kwijnt, de lezing bloeit - maar de mechanismen zijn nog dezelfde.Het is niet de bedoeling dat de spreker de toehoorders de kerk uitjaagt. Het moet welgezellig blijven.

Hoe dan ook, de bloei van de lezing is een archaïsch-modern fenomeen. Archaïsch,omdat ze als vorm van ‘langzame’ overdracht van kennis en opinies, anders dan inde achttiende en negentiende eeuw, feitelijk achterhaald is. Modern, omdat juisthierin waarschijnlijk de charme en de aantrekkingskracht van de lezing zit. Het iseen beetje ouderwets om met z'n allen in een lauwe kerk naar een lang betoog vaneen niet zelden slecht verstaanbare spreker te luisteren. En dus is het een beetje chic- retro-chic.Wie daar zit, in die kerk of aula, doet zich kennen als een geletterd mens,die over dingen nadenkt en openstaat voor andermans opvattingen.Omdat de lezing ouderwets is, heeft zij prestige. Dit boek overziend, kun je

vaststellen dat eindeloos veel steden, kranten, universiteiten, politieke partijen,maatschappelijke organisaties en bedrijven dit prestige zoeken en daartoe een lezingin het leven riepen. Daardoor is er wel een paradoxale situatie ontstaan. Als er zoveel prestigieuze lezingen zijn, heeft de prestigieuze lezing dan nog prestige?Misschien iets voor een lezing.GERTJAN VAN SCHOONHOVEN


17

Leeswijzer

De lezingen zijn gerangschikt op alfabetische volgorde, waarbij bij de lezingen diezijn vernoemd naar een persoon de achternaam van deze persoon bepalend is. Deschrijfwijze van de naam van de lezing volgt de schrijfwijze die wordt gehanteerddoor de instantie of de persoon die de lezing organiseert, ook als dit totinconsequenties leidt.De samenstellers van dit boek hebben bij de organisaties en bij andere bronnen

zoveel mogelijk informatie over de lezingen en de sprekers proberen te achterhalen.Helaas is dit in enkele gevallen niet voor alle sprekers gelukt. Aanvullingen encorrecties zijn welkom (Redactie Lezingenboek, p/a Elsevier, Postbus 152, 1000 ADAmsterdam of mailen naar: [email protected]).Bij de vermelding van de informatie over een spreker (functie, vak, titulatuur) is

gekozen voor de gegevens die golden op het moment van de lezing. Gekozen is omzoveel mogelijk informatie te geven, ook als dat ten koste gaat van de consistentie.Omwille van de volledigheid zijn ‘slapende’ lezingen en lezingen die zijn opgehevenook vermeld. De informatie is bijgewerkt tot begin januari 2010.Op www.elsevier.nl/lezingen staat een actuele versie van dit boek.


19

Lof van de lezing


21

3 Octoberlezing

Thema: geschiedenis van Leiden

Genoemd naar

De datum van het Leids Ontzet, 3 oktober 1574, de dag waarop er een eind kwamaan de belegering van de stad tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648).

Doelstelling

Laten zien waarom herdenken ook betekent dat het verleden moest wordenherschreven, en uitleggen hoe dit herschreven verleden de hoeksteen kon wordenvan de Leidse identiteit.

Organisatie

Het Instituut Geschiedenis van de Universiteit Leiden en de 3 October Vereeniging.

Contact

3 October VereenigingPostbus 320142303 DA Leidentelefoon: 071-5324724e-mail: [email protected]: www.3october.nl/default.asp

Sprekers

2003: dr. Louis Sikking, historicus: ‘Geuzen en glippers. Goed en fout tijdenshet beleg van Leiden’2008: prof. dr. Judith Pollmann, bijzonder hoogleraar geschiedenis en cultuurvan de Republiek der Verenigde Nederlanden: ‘Herdenken, herinneren, vergeten.De herinneringscultuur rond het beleg en ontzet van Leiden in de Gouden Eeuw’


22

4-Meilezing

Thema: de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog herdenken

Genoemd naar

De datum 4 mei, nationale herdenkingsdag.

Doelstelling

Stilstaan bij de gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog.

Organisatie

Het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Elk jaar spreekt een bekend Nederlands auteurtijdens de herdenkingsbijeenkomst in de Nieuwe Kerk in Amsterdam de4-meivoordracht uit.

Contact

Nationaal Comité 4 en 5 meiNieuwe Prinsengracht 891018 VR Amsterdamtelefoon: 020-7183500e-mail: [email protected]: www.4en5mei.nl/herdenken/nationale_herdenking

Sprekers

2005: J. Bernlef: ‘Ons aller geheugen’2006: Nelleke Noordervliet: ‘De ongrijpbaarheid van het kwaad’2007: Ernst Jansz: ‘Er staat iemand aan de deur’2008: Marga Minco: ‘Een sprong in de tijd’2009: Wim de Bie: ‘Raketten en onschuldige burgers’


23

5-Meilezing

Thema: bevrijding

Genoemd naar

De datum 5mei, nationale Bevrijdingsdag. Op die dag wordt het eind van de TweedeWereldoorlog in Nederland gevierd. Op 15 augustus is ook de oorlog in het toenmaligeNederlands-Indië voorbij.

Doelstelling

De 5-meilezing vormt een belangrijk onderdeel van de Start Nationale Viering vande Bevrijding. In de lezing staat het jaarthema centraal dat verdieping geeft aan alleactiviteiten op 4 en 5 mei. De Start Nationale Viering van de Bevrijding vormt debrug tussen de ingetogenheid van de herdenking op 4 mei en de feestelijkheden vande middag en avond van 5 mei.

Organisatie

Het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Dat organiseert sinds 1995 de lezing.

Contact

Nationaal Comité 4 en 5 meiNieuwe Prinsengracht 891018 VR Amsterdamtelefoon: 020-7183500e-mail: [email protected]: www.4en5mei.nl/viervrijheid/start/5_mei_lezing

Sprekers

2005: Z.K.H. de Prins van Oranje: ‘Aan de vrijheid verplicht’2006: prof. drs. Ruud Lubbers, oud-premier: ‘De derde bevrijding’


24

2007: dr. Jan Pronk, speciaal VN-gezant voor de Darfurregio, Soedan: ‘Vrijheidzonder grenzen’2008: prof. dr. Wim van de Donk, voorzitter Wetenschappelijke Raad voor hetRegeringsbeleid: ‘De bedoeling van de bevrijding’2009: drs. Frans Timmermans, staatssecretaris voor Europese Zaken: ‘Vertelme wie ik ben’


25

Amsterdamlezing

Thema: problematiek in de grote steden

Genoemd naar

Amsterdam, Nederlandse hoofdstad.

Doelstelling

Aandacht genereren voor de problematiek in grote steden.

Organisatie

De Universiteit van Amsterdam (UvA). Zij organiseert de lezingen sinds 2001. Dereeks Amsterdamlezingen is voortgekomen uit de samenwerking tussen de UvA ende Wibautleerstoel. Deze leerstoel is ingesteld door de gemeente Amsterdam aan deUvA om de problematiek in de grote steden, in het bijzonder die in Amsterdam, teonderzoeken. De hoogleraar op deze leerstoel treedt op als gastheer van deAmsterdamlezing.

Contact

UvA CongresbureauSpui 211012 WX Amsterdamtelefoon: 020-5254791e-mail: [email protected]

Sprekers

2001: Geert Mak: ‘Amsterdam op een breukvlak’2001: Henk Hofland: ‘Memoires van een centrumbewoner’2001: Leon Deben: ‘De openbare ruimte’2001: Schelto Patijn: ‘De burgemeester als waarnemer/informant’2001: Kees Fens: ‘De metamorfose van een buurt’2001: Edward Soja: ‘Understanding Amsterdam at a distance’


26

2002: Hubert Smeets: ‘Brezjnev aan de Amstel’2002: Arnold Heertje: ‘De verborgen economie van Amsterdam’2002: Selma Leydesdorff: ‘De stad is een open wond: joods Amsterdam’2002: Maarten Kloos: ‘De nog niet gebouwde stad’2002: Duco Stadig: ‘De ondergrondse stad’2002: Nicolaas Matsier: ‘De stelling van Amsterdam’2003: geen lezingen2004: Piet de Rooij: ‘De tweede Gouden Eeuw van Amsterdam’2004: Pi de Bruin: ‘De Zuidas: een Europese uitdaging’2005: Paul Scheffer: ‘De tuinsteden: van de ene sociale kwestie naar de andere’2005: Dirk Sijmons: ‘IJburg revisited’2005: Maarten Hajer: ‘De Bijlmermeer: sleutelen aan een ontworpen toekomst’2005: Duco Stadig: ‘Een balans van elf jaar wethouderschap’2005: Gabriël van den Brink: ‘De terugkeer van de schuilkerk’2005: Henk van Nierop: ‘Tussen theocratie en tolerantie: godsdienst in deGouden Eeuw’2006: Tamarah Benima: ‘De zichtbaarheid en onzichtbaarheid van joden inAmsterdam’2006: Peter van Rooden: ‘Godsdienst en secularisatie in Amsterdam’2006: Rudy Frank Polanen: ‘Surinaamse migrantenkerken in verandering’2006: Ahmed Aboutaleb: ‘Demografie en stabiliteit: is er een plek voor de islamin Amsterdam?’2006: Paul Scheffer: ‘Vrijplaats Amsterdam. De stad in tijden van globalisering’2007: Sjoerd Karsten: ‘Is elk onderscheid een bezwaar? Over gewenste enongewenste segregatie in het onderwijs’2007: Robert Kloosterman: ‘De economie van de lokale


27

cultuur, de cultuur van de lokale economie’2007: Frits van Oostrom: ‘Cultuur en innovatie. Over Amsterdam en de bandtussen canon en Canon’2007: Arnold Smeulders: ‘Die creatieve stad, met hoeveel letters schrijf je dat?’2007: Job Cohen: ‘Topstad Amsterdam’2008: Michaël Zeeman: ‘Het boek als bril. Of: wie geen romans leest, zietpraktisch niets’2008: A.F.Th. van der Heijden: ‘Amsterdam: vingerafdruk Gods’2008: Fouad Laroui: ‘De stad moet gelezen worden’2008: Nelleke Noordervliet: ‘Mokum’2008: Kees van Beijnum: ‘De veranderende stad die zichzelf herhaalt’2008: Harry Mulisch: ‘Een gesprek met Michaël Zeeman’2009: Paul Scheffer: ‘In de spiegel van New York’2009: Adriaan Geuze: ‘Tijd voor een zelfanalyse’2009: Lodewijk Asscher: ‘De ontsluierde stad’2009: Ian Buruma: ‘Is de historie van New York een pleidooi voor eenmulticulturele samenleving?’


28

De anatomische les

Thema: geneeskunde

Genoemd naar

De anatomische les, een eeuwenoude academisch-medische traditie. In de zestiendeen zeventiende eeuw belegde het Amsterdamse chirurgijnsgilde jaarlijks een openbareles waarin het lijk van een pas geëxecuteerde misdadiger werd ontleed. Ter wille vanhet publiek was het begeleidend commentaar in de volkstaal in plaats van in hetdestijds in de wetenschap gebruikelijke Latijn.

Doelstelling

De traditie voortzetten door middel van een publiekslezing op het grensvlak vangeneeskunde en maatschappij.

Organisatie

Het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam en de Volkskrant. Delezingen worden jaarlijks gehouden in het Amsterdamse Concertgebouw, op eendatum zo dicht mogelijk bij 2 november, de dag waarop het AMC het begin van deacademische geneeskunde herdenkt. Op 2 november 1669 kreeg professor GerardusBlasius toestemming zijn studenten in het Binnengasthuis (een van de voorlopersvan het AMC) medisch onderwijs te geven.

Contact

Academisch Medisch Centrum, Amsterdamtelefoon: 020-5669111website: www.amc.uva.nl

Sprekers

1994: prof. sir David Weatherall, Regius professor of Medicine, University ofOxford: ‘Molecular medicine. Hopes and realities’


29

1995: prof. Henrik R. Wulff, professor Clinical Decision Theory and Ethics,University of Copenhagen: ‘Medical ethics and clinical practice. Seeking theright balance’1996: prof. Barry R. Bloom, investigator Howard Hughes Medical Institute enWeinstock professor of Microbiology, Albert Einstein College of Medicine,NewYork: ‘Our Unfinished Agenda: Infectious Diseases, FirstWorld and ThirdWorld’1997: prof. Nancy Andreasen, professor of Psychiatry, University of Iowa, enchief-editorAmerican Journal of Psychiatry: ‘Our Brave NewWorld: Exploringthe Mind and Brain in Health and Disease’1998: prof. Charles Weissman, hoogleraar moleculaire biologie enwetenschappelijk directeur Institut für Molekularbiologie, Zürich: ‘Of prions,mice and men’1999: prof. Peter Goodfellow, Senior Vice-president DiscoveryWorldwide vanSmithKline Beecham, en (1992-1996) Balfour Professor of Genetics, Universityof Cambridge: ‘Genes and drugs’2000: prof. dr. Elizabeth Barrett-Connor, hoogleraar epidemiologie, Departmentof Family and Preventive Medicine, University of California, San Diego: ‘APill for Everyone. Hormone Substitution after the Menopause’2001: prof. dr. Rita R. Colwell, hoogleraar microbiologie, University ofMaryland (Baltimore) en sinds 1998 directeur National Science Foundation:‘Mondiale klimaatveranderingen en de verspreiding van infectieziekten’2002: prof. Martin Raff, hoogleraar celbiologie, University College, Londen:‘De potentie van stamcelonderzoek’2003: prof. Harold E. Varmus, president en CEO Memorial Sloan-KetteringCancer Center, New York: ‘De strijd tegen kanker’2004: prof. Charles P. O'Brien, hoogleraar psychiatrie, Universiteit vanPennsylvania: ‘Het verslaafde brein’


30

2005: prof. Jacques Marescaux, hoogleraar gastrointestinale chirurgie,Universiteit van Straatsburg: ‘De operatiekamer van de toekomst’2006: prof. Robert G.Webster, hoogleraar virologie, St. Jude Children's ResearchHospital, Memphis: ‘Griep met vleugels’2007: prof. Inder M. Verma, American Cancer Society Professor of MolecularBiology, Salk Institute, La Jolla, Californië: ‘Genezen met genen’2008: prof. Arieh Y. Shalev, hoogleraar psychiatrie, Hadassah UniversityHospital, Jeruzalem: ‘Leven met angst’2009: prof. dr. Svante Pääbo, hoogleraar genetica, Max Planck Instituut voorEvolutionaire Antropologie, Leipzig: ‘De neanderthaler, de chimpansee en debonobo’


31

Hannah Arendt-lezing

Thema: politiek, filosofie, historie

Genoemd naar

Hannah Arendt (1906-1975), joods filosoof en publicist. Zij was aanvankelijk felzionistisch, maar keerde zich in 1943 tegen deze overtuiging. Zij verzette zich tegende manier waarop de zionisten een joodse staat wilden oprichten.

Doelstelling

Een prominent wetenschapper vanuit zijn eigen discipline in laten gaan op eenpolitiek, historisch of filosofisch thema, en dat in verband laten brengen met het werkvan Arendt.

Organisatie

Het Soeterbeeck Programma van de Radboud Universiteit Nijmegen organiseert delezing jaarlijks sinds 2006. Sinds eind 2008 is dagblad Trouw betrokken bij deorganisatie. Het Soeterbeeck Programma bevordert reflectie en debat over wetenschap,samenleving en levensbeschouwing.

Contact

Soeterbeeck ProgrammaErasmusplein 1, kamer 15.156525 HT Nijmegentelefoon: 024-3615555e-mail: [email protected]: www.ru.nl/soeterbeeckprogramma

Sprekers

2006: prof. dr. Dirk de Schutter, filosoof: ‘De opdracht van de politiek’2007: geen lezing2008: prof. dr. Hans Achterhuis, filosoof: ‘Geweld ≠ macht. Het tegendraadsedenken van Hannah Arendt’


32

2008: prof. Bernard Wasserstein, hoogleraar moderne Europese joodse enMidden-Oostengeschiedenis, Universiteit van Chicago: ‘Barbarism inCivilization: How to Write and How not to Write the History of TwentiethCentury Europe’2009: geen lezing2010: dr. David Grossman, filosoof: geen titel bekend


33

Trudy van Asperen-lezing

Thema: ethiek

Genoemd naar

Geertruide (Trudy) van Asperen (1941-1993), Amsterdams filosoof en publicist.Was vanaf 1980 tot haar dood hoogleraar ethiek aan de Universiteit van Amsterdam.Verwierf postuum grote bekendheid met haar opstellen in de bundelHet bedachte

leven: beschouwingen over maatschappij, zingeving en ethiek (1993). Van Asperenconcentreerde zich op filosofische en medische ethiek. Grote thema's als pijn, ziekte,dood en zingeving hadden haar belangstelling.

Doelstelling

Aandacht geven aan de discussie rond beroepsethiek. Als spreker wordt iemanduitgenodigd die zich met de ethische vragen van zijn of haar beroep bezighoudt.

Organisatie

De Onderzoeksschool Ethiek. Die organiseert sinds 1995 elke twee jaar de Trudyvan Asperen-lezing.

Contact

Onderzoeksschool Ethiekc/o Ethics InstituteUtrecht UniversityHeidelberglaan 83584 CS Utrechttelefoon: 030-2535943 of 030-2534160e-mail: [email protected]: www.ozse.nl

Sprekers

1995: Geert Mak: ‘Een kleine flirt met Emma Woods’


34

1996: prof. dr. F.A.M. Kortmann: ‘Weldoen op contract. Over ethiek enpsychiatrie’1997: prof. dr. Leo Stevens: ‘Fiscus, ik ben je vriendje niet!’2001: mr. Ed d'Hondt: ‘Ethiek en integriteit van het openbaar bestuur’2005: mr. Britta Böhler: ‘Van rechtsstaat naar veiligheidsstaat’2007: prof. dr. Hugo Priemus: ‘Ethiek en de Nederlandse bouwsector’2009: prof. Amitai Etzioni: ‘The Moral Dimension of Decisions and Policies’


35

Prof. Baarda-lezing

Thema: ruimtelijke informatie en geodesie, de meetkundige beschrijving van deaarde

Genoemd naar

Prof. dr. ir. Willem Baarda (1917-2005), hoogleraar aan de Technische UniversiteitDelft. Voorzitter van de Rijkscommissie voor Geodesie, nu deNederlandse Commissievoor Geodesie (NCG). Zijn werk was van internationale betekenis.

Doelstelling

Bekendheid geven aan nieuwe, belangrijke ontwikkelingen op het gebied van degeo-informatie en geodesie.

Organisatie

De Nederlandse Commissie voor Geodesie. Zij heeft tijdens haar 125-jarig jubileumin 2004 de Prof. Baarda-lezing ingesteld als eerbetoon aan Baarda. De lezing wordtom het jaar gehouden tijdens het GIN-symposium (Geo-Informatie Nederland).

Contact

Nederlandse Commissie voor GeodesieJaffalaan 9Postbus 50302600 GA Delfttelefoon: 015-2782819e-mail: [email protected]: www.ncg.knaw.nl/Studiedagen/lezingen.html

Sprekers

2004: prof. dr. Reiner Rummel, Technische Universität München: ‘Geodesieen het systeem aarde’2006: prof. dr. Salomon Kroonenberg, Technische


36

Universiteit Delft: ‘De aanblik van de aarde over tienduizend jaar’2008: prof. Luc Van Gool, Katholieke Universiteit Leuven, ETH Zurich: ‘Imageprocessing en 3D-modellering’


37

Duque de Baena-lezing

Thema: de Spaanse taal en cultuur

Genoemd naar

JoséMaría Ruiz de Arana y Bauer, hertog van (duque de) Baena (1893-1985), Spaanseambassadeur in DenHaag van 1957-1963. DeBaena schreef een boek over Nederland,The Dutch puzzle, dat nog steeds veel wordt gebruikt door zowel de Spaanse als deNederlandse diplomatieke dienst.

Doelstelling

Inzicht geven in de relatie tussen Spanje en Nederland en in de positie van Spanjein de wereld, en de kennis van de Spaanse taal en cultuur in Nederland bevorderen.

Organisatie

Het Instituto Cervantes (het Spaanse culturele instituut), de Spaanse ambassade inNederland en het Genootschap Spanje-Spaansch Amerika organiseren sinds 2003jaarlijks de lezingen in Den Haag.

Contact

Spaans Ggenootschap van Den HaagPostbus 821592508 ED Den Haage-mail: [email protected]: www.asoha.nl

Sprekers

2003: prof. dr. Jacques de Bruyne, em. hoogleraar van de Universiteit CarlosV van Gent: ‘Lo que nos enseña (deleitando) “el mejor libro del mundo”(Introducción a una lectura del Quijote)’2004: mr. Eppo Jansen, oud-correspondent voor NRC Handelsblad in Madrid:‘Holanda y España. Socios en


38

Europa. España en busca de su posición en el mundo’ (Nederland en Spanje,partners in Europa)2005: Carlos Fuentes: geen titel bekend2006: prof. dr. Jan Lechner, em. hoogleraar Spaanse taal- en letterkunde aan deUniversiteit Leiden: ‘Lo que dicen las letras’2007: prof. dr. Angel de Prado, hoogleraar hedendaagse geschiedenis aan deUniversiteit van Valladolid: ‘La imagen de España en el mundo’ (het beeld vanSpanje in de wereld)2008: Steven Adolf, correspondent voor NRCHandelsblad inMadrid en auteurvan Spanje achter de schermen: ‘De Spaanse puzzel’2009: Catedrático Germán Gullón, hoogleraar aan de Universiteit vanAmsterdam: ‘La imagen de España a través de la literatura’ (het beeld vanSpanje gezien vanuit de literatuur)


39

Pierre Bayle-lezing

Thema: filosofie en actualiteit

Genoemd naar

Pierre Bayle (1647-1706), Franse protestants filosoof, historicus en criticus. Hieldaanhoudend pleidooien voor religieuze tolerantie. Dat was heel bijzonder en gevaarlijkin zijn tijd. In 1681 week Bayle dan ook uit naar Rotterdam om zijn kritischebeschouwingen te kunnen blijven schrijven.

Doelstelling

Reflectie en debat stimuleren op het gebied van kunst, wetenschap en maatschappijin Nederland, in het bijzonder in Rotterdam.

Organisatie

De Pierre Bayle Stichting. Zij organiseert sinds 1990 elke twee jaar een lezing inRotterdam. Daarvoor wordt een wetenschapper gevraagd zijn of haar filosofischevisie op de actualiteit te geven.

Contact

Pierre Bayle StichtingMauritsweg 3530000 CV Rotterdamtelefoon: 010-4335833e-mail: [email protected]: www.pierrebayle.nl/lezingen

Sprekers

1990:Martha Nussbaum: ‘Political Animals: Aristotle on Nature and the HumanOrder’1991: Michael Ignatieff: ‘The Republic of Letters, Now and Then’1992: Léon Poliakov: ‘De la judéophobie’


40

1993: Peter Burke: ‘History as fact and fiction’1994: Adam Michnik: ‘The East-European revolutions of the year 1989’1995: Hilary Putnam: ‘Non-Scientific Knowledge’1999: Alain Finkielkraut: ‘Tolérance: notre dernier tiran’2002: John R. Searle: ‘The Future of Philosophy’2004: Jonathan I. Israel: ‘Bayle, Enlightenment, toleration, and modern westernsociety’2006: Kwame Anthony Appiah: ‘The Difficulties of Religious Toleration’2009: Susan Neiman: ‘Crimes andMisfortunes. Does Bayle's Vision of Historyhave a Future?’


41

Pietje Bell lezing

Thema: actualiteit

Genoemd naar

Pietje Bell, hoofdpersoon uit de gelijknamige reeks jeugdboeken van Chris vanAbkoude (1880-1960), waarvan het eerste deel in 1914 verscheen. Pietje is eenRotterdams jochie vol kattenkwaad.

Doelstelling

Opvallende meningen honoreren, uitingen van rechtgeaarde, oorspronkelijke enongebonden geesten. Van de sprekers wordt gevraagd op originele wijze invullingte geven aan een actueel onderwerp. Met de lezing wil de organisatie het sympathiekondeugende erfgoed van Pietje Bell levend houden.

Organisatie

De Kunsthal Rotterdam, NRC Handelsblad en de Kenniskring Opgroeien in de Stadvan deHogeschool Rotterdam organiseren sinds 2003 elk jaar in november de lezingenin de Kunsthal aan de Westzeedijk in Rotterdam.

Contact

Hogeschool Rotterdamtelefoon: 010-2414141website: www.kunsthal.nl/31-93-Pietje_Bell-lezing.html

Sprekers

2003: Henk Hofland, journalist en columnist2004: Naema Tahir, mensenrechtenjurist2005: Hans Goedkoop, historicus en criticus2006: Mei Li Vos, oprichter van Alternatief voor Vakbond2007: Heleen Mees, econoom en jurist


42

2008: Pieter van Vollenhoven, voorzitter Onderzoeksraad voor Veiligheid2009: Valentijn Byvanck, directeur Nationaal Historisch Museum


43

Johann Bernoulli-lezing

Thema: wiskunde

Genoemd naar

Johann Bernoulli (1667-1748), wiskundige. De Zwitserse familie Bernoulli brachtveel bekende wiskundigen en natuurkundigen voort. Zij leverden een bijdrage aande door Newton en Leibniz ontwikkelde infinitesimaalrekening (rekening metoneindig kleine en oneindig grote grootheden). Bernoulli promoveerde in degeneeskunde, maar legde zich later toe op wiskunde. Van (1695-1705) was hijhoogleraar wiskunde aan de Groningse universiteit.

Doelstelling

Het onderzoek en het onderwijs in de wiskunde bevorderen. Elke JohannBernoulli-lezing wordt voorafgegaan door een laudatio (lofrede) waarin het werkvan de spreker wordt toegelicht. Soms wordt het onderwerp ook historisch ingeleid.Sprekers hebben een waardevolle bijdrage aan de wetenschap geleverd, en aan dewiskunde in het bijzonder.

Organisatie

De Johann Bernoulli Stichting voor deWiskunde organiseert de lezingen sinds 1992samen met Studium Generale Groningen. De lezing heeft meestal plaats in hetvoorjaar.

Contact

Universiteit Groningen, Instituut voor Wiskunde en Informaticatelefoon: 050-3633939website: bernoulli.math.rug.nl

Sprekers

1992: prof. dr. Rudolf Kalman: ‘Probability and Science’1993: prof. sir Erik Christopher Zeeman, FRS, Hertford


44

College, Oxford: ‘Controversy in science. The ideas of Daniel Bernoulli andRené Thom’1994: prof. em. Paul R. Halmos, University of Santa Clara, California: To Countor to Think, that is the Question1995: prof. dr. H.W. Lenstra, Jr., University of California, Berkeley: ‘Wiskundeen onbegrip’1996: prof. dr. Gene H. Golub, Stanford University: ‘Aspects of ScientificComputing’1997: prof. sir David R. Cox, University of Oxford: ‘On the nature of statisticalinference’1998: prof. dr. J.H. van Lint, Technische Universiteit Eindhoven: ‘Wiskundeen de compact disc’1999: prof. dr. David Ruelle, Institut des Hautes Études Scientifiques,Bures-sur-Yvette: ‘Mathematical platonism reconsidered’2000: prof. dr. Ivor Grattan-Guinness, Middlesex University London: ‘DanielBernoulli (1700-1782) and the varieties of mechanics in the 18th century’2001: prof. dr. Jacques Laskar, Observatoire de Paris: ‘Chaos and organisationin the solar System’2002: prof. dr. Paul Embrechts, Eidgenössische Technische Hochschule Zürich:‘The wizards of Wall Street: did mathematics change finance?’2003: prof. dr. Robbert Dijkgraaf, Universiteit van Amsterdam: ‘Theunreasonable effectiveness of physics in mathematics’2004: prof. dr. ir. Bart de Moor, Katholieke Universiteit Leuven: ‘Systemsbiology: a new mathematical frontier’2005: prof. Jean-Pierre Ramis, Université Paul Sabatier, Toulouse: ‘FromLeibnizto quantum world: symmetries, principle of sufficient reason and ambiguity inthe sense of Galois’2006: prof. em. dr. Dirk van Dalen, Universiteit Utrecht: ‘Weet u dat zeker?Over (on)zekerheden in de wiskunde’


45

2007: prof. dr. Ian Stewart, University of Warwick: ‘All the world's a network’2008: prof. dr. Hans Oerlemans, Institute forMarine and Atmospheric Research,Universiteit Utrecht: ‘The earth: an icy planet’2009: prof. dr. Jan P. Hogendijk: ‘Arabische astrologie en West-Europesewiskunde: 900-1300’


46

Mr. J.W. Beyenlezing

Thema: Europese politiek vanuit christen-democratisch perspectief

Genoemd naar

Mr. Johan Willem Beyen (1897-1976), partijloos oudminister van BuitenlandseZaken die begin jaren vijftig een belangrijk aandeel had in de totstandkoming vande EEG, de voorloper van de Europese Unie.

Doelstelling

Debatteren over belangrijke politieke thema's, los van de waan van de dag, enaanzetten tot discussie over Europese thema's. De lezing is bedoeld voor zowel deachterban van het CDA als voor andere geïnteresseerden.

Organisatie

Europarlementariër Corien Wortmann (CDA). De lezing is in 1996 ingesteld doorKarla Peijs, destijds ook lid van het Europees Parlement. De lezing heeft om het jaarplaats.

Contact

Corien Wortmanntelefoon: 030-6977650e-mail: [email protected]

Sprekers

2004: Bernard Bot, oud-minister van Buitenlandse Zaken, en Ernst HirschBallin, minister van Justitie: ‘Allemachtig Amerika! De verhouding tussen deVerenigde Staten en Europa in de 21ste eeuw’2005: Karla Peijs, minister van Verkeer en Waterstaat, en Klaas van Egmond,directeurMilieu- en Natuurplanbureau: ‘Mobiliteit en duurzaamheid in Europeesperspectief’2007: Gerda Verburg, minister van Landbouw, Natuur en


47

Voedselveiligheid, en Bart Krol, gedeputeerde in de provincie Utrecht(Ruimtelijke ontwikkeling, landelijk gebied en stedelijke vernieuwing): ‘Europaen de toekomst van natuur en platteland’2009: Maxime Verhagen, minister van Buitenlandse Zaken: ‘Omdat de wereldgroter is dan Utrecht’


48

Beyers Naudé-lezing

Thema: verzet en verzoening

Genoemd naar

Christiaan Frederik Beyers Naudé (1915-2004), Zuid-Afrikaanse theoloog. BeyersNaudé was aanvankelijk voor apartheid, het systeem van rassenscheiding inZuid-Afrika, maar veranderde radicaal van opvatting en werd tegenstander. Zijnmotto was verzet en verzoening.

Doelstelling

Het gedachtengoed van Beyers Naudé levend houden.

Organisatie

Het Christelijk Gymnasium Beyers Naudé en boekhandel De Tille in Leeuwarden.Zij organiseren de lezingen sinds 1997, het jaar waarin het Leeuwardense gymnasiumwerd vernoemd naar de Zuid-Afrikaanse theoloog.

Contact

Christelijk Gymnasium Beyers NaudéGer Witteveentelefoon: 058-2881006website: www.cgbn.nl

Sprekers

1997: mr. Gert H.O. van Maanen, directeur oecumenische ontwikkelingsbankEDCS: ‘Met de moed der wanhoop’1998: mr. Carl Niehaus, ambassadeur van Zuid-Afrika in Nederland: ‘Deuitdaging en lessen van deWaarheids- en Verzoeningscommissie voor de jeugdvan Zuid-Afrika en die van de wereld’1999: dr. Mient Jan Faber, secretaris Interkerkelijk Vredesberaad: ‘Verzet enverzoening aan de grenzen van Europa’


49

2000: Arie Kuiper, biograaf van Abel Herzberg: ‘Abel Herzberg, jood, zionist,humanist’2001: Carl Friedman, auteur: ‘Een avondje volkerenmoord. Holocaust memorialday’2002: mr. Willem Aantjes, oud-politicus: ‘Kijken door de ogen van een ander’2003: mr. dr. Afshin Ellian, rechtsgeleerde, dichter, filosoof: ‘De straffendewaarheid’2004: Clazien Verheul, neerlandica, en Rutger Kopland, dichter: ‘De nieuwebijbelvertaling’2005: Willem Jan Otten, schrijver, dichter, essayist. Geen lezing, maar eengesprek tussen Ger Witteveen en Willem Jan Otten2006: Leon de Winter, schrijver. Geen lezing, maar een gesprek tussen GerWitteveen en Leon de Winter2007: prof. dr. Arjo Klamer, hoogleraar culturele economie, ErasmusUniversiteitRotterdam, decaan van Academia Vitae, Deventer: ‘De waarde van klassiekers’2008: prof. dr. Herman Pleij, historisch letterkundige: ‘Calvinisme ofkoopmansmoraal’2009: dr. Antoine Bodar: ‘De fierheid van ons geloof’


50

Bilderdijk-lezing

Thema: dichtkunst

Genoemd naar

Willem Bilderdijk (1756-1831), geschiedkundige, taalkundige, dichter en advocaat.

Doelstelling

Het literaire klimaat in Haarlem bevorderen.

Organisatie

Stichting Bilderdijk Haarlem. Zij organiseert sinds 2006 de lezingen op 18 december,de sterfdag van Willem Bilderdijk. De lezingen worden om het jaar gehouden, in deSint Bavo of Grote Kerk te Haarlem, waar Bilderdijk begraven ligt. Na de lezingwordt in de kerk een krans gelegd op zijn graf.

Contact

Stichting Bilderdijk HaarlemGeorge Moormanntelefoon: 023-5329508e-mail: [email protected]: www.bilderdijk.org

Sprekers

2006: dr. Piet Gerbrandy, dichter, classicus en literair criticus: ‘Een leven volsukkelingen. Het levenslange sterfbed van Willem Bilderdijk’2008: prof. dr. Marita Mathijsen, hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde:‘Romantischer dan romantisch. Bilderdijk herzien’


51

Prof. Blaauw-lezing

Thema: sterrenkunde

Genoemd naar

Prof. dr. Adriaan Blaauw (1914), astronoom. Hij deed onderzoek naar de structuurvan ons Melkwegstelsel en de vorming van sterren. Werkte vanaf 1953 bij de Yerkessterrenwacht in Chicago en werd in 1957 directeur van het SterrenkundigLaboratoriumKapteyn. Leidde de European Southern Observatory van 1970 tot 1975en werkte tot zijn pensioen in Leiden.

Doelstelling

Een internationaal vooraanstaand astronoom een lezing laten geven voor een breedpubliek.

Organisatie

Het Kapteyn Instituut, de afdeling sterrenkunde van de Faculteit voor Wiskunde enNatuurwetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen (genoemd naar prof. dr.J.C. Kapteyn, de eerste hoogleraar sterrenkunde). In 1997 is de Blaauw-leerstoelingesteld, een visiting professorship. In 1999 is met de jaarlijkse lezingen begonnen.

Contact

Kapteyn InstituutLandleven 12 (Zernikegebouw)9747 AD GroningenPostbus 8009700 AV Groningentelefoon: 050-3634073e-mail: [email protected]

Sprekers

1999: Michael Feast, South- African Astronomical


52

Observatory, en University of Cape Town: ‘How far, how old, how certain?’2001: Rob Kennicutt, Steward Observatory, en University of Arizona: ‘TheBirth of Stars and Galaxies’2002: Martin Harwitt, Cornell University, Verenigde Staten: ‘How DoAstronomical Discoveries Come About?’2003: Ken Freeman, Mount Stromlo Observatory, en Australian NationalUniversity: ‘Globular clusters: cannonballs of the cosmos’2004: Joe Silk, Oxford University, Verenigd Koninkrijk: ‘Formation of thegalaxies’2005: Simon White, Max-Planck-Institut für Astrophysik, Duitsland: ‘Out ofthe big bang: the origin and évolution of structure in our universe’2006: Colin Norman, Space Telescope Science Institute, en Johns HopkinsUniversity, Verenigde Staten: ‘Black Holes in the Universe’2007: Donald Lynden-Bell, Cambridge University, Verenigd Koninkrijk: ‘Thehistory of massive black holes in galaxies’2008: prof. Andrea Ferrara, Scuola Normale Superiore, Pisa: ‘The first billionyears’2009: prof. dr. Scott Tremaine, Institute for Advanced Study, Princeton: ‘Nieuwewerelden. De zoektocht naar planeten buiten ons zonnestelsel’


53

Pieter Boeke lezing

Thema: psychologie

Genoemd naar

Pieter E. Boeke (1920-1995), oud-hoogleraar klinische psychologie aan deRijksuniversiteit Groningen

Doelstelling

Een breder publiek laten kennismaken met de theorie en methodiek van depsychotherapie en het onderzoek daarnaar.

Organisatie

De Pieter Boeke Lezing wordt sinds 1998 georganiseerd door de RijksuniversiteitGroningen, de StichtingPraktijkinstellingen van de Postacademische PSY-Opleidingen en StudiumGenerale

Groningen.

Contact

Studium Generale GroningenOude Boteringestraat 139701 BG Groningentelefoon: 050-3635460e-mail: [email protected]

Sprekers

1998: dr. Paul Schnabel, directeur Sociaal en Cultureel Planbureau: ‘Wat ispsychotherapie nog in dit land?’1999: dr. Rutger Trijsburg, hoogleraar psychotherapie: ‘Psychotherapie:millenniumproof!’2000: prof. Rudi van den Hoofdakker, psychiater: ‘Empathie’2001: prof. dr. Andries van Dantzig, psychiater en hoogleraar psychotherapie:‘Leed en beschaving’


2002: dr. Ellert Nijenhuis, klinisch psycholoog, psychotherapeut: ‘Trauma engeheugen’


54

2003: drs. Justine van Lawick, psychotherapeut: ‘Problematiek en therapie bijhuiselijk geweld’2004: dr. Sjoerd Colijn, psychotherapeut: ‘Psychotherapie tussen twee culturen’2005: prof. dr. Joris Slaets, hoogleraar klinische geriatrie: ‘Psychotherapie voorouderen. Groeiende noodzaak, gestage afbraak’2006: drs. Indra Boedjarath, directeur Mikado, kenniscentrum interculturelegeestelijke gezondheidszorg: ‘Klem tussen twee werelden. Over transculturelepsychotherapie’2007: prof. dr. Corine de Ruiter, hoogleraar forensische psychologie: ‘Tussenwens en werkelijkheid. Zijn tbs'ers effectief te behandelen?’2008: prof. dr. Alfred Lange, hoogleraar relatie- en gezinstherapie: ‘Interapy.nl. Werkt psychotherapie via het internet?’


55

Boekman-lezing

Thema: overheid en kunst

Genoemd naar

Emanuel Boekman (1889-1940), gemeenteraadslid en wethouder voor de SDAP (devoorloper van de PvdA) in Amsterdam. De joodse Boekman pleegde samen met zijnvrouw en een bevriend gezin zelfmoord op 15mei 1940, toen Nederland capituleerdevoor Duitsland.

Doelstelling

Herdenking van Boekman, en van het feit dat hij 1939 zijn nog actuele proefschriftOverheid en Kunst in Nederland verdedigde in de aula van de Universiteit vanAmsterdam.

Organisatie

De Boekmanstichting. Zij organiseert de lezing sinds 1989 elke tien jaar in deBoekmanzaal van het Amsterdamse stadhuis.

Contact

Boekmanstichting, studiecentrum voor kunst en beleid Herengracht 4151017 BP Amsterdamtelefoon: 020-6243736e-mail: [email protected]: www.boekman.nl

Sprekers

1989: Johan Polak, uitgever: titel lezing onbekend1999: Jan Bank, historicus: ‘Honderd jaar private en publieke kunstbevorderingin Amsterdam, 1899-1999’2009: Carolien Gehrels, wethouder van Cultuur in Amsterdam: ‘Overheid enkunst in Amsterdam. Kunstbeleid in een postideologische samenleving’


56

W.A. Bonger-lezing

Thema: criminologie en sociologie

Genoemd naar

Willem Adriaan Bonger (1876-1940), hoogleraar sociologie en criminologie aan deUniversiteit van Amsterdam.Hij stond aan de wieg van deze twee wetenschappen.In 1921 bezette Bonger de eerste leerstoel sociologie en criminologie in Nederland,

en was in 1925 een van de oprichters vanMensch en Maatschappij, het eerstesociaalwetenschappelijke tijdschrift. Hij was betrokken bij de oprichting van deNederlandsche Sociologische Vereeniging, en schreef de eerste inleiding tot decriminologie.

Doelstelling

Een eerbetoon aan Bonger, die voor het vak zo belangrijk is geweest.

Organisatie

Het Bonger Instituut voor criminologie. Dat organiseerde tussen 1990 en 1995 dejaarlijkse lezingen. Het instituut is een multidisciplinaire onderzoeksgroep binnende Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit van Amsterdam.

Contact

Bonger InstituutNieuwe Doelenstraat 141012 CP Amsterdamtelefoon: 020-5253918e-mail: [email protected]

Sprekers

1990: Stanley Cohen, hoogleraar aan de Hebrew University of Jerusalem:‘Intellectual scepticism and political comitment’


57

1991: Ernest Zahn, em. hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam: ‘In deschaduwen van de 21ste eeuw. Historische toekomstvisies, huidige prognosesen overlevingsstrategieën’1992: Jaap Goudsblom, hoogleraar sociologie aan de Universiteit vanAmsterdam: ‘Het civilisatieproces in Europa’1993: Pat Carlen, hoogleraar criminologie aan de Keel University, Staffordshire:‘Underclass crime and imprisonment’1994: dr. Jac. van Weringh, em. hoogleraar criminologie: ‘Over het bilateralekarakter van criminaliteit’1995: Zygmunt Bauman: ‘How to make a stranger?’


58

Titus Brandsma-lezing

Thema: spirituatiteit

Genoemd naar

Titus Brandsma (1881-1942), Nederlands priester. Hij was een kenner van mystieken de geschiedenis van de Nederlandse vroomheid. Brandsma promoveerde in 1909in Rome in de wijsbegeerte en werd later benoemd tot hoogleraar aan de Nijmeegsekatholieke universiteit. In 1985 werd hij zalig verklaard door paus Johannes PaulusII.

Doelstelling

Vormgeven aan het interdisciplinaire karakter van de studie van de spiritualiteit.Deskundigen uit diverse vakgebieden wordt gevraagd hun visie te geven opspiritualiteit.

Organisatie

Het Titus Brandsma Instituut. Dat organiseert de lezingen jaarlijks sinds 1993.

Contact

Titus Brandsma InstituutErasmusplein 16525 HT Nijmegentelefoon: 024-3612162e-mail: [email protected]:www.titusbrandsmainstituut.nl/ned/algemeen/titus_brandsma_lezing.htm

Sprekers

1993: prof. dr. Koos M.M. de Valk, em. hoogleraar sociologie en socialefilofofie: ‘Een hedendaagse spiritualiteit’1994: dr. Herman Andriessen, psycholoog: ‘Spiritualiteit als modern verhaal’


59

1995: dr. Louis J.M. ter Steeg, oud-secretaris bisschoppenconferentie: ‘Aandachten afleiding. Over massamedia en spiritualiteit’1996: prof. dr. Frits van Oostrom, historisch letterkundige: ‘De verzuildeMiddeleeuwen’1997: Anton. G. Weiler: ‘Desiderius Erasmus. De spiritualiteit van eenchristen-humanist’1998: prof. dr. Henk van Os, kunsthistoricus: ‘Titus Brandsma, de man Godsuit Bolsward. Over heiligenverering vroeger en nu’1999: prof. dr. Theo de Boer, em. hoogleraar filosofie: ‘De hemel weet hoe.Over spiritualiteit en rationaliteit’2000: kardinaal Godfried Danneels, Belgisch aartsbisschop: ‘Is een oude hongerterug? Schoonheid als bron van spiritualiteit’2001: prof. dr. Patricia De Martelaere, Vlaams filosoof en schrijver: ‘Wie is erbang voor de dood?’2002: drs. Edy Korthals Altes, oud-diplomaat: ‘Spiritualiteit. Nieuw leven vooreen verdord Europa’2003: prof. J. Wessel Ganzevoort, hoogleraar organisatiedynamiek: ‘Eenverkenning naar de betekenis van spiritualiteit voor het leiderschap inorganisaties’2004: prof. dr. Frans Maas, hoogleraar geschiedenis en grondslagen van despiritualiteit: ‘Kunst en echt. Spiritualiteit als meer dan menselijke constructie’2005: prof. dr. Ernest Henau, hoogleraar pastorale theologie: ‘Hoe kunnen wijzingen op vreemde grond. Over de kerk als minderheid’2006: Doekle Terpstra, voorzitter HBO-raad en oudvakbondsbestuurder: ‘Waarhet visioen verdwijnt, verwildert het volk’2007: prof. dr. Ulrich Berges, hoogleraar oud-testamentische exegese: ‘Profetiezonder profeet. Afscheid van Deuterojesaja’


60

2009: dr. Jean-Jacques Suurmond, predikant en gestalttherapeut: ‘Ziekte als eenspirituele weg’


61

Burgemeesterslezing

Thema: de positie en functie van de burgemeester

Genoemd naar

De burgemeester, voorzitter van het college van B en W en van de gemeenteraadvan een dorp of stad, en vertegenwoordiger van de gemeente naar buiten toe.

Doelstelling

Eerbetoon aan de burgemeester. Elke lezing wordt opgedragen aan een Nederlandseburgervader. De eerste was Ad Havermans, destijds burgemeester van Den Haag.

Organisatie

Stichting Atrium, met financiële steun van Deloitte en de gemeente Den Haag. DeBurgemeesterslezingwordt sinds 1996 gehouden in het Atrium in het Haagse stadhuis.

Contact

Stichting AtriumCorné RanPostbus 4982501 CL Den Haagtelefoon: 070-3533629e-mail: [email protected]: www.burgemeesterslezing.nl

Sprekers

1996: Ruud Lubbers: geen titel bekend. De lezing is opgedragen aan AdHavermans, bij zijn afscheid als burgemeester van Den Haag1997: Arthur Docters van Leeuwen: ‘De relatie tussen openbaar ministerie enlokaal bestuur’, opgedragen aan Ed d'Hondt, burgemeester van Nijmegen1998: Louis Tobback: ‘De positie van de gekozen


62

burgemeester in België en de relatie met de actuele Nederlandse situatie’,opgedragen aan Rein Welschen, burgemeester van Eindhoven1999: Douwe Jan Elzinga: ‘Naar een nieuwe politieke machtenscheiding’,opgedragen aan Piet Hein Schoute, burgemeester van Wassenaar2000: Alexander Rinnooy Kan: ‘Het aanzien van het openbaar bestuur. Hetburgemeestersambt als roeping of professie?’ Opgedragen aan Schelto Patijn,burgemeester van Amsterdam2001: Henk Hofland: ‘Kentering in de gedoogcultuur’, opgedragen aan HansOuwerkerk, burgemeester van Almere2002: Jan Pronk: ‘Leiderschap na 11 september’, opgedragen aan Ivo Opstelten,burgemeester van Rotterdam2003: Ben Knapen: ‘De boel bij elkaar houden’, opgedragen aan Luigi vanLeeuwen, burgemeester van Zoetermeer2004: geen lezing2005: Hans Wiegel: ‘Leiderschap: de zin en onzin’, opgedragen aan RudolphGerrit Boekhoven, burgemeester van Zeist2006: bisschop Ad van Luyn: ‘Religie en samenleving’, opgedragen aan JobCohen, burgemeester van Amsterdam2007: Guusje ter Horst: ‘De (on)zichtbare overheid’, opgedragen aan GeertDales burgemeester van Leeuwarden2008: Jouke de Vries: ‘De terugkeer van de burgemeester’, opgedragen aanGerd Leers, burgemeester van Maastricht2009: Yves Leterme: ‘De legitimiteit van het openbaar bestuur in het geding’,opgedragen aan Jacques Wallage, (oud-)burgemeester van Groningen


63

Edmund Burke-lezing

Thema: politiek conservatisme

Genoemd naar

Edmund Burke (1729-1797), Ierse staatsman, schrijver en belangrijk politiek denker.Burke legde de grondslagen voor het politiek conservatisme. Hij was van 1765 tot1794 lid van het Britse Lagerhuis.

Doelstelling

De Edmund Burke Stichting te presenteren aan donateurs en andere belangstellenden.Het thema is altijd actueel en onderdeel van de maatschappelijke discussie. DeEdmund Burke Stichting wil een platform zijn dat het conservatieve gedachtengoedin Nederland verspreidt.

Organisatie

De Edmund Burke Stichting. De lezingen worden sinds 2001 in Den Haag gehouden.De Stichting heeft zich enkele jaren exclusief geconcentreerd op activiteiten voorstudenten (zomerscholen, conferenties, leesclubs), maar wil de jaarlijkse organisatievan een grote publiekslezing in 2010 hervatten.

Contact

Edmund Burke StichtingPostbus 104982501 HL Den Haagtelefoon: 070-3925180e-mail: [email protected]: www.burkestichting.nl

Sprekers

2001: Roger Scruton: ‘De betekenis van het conservatisme’2002: Herman De Dijn: ‘Erkenning, gelijkheid en verschil’


64

2003: Onno Ruding: ‘Markt en moraal’2004: Leon de Winter: ‘De wereld van Mohammed Bouyeri’


65

Buytendijklezing(radboud universiteitslezing)

Thema: wetenschap

Genoemd naar

Frederik Jacobus Johannes Buytendijk (1887-1974), bioloog, antropoloog, psycholoogen fysioloog. Buytendijk was buitengewoon hoogleraar in Nijmegen en Leuven.

Doelstelling

Algemene ontwikkeling en interdisciplinair denken stimuleren. De lezing is alleenbedoeld voor studenten.

Organisatie

De Honours Academy van de Radboud Universiteit Nijmegen. Zij organiseerde van1993 tot 2001 (bijna) elk jaar een Buytendijk-lezing. De organisatie is onlangs weeropgepakt. Voor 2010 is een nieuwe lezing gepland.

Contact

Honours Academytelefoon: 024-3615955e-mail: [email protected]

Sprekers

1993: prof. dr. Franc M.J. Schuerewegen: ‘Intellectuelen, van nu en straks’1995: prof. dr. Cornelis Verhoeven: ‘Voorgeschreven saaiheid’1996: prof. dr. Jo Vossen: ‘Versierde wetenschap’1997: prof. dr. Willem J.M. van Genugten: ‘Wat te doen met de erfenis?’1998: prof. dr. Jean-Pierre Wils: ‘Traditie en globalisering’1999: prof. dr. Henk P. Barendregt: ‘Overleven in de complexe wereld’


66

2000: prof. mr. Ybo Buruma: ‘Na het millennium van de universiteit’2001: prof. dr. Peter Raedts: ‘Herfsttij der universiteiten?’


67

Cleveringa-lezing

Thema: recht, vrijheid en verantwoordelijkheid

Genoemd naar

Rudolph Pabus Cleveringa (1894-1980), rechtsgeleerde. Hij werkte als rechter enhoogleraar in Leiden.

Doelstelling

De beroemde rede gedenken die Cleveringa, als decaan van de Leidse rechtenfaculteit,hield op 26 november 1940 uit protest tegen het ontslag van de joodse medewerkersvan de universiteit, met name dat van hoogleraar E.M. Meijers. De volgende dagsloten de Duitse autoriteiten de universiteit.Cleveringa werd gevangengenomen.

Organisatie

De Universiteit Leiden. Zij organiseert de lezingen sinds 1970. Op of rond 26november houdt de Cleveringa-hoogleraar de Cleveringa-rede in het Groot Auditoriumvan het Academiegebouw. De Cleveringa-leerstoel is een wisselleerstoel, die sinds1975 elk academisch jaar door een andere, Nederlandse of buitenlandse, geleerdewordt bezet. De Cleveringa-hoogleraar geeft college over ‘vraagstukken op het gebiedvan recht, vrijheid en verantwoordelijkheid’, zoals de officiële leeropdracht luidt.

Contact

Universiteit LeidenSteven Hagerstelefoon: 071-5274691website: www.evenementen.leidenuniv.nl/lezingen/cleveringa

Sprekers

1970: Ben A. Sijes: ‘Enkele Marxistische opvattingen


68

betreffende de verovering van de politieke macht in de laatste zeventig jaar’1973: Jan Tinbergen: geen titel bekend1975: E.A. Shils: geen titel bekend1976: M.H. Gans: ‘De Joden in Nederland’1977: Irma Adelman: geen titel bekend1978: Ivo Samkalden: ‘Een internationale wet op de rechten van de mens, deweg erheen en het probleem van de handhaving’1979: Ch.J. Enschedé: geen titel bekend1980: André J.F. Köbben: geen titel bekend1981: geen Cleveringa-hoogleraar; rede gehouden door Lou de Jong, titelonbekend1982: E.L. Feige: ‘Observer-subject feedback: the dynamics of the unobservedeconomy’1983: J. Kaufman: geen titel bekend1984: M.J. Lerner: geen titel bekend1985: H.A.J. Deleeck: ‘De ongelijke verdeling der sociale overheidsuitgavenen de armoede’1986: Peter R. Baehr: ‘Mensenrechten en buitenlands beleid: verenigbaregrootheden’1987: Marcel L.L.V. Storme: geen titel bekend1988: F. van Dam: geen titel bekend1989: Sompong Sucharitkul: ‘International law and international relations in apluriform world’1990: H.J.J. van Beinum: ‘Over participatieve democratie’, Huib Drion: ‘1940en de terugblik vijftig jaar later’1991: D.J. van der Kaa: ‘Demografische dilemma's in een democratisch Europa’1992: Ernst H. Kossmann: ‘Bentham en Goethe: twee erfenissen’1993: T.A. Mensah: ‘The group system in international negotiations: anappraisal’1994: A.R. Solberg: geen titel bekend1995: geen Cleveringa-hoogleraar; rede gehouden


69

door L. Leertouwer: ‘Cleveringa's koffer’1996: Ben J. Asscher: ‘Recht, vrijheid en verantwoordelijkheid’1997: Ed van Thijn: ‘Ons kostelijkste cultuurbezit: over tolerantie,non-discriminatie en diversiteit’1998: Victor W. Sidel: ‘Medicine and human rights’1999: Max van der Stoel: ‘Minderheden en conflictvoorkoming’2000: Nasr Abu Zayd: ‘The Qur'an: God and man in communication’2001: Theo C. van Boven: ‘Het verleden is niet voorbij’2002: J. Geiger en Job Cohen: ‘Vreemden’2003: G. Salomon: ‘Does peace education make a difference in the context ofan intractable conflict?’2004: Peter van Walsum: ‘Vijanden en tegenstanders’2005: Louise O. Fresco: ‘Nieuwe spijswetten’2006: Kees Schuyt: ‘Democratische deugden’2007: Arthur Kleinman: geen titel bekend2008: Paul Cliteur: ‘Verplichte kost...’2009: Ian Buruma: ‘Een kwestie van “decency”’


70

Comeniusvoordracht

Thema: maatschappij, politiek, cultuur

Genoemd naar

Johan Amos Comenius (1592-1670), Tsjechisch filosoof en pedagoog. Heeft groteinvloed gehad op opvoeding en onderwijs. Streed in zijn geschriften tegenonderdrukking, willekeur, vooroordelen en intolerantie.

Doelstelling

Het gedachtengoed van Comenius levend houden door jaarlijks een thema uit zijnwerk te koppelen aan een actueel thema. De Comenius Stichting nodigt elk jaar eenspreker uit voor een lezing over een onderwerp van maatschappelijk, politiek ofcultureel belang.

Organisatie

In 1993 is in Naarden de Comenius Stichting opgericht. Die organiseert sinds 1995elk jaar op of rond de geboortedag van haar naamgever (28 maart) de Comeniusdagin de Grote Kerk in Naarden. Van 1995 tot en met 1998 zijn op die dag symposiageorganiseerd waar sprekers een korte inleiding hielden. In 1999 en 2000 zijn geenvoordrachten georganiseerd. Vanaf 2001 zijn er jaarlijks lezingen gehouden.

Contact

Comenius StichtingPostbus 58101410 GA Naardene-mail: [email protected]: www.comenius-naarden.nl

Sprekers

1995: Thema: vijftig jaar Verenigde Naties en het VN-Jaar


71

van de Verdraagzaamheid. Prof. dr. P.H. Kooijmans, oud-minister vanBuitenlandse Zaken over ‘wereldbestuur’, Henk J.A. Hofland, journalist: ‘Crisisvan de verdraagzaamheid’1996: Thema: mens, communicatie, samenleving. Prof. dr. mr. C.J.M. Schuijt,hoogleraar sociologie aan de Universiteit van Amsterdam: ‘Het labyrint dermoderne communicatie’, prof. dr. J. Mihule, ambassadeur van de TsjechischeRepubliek en oud-hoogleraar aan de Karelsuniversiteit in Praag: ‘Die Idee derPansophie, die Fortsetzung der Lehre des Comenius im 20. Jahrhundert’1997: Thema: Europa, één markt, één cultuur, één religieuze basis? RabbijnL.B. van de Kamp, Joodse Gemeente Rotterdam, dr. S.C. van Bijsterveld,hoofddocent inzake de verhouding tussen Kerk en Staat, ds. C. Blenk,NH-predikant, H.M. Zeid Kailani, studentenimam: ‘De drie monotheïstischegodsdiensten’1998: Thema: stedelijke gettovorming: via onderwijs naar integratie? Drs. M.Sjamaar, rector van het Niels Stensen College, Utrecht, drs. S. Vijn, rector vanhet Christelijk College Henegouwen, Rotterdam, drs. A Geerdink,sociaalpedagoog en antropoloog,M. Douijeb, voorzitter van de ISBO, organisatievan moslimschoolbesturen, drs. M. Daniël, chef van het politiedistrictArnhem-Veluwezoom Oost2001: prof. dr. Paul B. Cliteur: ‘Verscheidenheid en verdraagzaamheid. Op debres voor tolerantie’2003: dr. Otto von der Gablentz: ‘De vorming van Europese burgers’2004: prof. dr. G. Manenschijn: ‘Een leven lang inburgeren’2005: prof. dr. Gabriël van den Brink: ‘Controle, Communicatie en Comenius’2006: dr. Martine F. Delfos: ‘Het maakbare kind. Opvoeden als (ver)gissing’2007: prof. dr. Micha de Winter: ‘Kinderen als medeburgers’


72

2008: dr. Jan Terlouw: ‘Wankele wereld. Techniek, baas of knecht?’2009: prof. dr. Paul Schnabel: ‘Verketteren of verbroederen? Een zoektochtnaar eenheid in verscheidenheid’


73

Anton Constandse-lezing

Thema: anarchisme, humanisme en vrijdenken

Genoemd naar

Anton Constandse (1899-1985), anarchist, vrijdenker en humanist. Publiceerde talvan boeken, brochures en artikelen in kranten en tijdschriften over een breed scalaaan onderwerpen met betrekking tot de actuele geschiedenis, anarchisme, literatuur,humanisme.

Doelstelling

Een tot de verbeelding sprekende spreker een actueel thema laten behandelen datverband houdt met het gedachtengoed van de atheïstisch-humanistische verenigingDe Vrije Gedachte. Constandse is de inspirator van de vereniging.

Organisatie

Vrijdenkersvereniging De Vrije Gedachte organiseert sinds 1987 elk jaar een lezingrond 13 september, de geboortedag van Constandse.

Contact

Gerhard Elferinktelefoon: 010-4768986e-mail: [email protected]: www.devrijegedachte.nl/generalinfo.aspx?1IntNavId=75

Sprekers

1987: Joop Doorman: ‘Is onzin weerlegbaar?’1988: Leon Wecke: ‘Vijand, vijandbeeld, vijanddenken’1989: Gé Nabrink: ‘Seksuele hervorming: ratio, revolutie, restauratie’1990: Piet Thoenes: ‘Sociale vernieuwing: wat gaan we dan vernieuwen?’


74

1991: Cees de Jager: ‘Wetenschap tussen skepsis en sprookje’1992: Ilja Maso: ‘De voortreffelijke onderzoeker’1993: Wim van Dooren: ‘Anarchisme en ethiek’1995: Hans Ramaer: ‘Individualisme als ideaal’1995: Jan Vis: ‘Kennen en kunnen: de technologische mens’1996: Paul Hopster: ‘Atheïsme: hoezo niet inspirerend?’1997: Manuel Kneepkens: ‘De jurist verdwaald in het regenwoud. Clara MeyerWichman’1998: Jan Hilarius: ‘De gewenste dood of keuzes rond het levenseinde’1999: Rudolf de Jong: ‘Drie libertairen en Amerika: Constandse, Chomsky,Mercier’, Mies Bouhuys: herinneringen aan Anton Constandse2000: Marcel Hulspas: ‘De strijd is nog niet gestreden’2002: Jaap van Heerden: ‘De toekomst van het cultuurpessimisme’2003: Siebe Thissen: ‘Spinozisten tijdens het interbellum’2004: Jan ten Bokkel: ‘Gidsen en genieën’2005: Maarten van Rossem: ‘De nationale depressie’2006: Hans Jansen: ‘Zelfislamisering versus verlichtingsfundamentalisme’2007: Elsbeth Etty: ‘Schop de mensen tot zij een geweten krijgen’2008: Paul Cliteur: ‘Het seculier perspectief’2009: Hans Dooremalen: ‘Waarom mensen ongefundeerde exotischeovertuigingen hebben’


75

Daalder-lezing

Thema: politiek

Genoemd naar

Hans Daalder (1928), hoogleraar politieke wetenschappen aan de RijksuniversiteitLeiden. Hij wordt wel beschouwd als de ‘vader van de Nederlandse politicologie’.Biograaf van staatsman Willem Drees (1886-1988). Medeoprichter van hetParlementair Documentatiecentrum.

Doelstelling

Een eerbetoon aan emeritus prof. dr. Hans Daalder.

Organisatie

De Universiteit Leiden organiseert de lezing vanaf 1994 in Leiden (Daalder ging in1993 met emeritaat). De lezing wordt gehouden op de Alumnidag, de jaarlijksereünie. Deze heeft traditiegetrouw plaats in maart.

Contact

Universiteit LeidenIngrid van Heeringentelefoon: 071-5273939e-mail: [email protected]

Sprekers

1994: drs. Ed van Thijn: ‘Partijvernieuwing: nostalgie of toekomstdroom’1996: mr. Piet Hein Donner, voorzitter van de Wetenschappelijke Raad voorhet Regeringsbeleid: ‘Nationale politiek in Europese context: functie en plaatsvan Nederland binnen de Europese Unie’1997: prof. Immanuel Wallerstein, Amerikaanse hoogleraar aan de StateUniversity, New York: ‘Liberalism and democracy: frères ennemis?’


76

1998: prof. dr. Joop Th.J. van den Berg, lid Eerste Kamer voor de PvdA:‘Tweehonderd jaar grondwetgeving: historie en actualiteit’1999: dr. HelenWallace: ‘The domestication of Europe: contrasting experiencesof EU membership and non-membership’2001: dr. Kris Deschouwer: ‘Twijfels over België’2002: prof. dr. Jacques van Doorn: ‘Tijdgenoten: over het verband tussengeneratievorming en historische verandering’2007: prof. dr. Hans Daalder, emeritus hoogleraar politicologie: ‘Verkiezingenvan partijleiders maken partijen onnodig kwetsbaar’


77

Burgemeester Dales lezing

Thema: (homo-)emancipatie

Genoemd naar

De PvdA-politica Ien Dales (1931-1994). Zij was van 1987 tot 1989 burgemeestervan Nijmegen en daarna (1989-1994) minister van Binnenlandse Zaken.

Doelstelling

Sprekers geven hun visie op de waarde en de werking van Artikel 1 van de Grondwet(‘Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld.Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras,

geslacht of op welke grond dan ook is niet toegestaan.’). Tijdens deze feestelijkebijeenkomst wordt de jaarlijkse Burgemeester Dales Prijs uitgereikt. Deze prijs isingesteld door COC Nijmegen.

Organisatie

Stichting Burgemeester Dales Lezing in samenwerking met het COC Nijmegen. Delezingen worden sinds 1998 op de laatste vrijdag van januari gehouden in het stadhuisvan Nijmegen.

Contact

COC NijmegenIn de Betrouwstraat 96511 GA Nijmegentelefoon: 024-3600345e-mail: [email protected]: www.daleslezing.nl

Sprekers

1998: Ed d'Hondt: ‘De kleur van zwart en wit’1999: Greetje den Ouden-Dekkers: ‘Over ontwikkeling,


78

vrijheid en verantwoordelijkheid’2000: Rob Tielman: ‘Positie van homo's/lesbo's en biseksuelen nu’2001: Ed van Thijn: ‘Racisme en anti-racismebeleid in Europa: een stand vanzaken’2002: Afshin Ellian: ‘Over vrijheid en politieke correctheid: de innerlijkespanningen van het gelijkheidsbeginsel’2003: Femke Halsema: geen titel bekend2004: Jan Pronk: ‘De harde cijfers en hun waarden. Wordt vervolgd’2005: Anil Ramdas: ‘Gevestigden en buitenstaanders: Gevangen in een valstrik’2006: Alexander Pechtold: ‘Tijd voor een renaissance van de Grondwet’2007: Alex Geert Castermans, voorzitter Commissie Gelijke Behandeling:‘Behoud van identiteit’2008: Lilianne Ploumen: ‘Artikel 1: non-discriminatie en gelijkheid in het lichtvan Europese integratie’2009: Agnes Jongerius: ‘Goed werk, voor iedereen’


79

Dam-lezing

Thema: Noord-Afrika en het Midden-Oosten

Genoemd naar

De Directie Noord-Afrika en Midden-Oosten (DAM) van het ministerie vanBuitenlandse Zaken

Doelstelling

Het publiek betrekken bij het beleid en de gelegenheid geven mee te denken en tespreken over kansen en problemen in dit deel van de wereld.

Organisatie

De Directie Noord-Afrika en Midden-Oosten van het ministerie van BuitenlandseZaken. Dat organiseert meerderemalen per jaar een lezing. Sprekers zijn deskundigen,denkers en opinieleiders.

Contact

Ministerie van Buitenlandse ZakenDirectie Noord-Afrika en Midden-OostenBezuidenhoutseweg 672594 AC Den HaagPostbus 200612500 EB Den Haage-mail: [email protected]

Sprekers

2007: Bertus Hendriks, politiek commentator en voormaligMidden-Oostenspecialist bij deWereldomroep: ‘Perspectieven voor democratiein het Midden-Oosten’2007: Oscar Garschagen, correspondent NRC Handelsblad in Tel Aviv: geentitel bekend2007: Flynt Leverett, Amerikaanse Midden-Oostenexpert: geen titel bekend


80

2007: Baqer Moin, Iraanse journalist en schijver: ‘The other Iran: modernsociety, religion and culture’2008: Efraim Halevy, hoofd Centre for Strategie and Policy Studies, HebrewUniversity, Jeruzalem: ‘Het Israëlisch-Arabische vredesproces: is het nu ofnooit?’2008: Julie van Traa, journalist in Casablanca: ‘Marokko tussen traditie enmoderniteit’2008: Hanan Ashrawi, Palestijns politicus en taalkundige: ‘Obstacles on theroad to peace, Palestinian realities’2008: Joost Hiltermann, afgevaardigde Midden-Oosten en Noord-Afrika vande International Crisis Group: ‘Iraq: The Way Forward’2008: Martin Indyk, hoofd Saban Center for Middle East Policy: ‘A Previewon the Next Administration's Middle Eastern Policy’2008: Thomas Erdbrink, correspondent NRC Handelsblad en The WashingtonPost in Teheran: ‘Iran en de EU: tot elkaar veroordeeld?’2008: Abdullah al Dardari, minister van Economische Zaken en vicepremiervan Syrië: ‘Het Syrische beleid, nu en in de toekomst’2008: Sadik al-Azm, Syrische filosoof: ‘Authority and Free Expression withinIslam’2008: Ferry Biedermann, correspondentElsevier, de Volkskrant en The FinancialTimes in Beiroet: ‘Libanon: nog steeds een tikkende tijdbom in hetMidden-Oosten?’2009: Carolien Roelants, redacteur Midden-Oosten NRC Handelsblad: ‘Vreesvoor de vrede: de gevolgen van de Israëlische verkiezingen voor hetMidden-Oosten’2009: Joe McCahery, Britse hoogleraar Corporate Governance and BusinessInnovation: ‘The wealth of some nations: the challenge of sovereigh wealthfunds to the rest of the world’2009: Rania Barghout, presentator Arabische talkshowKalaamNawaai'im: ‘Desluier voorbij: Kalaam Nawaai'im’


81

2009: Nasr Abu Zayd, Ibn Rushd-hoogleraar Humanisme en Islam, Universiteitvoor Humanistiek, Utrecht: ‘The crisis of contemporary islamic discourse inthe Middle East’2009: David Gardner, oud-correspondentMidden-Oosten The Financial Times:‘Living with Islamists. The challenge of engaging with the modernMiddle East’


82

Diesrede radboud universiteit Nijmegen

Thema: wetenschap

Genoemd naar

De dies, het jubileum, van de universiteit.

Doelstelling

De dies natalis (oprichtingsdag) van de Radboud Universiteit Nijmegen gedenken.De universiteit is in 1923 opgericht en heette toen Katholieke Universiteit Nijmegen.

Organisatie

Het bureau van de pedel, van de Radboud Universiteit Nijmegen. Dat organiseert delezing op de verjaardag van de universiteit in mei. Elk jaar komt er een spreker vaneen andere faculteit.

Contact

Radboud Universiteit Nijmegentelefoon: 024-3616161

Sprekers

2003: prof. mr. Bas Kortmann: ‘Geld voor leven. Schadevergoeding voor “nietbeoogd” leven’2004: prof. dr. Peter Nissen: ‘Tussen dogma en drama. Religie op de Areopaag’2005: prof. dr. Paul Klep: ‘Tweeduizend jaar Nijmegen. Een stadshistorischebeschouwing over religie en economie’2006: prof. dr. Ben Vedder, hoogleraar metafysica: ‘Hoe godsdienst te begrijpen’2007: prof. dr. Kees Blom: ‘De grens voorbij’2008: prof. dr. Olivier Hekster: ‘The limits of Rome’2009: prof. dr. Didi Braat, hoogleraar voortplantingsgeneeskunde: ‘Nieuw levenna kanker’


83

Willem Drees-lezing

Thema: de verzorgingsstaat

Genoemd naar

Willem Drees (1886-1988), politicus, eerst voor de Sociaal-DemocratischeArbeiderspartij en later voor de daaruit voortgekomen PvdA, en staatsman. Dreesgaf van 1948 tot 1958 leiding aan vier kabinetten. Tijdens zijn premierschap hersteldeNederland van de oorlogsschade.

Doelstelling

De grote betekenis die dr. Willem Drees heeft gehad voor de opbouw van deNederlandse welvaartsstaat te eren en te herinneren. Met behulp van de lezingen wilde Stichting Willem Drees-lezing de principes van de verzorgingsstaat actualiserenen verdiepen. De stichting hoopt zo een bijdrage te leveren aan het waarborgen vaneen rechtvaardige en democratische verdeling van kennis, inkomen en macht inNederland en daarbuiten.

Organisatie

De Stichting Willem Drees-lezing organiseert de lezingen sinds 1990 elk najaar. DeDrees-lezing wordt gesponsord door de gemeente Den Haag en Reaal Verzekeringenin Utrecht.

Contact

Stichting Willem Drees-lezingDésirée Geertstelefoon: 06-47108251e-mail: [email protected]: www.willemdrees.nl

Sprekers

1990: prof. dr. Ota Sik, oud-vicepremier van


84

Tsjechoslowakije: ‘De moeizame overgang van planeconomie naarmarkteconomie’1991: prof. dr. Jan Pen: ‘Gelijkheid onder de mensen’1992: geen lezing1993: prof. Shmuel Noah Eisenstadt, Israëlisch socioloog: ‘De transformatievan de Israëlische maatschappij: een uitdaging tot modernisering enpluriformiteit’1994: prof. dr. E.H. van der Beugel, oud-staatssecretaris van Buitenlandse Zakenen oud-president-directeur vanKLM: ‘Nederland in dewestelijke samenwerking’1995: Daniël Cohn Bendit, europarlementariër: ‘Heimat Babylon’1996: Thijs A.M.Wöltgens, Eerste Kamerlid voor de PvdA: ‘De actualiteit vanopvattingen die men socialistisch zou kunnen noemen’1997: dr. Ursula Engelen-Kefer, vicevoorzitter Deutscher Gewerkschaftsbund:‘Naar een Europees sociaal platform’1998: prof. dr. C.J.M. Schuyt: ‘Privatisering van de sociale zekerheid’2000: prof. dr. David Marquand, directeur Mansfield College, University ofOxford: ‘Third Way in de Britse Labour-partij’2000: prof. dr. Hans Daalder, biograaf van Willem Drees: ‘Het socialisme vanWillem Drees’2001: prof. dr. Peter Singer, Australisch filosoof en hoogleraar in Princeton,Verenigde Staten: ‘De Goede Staat en de positie van het dier in deverzorgingsstaat’2002: prof. dr. Wil Albeda, oud-minister van Sociale Zaken: ‘Mijn leven metde verzorgingsstaat’2003: prof. dr. Mark Elchardus, hoogleraar sociologie, Vrije Universiteit Brussel:‘De symbolische samenleving en de stille bestuurder’2004: prof. dr. Paul Schnabel, directeur Sociaal en Cultureel Planbureau: ‘Devrijheid van gelijkheid’2005: Willy Claes, oud-secretaris-generaal van de NAVO:


85

‘Kijkende vanuit België naar Nederland en de rest van de wereld’2006: drs. Han Noten, voorzitter PvdA-Eerste Kamerfractie: ‘Hoort hoegelijkheid spreekt’2007: prof. dr. Gosta Esping-Andersen, hoogleraar sociologie, UniversitatPompeu Fabra, Barcelona: ‘Gelijkheid in de toekomstige verzorgingsstaat’2008: prof. dr. Leo Stevens, emeritus hoogleraar fiscale economie, ErasmusUniversiteit Rotterdam: ‘Naar een solidaire participatiemaatschappij’2009: prof. dr. Margo Trappenburg, bijzonder hoogleraar sociaal-politiekeaspecten van de verzorgingsstaat: ‘Actieve solidariteit’


86

Willem F. Duisenberg-lezing

Thema: macro-economie

Genoemd naar

Willem Frederik Duisenberg (1935-2005), Nederlands politicus en bankier.Duisenberg kreeg voor het eerst landelijke bekendheid als minister van Financiënvoor de PvdA in het kabinet Den Uyl (1973-1977). Later werd hij president van DeNederlandsche Bank (1982-1997) en president van de Europese Centrale Bank(1998-2003).

Doelstelling

De beoefening van de economische wetenschappen in Nederland bevorderen.

Organisatie

Het Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Social Sciences(NIAS), de Willem F. Duisenberg Fellowship Stichting en de Faculteit Economieen Bedrijfskunde van de Universiteit van Amsterdam. Zij organiseren de lezingensinds 2008. Het Fellowship is opgericht als eerbetoon aan Wim Duisenberg. Hetgeeft buitenlandse onderzoekers met een bijzondere staat van dienst op het gebiedvan monetaire economie, macroeconomie of publieke financiën de gelegenheid éénsemester onderzoek te doen aan het NIAS in Wassenaar. De fellow geeft ook deWillem F. Duisenberg-lezing. Het NIAS maakt deel uit van de KoninklijkeNederlandse Akademie van Wetenschappen.

Contact

NIASJohan Kwantestelefoon: 070-5122730e-mail: [email protected]


87

Sprekers

2008: Tito Boeri, hoogleraar economie, Bocconi Universiteit, Milaan: ‘Whathappened to European Mass Unemployment?’


88

Eckhart-lezing

Thema: leven en denken van mysticus Meister Eckhart

Genoemd naar

Johannes ‘Meister’ Eckhart (1260-1328), Duitse theoloog, filosoof en mysticus.Grondlegger van de Duitse speculatieve mystiek.

Doelstelling

Het denken van Eckhart onder de aandacht brengen. De organisatoren van de lezingwillen dit doen door Eckharts gedachtengoed te verbinden met de actualiteit en ditin een historische context te plaatsen.

Organisatie

Het Albertinumgenootschap, dat het gedachtengoed van de heilige Dominicusuitdraagt, en de Dominicusparochie in Nijmegen. De lezing heeft sinds 2000 plaatsin het voorjaar.

Contact

AlbertinumgenootschapPaul Juffermanstelefoon: 024-3234946website: www.albertinumgenootschap.nl

Sprekers

2000: C.O. Jellema, dichter en vertaler van Eckhart: ‘Grote woorden’2001: prof. dr. C. Verhoeven: ‘Scepsis’2002: drs. Désane van Brederode, filosoof, schrijver: ‘Hoeveel lichamen kaneen mens verdragen?’2003: prof. dr. Frans Maas, theoloog: ‘Een verleidelijk misverstand’2004: prof. dr. P. Nissen, cultuuren kerkhistoricus: ‘De vele gezichten van demiddeleeuwse theologie’


89

2005: N. Tydeman: ‘De afgrond waarin ik kijk en die mij aanstaart’2006: prof. dr. P. Raedts, hoogleraar middeleeuwse geschiedenis: ‘Mystiek ingemeenschap’2007: drs. Marcel Braekers, schrijver, onder andere over Eckhart: ‘Van vrouwtot maagd tot weduwe’2008: dr. Ria van den Brandt: ‘Uit de schatkamer van Etty Hillesum: MeisterEckhart’2009: dr. Gerard Visser, hoofddocent cultuurfilosofie, Universiteit Leiden, envoorzitter Gezelschap voor FenomenologischeWijsbegeerte: ‘Wie iets prijsgeeftom Mijnentwil...’


90

Eisenhower-lezing

Thema: Eisenhower als staatsman en militair

Genoemd naar

Dwight D. Eisenhower (1890-1969), opperbevelhebber van de Amerikaanse troepenin de TweedeWereldoorlog, en later (1953-1961) president van de Verenigde Staten.

Doelstelling

Een beter beeld geven van de relatie Nederland-Amerika, door zowel een Nederlandseals een Amerikaanse generaal en burger een actueel thema te laten behandelen.

Organisatie

De Stichting Nederland-Verenigde Staten. De lezing is ingesteld ter herdenking vande honderdste geboortedag van Eisenhower (14 oktober 1890). Op de binnenplaatsvan de Koninklijke Militaire Academie (KMA) in Breda werd toen een borstbeeldonthuld. Bij deze gelegenheid werd gesproken en dit is een traditie geworden.Sindsdien organiseert de Stichting de lezing elk jaar in oktober, tijdens de NationaleGeneraal Dwight D. Eisenhower-herdenking op de KMA in Breda.

Contact

Stichting Nederland-Verenigde StatenSecretaris L.J. Terliene-mail: [email protected]

Sprekers

2003: Danny K. Gardner, brigade-generaal: ‘Transatlantic cooperation:Challenges on a Mutual Horizon’, prof. dr. Ruud V.A. Janssens, hoogleraaramerikanistiek: ‘Vijf Nederlandse landmachtdivisies’, mr. drs. Hans C. vanBaalen, VVD-Tweede Kamerlid: ‘Europese veiligheid en de


91

NAVO’, dr. Wim F. van Eekelen, VVD-Eerste Kamerlid: ‘Verbondenheid vanVS met Europa’, luitenant-generaal Ad P.P.M. van Baal: ‘Synthese en missie’2004: prof. dr. Thomas A. Mockaitis, hoogleraar geschiedenis: ‘Terrorism andCIMIC’, generaal-majoor J. Tony van Diepenbrugge: ‘Civiel-militairesamenwerking in vredesoperaties’, mr. drs. Hans C. van Baalen, VVD-TweedeKamerlid: ‘Civiel-militaire samenwerking vanuit en in Nederland’, Frank E.van Kappen, NAVO-adviseur: ‘Synthese en mission: civiel-militairesamenwerking’2005: luitenant-generaal Ed Hanlon, Permanente Vertegenwoordiger van deVerenigde Staten bij de NAVO: ‘Defense and Security from a TransatlanticView’, generaal-majoor drs. Pieter W.C.M. Cobelens, directeur Operatiesministerie van Defensie: ‘Defensie en veiligheid, internationale samenwerking’,drs. Marion W. Gout, plaatsvervangend secretaris-generaal ministerie vanDefensie: ‘Defensie en veiligheid gezien vanuit Nederland’2006: Victoria Nuland, Amerikaans ambassadeur van de NAVO, JoukeEikelboom, directeur Operaties ministerie van Defensie, brigade-generaal drs.Peer Everts, dr. Peter Bos, brandweercommandant Zuid-Holland Zuid:‘Veiligheid uit én thuis’2007: Victoria Nuland, Amerikaanse ambassadeur van de NAVO, JoukeEikelboom, directeur Operaties ministerie van Defensie, dr. Peter Bos,brandweercommandant Zuid-Holland Zuid: ‘National defense’2008: geen lezing


92

Erasmus-lezing

Thema: grenzen aan de economische groei

Genoemd naar

Desiderius Erasmus (1466/69-1536), schrijver, monnik en filosoof. Zijn echte naamis Gerrit Gerritszoon. Erasmus gaf een belangrijke impuls aan de verspreiding enontwikkeling van het humanisme. Zijn bekendste werk is Lof der zotheid.

Doelstelling

Het verhelderen van ingewikkelde maatschappelijke problemen. De Erasmus Liganodigt een spreker uit die een brede en originele visie heeft op een actuelemaatschappelijke kwestie.

Organisatie

De Club of Rome Erasmus Liga organiseert de Erasmuslezing in Den Haag. Detoenmalige Erasmus Liga is in 1972 opgericht ter bestudering van het eerste rapportvan de Club van Rome.

Contact

Club van RomeProf. ir. Eric-Jan Tuiningatelefoon: 033-7074508e-mail: [email protected]: www.clubofrome.nl

Sprekers

1978: prof. dr. J.A. Stalpers: ‘Over de motivatie van de jeugd in deze tijd’1979: prof. dr. Bernard C.J. Lievegoed: ‘Kind mogen zijn - volwassen kunnenzijn’1980: prof. dr.WimCouwenberg: ‘De Nederlandse natie anno 1980, continuïteiten verandering’


93

1981: prof. dr. J.A.R. Sanders-Woudstra: ‘Het kind in de gevarenzone’1982: prof. dr. D. Brüll: ‘De kwitantie van de verzorgingsstaat’1983: prof. dr. C.J. Zwart: ‘De waarde van de arbeid’1984: prof. dr. Hermann W. von der Dunk: ‘Tussen Europese en Atlantischecultuur’1985: dr. J. de Boer: ‘Paradoxen in de geneeskunde’1986: prof. dr. P. Thoenes: ‘De permissive society: grenzen aan detoegeeflijkheid?’1988: prof. dr. A. Heijder: ‘Recht als dwang en recht als vrijheid’1989: drs. Jan Karel M. Gevers: ‘Universiteit, Europa, cultuur: over hethervinden van een universitaire identiteit’1990: prof. dr. E.H. van der Beugel: ‘Duitsland, partner of ‘gevaar?’1993: W. van Dieren: ‘De nieuwe feodaliteit en de milieucrisis’1994: prof. E.U. von Weizsäcker: ‘Redirecting technological progress’1995: mr. dr. A.J.E. Havermans: ‘De toekomst van de stedelijke samenleving’1996: prof. dr. J.B. Opschoor: ‘Groei en duurzaamheid: mythes enmogelijkheden’1997: dr. O. von der Gablentz: ‘Op de drempel van de 21ste eeuw: nieuwegrondslagen voor Europa’1999: prof. dr. Hans J. Achterhuis: ‘De erfenis van de utopie’2000: prof. drs. Ruud F.M. Lubbers: ‘Limits to Growth- 30 jaar later. Eenterugblik en een vooruitblik’2001: prof. jhr. dr. F.A.M. Alting von Geusau: ‘Internationale orde enmenselijkewaardigheid’2002: dr. Herman H.F. Wijffels: ‘Duurzaamheid; de spirituele dimensie’2003: prof. dr. ir. Pier Vellinga: ‘Klimaatverandering en de veiligheid vanNederland’


94

2004: prof. dr. Wolfgang Sachs: ‘Resource justice and world citizenship’2005: prof. dr. C. Daey Ouwens: ‘Duurzame energiebronnen’2006: prof. ir. Klaas van Egmond: ‘Erasmus, Europa en de duurzame wereld’2007: prof. dr. Jacqueline Cramer: ‘Lof der duurzaamheid’2008: dr. Alexander H.G. Rinnooy Kan: ‘Duurzame ontwikkeling: leven langleren op het slappe koord’


95

Europalezing

Thema: Europa

Genoemd naar

Europa, het onderwerp van de lezing

Doelstelling

Uitleg geven over ‘het concept Europa’ en het publieke debat over Europa stimuleren.

Organisatie

Aanvankelijk de Hogeschool Utrecht enUtrechts Nieuwsblad/Amersfoortse Courant,vanaf 2009 het weekblad Elsevier en de vertegenwoordiging van de EuropeseCommissie in Nederland. Iedere spreker wordt ingeleid door een autoriteit in hetbetreffende vakgebied.Aan de lezing is een essaywedstrijd verbonden.

Contact

Weekblad ElsevierIngrid [email protected]: 020-5159958

Sprekers

1993: Jacques Attali, president European Bank for Reconstruction andDevelopment: ‘The costs of European reconstruction’, coreferent WimDuisenberg, president van De Nederlandsche Bank: geen titel bekend1994: Lord Carrington, oud-secretaris-generaal van de NAVO: ‘Peace andsecurity in Europe’, coreferent Berend-Jan van Voorst tot Voorst, commissarisvan de Koningin in Limburg: geen titel bekend1995: Raymond E. Kendall, secretaris-generaal Interpol: ‘Law Enforcement inEurope’, coreferent Arthur Docters


96

van Leeuwen, voorzitter College van Procureurs-Generaal: ‘IntroducingRaymond E. Kendall’1996: Richard J. Goldstone, hoofdaanklager Joegoslavië-Tribunaal: ‘Humanrights, peace and justice in Europe’, coreferent Maarten van Traa, TweedeKamerlid (PvdA) en voorzitter parlementaire enquêtecommissieOpsporingsmethoden: ‘Introducing Richard J. Goldstone’1997: Mary Robinson, president van Ierland: ‘Europe, the need forself-reflection’, coreferent Wim Kok, minister-president van Nederland:‘Introducing Mary Robinson’1998: Jan Hoet, directeur Stedelijk Museum voor Actuele Kunst, Gent:‘Beeldende kunst in Europa’, coreferent Rudi Fuchs, directeur StedelijkMuseum,Amsterdam: ‘Introductie van Jan Hoet’1999: Hans Tietmeyer, president Deutsche Bundesbank, de Duitse centralebank: ‘The euro: the new common currency’, coreferent NoutWellink, presidentDe Nederlandsche Bank: ‘Introducing Hans Tietmeyer’2000: Gerhard Aigner, secretaris-generaal UEFA: ‘Euro 2000 and the socialsignificance of sport’, coreferent Margo Vliegenthart, staatssecretaris vanVolksgezondheid, Welzijn en Sport: ‘Introductie van Gerhard Aigner’2001: Javier Solana, secretaris-generaal Raad van Ministers en HogeVertegenwoordiger Buitenland en Veiligheidsbeleid van de Europese Unie:‘Enlargement EuropeanUnion: opportunity or treat?’, coreferent Dick Benschop,staatssecretaris van Buitenlandse Zaken: ‘Introducing Javier Solana’2009: Jan Peter Balkenende, minister-president: ‘Europe: a unique history, aunique future’, coreferent Jacek Saryusz-Wolski, lid Europees Parlement enoud-minister Europese integratie in Polen


97

Van Foreest publiekslezing

Thema: samenleving, gezondheidszorg en cultuur

Genoemd naar

Pieter van Foreest (1521-1597), humanistisch arts. De Hollandse Hippocrates, zoalshij ook wordt genoemd, was stadsgeneesheer in Alkmaar en Delft, lijfarts vanWillemvan Oranje, maar ook arts van minderbedeelden, die hij gratis behandelde. VanForeest zag het belang in van de volksgezondheid. Hij adviseerde bijvoorbeeld hetstadsbestuur van Delft over de pestepidemie.

Doelstelling

Een vooraanstaand wetenschapper of schrijver een onderwerp laten behandelen datligt op het snijvlak van samenleving, gezondheidszorg en cultuur.

Organisatie

Medisch Centrum Alkmaar, de gemeente Alkmaar, Univé Verzekeringen en deHogeschool INHolland Alkmaar. Zij organiseren de lezingen jaarlijks sinds 2001.

Contact

Hogeschool INHollandNiels Polstelefoon: 06-52375713e-mail: [email protected]:www.inholland.nl/Over+INHolland/Nieuws+en+Agenda/Agenda/Van+Foreest

Sprekers

2001: Henk van Os: geen titel bekend2002: Herman Pleij, hoogleraar historische letterkunde: ‘Van last tot lust: hetlichaam in de middeleeuwse gezondheidszorg’


98

2003: Herman Beliën, historicus: ‘De bende en ellende van denegentiende-eeuwse stad’2004: Joost Zwagerman, schrijver: ‘Tussen droom en daad in Dubbeldam.Alkmaar in feit en fictie’2005: Marita Mathijsen, hoogleraar moderne letterkunde:‘Maatschappijverbeteraars in de negentiende eeuw’2006: Nelleke Noordervliet, schrijver: ‘Het oog van Tesselschade’2007: Douwe Draaisma, hoogleraar geschiedenis van de psychologie: ‘Wat weover vergeten moeten weten’2008: Jan van Hooff, gedragsbioloog: ‘Goedzak en de strijd om het bestaan’2009: Paul Scheffer, essayist: ‘De vertrouwensvraag. Een open samenleving intijden van globalisering’


99

Freshfields Engelse kerk-lezing

Thema: politiek en actualiteit

Genoemd naar

Het advocatenkantoor dat de lezing organiseert, en de plaats waar zij wordt gehouden.

Doelstelling

Een ontmoetingspunt te zijn voor cliënten en collega's, en de naamsbekendheid vanhet kantoor vergroten.

Organisatie

Freshfields Bruckhaus Deringer organiseerde vanaf 2002 enkele lezingen in deEngelse Kerk op het Amsterdamse Begijnhof, maar is daarmee gestopt.

Contact

Freshfields Bruckhaus Deringer AmsterdamStrawinskylaan 101077 XZ Amsterdamtelefoon: 020-4857000website: www.freshfields.com

Sprekers

2002: prof. Timmerman: ‘Ondernemingsrecht’2003: mr. A.P. van Walsum: ‘Verder met Nederland’


100

Freudlezing

Thema: psychoanalyse

Genoemd naar

Sigmund Freud (1856-1939). De Oostenrijkse neuroloog en psychiater was degrondlegger van de psychoanalyse.

Doelstelling

Een breed publiek interesseren voor de psychoanalyse en ontwikkelingen in ditvakgebied. Tevens reikt organisator het Nederlands Psychoanalytisch Instituut deFreudpenning uit. Daarmee eert het een persoon die zich verdienstelijk heeft gemaaktbij het ontwikkelen en verspreiden van het psychoanalytische gedachtengoed in hetNederlandse taalgebied.

Organisatie

Het Nederlands Psychoanalytisch Instituut. Dat organiseert de lezingen jaarlijks sinds6 mei 2006, de 150ste geboortedag van Sigmund Freud.

Contact

Nederlands Psychoanalytisch InstituutLea Pijnappeltelefoon: 020-5703832e-mail: [email protected]: www.psychoanalytischinstituut.nl

Sprekers

2006: prof. dr. SalmanAkhtar, hoogleraar psychiatrie, JeffersonMedical College,en lector Harvard Medical School: ‘Psychoanalyse en maatschappij’2007: prof. dr. Frans de Jonghe, psychiater en psychoanalyticus: ‘De zevenhoofdzonden: Bosch, Breughel en Freud’


101

2008: Marcel Möring, schrijver: ‘Iets wat men liefde noemt’2009: prof. Mary Target, Research Professor Psychoanalyse, University CollegeLondon en Professional Director Anna Fread Centre: ‘Does psychoanalysisoffer insight?’


102

Gemma Frisius-lezing

Thema: het gedachtengoed van Gemma Frisius

Genoemd naar

Gemma Frisius (1508-1555), arts en geleerde. De Fries Frisius was de lijfarts vankeizer Karel V, schreef wetenschappelijke verhandelingen, was instrumentmaker,geograaf, astronoom en een vooraanstaand wiskundige. Hij wordt gezien als een vande grondleggers van de moderne wetenschap.

Doelstelling

Verbetering van het academisch klimaat in de provincie, kennisuitwisseling envergroting van het netwerk van academici.

Organisatie

Een aantal kennisinstituten in Friesland: de Fryske Akademy, het Fries Museum,Tresoar, Wetsus, het Cartesius Institute, LIMIS, de Waddenacademie, hetNatuurmuseum Fryslân, IMARES en het Shared Space Institute. Zij organiserensinds 2009 jaarlijks de lezingen.Met de lezing wordt het academisch jaar in Frieslandafgesloten.

Contact

Fries MuseumPaul KlarenbeekPostbus 12398900 CE Leeuwardentelefoon: 058-2555500

Sprekers

2009: drs. AnneM.Dijkstra, docent gedragswetenschappen, Universiteit Twente:‘Gemma Frisius en zijn uitvindingen’, prof. dr. Frank van Vree, hoogleraarjournalistiek en cultuur,


103

Universiteit van Amsterdam: ‘De dynamiek van het cultureel geheugen.Nederland en de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog’, prof. dr. JosEngelen, voorzitter raad van bestuur NWO (Nederlandse organisatie voorWetenschappelijk Onderzoek): ‘De bèta-universiteit van de toekomst’


104

G-lezing

Thema: gezondheidszorg

Genoemd naar

Vakblad G, over gezondheidszorg en maatschappij.

Doelstelling

Een fundamentele beschouwing bieden over een thema dat handelt over de relatietussen gezondheid en maatschappij in Nederland. De lezing wordt gegeven voor 250genodigden uit de maatschappij en uit de wetenschap en praktijk van de Nederlandse(openbare) gezondheidszorg.

Organisatie

Vakblad G. Dat organiseerde vanaf 2004 de lezingen. G is in 2008 opgeheven endaardoor worden ook geen lezingen meer georganiseerd.

Contact

John LuteijsDe Bleek 133440 AMWoerdentelefoon: 0348-439819e-mail: [email protected]

Sprekers

2004: Hans Achterhuis: ‘De gezondheidsutopie’2005: Kees Schuyt: ‘Zorgzaamheid en zorgvuldigheid’2007: David Hunter: ‘Health needs more than health care: the need for a newparadigm’


105

Gastschrijver-lezing

Thema: literatuur en schrijverschap

Genoemd naar

Sinds 1986 is aan de Rijksuniversiteit Groningen elk najaar een gastschrijververbonden. Hij of zij geeft openbare lezingen en een reeks werkcolleges.

Doelstelling

Studenten, universitaire medewerkers en een breed publiek laten kennismaken metvooraanstaande schrijvers en hun werk.

Organisatie

De organisatie van het gastschrijverschap is in handen van de RijksuniversiteitGroningen en StudiumGenerale Groningen, die ook elk najaar de lezingen verzorgen.Sinds enkele jaren hebben de lezingen een thema.

Contact

Studium Generale GroningenPostbus 12609701 BG Groningentelefoon: 050-3635460website: [email protected]

Sprekers

1986: Dick Hillenius1987: Doeschka Meijsing1988: H.C. ten Berge1989: Willem Wilmink1990: J.P. Guépin1991: Monica van Paemel1992: Willem Jan Otten1993: Jean Pierre Rawie


106

1994: Gerrit Krol1995: Nelleke Noordervliet1996: J. Bernlef1997: Rutger Kopland1998: Martin van Amerongen1999: Joost Zwagerman2000: Stephan Sanders2001: Thomas Rosenboom2002: Willem van Toorn2003: Bas Heijne2004: Koos van Zomeren2005: Tonnus Oosterhoff2006: Marjolijn Februari2007: Esther Jansma: ‘Stem, stemming en tegenstem’2008: Kader Abdolah: ‘Waarom de Koran van Kader Abdolah?’2009: Arthur Japin: ‘De rol van werkelijkheid en fictie’


107

Van Gelder-lezing

Thema: geldgeschiedenis en numismatiek

Genoemd naar

Prof. dr. Hendrik Enno van Gelder (1916-1998), historicus. Nederlands productiefsteen invloedrijkste muntkundige van de twintigste eeuw. Van Gelder was directeurvan het Koninklijk Penningkabinet en later hoogleraar geldgeschiedenis ennumismatiek, de wetenschap van de tastbare vormen van geld en de verwantevoorwerpen, te Leiden.

Doelstelling

De lezingen zijn bedoeld voor vakgenoten die de numismatiek op eenmultidisciplinaire wijze willen benaderen, maar ook voor andere geïnteresseerden.

Organisatie

Het Geldmuseum en de Stichting Nederlandse Penningkabinetten. Zij organiserende lezingen sinds 2002, oorspronkelijk in Leiden, sinds 2007 in Utrecht.

Contact

Het GeldmuseumChristel SchollaardtTelefoon: 030-2143361e-mail: [email protected]

Sprekers

2002: dr. Femme S. Gaastra, universitair hoofddocent vaderlandse- enzeegeschiedenis, Universiteit Leiden: ‘Particuliere geldstromen binnen hetVOC-bedrijf, 1640-1795’2003: prof. dr. Jos G.A. Bazelmans, bijzonder hoogleraar monumentenzorg,Vrije Universiteit, Amsterdam:


108

‘De Romeinse muntvondsten in de drie noordelijke provincies: methodischekanttekeningen bij een nieuwe periodisering der relaties’2004: dr. Wim van Anrooij, universitair docent Nederlands, Universiteit Leiden:‘Numismatiek en heraldiek: een kleurloze geschiedenis?’2005: dr. Anton van der Lem, conservator Oude drukken en bijzondere uitgaven,Universiteitsbibliotheek, Leiden: ‘Verbeeldingen van vrijheid: partijtekens ennationale symboliek in de eerste decennia van de Tachtigjarige Oorlog,1564-1584’2006: prof. Peter Spufford, emeritus professor of European History, Universityof Cambridge, Verenigd Koninkrijk: ‘How rarely did medieval merchants usecoin?’2007: prof. dr. N.G.A.M. Roymans, hoogleraar West-Europese archeologie,Vrije Universiteit, Amsterdam: ‘Muntgebruik in een dynamisch grensgebied:Keltische munten in de Nederrijnse regio’2008: dr. Karel A. Soudijn, universitair hoofddocent psychologie, Universiteitvan Tilburg: ‘Naar het u lijkt. Munten, penningen en waarnemingspsychologie’2009: dr. habil. Rika Gyselen, onderzoeker bij het Franse Nationaal CentrumvoorWetenschappelijk Onderzoek (CNRS): ‘Sassanidische kunst en de beeldtaalop munten: invloed en interpretatie’


109

Horst Gerson-lezing

Thema: kunstgeschiedenis

Genoemd naar

Horst Gerson (1907-1978), hoogleraar kunstgeschiedenis aan de RijksuniversiteitGroningen.

Doelstelling

De herinnering aan de vermaarde kunsthistoricus levend houden.

Organisatie

De Stichting Gerson Lezingen en de Faculteit der Letteren van de RijksuniversiteitGroningen. Zij organiseren de lezing sinds 1981 elke twee jaar. Een prominentbuitenlands kunsthistoricus spreekt de rede uit tijdens een officiële academischeplechtigheid in de aula van de Groningse universiteit. De Horst Gerson-lezing is vooriedereen toegankelijk.

Contact

Stichting Gerson Lezingen,Rijksuniversiteit Groningen, afdeling Kunst- en ArchitectuurgeschiedenisPostbus 7169700 AS Groningendr. J.L. de Jongtelefoon: 050-3636091e-mail: [email protected]

Sprekers

1981: W. Janson Horst: ‘Form Follows Function, or does it?’1983: David Freedberg: ‘Iconoclasts and their Motives’1986: Craig H. Smyth: ‘Repatriation of Art from the Collecting Point inMunichafter World War II’


110

1988: Andrew Martindale: ‘Heroes, Ancestors, Relatives and the Birth of thePortrait’1989: Egbert Haverkamp Begeman: ‘Rembrandt. The Holy Family, St.Petersburg’1991: Linda Nochlin: ‘Bathtime. Renoir, Cézanne, Daumier and the Practicesof Bathing in Nineteenth-Century France’1993: Martin Warnke: ‘Laudando Praecipere. Der Medicizyklus des Peter PaulRubens’1995: Neil MacGregor: ‘To the Happier Carpenter. Rembrandt's War-HeroineMargaretha de Geer, the London Public and the Right to Pictures’1997: Philipp Fehl: ‘Sprezzatura and the Art of Painting Finely. Open-endedNarration in Paintings by Apelles, Raphael, Michelangelo, Titian, Rembrandtand Ter Borch’1999: Henk van Os: ‘The power of memory’2001: Jennifer Montagu: ‘The Aesthetics of Roman Eighteenth-CenturySculpture: Late Baroque, Barochetto or a Discrete Art Historical Period?’2003: Walter S. Gibson: ‘The Art of Laughter in the Age of Bruegel’2005: Ingrid D. Rowland: ‘The Roman Garden of Agostino Chigi’2007: Patricia L. Rubin: ‘Portraits by the Artist as a Young Man. Parmigianinoca. 1524’


111

Gids-lezing

Thema: natuurwetenschappen, geschiedenis en politiek, kunst en literatuur

Genoemd naar

Algemeen cultureel en literair tijdschrift De Gids, dat verschijnt sinds 1837.

Doelstelling

De aandacht vestigen op tijdschrift De Gids.

Organisatie

Stichting De Gids en het SNS Reaal Fonds. Zij organiseren de lezingen sinds 2009.Vóór elke lezing treedt een dichter op met een speciaal voor de gelegenheidgeschreven gedicht. Bij elke lezing verschijnt een themanummer van De Gids metde bijdrage van de spreker en met andere teksten rond het thema.

Contact

De Gidsredactiesecretaris Esther WilsHerengracht 3701016 CH Amsterdame-mail: [email protected]

Sprekers

2009: professor Lynn Margulis, hoogleraar Geosciences, University ofMassachusetts-Amherst: ‘Viva bacteria! Beyond Darwin: 3800 Million Yearsof Evolution of Life on Earth’


112

Globaliseringslezing

Thema: globalisering

Genoemd naar

Globalisering, de steeds nauwere betrokkenheid tussen werelddelen waardoor dewereld verandert in een global village.

Doelstelling

Het beantwoorden van actuele vragen rond globalisering en een debat over ditfenomeen.

Organisatie

Uitgeverij Lemniscaat, de Volkskrant, het VPRO-programma Tegenlicht, NCDO(Nationale Commissie voor internationale samenwerking enDuurzameOntwikkeling)en debatcentrum Felix Meritis. De lezingen worden sinds 2002 ongeveer vier keerper jaar gehouden.

Contact

Felix MeritisKeizersgracht 3241016 EZ Amsterdamtelefoon: 020-6231311e-mail: [email protected]: www.felix.meritis.nl/nl/project/de-globaliseringslezing ofwww.vpro.nl/programma/globaliseringslezing

Sprekers

2002: Jean François Rischard, econoom, vicepresident Wereldbank: ‘Over denoodzaak van een mondiale overheid’2003: Maude Barlow en Tony Clarke, activisten en schrijvers: ‘De mondialestrijd om drinkwater’2003: Peter Singer, filosoof en hoogleraar ethiek: ‘Eén


113

wereld: de ethische kant van de globalisering’2003: Thomas L. Friedman, nieuwscommentator, en Jan Pronk, oud-minister(PvdA) voor Ontwikkelingssamenwerking: ‘Het Gouden Keurslijf van deglobalisering’2003: Benjamin R. Barber, politicoloog, en Frits Bolkestein, eurocommissarisen VVD-prominent: ‘Over McWorld, democratie en het kapitalisme’2004: dr. Walden Bello, socioloog, activist: ‘Focus op Azië’2004: Pascal Lamy, eurocommissaris: ‘Europa en het dilemma van de vrijhandel’2004: prof. Rhacel Parreñas: ‘Over de globalisering van zorg en moederliefde’2004: prof. dr. Noreena Hertz, econoom: ‘Over de schuldenlast van de DerdeWereld’2005: prof. Tariq Ramadan, filosoof, Tariq Ali, schrijver, journalist en filmer,en dr. Ad Verbrugge, cultuurfilosoof en schrijver: ‘Kan globalisering zonderGod?’2005: Ernesto Zedillo, oud-president van Mexico, en drs. Ad Melkert,bewindvoerder Wereldbank: ‘Globaliseren met de Wereldbank’2005: Hans Eenhoorn, oud-bestuurder Unilever, en Wendy Harcourt,hoofdredacteur blad van de Society for International Development: ‘Het doelen de middelen’2005: dr. Lanxin Xian, historicus en politicoloog, en prof. Yash Tandon,politicoloog en internationaal handelsdeskundige: ‘China in Afrika’2005: Kumi Naidoo, directeur van het Zuid-Afrikaanse ngo-netwerk CIVICUS,en Sorious Samura, journalist: ‘Globalisering van onderop’2006: dr. Mohammad-MahmoudOuldMohamedou, directeur Harvard ProgramonHumanitarian Policy and Conflict Research: ‘Onderhandelenmet Al-Qa'ida?’2006: prof. Kwame Anthony Appiah, filosoof, Princeton University: ‘Iedereenkosmopoliet? Over globalisering en identiteit’


114

2006: Joseph E. Stiglitz, adviseur president Bill Clinton, oud-functionarisWereldbank, Nobelprijswinnaar: ‘Eerlijke globalisering’2007: prof. Saskia Sassen, Amerikaanse socioloog en econoom: ‘Shaking upCitizenship’2007: Bjørn Lomborg: ‘Cool it! Zin en onzin in het debat overklimaatverandering’2007: Naomi Klein, onderzoeksjournalist: ‘De shock-doctrine: opkomst vanhet Rampenkapitalisme’2008: AndrewKeen, ondernemer en auteur, Karin Spaink, publicist, enMichaelPolman, internetondernemer: ‘The wisdom of the crowd’2008: Linda Polman, journalist: ‘De crisiskaravaan. Achter de schermen vande humanitaire noodhulpindustrie’2008: Kishore Mahbubani en drs. Frans C.G.M. Timmermans, staatssecretarisvan Buitenlandse Zaken: ‘De eeuw van Azië. De onafwendbare mondialemachtsverschuiving’2008: Okwui Enwezor, curator en promotor vanAfrikaanse kunst: ‘Wereldkunst’2009: Etweda Cooper, secretaris-generaal Liberian Women's Initiative: ‘Devrouwen van Afrika kunnen het tij keren’


115

Prof. mr. W.C.L. van der Grintenlezing

Thema: actuele juridisch-maatschappelijke en -ethische kwesties

Genoemd naar

Willem Christiaan Leonard van der Grinten (1913-1994), invloedrijk rechtsgeleerde.Hij was een coryfee op het terrein van het Nederlandse ondernemings- en burgerlijkrecht en stond aan de wieg van het effectenrecht. Van der Grinten was de eerstestaatssecretaris in Nederland (van Economische Zaken, van 1949 tot 1951), kroonlidvan de SER, hoogleraar burgerlijk recht aan de Radboud Universiteit Nijmegen enrector magnificus van die universiteit.

Doelstelling

Een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat, en de band versterken tussenfaculteit en alumni enerzijds, en tussen universiteit en stad anderzijds.Met de lezingenwil de organisatie in het bijzonder inhoud geven aan de cultureel-maatschappelijketaak van universiteit en faculteit in de regio.

Organisatie

Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Radboud Universiteit Nijmegen.

Contact

Radboud Universiteit Nijmegen, Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Bureau In-en Externe Betrekkingenwebsite: www.ru.nl/rechten/alumni/activiteiten/van_der/prof_mr_w_c_l_van

Sprekers

2003: dr. Herman H.F. Wijffels, voorzitter Sociaal-


116

Economische Raad: ‘Collectieve en individuele verantwoordelijkheid’2004: mr. Arthur W.H. Docters van Leeuwen, bestuursvoorzitter AutoriteitFinanciële Markten: ‘Is vertrouwen regelbaar?’2005: kardinaal GodfriedDanneels, aartsbisschop vanMechelen-Brussel: ‘Recht,rechtvaardigheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid’2006: mr. Fons M.M. Orie, rechter Joegoslavië-Tribunaal Den Haag: ‘Vangenhoge bomen meer wind?’2007: prof. mr. DorienW.J.M. Pessers, hoogleraar rechtstheorie: ‘De actualiteitvan het eerbegrip’2008: prof. dr. Antoine Bodar, priester: ‘Liever ware schoonheid dan louterpraal’2009: mr. Job Cohen, burgemeester van Amsterdam: ‘Kerk en staat’


117

Groen van Prinstererlezing

Thema: christelijke politieke traditie in Nederland

Genoemd naar

Guillaume Groen van Prinsterer (1801-1876), Anti-revolutionair politicus. Wordtgezien als de grondlegger van de protestants-christelijke politiek in Nederland.

Doelstelling

Verdiepende beschouwingen houden over protestants-christelijke politiek naaraanleiding van de actualiteit.

Organisatie

De Mr. G. Groen van Prinsterer Stichting (het Wetenschappelijk Instituut van deChristenUnie). Zij organiseert jaarlijks in het voorjaar de Groen van Prinstererlezing,sinds 2003.

Contact

Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUniePostbus 4393800 AK Amersfoorttelefoon: 033-4226960e-mail: [email protected]: www.wi.christenunie.nl

Sprekers

2003: prof. dr. G.J. Schutte: ‘Evangeliebelijders gevraagd, toen en nu’2004: dr. J.W. Sap: ‘De oorsprong van de Europese Grondwet’2005: prof. dr. G. Harinck: ‘De tucht van de democratie. Over pluriformiteit enburgerschap’2006: prof. dr. Gerard C. den Hertog: ‘Tegen de utopie - het Evangelie’


118

2007: drs. Wim Rietkerk: ‘Vreemdelingschap en regeringsdeelname’2008: prof. dr. James Kennedy: ‘Verlicht Den Haag of verdacht geloof? Overde politieke grenzen van religie’2009: mr. André Rouvoet: ‘Macht dienstbaar maken aan gerechtigheid’


119

Bernardus Hartogensis-lezing

Thema: het joodse leven in Nederland

Genoemd naar

Bernardus Hartogensis (1793-1870), initiatiefnemer van de synagoge in's-Hertogenbosch, de hoofdsynagoge van Zuid-Nederland. Hartogensis schonk ookde grond en betaalde de bouw.

Doelstelling

De herinnering levend houden aan de grote joodse gemeenschap in de Brabantsestad voor de Tweede Wereldoorlog.

Organisatie

De Stichting Bossche Synagoge Bernardus Hartogensis. Sinds de voltooiing van derestauratie van de synagoge in 1999 organiseert zij de lezingen die jaarlijks wordengehouden.

Contact

Stichting Bossche Synagoge Bernardus HartogensisJ.C. Donatelefoon: 073-6148341

Sprekers

2000: Truus Wertheim-Cahen: ‘Stemmen van verbeelding’2001: Marion Boshuizen: ‘Bijzondere ontmoetingen in de barokmuziek’2002: Karin Hofmeester: ‘VanMenasseh ben Israël tot Nathanmet de augurkjes’2004: Annet Betsalel: ‘Joodse liederen het jaar rond’2005: Awraham Soetendorp: geen titel bekend2006: JanMaarten Boll: ‘Een monumentale drie-eenheid van religieus erfgoed’


120

2007: Herman Pleij: ‘Een uitverkoren volk? Over de mentaliteiten van eenhandelsnatie’2008: Gary Schwartz: ‘Het rijke joodse leven’


121

Enneüs Heermalezing

Thema: publieke taken in private organisaties

Genoemd naar

Enneüs Heerma (1944-1999), politicus. Heerma was in Amsterdam lid van degemeenteraad, eerst voor de ARP en later voor het CDA, en wethouder EconomischeZaken.Verder was hij onder meer staatssecretaris van Economische Zaken en

staatssecretaris van Volkshuisvesting. In die laatste functie heeft hij eind jaren tachtigde woningbouwsector ingrijpend hervormd.

Doelstelling

Een bijdrage leveren aan de maatschappelijke discussie hoe om te gaan met dewoningcorporaties als hybride organisaties en de taken waarvoor ze zich gesteldzien.

Organisatie

Woningcorporatie De Alliantie. Die organiseert sinds 2002 elk jaar een lezing.

Contact

Woningcorporatie De AlliantieG. Versteegtelefoon: 035-5280772e-mail: [email protected]: www.de-alliantie.nl

Sprekers

2002: prof. dr. Sweder van Wijnbergen, econoom: ‘De dag dat het misgaat,komt dichterbij’2003: prof. dr. Paul Frissen, bestuurskundige, Universiteit van Tilburg: ‘Hetpublieke domein is niet van de staat’2004: dr. Jan Terlouw, voormalig D66-leider en minister: ‘Grenzeloos Europa’


122

2005: HansDijkstal, voormalig VVD-leider enminister: ‘De kloof tussen burgersen instituties’2006: prof. dr. René Boomkens, cultuurfilosoof: ‘De nieuwe wanorde en denieuwe stad’2007: prof. dr. Halleh Gorashi, bijzonder hoogleraar management en diversiteit,Vrije Universiteit Amsterdam: ‘Culturele diversiteit: voorbij het denken inhokjes’2008: prof. dr. PieterWinsemius, oud-minister van VROM, bijzonder hoogleraarmanagement duurzame ontwikkeling, Universiteit van Tilburg: ‘Investeren inmaatschappelijke vernieuwing’2009: prof. dr. Edward Soja, geograaf, University of California: ‘De toekomstvan de metropool’


123

Alexander Hegiuslezing

Thema: cultuur, actualiteit

Genoemd naar

Alexander Hegius (ca. 1433-1498), humanistisch pedagoog. Hegius werd bekenddoor zijn onderwijshervormingen en de introductie van het Grieks. Hij was rectorvan scholen in Wesel, Emmerich en Deventer.

Doelstelling

Een Nederlandse intellectueel een cultureel onderwerp laten behandelen voor deleerlingen van het Alexander Hegius College in Deventer.

Organisatie

Het Alexander Hegius College in Deventer. Dat organiseerde van 1989 tot en met1998 de jaarlijkse lezing. De school heet sinds 2000 Etty Hillesum Lyceum en delezing Etty Hillesum Lezing (zie pagina 132).

Contact

Etty Hillesum LyceumLaan van Borgele 60telefoon: 0570-504700e-mail: [email protected]: www.ettyhillesumlyceum.nl

Sprekers

1989: Lou de Jong: ‘De actualiteit van de Tweede Wereldoorlog’1990: JohannaMaria vanWinter: ‘Communicatie uit middeleeuws perspectief’1991: Karel van het Reve: ‘Waarom Russisch leren?’1992: Ben Knapen: ‘De Daffodil en het kosmopolitisch mankement vanNederland’


124

1993: Herman Pleij: ‘De toekomst van de middeleeuwen’1994: Heleen M. Dupuis: ‘Heeft de eed van Hippocrates nog betekenis voor de21ste eeuw?’1995: Wouter van Dieren: ‘De profijtonomie heeft de economie overgenomen’1996: Frank Bovenkerk: ‘Droogleggen en gedogen’1997: Kees J.M. Schuyt: ‘De toekomst van de humanitaire gedachte: universelewaarden en persoonlijke weerbaarheid’1998: Kees Fens: ‘Studeren op stro’1998: Herman Pleij: ‘En wat is de moraal? Over de noodzaak van vertellen enonthouden in het moderne onderwijs’


125

Heijermans-lezing

Thema: beroepsziekten

Genoemd naar

Louis Heijermans (1873-1938), medicus en sociaal-democraat. Hij schreef in 1908het eerste Nederlandse leerboek over beroepsziekten en was hoofd van deAmsterdamse GGD.

Doelstelling

Nascholing voor bedrijfsartsen.

Organisatie

HetNederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB), onderdeel van het AcademischMedisch Centrum (AMC) in Amsterdam, organiseert de lezingen sinds 1993. Dieworden twee keer per jaar gehouden, in juli en december, in het AMC.

Contact

Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB)telefoon: 020-5665387e-mail: [email protected]: www.beroepsziekten.nl/content/heijermanslezingen

Sprekers

2004: Thema: beroepslongaandoeningen. Prof. dr. B. Nemery, Laboratoriumvoor Longtoxicologie, Katholieke Universiteit Leuven, dr. J.S. van der Zee,afdeling longziekten, AMC, Amsterdam, prof. dr. Jan G.R. deMonchy, afdelinginwendige geneeskunde, Rijksuniversiteit Groningen, drs. Frits G.B.G.J. vanRooy, Nederlands Kenniscentrum Arbeid en Longaandoeningen, dr. Taeke M.Pal, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten


126

2004: Thema: reproductie en arbeid. Prof. dr. O.P. Bleker, afdeling gynaecologieen verloskunde, AMC,Amsterdam, dr.M. Sallmén, department of Epidemiologyand Biostatistics, Finnish Institute of Occupational Health, Helsinki, dr. TeusBrand, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, prof. dr. E.A.P. Steegers,afdeling verloskunde en prenatale diagnostiek, Erasmus MC, Rotterdam, dr.Cor Oosterwijk, VSOP en Erfocentrum, Soestdijk2005: Thema: beroepsinfectieziekten. Prof. dr. Roel A. Coutinho, CentrumInfectieziektebestrijding, RIVM, Harry P.J. Stinis, Nederlands Centrum voorBeroepsziekten, prof. dr. Ab D.M.E. Osterhaus, afdeling virologie, ErasmusMC, Rotterdam, G. Frijstein, Arbo Groep, AMC Amsterdam, dr. J.E. vanSteenbergen, Landelijk Coördinatiecentrum Infectieziektebestrijding, Bilthoven2005: Thema: kno-aandoeningen en werk. Dr. R.A. Tange, afdelingkeel-neus-oorziekten, AMC, Amsterdam, dr. R. Gerth van Wijk, afdelingallergologie, Erasmus MC, Rotterdam, prof. dr. ir. W.A. Dreschler, afdelingaudiologie, AMC, Amsterdam, prof. dr. F.I.C.R.C. de Jong, Kliniek voorKeel-Neus-Oorheelkunde, UMC St Radboud, Nijmegen2006: Thema: beroepshuidaandoeningen. Dr. Sanja Kezic, Coronel Instituutvoor Arbeid en Gezondheid, dr. Henk B. van der Walle, Centrum voor Huid enArbeid, Arnhem, prof. dr. D.P. Bruynzeel, afdeling dermato-allergologie enarbeidsdermatologie, VU medisch centrum, Amsterdam2006: Thema: psychische aandoeningen door het werk. Prof. dr. F.J.H. van Dijk,Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid, drs. M.J. Nijdam, afdelingpsychiatrie, AMC, Amsterdam, prof. dr. Aart H. Schene, afdeling psychiatrie,AMC, Amsterdam, prof. dr. Roland W.B. Blonk, TNO Kwaliteit vanLeven-Arbeid, Hoofddorp, en faculteit sociale geneeskunde, Universiteit Utrecht2007: Thema: verhoogde gevoeligheid voor beroepsziekten.


127

Prof. dr. Nico J. Leschot, afdeling klinische genetica, AMC, Amsterdam, prof.dr. Aart H. Schene, afdeling psychiatrie, AMC, Amsterdam, drs. Gert van derLaan, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, dr. Taeke M. Pal, NederlandsCentrum voor Beroepsziekten, dr. Karel van Damme, Centrum voorMenselijkeErfelijkheid, Katholieke Universiteit Leuven2007: Thema: opsporing van bijwerkingen van werk. Dr. Geoffrey M. Calvert,National Institute for Occupational Safety and Health, Cincinnati, prof. dr.RaymondAgius, University ofManchester, dr. Kees van Grootheest, NederlandsBijwerkingen Centrum Lareb, 's-Hertogenbosch, dr. Robert A. Verheij,Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg Nivel, Utrecht,drs. Frits van Rooy, Arbo Unie/Institute for Risk Assessment Sciences, Utrecht,drs. Gert van der Laan, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten2008: Thema: beroepsziekten en de kunsten. Dr. ir. Jan A.P.M. de Laat,Universitair Medisch Centrum, Leiden, Rob Nolet, Nolet Fysiotherapie,Amsterdam, drs. Boni Rietveld, Medisch Centrum voor Dansers en Musici,Medisch Centrum Haaglanden, drs. Gert van der Laan, Nederlands Centrumvoor Beroepsziekten2008: Thema: beroepsziekten in verschillende levensfases. Dr. Henk van derMolen, Nederlands Centrum voor Beroepsziekten, dr. Judith Sluiter, CoronelInstituut voor Arbeid en Gezondheid, AMC, Amsterdam, prof. dr. Erik J.A.Scherder, afdeling klinische neuropsychologie, VU medisch centrum,Amsterdam, en Centrum voor Bewegingswetenschappen, RU, Groningen, prof.dr. Menno Reijneveld, leerstoel sociale geneeskunde, UMC, Groningen


128

Abel Herzberg-lezing

Thema: actuele maatschappelijke kwesties

Genoemd naar

Abel Herzberg (1893-1989), joods schrijver en jurist. Herzberg had een open oogvoor vraagstukken vanmaatschappelijke, ethische en politieke aard. Hij schreef avantla lettre over waarden en normen, migratie, de multiculturele samenleving en socialeongelijkheid.

Doelstelling

De herinnering levend houden aan Abel Herzberg en zijn gedachtengoed, dat geëntis op het joodse humanisme.

Organisatie

DebatcentrumDe Rode Hoed in Amsterdam en dagblad Trouw. Zij organiseren sinds1990 de lezingen. Die worden elk jaar in september gehouden.

Contact

De Rode HoedKeizersgracht 1021015 CV Amsterdamtelefoon: 020-6385606e-mail: [email protected]

Sprekers

1990: Hedy d'Ancona: ‘De last van het verleden’1991: Arie Kuiper: ‘Israëls grote dilemma. Enkele gedachten over de toekomstvan het “beloofde land”’1992: Tamarah Benima: ‘Het Paleis van Betekenissen. Over het creatieve zwartegat van godsdienst, religie en spiritualiteit’1993: Ido Abram: ‘Opvoeding na Auschwitz in eenmulticulturele samenleving’


129

1994: Andreas Burnier: ‘Een wereld van verschil. Het jodendom als religietussen de wereldreligies’1995: S. Dresden: ‘Joodse waardigheid’1996: Marcel Möring: ‘Sample-God in cyberspace’1997: Huub Oosterhuis: ‘De mogelijke God van de Bijbel’1998: Anil Ramdas: ‘Een schijn van waardigheid’1999: Dorien Pessers: ‘Abel Herzberg als rechtssocioloog’2000: Ed van Thijn: ‘Correct, nou en? Is er nog een toekomst voor moreelleiderschap?’2001: Job Cohen: ‘Grenzen. Over de verhouding van autochtonen enmigranten’2002: Elsbeth Etty: ‘Zeggen wat je denkt, schrijven wat je weet. Uitingsvrijheiden discriminatieverbod’2003: Sylvain Ephimenco: ‘De multiculturele desintegratie. Vanmulticultiromantiek naar dissidentschap’2004: Paul Scheffer: ‘Het onbehagen in de islam’2005: Rita Kohnstamm: ‘Ouders in de maalstroom van de tijdgeest’2006: Ruud Lubbers: ‘Het verhaal van een levende’2007: Piet Hein Donner: ‘De samenleving krijgt de overheid die zij verdient’2008: Ahmed Aboutaleb: ‘De kracht van vertrouwen’2009: Nausicaa Marbe: ‘Het ongemak van de vrijheid’


130

Ernst Hijmanslezing

Thema: bedrijfsorganisatie

Genoemd naar

Ernst Hijmans (1890-1987). Hij richtte in 1922 het eerste Nederlandse bureau voorbedrijfsorganisatie op.

Doelstelling

Het maatschappelijke debat over het beroep organisatieadviseur een impuls geven.

Organisatie

De lezing is een initiatief van de Raad van Organisatie-Adviesbureaus en de Ordevan organisatiekundigen en - adviseurs. Samen met de Baak, managementcentrumVNO-NCW, en Sioo (Stichting Interacademiale Opleiding Organisatiekunde)organiseren zij sinds 2002 de lezingen in Utrecht.

Contact

MOS Eventstelefoon: 033-2473407e-mail: [email protected]: www.ernsthijmanslezing.nl

Sprekers

2002: mr. Arthur Docters van Leeuwen: ‘De weg naar Rome. Zijnorganisatieadviseurs terecht op zoek naar erkenning?’2003: drs. Hans Blankert: ‘Tabaksblat, corporate governance en de samenleving’2004: prof. Saskia Sassen: ‘The New Intermediate Economy: BetweenUncertainty and the Client’2005: prof. dr. Sweder van Wijnbergen: ‘Zorgvuldig werken’2006: drs. H. Wesseling: gemeentesecretaris Dordrecht, en


131

prof. dr. Mark J.W. van Twist, werkzaam bij Berenschot: ‘Innoveren en besturen’2007: prof. dr. Anton Zijderveld, em. hoogleraar cultuursociologie, ErasmusUniversiteit Rotterdam: ‘Organisatieadviseur moet twijfel bespreken’2008: prof. dr. Michael Braungart, duurzaamheidsdenker en - adviseur: ‘Cradleto cradle’2009: prof. drs. Jacques Wallage, burgemeester van Groningen,oud-staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en oud-voorzitterPvdA-fractie Tweede Kamer: ‘Baron Von Münchhausen woont hier niet’


132

Etty Hillesum lezing

Thema: maatschappelijke problematiek, cultuur en ethiek

Genoemd naar

Etty Hillesum (1914-1943), joodse schrijver. Hillesum beschreef tijdens de TweedeWereldoorlog haar ervaringen met anti-joodse maatregelen en haar deportatie naarAuschwitz, waar zij in 1943 werd vermoord. Haar dagboeken zijn uitgegeven: Hetverstoorde leven. Dagboek van Etty Hillesum.

Doelstelling

Aandacht schenken aan maatschappelijk-culturele vraagstukken vanuit ethischperspectief door een vooraanstaand vertegenwoordiger van de maatschappij. Degeschriften van Etty Hillesum zijn inspiratiebron.

Organisatie

Het Etty Hillesum Lyceum in Deventer. Dat organiseert sinds 1989 de lezingen, tot2000 onder de naam Alexander Hegiuslezing (zie pagina 123). De Etty HillesumLezing is na 2006 niet meer gehouden.

Contact

Etty Hillesum LyceumLaan van Borgele 60telefoon: 0570-504700e-mail: [email protected]: www.ettyhillesumlyceum.nl

Sprekers

2000: dr. Ton Jorna, docent aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht:‘En mijn verrukte ogen lezen maar. Aard en betekenis van het fenomeeninspiratiebron op basis van de nagelaten geschriften van Etty Hillesum’


133

2001: dr. Elsbeth Etty, recensent en columnist NRC Handelsblad: ‘De PaginaMonologen. Waarden en Normen in de media’2002: prof. dr. Jos de Beus (omdat De Beus ziek was, is zijn tekst voorgelezendoor Romain Rijk, directievoorzitter Etty Hillesum Lyceum): ‘Na debeeldenstorm. Een beschouwing over de werking van detoeschouwersdemocratie’2003: dr. Denise de Costa. schrijver en onderzoeker: ‘Met pen en penseel.Levenskunst van Anne Frank, Etty Hillesum en Charlotte Salomon’2004: prof. F.A. Bais, natuurwetenschapper en directeur van het Instituut voorTheoretische Fysica van de Universiteit van Amsterdam: ‘Nooit meer rechtdoor.Over het wankele evenwicht tussen waarneming en verbeelding’2005: Gerard van Westerloo, journalist voor onder meer NRC Handelsblad enVrij Nederland: ‘Pers en politiek’2006: Haci Karacaer, directeur Milli Görüs Nederland: ‘Terug bij af’


134

Hofstadlezing

Thema: financiële en economische actualiteit

Genoemd naar

De hofstad, Den Haag, de stad waar de lezing wordt gehouden.

Doelstelling

Organisator Ernst & Young wil met de lezing zijn betrokkenheid bij de maatschappijtonen door een gerenommeerd spreker actuele ontwikkelingen op financieel eneconomisch terrein te laten belichten. Daarnaast is de lezing voor het bedrijf(accountants en belastingadviseurs) een middel om contacten te onderhouden in DenHaag.

Organisatie

Ernst & Young. Dat organiseert sinds 2000 jaarlijks de lezingen. De lezing is eeninitiatief van Ernst & Young en het Algemeen Dagblad.

Contact

Ernst & YoungDiane KramerMarten Meesweg 513068 AV Rotterdame-mail: [email protected]: www.ey.nl/hofstadlezing

Sprekers

2000: Gerrit Zalm, minister van Financiën: ‘Belastinghervorming in 2001 ende staatsschuld’2001: Frits Bolkestein, Europees commissaris Interne Markt, Belastingzakenen Douane: ‘Europa na Nice’2002: Laurens Jan Brinkhorst, minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij:‘Landbouw op langere termijn’


135

2003: GuyVerhofstadt, premier van België: ‘Pleidooi voor een nieuw atlantisme’2004: Wim Deetman, burgemeester van Den Haag: ‘De toekomst van de grotestad’2005: Bernard Bot, minister van Buitenlandse Zaken: ‘Visie op de toekomstvan de Europese Unie’2006: Neelie Kroes, Europees commissaris Mededinging: ‘Competitiviteit inEuropa’2007: Jeroen van der Veer, CEO van Shell: ‘Energie’2008: Alexander Rinnooy Kan, voorzitter Sociaal-Economische Raad: ‘Zuinigop Nederland’2009: Hans Wijers, voorzitter raad van bestuur AkzoNobel: ‘De economischerol van Nederland in een veranderende wereld’


136

Hofstee-lezing

Thema: demografie

Genoemd naar

Professor E.W. Hofstee (1909-1987), voorzitter van de Sociaal- WetenschappelijkeRaad van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW).Hofstee publiceerde veel over de demografische geschiedenis van Nederland. Hijwas onder meer oprichter en voorzitter van het bestuur van het NederlandsInterdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI).

Doelstelling

De bijdrage van Hofstee aan het bevolkingsonderzoek in Nederland herdenken, enzijn inspanningen voor de oprichten van het NIDI eren.

Organisatie

Het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI). Dat organiseerdevanaf 1993 de lezingen. Na 1999 zijn er geen lezingen meer gehouden.

Contact

Nederlands Interdisciplinair Demografisch InstituutPostbus 116502502 AR Den Haage-mail: [email protected]: www.nidi.knaw.nl

Sprekers

1993: Tapani Valkonen: ‘Socio-economic mortality differences in Europe’1994: Alice T. Day en Lincoln H. Day: ‘“The Lay of its Land”. Older AgeStructures, Evironment and Social


137

Change: Opportunities for Australia and the Netherlands in the 21st Century’1996: Nafis Sadik: ‘Population and Development Linkages: New ResearchPriorities after the Cairo and Beijing Conferences’1997: R. Bilsborrow: ‘Population Dynamics andDeforestation in Latin America:Research Findings and Policy Issues’1998: David Coleman: ‘Reproduction and survival in an unknown world: whatdrives today's industrial populations, and to what future?’, coreferent: Dirk vande Kaa1999: Nico Keilman: ‘Over tijd en kinderen: het Noorse model’, coreferentH.G. Moors


138

Huizinga-lezing

Thema: cultuurhistorie, of cultuur- of maatschappijkritiek

Genoemd naar

Johan Huizinga (1872-1945), historicus en cultuurfilosoof.Hij wordt beschouwd als de grondlegger van de Nederlandse cultuurgeschiedenis.

Zijn beroemdste werken zijn Herfsttij der middeleeuwen (1919) en Homo Ludens(1938).

Doelstelling

Een eerbetoon aan Huizinga. De eerste lezing is gehouden op zijn honderdstegeboortedag (7 december 1972).

Organisatie

NRCHandelsblad, de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit Leidenen de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde. De lezingen worden sinds 1972jaarlijks gehouden in december, de geboortemaand van Johan Huizinga.

Contact

Universiteit LeidenVictor Rodrigueztelefoon: 071-5274613e-mail: [email protected]: www.huizingalezing.leidenuniv.nl

Sprekers

1972: Rudy Kousbroek: ‘Ethologie en cultuurfilosofie’1973: Mary McCarthy: ‘Can there Be a Gothic Literature?’1974: Jan Pen: ‘De cultuur, het geld en de mensen’1975: Jean-François Revel: ‘La tentation totalitaire’1976: Arthur Lehning: ‘Over vrijheid en gelijkheid’1977: Noam Chomsky: ‘Intellectuals and the State’


139

1978: Karel van het Reve: ‘Literatuurwetenschap: het raadsel der onleesbaarheid’1979: Golo Mann: ‘1914-1980: ein Ueberblick’1980: Ernst H. Kossmann: ‘Over conservatisme’1981: Stefan Themerson: ‘A chair of decency’1982: Renate Rubinstein: ‘Links en rechts in de politiek en in het leven’1983: Robert Darnton: ‘The Meaning of Mother Goose’1984: Harry Mulisch: ‘Het Ene’1985: Michael Howard: ‘1945: end of an era?’1986: Huib Drion: ‘Eliteproblemen’1987: George Steiner: ‘Through a Glass Darkly’1988: Peter Schat: ‘Adem, een vergelijking’1989: Susan Sontag: ‘Traditions of the New or: Must We Be Modern?’1990: Gerrit Komrij: ‘Over de noodzaak van tuinieren’1991: Joseph Brodsky: ‘In praise of Clio’1992: E. de Jongh: ‘Kunst en het vruchtbare misverstand’1993: Christian Graf von Krockow: ‘Schwierige Nähe zur Geschichte undZukunft der Deutsch- Niederländischen Beziehungen’1994: Arie Th. van Deursen: ‘Huizinga en de geest der eeuw’1995: Nadine Gordimer: ‘Our Century’1996: Henk L.Wesseling: ‘Zoekt prof. Huizinga eigenlijk niet zichzelf? Huizingaen de geest van de jaren dertig’1997: Richard Holmes: ‘Biography and death’1998: Louise O. Fresco: ‘Schaduwdenkers en lichtzoekers’1999: Jorge Semprún: ‘Einde van de eeuw, begin van een millennium’2000: Ian Buruma: ‘De neoromantiek van schrijvers in exil’2001:WendyDoniger: ‘HomoLudens andGallowsHumor. About the Holocaustand Terrorism’2002: Benno Barnard: ‘Tegen de draad van de tijd: over de ware aard vanEuropa’


140

2003: Abram de Swaan: ‘Moord en staat’2004: Dame Antonia Byatt: ‘From soul to heart to psyche to personality’2005: Elmer Schönberger: ‘Het grote luisteren’2006: Carlos Fuentes: ‘The Two Traditions: La Mancha and Waterloo’2007: Tijs Goldschmidt: ‘Doen alsof je doet alsof’2008: Christopher Bayly: ‘The age of revolution in the wider world, 1780-1830,and its heritage’2009: Marita Mathijsen: ‘Historische sensatiezucht: over de moraal van degeschiedenis’


141

Ip lezing

Thema: omgaan met informatie

Genoemd naar

Informatie Professional, tijdschrift voor informatiewerkers, dat de lezingenorganiseert.

Doelstelling

Informatie Professional wil zijn lezers inspireren en informeren over actueleonderwerpen die met het werk te maken hebben.

Organisatie

Informatie Professional. Dat organiseert de lezingen sinds 2009.

Contact

Informatie ProfessionalHerengracht 4161017 BZ Amsterdamtelefoon: 020-4276583e-mail: [email protected]: www.informatieprofessional.nl

Sprekers

2009: Henk Blanken: ‘Google moet onder de Mediawet’, Lee Shaker:‘Information Integrity in the Digital Age’, Jeroen van de Wiel: ‘Privacy enGoogle’, Lee Bryant: ‘Social networks as information filters’


142

Aletta Jacobs lezing

Thema: vrouwenemancipatie

Genoemd naar

Aletta Jacobs (1854-1929), arts. Werd als eerste vrouwelijke student toegelaten totde universiteit. Studeerde geneeskunde en promoveerde op 8 maart 1879 ophersenonderzoek. De bijgevoegde stellingen gaven al blijk van haar aandacht voorde positie van vrouwen in de gezondheidszorg. Aletta Jacobs zette zich tijdens haarhele werkzame leven op vele manieren in voor de verbetering van de levens- enarbeidsomstandigheden van vrouwen.

Doelstelling

Eerbetoon aan de persoon en het werk van Aletta Jacobs.Inhoudelijk wordt er aandacht besteed aan het leven en werk van vrouwen.

Organisatie

Sinds 1982 organiseert StudiumGenerale van de Rijksuniversiteit Groningen jaarlijksde Aletta Jacobs Lezing. De lezing heeft plaats rond 8 maart, InternationaleVrouwendag.

Contact

Studium Generale GroningenOude Boteringestraat 13Groningentelefoon: 050-3635460e-mail: [email protected]: studium.hosting.rug.nl/2009_Activiteiten/aletta.htm

Sprekers

2001: prof. dr. Henriëtte Maassen van den Brink, hoogleraar


143

scholing, arbeidsmarkt en economische ontwikkeling: ‘Stress, burn-out enWAO.De prijs van emancipatie?’2002: prof. dr. Agneta Fischer: ‘Vrouwen in topfuncties. De bedrijfscultuur(m/v) als cruciale factor’2003: prof. dr. Gloria Wekker: ‘Zwart en wit feminisme. Vrouwen en demulticulturele samenleving’, coreferent: Farah Karimi2004: Cisca Dresselhuys: ‘Beeldvorming van vrouwen’, coreferent prof. dr.Liesbet van Zoonen: ‘Celebrity-cultuur en vrouwelijke politici’2005: dr. Kaouthar Darmoni: ‘Laatje lichaam spreken. Vrouwen naar de top’,coreferent: Tineke Lodders2006: Karin Spaink: ‘De verleiding van de openbaarheid’, coreferent: dr. JokeHermes2007: Karina Schaapman: ‘Hoerenlopen is niet normaal. Twijfels bij een liberaalprostitutiebeleid’, coreferent: mr. Marjan Wijers2008: drs. Heleen Mees: ‘Vrouwen moeten aan het werk. De illusie van hetkeuzefeminisme’, coreferent: dr. Rutger Claassen2009: drs. Naema Tahir: ‘De emancipatoire sensualiteit van demoslima’, reactiesvan prof. dr. Elsbeth Etty en Larissa Pans


144

Kattenbroek-lezing

Thema: architectuur, stedenbouw en wonen

Genoemd naar

Kattenbroek, een woonwijk in Amersfoort, die wordt gezien als ‘voorbeeldwijk vanvernieuwende stedenbouw’.

Doelstelling

Architectuur, stedenbouw en wonen bij een breed publiek onder de aandacht brengen.

Organisatie

Het Architectuurcentrum Amersfoort. Dat organiseert de lezing sinds 2000 om hetjaar. Voor de Kattenbroek-lezing werkt het Architectuurcentrum Amersfoort samenmet dagblad AD Amersfoortse Courant. Zij worden ondersteund door de stichtingAmersfoort Prominent op de Kaart en Kuiper Compagnons.

Contact

Architectuurcentrum AmersfoortRobert RoosPostbus 6993800 AR Amersfoorttelefoon: 033-4225030

Sprekers

2000: AshokBhalotra, Indiase architect en stedenbouwkundige: geen titel bekend2002: Midas Dekkers, bioloog: geen titel bekend2004: Kader Abdolah, schrijver: geen titel bekend2006: Thomas von der Dunk, cultuurcriticus: geen titel bekend2008: Jacobine Geel, theoloog en filosoof: ‘Het huis dat al oud is maar nieuw’


145

Frans Kellendonk lezing

Thema: het werk van Frans Kellendonk

Genoemd naar

Frans Kellendonk (1951-1990), Nederlands schrijver en vertaler. Zijn beroemdsteboek is de romanMystiek lichaam (1986).

Doelstelling

De literaire lezingen worden gehouden ter nagedachtenis aan Frans Kellendonk.

Organisatie

De gemeente Nijmegen, geboortestad van Frans Kellendonk, en de RadboudUniversiteit Nijmegen, waar hij studeerde en promoveerde. De lezingwordt gehoudensinds 1993.

Contact

Faculteit der Letteren, Radboud Universiteit Nijmegentelefoon: 024-3616161website: franskellendonk.nl/kellendonklezing

Sprekers

1993: Patricia De Martelaere: ‘Om niets te zeggen. Of: de nieuwe kleren vande keizer’1994: Jacq Vogelaar: ‘Tegen de klok of met de muziek mee. Schrijven tegende actualiteit’1995: Willem Jan Otten: ‘Sprong of val?’1996: Nelleke Noordervliet: ‘Hoe wij 's morgens de dingen groeten’1997: Gerrit Krol: ‘De lof van het onechte’1998: Oek de Jong: ‘Zijn muze was een harpij. Over het wereldbeeld van W.F.Hermans’1999: Marcel Möring: ‘Naakt en namaak in de literatuur’


146

2000: Herman Franke: ‘De ironie van de romantiek’2001: geen lezing2002: Kees Fens: ‘Het licht in de schaduw’2003: Bas Heijne: ‘Naar een nieuwe kunst’2004: Hans Maarten van den Brink: ‘Waarlijk spijs en drank’2005: Thomas Rosenboom: ‘Denkend aan Holland’2006: Joost Zwagerman: ‘Tegen de literaire quarantaine’2007: Arnon Grunberg: ‘Over joodse en andere paranoia’2008: Désanne van Brederode: ‘Tweemaal mijn halve beste helft’2009: Freek de Jonge: ‘Komt u volgend jaar maar terug’


147

Ketelaar-lezing

Thema: archieven

Genoemd naar

Eric Ketelaar (1944), Algemeen Rijksarchivaris (1989-1997) en hoogleraararchiefwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. Ketelaar heeft veel gedaanvoor de modernisering, professionalisering en versterking van het Nederlandsarchiefwezen

Doelstelling

Bekendheid geven aan onderwerpen uit de sfeer van archieven in relatie met demaatschappij, en de dialoog stimuleren tussen het archiefwezen en de maatschappij.

Organisatie

Het Nationaal Archief en de Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland(KVAN). Zij organiseren jaarlijks een lezing in sociëteit De Witte in Den Haag. HetNationaal Archief heeft de Ketelaar-lezing in 2002 ingesteld bij het vertrek van prof.dr. Eric Ketelaar bij de Rijksarchiefdienst.

Contact

Nationaal ArchiefPrins Willem Alexanderhof 202595 BE Den HaagPostbus 905202509 LM Den Haagtelefoon: 070-3315400

Sprekers

2003: prof. dr. Gerard W.J. Rooijakkers, hoogleraar Nederlandse etnologie:‘Rituele depots. De droesem van het leven’


148

2004: prof. dr. Peter Burke, hoogleraar cultuurgeschiedenis: ‘Palimpsests.Reflections on the re-employment of records’2005: prof. drs. Paul Scheffer, hoogleraar grootstedelijke problematiek enpublicist: ‘Het verleden vergt onderhoud’2006: prof. dr. Susan Legêne, hoofdmuseale zaken, Tropenmuseum,Amsterdam:‘Laten we dus de herinnering herstellen. Autoriteit en collectieve constructiesvan het eigene’2007: prof. dr. Auke van der Woud, hoogleraar architectuur enstedenbouwgeschiedenis: ‘De blanke top der duinen. Mooi Nederland en zijnhistorie’2008: prof. dr. Richard Thomas, UK Information Commissioner: ‘Openbaarheiden privacybescherming in het Verenigd Koninkrijk’2009:Martin Berendse, directeur Nationaal Archief: ‘Het archief als open source.Over het recht op informatie, openbaarheid van bestuur en digitaletoegankelijkheid’


149

KIM-college

Thema: kwaliteit van de journalistiek

Genoemd naar

KIM, Katholiek Instituut voor Massamedia. De lezing heettte tot 2004Schlichting-college, naar prof. mr. L.G.A. Schlichting (1889-1968), hoofdredacteurvan dagblad De Tijd en later de eerste hoogleraar communicatiewetenschappen aande universiteit van Nijmegen.

Doelstelling

Het uitlichten van thema's rond levensbeschouwing en de kwaliteit van dejournalistieke praktijk. Het openbare college is bedoeld voor een brede groepbelangstellenden.

Organisatie

KIM, forum voor reflectie op journalistiek en media. Het college wordt jaarlijks injanuari gegeven.

Contact

KIM (Katholiek Instituut voor Massamedia)Postbus 256573 ZG Beek Ubbergen (Gld)telefoon: 06-11001290e-mail: [email protected]: www.kimforum.nl

Sprekers

2000: Winnie Sorgdrager, oud-minister van Justitie: ‘De macht van het beeld.Over de invloed van de media en de controle daarop’2001: kardinaal Godfried Danneels: ‘De bisschop en de media in de 21ste eeuw’2002: Bram Peper, oud-burgemeester van Rotterdam en oud-


150

minister van Binnenlandse Zaken: ‘Over klefheid en lafheid.Waarheidsvinding,personalisme en consumentisme’2003: Hans Laroes, hoofdredacteur NOS Journaal, en Folkert Jensma,oud-hoofdredacteurNRCHandelsblad: ‘Zelfreflectie en zelfkritiek in de media’2004: Jan Greven, oud-hoofdredacteur Trouw: ‘Een kwestie van kwaliteit. Essayen debat’2005: Wim van de Donk, commissaris van de Koningin van Noord-Brabant,en Christina von Wackerbarth, oud-CEO Sanoma: ‘Identiteit en kwaliteit vande publieke omroep’2006: Thom de Graaf, oud-minister van Bestuurlijke Vernieuwing enKoninkrijksrelaties en burgemeester van Nijmegen, en Pieter Broertjes,hoofdredacteur de Volkskrant: ‘Politiek en mediamacht’2007: Dato Steenhuis, ex-procureur-generaal, en Folkert Jensma,oud-hoofdredacteur NRC Handelsblad: ‘16 Miljoen aanklagers’2008: Emile Lohman, voorzitter raad van bestuur UniversitairMedisch CentrumSt Radboud Nijmegen, en Evelien Tonkens, hoogleraar actief burgerschap,Universiteit van Amsterdam, en columnist de Volkskrant: ‘De dokter in hetnieuws. Over media en gezondheidszorg’2009: Nick Davies, journalist The Guardian en auteur van Flat Earth News, enprof. dr. Marcel Broersma, hoogleraar journalistieke cultuur en media RUGroningen: ‘Journalistiek in diskrediet?’


151

Martin Luther King jr. lezing

Thema: nieuwe wegen voor integratie

Genoemd naar

Martin Luther King jr. (1929-1968), Amerikaanse dominee, politiek leider enprominent voorman van de burgerrechtenbeweging. Die richtte zich in de VerenigdeStaten vooral op de afschaffing van de rassenscheiding en gelijke rechten voor dezwarte bevolking. King werd beroemd door zijn geweldloze verzet, zoals hetboycotten van stadsbussen die blanken bevoordeelden. Tijdens een toespraak in 1963sprak hij de legendarische woorden ‘I have a dream’.Die droom was het vreedzaamen gelijkwaardig samenleven van blank en zwart. King werd doodgeschoten op 4april 1968 terwijl hij op het balkon van een hotel stond.

Doelstelling

Het gedachtengoed van Martin Luther King verbinden met de actueleintegratieproblematiek.

Organisatie

VU-Podium, onderdeel van de Vrije Universiteit Amsterdam, en De Boskant, eenkatholiek spiritueel centrum in Den Haag. De Martin Luther King jr. Lezing heeftsinds 2008 jaarlijks plaats op 4 april, de dag waarop King werd vermoord, en wordtafwisselend in Amsterdam en in Den Haag gehouden.

Contact

De BoskantTh. WieremaKorte Koediefstraat 252511 CE Den Haagtelefoon: 070-3614180 of 06-20228973e-mail: [email protected]


152

website: www.vupodium.nl/terugblik/166/martin_luther_ king_jr_lezing.html

Sprekers

2008: prof. dr. James Kennedy, hoogleraar Nederlandse geschiedenis,Universiteit van Amsterdam: ‘Veertig jaar na de dood van M.L. King jr. Eenbalans’2009: Paul Scheffer, essayist: ‘Een emancipatie zonder einde. Martin LutherKing en wij’


153

KNAG-lezing

Thema: geografie

Genoemd naar

Het KNAG, het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap, een verenigingvoor geografen en anderen die zich betrokken voelen bij het vak aardrijkskunde.

Doelstelling

Geografische kennis overdragen op een breder publiek en het belang van geografischekennis laten zien.

Organisatie

KNAG. Het genootschap, opgericht op 2 maart 1873, organiseert al vanaf het beginlezingen. Maar het is niet bekend wanneer de eerste lezing is gehouden die naar hetKNAG is genoemd.

Contact

Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig GenootschapEelko PostmaPostbus 801233508 TC Utrechttelefoon: 030-2534056e-mail: [email protected]: www.knag.nl

Sprekers

2000: Louk de la Rive Box, hoogleraar geografie, en Peter Ballantyne,ict-specialist: ‘Nieuwe grenzen door internet’2001:Manuel Castells, hoogleraar sociologie en stedelijke en regionale planning:‘Local and global: cities in the network society’2002: Paul van den Brink, archivaris KNAG: ‘Onbekende schatten. Zwerftochtdoor de verborgen collecties’


154

2003: Roel van der Veen, schrijver en beleidsmedewerker ministerie vanBuitenlandse Zaken: ‘Wat is er mis met Afrika?’2004: Leo Paul, Oost-Europadeskundige: ‘Oost-Europa in de Europese Unie.Van gegijzeld avondland naar gekoloniseerde achtertuin?’2005: Jan Werner, conservator collectie kaarten en atlassen in de bibliotheekvan de Universiteit van Amsterdam, en Henk Scholten, hoogleraargeo-informatie: ‘Opmerkelijke stukken uit de collectie van het KNAG’2006: Rob van der Vaart, hoogleraar sociale geografie: ‘De canon vanNederland’2007: Joop van der Schee, hoogleraar onderwijsgeografie: ‘Klimaatveranderingin de klas’2008: Ton Dietz, hoogleraar sociale geografie: ‘Van natuurlandschap totrisicomaatschappij’2009: Gert-Jan Hospers, hoogleraar city- en regiomarketing in Europa: ‘Senseof place: wat citymarketeers van geografen kunnen leren’


155

Kohnstammlezing

Thema: onderwijs en opvoeding

Genoemd naar

Philip Abraham Kohnstamm (1875-1951), natuurkundige, filosoof en grondleggervan de Nederlandse academische pedagogiek en onderwijskunde. Zijn bekendsteboek is Persoonlijkheid in wording (1929).

Doelstelling

Een betrekkelijke buitenstaander een lezing op het gebied van onderwijs en opvoedinglaten houden. De lezing sluit aan op het werk van Kohnstamm. Het onderwerp ligtop het grensvlak van het maatschappelijk debat, wetenschappelijk onderzoek en depraktijk van onderwijs en opvoeding.

Organisatie

Het SamenwerkingsverbandOnderwijs en OpvoedingAmsterdam (voorheenAIOO),een verband van educatieve onderwijs- en onderzoeksorganisaties binnen deHogeschool van Amsterdam, de Universiteit van Amsterdam en de Vrije UniversiteitAmsterdam. De Kohnstammlezing wordt georganiseerd sinds 2000 en heeft jaarlijksplaats in maart.

Contact

Universiteit van AmsterdamFaculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen, afdeling Pedagogieken OnderwijskundeJanneke Abentelefoon: 020-5251559e-mail: [email protected]: www.kohnstamminstituut.uva.nl

Sprekers

2000: Dolph Kohnstamm, psycholoog, publicist: ‘Hulp


156

speciaal aan leerlingen met goede werklust. Rechtvaardiging van eenproefneming binnen het Amsterdamse onderwijsachterstandenbeleid’2001: Kees Schuyt, hoogleraar sociologie: ‘Het onderbroken ritme. Opvoeding,onderwijs en sociale cohesie in een gefragmenteerde samenleving’2002: Kees Fens, literatuurcriticus: ‘Na 65 jaar. De opleiding tot autodidact’2003: Piet de Rooy, historicus: ‘Verstrikt in cijfers en anekdotes. Onderwijs enburgerlijk ideaal in de negentiende en twintigste eeuw’2004: Henriëtte Maassen van den Brink, hoogleraar economie: ‘De maat derdingen’2005: Paul Schnabel, directeur Sociaal en Cultureel Planbureau: ‘De Jeugdzorgvan tegenwoordig’2006: Vincent Icke, hoogleraar theoretische sterrenkunde: ‘Donkere materie:ons kind en het heelal’2007: Frits van Oostrom, hoogleraar historische letterkunde: ‘Een zaak vanalleman. Over de canon, schoolboeken, docenten en algemene ontwikkeling’2008: PieterWinsemius, lidWetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid:‘Niemand houdt van ze...: over schooluitval’2009: Frank Furedi, hoogleraar sociologie, universiteit van Kent: ‘Het spoorbijster: hoe vorming het onderwijs beheersen gaat’


157

Anton de Kom-lezing

Thema: discriminatie en intolerantie

Genoemd naar

Anton de Kom (1898-1945), Surinaamse schrijver. Kwam op voor zijn Surinaamselandgenoten tijdens de koloniale periode en was verzetsstrijder in de TweedeWereldoorlog.Hij overleed in het Duitse kamp Sandbostel (bij Neuengamme). Zijn bekendste

boek isWij slaven van Suriname.

Doelstelling

Discriminatie aan de kaak stellen en een bijdrage leveren aan het maatschappelijkedebat.

Organisatie

Art. 1, landelijke vereniging ter voorkoming en bestrijding van discriminatie, en hetVerzetsmuseum Amsterdam organiseren sinds 2000 de lezingen jaarlijks inAmsterdam.Voorheen heette deze voordracht LBR-lezing, naar het Landelijk Bureau ter

bestrijding van Rassendiscriminatie.Toen het LBR in 2007 zijn naam veranderde in Art. 1 heeft ook de lezing een

nieuwe naam gekregen: Anton de Komlezing.

Contact

Art.1Schaatsbaan 513013 AR Rotterdamtelefoon: 010-2010201e-mail: [email protected]: www.art1.nl

Sprekers


2000: mr. Winnie Sorgdrager, Nederlandse vertegenwoordiger in EuropeanCommission against Racism


158

and Intolerance: ‘Antiracisme in Europa: kansen en valkuilen’2001: Tahar Ben Jelloun, Frans-Marokkaanse schrijver: ‘Apprendre à vivreensemble. Leren samenleven’2002: dr. Clarence Lusane, Amerikaanse journalist en politicoloog: ‘Hitler'sBlack Victims’2003:MohamedAchahboun en dr. HermanObdeijn: ‘Marokkanen in de TweedeWereldoorlog’2004: prof. dr. Gert Oostindie: ‘Gebonden bevrijders: Surinaamse enAntilliaansemilitairen, de Tweede Wereldoorlog en het kolonialisme’2005: forum en discussie met meerdere gasten, inleiding dr. Rudi Leiprecht:‘Integratie, Duitsland als gidsland?’2006: dr. Klaus Müller: ‘Wie kan ik nog vertrouwen? Homoseksueel innazi-Duitsland en bezet Nederland’2007: Peter Bergwerff, hoofdredacteur Nederlands Dagblad: ‘Vrij om recht tedoen: (orthodox) geloof en homoseksualiteit’2008: mr. Gerard Spong: ‘Bedreigde vrijheid: van slaven, hoeren, homo's,haatzaaiers, terroristen en de Koran’


159

Abraham Kuyper lezing

Thema: maatschappelijk

Genoemd naar

Abraham Kuyper (1837-1920), theoloog, politicus en journalist. Kuyper heeft alspoliticus grote invloed gehad op de Nederlandse samenleving. Hij richtte deprotestantse Anti-Revolutionaire Partij (ARP) op (later opgegaan in het CDA) en deVrije Universiteit Amsterdam. Ook was hij minister-president en minister vanBinnenlandse Zaken.

Doelstelling

Het gedachtengoed van Kuyper levend houden en dit vertalen naar deze tijd.

Organisatie

De StichtingMonument Dr. AbrahamKuyper. Zij organiseert jaarlijks op 29 oktober,Kuypers geboortedag, een lezing inMaassluis, de plaats waar hij is geboren. In 2009is de eerste Abraham Kuyper lezing gehouden.

Contact

L.D. Wesenhagen-KastelijnDr. Albert Schweitzerdreef 2413146 AP Maassluise-mail: [email protected]: www.stichtingmonumentabrahamkuyper.nl

Sprekers

2009: prof. dr. George Harinck, directeur Historisch Documentatiecentrum enhoogleraar geschiedenis aan de Vrije Universiteit, Amsterdam: ‘Kuyper alsmedevormgever van de samenleving’


160

Van Lanschot lecture

Thema: economie

Genoemd naar

Van Lanschot Bankiers, de organisator van de lezingen.

Doelstelling

Beleidsmakers, ondernemers en vertegenwoordigers uit de financiële en academischewereld stimuleren na te denken over actuele internationale economischeontwikkelingen.

Organisatie

Van Lanschot Bankiers en de Universiteit van Tilburg. Zij organiseren de lezingjaarlijks sinds 2006.

Contact

Van Lanschot BankiersE. te Braketelefoon: 073-5483026e-mail: [email protected]:www.vanlanschot.nl/vanlanschot/over-van-lanschot/sponsoring/van-lanschot-lecture.html

Sprekers

2006: prof. dr. Olivier Blanchard: ‘Is There a Workable European Social andEconomic Model?’2007: prof. dr. Martin Feldstein: ‘The Future of US-Europe Cooperation’2008: prof. dr. BenjaminM. Friedman: ‘TheMoral Conséquences of EconomieGrowth’2009: prof. dr. Robert C. Merton, winnaar Nobelprijs voor Economie in 1997:‘On the Science of Finance in the Practice of Finance: Challenges andOpportunities from the Financial Crisis’


161

Von Laun lezing

Thema: rechtsfilosofie, geloof en politieke theorie

Genoemd naar

Rudolf von Laun (1882-1975), Oostenrijks rechtsgeleerde.Hoogleraar constitutioneel en internationaal recht aan de universiteit van Hamburg,

waarvan hij later ook rector magnificus werd. Als juridisch adviseur van deOostenrijkse keizer Karel I was hij aanwezig bij de bekrachtiging van een van devredesverdragen na de Eerste Wereldoorlog. Toen realiseerde hij zich dat recht enmacht vaak op gespannen voet staan en dit wekte zijn belangstelling voor demetafysische aspecten van het recht. Hij was een leermeester van Claus von Amsberg(1926-2002).

Doelstelling

Markering van de oprichting van het Rudolf von Laun Instituut voor ToegepasteMetafysica, tegenwoordig onderzoeksinstituut voor politieke theorie en rechtsfilosofievan de Geert Grote Universiteit (GGU) te Deventer.

Organisatie

Het Rudolf von Laun Instituut. Dat organiseert de lezingen jaarlijks sinds 2002. Delezingen werden aanvankelijk gehouden op 3 november, de dag van de opening in1995 van het Instituut door dr. Otto von Laun, zoon van de naamgever, te Leeuwarden.Sinds de verhuizing in 2006 van het Instituut naar Deventer hebben de lezingen plaatsop 16 februari, de dies natalis (de dag dat de akte passeerde) van het Rudolf vonLaun Instituut. Elke lezing wordt uitgegeven in de reeks Launiana Minora van deDeventer Universitaire Pers.

Contact

Dr. Jeroen D.J. Buve, directeur GGU-Von Laun Instituuttelefoon: 0570-600134


162

e-mail: [email protected]: www.geertgrote-univ.nl/von%20launlezing.html

Sprekers

2002: prof. dr. Frank R. Ankersmit: ‘Tegen de waarheid in de politiek’2003: prof. dr. Bart A.G.M. Tromp: ‘Neergang van de democratie?’2004: mr. Sybrand van Haersma Buma, CDA-lid Tweede Kamer: ‘Over hettoetsen van wetten aan de Grondwet. Een blik op de kern van de democratie’2005: prof dr. S.W. Couwenberg: ‘Politieke filosofie en westerse democratie’2006: geen lezing2007: prof. dr. mr. Damiaan H.M. Meuwissen: ‘Hegel en de vrijheid in Europa’2008: dr. Jeroen D.J. Buve: ‘De dubbele waarheid van de Geert GroteUniversiteit’2009: prof. dr. J.M.M. de Valk en drs. H. Th. M. Pieper: ‘Kerk en staat. Vroegeren nu’


163

Laurenslezing

Thema: medische filosofie

Genoemd naar

De grote of Sint-Laurenskerk in Rotterdam, waar de lezingen worden gegeven.

Doelstelling

Wat gebeurt er als je een biowetenschapper en een filosoof met publiek laatdiscussiëren over een maatschappelijk relevant thema? Die vraag was in 2002aanleiding de Laurenslezing op te zetten.

Organisatie

Vertegenwoordigers van de Faculteit der Wijsbegeerte van de Erasmus UniversiteitRotterdam en van het cluster medische genetica van het Erasmus Medisch Centrum.

Contact

Erasmus Universiteit, Faculteit der WijsbegeertePostbus 17383000 DR Rotterdamtelefoon: 010-4081111

Sprekers

2002: Jan Hoeijmakers, geneticus, en Awee Prins, filosoof: ‘Ritme en tijd’2002: Jos deMul, filosoof, en Frank Grosveld, celbioloog: ‘Toeval of ontwerp?’2003: Dies Meijer, bioloog, en Heleen Pott, filosoof: ‘Het maakbare lichaam’2003: Chris de Zeeuw, neurowetenschapper, en Gertjan Lokhorst, neurofilosoof:‘Bewustzijn: geest of stof?’2004: Peter van der Spek, bio-informaticus, en Jos de Mul, filosoof: ‘Het lezenvan het boek der natuur’


164

2004: Niels Galjart, celbioloog, en Stephan van Erp, filosoof en theoloog: ‘Zienis weten’2006: Frank Grasveld, celbioloog, en Han Somsen, jurist: ‘Van democratie naargenocratie?’2008: Oscar Kuipers, moleculair geneticus, en Rinie van Est, trendcatcherRathenau Instituut: ‘Sleutelen aan de bouwstenen van het leven’2008: Raymond Corbey, filosoof en antropoloog, Ype Elgersma, moleculairneurobioloog, Martje Fentener van Vlissingen, directeur ErasmusDierexperimenteel Centrum, en Niko Koffeman, Eerste Kamerlid Partij voorde Dieren: ‘Op de grens: proefdieren in de wetenschap’


165

Van der Leeuw-lezing

Thema: cultuur en wetenschap

Genoemd naar

Prof. dr. Gerardus van der Leeuw (1890-1950), theoloog, godsdiensthistoricus engroot liefhebber en kenner van kunst en cultuur. Van der Leeuw was hoogleraar aan,en korte tijd rector magnificus van de Groningse universiteit. In 1945werd hij ministervan Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen in het eerste naoorlogse kabinet (vanminister-president Schermerhorn).

Doelstelling

Het bevorderen van het culturele leven in de stad en de provincie Groningen, en hetuitwisselen van culturele en wetenschappelijke contacten tussen Groningen en anderedelen van Nederland.

Organisatie

De Stichting Van der Leeuw-lezing. De stichting is een samenwerkingsverband vandagblad de Volkskrant, de gemeente en de provincie Groningen, de RijksuniversiteitGroningen en de Stichting Martinikerk Groningen. De Van der Leeuw-lezing heeftsinds 1983 jaarlijks plaats in de Martinikerk. Een internationaal bekendewetenschapper en/ of schrijver en een Nederlandse coreferent spreken over eenrelevant thema.

Contact

Stichting Van der Leeuw-lezingPostbus 729700 AB Groningenwebsite: www.vanderleeuwlezing.nl

Sprekers


166

1983: Barbara W. Tuchman en Bart Tromp: ‘An Inquiry into the Persistence ofFolly in Government’1984: Leszek Kolakowski en Jan Sperna Weiland: ‘Illusions ofdemythologisation’1985: Peter Gay en Hella S. Haasse: ‘Psycho-analysis in History’1986: Iris Murdoch en Joop Doorman: ‘How to prove the existence of God.Some reflections on the ontological proof’1987: Amos Oz en Joop den Uyl: ‘The Eyes of the Lord. Hebrew Literature:the Letter and the Spirit’1988: Ralf Dahrendorf en André Köbben: ‘Citizenship. The New Problem’1989: Simon Schama en Ernst H. Kossmann: ‘Noah's Ark or The UnripeNectarine? Visions of the Netherlands in the 19th Century’1990: György Konrád en Hans van Mierlo: ‘The pleasure and discomfort of apolitical rebirth’1991: Eduardo Galeano en Aad Nuis: ‘To be like them’1992: HansMagnus Enzensberger en CeesNooteboom: ‘DieGrosseWanderung’1993: Ian Buruma en Rudy Kousbroek: ‘De boom van Herder’1994: André Brink en Adriaan van Dis: ‘The changing function of the writerin the new South Africa’1995: Carlos Fuentes en Rudolf van Zantwijk: ‘Literature and History: The Epicof the Conquest of Mexico’1996: Ismail Kadare en Kees Fens: ‘Littérature devant le troisième millénaire’1997: Ben Okri en Anil Ramdas, ingeleid door Lolle Nauta: ‘Amongst the SilentStones. A Moment in Timelessness’1998: Jonathan I. Israel en Nelleke Noordervliet: ‘The Enlightenment, the Dutchand the Future of History’1999: Annie Proulx en JanDonkers: ‘DangerousGround: Landscape inAmericanFiction’


167

2000: Daniel Cohn-Bendit en Stephan Sanders: ‘Quo vadis, Europa?’2001: Isabel Allende en Barber van de Pol: ‘The storyteller is someone else’2002: IanMcEwan en DouweDraaisma: ‘Literature, science and human nature’2003: Tom Lanoye en Marjolijn Februari: ‘Beschadigde beelden. Schrijven inhet rijk van de iconodulen’2004: Noreena Hertz en Luuk van Middelaar: ‘IOU. How we can end thedeveloping world's debt crisis once and for all’2005: Amitav Ghosh en Tijs Goldschmidt: ‘Wild fictions. Narratives of natureand the politics of forests’2006: Antjie Krog en Lieve Joris: ‘“I speak, holding up your heart...”Cosmopolitanism, Forgiveness and Leaning towards Africa’2007: Seymour M. Hersh, Kader Abdolah en Joris Luyendijk: ‘A Reporter'sReport on Washington’2008: Karen Armstrong: ‘Religie en de gouden regel’, coreferent: AbdelkaderBenali: ‘Het punt van alle tijd en plaats’2009: Alain de Botton: ‘Business and philosophy’, coreferent:WillemVermeend:‘De wij-economie’


168

Van Lier lezing

Thema: Caribische cultuur en geschiedenis

Genoemd naar

Rudolf Asueer Jacob (Rudie) van Lier (1914-1987), vooraanstaand Surinaamshistoricus, niet-westers socioloog, dichter en schrijver. Hij studeerde in Leiden (onderanderen bij Johan Huizinga), Parijs en Chicago en raakte begin jaren dertig betrokkenbij het literaire tijdschrift Forum. In deze periode werd hij in Nederland bekend alsdichter en literator. Later manifesteerde hij zich vooral als wetenschapper.

Doelstelling

De Caribische cultuur en geschiedenis bij een breed publiek onder de aandachtbrengen.

Organisatie

Dewerkgroep Caribische letteren van deMaatschappij der Nederlandse Letterkundeen het Instituut voor Geschiedenis van de Universiteit Leiden. Zij organiseren delezingen jaarlijks sinds 2008.

Contact

Universiteit Leiden, Instituut voor Geschiedenis dr. P.J.J. Meele-mail: [email protected]: www.hum.leiden.edu/history/vanlierlezing

Sprekers

2008: prof. dr. Ruben Gowricharn, hoogleraar sociale cohesie en transnationalevraagstukken, Universiteit van Tilburg: ‘De pluralisering van Suriname’


169

Lof der geneeskunst(Erasmus MC-lezing)

Thema: medische wetenschap en mensen

Genoemd naar

De Lof der zotheid, het bekendste werk van Erasmus, naar wie de organisator vande lezingen, het Erasmus MC (Medisch Centrum), is genoemd, en naar degeneeskunst, het onderwerp van de lezingen

Doelstelling

Een breder publiek in contact brengen met de medische wetenschap. Dezepubliekslezing is een van de manieren waarop het Erasmus MC uiting geeft aan zijnmaatschappelijke verantwoordelijkheid.

Organisatie

Het Erasmus MC organiseert jaarlijks de lezingen sinds 2006

Contact

Erasmus MCAfdeling CommunicatieBurg. 's Jacobsplein 513015 CA Rotterdamtelefoon: 010-7040704e-mail: [email protected]: www.erasmusmc.nl/lofdergeneeskunst

Sprekers

2006: geen thema. Tim Hunt, winnaar Nobelprijs Fysiologie, en onderzoekerImperial Cancer Research Fund, Verenigd Koninkrijk: ‘Modellen, moleculenen de mens’, prof. dr. Steven Lamberts, rector magnificus Erasmus UniversiteitRotterdam, hoogleraar interne geneeskunde


170

aan het Erasmus MC: ‘Gezondheid en ziekte in een ongelijke wereld’, prof.JohanMackenbach, hoofd afdelingMaatschappelijke Gezondheidszorg van hetErasmus MC: geen titels bekend2007: Thema: XXL, ethische en medische aspecten van obesitas. StephanO'Rahilly, hoofd afdeling stofwisselingsgeneeskunde van het Addenbrook'sziekenhuis, Cambridge, Verenigd Koninkrijk: ‘Mens en obesitas’, prof. dr. Inezde Beaufort, hoogleraar gezondheidsethiek, Erasmus MC: ‘Ethiek en obesitas’2008: Thema: Virussen vogelvrij. Is de dreiging te beteugelen? Prof. dr. AbOsterhaus, hoogleraar virologie, Erasmus MC: ‘Nieuwe virussen: een dreiginguit de dierenwereld!’, Prof. dr. Sir Roy Anderson, hoogleraar epidemiologie,Imperial College, Londen: ‘Understanding Epidemics: scientific advances inthe analysis and design of control measures’2009: Thema: Denken en doen, de hersenen vertaald. Chris de Zeeuw, hoogleraaren hoofd afdeling Neurowetenschappen van het ErasmusMC en projectdirecteurvan het Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen in Amsterdam, en JohnDonoghue, professor of Neuroscience and Engineering, Brown University,Providence, Verenigde Staten, en directeur van het Brown Insitute for BrainScience: geen titels bekend


171

Van der Lubbe-lezing

Thema: helden in hun tijdperk

Genoemd naar

Marinus van der Lubbe (1909-1934), communist en anarchist. De jonge Van derLubbe is de geschiedenis ingegaan als de man die op 27 februari 1933 in Berlijn hetgebouw van de Rijksdag, het Duitse parlement, in brand stak. Het was een daad vaneen eenling die in verzet kwam tegen het opkomende fascisme. Hij kreeg hiervoorde doodstraf.

Doelstelling

Eenzame helden centraal stellen. Wat bracht deze eenlingen tot hun daad? Waaromkozen ze voor hun eenzame verzet? Wat is de context van dat verzet en wat zijn deeffecten?

Organisatie

Het Utrechtse debatcentrum TUMULT organiseert sinds 2008 jaarlijks de lezingenrond 27 februari, de dag van de Rijksdagbrand. De organisatie probeert de lezingaan een bijzondere historische gebeurtenis te koppelen. In 2008 was dat deRijksdagbrand, die 75 jaar eerder plaatshad. In 2009 de fatwa tegen schrijver SalmanRushdie in 1989.

Contact

TUMULTDomplein 243512 JE Utrechttelefoon: 030-2332430e-mail: [email protected]: www.tumultdebat.nl

Sprekers

2008: Marjan Schwegman, directeur Nederlands Instituut


172

voor Oorlogsdocumentatie: ‘Van Marinus naar Harry Potter: waar zijn onzehelden?’2009: Peter Giesen, historicus en wetenschapsjournalist: ‘Van Salman naarGeert: wie zijn onze nieuwe helden?’


173

Kees Lunshof-lezing

Thema: relatie politiek en publiciteit

Genoemd naar

Kees Lunshof (1945-2007), adjunct-hoofdredacteur en politiek commentator vanDeTelegraaf.

Doelstelling

Een bijdrage leveren aan een open debatcultuur over de verhouding tussen politieken journalistiek. Kees Lunshof speelde hierin een belangrijke rol, onder meer alsvoorzitter van Internationaal PerscentrumNieuwspoort. Hij was een voorstander vaneen debat over de vraag welke rol mores spelen, en hoe publiciteit en politiek opelkaar inwerken.

Organisatie

De commissie voor democratie en debat van perscentrum Nieuwspoort organiseertde lezing sinds 2008. Herman van Gunsteren en Cox Habbema zijn door hetperscentrum aangesteld als rapporteurs politiek-publicitair complex. Ter gelegenheidvan de lezing in 2009 deden zij verslag van hun bevindingen van de wijze waaroppers en politiek opereren in Den Haag.

Contact

Internationaal Perscentrum NieuwspoortLange Poten 102511 CL Den HaagSecretaris commissie democratie en debatGert Jan Verhoogtelefoon: 06-52539897

Sprekers

2008: Arthur Docters van Leeuwen, eerder hoofd BinnenlandseVeiligheidsdiensten topman Autoriteit


174

Financiële Markten: ‘Populisme in politiek en journalistiek’2009: Gerdi A. Verbeet, voorzitter Tweede Kamer: ‘Media én politiekverantwoordelijk voor goed geïnformeerd electoraat’


175

Theo Lunsingh Scheurleer-lezing

Thema: interieur

Genoemd naar

Theo Lunsingh Scheurleer (1911-2002), eerste hoogleraar geschiedenis van dekunstnijverheid in Leiden. Zette het vakgebied van de interieurgeschiedenis inNederland op de kaart. Lunsingh Scheurleer was een verzamelaar en connaisseur,enwas van 1954 tot 1963 directeur van de afdeling beeldhouwkunst en kunstnijverheidin het Rijksmuseum in Amsterdam. Hij publiceerde in binnen- en buitenlandsevaktijdschriften, was betrokken bij belangrijke bronnenuitgaven en zette omvangrijkeprojecten op.

Doelstelling

Het denken stimuleren over interieurvormgeving in brede zin.

Organisatie

Stichting Het Nederlandse Interieur. Zij organiseert de lezingen sinds 2005 en streefternaar deze om het jaar plaats te laten hebben.

Contact

Stichting Het Nederlandse InterieurPostbus 155991001 NB Amsterdame-mail: [email protected]: www.shni.nl

Sprekers

2005: prof. Witold Rybczynski, Canadees-Amerikaans architect, historicus,publicist en hoogleraar aan de University of Pennsylvania, Philadelphia: ‘Style,taste and the modern interior’


176

2009: John Harris, Brits architectuurhistoricus en publicist: ‘Moving rooms.Seeking the origins of the period room: a global and a Dutch issue’


177

Machiavelli-lezing

Thema: overheidscommunicatie

Genoemd naar

Niccolò Machiavelli (1469-1527), Italiaans politicus, filosoof en geschiedschrijver.Auteur van onder meer Il Principe, vertaald als De Heerser of De Vorst. Hij gaat inop de vragen hoe verval en opkomst van staten tot stand komen en hoe staatsliedenstaten in stand kunnen houden.

Doelstelling

De uitwisseling bevorderen van denkbeelden over de communicatie tussen politiek,overheid en burgers.

Organisatie

De Stichting Machiavelli organiseert de lezingen jaarlijks. Hoofdactiviteit is dejaarlijkse toekenning van de Machiavelliprijs aan een persoon of organisatie die eenbijdrage heeft geleverd aan de communicatie tussen politiek, overheid en burger. Deprijsuitreiking valt samenmet de lezing. Die wordt gehouden door een gerenommeerdpersoon, die op kritische wijze actuele ontwikkelingen op het terrein van de publiekecommunicatie belicht.

Contact

Stichting MachiavelliDerde Oosterparkstraat 239-F1092 EA Amsterdamtelefoon: 06-18681164e-mail: [email protected]: www.stichtingmachivelli.nl

Sprekers

1989: prof. dr. M.P.C.M. van Schendelen: ‘Over public relations’


178

1990: drs. Hans S.J. Hillen: ‘Een kat in een vreemd pakhuis’1991: ir. N.G. Ketting: ‘Machiavelli verdeelt wel, maar heerst niet’1992: prof. dr. A. van der Meiden: ‘Propaganda, politieke marketing envoorlichting’1993: drs. Marcel P.A. van Dam: ‘Edelman, bedelman, dokter, pastoor, ze zijner allemaal vandoor’1994: mr. drs. Frits Bolkestein: ‘Machiavelli sprak geen Binnenhofbargoens’1995: mr. Herman D. Tjeenk Willink: ‘Overheidscommunicatie, element ofinstrument?’1996: drs. A.G. Jacobs: ‘Europa: doelstelling, doelgroep en boodschap tegelijk’1997: drs. Ad P.W. Melkert: ‘Over beeld en werkelijkheid van de politiek’1998: prof. drs. Ruud F.M. Lubbers: ‘Macht en deugd’1999: drs. Paul Rosenmöller: ‘De leiderschapsverleiding’2000: prof. dr. Paul A.H. Frissen: ‘De anarchistische republiek. Representatiein de informatiesamenleving’2001: mr. Benk Korthals: ‘Veiligheid: zorg voor overheid en burger’2002: prof. dr. Uri Rosenthal: ‘Het kan niet, het mag niet, we willen het, wedoen het’2003: Erik de Zwart: ‘Van Poldermodel tot merkenmodel’2004: John Lloyd: ‘The Power and the Story’2005: Peter Vandermeersch: ‘De tussen-n in paardebloem: Harry Potter inJurassic Parc’2006: Fons van Westerloo: ‘Van massamedium tot buurtomroep’2007: Ivo van Hove: ‘De kunst is een ontembaar wild dier’2008: Cisca Dresselhuys: ‘Vrouwen en macht, een paar apart’2009: prof. dr. Roel Coutinho: ‘Het gezag van de wetenschap in gedrang’


179

Nelson Mandelalezing

Thema: verdraagzaamheid, het samenleven van culturen, harmonie,vergevingsgezindheid

Genoemd naar

Nelson Mandela (1918), de eerste democratisch gekozen en tevens de eerste zwartepresident van Zuid-Afrika (1994-1999). Als voorman van de verboden partij ANC(Afrikaans Nationaal Congres), die streed voor gelijke rechten voor zwarten, werdde advocaat Mandela in 1964 verbannen naar het beruchte Robbeneiland. Hij zatdaar gevangen tot 1990 en groeide in die tijd uit tot symbool van deanti-apartheidsstrijd in Zuid-Afrika en elders. Op 11 februari 1990werd hij vrijgelaten.Mandela kreeg in 1993 de Nobelprijs voor de Vrede.

Doelstelling

Eerbetoon aan Nelson Mandela, verspreiding van zijn boodschap vanverdraagzaamheid en harmonie, en bekendheid geven aan het streven van deMandelaStichting een standbeeld voor Mandela op te richten in Den Haag.

Organisatie

DeMandela Stichting en de gemeente Den Haag. Zij organiseren sinds 2008 jaarlijksde lezing op 11 februari, de dag waarop Mandela in 1990 werd vrijgelaten uit degevangenis.

Contact

Mandela StichtingMarko Fehrestelefoon: 06-54697154e-mail: [email protected]: www.mandelastichting.nl


180

Sprekers

2008: Johnny de Lange, minister van Justitie van Zuid-Afrika, en Ernst HirschBallin, minister van Justitie: geen titel bekend2009: Ruud Lubbers, oud-premier, en Jozias van Aartsen, burgemeester vanDen Haag: ‘Het gedachtengoed van NelsonMandela in relatie tot recht en vrede,en Den Haag als legal capital of the world’


181

Mandeville-lezing

Thema: actuele problematiek

Genoemd naar

Bernard Mandeville (1670-1733), Brits sociaal denker van Hollandse afkomst.Groeide op in Rotterdam, promoveerde in Leiden en verhuisde niet lang daarna naarLonden.Vermaard om zijn vaak satirische teksten over maatschappelijke verschijnselen,

zoals in zijn bekendste werk The fable of the bees.

Doelstelling

Waardering tonen voor personen uit binnen- of buitenland die zich maatschappelijkzeer verdienstelijk hebben gemaakt, en een breed publiek kennis laten maken metde opvattingen van de spreker. De Mandeville-onderscheiding, die bestaat uit eenpenning en een oorkonde, is het maatschappelijk equivalent van het eredoctoraat,dat de universiteit alleen toekent op grond van grote wetenschappelijke verdiensten.

Organisatie

De Stichting Bernard Mandeville, die de lezingen organiseert, is in 1988 opgerichtop initiatief van de Erasmus Universiteit Rotterdam en het Rotterdamse bedrijfsleven.Tegenwoordig is ook de Vereniging Trustfonds EUR bij de organisatie betrokken.

Contact

Erasmus Universiteit RotterdamJ. Ender, secretariaat rector magnificus,telefoon: 010-4081753G.W.R. Lugtenberg, afdeling marketing & communicatietelefoon: 010-4081775website: www.eur.nl/mandeville


182

Sprekers

1989: mr. Frans H.J.J. Andriessen: ‘Normbesef in de Nederlandse politiek’1990: Jhr. mr. F.O.J. Sickinghe: ‘De ondernemer: revolutionair en strateeg’1992: mr. Paul A. Nouwen: ‘Het dilemma van mobiliteit, milieu en economie.Over verantwoord kiezen’1993: mr. Max van der Stoel: ‘Europese dilemma's’1995: dr. Hartarto Sastrosoenarto: ‘Indonesia, a model for synergy with Europe’1995: Jhr. prof. dr. M. Eyskens: ‘Crisis van de overgang, overgang van de crisis’1998: dr. Wim F. Duisenberg: ‘De euro en het proces van Europese integratie’2002: dr. B. Kouchner: ‘Cross-border humanitarian aid’2003: dr. Ruud F.M. Lubbers: ‘Refugees: from international protection tosolutions’2004: mr. dr. Frits Bolkestein: ‘De Europese mopperkorf, grenzen aan Europa’2005: Carla Del Ponte: ‘Virtues and vices versus legality: the thorny road ofinternational justice’2006: dr. Jaya Arunachalam: ‘The benefits of microcredits’2007: Lilian Gonçalves: ‘Grenzeloze waardigheid’2008: dr. Bernard Bot: ‘Europa: van vrees naar vertrouwen, de potentie van eenverenigd continent’2009: Guy Verhofstadt: ‘De Verenigde Staten van Europa’http://www.eur.nl/mandeville/lezingen/print.html


183

Dr. Sicco L. Mansholt-lezing

Thema: Europese integratie

Genoemd naar

Dr. Sicco L. Mansholt (1908-1995), voorvechter van de Europese integratie engeestelijk vader van het gemeenschappelijk landbouwbeleid.Minister van Landbouwvoor de PvdA in zes naoorlogse kabinetten, en eerste Landbouwcommissaris van deEEG, de voorloper van de Europse Unie. Hij initieerde de landbouwsubsidies. Nazijn pensionering ging hij anders tegen de subsidiëring aankijken en spande zich ervergeefs voor in het systeem ongedaan te maken.

Doelstelling

Een Europees onderwerp zowel grondig als origineel laten uitdiepen door eenprominent spreker.

Organisatie

De Vereniging van Europese Journalisten (VEJ) is in 1996, kort na het overlijdenvan Mansholt, begonnen de lezingen te organiseren. Ze worden jaarlijks gehouden.

Contact

Vereniging van Europese Journalisten, Den HaagMatthijs Spitstelefoon: 070-3241041

Sprekers

1996: mr. Frans Andriessen, oud-minister van Financiën voor de KVP (laterhet CDA)1997: mr. Jacques Santer, vicevoorzitter van het Europees Parlement(1977-1979), premier van Luxemburg (1984-1995) en voorzitter van de EuropeseCommissie (vanaf 1995)


184

1998: Jozias van Aartsen, VVD-politicus, minister van Landbouw (1994-1998)1999: dr. Wim Kok, premier (PvdA)2000: prof. dr. mr. Frits Bolkestein, oud-minister van Defensie en politiek leidervan de VVD2001: mr. Laurens Jan Brinkhorst, D66-politicus, zowel in Den Haag als inBrussel2002: dr. mr. Jean-Luc Dehaene, oud-premier van België (1992-1999) en lidEuropees Parlement2003: dr. Herman H.F. Wijffels, voorzitter van de Sociaal-Economische Raad2004: mr. dr. Jan Peter Balkenende, premier, minister van Algemene Zaken enpolitiek leider van het CDA2005/2006: drs. Neelie Kroes, Europees Commissaris voor Mededinging2007/2008: drs. Wouter Bos, minister van Financiën en vicepremier2009: prof. mr. Pieter van Vollenhoven, voorzitter Onderzoeksraad voorVeiligheid: ‘Onafhankelijk onderzoek naar rampen en ongevallen: het Europeseperspectief’


185

Meijers-lezing

Thema: juridisch onderzoek

Genoemd naar

E.M. Meijers (1880-1954), rechtsgeleerde en hoogleraar aan de RijksuniversiteitLeiden. Hij werd in 1940 door de Duitse bezetter ontslagen om zijn joodseachtergrond. De decaan van de juridische faculteit, prof. R.P. Cleveringa, reageerdemet een protestrede tijdens het lesuur van Meijers. Deze rede wordt nog steedsherdacht.

Doelstelling

Een actueel juridisch wetenschappelijk onderwerp belichten. De lezing wordtgehouden sinds de oprichting in 1997 van het E.M. Meijers Instituut voorRechtswetenschappelijk Onderzoek ter ere van de naamgever van het instituut, dietevens de grondlegger is van het nieuwe Burgerlijk Wetboek. De lezing valt samenmet de nieuwjaarsreceptie van de faculteit en met de uitreiking van deJongbloedprijs/facultaire scriptieprijs, de Juridisch PAO-Onderwijsprijs en deHazelhoff van Huet scriptieprijs Bank- en effectenrecht.

Organisatie

De Graduate School (voorheen het E.M. Meijers Instituut voorRechtswetenschappelijk Onderzoek) van de juridische faculteit van de UniversiteitLeiden. De lezing wordt sinds 1997 jaarlijks in januari gehouden.

Contact

Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Universiteit Leidentelefoon: 071-5277512e-mail: [email protected]: www.leidenuniv.nl


186

Sprekers

2004: mr. Janneke Gerards: ‘Hoe moet de rechter aan het gelijkheidsbeginseltoetsen? Naar een model voor de beoordeling van gelijkebehandelingszaken’2005: dr. Ben van Velthoven: ‘Rechtspraak in de Delta. Een econoom over debetekenis van de civiele en bestuursrechter in de geschilbeslechting in Nederland’2006: dr. Laurens Mommers: ‘Taal noch teken. Over de toegankelijkheid vanEuropese juridische informatie’2007: prof. dr. Henk Vording: ‘Hoezo belastingrecht? Overrechtvaardigheidsclaims in het belastingrecht’2008: prof. mr. Marielle R. Bruning: ‘Jeugdzorg: who cares?’2009: dr. Patrick van Calster: ‘Wetenschap in Tijden van Gevaar en Bedreiging’


187

Méridon-lezing

Thema: culturele betrekkingen tussen Frankrijk en Nederland

Genoemd naar

Château de Méridon in Frankrijk, internationaal cultureel centrum dat de kennis vande Franse cultuur en samenleving wil bevorderen. Sinds 1946 worden hier cursussengeorganiseerd. Méridon bestaat uit het landelijk gelegen kasteel, en een rustiekbijgebouw, Petit Méridon, omgeven door een park van 7 hectare.

Doelstelling

DeVerenigingNederlands-Frans Cultureel CentrumMéridonmeer naamsbekendheidgeven en de leden van de Vereniging iets extra's bieden.

Organisatie

De Vereniging NFCC Méridon organiseert de lezingen sinds 1988.

Contact

Vereniging NFCC Méridondrs. C.W.M. Smit, secretarisLeutscherstraat 5, Den Haagtelefoon: 070-3965433e-mail: [email protected]: www.meridon.com

Sprekers

1989: prof. dr. Hendrik LodewijkWesseling, hoogleraar algemene geschiedenis,Rijksuniversiteit Leiden: ‘Vele ideeën over de Franse Revolutie’1990: Christian Chartier, correspondent LeMonde: ‘Een wonderlijke speurtochtdoor Nederland’


188

1991: Hella S. Haasse, schrijver: ‘De tijd een droom, of Henri-René Lenormanden Nederland’1992: Piet Dankert, PvdA-staatssecretaris van Europese Samenwerking:‘Nederland en Frankrijk: Europa verenigt (langzaam)’1993: Pierre H. Dubois, dichter, schrijver, criticus: ‘Frans van stijl, Nederlandsvan karakter, universeel van geest: Belle van Zuylen/Isabelle de Charrière’1994: Philippe Noble, vertaler: ‘Een Nederlander in Parijs: Eddy du Perron’1995: Maarten Mourik, oud-ambassadeur: ‘Culturele coëxistentie in Europa’1996: Christophe de Voogd, historicus, oud-adviseur van de Franse ministervan Cultuur Jack Lang, en docent aan het Institut d'Études Politiques, Parijs:‘Huizinga, Nederland en het beeld van Frankrijk’1997: Mària van Berge-Gerbaud, directeur Fondation Custodia, Parijs: ‘Decollectie Frits Lugt in Parijs’2003: Saskia Dekkers, journalist: ‘Eenmanspost in Frankrijk; hoe werkt decorrespondent van het NOS Journaal en NOVA in Frankrijk?2005: dr. J. Bartels, oud-lid van de vakgroep geschiedenis van de filosofie,Rijksuniversiteit Groningen: ‘Descartes en Spinoza; de reactie van Spinoza ophet werk van Descartes’2006: prof. mr. Paul J.J. Zoontjens, hoogleraar onderwijsrecht en hoofddocentstaats- en bestuursrecht: ‘De invloed van Frankrijk op onze rechtsorde enrechtsstaat’2006: drs. Nico Wegter, oud-vertegenwoordiger van de Europese Commissiein Nederland: ‘Is nee hetzelfde als non? Nederland, Frankrijk en Europa,geschiedenis en actualiteit’2007: Rudi Wester, directeur Institut Néerlandais, Parijs: ‘Vijftig jaar InstitutNéerlandais, een kroonjuweel van de Nederlandse cultuur in Parijs’


189

Thomas More lezing

Thema: politieke filosofie

Genoemd naar

Sir ThomasMore (1478-1535), Brits humanist, jurist en staatsman. Hij werd beroemddoor zijn boek Utopia (1516), waarin hij het politieke systeem van een idealenietbestaande eilandstaat beschrijft.

Doelstelling

Jaarlijks een politiek-filosofisch thema door een internationaal gerenommeerdeintellectuele spreker laten behandelen voor een breed publiek. De lezing wordtgepubliceerd in een landelijk dagblad en in boekvorm.

Organisatie

Het Soeterbeeck Programma van de Radboud Universiteit Nijmegen. Dat organiseertde Thomas More Lezing jaarlijks sinds 2000. Het Programma organiseert lezingen,debatten en symposia met een verdiepende kijk op wetenschap en actualiteit. Het isonderdeel van de Facultaire Unie Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen vande universiteit.

Contact

Soeterbeeck Programma, Radboud Universiteit NijmegenErasmusplein 16525 HT Nijmegentelefoon: 024-3615555e-mail: [email protected]: www.ru.nl/soeterbeeckprogramma

Sprekers

2000: Gianni Vattimo, hoogleraar filosofie, universiteit van Turijn: ‘Truth,freedom, emancipation: christianity beyond metaphysics’


190

2001: Peter Sloterdijk, hoogleraar filosofie en esthetiek, en rector StaatlicheHochschule für Gestaltung, Karlsruhe: ‘Rethinking humanism in an age ofbio-religion’2002:Michael Ignatieff, schrijver, historicus, televisiemaker, hoogleraar Practiceof Human Rights Policy, Harvard University: ‘Human Rights and Terror’2003: Alain Finkielkraut, hoogleraar filosofie, École Polytechnique, Parijs: ‘Theambiguities of democracy’2004: John Gray, hoogleraar European Thought, London School of Economics:‘Enlightenment and terror’2005: Susan Neiman, directeur studiecentrum Einstein Forum, Potsdam, endocent Humboldt- Universität, Berlijn: ‘Before the Gallows: Heroes in the Faceof Evil’2006: Jonathan Israel, hoogleraar Nederlandse geschiedenis in Londen, enverbonden aan het Institute for Advanced Study, Princeton: ‘Freedom of Thoughtversus Freedom of Religion: an Eighteenth-Century - and now also aTwenty-first-Century - Dilemma’2007:MichaelWalzer, em. hoogleraar politieke filosofie, Institute for AdvancedStudy, Princeton: ‘War and Death. Reflections on Today's Meaning of Just WarTheory’2008: AvishaiMargalit, em. hoogleraar filosofie, HebrewUniversity, Jeruzalem,en George Kennan, hoogleraar Institute for Advanced Study, Princeton:‘Sectarianism as a State of Mind. Reflections on a Phenomenon in Politics andReligion’2009: Frank Furedi, hoogleraar sociologie, universiteit van Kent: ‘Why isauthority always a problem?’


191

Mosse-lezing

Thema: homoseksualiteit

Genoemd naar

George Lachman Mosse (1918-1999), Amerikaans historicus van Duits-joodseoorsprong. Mosse deed onderzoek naar het Duitse nationaal-socialisme en desamenhang met mannelijkheid en (homo)seksualiteit. Hij werd in 1955 hoogleraargeschiedenis aan de universiteit vanWisconsin en schreef standaardwerken over hetnazisme als The Crisis of German Ideology (1964) en Towards the Final Solution(1978). Later werd zijn belangstelling gewekt voor homoen genderstudies. Mossewas onder meer gasthoogleraar in Amsterdam, Jeruzalem, Kaapstad, Cambridge,Parijs en Washington.

Doelstelling

Het bevorderen van homoen lesbische studies.

Organisatie

Homo- en lesbische studies aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) organiseertde lezingen sinds 1983. In 2001 is aan de UvA de Stichting George Mosse Fondsopgericht dankzij een legaat van George Mosse. Zij organiseert elk jaarNederlandstalige lezingen op de derde woensdag van september. Gedurende hetstudiejaar organiseert zij kleinschaliger Engelstalige lezingen. Homoen lesbischestudies bestaat sinds 1978 aan de UvA.

Contact

Universiteit van Amsterdam, afdeling sociologie en antropologiedr. Gert Hekmatelefoon: 020-5287749e-mail: [email protected]


192

Sprekers

2002: Hafid Bouazza, schrijver: ‘Homoseksualiteit en islam’2003: Marjan Sax, activist en oprichter Mama Cash: ‘Naar een nieuwe seksuelerevolutie’2004: Ruud Douma/Dolly Bellefleur, theatermaker: ‘Transformatiekunst,miskende muze’2005: Bas Heijne, essayist: ‘De eeuwige homo’2006: Maaike Meijer, hoogleraar genderstudies, Universiteit van Maastricht:‘Leve de penisnijd’2007: Gerardjan Rijnders, regisseur, acteur en auteur: ‘De buik vol’2008: Gerrit Komrij, dichter en schrijver: ‘Waarom zijn Nederlanders zo dolop homoseksuelen?’2009: GloriaWekker, hoogleraar gender en etniciteit, Universiteit Utrecht: ‘Vanhomo nostalgie en betere tijden’


193

Frederik Muller lezing

Thema: boekwetenschap

Genoemd naar

Frederik Muller (1817-1881), bibliograaf en oprichter van de Bibliotheek van hetBoekenvak. Deze vakbibliotheek, die sinds 1845 bestaat, vormt met de CollectieTetterode het boekhistorische hart van de Bijzondere Collecties van de Universiteitvan Amsterdam.

Doelstelling

De presentatie van boekhistorische collecties in een internationaal perspectief.

Organisatie

De afdeling Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam, en deleerstoelgroep boekwetenschap en handschriftenkunde. Zij organiseren sinds 2008jaarlijks de lezingen.

Contact

Elisabeth MeyerCornelis van Alkemadestraat 371065 AB Amsterdame-mail: [email protected]

Sprekers

2008: David McKitterick, Engelse boekhistoricus: ‘A changing view fromAmsterdam. Where next with book history?’2009: prof. dr. Erik Spiekermann: The Netherlands-Germany. Two typographictraditions?’


194

Multatuli-lezing

Thema: de multiculturele samenleving

Genoemd naar

Multatuli, pseudoniem van de Nederlander Eduard Douwes Dekker (1820-1887),auteur van de beroemde romanMax Havelaar. Door zijn literaire kwaliteiten enscherpe pen kon hij uitdrukking geven aan zijn kritische opvattingen over debehandeling van de lokale bevolking in Nederlands-Indië.

Doelstelling

Het thema van de Multatuli-lezing heeft steeds betrekking op de uitdagingen van demulticulturele samenlevingen van de toekomst.

Organisatie

De lezing is een Nederlands-Vlaams initiatief. Het ene jaar zijn de lezingen in Breda,in de Grote Kerk, het andere jaar in Leuven. In Nederland draagt de StichtingMultatulilezing Nederland zorg voor de organisatie, samen met COS Brabant, centrum voorinternationale samenwerking. In België zijn sinds 1996 het Overlegcentrum voorEthiek KU Leuven en de Multatuli-Stichting verantwoordelijk, samen metverschillende sociaal-culturele verenigingen.

Contact

Stichting Multatuli lezing NederlandRob van Mierlotelefoon: 076-5221078website: www.multatuli-lezing.nl

Sprekers

1996: Theo van Boven en Hugh Lewin: ‘Natie, migratie, integratie’1997: Michael Sandel, Roger Dillemans, Louis Tobback en


195

Mark Eyskens: ‘Multiculturaliteit en democratie’1998: H. Roeslan Abdulgani, Indonesisch staatsman, en mgr. M. Muskens:‘Integratie in een multiculturele samenleving’1999: Michael Walzer: ‘Macht en onmacht van multilaterale organisaties’2000: Frits Bolkestein, Farid Esack, Zuid-Afrikaans imam, en Marie-ClaireFoblets, mensenrechtenspecialist: ‘Islam versus het Westen’2001: Robert Putnam en Mary Douglas: ‘Angst en onzekerheid in de modernesamenleving’2002: Jan Pronk, Maureen Silos en Hans Kruijssen: ‘Natievorming ofonafhankelijkheid’2003: David Grossman, schrijver: geen titel bekend2004: geen lezing2005: Job Cohen, burgemeester van Amsterdam, Kader Abdolah, schrijver encolumnist, enMarjolijn Februari, historicus, schrijver en columnist: ‘In hoeverremogen minderheden zichzelf blijven?’2006: Gerard Kleisterlee, CEO van Philips en Agnes van Ardenne-van derHoeven, minister voor Ontwikkelingssamenwerking: ‘Grenzen aan de angst.Grenzen aan de hoop’2008: Ad Melkert, PvdA-politicus, en Naema Tahir, jurist en schrijver: ‘De tijdvan export van waarden is voorbij’2009: Sari Nusseibeh, schrijver en filosoof: ‘Identity and Conflict’


196

Nexus-lezing

Thema: cultuurfilosofie

Genoemd naar

Het Nexus Instituut. Dit instituut, opgericht in 1994, bestudeert het Europesecultuurgoed om inzicht te bieden in eigentijdse vragen en het cultuurfilosofischedebat te stimuleren.

Doelstelling

Een vooraanstaand, internationaal bekende intellectueel zijn of haar visie laten gevenop een cultuurfilosofisch thema betreffende het hedendaagse Europa.

Organisatie

Het Nexus Instituut. De lezingen worden sinds 1994 gehouden, in Tilburg.

Contact

Nexus Instituut, Universiteit van TilburgPostbus 901535000 LE Tilburgtelefoon: 013-4663450e-mail: [email protected]: www.nexus-instituut.nl

Sprekers

1994: Edward W. Said: ‘Retrospective Thoughts on Orientalism’1995: Amartya K. Sen: ‘Environmental threaths and economic reasoning’1996: Richard von Weizsäcker: ‘Zur Kultur der Europäischen Vereinigung’1997: Claudio Magris: ‘Soll man die Dichter aus dem Staat verbannen? VomNutzen und Nachteil der Literatur’


197

1998: Adam Zagajewski: ‘The Shabby and the Sublime. Or: is High DictionPossible in a Low Environment?’1999: Elisabeth Mann Borgese: ‘The Years of My Life’2000: Michael Ignatieff: ‘An Age of Bad Faith’2001: Richard C. Holbrooke: ‘The American Stake in Europe, the EuropeanStake in the United States2002: Carlo Ginzburg: ‘Latitude, Slaves and the Bible. A Local Approach toGlobalization’2003: George Steiner: ‘The Idea of Europe’2004: Avishai Margalit: ‘Occidentalism. The West in the Eyes of its Enemies’2005: Francis Fukuyama: ‘The Future of Democracy. Culture and Immigration’2006: Janos Starker: ‘What is a Masterpiece?’2007: Sonia Gandhi: ‘Living politics. What India has taught me’2008: Jürgen Habermas: ‘The post-secular society. What does it mean?’2009: Robert Hughes: ‘A Defence of What is Priceless’


198

Sint-Nicolaas-lezing

Thema: sociaal-economisch

Genoemd naar

Sint-Nicolaas, vanwege de datumwaarop de lezingwordt gehouden, rond 5 december.

Doelstelling

Een thema rond de overlegeconomie op een luchtige manier aan de orde stellen. Delezing is een initiatief van de voorlichters van vakbond FNV, werkgeversorganisatieVNO-NCW en de Sociaal-Economische Raad (SER). De lezing is bedoeld voorsociaal-economisch journalisten en andere belangstellenden.

Organisatie

De Sociaal-Economische Raad organiseerde de lezingen sinds 1997 in Den Haag.De lezing wordt niet meer gehouden.

Contact

Sociaal-Economische RaadBezuidenhoutseweg 602594 AW Den Haagtelefoon: 070-3499499website: www.ser.nl

Sprekers

1997: Thijs Wöltgens1998: Gerrit Zalm2001: Ahmed Aboutaleb


199

Nieuwenhoflezing

Thema: rechtsgeleerdheid

Genoemd naar

Het voormalige kloostercomplex Nieuwenhof in de Maastrichtse studentenwijkJekerkwartier, waarin destijds de rechtenfaculteit was gevestigd. Nu maakt het deeluit van het University College Maastricht.

Doelstelling

Onbekend.

Organisatie

Meesterlijk, vereniging van oud-studenten van de Faculteit der Rechtsgeleerdheidvan de Rijksuniversiteit Limburg.Zij organiseerde de lezingen tijdens de faculteitsdag van de oud-studenten. De

lezingen worden niet meer gehouden.

Contact

Meesterlijk bestaat niet meer.

Sprekers

1987: J.E. Spruit: ‘Romeins recht, terugblik en uitzicht’1988: F. Kuitenbrouwer: ‘Rechten van mensen in een kwetsbareinformatiemaatschappij’1989: J.L. de Wijkerslooth: ‘Ethiek en advocatuur’1990: M. Oosting: ‘Kwaliteit van de overheid’1991: M.J. Cohen: ‘Over het denken van juristen’1992: G.P.M.F. Mok: ‘Enkele gedachten over de rechtspositie van getuigen instrafzaken’1993: W. Hammerstein-Schoonderwoerd: ‘Samen door het leven...’1994: Jenny E. Goldschmidt: ‘Mensenrechten: vrouwenrechten?’


200

Hidde Nijland-lezing

Thema: elektrotechniek

Genoemd naar

Hidde Nijland (1885-onbekend), elektrotechnicus. Hendrik Arend Hidde Nijlandwas hoogleraar en oprichter van de Electro Apparatenfabrieken Systeem Coq inUtrecht in 1916.

Doelstelling

Bevordering van de ontwikkeling van de wetenschap van en het onderwijs in deelektrotechniek, speciaal dat van de sterkstroom aan de Technische Universiteit Delft.

Organisatie

De Dr. ir. H.A. Hidde Nijland Stichting. Zij organiseert sinds 1965 elke twee jaareen evenement. De ene keer is dat de lezing, de andere keer de uitreiking van deHidde Nijlandprijs, een geldprijs. De lezing wordt dus eens in de vier jaar gehouden.

Contact

Dr. ir. H.A. Hidde Nijland StichtingL. van der Sluistelefoon: 015-2785782e-mail: [email protected]

Sprekers

2005: ir. Gert J.L. Zijl, lid raad van bestuur NederlandseMededingingsautoriteit:‘Markt onder spanning’2009: prof. dr. ir. J.H. Blom, em. hoogleraar Electrical Power Systems: ‘Detweede revolutie’


201

Nooit meer Auschwitz-lezing

Thema: geschiedenis

Genoemd naar

Auschwitz-Birkenau, vernietigings- en concentratiekamp tijdens de TweedeWereldoorlog bij de Poolse stad Auschwitz/Oswiecim.

Doelstelling

Realisering van de zinspreuk ‘Nooit meer Auschwitz’ en de strijd tegen alle vormenvan fascisme, racisme en antisemitisme. Aan de lezing is een jaarlijkse onderscheidingverbonden die de naam draagt van de in 2001 overleden erevoorzitter van hetNederlands Auschwitz Comité, Annetje Fels-Kupferschmidt.

Organisatie

Het Nederlands Auschwitz Comité organiseert sinds 2004 jaarlijks deze lezing endoet dat samen met de Pensioen- en Uitkeringsraad (PUR) en het Centrum voorHolocaust- en Genocidestudies.

Contact

Nederlands Auschwitz Comitételefoon: 020-6723388website: www.auschwitz.nl

Sprekers

2004: prof. dr. Raul Hilberg, Amerikaanse politicoloog en Holocaustdeskundige2005: prof. dr. Albie Sachs, Zuid-Afrikaanse wetenschapper en advocaat2006: Simone Veil, Frans politicus en destijds de eerste voorzitter van hetEuropees Parlement2007: Jorge Semprún, Spaanse schrijver en politicus


202

2008: Irene Khan, internationaal secretaris-generaal van Amnesty International2009: dr. Thomas Buergenthal, rechter bij het Internationaal Gerechtshof inDen Haag.


203

Nordemann-lezing

Thema: accountancy

Genoemd naar

Prof. drs. H.H.J. Nordemann (1929-1998), buitengewoon hoogleraarbedrijfshuishoudkunde en leer der controle aan de Universiteit van Amsterdam(1971-1988).

Doelstelling

De kennis over accountancy bevorderen.

Organisatie

De accountancy-opleiding van de AmsterdamBusiness School. Zij organiseert sinds2003 jaarlijks de Nordemann-lezing in het gebouw van de Amsterdam BusinessSchool aan de Roetersstraat 15.

Contact

Amsterdam Business SchoolSusan Nuijtentelefoon: 020-5256134e-mail: [email protected]: www.postmasteraccountancy.nl

Sprekers

2003: mr. Arthur W.H. Docters van Leeuwen, bestuursvoorzitter AutoriteitFinanciële Markten: ‘Waarom eigenlijk? Heeft toezicht op accountantstoegevoegde waarde?’2004: drs. J.F.M. Peters, oud-voorzitter raad van bestuur Aegon: ‘Ontwikkelingenin corporate governance, ook in internationaal kader’2005: Paul. M. Koster r.a., bestuurslid Autoriteit Financiële Markten: ‘DeKantiaanse kanteling van het accountantsberoep’


204

2006: drs. Jan H.M. Hommen, voorzitter raad van commissarissen Reed Elsevieren TNT: ‘De eerste ervaringen met IFRS en de huidige relatiecommissaris-accountant’2007: prof. dr. Jean Frijns, voorzitter commissie-Tabaksblat: ‘Financiëlemarkten,informatie-asymmetrie en de rol van de accountant’2008: drs. ir. Jeroen van der Veer, CEO Shell: ‘Uw energie, nu en straks’2009: dr. Onno Ruding: ‘De oorzaken en gevolgen van de kredietcrisis’


205

Henri Nouwen-lezing

Thema: spiritualiteit

Genoemd naar

Henri Nouwen (1932-1996), theoloog. Hij was onder meer hoogleraar aan de HarvardDivinity School, een theologie-opleiding in het Amerikaanse Cambridge. Later werdhij pastoor van L'Arche Daybreak-parochie in het Canadese Richmond Hill, eenvoorstad van Toronto.

Doelstelling

Het gedachtengoed van Nouwen levend houden en aandacht geven aan spiritualiteitin de praktijk.

Organisatie

De Henri Nouwen Stichting. Zij organiseert de lezingen jaarlijks, sinds 1999. DeStichting is opgericht na het overlijden van Nouwen, op wat zijn 65ste verjaardag zouzijn geweest: 24 januari 1997.

Contact

Henri Nouwen StichtingAvenue Concordia 1173062 LG Rotterdamtelefoon: 010-4128596website: www.nouwen.org

Sprekers

1999: SueMosteller van L'Arche Daybreak, Toronto: ‘Journey outward journeyinward’2000: kardinaal Godfried Danneels: ‘Hoop, hartspier van ons geloof’2001: Anselm Grün: ‘De spirituele weg als weg naar genezing’2002: Jean Vanier: ‘Menselijk worden’


206

2003: Lytta Basset: ‘Hebben wij het recht gelukkig te zijn?’2004: Hilde Kieboom van de St. Egidiogemeenschap, Antwerpen: ‘Christen indeze tijd’2005: Boris Gudziak, rector Ukrainian Catholic University: ‘From death to newlife’2006: Kevin Dowling, bisschop van Rustenburg, Zuid Afrika: ‘Aids and thegod of healing’2007: Maggie Gobran: ‘Geven en vergeven’2008: Yvone Gebara: ‘Spiritualiteit van de gewonde heler’2009: Michael Christensen en Rebecca Liard, oud-studenten Henri Nouwen:‘Follow your mission’


207

NWO/Huygenslezing

Thema: wetenschap

Genoemd naar

De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), die delezingen organiseert, en naar de Nederlandse wis-, natuur- en sterrenkundigeChristiaan Huygens.

Doelstelling

Wetenschappers van wereldformaat in Nederland laten spreken.

Organisatie

De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en NRCHandelsblad. Zij organiseerden de lezing jaarlijks sinds 1992. De gemeente DenHaag trad op als gastvrouw. In 2007 is de reeks beëindigd.

Contact

Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO)Laan van Nieuw Oost-Indië 300Postbus 931382509 AC Den Haagtelefoon: 070-3440640email: [email protected]: www.nwo.nl

Sprekers

1992: Nathan Glazer en André Köbben: ‘Etnische minderheden’1993: Bert Bolin en Henk Tennekes: ‘Global climate change’1994: Pierre-Gilles de Gennes (Nobelprijs 1991) en Daan Frenkel: ‘Adhesionand Friction of Soft Materials’


208

1995: Jonathan Spence en Erik Zürcher: ‘Chinees-westerse culturelebetrekkingen 1595-1995’1996: Stanley Prusiner (Nobelprijs 1997) en Piet Borst: ‘Mad Cows, Cannibalsand Prions’1997: Paul Colinvaux en Henry Hooghiemstra: ‘The ice-age amazon and theproblem of diversity’1998: Tony Hoare en Jan Bergstra: ‘The science of computing and theengineering of software’1999: Antonio Damasio en Fernando Lopes da Silva: ‘The fabric of the mind’2000: Carl Wieman (Nobelprijs 2001) en Jook Walraven:‘Bose-Einsteincondensaten’2001:Wilfred vanGunsteren en JacobVlieg: ‘Computersimulaties van complexemoleculen’2002: Frans de Waal en Jan van Hooff: ‘De mens als sociale aap’2003: Tony Mikos en Christine Mummery: ‘Tissue engineering’2005: Dirk Bouwmeester en Carlo Beenakker: ‘Teleportatie’2007: Willem Frijhoff, Maria Grever en Bas ter Haar Romeny: ‘Cultuur enidentiteit’


209

Oort-lezing

Thema: sterrenkunde

Genoemd naar

Jan Hendrik Oort (1900-1992), sterrenkundige. Hij was hoogleraar aan de Leidseuniversiteit en directeur van de sterrenwacht in die stad.

Doelstelling

Eerbetoon aan Jan Hendrik Oort. De lezing is bedoeld voor een breed publiek metsterrenkundige interesse, en wordt vaak in het Engels gegeven. Spreker is de‘Oort-hoogleraar’ van het betreffende jaar, een vooraanstaand sterrenkundige dieongeveer een maand te gast is bij de Sterrenwacht Leiden.

Organisatie

De Stichting Jan Hendrik Oort Fonds en de Sterrenwacht Leiden organiseren delezingen sinds 1990 jaarlijks (en meestal in het voorjaar) in Leiden.

Contact

Sterrenwacht Leidentelefoon: 071-5275737website: www.strw.leidenuniv.nl

Sprekers

1990: prof. Lodewijk Woltjer, Observatoire de Haute Provence: ‘Ons spoordoor de Melkweg’1991: prof. Maarten Schmidt, California Institute of Technology, Pasadena:‘Het vroege heelal: speurtocht naar de verste quasars’1992: prof. Donald Lynden-Bell, Institute of Astronomy, Cambridge (VerenigdKoninkrijk): ‘Onze beweging door het heelal’


210

1993: prof. Bernard Burke, Massachusetts Institute of Technology, Boston:‘Planeten rond andere zonnen’1994: prof. Kenneth Freeman, Mount Stromlo and Siding Spring Observatories(Australië): ‘Donkere materie belicht’1995: prof. Vera Rubin, Carnegie Institution of Washington: ‘Helderesterrenstelsels en donkere materie’1996: prof. Frank Shu, University of California: ‘De oorsprong van sterren enplanetenstelsels’1997: prof. Ronald Ekers, Australia Telescope National Facility: ‘Van radio totsterrenkunde: lof der zotheid’1998: prof. Jeremy Mould, Mount Stromlo and Siding Spring Observatories(Australië): ‘Hoe snel dijt het heelal uit?’1999: prof. Martin John Rees, Astronomer Royal: ‘Het heelal van begin toteinde’2000: prof. Reinhard Genzel, Max-Planck-Insitut für extraterrestrische Physik,Garching: ‘Reusachtige zwarte gaten: feit of fictie?’2001: prof. James Peebles, Princeton University: ‘Het uitdijend heelal ontdekt’2002: prof. James Gunn, Princeton University: ‘Het nabije heelal doorgelicht’2003: prof. Alexander Dalgarno, Harvard University: ‘Moleculen bouwen inhet heelal’2004: prof. Rashid A. Sunyaev, Max-Planck-Institut für Astrophysik, Garching:‘Sterrenstelsel tegen de kosmische achtergrond’2005: prof. Anneila Sargent, California Institute of Technology, Pasadena:‘Nieuwe werelden uit stof en gruis’2006: prof. Roger Blandford, Stanford University, Californië: ‘Zwaartekrachtals telescoop voor het verre heelal’2007: prof. Scott Tremaine, Princeton University: ‘Nieuwe werelden: op zoeknaar planeten buiten ons zonnestelsel’2008: prof. Simon White, Max-Planck-Insitut für


211

Astrophysik, Garching: ‘Alles uit niets: de vormgeving van het heelal’2009: prof. Bruce Draine, Princeton University: ‘Kosmisch stof: de poederdonsvan Moeder Natuur’


212

Willem van Oranje-lezing

Thema: geschiedenis en actualiteit

Genoemd naar

Willem van Oranje (1533-1584), stadhouder. Hij wordt de Vader des Vaderlandsgenoemd. Leidde de opstand tegen de Spanjaarden tijdens de Tachtigjarige Oorlog.

Doelstelling

De nagedachtenis aan de Vader des Vaderlands levend houden. Het is eendubbel-lezing: een thema dat in de tijd vanWillem van Oranje speelde en nog steedsactueel is, wordt achtereenvolgens belicht door een historicus en door iemand die erin de praktijk mee te maken heeft.

Organisatie

De gemeente Delft organiseert jaarlijks sinds 1999 de lezingen in de Van derMandelezaal op het Prinsenhof, het complexwaarWillem vanOranje heeft gewoonden waar hij is gestorven.

Contact

Gemeente DelftKabinet & Representatietelefoon: 015-2602886e-mail: [email protected]

Sprekers

1999: dr. Gerrit Verhoeven, gemeentearchivaris, en dr. Bram Peper, oud-ministervan Binnenlandse Zaken: ‘Vrijheid en verdraagzaamheid’2000: prof. dr. Willem Th.M. Frijhoff en mr. dr. Frits Bolkestein:‘(Inter)nationalisme’2001: Cynthia P. Schneider en prof. dr. Henk F.K. van Nierop: ‘Cultuur,samenleving en bestuur’


213

2002: A.P.P.M. van Baal en dr. Paul Knevel: ‘Pecunia nervus belli. De militaireonmacht van Willem van Oranje’2003: prof. Henk J.L. Vonhoff en mr. Hans A.F.M.O. van Mierlo: ‘Macht engezag’2004: prof. dr. M.E.H. Nicolette Mout en dr. Marius Job Cohen: ‘Scheidingvan kerk en staat in de 21ste eeuw’2005: prof. dr. Arie Th. Van Deursen, emeritus hoogleraar geschiedenis van deNederlanden, en Sybrand J. van Hulst, hoofd Algemene Inlichtingen- enVeiligheidsdienst: ‘Politiek geweld’2006: prof. dr.Wantje Fritschy en Gerrit Zalm, minister van Financiën: ‘Willemvan Oranje en de overheidsfinanciën’2007: prof. dr. Hugo C.C. de Schepper: ‘Noord en Zuid’2008: prof. dr. Hans Cools en Louis Tobback: ‘Nederland en de Europesepolitiek; expats toen en nu’2009: prof. dr. Herman Pleij en Sir Colin Budd: ‘Cultuur en economische crisisten tijde vanWillem van Oranje’, en dr. Alexander H.G. Rinnooy Kan: ‘Cultuuren crisis’


214

Persvrijheidslezing

Thema: persvrijheid

Genoemd naar

Persvrijheid, het thema van de lezingen

Doelstelling

Benadrukken dat persvrijheid niet vanzelfsprekend is en door actuele gebeurtenissenwordt bedreigd. Dit themawordt belicht door gezaghebbende sprekers uit journalistieken politiek.

Organisatie

Het Persmuseum, de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), de NederlandseDagblad Pers (NDP), Free Voice en Press Now organiseren samen de lezing. Delezing wordt gehouden op 3 mei, Dag van de Persvrijheid.

Contact

Nederlandse Vereniging van JournalistenJohannes Vermeerstraat 221071 DR Amsterdamtelefoon: 020-6766771e-mail: [email protected]: www.nvj.nl

Sprekers

2004: Job Cohen, burgemeester van Amsterdam: ‘Zonder persvrijheid geendemocratische rechtsorde’2005: Ayaan Hirsi Ali, Tweede Kamerlid voor de VVD: ‘Weg met dezelfcensuur’, inleiding: Kees Schaepman, voorzitter van de NVJ, reactie: ArendoJoustra, hoofdredacteur Elsevier, stand van zaken: Hans Verploeg, secretarisvan de NVJ2006: Greg Dyke, oud-directeur-generaal van de BBC:


215

‘How government spin is killing journalism’, reactie: Marc Chavannes,hoogleraar journalistiek en redacteurNRCHandelsblad, stand van zaken: HansVerploeg, secretaris van de NVJ2007: Geert Bourgeois, Vlaamsminister van Bestuurszaken, Buitenlands Beleid,Media en Toerisme, reactie: Harm Brouwer, voorzitter College vanProcureurs-Generaal: ‘Bronbescherming verdient betere bescherming dan wet’,Stella Braam en Astrid van Unen, journalisten: ‘Bronbescherming onder drukin Nederland’, Hans Verploeg, voorzitter van Free Voice: ‘Persvrijheidwereldwijd. In 2006 verder onder druk’2008: Jonathan Zittrain, professor Internet Governance and Regulation,University of Oxford, en visiting professor Harvard Law School, Hayden Hewit,mede-oprichter liveleak.com: ‘Liveleak.com’, Hans Verploeg: ‘Press freedom2008: a year of global decline’2009: Eberhard van der Laan, minister van Wonen, Werken en Integratie: ‘Destraat is van iedereen’, Saskia Dekkers, correspondent NOS Journaal: ‘Parijsetoestanden’, Frank Bovenkerk, cultureel antropoloog en hoogleraar criminologieenMarjolein Odekerken: ‘Rot op met die camera’, Hans Verploeg: ‘Persvrijheidneemt in de hele wereld af’


216

Henri Polak-lezing

Thema: het gedachtengoed van Henri Polak

Genoemd naar

Henri Polak (1868-1943), vakbondsleider, politicus en publicist. Richtte in 1894 deeerste vakbond op, de Algemene Nederlandse Diamantbewerkersbond (ANDB), enwordt dan ook gezien als de grondlegger van de vakbeweging. Betrokken bij deoprichting van de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij, de voorloper van de PvdA.Gemeenteraadslid in Laren en Amsterdam en lid van de Eerste Kamer.

Doelstelling

Terugblikken op de aanpak van Polak en de ANDB en een vergelijking maken metde huidige tijd en de toekomst.

Organisatie

De Burcht, centrum voor arbeidsverhoudingen, organiseert jaarlijks de HenriPolak-lezing. Aansluitend is er een debat.

Contact

De BurchtHenri Polaklaan 91018 CP Amsterdamtelefoon: 020-6241166e-mail: [email protected]: www.deburcht.org/debatten

Sprekers

2008: Alexander Rinnooy Kan, SER-voorzitter: ‘Henri Polak en de agenda vande toekomst’2009: Job Cohen, burgemeester van Amsterdam: ‘De emancipatieslag vanachterstandsgroepen’


217

Sir Karl Popper-lezing

Thema: de vrijheid van geest

Genoemd naar

Karl Popper (1902-1994), Oostenrijks-Brits filosoof. Vooral bekend door zijnwetenschapsfilosofie, gebaseerd op het kritisch rationalisme. Popper stelt dat kennis,en wetenschappelijke kennis in het bijzonder, gebaseerd is op aannamen.

Doelstelling

Mensen informeren over actuele thema's en hierover debatteren.

Organisatie

Het Forum voor Europese Cultuur. Dat organiseert sinds 1996 de jaarlijkse Sir KarlPopper-lezing. Sinds 2001 worden de lezingen gehouden in gebouw Felix Meritis,in Amsterdam.

Contact

Felix MeritisKeizersgracht 3241016 EZ Amsterdamtelefoon: 020-6262321e-mail: [email protected]: www.felix.meritis.nl

Sprekers

1997: Hans Albert, filosoof: ‘Der moderne Antirealismus und der Mythos desRahmens’1998: Ilya Prigonine, natuurkundige: ‘The open universe revisited’1999: Ruud Lubbers, oud-premier: ‘De verlichting voorbij’2000: Frits Bolkestein, eurocommissaris: ‘Ook het


218

liberalisme springt slordig met zijn helden om’2001: Alan Musgrave, filosoof: ‘Het kritisch realisme van Karl Popper’2002: Gerard 't Hooft, natuurkundige en Nobelprijswinnaar: ‘Analytischespeculatie en wat ons nog meer te wachten staat in het onderzoek van deelementaire natuurkrachten’2003: Frits Staal, filosoof: ‘Reputations and adventures. In defense of Plato’2004: Robert Dijkgraaf, natuurkundige: ‘Maar klopt het ook in theorie? Overcontingentie van fundamenteel onderzoek’2005: Hermann von der Dunk, historicus: ‘De illusie van het liberalevrijheidsidee’2006: Jan Blokker, journalist: ‘Heeft de Nederlandse journalistiek ooit een kansgehad?’2007: Rüdiger Safranski, publicist: ‘Wieviel globalisirung verträgt derMensch?’


219

Premsela-lezing

Thema: design en mode

Genoemd naar

Benno Premsela (1920-1997), ontwerper en interieurarchitect. Bekend van zijnontwerpen voor interieurs, etalages en tentoonstellingen. Premsela was een centralefiguur in de naoorlogse kunstwereld in Nederland en een vooraanstaand activist voorhomorechten.

Doelstelling

De discussie over design stimuleren. Daartoe nodigt Premsela, stichting voorNederlandse vormgeving, regelmatig een gastspreker uit om zijn of haar visie tegeven op actuele ontwikkelingen in de vormgeving.

Organisatie

Premsela, sinds 2009 sectorinstituut voor design en mode, organiseert de lezingensinds 2004.

Contact

PremselaPrinses Irenestraat 191077 WT AmsterdamPostbus 759051070 AX Amsterdamtelefoon: 020-3449449fax: 020-3449443e-mail: [email protected]: http://www.premsela.org/home

Sprekers

2004:Michael Rock, Amerikaanse vormgever en criticus: ‘Mad Dutch Disease’2005: prof. dr. Werner Sewing, architectuur- en


220

stadssocioloog: ‘Retro Design or Populism’2006: Ann Meskens, Belgische filosoof: ‘Op de rug van de dingen’2007: Jozéf Mrozek, kunsthistoricus: ‘Een denkbeeldige traditie. Enkeleobservaties over Europese vormgeving’2009: dr. Henk Oosterling, filosoof: ‘Dasein als design. Of: moet design dewereld redden?’


221

Raiffeisenlezing

Thema: bedrijfsleven en bestuur, politiek en economie

Genoemd naar

Friedrich Wilhelm Raiffeisen (1818-1888), Duitse burgemeester. Zijn ideeën overzelfhulp, zelfredzaamheid en zelfbestuur die hij toepaste in zijn eigen dorp, hebbennavolging gekregen in heel Europa.

Doelstelling

Bezinning op actuele maatschappelijke en politieke vragen. De sprekers proberen teachterhalen wat mensen drijft, en wat mogelijke en onmogelijke scenario's zijn voorde (nabije en verre) toekomst.

Organisatie

De Rabobank en Het Financieele Dagblad.

Contact

RabobankN. [email protected]

Sprekers

1998: prof. drs. Ruud Lubbers, oud-premier: ‘Sociale cohesie in een tijdperkvan globalisering’1999: Mark Eijskens, oud-premier van België: ‘Is verandering vooruitgang?’2000: Kurt Biedenkopf, oud-premier van de Duitse deelstaat Saksen: geen titelbekend2001: Wim Kok, oud-premier: ‘Samenleven met ondernemingen’2004: Geert Mak, journalist: ‘De mercator sapies anno 2004’2005: Irene van Lippe-Biesterfeld, prinses van Oranje-Nassau: ‘Natuurlijkleiderschap en duurzaamheid’


222

2006: dr. Helmut Kohl, oud-bondskanselier Duitsland: ‘De toekomst van Europa’2007: prof. dr. Muhammad Yunus, winnaar Nobelprijs voor de Vrede in 2006:geen titel bekend


223

H.M. Van Randwijk-lezing

Thema: het gedachtengoed van Van Randwijk

Genoemd naar

Henk van Randwijk (1909-1966), schrijver, journalist en verzetsheld. Hij was tijdensde TweedeWereldoorlog de drijvende kracht achter het illegale blad Vrij Nederland,dat onder zijn leiding uitgroeide tot een toonaangevende ondergrondse krant. Na deoorlog werd hij hoofdredacteur van Vrij Nederland. In die prominente rol had hijeen sterke opiniërende stem.

Doelstelling

Nieuwe perspectieven openen voor de Nederlandse burger. De lezing wordt elk jaargehouden door een vooraanstaand spreker ter gelegenheid van de Maand van deVrijheid en het nationaal Bevrijdingsfestival.

Organisatie

Van Randwijkcomité. Dat organiseert de lezingen jaarlijks sinds 1998. Ze wordengehouden in de Sint Jacobskerk in Vlissingen.

Contact

Van Randwijkcomitédrs. A. de BruyneMolenstraat 474381 HW Vlissingentelefoon: 011-8417058e-mail: [email protected]: www.maandvandevrijheid.nl/vanrandwijklezing

Sprekers

1998: dr. Carl Niehaus, ambassadeur van Zuid-Afrika: ‘Een soort droom (eenwanhopige moed om liever onbeschut te


224

blijven dan sich met schijn tevree te stellen)’2000: prof. dr. Kees J.M. Schuyt, hoogleraar sociologie: ‘Naar eenvermenselijking van onze samenlevings-organisatie’2001: Leona Detiège, burgemeester van Antwerpen: ‘Stap naargelijkwaardigheid: sleutel tot democratie’2002: prof. dr. Kees J.M. Schuyt, hoogleraar sociologie, Universiteit vanAmsterdam: geen titel bekend2003: dr. Carl Niehaus, ambassadeur van Zuid-Afrika: geen titel bekend2004: rabbijn Awraham Soetendorp: geen titel bekend2005: dr. Max van der Stoel, oud-minister van Buitenlandse Zaken, HogeCommissaris voor Nationale Minderheden van de OVSE: ‘Nederland zestigjaar na de bevrijding (een terugblik en een poging tot vooruitzien)’2006: prinses Mabel van Oranje-Nassau: ‘In vrijheid blijven geloven’2007: dr. Job Cohen, burgemeester van Amsterdam: ‘Vrijheid en identiteit’2008: Henk J.L. Vonhoff: ‘Vrijheid, een aanhoudende zorg en voortdurendevreugde’2009: drs. Alexander Pechtold, voorzitter Tweede Kamerfractie van D66: ‘Eenland op drift’


225

John Rawls-lezing

Thema: liberalisme en actualiteit

Genoemd naar

John Rawls (1921-2002), Amerikaanse politiek filosoof. In zijn belangrijkste werkA Theory of Justice (1971) tracht hij een liberaal idee over politieke verlichting tecombinerenmet een sociaal-democratisch getint idee over herverdeling van goederenen sociale rechtvaardigheid.

Doelstelling

Een verband leggen tussen liberalisme en actuele maatschappelijke thema's.

Organisatie

De Benedictus de Spinoza Stichting en de VVD-afdeling Utrecht hebben in 2003een lezing georganiseerd. Er worden op dit moment geen lezingen meer gehouden.

Contact

VVD UtrechtMark van den Ankertelefoon: 030-2861137e-mail: [email protected]

Sprekers

2003: Frits Bolkestein, eurocommissaris en oud-leider van de VVD: geen titelbekend


226

Robert Regout-lezing

Thema: geloof en gerechtigheid

Genoemd naar

Robert HubertWillemRegout (1896-1942), priester, rechtsgeleerde en verzetsstrijdertijdens de Tweede Wereldoorlog. Regout kwam om in concentratiekamp Dachau.Hij werd in 1939 benoemd tot hoogleraar volkenrecht. Na de Duitse inval in 1940reisde hij het hele land door om, onder meer op de universiteiten, de mogelijkhedente bespreken om in verzet te komen. Die activiteiten leidden uiteindelijk tot zijnarrestatie en deportatie.

Doelstelling

Aandacht geven aan het thema geloof en gerechtigheid. De lezingen zijn ook eenmanier om het gedachtengoed van Robert Regout levend te houden.

Organisatie

De Vriendenkring van Robert Regout en de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van deRadboud Universiteit Nijmegen. Zij organiseren de lezingen sinds 2006. De jaarlijkselezing is vooral bedoeld voor studenten.

Contact

Vriendenkring van Robert RegoutHartlaan 26525 XZ Nijmegentelefoon: 024-3554219e-mail: [email protected]: www.robertregout.nl

Sprekers

2006: Piet Hein Donner: ‘Recht en waarheid in deze wereld’


227

2007: Jan Pronk: ‘Internationale veiligheid, solidariteit en rechtvaardigheid’2008: Dick Berlijn: ‘Dilemma's bij vredesoperaties’


228

Rembrandtlezing

Thema: kunst

Genoemd naar

De Vereniging Rembrandt, sponsor van het openbaar kunstbezit.

Doelstelling

Het belang van goed openbaar kunstbezit onder de aandacht brengen. De lezing iszowel gericht op mensen uit de kunstwereld als op een breder publiek.

Organisatie

De Vereniging Rembrandt. Zij organiseert de lezingen jaarlijks sinds 2000.

Contact

Vereniging RembrandtLange Voorhout 152514 EA Den Haagtelefoon: 070-4271720e-mail: [email protected]: www.verenigingrembrandt.nl

Sprekers

2000: Neil MacGregor, directeur National Gallery, Londen: ‘Kunstaankopenals het ijzer nog heet is’, coreferent Peter Hecht, hoogleraar kunstgeschiedenis,Rijksuniversiteit Utrecht2001: Sir Timothy Clifford, keeper van de National Galleries of Scotland:‘Hebzucht, het verzamelen voor openbare collecties’, coreferent Paul Schnabel,directeur Sociaal en Cultureel Planbureau2002: Kirk Varnedoe, oud-hoofdconservator schilder- en beeldhouwkunstMuseum of Modem Art, New York:


229

‘Kunstwerken schenken zonder beperkende voorwaarden’, coreferent Ronaldde Leeuw, hoofddirecteur Rijksmuseum, Amsterdam2003: Henri Loyrette, president-directeur Musée du Louvre, Parijs: ‘Nieuwerevolutie in het Louvre’, coreferent Frits Duparc, directeur Mauritshuis, DenHaag2004: prof. Henk van Os, hoogleraar Kunst en Samenleving, Universiteit vanAmsterdam: ‘Stilleven in woelige tijden’, coreferent prof. Riet Schenkeveld,voorzitter afdeling Letterkunde, Koninklijke Nederlandse Akademie vanWetenschappen2005: Christopher Lloyd, voormalig Surveyor of the Queen's Pictures, Londen:‘Een geschiedenis van de koninklijke collectie’, coreferent Hedy d'Ancona,minister van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur2006: dr. Klaus Albrecht Schröder, directeur Albertinamuseum, Wenen: ‘Derevitalisatie van een tijdloze collectie’, coreferent prof. Nicolette Mout,hoogleraar Algemene Geschiedenis van de Nieuwe Tijd en bijzonder hoogleraarMidden-Europese Studies, Universiteit Leiden 2007: Souren Melikian,kunstcriticus van de International Herald Tribune:Over de tentoonstelling TheSong of the World, Iranian Safavis Art, 1501-1736, in het Musée du Louvre2008: Carel Blotkamp, em. hoogleraar kunstgeschiedenis, Vrije Universiteit,coreferent Sjarel Ex, directeurMuseumBoijmansVanBeuningen: ‘Bondgenotenof tegenpolen’2009: AnnGoldstein, senior curatorMuseum of ContemporaryArt, Los Angeles:‘Constructing a history’, reactie prof. dr. Peter Hecht, bekleder van de VerenigingRembrandt Fellowship


230

Anna Reynvaan lezing

Thema: verpleegkunde

Genoemd naar

Anna Reynvaan (1844-1920), verpleegkundige. Stond aan de wieg van deprofessionalisering van de verpleging. Ze was een van de eersten die de nieuweopleiding tot lekenverpleegster deden; voorheen werd dit werk gedaan doorreligieuzen. Werd directrice van het Amsterdamse Buitengasthuis, later van hetWilhelmina Gasthuis (in 1981 opgegaan in het huidige AMC). Mede-oprichter vaneen opleiding voor verpleegsters, van de eerste beroeps-organisatie vanverpleegkundigen en van het eerste vaktijdschrift, hetMaandblad voor deZiekenverpleging.

Doelstelling

Verpleegkundigen uit Nederland en Vlaanderen laten kennismaken met nieuwe(internationale) ontwikkelingen in de patiëntenzorg. Sprekers zijn belangrijkeverpleegkundigen uit binnen- en buitenland. Tijdens het programma worden tweeAnna Reynvaanprijzen uitgereikt, deWetenschapsprijs en de Praktijkprijs (elk 5.000euro en een beeldje).

Organisatie

Het Academisch Medisch Centrum, het verpleegkundig tijdschrift Bijzijn en deHogeschool van Amsterdam organiseren de lezingen jaarlijks sinds 1999. De lezingwordt gehouden in de Amsterdamse Stadsschouwburg in mei of juni.

Contact

Academisch Medisch Centrumtelefoon: 020-5669111website: www.amc.nl/?pid=660


231

Sprekers

1999: dr. Joyce C. Clifford, senior vice president Nursing en Nurse-in-Chief,Beth Israel Deaconess Medical Center, Boston: ‘Leadership through ClinicalExcellence’2000: dr. Nicky Cullum, directeur Centre for Evidence-Based Nursing,University of York (Verenigd Koninkrijk): ‘Evidence based nursing: challengesand opportunities’2001: dame June Clark, professor of Community Nursing, Swansea University(Verenigd Koninkrijk): ‘Preparing nurses for practice in the 21st century’2002: prof. dr. Sheila Dinotshe Tlou, hoofd Nursing Education van de Universityof Botswana, Gaborone: ‘Nursing: a global perspective’2003: prof. dr. Peter Buerhaus, vicedecaan Vanderbilt University School ofNursing, Nashville (Verenigde Staten): ‘The Importance of Being a Nurse:Shortages, Demographic Trends, Patient Outcomes, Public Perceptions’2004: prof. dr. Marjorie Isenberg, hoogleraar verpleegkunde en decaan Collegeof Nursing, University of Arizona: ‘Nurses Make a Difference’2005: prof. dr. Koen Milisen, verpleegkundig specialist van de dienst geriatrievan de Universitaire Ziekenhuizen Leuven en docent en onderzoeker geriatrischeverpleegkunde op het Centrum voor Ziekenhuis- en Verplegingswetenschapvan de Katholieke Universiteit Leuven: ‘Met vallen en opstaan: de geriatrischeverpleegkunde uit de kinderschoenen’2006: prof. Nora Keamey RGN, MSc, professor of Cancer Care, University ofStirling, en directeur Cancer Care Research Centre: ‘Cancer Services: Who isin the Driving Seat?’2007: prof. Cindy Peternelj-Taylor, professor of forensic psychiatric nursingand family nursing, University of Saskatchewan, Canada: ‘Engaging the Other;Working with Vulnerable Populations’


232

2008: Julie Morath, chief operating officer Children's Hospitals and Clinics ofMinnesota: ‘Patiënt Safety in Practice’2009: Cheri Lattimer, executive director CaseManagement Society of America(CSMA): ‘Complex Patients’


233

Anna van Rijn-lezing

Thema: onderwijs

Genoemd naar

Anna van Rijn (1512-1601), richtte aan het eind van haar leven een fonds op waarmeein Jutphaas (nu deel van Nieuwegein) een schooltje kon worden gesticht. In Jutphaaswas tot dan toe geen onderwijs. De school was ‘voor alle gezindten’, heel bijzondervoor die tijd.

Doelstelling

In Nieuwegein wordt het initiatief van Anna van Rijn geëerd doordat een openbarescholengemeenschap naar haar is vernoemd, het Anna van Rijn College, en eenlezing.Sprekers houden een betoog over een actueel onderwerp dat een raakvlak heeft

met het onderwijs. Een discussie met leerlingen maakt deel uit van de traditie vandeze lezing, die wordt gehouden in de Hervormde Dorpskerk in Nieuwegein.

Organisatie

Het Anna van Rijn College organiseert de lezingen sinds 1995 jaarlijks in januari.

Contact

Anna van Rijn CollegeL.P. van Puttentelefoon: 030-6040900e-mail: [email protected]: www.annavanrijn.org

Sprekers

1995: prof. dr. F. Wielenga: ‘De beeldvorming van de Nederlandse jeugd tenopzichte van Duitsland’1996: drs. M. de Hond: ‘Re-engineering the school; onderwaardering van decomputer in het onderwijs’


234

1997: prof. dr. L.M. Stevens, hoogleraar orthopedagogiek, Universiteit Utrecht:‘De rol van ouders in de ontwikkeling van kinderen’1998: dr. J. Veldhuis, voorzitter college van bestuur van de Universiteit Utrecht:‘Moet het voortgezet onderwijs in Nederland internationaliseren in het kadervan het groeiende Europa?’1999: drs. K.Y.I.J. Adelmund, staatssecretaris van Onderwijs: ‘Krijgt de schooleen voldoende?’2000: prof. dr. W.H.J. Meeus, hoogleraar kinderen jeugdstudies, UniversiteitUtrecht, drs. P. Sikkema, onderzoeksdirecteur bureau Interview en directeurComBat, G. van der Weijden, jeugdonderzoeker en deskundigejongerencommunicatie, drs. J. Schuit, rector Anna van Rijn College: ‘Agressie,kunnen scholen er wat aan doen?’2001: prof. dr. Frank Verbunt, hoogleraar astronomie, Universiteit Utrecht: ‘Desterren van de hemel lesgeven’2002: prof. dr. Hermann von der Dunk: ‘Oorlog en onderwijs’2003: Maria van der Hoeven, minister van Onderwijs, Cultuur enWetenschappen: ‘Stelt school de norm?’2004: rabbijn Awraham S. Soetendorp van de Liberaal Joodse Gemeente, mr.Sadik Harchaoui, voorzitter van multicultureel centrum Forum, prof. dr. WielVeugelers, Universiteit voor Humanistiek: ‘Geloven in de school’2005: prof. dr. Maarten van Rossem: ‘Mores leren’2006: drs. Kathalijne Buitenweg, Europarlementariër: ‘Europa mijn vaderland’2007: mr. Nanneke Quik-Schuijt, kinderrechter en vicepresident van deRechtbank Utrecht: ‘Wie voedt wie op’2008: prof. Salomon Kroonenberg, hoogleraar toegepaste geologie, TechnischeUniversiteit Delft: ‘Op weg naar een nieuwe ijstijd?!’2009: prof. dr. Frits van Oostrom, voorzitter commissie OntwikkelingNederlandse Canon, oud-president


235

Koninklijke NederlandseAkademie vanWetenschappen en bijzonder hoogleraaraan de Universiteit Utrecht: ‘Canongebulder’


236

Rob-lezing

Thema: de Nederlandse overheid

Genoemd naar

Raad voor het openbaar bestuur (Rob), die de lezingen organiseert.

Doelstelling

Een bijdrage leveren aan het maatschappelijk en politiek-bestuurlijk debat over deinrichting en het functioneren van de Nederlandse overheid.

Organisatie

De Raad voor het openbaar bestuur organiseert de lezingen sinds 2003. Ze gaanvooraf aan Prinsjesdag.

Contact

Raad voor het openbaar bestuurFluwelen Burgwal 562500 EA Den Haagtelefoon: 070-4267540e-mail: [email protected] lezingen zijn in pdf beschikbaar en te vinden viahttp://www.raadopenbaarbestuur.nl/default.aspx?skin=Rob&inc=detail&id=191&dossier_ id=35&type=publicatie.

Sprekers

2003: prof. dr. James Kennedy, Amerikaans historicus: ‘Crisis en vernieuwing’2004: prof. mr. Frans Andriessen, Nederlands en Europees politicus voor hetCDA: ‘Integratie en differentiatie in de Europese Unie’2005: prof. dr. Ian Buruma, schrijft over cultuur en politiek in Azië: ‘Democratietussen rationaliteit en spiritualiteit’


237

2006: prof. dr. mr. Dorien Pessers, deeltijdhoogleraar rechtstheorie VrijeUniversiteit, Amsterdam: ‘Goede en kwade trouw in het openbaar bestuur’2007: dr. Ad Verbrugge, filosoof: ‘Tussen kosmopolitisme en provincialisme’2008: prof. dr. Evelien Tonkens, bijzonder hoogleraar actief burgerschap, encolumnist: ‘Herwaardering van professionals, maar hoe?2009: prof. dr. Mark Elchardus, hoogleraar sociologie Vrije Universiteit Brussel:‘Privépersoon en burger uit elkaar. Over de rol van belangen enmaatschappijopvattingen in het politieke gedrag’


238

Annie Romein-Verschoor lezing

Thema: vrouwenstudies

Genoemd naar

Annie Romein-Verschoor (1895-1978), historica en schrijfster. Promoveerde in 1935in Leiden op De Nederlandsche romanschrijfster na 1880. Het proefschrift werdherdrukt onder de titel Vrouwenspiegel en door de Maatschappij der NederlandseLetterkunde bekroond met de Dr. Wijnaendts Francken-prijs. Annie Romein washistoricus met een grote belangstelling voor literatuur.

Doelstelling

Een breed publiek laten kennismakenmet een actueel thema op het terrein van genderen vrouwenstudies. De thematiek van de lezing kan betrekking hebben opgenderfactoren in diverse disciplines: biologie, psychologie, rechten, kunst, politiek,geneeskunde, theologie, economie en literatuur. De jaarlijkse lezing wordt gehoudenin het kader van de viering van Internationale Vrouwendag op 8 maart.

Organisatie

De Universiteit Leiden organiseert de lezingen jaarlijks vanaf 1990.

Contact

Universiteit LeidenGreta Noordenbose-mail: [email protected]: www.evenementen.leidenuniv.nl/lezingen/romeinverschoorlezing

Sprekers

1990: prof. dr. Mieke Bal: ‘Over haar lijk: waarheid, wetenschap encultuurverschil’


239

1991: Ethel Portnoy: ‘Madonna's appel’1992: Anastasia Posadskaya: ‘The hidden dimension. Gender in the currentsocial transformation of Russia’1993: Gerda Meijerink: ‘Idealistisch feminisme. Pleidooi voor een nieuw elan’1994: prof. dr. Maryse Condé: ‘Women writers and the research for identity’1995: prof. dr. Hélène Nolthenius: ‘Alle dingen komen van God behalve devrouw. Vrouwenleven in Toscane omstreeks 1400’1996: dr. Athaliah Molokomme: ‘Neither feminist nor African? The women'shuman rights movement in Southern Africa’1997: Karin Spaink: ‘M/V: doorhalen wat niet van toepassing is’1998: dr. mr. Elizabeth Odio Benito: ‘Rape and other sexual assaults: Warcrimes...’1999: dr. Agnes Verbiest: ‘Geboeid door taal. Naar een kritischetaalbeschouwing’2000: Athalya Brenner: ‘Ruth as a foreign worker, exogamy and feminist politicsof reading the bible’2001: mr. Eveline Herfkens: ‘Globalisering: een uitdaging voorpositieverbetering van vrouwen’2002: prof. dr. Willy Jansen: ‘Zijn zij dom of zijn wij het? Over vrouwen,onderwijs en islam’2003: mr. Lilian Gonçalves-Ho Kang You, ‘Mensenrechten: dicht bij huis, vervan huis’2004: prof. dr Mineke Schipper, hoogleraar interculturele literatuurwetenschapaan de Universiteit Leiden: ‘Trouw nooit een vrouw met grote voeten.Wereldwijsheid over Vrouwen’2005: prof. dr. Marli Huijer: ‘Door de genen de vrouw niet meer zien: overfeminisme, de stamcellen en embryo's’2006:MirjamWesten: ‘Bad girrrls forever: over de invloed van de feministischekunstbeweging’


240

2007: dr. Nelleke Nicolai: ‘Vrouwen in de psychiatrie: the good, the bad andthe ugly’2008: prof. dr. Henriëtte Prast: ‘Het kleine verschil en de grote economischegevolgen’2009: dr. Stine Jensen: ‘Grensverleggend of grensoverschrijdend? Beeldvormingvan mannelijkheid en vrouwelijkheid in de populaire cultuur’


241

Roosevelt-lezing

Thema: trans-Atlantische betrekkingen

Genoemd naar

Het Roosevelt Study Center, een onderzoekscentrum naar trans-Atlantischebetrekkingen, dat de lezingen organiseert.

Doelstelling

Een algemeen publiek informeren over de trans-Atlantische betrekkingen en overrecente ontwikkelingen, vooral tussen de Verenigde Staten en Nederland.

Organisatie

Het Roosevelt Study Center. Dat organiseert de lezingen sinds 2005 twee keer perjaar, in het voor- en het najaar.

Contact

Roosevelt Study CenterAbdij 84331 BK Middelburgtelefoon: 0118-631590e-mail: [email protected]: www.roosevelt.nl

Sprekers

2005: prof. dr. Karel van Wolferen: ‘The Bush administration and Europe: theend of the transatlantic alliance?’2006: dr. Bart Jan Spruyt: ‘US neoconservatism and the Netherlands’2007: Hubert Smeets: ‘Putin's Russia and the West: troubled waters?’2007: prof. dr. Ko Colijn: ‘The Netherlands, NATO and Afghanistan: the futureof the Alliance’2008: prof. dr. Arjo Klamer: ‘The paradox of American learning’


242

2009: prof. Gale A. Mattox: ‘Barack Obama and a NewWay of Foreign PolicyMaking’


243

Rotterdam-lezing

Thema: grootstedelijke vraagstukken rond diversiteit en de multiculturelesamenleving.

Genoemd naar

Rotterdam, de stad waar de lezingen worden gehouden.

Doelstelling

Wetenschappelijke analyse voor een breed Rotterdams publiek en discussie doorprofessionals.

Organisatie

Het Erasmus Podium van de Erasmus Universiteit Rotterdam, het studentenpastoraatRotterdam, Art. 1, het Erasmus Magazine en de Bibliotheek Rotterdam. Zijorganiseren de lezingen sinds 2008.

Contact

Dick van Kampen, studentenpastore-mail: [email protected]: www.rotterdamlezing.nl

Sprekers

2008: prof. dr. Justus Veenman, hoogleraar economische sociologie: ‘Mij nietgezien! Over zichtbare en onzichtbare discriminatie’2009: prof. dr. Susanne Janssen, hoogleraar media en cultuur: ‘Spiegel ofsplijtzwam’


244

Wilhelmina Rouwenhorst-lezing

Thema: gezondheidszorg

Genoemd naar

Wilhelmina Rouwenhorst (1915-2000), een van de oprichters van de NederlandseVereniging voor Preventie en Gezondheidsbevordering (NVPG).

Doelstelling

Leden van de vereniging en anderen die werken in de gezondheidszorg voorlichtenover gezondheidsbevordering en preventie.

Organisatie

De NVPG organiseert deze lezing, tijdens het congres van het Nationaal Instituutvoor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie (NIGZ).

Contact

NIGZ/NVPGDe Bleek 133447 GV Woerdentelefoon: 0348-437640websites: www.nigz.nl en www.nvpg.plant.nl

Sprekers

2001: prof. Maurice B. Mittelmark, Universitetet i Bergen, Noorwegen:‘Investing in communities: principle, panacee or placebo’2002: dr. Jet Bussemaker, politicoloog, lid Tweede Kamer voor de PvdA enverbonden aan de vakgroep politicologie en bestuurskunde aan de VrijeUniversiteit Amsterdam: ‘Individualisering en sociale cohesie: een fundamentvoor sociale steun’2003: prof. dr. Theo B.C. Poiesz, hoogleraar economische


245

psychologie aan de Universiteit Tilburg: ‘Het gaat om ménsen! Gedrag alsvergeten factor’2005: dr. Martine Bouman, Centrum Media & Gezondheid: ‘De kracht vanentertainment en education bij gezondheidsbevordering en preventie’2007: drs. Anja van der Aa, stichting Ketennetwerk: ‘Ketens en netwerken’2007: dr. P.H. NinaWallerstein, docent aan en directeur van de masteropleidingPublic Health van de University of New Mexico School of Medicine: ‘PuttingEmpowerment into Practice within Health Promotion Strategies and Challenges’2009: dr. Jolanda Keijsers, NVPG/TNO, prof. dr. Karien Stronks, AMC/UvAen dr. Jacomine Ravensbergen, ZonMw: ‘Van rationele naar relationelegezondheidsbevordering en preventie’


246

De Ruyter lezing

Thema: risicobeheersing en risicomagagement

Genoemd naar

Michiel Adriaenszoon de Ruyter (1607-1676), Nederlandse admiraal. De Ruyter isde bekendste zeeheld uit de Nederlandse geschiedenis. Hij speelde een belangrijkerol in de eerste drie Engels-Nederlandse oorlogen.

Doelstelling

De naamsbekendheid van de vereniging vergroten.

Organisatie

De Vereniging Mars & Mercurius. Zij organiseert sinds 2007 elk jaar een lezing.

Contact

Vereniging Mars & MercuriusR.A. van ZurkBarnsteenstraat 232403 BW Alphen aan den Rijntelefoon: 06-26130463Jan Baudointelefoon: 06-22948748e-mail: [email protected]: www.mars-mercurius.nl

Sprekers

2008: mr. Bernard E.M.Wientjes, voorzitter werkgeversorganisatie VNO-NCW,ir. Herman G. Oude Lohuis, brigade-generaal, en drs. Adjiedj Bakas,trendwatcher: ‘Risicomanagement: bedreiging of uitdaging’2009: prof. Jan Wiarda, oud-hoofdcommissaris van Utrecht en Den Haag, mr.Hans van Baalen, VVD-Tweede Kamerlid en fractievoorzitter EuropeesParlement, en prof. mr. Pieter


247

vanVollenhoven, voorzitter Onderzoeksraad voor Veiligheid: ‘Risicobeheersing,vergeet het maar...?’


248

Mr. W.P. Sautijn Kluitlezing

Thema: journalistiek

Genoemd naar

Mr. Willem Pieter Sautijn Kluit (1838-1894), advocaat en geschiedschrijver. SautijnKluit begon zijn carrière als advocaat, maar legde zich al snel toe op historischonderzoek. Hij is vooral bekend van zijn onderzoek naar de geschiedenis van deNederlandse dagbladpers.

Doelstelling

De herinnering aan ‘de pionier van de Nederlandse persgeschiedenis’ levend houden.

Organisatie

De stichting Groninger Studie Journalistiek (GSJ) en de Faculteit der Letteren vande Rijksuniversiteit Groningen. Zij organiseren sinds 1994 elke twee jaar een lezing.In 2004 besloot het bestuur van de GSJ de lezingencyclus te beëindigen.

Contact

Groninger Studie Journalistiek (GSJ)Postbus 609700 MC Groningentelefoon: 050-5348970e-mail: [email protected]: www.gsj.nl

Sprekers

1994: Gerard Mulder, journalist: ‘Ankeiler: oorlog. De rol van de pers bij deverwerking van de bezetting’1996: prof. Kees Fens: ‘Een hand van de dichter. Wie heeft de criticus nodig.De ontwikkeling van de literaire kritiek in de Nederlandse dagbladpers’


249

1998: dr. Koos van Weringh: ‘Honderd jaar getekend tegenwicht. De politiekeprent in de Nederlandse pers’2000: Jan Bank, hoogleraar vaderlandse geschiedenis aan de Universiteit Leiden:‘De journalist op een leerstoel. Tweehonderd jaar hoofdartikelen’2002: Henk Hofland: ‘De pers in een tijdperk van ingrijpende verandering’


250

Scherpenzeel-lezing

Thema: ontwikkelingsvraagstukken in niet-westerse landen

Genoemd naar

Dick Scherpenzeel (1923-1973), journalist. Hij publiceerde vooral overontwikkelingsvraagstukken en het Nederlandse beleid op dit het gebied. Scherpenzeelmaakte radioprogramma's voor de Wereldomroep en de VPRO en schreef ondermeer voor De Groene Amsterdammer, Trouw en NRC Handelsblad.

Doelstelling

Een betere berichtgeving over ontwikkelingsvraagstukken in niet-westerse landenstimuleren.

Organisatie

De Dick Scherpenzeel Stichting. Zij organiseert de jaarlijkse lezingen sinds 2008.

Contact

Dick Scherpenzeel StichtingPadualaan 99Postbus 86113503 RP Utrechttelefoon: 030-2193607e-mail: [email protected]: www.scherpenzeel.org

Sprekers

2008: dr. Jan Pronk, oud-minister voor Ontwikkelings-samenwerking voor dePvdA: ‘Versimpeling van wereldnieuws’2009: Paul Brill, buitenlandcommentator de Volkskrant: geen titel, Brill gaf zijnvisie op de hedendaagse buitenlandberichtgeving


251

Norbert Schmelzer-lezing

Thema: politiek

Genoemd naar

Norbert Schmelzer (1921-2008), politicus. Schmelzer was in de jaren vijftig en zestigeen van de leidende figuren in de Nederlandse politiek, onder meer als fractievoorzittervan de Katholieke Volkspartij (KVP) in de Tweede Kamer en als minister vanBuitenlandse Zaken. Hij was een overtuigd christen-democraat en een voorvechtervan Europese samenwerking. De ‘nacht van Schmelzer’ is genoemd naar de nachtvan 13 op 14 oktober 1966 toen het kabinet-Cals viel na een door Schmelzeringediende motie tegen het financiële beleid van de regering.

Doelstelling

Eerbetoon aan Schmelzer.

Organisatie

Het CDA heeft de lezing ter gelegenheid van de tachtigste verjaardag van Schmelzerin 2001 ingesteld en organiseert die sindsdien.

Contact

CDA PartijbureauBuitenom 18Postbus 304532500 GL Den Haagtelefoon: 070-3424888

Sprekers

2001: Norbert Schmelzer: ‘Buitenlands beleid: idealen en weerbarstigheden’2002: Jan Peter Balkenende en Ton Frinking: ‘Europese eenheid’


252

2003: HanjaMaij-Weggen: ‘Opweg naar het nieuwe Europa van de 21ste eeuw’2004: Angela Merkel en Camiel Eurlings: ‘Europa na de uitbreiding’2005: Ben Bot en Clifford Sobel: ‘De relatie tussen de Europese Unie en deVerenigde Staten’2006: Ruud Lubbers en Philippe Bär: ‘Europa en duurzaamheid’2007: Jean-Claude Juncker en Maxime Verhagen: ‘Naar een nieuw Europeesverdrag’2008: Jean-Luc Dehaene en Jan-Kees de Jager: ‘Europa als antwoord op deglobalisering’2009: Marnix van Rij, oud-partijvoorzitter en lid programcommissie Europeseverkiezingen van het CDA en Peter Müller, minister-president van Saarland(CDU): ‘Het elan van Europa’


253

H.J. Schoo-lezing

Thema: demografie, sociologie, journalistiek

Genoemd naar

Hendrik Jan Schoo (1945-2007), hoofdredacteur van weekblad Elsevier van 1993tot 1999.

Doelstelling

Een bijdrage leveren aan de agenda van het politieke discours.

Contact

Weekblad ElsevierIngrid [email protected]: 020-515.9958

Organisatie

Weekblad Elsevier. De eerste lezing had in 2009 plaats in de Rode Hoed inAmsterdam.DeH.J. Schoo-lezingwordt aan het begin van het politieke jaar gehouden,op de eerste dinsdag van september.

Sprekers

2009: prof. dr. Meindert Fennema, politicoloog: ‘Geldt de vrijheid vanmeningsuiting ook voor racisten?’


254

Schumanlezing

Thema: Europa

Genoemd naar

Robert Schuman (1886-1963), Frans staatsman. Groot voorstander van de Europeseeenheid. Schuman was de belangrijkste kracht achter de oprichting in 1952 van deEuropese Gemeenschap voor Kolen en Staal, die later uit zou groeien tot de EuropeseUnie. Hij was lid, voorzitter en erevoorzitter van het Europees Parlement.

Doelstelling

Eerbetoon aan Schuman, en aan het Verdrag van Maastricht (1992) waarmee deEuropese Unie werd opgericht. De lezing heeft elk jaar plaats rond 9 mei, de Dagvan Europa. Op 9mei 1950 werd de aanzet gegeven voor de eenwording van Europa.Robert Schuman, de Franse minister van Buitenlandse Zaken, maakte op die dagbekend dat zijn land tot een supranationale Europese organisatie wilde komen voorhet beheer van kolen en staal. Dat grootmacht Frankrijk bereid was zijn zeggenschapop te geven over de grondstoffen die toen de basis van alle militaire macht vormden,was een grootmoedig gebaar.

Organisatie

Studium Generale Maastricht organiseert de lezingen, in opdracht van de gemeenteMaastricht en de Universiteit Maastricht. In 1994 is de lezingenreeks begonnen.

Contact

Studium Generale MaastrichtBonnefantenstraat 26211 KL Maastrichttelefoon: 043-3885307 (maandag tot en met donderdag)website: www.sg.unimaas.nl


255

Sprekers

1994: Piet Dankert, staatssecretaris van Buitenlandse Zaken: ‘Van bevrijdingnaar Europese eenwording’1995:WilhelmHaas, ambassadeur vanDuitsland in Nederland: geen titel bekend1996: Jean-Claude Juncker, premier van Luxemburg: ‘Europe on the verge ofa new century’1998: Geert Hofstede, em. hoogleraar sociologie: ‘Entrepreneurship in Europe’1999: Peter Sloterdijk, Duits hoogleraar filosofie: ‘Römischer Komplex,Römische Verträge’2000: Abram de Swaan, hoogleraar sociologie: ‘Why this is in English (and notin German, nor in Dutch)’2001: Jozias van Aartsen, minister van Buitenlandse Zaken: ‘On Europe's future’2002: Guy Verhofstadt, oud-premier van België: ‘Europa en de nieuwewereldorde’2003: Herman De Dijn, Vlaams hoogleraar filosofie: ‘Identiteit in Europa,identiteit van Europa’2004: Sir Ralf Dahrendorf, socioloog: ‘Why Europe? On the purposes of theEU after enlargement’2005: William Pfaff, publicist: ‘How Bush sees Europe’2006: Zygmunt Bauman, socioloog: ‘An unfinished adventure called Europe’2007: Jeremy Rifkin, publicist: ‘The European Dream’2008: Ulrich Beck, socioloog: ‘The fifty-year unknown’2009: Rick van der Ploeg, hoogleraar economie, University of Oxford, ‘Politicaleconomy of reinventing Europe’


256

Bert van Selm-lezing


Genoemd naar

Bert van Selm (1945-1991), neerlandicus, boekhistoricus en bibliograaf en degrondlegger van demoderne boekwetenschap in Nederland. Van Selmwas verbondenaan de Universiteit Leiden. In 1989 werd hij benoemd tot bijzonder hoogleraar in degeschiedenis van de boekhandel en uitgeverij vanwege de Dr. P.A. Tiele Stichtingaan de Universiteit van Amsterdam.

Doelstelling

De nagedachtenis levend houden van boekwetenschapper Bert van Selm.

Organisatie

De opleiding Nederlandse taal en cultuur van de Universiteit Leiden. De lezing wordtgehouden sinds 1992, heeft plaats op de eerste dinsdag van september om 16.15 uuren is vrij toegankelijk.

Contact

Universiteit LeidenWim van Anrooijtelefoon: 071-5272121e-mail: [email protected] Honingstelefoon: 071-5272126e-mail: [email protected]: bertvanselmlezing.leidenuniv.nl

Sprekers

1992: drs. AntonKorteweg: ‘VoorMies, vanMaarten. Exemplarenmet opdracht.Een verkenning’


257

1993: prof. dr. Frans A. Janssen: ‘Genomineerd voor de Best Verzorgde Boekenvan het jaar 1512’1994: dr. Fons van Buuren: ‘Levenslessen van Cato. Het verhaal van eenschoolboek’1995: prof. dr. Cor van Bree: ‘Lotgevallen van de Codex Argenteus. Dewisselende waarde van een handschrift’1996: prof. dr. Marita Mathijsen: ‘Gij zult niet lezen. De geschiedenis van eengedoogproces’1997: prof. dr. P.J. Buijnsters: ‘Het Nederlandse antiquariaat tijdens de TweedeWereldoorlog’1998: prof. dr. Karel Porteman: ‘Symbolische boekwetenschap of twee vliegenin één klap’1999: prof. dr. Orlanda S.H. Lie: ‘Vrouwengeheimen. Geneeskunst enbeeldvorming in de Middelnederlandse artesliteratuur’2000: dr. Peter van Zonneveld: ‘De tuin van de Indische Romantiek’2001: prof. dr. Kees Fens: ‘In het begin was de Bijbel. Boeken uit eigen kast’2002: dr. Berry P.M. Dongelmans: ‘Lezen in romans’2003: dr. Piet J. Verkruijsse: ‘Plaatjes kijken. Raadsels rond illustraties in oudeboeken’2004: prof. dr. Wim P. Gerritsen: ‘Boethius en de tweede revolutie van hetboek’2005: mr. Laurens van Krevelen: ‘Het boek is van de schrijver. Over de rol vande auteur in de ontwikkeling van het boek’2006: dr. Jeroen Salman: ‘“Zijn Marsie, en zijn stok, aanschouwer sta wat stil.”Ontmoetingen met rondtrekkende boekverkopers’2007: prof. dr. Werner Waterschoot: ‘Naar eigen smaak. Individualisering vanhet gedrukte boek in de zestiende en zeventiende eeuw’2008: Arnon Grunberg: ‘De dood en de verkoop. Over de oorlog die handel inboeken heet’


258

2009: drs. Ewoud Sanders: ‘De reïncarnatie van het boek. In zeven stappen eeneigen digitale bibliotheek’


259

Van Slingelandt-lezing

Thema: de staat van de staat

Genoemd naar

Simon van Slingelandt (1664-1736), secretaris van de Raad van State van 1690 tot1725. Was thesaurier-generaal (beheerder van de schatkist) van de Republiek derVerenigde Nederlanden (zoals Nederland toen heette). Van Slingelandt haduitgesproken denkbeelden over de inrichting van de Republiek. Zijn ideeën, rond1784 uitgegeven als Staatkundige geschriften, hadden grote invloed op depatriottenbeweging aan het eind van de achttiende eeuw, die de macht van deRepubliek wilde herstellen.

Doelstelling

Gerenommeerde Nederlandse bestuurskundigen, politici of bestuurders hun visie telaten geven op de Nederlandse staat.

Organisatie

De Vereniging voor Bestuurskunde. Zij organiseert sinds 2006 de jaarlijkse lezing.

Contact

Vereniging voor BestuurskundeUniversiteit van TilburgW. BosmansPostbus 901535000 LE Tilburgtelefoon: 013-4662128e-mail: [email protected]

Sprekers

2006: prof. dr. A.F.M. Brenninkmeijer, Nationale Ombudsman: ‘Eerlijk bestuur:over rechtmatigheid en behoorlijkheid’


260

2007: drs. Saskia J. Stuiveling, president Algemene Rekenkamer: ‘Hardopdenken’2008: mr. Arthur Docters van Leeuwen, oud-voorzitter Autoriteit FinanciëleMarkten: ‘Leviathan of Golem. Over populisme en de publieke elite’2009: prof. dr. Sweder van Wijnbergen, hoogleraar economie: ‘Schooluitval inhet vmbo/mbo: een tijdbom onder de Nederlandse economie’


261

Snouck Hurgronje lezing

Thema: de islam

Genoemd naar

Christiaan Snouck Hurgronje (1857-1936), Nederlands arabist en islamoloog inNederlands-Indië. Later hoogleraar Arabisch in Leiden.

Doelstelling

Het onderzoek bevorderen naar kennis van de islam.

Organisatie

De Stichting Oosters Instituut organiseert de lezingen sinds 2003 aan de UniversiteitLeiden. Het instituut is in 1927 opgericht ter gelegenheid van de zeventigsteverjaardag (op 8 februari) van Snouck Hurgronje. De lezingen worden steeds infebruari gehouden.

Contact

Stichting Oosters InstituutProf. dr. Jan Just WitkamFaculteit Geesteswetenschappen, Universiteit Leidentelefoon: 071-5272868e-mail: [email protected]

Sprekers

2003: Ahdaf Soueif, Egyptisch-Britse romanschrijver en publicist: ‘A Crisis ofidentity among muslim intellectuals?’2005: prof. dr. Jonathan Bloom, hoogleraar islamitische en Aziatische kunstaan het Boston College, Verenigde Staten: ‘Paper and its Impact on IslandeCulture’2007: dr. Sami Angawi: ‘How can Mecca be saved?’2009: dr. Galal Amin, Egyptische econoom en schrijver: ‘Fifty years of economieand intellectual dependence: Arab economic development and the West’


262

Socrates-lezing

Thema: humanisme

Genoemd naar

Socrates (469-399 v. Chr.), Grieks filosoof. Heeft grote invloed gehad op het denken.

Doelstelling

Commentaar geven op maatschappelijke ontwikkelingen vanuit humanistischperspectief. Organisator het Humanistisch Verbond wil een breed publiek informerenover een humanistische visie op een actueel, maatschappelijk en levensbeschouwelijkthema.

Organisatie

Het Humanistisch Verbond en de Humanistische Alliantie. Zij organiseren sinds1983 jaarlijks de lezingen. De tekst van de lezing wordt vaak gepubliceerd in eendagblad (de Volkskrant of NRC Handelsblad).

Contact

Landelijk bureau van het Humanistisch VerbondEsther WitWeteringschans 2591017 XJ AmsterdamPostbus 754901070 AL Amsterdamtelefoon: 020-5219000e-mail: [email protected] en [email protected]: www.humanistischverbond.nl/over_ons/socrateslezingen

Sprekers

1983: prof. dr. Piet Thoenes: geen titel bekend


263

1985: prof. dr. ir. Iteke Weeda: geen titel bekend1987: prof. mr. Jan Glastra van Loon: geen titel bekend1988: dr. Arie den Broeder: geen titel bekend1989: prof. dr. Geertje den Ouden-Dekkers: geen titel bekend1990: prof. dr. Rob A.P. Tielman: ‘Humanisme onder kritiek’1991: prof. dr. Trudy van Asperen: geen titel bekend1992: prof. dr. Hans Achterhuis: geen titel bekend1993: prof. dr. Rosi Braidotti: geen titel bekend1994: prof. dr. Cornelis Verhoeven: geen titel bekend1995: prof. dr. Jo Groebel: geen titel bekend1997: Anil Ramdas: geen titel bekend1998: prof. dr. Jan Willem Duyvendak: geen titel bekend1999: prof. dr. Harry Kunneman: geen titel bekend2001: dr. Annelies van Heijst: lezing over thema ‘zorg’2001: prof. dr. Arjo Klamer: ‘Borders matter’2002: prof. dr. Annemarie M. Mol: ‘De burger en het lichaam.Politiek-theoretische verkenningen’2003: mr. Roger H.L.M. van Boxtel: ‘Eigenwijs én betrokken. Het humanistischalternatief’2004: prof. Fernando Savater: ‘Opvoeden door menselijkheid’2005: Lodewijk J. de Waal: ‘Over markt, macht en moraal’2006: prof. dr. Evelien H. Tonkens en prof. dr. Tsjalling Swierstra: ‘Autonomiedoor zelfspot, een beschavingsoffensief’2007: prof. dr. ir. Fouad Laroui: ‘Is een humanistische islam mogelijk?’2008: prof. dr. Beate Roessler en mr. Britta Böhler: ‘De scherven van de glazensamenleving: over privacy’2009: dr. Rutger J.G. Claassen en em. prof. dr. Arnold Heertje: ‘Van morelevrijstelling naar morele vergunning’


264

Spinoza-lezing

Thema: filosofie van het liberalisme

Genoemd naar

Benedictus de Spinoza (1632-1677), filosoof. Spinoza, in Nederland geboren, behoorttot het kleine gezelschap klassieke filosofen die in de geschiedenis van het westersedenken bepalend zijn geweest.

Doelstelling

Een brug slaan tussen het liberalisme en actuele maatschappelijke thema's.

Organisatie

De Benedictus de Spinoza Stichting. Zij organiseert sinds 1998 de lezingen inAmsterdam. De reeks is ‘in ruste’.

Contact

Benedictus de Spinoza StichtingMark van den Ankerwww.spinozastichting.nl

Sprekers

2003: mr. A.W.H. Docters van Leeuwen: ‘Ethiek en baatzucht in eenpostmoderne wereld. Op welk paard wedden we?’


265

SPUI25 lezing

Thema: de verbintenis tussen cultuur en wetenschap

Genoemd naar

Academisch-cultureel centrum SPUI25, dat op zijn beurt genoemd is naar het adreswaar de lezingen worden gehouden.

Doelstelling

Een verbinding vormen tussen de Universiteit van Amsterdam en de wereld van deculturele praktijk in de breedste zin. Het onderwerp van de lezing beweegt zich tussenwetenschap en verbeelding, tussen feit en fictie.

Organisatie

SPUI25. Dat organiseert de lezingen sinds 2007 elk jaar in het eigen cultureel centrumin Amsterdam.

Contact

SPUI25projectcoördinator Margot DijkgraafSpui 25-271012 WX Amsterdamtelefoon: 020-5258142e-mail: [email protected]

Sprekers

2007: prof. dr. Maarten Doorman, filosoof en dichter: ‘Geesteswetenschappen,de letteren en het verloren publiek’2008: AlbertoManguel, vertaler en schrijver: ‘How Pinnocchio leamed to read.Reading as a social virtue’2009: prof. dr. Douwe Draaisma, hoogleraar geschiedenis van de psychologie:‘Over schrijven en herinnering: de tweede dood. En hoe eraan te ontkomen’


266

Stand van de stad-lezing

Thema: stedebouwkundige ontwikkelingen

Genoemd naar

De stedebouwkundige stand van zaken in de stad

Doelstelling

Ontwikkelingen in de stedenbouwkundige theorie toetsen aan de weerbarstige praktijkin de vierde stad van het land: Utrecht.

Organisatie

Debatcentrum TUMULT en Public Space Foundation. Zij organiseren jaarlijks inde tweede of derde week van januari de Stand van de Stad-lezing. Sprekers kijkenvanuit nieuwe theoretische inzichten naar de stad. Een tweede spreker, een coreferent,past die toe op Utrecht, om de discussie te concretiseren.

Contact

TUMULTDomplein 243512 JE Utrechttelefoon: 030-2332430e-mail: [email protected]

Sprekers

2008: Lieven De Cauter, filosoof en schrijver: ‘Van bolwerk tot boulevard enterug: trajecten rond de stad’, coreferent: Steven de Waal2009: René Boomkens, hoogleraar sociale en cultuurfilosofie: ‘De transnationalestad’, coreferent: Gideon Bolt


267

Steenkamplezing

Thema: maatschappelijke betrokkenheid

Genoemd naar

Dr. Piet Steenkamp (1925) oprichter, eerste voorzitter en erevoorzitter van het CDA.Hij leidde de fusie van de drie confessionele partijen, KVP, ARP en CHU, waaruitin 1980 het CDA ontstond. Steenkamp benadrukte altijd de rol van hetmaatschappelijk middenveld.

Doelstelling

De banden tussen het CDA en maatschappelijke organisaties versterken, en eeneerbetoon aan Piet Steenkamp. Vanuit de ideologie van Steenkamp wordt aandachtbesteed aan diversiteit en binding in de samenleving.

Organisatie

Het partijbestuur van het CDA. Dat organiseert de jaarlijkse lezingen sinds 2008.De lezingen vinden zoveel mogelijk plaats op 11 oktober, de dag waarop in 1980het CDA werd opgericht.

Contact

CDA PartijbureauBuitenom 18Postbus 304532500 GL Den Haagtelefoon: 070-3424888

Sprekers

2008: Piet Hein Donner, minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,coreferent Hans Goslinga, politiek analist van dagblad Trouw: ‘Het CDAmiddenin de samenleving’


268

2009: Doekle Terpstra, voorzitter HBO-raad, co-referent Leonard Geluk,voorzitter ROC Midden Nederland: geen titel bekend


269

Frank Stöteler-lezing

Thema: onderwijs en wetenschap

Genoemd naar

Frank Stöteler, oud-directeur van de pedagogische academie voor leraren in hetbasisonderwijs (Pabo) in Arnhem.

Doelstelling

De wetenschap en het werkveld in het onderwijs dichter bij elkaar brengen. Elk jaarwordt een thema gekozen. Een hoogleraar die in dat vakgebied thuis is, wordtgevraagd de lezing uit te spreken. De lezing is ingesteld ter gelegenheid van hetafscheid in maart 2000 van Frank Stöteler als directeur van de opleiding.

Organisatie

Medewerkers van de Pabo Arnhem. De lezing wordt sinds 2000 elke eerste of tweedewoensdag in oktober gehouden.

Contact

Pabo Arnhem, Hogeschool van Arnhem en NijmegenGerda Geerdink (inhoud)Mary Akkerman (organisatie)telefoon: 026-3691600

Sprekers

2000: prof. dr. Luc Stevens: ‘De Pabo als pedagogische academie’2001: prof. dr. Geert ten Dam: ‘Het sociaal competente kind’2002: prof. dr. Ludo Verhoeven: ‘Effectief taalonderwijs in een rijkeleeromgeving, een opdracht voor de Pabo’2003: prof. dr. Adri Treffers en drs. Erica de Goeij: ‘Het magische vierkant vanreken-wiskunde-onderwijs naar menselijke maat’2004: prof. dr. Johan M.M. van der Sanden: ‘Krachtige


270

leeromgevingen voor leerkrachten (in opleiding)’2005: prof. dr. Jan Vermunt: ‘Nieuw leren onderwijzen: zelfsturing versusdocentsturing van het leren’2006: prof. dr. Bert van Oers: ‘De nieuwe leraar’2007: prof. dr. Jos F.M. Letschert: ‘De ontdekking van de leraar’2008: prof. dr. Jan de Moor: ‘Passend onderwijs in 2012’2009: minisymposium ‘Het kind, de leerkracht en het onderwijs. Terugblikkenen vooruitzien’. Inleiding drs. Frank Stöteler over 25 jaar leraren opleiden enterugblik op eerdere lezingen, drs. Miranda Timmermans: ‘25 Jaar lerarenopleiden op opleiding en scholen’, dr. Marijke Kral: ‘Onderwijs en ict’, dr.Gerda Geerdink: ‘Feminisering van het onderwijs’, drs. Wilma van den Berg:‘Over passend onderwijs en zorgplicht’


271

Táhirih-lezing

Thema: religie

Genoemd naar

Fátimih Baragháaní (circa 1814-1852), Perzisch feminist, rechtsgeleerde en dichterdie bekend was onder de naam Táhirih. Zij zette zich af tegen de onderdrukking vande vrouw. In het bahaigeloof wordt zij gezien als de ideale vrouw.

Doelstelling

In het bahaigeloof is de harmonie tussen wetenschap en religie een fundamenteelprincipe. Voorde Táhirih-lezing wordt een deskundige uitgenodigd die zelf niet bahaiis, maar die zich wel bezighoudt met de relatie tussen wetenschap en religie.

Organisatie

Het Táhirih Instituut organiseert de lezingen sinds 1998 jaarlijks. In de periodedaarvoor werd de lezing onregelmatig gehouden. Meestal heeft de lezing plaats opde eerste zondag na 21maart, het bahai-nieuwjaar (Naw-Ruz), wanneer wordt gevierddat er een nieuw tijdperk aanbreekt voor de mensheid (eenwording envolwassenwording).

Contact

Táhirih Instituut, Conferentieoord de PoortR.J. WeselBiesseltsebaan 346561 KC Groesbeektelefoon: 024-3971204website: www.tahirihinstituut.nl

Sprekers

1998: prof. dr. Gerard Nienhuis, quantumfysicus, en Henk


272

Hogeboom van Buggenum, voorzitter van de Stichting Teilhard de Chardin:‘Wetenschap en religie als partners?’1999: prof. dr. Ulrich Libbrech: ‘Organische eenheid-in verscheidenheid, ookvan de religies van Oost en West?’2000: dr. Janine Kallen: ‘De constructieve invloed van wetenschap op deGodvraag’2001: prof. dr. RonaldMeester: ‘God en toeval. Misbruik van wetenschappelijkeargumenten’2002: dr. Martin A. van Kalmthout: ‘Psychotherapie; tussen wetenschap enreligie’2003: prof. Henk Barendregt: ‘Kwaliteit van leven: naar een neurofysiologischmodel voor de vier edele waarheden’2004: drs. Dick Leurdijk: ‘Een fundamentele uitdaging: de op handen zijndeveranderingen in de Verenigde Naties’2005: geen lezing2006: Alide Roerink en rabbijn Awraham Soetendorp: ‘Spirituele en/ofeconomische principes voor een duurzame samenleving?’2007: prof. Chris Vonck: ‘De overeenkomsten tussen verschillende religies enwat er aan te doen valt om bruggen te slaan’2008: dr. David Roef: ‘Religie in een tijd van terreur: over de noodzaak vaneen intra-religieuze dialoog’


273

Jantina Tammes-lezing

Thema: genderstudies

Genoemd naar

Jantina Tammes (1871-1947), hoogleraar genetica. Zij werd in 1919 in Groningenbenoemd tot hoogleraar. Als dat geen slepende benoemingsprocedure was geweest,was zij de eerste vrouwelijke hoogleraar in Nederland geworden. Nu was zij detweede, na plantkundige Johanna Westerdijk.

Doelstelling

Bevordering van onderwijs en onderzoek op het terrein van genderstudies.

Organisatie

Deze publieke lezing wordt sinds 2002 georganiseerd door de faculteit dieverantwoordelijk is voor de Jantina Tammesleerstoel samen met Studium GeneraleGroningen. In 2001 stelde de Rijksuniversiteit Groningen de Jantina TammesWisselleerstoel voor Genderstudies in. Elk jaar is een andere faculteit verantwoordelijkvoor de benoeming. De leerstoel stelt vrouwelijke gasthoogleraren in staat eentrimester onderzoek te doen, een reeks colleges te geven en een publieke lezing uitte spreken. Voor de leerstoel worden vooraanstaande buitenlandse hooglerarengevraagd.

Contact

Studium Generale GroningenOude Boteringestraat 139701 BG Groningentelefoon: 050-3635460e-mail: [email protected]

Sprekers

2002: prof. dr. Joyce P. Jacobsen, hoogleraar economie,


274

Wesleyan University, Middletown, Connecticut: ‘Tomorrow's Second Sex?Men's Issues in Development’2003: prof. dr. Nancy Fraser, hoogleraar politicologie en filosofie, New Schoolfor Social Research, New York: ‘Feminist Politics in the Age of Recognition:a Two-Dimensional Approach to Gender Justice’2004: prof. dr. Janet D. Momsen, hoogleraar Department of Human andCommunity Development, University of California: ‘Different Places, DifferentVoices. Gender and Globalization’2005: prof. dr. Londa Schiebinger, hoogleraar Department of History, StanfordUniversity: ‘Has Feminism Changed Science?’2006: prof. dr. Jill B. Becker, hoogleraar psychologie, University of Michigan:‘Sex, Drugs and Dopamine. Gender, Cocaine Abuse and the Brain’2007: prof. dr. Michelle Ryan, University of Exeter, Verenigd Koninkrijk:‘Balancing on the edge. Women at the top face a glass cliff’2008: prof. dr. Mona Siddiqui, hoogleraar Islamic Studies and PublicUnderstanding, universiteit van Glasgow: ‘Does religion matter for humanprosperity?’2009: prof. dr. Dena Goodman, hoogleraar geschiedenis en vrouwenstudies,University of Michigan: ‘Marie Antoinette’


275

Dr. J. Tanslezing

Thema: wetenschap, maatschappij, kunst en cultuur tegen de stroom in

Genoemd naar

Jean Guillaume Hubert (Sjeng) Tans (1912-1993), PvdA-politicus uit Limburg eneen van de oprichters van de Universiteit Maastricht. In 1977 werd hij voorzitter vanhet eerste college van bestuur van die universiteit. Aanvankelijk was er weinigdraagvlak voor zijn plan, maar tegen de stroom in zette hij door. De eerste twee jaarwerd de universiteit zelfs niet erkend.

Doelstelling

Eerbetoon aan dr. Sjeng Tans.

Organisatie

DeUniversiteit Maastricht. Zij organiseert de lezingenreeks in november sinds 1991.

Contact

Studium Generale Maastrichttelefoon: 043-3885307e-mail: [email protected]

Sprekers

1991: Homero Aridjis, Mexico: ‘De vlinder en de schildpad’1993: Aleksandr Zinovjev, Rusland/Duitsland: ‘Het postcommunistischetijdperk’1994: John Maddox, Verenigd Koninkrijk: ‘What remains to be discovered’1995: Jan Hoet, België: ‘Kunst en samenleving: participatie of vlucht?’1996: Harry Wu, China/Verenigde Staten: ‘The Outlook for China: HumanRights’


276

1997: Daniel C. Dennett, Verenigde Staten: ‘Can Machines Think? Deep Blueand Beyond’1998: Patricia De Martelaere, België: ‘Een koude kunst’1999: Rüdiger Safranski, Duitsland: ‘Das Böse und die Freiheit’2000: Michael Ruse, Canada/Verenigde Staten: ‘Darwin and God’2001: H.W. von der Dunk, Nederland: ‘Terrorisme en heilstaat’2002: Karen Armstrong, Verenigd Koninkrijk: ‘Faith after September 11th’2003: John Gray, Verenigd Koninkrijk: ‘The necessity of myth’2004: Germaine Greer, Australië: ‘The future of feminism’2005: Norman Davies, Verenigd Koninkrijk: ‘Interpreting the Second WorldWar’2006: Theodore Dalrymple, Verenigd Koninkrijk: ‘Making bad decisions: aboutthe way we think of social problems’2007: Nawal El Saadawi, Egypte: ‘Saying the Unsayable’2008: Norman G. Finkelstein, Verenigde Staten: ‘Resolving the Israel-PalestineConflict: What we can Learn from Gandhi’


277

Telders-lezing

Thema: maatschappelijk relevante onderwerpen op het raakvlak van wetenschap enpolitiek

Genoemd naar

De Teldersstichting, het wetenschappelijk bureau van de VVD.

Doelstelling

Het maatschappelijk debat in Nederland prikkelen door verdiepende liberaledenkbeelden en inzichten van een gezaghebbend wetenschapper of politicus.

Organisatie

De Teldersstichting. Zij organiseert de lezingen op regelmatige basis sinds 2000.

Contact

Prof. mr. B.M. TeldersstichtingKoninginnegracht 55A2514 AE Den Haagtelefoon: 070-3631948e-mail: [email protected]: www.teldersstichting.nl

Sprekers

2000: Gerrit Zalm, minister van Financiën: ‘Over nieuwe economie en de rolvan de overheid’2002: Frits Bolkestein, eurocommissaris: ‘Verzwelgt de massacultuur de liberaledemocratie?’2003: Johan Norberg, auteur van de bestseller Leve de globalisering: ‘In defenceof open borders for immigrants’2005: JohnGillingham, hoogleraar geschiedenis, University ofMissouri: ‘Europeat the Tipping Point’2009: Orlando Figes, hoogleraar geschiedenis, University of


278

Londen: ‘Stalin's ghost: the legacies of Soviet history and the future of Russia’


279

Sander Thoenes-lezing

Thema: persvrijheid en democratie

Genoemd naar

Sander Thoenes (1968-1999), journalist. Hij kwam in 1999 om in Oost-Timor,vermoedelijk door toedoen van het Indonesische leger. Thoenes was in het Aziatischeland als verslaggever aan het werk. Schreef voor weekblad Vrij Nederland en hetBritse dagblad Financial Times.

Doelstelling

Sander Thoenes herdenken.

Organisatie

Vrij Nederland en de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ). Zij organiserenjaarlijks de lezingen, sinds 2000.

Contact

Nederlandse Vereniging van JournalistenJohannes Vermeerstraat 221071 DR Amsterdamtelefoon: 020-6766771e-mail: [email protected]

Sprekers

2000: Jan Breman: ‘Persvrijheid in Indonesië’2001: Kees Schaepman: ‘Buitenlandse verslaggeving’2002: Herman Doeleman: ‘De moord op Sander Thoenes’2003: Edwin Koopman: ‘Cuba’2004: Jan Breman, Peter Thoenes en Sarah de Jong: ‘De documentaireSchijnbaar onschendbaar. Sander Thoenes: vijf jaar later van Kenneth vanTol’2005: Thomas Erdbrink: ‘De Iraanse journo-politici’2006: Joris Luyendijk: ‘De media-oorlog’


280

2007: Garrie van Pinxteren: ‘Persvrijheid in China’2008: Pieter Waterdrinker: ‘Verslaggeving in Rusland’2009: Irene Slegt: ‘De politiek van de herinnering en het vergeten’


281

Thorbecke-college

Thema: rechtspraak

Genoemd naar

Johan Rudolf Thorbecke (1798-1872), staatsman en jurist. Was verantwoordelijkvoor de staatsrechtelijke hervorming van Nederland. Zijn belangrijkste wetten warende Kieswet, de Gemeentewet en de Provinciewet. Thorbecke was zowel in Gent(1825-1830) als in Leiden (1831-1849) hoogleraar.

Doelstelling

De lezing wordt sinds 1975 jaarlijks gehouden in het kader van de uitwisseling vande Universiteit Leiden met de Universiteit Gent. Het ene jaar spreekt een Gentsehoogleraar in Leiden, het andere jaar een Leidse hoogleraar in Gent. Een groepstudenten gaat mee om te deel te nemen aan een pleitwedstrijd. De uitgenodigdehoogleraren zijn vrij in hun onderwerpkeuze. Hun keuze valt vaak op een onderdeelvan hun vakgebied dat een breed maatschappelijk belang heeft.

Organisatie

De contactcommissie Leiden-Gent en de Graduate School van de faculteit derRechtsgeleerdheid in Leiden doen de organisatie in Leiden, de Rechtsfaculteit vande Universiteit Gent doet het in Gent. De lezing heeft plaats in januari of februari.De tekst wordt elk jaar in boekvorm uitgegeven.

Contact

Universiteit Leiden, faculteit der Rechtsgeleerdheidtelefoon: 071-5277512website: www.law.leidenuniv.nl/onderzoek

Sprekers

1975: prof. dr. M. Storme: ‘Het recht als bevrijding’


282

1976: prof. mr. T. Koopmans: ‘Vrijheden in beweging’1977: prof. dr. Willy Delva: ‘De metamorfose van het Belgische civielrecht’1978: prof. mr. R. Feenstra: ‘Ius in re. Het begrip zakelijk recht in historischperspectief’1979: prof. dr. G. Schrans: ‘Rechtsbescherming in het economisch recht’1980: prof. dr. N. Cramer: ‘Reünie van rechtsopvattingen’1981: prof. dr. J. D'Haenens: ‘Hervorming van het strafrecht en hetstrafprocesrecht in België’1982: prof. mr. M.G. Rood: ‘Gelijkheden in beweging’1983: prof. dr. R.C. van Caenegem: ‘Het Common Law herbezocht’1984: prof. mr. H.G. Schermers: ‘Mensenrechten in beweging’1985: prof. dr. C. deWulf: ‘Erfrechtelijke vernieuwingen in België en Nederland’1986: prof. mr. F.J.M. Feldbrugge: ‘Hoe bestuurbaar is het schip van de staat?1987: prof. dr. S. Baron Fredericq: ‘Verkeersverzekering’1988: prof. mr. J.Th. De Smidt: ‘Recht overzee’1989: prof. dr. Y. Merchiers: ‘Macht en onmacht van de besturendeaandeelhouders in de N.V.’1990: prof. dr. F.H.M. Grapperhaus: ‘Afkeer van belastingheffing in België enNederland, vroeger en nu’1992: prof. mr. J.H. Nieuwenhuis: ‘Personen en hun rechten’1993: prof. dr. E. Wymeersch: ‘De regulering van overnamebiedingen in eenrechtsvergelijkend perspectief. Een vergelijkend onderzoek naarondernemingsstructuren’1995: prof. dr. M.Maresceau: ‘Het nieuwe juridische kader van de betrekkingentussen de Europese Unie en de landen van Centraal- en Oost-Europa’1996: prof. mr. E.A. Alkema: ‘Aanzetten van een nieuweNederlandse constitutiena “Maastricht”?’1997: prof. dr. B. Bouckaert: ‘Hoe gemotiveerd is Cassatie?’


283

1998: prof. mr. J. Hijma: ‘Hoe nietig is nietig?Beschouwingen omtrent het nietigheidsbegrip in het contractenrecht’1999: prof. dr. A. van Mensel: ‘De rechtsbescherming tegen hetoverheidsoptreden. De Belgische lappendeken’2000: prof. T.A.W. Sterk: ‘De taal van het proces. Mag het ook een anderezijn?’2001: prof. dr. J. Gerlo: ‘Over wettelijke samenlevingsvormen in België,Frankrijk en Nederland’2002: prof. mr. P.J. Slot: ‘Wat zou Thorbecke van de invoering van de eurogevonden hebben’2003: dr. D. Heirbaut: ‘Hadden/hebben de Belgische ministers van Justitie eencivielrechtelijk beleid?’2004: prof. Theo A. de Roos, hoogleraar strafrecht Universiteit Leiden: ‘Hetnationale karakter van het strafrecht’2005: prof. dr. J. Erauw: ‘De wetgevers van het IPR staan dicht bij mekaar -Gewest, Staat, Benelux, EU en verdragsmakers in creatieve concurrentie’2006: prof. mr. D.J.G. Visser: ‘Het Benelux-model. Model voor de IE en deEU?’2007: prof. dr. H. Bocken: ‘Staatsaansprakelijkheid naar Belgisch recht. Heteinde in zicht?’2008: prof. mr. J. Polak: ‘Enkele aspecten van rechterlijke toetsing vanoverheidshandelen’2009: prof. dr. Stefaan van Crombrugge: ‘Het wezen en de ontwikkeling vanhet Europees fiscaal recht’


284

Thorbeckelezing

Thema: politiek

Genoemd naar

Johan Rudolf Thorbecke (1798-1872), jurist en staatsman. Hij was verantwoordelijkvoor de staatsrechtelijke hervorming van Nederland. Zijn belangrijkste wetten warende Kieswet, de Gemeentewet en de Provinciewet.

Doelstelling

De vereniging Thorbecke, opgericht in 1985, wil eraan bijdragen de representatievedemocratie scherp en bij de tijd te houden. Daartoe organiseert zij de Thorbeckelezing,waarin een gezaghebbend politicus de stand van de democratie aan de orde stelt. Eenvooraanstaand wetenschapper houdt een coreferaat.

Organisatie

De vereniging Thorbecke in samenwerking met de Universiteit Leiden. Zij streefternaar jaarlijks een lezing te organiseren. Om de twee jaar houdt de vereniging deverkiezing voor de Thorbeckeprijs voor politieke welsprekendheid.

Contact

Vereniging ThorbeckeE. Kneepkenstelefoon: 070-3021070e-mail: [email protected]

Sprekers

1998: dr. Frits Bolkestein: ‘Weg met de romantiek of: wat is eigenlijk hetprobleem’, coreferaat door dr. Ruud A. Koole2000: mr. Hans A.F.M.O. van Mierlo: ‘Democratie en politieke vernieuwing’,coreferaat door dr. Philip van Praag


285

2001: drs. Wim J. Deetman: ‘Heeft onze parlementaire democratie toekomst’,coreferaat door prof. dr. mr. Mark Bovens2002: prof. dr. Gert J. Schutte: ‘De gewetensfunctie van het parlement’,coreferaat door prof. mr. drs. Douwe Jan Elzinga2003: prof. dr. Jouke de Vries, hoogleraar bestuurskunde aan de UniversiteitLeiden en wetenschappelijk directeur Campus Den Haag: ‘Verdwijnt het debatuit de politiek en de wetenschap?’, coreferaat door mr. drs. Peter M. van derGeer2005: drs. Gerd B.M. Leers: ‘Leiderschap in bange tijden’, coreferaat door prof.dr. Jouke de Vries2007: mr. Piet Hein Donner: ‘Politieke vernieuwingen helpen ons niet vooruit’2008: Hans Wiegel: ‘Hoe de boel bij elkaar te houden in turbulente tijden’


286

Tiele-lezing


Genoemd naar

Dr. Pieter Anton Tiele (1834-1889), vermaard bibliograaf en bibliothecaris. Hijwerkte onder meer voor de bibliotheek van het Athenaeum Illustre (nu deUniversiteitsbibiotheek) in Amsterdam, en de bibliotheken van de Leidse en deUtrechtse universiteit.

Doelstelling:

De boekwetenschap bevorderen. De sprekers belichten actuele thema's uit deboekwetenschap.

Organisatie

De Dr. P.A. Tiele-Stichting, opgericht in 1953. Zij organiseert de lezing jaarlijks.De Tiele-lezing verschijnt in boekvorm. Sinds 2003 heeft de Stichting de vorm vaneen samenwerkingsverband voor boekwetenschap, waarin vrijwel allewetenschappelijke en marktgelieerde organisaties en instellingen op dit terrein zijnvertegenwoordigd.

Contact

Dr. P.A. Tiele-StichtingKoninklijke BibliotheekPrins Willem-Alexanderhof 5Postbus 904072509 LK Den Haagtelefoon: 070-3140292e-mail: [email protected]: www.tiele-stichting.nl

Sprekers

2002: Paul Hoftijzer, hoogleraar geschiedenis van het


287

Nederlandse boek in de vroegmoderne tijd, Universiteit Leiden: ‘De lof derboekdrukkunst’2003: Frans A. Janssen, em. hoogleraar boekwetenschap, Universiteit vanAmsterdam: ‘Verleden en toekomst van het gedrukte boek’2004: Gerard Unger, typograaf en hoogleraar typografische vormgeving,Universiteit Leiden: ‘Veranderend lezen, lezend veranderen’2005: Joost Kist, oud-uitgever: ‘Wat doet een uitgever nog in de 21ste eeuw?’2006: Ludo Simons, em. hoogleraar boeken bibliotheek-wetenschap,universiteiten van Antwerpen en Leuven: ‘Over koninklijke en anderebibliotheken: het boek als erfgoed in de 21ste eeuw’2007: Ronald Soetaert, hoogleraar onderwijskunde, Universiteit Gent: ‘De zinvan verhalen. Een boekhouding’2008: Joan Hemels, em. hoogleraar communicatie-wetenschap: ‘Uitgever in dewetenschap: Henk Prakke (1900-1992) en zijn actuele boodschap’2009: HansWillemCortenraad, directeur Centraal Boekhuis: ‘Centraal Boekhuis,logistiek van boeken in veranderend perspectief’


288

Tinbergen-lezing

Thema: evolutie

Genoemd naar

Niko Tinbergen (1907-1988), etholoog (gedragsbioloog). Hij werkte aan deUniversiteit Leiden en later aan die vanOxford. Tinbergen kreeg in 1973 de (gedeelde)Nobelprijs voor zijn onderzoek naar sociaal gedrag bij dieren.

Doelstelling

Eerbetoon aan Niko Tinbergen door vooraanstaande wetenschappers een lezing overde evolutie te laten houden voor een breed publiek.

Organisatie

De Universiteit Leiden, NRC Handelsblad, de Nederlandse Organisatie voorWetenschappelijk Onderzoek, museum Naturalis en Museum Boerhaave. Zijorganiseren de Tinbergenlezing jaarlijks.

Contact

Tinbergen-lezinge-mail: [email protected]: www.tinbergenlezing.nl

Sprekers

2004: dr. Richard Dawkins, bioloog aan Oxford University en schrijver: ‘Devier wie-vragen’2005: prof. dr. Jared Diamond, bioloog aan de University of California enschrijver: geen titel bekend2006: prof. dr. Edward O.Wilson, Pelligrino-onderzoeks-professor entomologie,Harvard University: geen titel bekend2007: prof. Frans B.M. de Waal, hoogleraar psychologie Emory University endirecteur Living Links Center, Yerkes


289

National Primate Research Center, Verenigde Staten: ‘Homo homini lupus?Primatengedrag en de oorsprong van moraal’2008: prof. Neil Shubin, hoogleraar paleontologie, University of Chicago: ‘YourInner Fish’2009: prof. Marc D. Hauser, hoogleraar bij de vakgroepen Psychology, HumanEvolutionary Biology, Organismic & Evolutionary Biology, Harvard College:‘Evolving a Moral Instinct’


290

Bart Tromp-lezing

Thema: de ontketening van het kapitalisme, de crisis en de gevolgen

Genoemd naar

Bart Tromp (1944-2007), columnist, essayist en hoogleraar InternationaleBetrekkingen. Trompwas tot aan zijn dood presidiumlid van het Nederlands GesprekCentrum.

Doelstelling

De gevolgen van het kapitalisme belichten. Het twintigste jaarboek voor hetdemocratisch socialisme, gepubliceerd door de Wiardi Beckman Stichting in 1999,was gewijd aan het kapitalisme. Bart Tromp schreef de inleiding en econoom Arievan der Zwan leverde een bijdrage over de ontwikkeling van de modernekapitalistische onderneming.

Organisatie

De Internationale School voor Wijsbegeerte, het Nederlands Gesprek Centrum ende Bart Tromp Stichting. Zij organiseren de lezingen jaarlijks sinds 2008.

Contact

Het Nederlands Gesprek Centrume-mail: [email protected]: 033-4227205

Sprekers

2008: prof. dr. Ko Colijn, policoloog en journalist: ‘De wereld in alle staten’2009: prof. dr. Arie van der Zwan: ‘Het ontketende kapitalisme’


291

Dr. J.M. den Uyl-lezing

Thema: politiek, cultuur en wetenschap

Genoemd naar

Joop den Uyl (1919-1987), politiek leider van de Partij van de Arbeid (1967 tot 1986)en minister-president (1973-1977).

Doelstelling

De lezing begeeft zich op het snijvlak van politiek, cultuur en wetenschap. Het gaatom een interdisciplinaire benadering, zodat over de grenzen van politiek, economieof cultuur heen gekeken wordt.

Organisatie

De onafhankelijke Stichting Dr. J.M. den Uyl-lezing organiseert de lezing sinds 1988jaarlijks in december.

Contact

PvdAMadeleine de Vriestelefoon: 020-5512140e-mail: [email protected]

Sprekers

1988: dr. Soedjatmoko, oud-ambassadeur van Indonesië in de Verenigde Staten:‘Toekomst der vrijheid’1989: prof. dr. Abram de Swaan, em. universiteitshoogleraar sociale wetenschapaan de Universiteit van Amsterdam: ‘De verzorging in het teken van het kapitaal’1990: dr. Klaus von Dohnanyi, oud-president Duitse Senaat: ‘Europa, dewereldmarkt en de bedreigde politiek’1991: prof. dr. Trudy van Asperen, filosoof en publicist: ‘Bedreigd burgerschap’1992: dr. Michel Rocard, Frans politicus, oud-premier: ‘Een


292

nieuwe samenleving op menselijke schaal’1993: drs. Anil Ramdas, Surinaams-Nederlands journalist: ‘Ethiek als vitaalbelang’1994: Breyten Breytenbach, Zuid-Afrikaans schrijver: ‘Afrika moet zichzelfopnieuw uitvinden wil het overleven’1995: dr. h.c. mult. Wim Kok, oud-premier (PvdA): ‘We laten niemand los’1996: prof. dr. Zsuzsa Ferge, econoom en socioloog: ‘De vrije markt en deverzorgingsstaat: ervaringen vanuit het hart van Europa’1997: Felix Rottenberg, PvdA-politicus en programma-maker: ‘De emancipatieis nimmer voorbij: over oude en nieuwe tegenstellingen en de urgentie vanpolitiek’1998: prof. dr. Willem Witteveen, PvdA-Eerste Kamerlid: ‘De rechtsstaat alsbeginsel’1999: prof. dr. Frank Vandenbroucke, Vlaams minister van Onderwijs: ‘Deactieve welvaartsstaat: een Europees perspectief’2000: dr. Hans Wijers, topman AkzoNobel, oud-minister van EconomischeZaken: ‘De aaibaarheid voorbij’2001: Gerhard Schröder, oud-bondskanselier van Duitsland: geen titel2002: drs. Ed van Thijn, PvdA-politicus: ‘De PvdA en de tijdgeest’2003: geen lezing2004: Peter Mandelson, Brits politicus: ‘Europe's response to globalisation: thesocial democratic case’2005: Avishai Margalit, Israëlisch filosoof: ‘Crisis of solidarity’2006: dr. Margo Trappenburg, bijzonder hoogleraar Dreesleerstoel Amsterdam:‘De ethiek van de publieke sector’2007: dr. Jan Pronk, PvdA-politicus, oud-minister: ‘Open links’


293

2008: prof. dr. Willem Buiter, econoom: ‘Lessons from the global credit crisisfor social democrats’


294

VDE Europalezing

Thema: sociale ongelijkheid en de uitholling van de democratie in Europa

Genoemd naar

De lezing gaat altijd over een onderwerp van sociaal-cultureel of sociaal-economischbelang, en wordt belicht in Europees perspectief.

Doelstelling

Het publieke debat over Europese vraagstukken in Nederland stimuleren.

Organisatie

Vereniging Democratisch Europa, VDE. Zij organiseert de lezingen sinds 2004.

Contact

Vereniging Democratisch EuropaPostbus 110091001 GA Amsterdame-mail: [email protected]: www.democratisch-europa.nl

Sprekers

2004: prof. mr. Erik C.M. Jurgens, Eerste Kamerlid PvdA: ‘De Europese Unieheeft een onparlementair stelsel: terug naar de nationale parlementen!’2006: prof. dr. Jos W. de Beus: ‘Het grote Europese gedrang. Hoe Nederlandschippert tussen Europese schaalvergroting en nationalistische terugslag’2008: drs. Frans Timmermans, staatssecretaris voor Europese Zaken: ‘PresidentObama als een kans voor Europa’


295

Albert Verwey-lezing

Thema: Nederlandstalige literatuur

Genoemd naar

Albert Verwey (1865-1937), dichter, geleerde, criticus en redacteur bij literairetijdschriften. Hij speelde een belangrijke rol in het literaire en culturele leven inNederland tussen 1880 en 1940. Samen met zijn vriend Willem Kloos was hij deleidende figuur van de Tachtigers. Kloos was tevens hoogleraar aan de Leidseuniversiteit.

Doelstelling

Een aspect van of trend in de literatuur laten belichten door een schrijver, die daarmeein de voetsporen treedt van literair auteur en criticus Albert Verwey. De lezing wordtgehouden door de gastschrijver, die is aangezocht door de Universiteit Leiden.

Organisatie

De Commissie Gastschrijver, onderdeel van de faculteit Letteren van de UniversiteitLeiden, organiseert de lezingen elk najaar, het eerste semester van het academischjaar. De Leidse faculteit kent sinds 1985 het instituut van de gastschrijver, een literairauteur die wordt uitgenodigd om colleges te geven en een of twee AlbertVerwey-lezingen.

Contact

Universiteit LeidenCommissie Gastschrijvere-mail: [email protected]: www.gastschrijver.leidenuniv.nl/

Sprekers

1985: Gerard Reve1986: Judith Herzberg


296

1987: Frans Kellendonk1988: Andreas Burnier1989: Maarten 't Hart1990: Hugo Brandt Corstius1991: Louis Ferron1992: Hella S. Haasse1993: Oek de Jong1994: Margriet de Moor1995: Kristien Hemmerechts1996: Adriaan van Dis1997: Nelleke Noordervliet1998: F. Springer1999: Gerrit Komrij2000: Etienne van Heerden2001: Arnold Heumakers2002: Joost Zwagerman2003: Kees 't Hart2004: Geerten Meijsing2005: Anna Enquist2006: Kader Abdolah2007: Renate Dorrestein2008: Arnon Grunberg2009: Marlene van Niekerk


297

Verwey-Jonker/SER-lezing

Thema: maatschappelijk engagement

Genoemd naar

Hilda Verwey-Jonker (1908-2004), het eerste vrouwelijke lid van deSociaal-Economische Raad (SER). Dr. Verwey-Jonker was eerst lid van de EersteKamer en daarna vijftien jaar Kroonlid van de SER. Zij leende haar naam aan het in2003 gevormde onderzoeksbureau Verwey-Jonker Instituut. Zij was een opvallendepersoonlijkheid en was zeer gedreven als het om maatschappelijke thema's ging.

Doelstelling

Het debat over maatschappelijke samenhang en vernieuwing een impuls geven. Delezing moet een betoog zijn dat oproept tot discussie.

Organisatie

Het Verwey-Jonker Instituut en de Sociaal-Economische Raad. Zij organiseren delezingen sinds 2008, het honderdste geboortejaar van Hilda Verwey-Jonker, in hetSER-gebouw in Den Haag

Contact

Verwey-Jonker InstituutKromme Nieuwegracht 63512 HG Utrechte-mail: [email protected]: www.verwey-jonker.nlSociaal-Economische RaadBezuidenhoutseweg 602594 AW Den Haage-mail: [email protected]: www.ser.nl


298

Sprekers

2008: prof. dr. Pauline Meurs, socioloog, Instituut Beleid en ManagementGezondheidszorg, Erasmus Universiteit Rotterdam: ‘Sociaal vertrouwen, eenkwestie van durf’2009: prof. dr. Marjolein van Asselt, hoogleraar Risk Governance: ‘Nieuwemaakbaarheid’


299

Vrede van Utrecht lezing

Thema: kunst en cultuur in Europees perspectief

Genoemd naar

De Vrede van Utrecht, op 11 april 1713, was een belangrijk moment in degeschiedenis van Europa. Deze vrede maakte een einde aan een reeks verwoestendeoorlogen die in de loop van bijna twee eeuwen vele miljoenen mensen het leven hadgekost. Het verdrag dat in Utrecht werd gesloten, zorgde voor een lange periode vanbetrekkelijke rust in Europa.

Doelstelling

Het maatschappelijke en politieke belang van kunst en cultuur in een Europeesperspectief plaatsen.

Organisatie

Debatcentrum TUMULT en de Universiteit Utrecht. Zij organiseren jaarlijks eenlezing.

Contact

Vrede van UtrechtDomplein 243512 JE Utrechttelefoon: 030-2393890e-mail: [email protected]

Sprekers

2006 Bernard-Henri Lévy, Frans filosoof: ‘De totalitaire verleiding in Europa’2008 JohnGray, em. professor European Thought, London School of Economics,en Pascal Bruckner, Frans filosoof: ‘The future of Europe: bright or nonexistent?’


300

VWS ethieklezing

Thema: ethiek in de zorg

Genoemd naar

De initiatiefnemer van de lezingenreeks, het ministerie van VWS (Volksgezondheid,Welzijn en Sport), en naar het onderwerp: ethiek in de zorg.

Doelstelling

Meer zorginstellingen stimuleren om structureel ruimte te maken voor ethischereflectie en moreel beraad. De kwaliteit van de zorg blijkt beter te worden alsmedewerkers meer ruimte krijgen voor reflectie. VWS ondersteunt activiteiten diehieraan bijdragen, zoals de ‘Week van reflectie in de zorg’.

Organisatie

Communicatiebureau Communicatie Company. Dat organiseert de lezingen opverzoek van het ministerie van VWS jaarlijks, sinds 2008. De lezingen maken deeluit van het programma van de Week van reflectie in de zorg. De lezingen hebbenplaats op de laatste woensdag van november, op het ministerie.

Contact

Communicatie Companytelefoon: 020-6266529e-mail: [email protected]

Sprekers

2008: dr. Marian A. Verkerk, hoogleraar zorgethiek en hoofd ExpertisecentrumEthiek in de Zorg van het Universitair Medisch Centrum Groningen: ‘Op wegnaar een reflectieve organisatie. Over professionaliteit, ethiek en moreelleiderschap’


301

2009: prof. dr. em. Johan Van de Kerckhove: ‘Bezieling bezielt. Eensystematische visie op leiderschap in de zorg’


302

Hendrik de Waardlezing

Thema: natuurwetenschappen

Genoemd naar

Prof. Hendrik de Waard (1922-2008), hoogleraar experimentele natuurkunde aan deRijksuniversiteit Groningen, waaraan hij van 1956 tot 1983 verbonden was. Hij waseen van de eerste onderzoekers in het vakgebied van de Mössbauerspectroscopie.Hij ontwikkelde zich tot een expert van deze techniek, die onder andere wordt gebruiktin robotwagentjes. Hendrik de Waard probeerde de wetenschap bij het grote publiekonder de aandacht te brengen.

Doelstelling

Toponderzoek toegankelijk maken voor een breed publiek. Na De Waards emeritaatrichtte de studievereniging FMF (Fysisch-Mathematische Faculteitsvereniging) in1987 de Professor Hendrik de Waard Stichting op. De Waard was het eerste, oudsteen erelid van de FMF. De Stichting organiseert de lezingen. De thema's zijn actuele,boeiende onderwerpen uit de exacte wetenschap.

Organisatie

De Professor Hendrik deWaard Stichting organiseert sinds 1987 jaarlijks de lezingenin Groningen.

Contact

Universiteit Groningen, Fysisch-MathematischeFaculteitsverenigingtelefoon: 050-3634155e-mail: [email protected]

Sprekers

1987: dr. Desmond Smith: ‘Computing with the speed of light’


303

1988: Makato Nagao: ‘Machine translation and beyond’1989: dr. Sandy Primrose: ‘The biotechnology revolution’1990: prof. dr. Thomas Rosswall: ‘Man and the global environment’1991: prof. dr. Richard Smalley, Nobelprijs scheikunde 1996: ‘Buckyballs,great balls of carbon’1992: prof. dr. Heinrich Rohrer, Nobelprijs fysica 1986: ‘Experimenting on thenanometer scale’1993: prof. dr. Wolfgang Ehrfeld: ‘3D microstructures’1994: prof. Roger Penrose, Wolf Prize Physics 1988: ‘Shadows of the mind’1995: prof. dr. Ahmed Zewail, Nobelprijs chemie 1999: ‘Femtoscopy, seeingat the speed of light’1996: prof. dr. Herbert Walther: ‘Quantum optics of a single atom’1997: prof. dr. Samuel Williamson: ‘Magnetic Investigations of Human BrainFunctions’1998: dr. Edward van den Heuvel: ‘Neutron stars, black holes and cosmicexplosions’1999: prof. dr. Lawrence M. Krauss: ‘The Physics of Star Trek’2001: prof. dr. Lene Hau: ‘Walking at the speed of light’2002: prof. Valery V. Nesvizhevsky: ‘Gravity leaps into the quantum world’2004: dr. Peter Vettiger: ‘Micromachines rewrite the future of data storage’2006: prof. dr. Jerry Atwood: ‘Molecular Capsules’2007: prof. William Bialek: ‘Physics Problems in Early EmbryonicDevelopment’2008: prof. dr. George Whitesides: ‘Questions about questions about the originof life’2009: prof. dr. Robert Kennicutt, ‘The Invisible Universe Revealed’


304

Ida Wassermanlezing

Thema: toneel

Genoemd naar

Ida Wasserman (1901-1977), Nederlandse toneelspeler. Zij begon haar carrière in1921 aan de Koninklijke Nederlandse Schouwburg in Antwerpen, maar speelde laterveel rollen in Nederland. De begaafde Wasserman is nog steeds een voorbeeld vooracteurs.

Doelstelling

Acteurs laten vertellen over hun grote inspirator.

Organisatie

Het Theater Instituut Nederland en de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. Zijorganiseren sinds 2001 de lezingen, sinds 2006 jaarlijks. In 2009 zijn de lezingengebundeld in: Tenslotte dat onzegbare...

Contact

Theater Instituut NederlandSarphatistraat 531018 EW Amsterdamtelefoon: 020-5513300e-mail: [email protected]: www.theaterinstituut.nl

Sprekers

2001: Elisabeth Andersen2004: Hans Croiset: ‘Elisabeth Andersen’2006: John Lanting: ‘Pjotr Sjarov en Alexander Doré’2008: Annet Nieuwenhuijzen: ‘De Haagse Comedie ten tijde van Cees Laseuren Paul Steenbergen’2009: Peter Oosthoek: ‘Han Bentz van den Berg’


305

Westhofflezing

Thema: behoud en beheer van natuur en milieu

Genoemd naar

Victor Westhoff (1916-2001), bioloog. Dr. Westhoff, hoogleraar aan de Nijmeegseuniversiteit, was in Nederland de invloedrijkste naoorlogse natuurbeschermer.

Doelstelling

Een platform bieden voor de maatschappelijke discussie in Nederland over behouden beheer van natuur en milieu.

Organisatie

Het Centre for Sustainable Management of Resources (CSMR) en prof. dr. JoopSchaminée die de Westhoff leerstoel bekleedt (ingesteld door het IWWR, Institutefor Water and Wetland Research). De Westhoff lezing wordt sinds 1999 jaarlijksgehouden en heeft plaats in de aula van de RadboudUniversiteit Nijmegen, doorgaansin mei.

Contact

Radboud Universiteit Nijmegen (CSMR of IWWR)telefoon: 024-3616161website: www.ru.nl/westhofflezing

Sprekers

1999: prof. dr. Victor Westhoff, em. hoogleraar plantensociologie2000: dr. Hans Wijers, voorzitter Wereld Natuur Fonds Nederland: ‘Nieuwenatuur in een veranderende samenleving’2001: dr. Jeffrey McNeely, hoofdonderzoeker International Union for theConservation of Nature: ‘Nature Conservation and the Future: Trends andOptions towards the Year 2025’2002: prof. dr. Eddy van der Maarel, hoogleraar


306

Laboratorium voor Plantenecologie, RU Groningen: ‘Natuurbeheer tussen tuinen wildernis’2003: prof. dr. Frank Berendse, hoogleraar Natuurbeheer en Plantenecologie,Wageningen University: ‘De natuur van het verleden of de natuur van detoekomst?’2004: dr. André N. van der Zande, directeur-generaal ministerie van Landbouw,Natuur en Voedselkwaliteit: ‘Tussen onland en verwonderland. Over de passievoor natuur en landschap’2005: dr. Herman H.F. Wijffels, voorzitter Vereniging Natuurmonumenten:‘Natuurbescherming in de 21ste eeuw’2006: Jaap Dirkmaat, directeur Vereniging Das & Boom: ‘Uit het paradijs’2007: prof. dr. Jelte van Andel, Community and Conservation Ecology Group,Rijksuniversiteit Groningen: ‘Wetenschap en natuur in ontwikkeling’2008: prof. dr. Matthijs Schouten, Wageningen University: ‘Natuur:gebruiksgoed of bondgenoot?’2009: prof. dr. Cees Veerman: ‘De toekomst van het platteland. Natuur enlandschap, last of bijdrage?’


307

Wibaut-lezing

Thema: lokaal bestuur

Genoemd naar

Florentinus Marinus (Floor) Wibaut (1859-1936), politicus voor deSociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP), de voorloper van de PvdA. Wibautwas lang wethouder in Amsterdam (1914-1927 en 1929-1931) en lid van de EersteKamer (1922-1935). Zijn grote invloed en inzet in de hoofdstad leverden hem debijnamen ‘de machtige’ en ‘onderkoning van Amsterdam’ op. Hij speelde een groterol in de sociale woningbouw en volkshuisvesting.

Doelstelling

Het publiek informeren over lokaal bestuur op abstract niveau, in tegenstelling totde normale praktische inslag.

Organisatie

Centrum voor Lokaal Bestuur van deWiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijkbureau van de PvdA. Dat organiseert de lezingen sinds 1995. De lezingen hebbenjaarlijks plaats tijdens het Festival van het Binnenlands Bestuur.

Contact

Centrum voor Lokaal BestuurWiardi Beekman StichtingPostbus 13101000 BH Amsterdamtelefoon: 0900-9553website: www.lokaalbestuur.nl

Sprekers

1995: Schelto Patijn: ‘De dreigende irrelevantie van de bestuurlijke vernieuwing’


308

1996: Hans Daalder: ‘Willem Drees en de gemeentepolitiek1997: Walter Etty: ‘Van stenograaf tot cyberpunk. Over de mensen die desociaal-democratie en de moderne techniek op elkaar weten te betrekken’1998: prof. dr. PieterW. Tops: ‘Een renaissance van het raadslid. Tussen corveeen coaching van burgerschap’1999: Louis Tobback: ‘De betutteling voorbij. Lokaal bestuur in 2025’2000: Godfried Engbersen: ‘De multiculturele stad als Utopia of dystopia’2002: Geert Mak: ‘Honderd jaar na Koudekerke’2003: Margreeth de Boer: ‘De kwaliteit van het bestaan anno 2003’2004: Joop van den Berg: ‘Wat staat er op het spel?Beginselen Vanuit gemeentelijke gezichtshoek’2006: Ahmed Aboutaleb: ‘Mijn PvdA is nooit af’2008: Paul Kalma ‘Partij van de A........’2009: Eberhard van der Laan: geen titel bekend


309

David de Wied-lezing

Thema: biomedische wetenschap

Genoemd naar

David deWied (1925-2004), neurofarmacoloog. Hoogleraar in Groningen en Utrecht.DeWied verwierf internationale faammet zijn ontdekking dat neuropeptiden (kleineeiwitten) de regisseurs zijn van hersenfuncties en gedrag.

Doelstelling

Een bijdrage leveren aan actuele discussies op het gebied van de biomedischevraagstukken.

Organisatie

De stichting David de Wied-lezing samen met het Algemeen Dagblad. De stichtingis opgericht door CenE Bankiers, een bank voor de medische sector die onderdeelis van F. van Lanschot Bankiers, en de Universiteit Utrecht. De lezingen wordensinds 1990 jaarlijks gehouden.

Contact

Universiteit Utrechttelefoon: 030-2533550website: www.uu.nl/NL/Universiteitutrecht/CultuurenArchitectuur/cultuur/daviddewied/Pages/default.aspxVan alle lezingen zijn pdf's beschikbaar.

Sprekers

1990: prof. dr. M. Saffran, hoogleraar biochemie, Medical College of Ohio:‘Peptide Drugs in the 21th Century’1991: prof. mr. J. Remmelink, procureur-generaal Hoge Raad: ‘Strafrechtelijkeaspecten van euthanasie op jonge en zeer hoge leeftijd’1992: dr. Alexander H.G. Rinnooy Kan, voorzitter Verbond


310

van Nederlandse Ondernemingen: ‘Universiteit en onderneming’1994: prof. dr. R.M. Sapolsky, hoogleraar bio-neurologie, Stanford University:‘Stress, the Aging Brain and the Mechanisms of Neutron Death’1995: prof. dr. Hans Galjaard, hoogleraar antropo-genetica, Erasmus UniversiteitRotterdam: ‘Erfelijke aanleg: noodlot of perspectief?’1996: prof. dr. R.A. Weiss, hoogleraar virale oncologie, Chester BeattyLaboratories, Londen: ‘Retroviruses for good and ill’1997: drs. Gerlach J. Cerfontaine, voorzitter raad van bestuur AcademischZiekenhuis Utrecht: ‘Naar een Europese zorgunie?’1998: prof. dr. Frans B.M. deWaal, hoogleraar psychologie, Emory University:‘Mensapen van Venus, bonobo's en de sociale evolutie van de mens’1999: prof. dr. René S. Kahn, hoogleraar psychiatrie en manager divisiepsychiatrie van het Universitair Medisch CentrumUtrecht: ‘Schizofrenie: breinen omgeving’2000: prof. dr. Dick F. Swaab, hoogleraar neurobiologie, Universiteit vanAmsterdam: ‘Alzheimer-onderzoek: het begin van een beter einde’2001: prof. dr. H.M. Pinedo, hoofd geneeskundige oncologie in het VUmedischcentrum, Amsterdam: ‘Primaire tumor: vriend of vijand?’2002: prof. dr. Henk W. van Os, hoogleraar kunst en samenleving, Universiteitvan Amsterdam: ‘Renaissance in het ziekenhuis’2003: prof. dr. R. Noë, hoogleraar ethologie, Universiteit Louis-Pasteur,Straatsburg: ‘De markt als metafoor voor mutualisme’2004: prof. dr. Ronald Plasterk, hoogleraar ontwikkelingsgenetica, UniversiteitUtrecht: ‘Europa, het nieuwe Atlantis?’


311

2005: prof. dr. Ab D.M.E. Osterhaus, hoogleraar virologie, Erasmus MedischCentrumRotterdam: ‘Rampen door biologisch natuurgeweld in een veranderendewereld’2006: prof. dr. Edward de Haan, hoogleraar neuropsychologie, UniversiteitUtrecht: ‘Bewustzijn in het brein. Wie denk je wel dat je bent?’2007: prof. dr. Elsken van derWall, universiteitshoogleraar, Universiteit Utrecht,en hoogleraar interne geneeskunde, Universitair Medisch Centrum Utrecht:‘Bathsheba en daarna, ontwikkelingen in borstkankerbehandeling’2008: prof. dr. W.H. Gispen, universiteitshoogleraar en voormalig rectormagnificus van de Universiteit Utrecht: ‘Hersenen tussen ouderdom ensuikerziekte’2009: prof. dr. Diederick Grobbee, hoogleraar klinische epidemiologie,Universitair Medisch CentrumUtrecht: ‘De patiënt, de populatie en de poly-pil:“vaccinatie” tegen harten vaatziekten?’


312

WRR-lecture

Thema: maatschappij en overheid

Genoemd naar

De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), de organisator vande lezingen.

Doelstelling

Wetenschappers en beleidsmakers de gelegenheid geven actuele maatschappelijkevraagstukken ter discussie te stellen en daarover met geïnteresseerden te debatteren.

Organisatie

De WRR. Die organiseert de lezingen sinds 2002 jaarlijks.

Contact

WRRtelefoon: 070-3564625website: www.wrr.nl

Sprekers

2002: prof. dr. Fritz W. Scharpf en mr. Hans A.F.M.O. van Mierlo:‘De vitaliteitvan de nationale staat in het Europa van de 21ste eeuw’2003: prof. dr. Mark Elchardus, hoogleraar sociologie, Vrije Universiteit Brussel:‘Democratie: retoriek, realiteit en toekomst. Over de rol van overheid, burgersen media’2004: Graham Fuller en Marcel Kurpershoek: ‘The Future of Political Islam’2005: prof. dr. Gøsta Esping-Andersen, Universitat Pompeu Fabra, Barcelona,en Saskia Sassen, Ralph Lewis Professor of Sociology, University of Chicago:‘Naar een nieuwe verzorgingsstaat?’2006: prof. Hans Joas en prof. Alan Wolfe: ‘Voorbij de scheiding tussen kerken staat?’


313

2007: prof. dr. mr. Kees Schuyt, oud-raadslidWRR en em. hoogleraar sociologie,Universiteit van Amsterdam, en Bruno Latour, directeur onderzoek Institutd'Etudes Politiques, Parijs: ‘De denkende staat?’2008: dr. Nancy Birdsall, directeur Center for Global Development,Washington,en Ha-Joon Chang, econoom, Cambridge University, en consultant voorinternationale organisaties en regeringen: ‘Saving globalisation from itscheerleaders’2009: prof. RichardH. Thaler, directeur Center for Decision Research, Universityof Chicago: ‘De overheid als keuze- architect’


314

Jelle Zijlstra-lezing

Thema: economie

Genoemd naar

Dr. Jelle Zijlstra (1918-2001), geleerde en staatsman.Zijlstra was hoogleraar aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, lid van de

Koninklijke Nederlandse Akademie vanWetenschappen, minister van EconomischeZaken en van Financiën, minister-president, president van De Nederlandsche Banken minister van Staat.

Doelstelling

De beoefening van de economische wetenschappen in Nederland bevorderen.

Organisatie

De lezing wordt vanuit het Netherlands Institute for Advanced Study (NIAS)gehouden door de onderzoeker die verbonden is aan de Jelle Zijlstra ProfessorialFellowship.In 2008 is de laatste lezing gehouden.

Contact

NIAS, Netherlands Institute for Advanced StudyJohan Kwantestelefoon: 070-5122730e-mail: [email protected]

Sprekers

2002: Bruno S. Frey: ‘Deterrence andmorale in taxation in the European Union’2003: Paul De Grauwe: ‘The Enlarged Eurozone: Can it Survive?’2005: Horst Siebert: ‘Germany's stalling economie engine. How to get it runningagain’2005: A.B. Atkinson: ‘Global Public Finance and Funding


315

the Millennium Development Goals’2007: Hans-Werner Sinn: ‘The Welfare State and the Forces of Globalization’2008: Martin Hellwig: ‘Systemic Risk in the Financial Sector’


316

Belle van Zuylen-lezing

Thema: literatuur en maatschappelijke betrokkenheid

Genoemd naar

Belle van Zuylen, pseudoniem van Isabella Agneta Elisabeth van Tuyll vanSerooskerken (1740-1805). Frans-Zwitserse auteur van Nederlandse afkomst. Zijschreef romans (deels in briefvorm) en toneelstukken en bracht de idealen van deVerlichtingsidealen in praktijk. Tegen de conventies in verdiepte zij zich in dewetenschap en in haar geschriften bevrijdde zij zich van het juk van de gevestigdeorde.

Doelstelling

Het gedachtengoed van Belle van Zuylen een blijvende bron van inspiratie laten zijn.Kijken naar de maatschappelijke betrokkenheid van schrijvers nu.

Organisatie

De Stichting Literaire Activiteiten Utrecht (SLAU) en Vrede van Utrecht (eenorganisatie die de nationale viering in 2013 van de Vrede van Utrecht voorbereidt).Zij organiseren sinds 2005, tweehonderd jaar na de dood van de Utrechtse Belle vanZuylen, de jaarlijkse lezing.

Contact

SLAULange Lauwerstraat 693512 VH Utrechttelefoon: 030-2318376e-mail: [email protected]: www.slau.nl

Sprekers

2005: Nelleke Noordervliet: ‘Betekenis van het erfgoed van Belle van Zuylen’


317

2006: Hans Magnus Enzensberger: ‘In de doolhof van de intelligentie’2007: Jeanette Winterson: ‘The cup, the knife, the compass, the remedy’2008: Rita Monaldi en Francesco Sorti: ‘De ring van Moebius. Relatie tussengeschiedenis en cultuur’2009: Azar Nafisi: ‘Fictional realities andreal fictions: dispatches from theIslamic Republic of Iran’


318

Dr. Saal van Zwanenberg lezing

Thema: kennis van de geneesmiddelen en hun bereiding

Genoemd naar:

Dr. Salomon van Zwanenberg (1889-1974), oprichter, in 1923, van het farmaceutischebedrijf N.V. Koninklijke Zwanenberg-Organon, in zijn woonplaats Oss. VanZwanenberg won insuline uit de alvleesklier van slachtdierenwaarmee suikerpatiëntenbehandeld kunnen worden. Uit zijn samenwerking met Ernst Laqueur, hoogleraarfarmacologie aan de Universiteit van Amsterdam is het bedrijf ontstaan dat nuOrganon heet.

Doelstelling:

Bij passende gelegenhedenwordt eenDr. Saal van Zwanenberg Lezing georganiseerd.Daarbij wordt een prominent onderzoeker uit binnen- of buitenland in de gelegenheidgesteld een voordracht te houden voor een betrekkelijk groot gehoor.

Organisatie:

De Dr. Saal van Zwanenberg Stichting wil wetenschappelijk onderzoek bevorderendat gericht is op de vervaardiging van nieuwe geneesmiddelen, of dat daaraan directof indirect bijdraagt. De stichting organiseerde de lezingen vanaf 2000 jaarlijks, toten met 2003. De reeks is gestopt.

Contact

Dr. Saal van Zwanenberg Stichtingtelefoon: 0412-662726e-mail: [email protected]: www.saalvanzwanenbergstichting.nl

Sprekers

2002: dr. Ken Korzekwa, vice-president research van


319

ArQuel Inc: ‘The emerging importance of predictive ADME stimulation in drugdiscovery’2003: dr. Brian Ager, director general European Federation of PharmaceuticalIndustries and Associations (EFPIA): ‘Prospects for innovative research in anenlarged Europe’


321

Personenregister

A

Aa, drs. Anja van der 245Aantjes, mr. Willem 49Aartsen, Jozias van 180, 184 255Abdolah, Kader 106, 144, 167, 195, 296Abdulgani, H. Roeslan 195Aben, Janneke 155Abkoude, Chris van 41Aboutaleb, Ahmed, 26, 129, 198, 308Abram, Ido 128Achahboun, Mohamed 158Achterhuis, prof. dr. Hans J. 31, 93, 104, 263Adelman, Irma 68Adelmund, drs. Karin Y.I.J. 234Adolf, Steven 38Aerts, prof. Remieg 15Ager, dr. Brian 319Agius, prof. dr. Raymond 127Aigner, Gerhard 96Akhtar, prof. dr. Salman 100Akkerman, Mary 269Albeda, prof. dr. Wil 84Albert, Hans 217Ali, Tariq 113Alkema, prof. mr. E.A. 282Allende, Isabel 167Amerongen, Martin van 106Amin, dr. Galal 261Amsberg, Claus von 161Ancona, Hedy d' 128, 229Andel, prof. dr. Jelte van 306Andersen, Elisabeth 304Anderson, prof. dr. Sir Roy 170Andreasen, prof. Nancy 29Andriessen, dr. Herman 58Andriessen, prof. mr. Frans H.J.J. 182, 183, 236Angawi, dr. Sami 261Anker, Mark van den 225, 264Ankersmit,. prof. dr. Frank R. 162Anrooij, prof. dr. Wim van 108, 256Apelles 110Appiah, prof. Kwame Anthony 40, 113Ardenne-van der Hoeven, Agnes van 195


322

Arendt, Hannah 31Aridjis, Homero 275Armstrong, Karen 167, 276Arunachalam, dr. Jaya 182Ashrawi, Hanan 80Asperen, prof. dr. Geertruide (Trudy) van 33, 263, 291Asscher, Ben J. 69Asscher, Lodewijk 27Asselt, prof. dr. Marjolein van 298Atkinson, A.B. 314Attali, Jacques 95Atwood, prof. dr. Jerry 303Azmm, Sadik al- 80

B

Baal, Ad P.P.M. van 91, 213Baalen, mr. Hans van 246Baalen, mr. drs. Hans C. van 90, 91Baarda, Prof. dr. ir. Willem 35Baehr, Peter R. 68Bais, prof. F.A. 133Bakas, drs. Adjiedj, 246Bal, prof. dr. Mieke 238Balkenende, mr. dr. Jan Peter 96, 184, 251Ballantyne, Peter 153Bank, Jan 55, 249Bär, Philippe 252Baraghání, Fâtimih 271Barber, Benjamin R. 113Barendregt, prof. dr. Henk P. 65 272Barghout, Rania 80Barlow, Maude 112Barnard, Benno 139Barrett-Connor, prof. dr. Elizabeth 29Bartels, dr. J. 188Basset, Lytta 206Bathsheba 311Baudoin, Jan 246Bauer, José María Ruiz de Arana y, hertog van (duque de) Baena 37Bauman, Zygmunt 57 255Bayle, Pierre 39Bayly, Christopher 140Bazelmans, prof. dr. Jos G.A. 107Beaufort, prof. dr. Inez de 170


Beck, Ulrich 255Becker, prof. dr. Jill B. 274Beenakker, Carlo 208Beijnum, Kees van 27Beinum, H.J.J. van 68Beliën, Herman 98Bell, Pietje 41Bellefleur, Dolly 192Bello, dr. Walden 113Benali, Abdelkader 167Benima, Tamarah 26, 128Benito, dr. mr. Elizabeth Odio 239Benschop, Dick 96Bentham, Jeremy 68Berendse, Martin 148Berendse, prof. dr. Frank 306Berg, drs. Wilma van den 270Berg, Han Bentz van den 304Berg, prof. dr. Joop Th. J. van


323

den 76, 308Berge, H.C. ten 105Berge-Gerbaud, Mària van 188Berges, prof. dr. Ulrich 59Bergstra, Jan 208Bergwerff, Peter 158Berlijn, Dick 227Bernlef. J. 22, 106Bernoulli, Daniel 44Bernoulli, Johann 43Betsalel, Annet 119Beugel, prof. dr. E.H. van der 84, 93Beus. prof. dr. Jos W. de 133, 294Beyen, mr. Johan Willem 46Beyers Naudé, Christiaan Frederik 48Bhalotra, Ashok 144Bialek, prof. William 303Bie, Wim de 22Biedenkopf, Kurt 221Biedermann, Ferry 80Bijsterveld, dr. S.C. van 71Bilderdijk, Willem 15, 50Bilsborrow, R. 137Birdsall, dr. Nancy 313Blaauw, prof. dr. Adriaan 51Blanchard, prof. dr. Olivier 160Blandford, prof. Roger 210Blanken, Henk 141Blankert, drs. Hans 130Blasius, prof. Gerardus 28Bleker, prof. dr. O.P. 126Blenk, ds. C. 71Blokker, Jan 218Blom, prof. dr. Kees 82Blom, prof. dr. ir. J.H. 200Blonk, prof. dr. Roland W.B. 126Bloom, prof. Barry R. 29Bloom, prof. dr. Jonathan 261Blotkamp, Carel, 229Bocken, prof. dr. H. 283Bodar, prof. dr. Antoine 49, 116Boedjarath, drs. Indra 54Boeke, Pieter E. 53Boekhoven, Rudolph Gerrit 62Boekman, Emanuel 55Boer, dr. J. de 93Boer, Margreeth de 308


Boer, prof. dr. Theo de 59Boeri, Tito 87Böhler, mr. Britta 34, 263Bokkel, Jan ten 74Bolin, Bert 207Bolkestein, prof. dr. mr. Frits 15, 113, 134, 178, 182, 184, 195, 212, 217, 225,277, 284Boll, Jan Maarten 119Bolt, Gideon 266Bonger, Willem Adriaan 56Boomkens, prof. dr. René 122, 266Borgese, Elisabeth Mann 197Borst, Piet 208Bos, dr. Peter 91Bos, drs. Wouter 184Boshuizen, Marion 119Bosmans, W. 259Bot, dr. Bernard (Ben) 15, 46, 135, 182, 252


324

Botton, Alain de 167Bouazza, Hafid 192Bouckaert, prof. dr. B. 282Bouhuys, Mies 74Bouman, dr. Martine 245Bourgeois, Geert 215Bouwmeester, Dirk 208Bouyeri, Mohammed 64Boven, Theo C. van 69, 194Bovenkerk, Frank 124, 215Bovens, prof. dr. mr. Mark 285Box, Louk de la Rive 153Boxtel, mr. Roger H.L.M. van 263Braam, Stella 215Braat, prof. dr. Didi 82Braekers, drs. Marcel 89Braidotti, prof. dr. Rosi 263Brake, E. te 160Brand, dr. Teus 126Brandsma, Titus 58Brandt, dr. Ria van den 89Brandt Corstius, Hugo 296Braungart, prof. dr. Michael 131Brederode, drs. Désanne van 88, 146Bree, prof. dr. Cor van 257Breman, Jan 279Brenner, Athalya 239Brenninkmeijer, prof. dr. A.F.M. 259Breytenbach, Breyten 292Brill, Paul 250Brink, André 166Brink, Hans Maarten van den 146Brink, Paul van den 153Brink, prof. dr. Gabriël van den 26, 71Brink, prof. dr. Henriëtte Maassen van den 142, 156Brinkhorst, mr. Laurens Jan 134, 184Brodsky, Joseph 139Broeder, dr. Arie den 263Broersma, prof. dr. Marcel 150Broertjes, Pieter 150Brouwer, Harm 215Bruckner, Pascal 299Bruegel de Oude, Pieter 110Bruin, Pi de 26Brüll, prof. dr. D. 93Bruning, prof. mr. Marielle R. 186Bruyne, drs. A. de 223


Bruyne, prof. dr. Jacques de 37Bruynzeel, prof. dr. D.P. 126Bryant, Lee 141Budd, Sir Colin 213Buergenthal, dr. Thomas 202Buerhaus, prof. dr. Peter 231Buijnsters, prof. dr. P.J. 257Buitenweg, drs. Kathalijne 234Buiter, prof. dr. Willem 293Buma, mr. Sybrand van Haersma 162Burke, Edmund 63Burke, prof. Bernard 210Burke, prof. dr. Peter 40, 148Burnier, Andreas 129, 296Buruma, prof. dr. Ian 27, 69, 139, 166, 236


325

Buruma, prof. mr. Ybo 66Bussemaker, dr. Jet 244Buuren, dr. Fons van 257Buve, dr. Jeroen D.J. 161, 162Buytendijk, Frederik Jacobus Johannes 65Byatt, Dame Antonia 140Byvanck, Valentijn 42

C

Caenegem, prof. dr. R.C. van 282Calster, dr. Patrick van 186Calvert, dr. Geoffrey M. 127Carlen, Pat 57Carrington, Lord 95Castells, Manuel 153Castermans, Alex Geert 78Cauter, Lieven De 266Cerfontaine, drs. Gerlach J. 310Cézanne, Paul 110Chang, Ha-Joon 313Charrière, Isabelle de 188Chartier, Christian 187Chavannes, Marc, 215Chigi, Agostino 110Chomsky, Noam 74, 138Christensen, Michael 206Claassen, dr. Rutger J.G. 143, 263Claes, Willy 84Clark, Dame June 231Clarke, Tony 112Cleveringa, prof. Rudolph Pabus 67, 185Clifford, dr. Joyce C. 231Clifford, Sir Timothy 228Clinton, Bill 114Cliteur, prof. dr. Paul B. 69, 71, 74Cobelens, drs. Pieter W.C.M. 91Cohen, mr. dr. Marius Job 11, 15, 27, 62, 69, 116, 129, 195, 199, 213, 214, 216,224Cohen, Stanley 56Cohn Bendit, Daniël 84, 167Coleman, David 137Colijn, prof. dr. Ko 241, 290Colijn, dr. Sjoerd 54


Colinvaux, Paul 208Colwell, prof. dr. Rita R. 29Comenius, Johan Amos 70Condé, prof. dr. Maryse 239Constandse, Anton 73Cools, prof. dr. Hans 213Cooper, Etweda 114Corbey, Raymond 164Cortenraad, Hans Willem 287Costa, dr. Denise de 133Coutinho, prof. dr. Roel A. 126Couwenberg, prof dr. S.W. 92, 162Cox, prof. sir David R. 44Cramer, prof. dr. Jacqueline 94Cramer, prof. dr. N. 282Croiset, Hans 304Crombrugge, prof. dr. Stefaan van 283Cullum, dr. Nicky 231

D

Daalder, prof. dr. Hans 75, 76, 84, 308


326

Dahrendorf, Sir Ralf 166, 255Dalen, prof. em. dr. Dirk van 44Dales, Geert 62Dales, Ien 77Dalgarno, prof. Alexander 210Dalrymple, Theodore 276Dam, F. van 68Dam, prof. dr. Geert ten 269Damasio, Antonio 208Damme, dr. Karel van 127Daniël, drs. M. 71Dankert, Piet 188, 255Danneels, kardinaal Godfried 59, 116, 149, 205Dantzig, prof. dr. Andries van 53Dardari, Abdullah al 80Darmoni, dr. Kaouthar 143Darnton, Robert 139Darwin, Charles 111Daumier, Honoré 110Davies, Nick 150Davies, Norman 276Dawkins, dr. Richard 288Day, Alice T. 136Day, Lincoln H. 136Deben, Leon 25Deetman, drs. Wim J. 135, 285Dehaene, dr. mr. Jean-Luc 184, 252Dekker, Eduard Douwes 194Dekkers, Midas 144Dekkers, Saskia 188, 215Deleeck, H.A.J. 68Delfos, dr. Martine F. 71Delva, prof. dr. Willy 282Dennett, Daniel C. 276Descartes 188Deschouwer, dr. Kris 76Detiège, Leona 223Deursen, prof. dr. Arie Th. van 139, 213Diamond, prof. dr. Jared 288Diepenbrugge, J. Tony van 91Dieren, Wouter van 93, 124Dietz, Ton 154Dijk, prof. dr. F.J.H. van 126Dijkgraaf, Margot 265Dijkgraaf, prof. dr. Robbert 44, 218Dijkstal, Hans 122Dijkstra, drs. Anne M. 102


Dijn, Herman De 63, 255Dillemans, Roger 195Dirkmaat, Jaap 306Dis, Adriaan van 166, 296Docters van Leeuwen, mr. Arthur W.H. 96, 116, 130, 173, 203, 260Doeleman, Herman 279Dohnanyi, dr. Klaus von 291Dona, J.C. 119Dongelmans, dr. Berry P.M. 257Doniger, Wendy 139Donk, prof. dr. Wim van de 24, 150Donkers, Jan 166Donner, mr. Piet Hein 75, 129, 226, 267, 285Donoghue, John 170Dooremalen, Hans 74


327

Dooren, Wim van 74Doorman, Joop 73, 166Doorman, prof. dr. Maarten 265Doorn, prof. dr. Jacques van 76Doré, Alexander 304Dorrestein, Renate 296Douglas, Mary 195Douijeb, M. 71Douma, Ruud 192Dowling, Kevin 206Draaisma, prof. dr. Douwe 98, 167, 265Draine, prof. Bruce 211Drees, Willem 75, 83, 84Dreschler, prof. dr. ir. W.A. 126Dresden, S. 129Dresselhuys, Cisca 143, 178Drion, Huib 68, 139Dubois, Pierre H. 188Duisenberg, dr. Willem Frederik 86, 95, 182Dunk, prof. dr. Hermann W. von der 93, 218, 234, 276Dunk, Thomas von der 144Duparc, Frits 229Dupuis, Heleen M. 124Duyvendak, prof. dr. Jan Willem 263Dyke, Greg 214

E

Eckhart, Johannes ‘Meister’ 88Eekelen, dr. Wim F. van 91Eenhoorn, Hans 113Egmond, prof. ir. Klaas van 46, 94Ehrfeld, prof. dr. Wolfgang 303Eijskens, Mark 221Eikelboom, Jouke 91Eisenhower, Dwight D. 90Eisenstadt, prof. Shmuel Noah 84Ekers, prof. Ronald 210Elchardus, prof. dr. Mark 84, 237, 312Elferink, Gerhard 73Elgersma, Ype 164Ellian, mr. dr. Afshin 49, 78Elzinga, prof. mr. drs. Douwe Jan 62, 285Embrechts, prof. dr. Paul 44


Ender, J. 181Engbersen, Godfried 308Engelen, prof. dr. Jos 103Engelen-Kefer, dr. Ursula 84Enquist, Anna 296Enschedé, Ch. J. 68Enwezor, Okwui 114Enzensberger, Hans Magnus 166, 317Ephimenco, Sylvain 129Erasmus, Desiderius 59, 92, 169Erauw, prof. dr. J. 283Erdbrink, Thomas 80, 279Erp, Stephan van 164Esack, Farid 195Esping-Andersen, prof. dr. Gøsta 85, 312Est, Rinie van 164Etty, prof. dr. Elsbeth 74, 129, 132, 143Etty, Walter 308


328

Etzioni, prof. Amitai 34Eurlings, Camiel 252Everts, drs. Peer 91Ex, Sjarel 229Eyskens, jhr. prof. dr. M. 182, 195

F

Faber, dr. Mient Jan 48Feast, Michael 51Februari, Marjolijn 106, 167, 195Feenstra, prof. mr. R. 282Fehl, Philipp 110Fehres, Marko 179Feige, E.L. 68Feldbrugge, prof. mr. F.J.M. 282Feldstein, prof. dr. Martin 160Fels-Kupferschmidt, Annetje 201Fennema, prof. dr. Meindert 253Fens, prof. dr. Kees 25, 124, 146, 156, 166, 248, 257Ferge, prof. dr. Zsuzsa 292Ferrara, prof. Andrea 52Ferron, Louis 296Figes, Orlando 277Finkelstein, Norman G. 276Finkielkraut, Alain 40, 190Fischer, prof. dr. Agneta 143Foblets, Marie-Claire 195Foreest, Pieter van 97Frank, Anne 133Franke, Herman 146Fraser, prof. dr. Nancy 274Fredericq, prof. dr. S. Baron 282Freedberg, David 109Freeman, prof. Kenneth 52, 210Frenkel, Daan 207Fresco, Louise O. 69, 139Freud, Sigmund 100Frey, Bruno S. 314Friedman, Carl 49Friedman, prof. dr. Benjamin M. 160Friedman, Thomas L. 113Frijhoff, prof. dr. Willem Th. M. 208, 212Frijns, prof. dr. Jean 204


Frijstein, G. 126Frinking, Ton 251Frisius, Gemma 102Frissen, prof. dr. Paul A.H. 121, 178Fritschy, prof. dr. Wantje 213Fuchs, Rudi 96Fuentes, Carlos 38, 140, 166Fukuyama, Francis 197Fuller, Graham 312Furedi, Frank 156, 190

G

Gaastra, dr. Femme S. 107Gablentz, dr. Otto von der 71, 93Galeano, Eduardo 166Galjaard, prof. dr. Hans 310Galjart, Niels 164Gandhi, Sonia 197Gans, M.H. 68Ganzevoort, prof. J. Wessel 59Gardner, Danny K. 90Gardner, David 81Garschagen, Oscar 79


329

Gay, Peter 166Gebara, Yvone 206Geel, Jacobine 144Geer, mr. drs. Peter M. van der 285Geerdink, dr. Gerda 269, 270Geerdink, drs. A. 71Geerts, Désirée 83Gehrels, Carolien 55Geiger, J. 69Gelder, prof. dr. Hendrik Enno van 107Geluk, Leonard 268Gennes, Pierre-Gilles de 207Genugten, prof. dr. Willem J.M. van 65Genzel, prof. Reinhard 210Gerards, mr. Janneke 186Gerbrandy, dr. Piet 50Gerlo, prof. dr. J. 283Gerritsen, prof. dr. Wim P. 257Gerritszoon, Gerrit 92Gerson, Horst 109Geusau, jhr. prof. dr. F.A.M. Alting von 93Geuze, Adriaan 27Gevers, drs. Jan Karel M. 93Ghosh, Amitav 167Gibson, Walter S. 110Giesen, Peter 172Gillingham, John 277Ginzburg, Carlo 197Gispen, prof. dr. W.H. 311Glastra van Loon, prof. mr. Jan 263Glazer, Nathan 207Gobran, Maggie 206Goedkoop, Hans 41Goeij, drs. Erica de 269Goethe, Johann Wolfgang von 68Goldschmidt, Jenny E. 199Goldschmidt, Tijs 140, 167Goldstein, Ann 229Goldstone, Richard J. 96Golub, prof. dr. Gene H. 44Gonçalves-Ho Kang You, mr. Lilian 182, 239Goodfellow, prof. Peter 29Goodman, prof. dr. Dena 274Gool, prof. Luc Van 36Gorashi, prof. dr. Halleh 122Gordimer, Nadine 139Goslinga, Hans 267


Goudsblom, Jaap 57Gout, drs. Marion W. 91Gowricharn, prof. dr. Ruben 168Graaf, Thom de 150Grapperhaus, prof. dr. F.H.M. 282Grattan-Guinness, prof. dr. Ivor 44Grauwe, Paul De 314Gray, John 190, 276, 299Greer, Germaine 276Greven, Jan 150Grever, Maria 208Grinten, Willem Christiaan Leonard van der 115Grobbee, prof. dr. Diederick 311Groebel, prof. dr. Jo 263Grootheest, dr. Kees van 127


330

Grossman, dr. David 32, 195Grosveld, Frank 163, 164Grün, Anselm 205Grunberg, Arnon 146, 257, 296Gudziak, Boris 206Guépin J.P. 105Gullón, Catedrático Germán 38Gunn, prof. James 210Gunsteren, Herman van 173Gunsteren, Wilfred van 208Gyselen, dr. Rika 108

H

Haan, prof. dr. Edward de 311Haar Romeny, Baster 208Haas, Wilhelm 255Haasse, Hella S. 166, 188, 296Habbema, Cox 173Habermas, Jürgen 197Haenens, prof. dr. J.D' 282Hajer, Maarten 26Halevy, Efraim 80Halmos, prof. em. Paul R. 44Halsema, Femke 78Hammerstein-Schoonderwoerd, W. 199Hanlon, Ed 91Harcourt, Wendy 113Harinck, prof. dr. George 117, 159Harris, John 176Hart, Kees 't 296Hart, Maarten 't 296Hartogensis, Bernardus 119Harwitt, Martin 52Hau, prof. dr. Lene 303Hauser, prof. Marc D. 289Haverkamp Begeman, Egbert 110Havermans, mr. dr. A.J.E. 61, 93Hecht, prof. dr. Peter 228, 229Heerden, Etienne van 296Heerden, Jaap van 74Heeringen, Ingrid van 75Heerma, Enneüs 121Heertje, prof. dr. Arnold 26, 263


Hegel, Georg Wilhelm Friedrich 162Hegius, Alexander 123Heijden, A.F.Th. van der 27Heijder, prof. dr. A. 93Heijermans, Louis 125Heijne, Bas 106, 146, 192Heijst, dr. Annelies van 263Heirbaut, dr. D. 283Hekma, dr. Gert 191Hekster, prof. dr. Olivier 82Hellwig, Martin 315Hemels, Joan 287Hemmerechts, Kristien 296Henau, prof. dr. Ernest 59Hendriks, Bertus 79Herfkens, mr. Eveline 239Hermans, W.F. 145Hermes, dr. Joke 143Hersh, Seymour M. 167Hertog, prof. dr. Gerard C. den 117Hertz, prof. dr. Noreena 113, 167Herzberg, Abel 49, 128Herzberg, Judith 295


331

Heumakers, Arnold 296Heuvel, dr. Edward van den 303Hewit, Hayden 215Hijma, prof. mr. J. 283Hijmans, Ernst 130Hilarius, Jan 74Hilberg, prof. dr. Raul 201Hillen, drs. Hans S.J. 178Hillenius, Dick 105Hillesum, Etty 89, 132Hiltermann, Joost 80Hirsch Ballin, Ernst 46, 180Hirsi Ali, Ayaan 214Hitler, Adolf 158Hoare, Tony 208Hoeijmakers, Jan 163Hoet, Jan 96, 275Hoeven, Maria van der 234Hofland, Henk J.A. 25, 41, 62, 71, 249Hofmeester, Karin 119Hofstede, Geert 255Hofstee, prof. E.W. 136Hoftijzer, Paul 286Hogeboom van Buggenum, Henk 272Hogendijk, prof. dr. Jan P. 45Holbrooke, Richard C. 197Holmes, Richard 139Hommen, drs. Jan H.M. 204Hond, drs. M. de 233Hondt, mr. Ed d' 34, 61, 77Honings MA, Rick 256Hoofdakker, prof. Rudi van den 53Hooff, Jan van 98, 208Hooft, Gerard 't 218Hooghiemstra, Henry 208Hopster, Paul 74Horst, Guusje ter 62Horst, W. Janson 109Hospers, Gert-Jan 154Hove, Ivo van 178Howard, Michael 139Hughes, Robert 197Huijer, prof. dr. Marli 239Huizinga, Johan 138, 188Hulspas, Marcel 74Hulst, Sybrand J. van 213Hunt, Tim 169


Hunter, David 104Huygens, Christiaan 207

I

Icke, Vincent 156Ignatieff, Michael 39, 190, 197Indyk, Martin 80Isenberg, prof. dr. Marjorie 231Israel, Jonathan I. 40, 166, 190Israël, Menasseh ben 119

J

Jacobs, Aletta 142Jacobs, drs. A.G. 178Jacobsen, prof. dr. Joyce P. 273Jager, Cees de 74Jager, Jan-Kees de 252Jansen, Eppo 37Jansen, Hans 74Jansen, prof. dr. Willy 239


332

Jansma, Esther 106Janssen, prof. dr. Frans A. 256, 287Janssen, prof. dr. Susanne 243Janssens, prof. dr. Ruud V.A. 90Jansz, Ernst 22Japin, Arthur 106Jellema, C.O. 88Jelloun, Tahar Ben 158Jensen, dr. Stine 240Jensma, Folkert 150Joas, prof. Hans 312Johannes Paulus II, paus 58Jong, dr. J.L. de 109Jong, Lou de 68, 123Jong, Oek de 145, 296Jong, prof. dr. F.I.C.R.C. de 126Jong, Rudolf de 74Jong, Sarah de 279Jonge, Freek de 146Jongerius, Agnes 78Jongh, E. de 139Jonghe, prof. dr. Frans de 100Joris, Lieve 167Jorna, dr. Ton 132Joustra, Arendo 214Juffermans, Paul 88Juncker, Jean-Claude 252, 255Jurgens, prof. mr. Erik C.M. 294

K

Kaa, D.J. van der 68Kaa, Dirk van de 137Kadare, Ismail 166Kahn, prof. dr. René S. 310Kailani, H.M. Zeid 71Kallen, dr. Janine 272Kalma, Paul 308Kalman, prof. dr. Rudolf 43Kalmthout, dr. Martin A. van 272Kamp, rabbijn L.B. van de 71Kampen, Dick van 243Kappen, Frank E. van 91Kapteyn, prof. dr. J.C. 51


Karacaer, Haci 133Karel I, keizer 161Karimi, Farah 143Karsten, Sjoerd 26Kaufman, J. 68Kearney, prof. Nora 231Keen, Andrew 114Keijsers, dr. Jolanda 245Keilman, Nico 137Kellendonk, Frans 145, 296Kendall, Raymond E. 95Kennan, George 190Kennedy, prof. dr. James 118, 152, 236Kennicutt, prof. dr. Robert 52, 303Kerckhove, prof. dr. em. Johan Van de 301Ketelaar, Eric 147Ketting, ir. N.G. 178Kezic, dr. Sanja 126Khan, Irene 202Kieboom, Hilde 206King, Martin Luther 151Kist, Joost 287Klamer, prof. dr. Arjo 49, 241, 263Klarenbeek, Paul 102


333

Klein, Naomi 114Kleinman, Arthur 69Kleisterlee, Gerard 195Klep, prof. dr. Paul 82Kloos, Maarten 26Kloos, Willem 295Kloosterman, Robert 26Knapen, Ben 62, 123Kneepkens, E. 284Kneepkens, Manuel 74Knevel, dr. Paul 213Köbben, André J.F. 68, 166, 207Koffeman, Niko 164Kohl, dr. Helmut 222Kohnstamm, Dolph 155Kohnstamm, Philip Abraham 155Kohnstamm, Rita 129Kok, dr. h.c. mult. Wim 96, 184, 221, 292Kolakowski, Leszek 166Kolsteren, N. 221Kom, Anton de 157Komrij, Gerrit 139, 192, 296Konrád, György 166Kooijmans, prof. dr. P.H. 71Koole, dr. Ruud A. 284Koopman, Edwin 279Koopmans, prof. mr. T. 282Kopland, Rutger 49, 106Korteweg, drs. Anton 256Korthals Altes, drs. Edy 59Korthals, mr. Benk 178Kortmann, prof. dr. F.A.M. 34Kortmann, prof. mr. Bas 82Korzekwa, dr. Ken 318Kossmann, Ernst H. 68, 139, 166Koster, Paul. M. 203Kouchner, dr. B. 182Kousbroek, Rudy 138, 166Kral, dr. Marijke 270Kramer, Diane 134Krauss, prof. dr. Lawrence M. 303Krevelen, mr. Laurens van 257Krockow, Christian Graf von 139Kroes, drs. Neelie 135, 184Krog, Antjie 167Krol, Bart 47Krol, Gerrit 106, 145


Kroonenberg, prof. dr. Salomon 35, 234Kruijssen, Hans 195Kuiper, Arie 49, 128Kuipers, Oscar 164Kuitenbrouwer, F. 199Kunneman, prof. dr. Harry 263Kurpershoek, Marcel 312Kuyper, Abraham 159Kwantes, Johan 86, 314

L

Laan, drs. Gert van der 127Laan, Eberhard van der 215, 308Laat, dr. ir. Jan A.P.M. de 127Lamy, Pascal 113Lang, Jack 188Lange, Johnny de 180Lange, prof. dr. Alfred 54Lanoye, Tom 167Lanting, John 304Laqueur, prof. dr. Ernst 318


334

Laroes, Hans 150Laroui, prof. dr. ir. Fouad 27, 263Laseur, Cees 304Laskar, prof. dr. Jacques 44Latour, Bruno 313Lattimer, Cheri 232Laun, dr. Otto von 161Laun, Rudolf von 161Lawick, drs. Justine van 54Lechner, prof. dr. Jan 38Leers, drs. Gerd B.M. 62, 285Leertouwer, L. 69Leeuw, prof. dr. Gerardus van der 165Leeuw, Ronald de 229Leeuwen, Luigi van 62Leeuwen, mr. Arthur W.H. Doctors van 61, 264Legêne, prof. dr. Susan 148Lehning, Arthur 138Leiprecht, dr. Rudi 158Lem, dr. Anton van der 108Lenormand, Henri-René 188Lenstra, prof. dr. H.W. Jr. 44Lerner, M.J. 68Leschot, prof. dr. Nico J. 127Leterme, Yves 62Letschert, prof. dr. Jos F.M. 270Leurdijk, drs. Dick 272Leverett, Flynt 79Lévy, Bernard-Henri 299Lewin, Hugh 194Leydesdorff, Selma 26Liard, Rebecca 206Libbrech, prof. dr. Ulrich 272Lie, prof. dr. Orlanda S.H. 257Lier, Rudolf Asueer Jacob (Rudie) van 168Lievegoed, prof. dr. Bernard C.J. 92Lint, prof. dr. J.H. van 44Lippe-Biesterfeld, Irene van, prinses van Oranje-Nassau 221Lloyd, Christopher 229Lloyd, John 178Lodders, Tineke 143Lohman, Emile 150Lokhorst, Gertjan 163Lomborg, Bjørn 114Loyrette, Henri 229Lubbe, Marinus van der 171Lubbers, prof. drs. Ruud F.M. 15, 23, 61, 93, 129, 178, 180, 182, 217, 221, 252


Lugt, Frits 188Lugtenberg, G.W.R. 181Lunshof, Kees 173Lunsingh Scheurleer, Theo 175Lusane, dr. Clarence 158Luteijs, John 104Luyendijk, Joris 167, 279Luyn, Ad van 62Lynden-Bell, prof. Donald 52, 209

M

Maanen, mr. Gert H.O. van 48Maarel, prof. dr. Eddy van der 305Maas, prof. dr. Frans 59, 88MacGregor, Neil 110, 228Machiavelli, Niccolò 177


335

Mackenbach, prof. Johan 170Maddox, John 275Madonna 239Magris, Claudio 196Mahbubani, Kishore 114Maij-Weggen, Hanja 252Mak, Geert 25, 33, 221, 308Mandela, Nelson 179Mandelson, Peter 292Mandeville, Bernard 181Manenschijn, prof. dr. G. 71Manguel, Alberto 265Mann, Golo 139Mansholt, dr. Sicco L. 183Marbe, Nausicaa 129Marescaux, prof. Jacques 30Maresceau, prof. dr. M. 282Margalit, Avishai 190, 197, 292Margulis, professor Lynn 111Marquand, prof. dr. David 84Martelaere, prof. dr. Patricia De 59, 145, 276Martindale, Andrew 110Maso, Ilja 74Mathijsen, prof. dr. Marita 50, 98, 140, 257Matsier, Nicolaas 26Mattox, prof. Gale A. 242McCahery, Joe 80McCarthy, Mary 138McEwan, Ian 167McKitterick, David 193McNeely, dr. Jeffrey 305Meel, dr. P.J.J. 168Mees, drs. Heleen 41, 143Meester, prof. dr. Ronald 272Meeus, prof. dr. W.H.J. 234Meiden, prof. dr. A. van der 178Meijer, Dies 163Meijer, Maaike 192Meijerink, Gerda 239Meijers, E.M. 67, 185Meijsing, Doeschka 105Meijsing, Geerten 296Melikian, Souren 229Melkert, drs. Ad P.W. 113, 178, 195Mensah, T.A. 68Mensel, prof. dr. A. van 283Merchiers, prof. dr. Y. 282


Merkel, Angela 252Merton, prof. dr. Robert C. 160Meskens, Ann 220Meurs, prof. dr. Pauline 298Meuwissen, prof. dr. mr. Damiaan H.M. 162Meyer, Elisabeth 193Michelangelo 110Michnik, Adam 40Middelaar, Luuk van 167Mierlo, mr. Hans A.F.M.O. van 166, 213, 284, 312Mierlo, Rob van 194Mihule, prof. dr. J. 71Mikos, Tony 208Milisen, prof. dr. Koen 231Minco, Marga 22Mittelmark, prof. Maurice B. 244Mockaitis, prof. dr. Thomas A. 91Mohamedou, dr. Mohammad-


336

Mahmoud Ould 113Moin, Baqer 80Mol, prof. dr. Annemarie M. 263Molen, dr. Henk van der 127Molokomme, dr. Athaliah 239Mois, G.P.M.F. 199Mommers, dr. Laurens 186Momsen, prof. dr. Janet D. 274Monaldi, Rita 317Monchy, prof. dr. Jan G.R. de 125Montagu, Jennifer 110Moor, Margriet de 296Moor, prof. dr. Jan de 270Moor, prof. dr. ir. Bart de 44Morath, Julie 232More, Sir Thomas 189Möring, Marcel 101, 129, 145Mosse, George. 191Mosteller, Sue 205Mould, prof. Jeremy 210Mourik, Maarten 188Mout, prof. dr. M.E.H. Nicolette 213, 229Mrozek, Jozéf 220Mul, Jos de 163Mulder, Gerard 248Mulisch, Harry 27, 139Müller, dr. Klaus 158Muller, Frederik 193Müller, Peter 252Multatuli 15, 194Mummery, Christine 208Münchhausen, baron Von 131Murdoch, Iris 166Musgrave, Alan 218Muskens, mgr. M. 195

N

Nabrink, Gé 73Nafisi, Azar 317Nagao, Makato 303Naidoo, Kumi 113Nauta, Lolle 166Neiman, Susan 40, 190


Nemery, prof. dr. B. 125Nesvizhevsky, prof. Valery V. 303Nicolaas, Sint- 198Nicolai, dr. Nelleke 240Niehaus, dr. Carl 48, 223Niekerk, Marlene van 296Nienhuis, prof. dr. Gerard 271Nierop, prof. dr. Henk F.K. van 26, 212Nieuwenhuijzen, Annet 304Nieuwenhuis, prof. mr. J.H. 282Nijdam, drs. M.J. 126Nijenhuis, dr. Ellert 53Nijland, Hidde 200Nissen, prof. dr. Peter 82, 88Noble, Philippe 188Nochlin, Linda 110Noë, prof. dr. R. 310Nolet, Rob 127Nolthenius, prof. dr. Hélène 239Noordenbos, Greta 238Noordervliet, Nelleke 22, 27, 98, 106, 145, 166, 296, 316Nooteboom, Cees 166Norberg, Johan 277Nordemann, prof. drs. H.H.J. 203


337

Norman, Colin 52Noten, drs. Han 85Nouwen, Henri 205Nouwen, mr. Paul A. 182Nuijten, Susan 203Nuis, Aad 166Nuland, Victoria 91Nussbaum, Martha 39Nusseibeh, Sari 195

O

O'Brien, prof. Charles P. 29Obama, Barack 242Obdeijn, dr. Herman 158Odekerken, Marjolein 215Oerlemans, prof. dr. Hans 45Oers, prof. dr. Bert van 270Okri, Ben 166Ooit, Jan Hendrik 209Oosterhoff, Tonnus 106Oosterhuis, Huub 129Oosterling, dr. Henk 220Oosterwijk, dr. Cor 126Oosthoek, Peter 304Oostindie, prof. dr. Gert 158Oosting, M. 199Oostrom, prof. dr. Frits van 27, 59, 234, 156Opschoor, prof. dr. J.B. 93Opstelten, Ivo 62Oranje, Willem van 97, 212Oranje, Z.K.H. de Prins van 23Oranje-Nassau, prinses Mabel van 224Orie, mr. Fons M.M. 116Os, prof. dr. Henk W. van 59, 97, 110, 229, 310Osterhaus, prof. dr. Ab D.M.E. 126, 170, 311Otten, Willem Jan 49, 105, 145Oude Lohuis, ir. Herman G. 246Ouden-Dekkers, prof. dr. Geertje den 263, 77Ouwens, prof. dr. C. Daey 94Ouwerkerk, Hans 62Oz, Amos 166


P

Pääbo, prof. dr. Svante 30Paemel, Monica van 105Pal, dr. Taeke M. 125, 127Pans, Larissa 143Parmigianino 110Parreñas, prof. Rhacel 113Patijn, Schelto 25, 62, 307Paul, Leo 154Pechtold, drs. Alexander 78, 224Peebles, prof. James 210Peijs, Karla 46Pen, prof. dr. Jan 84, 138Penrose, prof. Roger 303Peper, dr. Bram 149, 212Perron, Eddy du 188Pessers, prof. mr. Dorien W.J.M. 116, 129, 237Peternelj-Taylor, prof. Cindy 231Peters, drs. J.F.M. 203Pfaff, William 255Pieper, drs. H.Th.M. 162Pijnappel, Lea 100


338

Pinedo, prof. dr. H.M. 310Pinnocchio 265Pinxteren, Garrie van 280Plasterk, prof. dr. Ronald 310Plato 218Pleij, prof. dr. Herman 49, 97, 120, 124, 213Ploeg, Rick van der 255Ploumen, Lilianne 78Poiesz, prof. dr. Theo B.C. 244Pol, Barber van de 167Polak, Henri 216Polak, Johan 55Polak, prof. mr. J. 283Polanen, Rudy Frank 26Poliakov, Léon 39Pollmann, prof. dr. Judith 21Polman, Linda 114Polman, Michael 114Pols, Niels 97Ponte, Carla Del 182Popper, Karl 217Porteman, prof. dr. Karel 257Portnoy, Ethel 239Posadskaya, Anastasia 239Postma, Eelko 153Pott, Heleen 163Potter, Harry 172, 178Praag, dr. Philip van 285Prado, prof. dr. Angel de 38Prakke, Henk 287Prast, prof. dr. Henriëtte 240Premsela, Benno 219Priemus, prof. dr. Hugo 34Prigonine, Ilya 217Primrose, dr. Sandy 303Prins, Awee 163Prinsterer, Guillaume Groen van 117Pronk, dr. Jan 15, 24, 62, 78, 113, 195, 227, 250, 292Pronk, Ingrid 95, 253Proulx, Annie 166Prusiner, Stanley 208Putnam, Hilary 40Putnam, Robert 195Putten, L.P. van 233


Q

Quik-Schuijt, mr. Nanneke 234

R

Raedts, prof. dr. Peter 66, 89Raff, prof. Martin 29Rahilly, Stephan O' 170Raiffeisen, Friedrich Wilhelm 221Ramadan, prof. Tariq 113Ramaer, Hans 74Ramdas, drs. Anil 78, 129, 166, 263, 292Ramis, prof. Jean-Pierre 44Randwijk, Henk van 223Raphaël 110Ravensbergen, dr. Jacomine 245Rawie, Jean Pierre 105Rawls, John 225Rees, prof. Martin John 210Regout, Robert Hubert Willem 226Reijneveld, prof. dr. Menno 127


339

Remmelink, prof. mr. J. 309Renoir, Pierre-Auguste 110Reve, Gerard 295Reve, Karel van het 123, 139Revel, Jean-François 138Reynvaan, Anna 230Rietkerk, drs. Wim 118Rietveld, drs. Boni 127Rifkin, Jeremy 255Rij, Marnix van 252Rijk, Romain 133Rijn, Anna van 233Rijn, Rembrandt van 110Rijnders, Gerardjan 192Rinnooy Kan, dr. Alexander H.G. 16, 62, 94, 135, 213, 216, 309Rischard, Jean François 112Robinson, Mary 96Rocard, dr. Michel 291Rock, Michael 219Rodriguez, Victor 138Roef, dr. David 272Roelants, Carolien 80Roerink, Alide 272Roessler, prof. dr. Beate 263Rohrer, prof. dr. Heinrich 303Romein-Verschoor, Annie 238Rood, prof. mr. M.G. 282Rooden, Peter van 26Rooij, Piet de 26Rooijakkers, prof. dr. Gerard W.J. 147Roos, prof. Theo A. de 283Roos, Robert 144Rooy, drs. Frits G.B.G.J. van 125, 127Rooy, Piet de 156Rosenboom, Thomas 106, 146Rosenmöller, drs. Paul 178Rosenthal, prof. dr. Uri 178Rossem, prof. dr. Maarten van 74, 234Rosswall, prof. dr. Thomas 303Rottenberg, Felix 292Rouvoet, mr. André 118Rouwenhorst, Wilhelmina 244Rowland, Ingrid D. 110Roymans, prof. dr. N.G.A.M. 108Rubens, Peter Paul 110Rubin, Patricia L. 110Rubin, prof. Vera 210


Rubinstein, Renate 139Ruding, dr. Onno 64, 204Ruelle, prof. dr. David 44Ruiter, prof. dr. Corine de 54Rummel, prof. dr. Reiner 35Ruse, Michael 276Rushdie, Salman 171Ruyter, Michiel Adriaenszoon de 246Ryan, prof. dr. Michelle 274Rybczynski, prof. Witold 175

S

Saadawi, Nawal El 276Sachs, prof. dr. Albie 201Sachs, prof. dr. Wolfgang 94Sadik, Nafis 137Saffran, prof. dr. M. 309Safranski, Rüdiger 218, 276


340

Said, Edward W. 196Sallmén, dr. M. 126Salman, dr. Jeroen 257Salomon, Charlotte 133Salomon, G. 69Samkalden, Ivo 68Samura, Sorious 113Sandel, Michael 195Sanden, prof. dr. Johan M.M. van der 269Sanders, drs. Ewoud 258Sanders, Stephan 106, 167Sanders-Woudstra, prof. dr. J.A.R. 93Santer, mr. Jacques 183Sap, dr. J.W. 117Sapolsky, prof. dr. R.M. 310Sargent, prof. Anneila 210Saryusz-Wolski, Jacek 96Sassen, prof. Saskia 114, 130, 312Sastrosoenarto, dr. Hartarto 182Sautijn Kluit, mr. Willem Pieter 248Savater, prof. Fernando 263Sax, Marjan 192Schaapman, Karina 143Schaepman, Kees 214, 279Schama, Simon 166Schaminée, prof. dr. Joop 305Scharpf, prof. dr. Fritz W. 312Schat, Peter 139Schee, Joop van der 154Scheffer, prof. drs. Paul 26, 27, 129, 98, 148, 152Schendelen, prof. dr. M.P.C.M. van 177Schene, prof. dr. Aart H. 126, 127Schenkeveld, prof. Riet 229Schepper, prof. dr. Hugo C.C. de 213Scherder, prof. dr. Erik J.A. 127Schermerhorn, Willem 165Schermers, prof. mr. H.G. 282Scherpenzeel, Dick 250Schiebinger, prof. dr. Londa 274Schipper, prof. dr Mineke 239Schlichting, prof. mr. L.G.A. 149Schmelzer, Norbert 251Schmidt, prof. Maarten 209Schnabel, prof. dr. Paul 53, 72, 84, 156, 228Schneider, Cynthia P. 212Schollaardt, Christel 107Scholten, Henk 154


Schönberger, Elmer 140Schoo, Hendrik Jan 11, 253Schoonhoven, Gertjan van 11, 15Schoute, Piet Hein 62Schouten, prof. dr. Matthijs 306Schrans, prof. dr. G. 282Schröder, dr. Klaus Albrecht 229Schröder, Gerhard 292Schuerewegen, prof. dr. Franc M.J. 65Schuijt, prof. dr. mr. C.J.M. 71Schuit, drs. J. 234Schuman, Robert 254Schutte, prof. dr. Gert J. 117, 285Schutter, prof. dr. Dirk de 31Schuyt, prof. dr. mr. Kees J.M.


341

84, 104, 124, 156, 223, 313Schwartz, Gary 120Schwegman, Marjan 171Scruton, Roger 63Searle, John R. 40Selm, Bert van 256Semprún, Jorge 139, 201Sen, Amartya K. 196Sewing, prof. dr. Werner 219Shaker, Lee 141Shalev, prof. Arieh Y. 30Shils, E.A. 68Shu, prof. Frank 210Shubin, prof. Neil 289Sickinghe, Jhr. mr. F.O.J. 182Siddiqui, prof. dr. Mona 274Sidel, Victor W. 69Siebert, Horst 314Sijes, Ben A 67Sijmons, Dirk 26Sik, prof. dr. Ota 83Sikkema, drs. P. 234Sikking, dr. Louis 21Silk, Joe 52Silos, Maureen 195Silva, Fernando Lopes da 208Simons, Ludo 287Singer, prof. dr. Peter 84, 112Sinn, Hans-Werner 315Sjamaar, drs. M. 71Sjarov, Pjotr 304Slaets, prof. dr. Joris 54Slegt, Irene 280Slingelandt, Simon van 259Slot, prof. mr. P.J. 283Sloterdijk, Peter 190, 255Sluis, L. van der 200Sluiter, dr. Judith 127Smalley, prof. dr. Richard 303Smeets, Hubert 26, 241Smeulders, Arnold 27Smidt, prof. mr. J.Th. De 282Smit, drs. C.W.M. 187Smith, dr. Desmond 302Smyth, Craig H. 109Snouck Hurgronje, Christiaan 261Sobel, Clifford 252


Socrates 262Soedjatmoko, dr. 291Soetaert, Ronald 287Soetendorp, rabbijn Awraham S. 119, 224, 234, 272Soja, prof. dr. Edward 25, 122Solana, Javier 96Solberg, A.R. 68Somsen, Han 164Sontag, Susan 139Sorgdrager, mr. Winnie 149, 157Sorti, Francesco 317Soudijn, dr. Karel A. 108Soueif, Ahdaf 261Spaink, Karin 114, 143, 239Spek, Peter van der 163Spence, Jonathan 208Spiekermann, prof. dr. Erik 193Spinoza, Benedictus de 188, 264Spong, mr. Gerard 158Springer, F. 296Spruit, J.E. 199


342

Spruyt, dr. Bart Jan 241Spufford, prof. Peter 108Staal, Frits 218Stadig, Duco 26Stalpers, prof. dr. J.A. 92Starker, Janos 197Steeg, dr. Louis J.M. ter 59Steegers, prof. dr. E.A.P. 126Steenbergen, dr. J.E. van 126Steenbergen, Paul 304Steenhuis, Dato 150Steenkamp, Dr. Piet 267Steiner, George 139, 197Sterk, prof. T.A.W. 283Stevens, prof. dr. L.M. 34, 85, 234Stevens, prof. dr. Luc 269Stewart, prof. dr. Ian 44Stiglitz, Joseph E. 114Stinis, Harry P.J. 126Stoel, dr. Max van der 69, 182, 224Storme, prof. dr. M. 68, 281Stöteler, drs. Frank 269, 270Stronks, prof. dr. Karien 245Stuiveling, drs. Saskia J. 260Sucharitkul, Sompong 68Sunyaev, prof. Rashid A. 210Suurmond, dr. Jean-Jacques 60Swaab, prof. dr. Dick F. 310Swaan, prof. dr. Abram de 140, 255, 291Swierstra, prof. dr. Tsjalling 263

T

Tabaksblat, Morris 204Tahir, drs. Naema 41, 143, 195Tammes, Jantina 273Tandon, prof. Yash 113Tange, dr. R.A. 126Tans, Jean Guillaume Hubert (Sjeng) 275Target, prof. Mary 101Tennekes, Henk 207Ter Borch, Gerard 110Terlien, L.J. 90Terlouw, dr. Jan 72, 121


Terpstra, Doekle 59, 268Thaler, prof. Richard H. 313Themerson, Stefan 139Thijn, drs. Ed van 15, 69, 75, 78, 129, 292Thissen, Siebe 74Thoenes, Peter 279Thoenes, prof. dr. Piet 73, 93, 262Thoenes, Sander 279Thom, René 44Thomas, prof. dr. Richard 148Thorbecke, Johan Rudolf 15, 281, 284Tiele, Dr. Pieter Anton 286Tielman, prof. dr. Rob A.P. 78, 263Tietmeyer, Hans 96Timmerman, prof. 99Timmermans, drs. Frans C.G.M. 24, 114, 294Timmermans, drs. Miranda 270Tinbergen, Jan 68Tinbergen, Niko 288Titiaan 110Tjeenk Willink, mr. Herman


343

D. 178Tlou, prof. dr. Sheila Dinotshe 231Tobback, Louis 61, 195, 213, 308Tol, Kenneth van 279Tonkens, prof. dr. Evelien H. 150, 237, 261Toorn, Willem van 106Tops, prof. dr. Pieter W. 308Traa, Julie van 80Traa, Maarten van 96Trappenburg, prof. dr. Margo 85, 292Treffers, prof. dr. Adri 269Tremaine, prof. dr. Scott 52, 210Trijsburg, dr. Rutger 53Tromp, prof. dr. Bart A.G.M. 162, 166, 290Tuchman, Barbara W. 166Tuininga, prof. ir. Eric-Jan 92Tuyll van Serooskerken, Isabella Agneta Elisabeth van 316Twist, prof. dr. Mark J.W. van 131Tydeman, N. 89

U

Unen, Astrid van 215Unger, Gerard 287Uyl, Joop den 166, 291

V

Vaart, Rob van der 154Valk, prof. dr. J.M.M. de 58, 162Valkonen, Tapani 136van Dam, drs. Marcel P.A. 178Vandenbroucke, prof. dr. Frank 292Vandermeersch, Peter 178Vanier, Jean 205Varmus, prof. Harold E. 29Varnedoe, Kirk 228Vattimo, Gianni 189Vedder, prof. dr. Ben 82Veen, Roel van der 154Veenman, prof. dr. Justus 243


Veer, drs. ir. Jeroen van der 135, 204Veerman, prof. dr. Cees 306Veil, Simone 201Veldhuis, dr. J. 234Vellinga, prof. dr. ir. Pier 93Velthoven, dr. Ben van 186Verbeet, Gerdi A. 174Verbiest, dr. Agnes 239Verbrugge, dr. Ad 113, 237Verbunt, prof. dr. Frank 234Verburg, Gerda 46Verhagen, Maxime 47, 252Verheij, dr. Robert A. 127Verheul, Clazien 49Verhoeven, dr. Gerrit 212Verhoeven, prof. dr. Cornelis 65, 88, 263Verhoeven, prof. dr. Ludo 269Verhofstadt, Guy 135, 182, 255Verhoog, Gert Jan 173Verkerk, dr. Marian A. 300Verkruijsse, dr. Piet J. 257Verma, prof. Inder M. 30Vermeend, Willem 167


344

Vermunt, prof. dr. Jan 270Verploeg, Hans 214, 215Versteeg, G. 121Verwey, Albert 295Verwey-Jonker, Hilda 297Vettiger, dr. Peter 303Veugelers, prof. dr. Wiel 234Vijn, drs. S. 71Vis, Jan 74Visser, dr. Gerard 89Visser, prof. mr. D.J.G. 283Vlieg, Jacob 208Vliegenthart, Margo 96Vlissingen, Martje Fentener van 164Vogelaar, Jacq 145Vollenhoven, prof. mr. Pieter van 41, 184, 247Vonck, prof. Chris 272Vonhoff, prof. Henk J.L. 213, 224Voogd, Christophe de 188Voorst tot Voorst, Berend-Jan van 95Vording, prof. dr. Henk 186Vos, Mei Li 41Vossen, prof. dr. Jo 65Vree, prof. dr. Frank van 102Vries, prof. dr. Jouke de 62, 285Vries, Madeleine de 291Vries, Marleen de 15

W

Waal, Frans de 208Waal, Lodewijk J. de 263Waal, prof. dr. Frans B.M. de 288, 310Waal, Steven de 266Waard, prof. Hendrik de 302Wackerbarth, Christina von 150Wall, prof. dr. Elsken van der 311Wallace, dr. Helen 76Wallage, prof. drs. Jacques 62, 131Walle, dr. Henk B. van der 126Wallerstein, dr. P.H. Nina 245Wallerstein, prof. Immanuel 75Walraven, Jook 208Walsum, mr. A.P. van 69, 99


Walther, prof. dr. Herbert 303Walzer, Michael 190, 195Warnke, Martin 110Wasserman, Ida 304Wasserstein, prof. Bernard 32Waterdrinker, Pieter 280Waterschoot, prof. dr. Werner 257Weatherall, prof. sir David 29Webster, prof. Robert G. 30Wecke, Leon 73Weeda, prof. dr. ir. Iteke 263Wegter, drs. Nico 188Weijden, G. van der 234Weiland, Jan Sperna 166Weiler, Anton. G. 59Weiss, prof. dr. R.A. 310Weissman, prof. Charles 29Weizsäcker, prof. E.U. von 93Weizsäcker, Richard von 196Wekker, prof. dr. Gloria 143, 192Wellink, Nout 96Welschen, Rein 62


345

Weringh, dr. Jac van 57Weringh, dr. Koos van 249Werner, Jan 154Wertheim-Cahen, Truus 119Wesel, R.J. 271Wesenhagen-Kastelijn, L.D. 159Wesseling, prof. dr. Hendrik Lodewijk 130, 139, 187Westen, Mirjam 239Wester, Rudi 188Westerdijk, Johanna 273Westerloo, Fons van 133, 178Westhoff, Victor 305White, prof. Simon 52, 210Whitesides, prof. dr. George 303Wiarda, prof. Jan 246Wibaut, Florentinus Marinus (Floor) 307Wichman, Clara Meyer 74Wied, David de 309Wiegel, Hans 62, 285Wiel, Jeroen van de 141Wielenga, prof. dr. F. 233Wieman, Carl 208Wientjes, mr. Bernard E.M. 246Wierema, Th. 151Wijers, dr. Hans 135, 292, 305Wijers, mr. Marjan 143Wijffels, dr. Herman H.F. 16, 93, 115, 184, 306Wijk, dr. R. Gerth van 126Wijkerslooth, J.L. de 199Wijnbergen, prof. dr. Sweder van 121, 130, 260Wilders, Geert 16, 172Williamson, prof. dr. Samuel 303Wilmink, Willem 105Wils, Esther 111Wils, prof. dr. Jean-Pierre 65Wilson, prof. dr. Edward O. 288Winsemius, prof. dr. Pieter 122, 156Winter, Johanna Maria van 123Winter, Leon de 49, 64Winter, prof. dr. Micha de 71Winterson, Jeanette 317Wit, Esther 262Witkam, prof. dr. Jan Just 261Witteveen, Ger 49Witteveen, prof. dr. Willem 292Wolfe, prof. Alan 312Wolferen, prof. dr. Karel van 241


Wöltgens, Thijs A.M. 84, 198Woltjer, prof. Lodewijk 209Wortmann, Corien 46Woud, prof. dr. Auke van der 148Wu, Harry 275Wulf, prof. dr. C. de 282Wulff, prof. Henrik R. 29Wymeersch, prof. dr. E. 282

X

Xian, dr. Lanxin 113

Y

Yunus, prof. dr. Muhammad 222

Z

Zagajewski, Adam 197Zahn, Ernest 57


346

Zalm, Gerrit 134, 198, 213, 277Zande, dr. André N. van der 306Zantwijk, Rudolf van 166Zayd, Nasr Abu 69, 81Zedillo, Ernesto 113Zee, dr. J.S. van der 125Zeeman, Michaël 27Zeeman, prof. Sir Erik Christopher 43Zeeuw, Chris de 163, 170Zewail, prof. dr. Ahmed 303Zijderveld, prof. dr. Anton 131Zijl, ir. Gert J.L. 200Zijlstra, dr. Jelle 314Zinovjev, Aleksandr 275Zittrain, Jonathan 215Zomeren, Koos van 106Zonneveld, dr. Peter van 257Zoonen, prof. dr. Liesbet van 143Zoontjens, prof. mr. Paul J.J. 188Zürcher, Erik 208Zurk, R.A. van 246Zuylen, Belle van 188, 316Zwagerman, Joost 98, 106, 146, 296Zwan, Arie van der 290Zwanenberg, dr. Van 318Zwart, Erik de 178Zwart, prof. dr. C.J. 93


347

Thematisch register

A

AccountancyNordemann-lezing 203

ActualiteitPierre Bayle-lezing 39Pietje Bell lezing 41Edmund Burke-lezing 63Freshfields Engelse Kerk-lezing 99Globaliseringslezing 112Groen van Prinstererlezing 117Alexander Hegiuslezing 123Abel Herzberg-lezing 128Van der Lubbe-lezing 171Mandeville-lezing 181Willem van Oranje-lezing 212Henri Polak-lezing 216Sir Karl Popper-lezing 217H.M. van Randwijk-lezing 223John Rawls-lezing 225Anna van Rijn-lezing 233Bart Tromp-lezing 290

AfrikaDAM-lezing 79

ArchitectuurKattenbroek-lezing 144Stand van de Stad-lezing 266

B

BedrijfsorganisatieErnst Hijmanslezing 130Raiffeisenlezing 221

BestuurBurgemeesterslezing 61Enneüs Heermalezing 121Ernst Hijmanslezing 130Machiavelli-lezing 177Raiffeisenlezing 221


Rob-lezing 236De Ruyter Lezing 246Van Slingelandt-lezing 259Wibaut-lezing 307

Bevrijding5-Meilezing 23H.M. van Randwijk-lezing 223


348

BoekwetenschapFrederik Muller Lezing 193Bert van Selm-lezing 256Tiele-lezing 286

C

Caribisch gebiedVan Lier Lezing 168

CriminologieW.A. Bonger-lezing 56

CultuurDuque de Baena-lezing 37Comeniusvoordracht 70Van Foreest Publiekslezing 97Alexander Hegiuslezing 123Etty Hillesum Lezing 132Huizinga-lezing 138Van der Leeuw-lezing 165Van Lier Lezing 168Méridon-lezing 187Nelson Mandelalezing 179Nexus-lezing 196SPUI25 lezing 265Dr. J. Tanslezing 275Vrede van Utrecht lezing 299Dr. J.M. den Uyl-lezing 291

D

DemocratiePersvrijheidslezing 214Sander Thoenes-lezing 279VDE Europalezing 294

DemografieHofstee-lezing 136H.J. Schoo-lezing 253


Design en modeTheo Lunsingh Scheurleer-lezing 175Premsela-lezing 219

DiscriminatieBurgemeester Dales lezing 77Anton de Kom-lezing 157Nelson Mandelalezing 179Nooit meer Auschwitz-lezing 210

E

EconomieWillem F. Duisenberg-lezing 86Erasmus-lezing 92Hofstadlezing 134Van Lanschot Lecture 160Sint-Nicolaas-lezing 198Raiffeisenlezing 221Bart Tromp-lezing 290Dr. J.M. den Uyl-lezing 291Jelle Zijlstra-lezing 314

ElektrotechniekHidde Nijland-lezing 200

EmancipatieBeyers Naudé-lezing 48Burgemeester Dales lezing 77Aletta Jacobs Lezing 142


349

Mosse-lezing 191Annie Romein-Verschoor lezing 238

EthiekTrudy van Asperen-lezing 33Prof. mr. W.C.L. van der Grintenlezing 115Abel Herzberg-lezing 128Etty Hillesum Lezing 132VWS Ethieklezing 300

EuropaMr. J.W. Beyenlezing 46Europalezing 95Dr. Sicco L. Mansholt-lezing 183Norbert Schmelzer-lezing 251Schumanlezing 254VDE Europalezing 294Vrede van Utrecht lezing 299

F

FilosofieHannah Arendt-lezing 31Pierre Bayle-lezing 39Eckhart-lezing 88Von Laun Lezing 161Laurenslezing 163Thomas More Lezing 189Nexus-lezing 196Sir Karl Popper-lezing 217Socrates-lezing 262Spinoza-lezing 264

FrankrijkMéridon-lezing 187

G

GenderAnnie Romein-Verschoor lezing 238Jantina Tammes-lezing 273


Genees- en verpleegkundeDe Anatomische Les 28Heijermans-lezing 125Laurenslezing 163Lof der Geneeskunst 169Anna Reynvaan Lezing 230Wilhelmina Rouwenhorst-lezing 244David de Wied-lezing 309Dr. Saal van Zwanenberg Lezing 318

Geschiedenis3 Octoberlezing 21Hannah Arendt-lezing 31Van Gelder-lezing 107Horst Gerson-lezing 109Gids-lezing 111Huizinga-lezing 138Van Lier Lezing 168Van der Lubbe-lezing 171Nooit meer Auschwitz-lezing 210Willem van Oranje-lezing 212Henri Polak-lezing 216


350

GezondheidszorgDe Anatomische Les 28Van Foreest Publiekslezing 97G-lezing 104Heijermans-lezing 125Laurenslezing 163Anna Reynvaan Lezing 230Wilhelmina Rouwenhorst-lezing 244VWS Ethieklezing 300

Het gedachtengoed /werk van...Hannah Arendt-lezing 31Beyers Naudé-lezing 46Edmund Burke-lezing 63Comeniusvoordracht 70Eckhart-lezing 88Gemma Frisius-lezing 102Frans Kellendonk lezing 145Martin Luther King jr. Lezing 151Abraham Kuyper lezing 159Nelson Mandelalezing 179Henri Nouwen-lezing 205Willem van Oranje-lezing 212Henri Polak-lezing 216H.M. van Randwijk-lezing 223Norbert Schmelzer-lezing 251

H

HomoseksualiteitBurgemeester Dales lezing 77Mosse-lezing 191

HumanismeAnton Constandse-lezing 73Socrates-lezing 262

I

Informatie (omgaan met)IP Lezing 141


Ketelaar-lezing 147Frederik Muller Lezing 193Bert van Selm-lezing 256

IntegratieMartin Luther King jr. Lezing 151Multatuli-lezing 194

Internationale betrekkingenDuque de Baena-lezing 37Mr. J.W. Beyenlezing 46DAM-lezing 79Eisenhower-lezing 90Europalezing 95Méridon-lezing 187Robert Regout-lezing 226Roosevelt-lezing 241Scherpenzeel-lezing 250Norbert Schmelzer-lezing 251Schumanlezing 254Sander Thoenes-lezing 279

IslamSnouck Hurgronje lezing 261


351

J

JodendomBernardus Hartogensis-lezing 119Abel Herzberg-lezing 128

JournalistiekKIM-college 149Kees Lunshof-lezing 173Persvrijheidslezing 214Mr. W.P. Sautijn Kluitlezing 248Scherpenzeel-lezing 250H.J. Schoo-lezing 11, 253Sander Thoenes-lezing 279

K

KunstBoekman-lezing 55Horst Gerson-lezing 109Gids-lezing 111Premsela-lezing 219Rembrandtlezing 228Dr. J. Tanslezing 275Vrede van Utrecht lezing 299Ida Wassermanlezing 304

L

LiteratuurBilderdijk-lezing 50Gastschrijver-lezing 105Gids-lezing 111Frans Kellendonk lezing 145Bert van Selm-lezing 256Albert Verwey-lezing 295Belle van Zuylen-lezing 316


M

Maatschappelijk debatEdmund Burke-lezing 63Comeniusvoordracht 70Erasmus-lezing 92Van Foreest Publiekslezing 97Globaliseringslezing 112Prof. mr. W.C.L van der Grintenlezing 115Groen van Prinstererlezing 117Enneüs Heermalezing 121Abel Herzberg-lezing 128Etty Hillesum-lezing 132Hofstadlezing 134Huizinga-lezing 138Martin Luther King jr. Lezing 151Abraham Kuyper lezing 159Laurenslezing 163Mandeville-lezing 181Multatuli-lezing 194Sint-Nicolaas-lezing 198H.M. van Randwijk-lezing 223John Rawls-lezing 225Anna van Rijn-lezing 233Rob-lezing 236Annie Romein-Verschoor lezing 238Scherpenzeel-lezing 250Socrates-lezing 262Steenkamplezing 267Dr. J. Tanslezing 275Telders-lezing 277Verwey-Jonker/SER-lezing 297WRR-lecture 312


352

Midden-OostenDAM-lezing 79

Multiculturele samenlevingMartin Luther King jr. Lezing 151Multatuli-lezing 194Rotterdam-lezing 243Snouck Hurgronje lezing 261

N

NatuurwetenschappenProf. Baarda-lezing 35Johann Bernoulli-lezing 43Prof. Blaauw-lezing 51Gids-lezing 111KNAG-lezing 153Laurenslezing 163Hidde Nijland-lezing 200Tinbergen-lezing 288Hendrik de Waardlezing 302Westhofflezing 305David de Wied-lezing 309

O

Onderwijs en opvoedingKohnstammlezing 155Anna van Rijn-lezing 233Frank Stöteler-lezing 269

OverheidBoekman-lezing 55Burgemeesterslezing 61Willem Drees-lezing 83Groen van Prinstererlezing 117Enneüs Heermalezing 121Machiavelli-lezing 177Rob-lezing 236Van Slingelandt-lezing 259WRR-lecture 312


P

PolitiekHannah Arendt-lezing 31Mr. J.W. Beyenlezing 46Edmund Burke-lezing 63Comeniusvoordracht 70Daalder-lezing 75Freshfields Engelse Kerk-lezing 99Gids-lezing 111Groen van Prinstererlezing 117Abel Herzberg-lezing 128Abraham Kuyper lezing 159Von Laun Lezing 161Kees Lunshof-lezing 173Machiavelli-lezing 177Dr. Sicco L. Mansholt-lezing 183Thomas More Lezing 189Sint-Nicolaas-lezing 198Raiffeisenlezing 221Rob-lezing 236Norbert Schmelzer-lezing 251Van Slingelandt-lezing 259Steenkamplezing 267Telders-lezing 277Thorbeckelezing 284Dr. J.M. den Uyl-lezing 291


353

PsychologiePieter Boeke Lezing 53Freud-lezing 100

R

RechtsgeleerdheidCleveringa-lezing 67Prof. mr. W.C.L. van der Grintenlezing 115Von Laun Lezing 161Meijers-lezing 185Nieuwenhoflezing 199Robert Regout-lezing 226Thorbecke-college 281

ReligieEckhart-lezing 88Von Laun Lezing 161Henri Nouwen-lezing 205Snouck Hurgronje lezing 261Táhirih-lezing 271

S

SociologieW.A. Bonger-lezing 56H.J. Schoo-lezing 253

SpanjeDuque de Baena-lezing 37

SpiritualiteitTitus Brandsma-lezing 58Eckhart-lezing 88Henri Nouwen-lezing 205

Steden(bouw)Amsterdamlezing 25Kattenbroek-lezing 144Rotterdam-lezing 243Stand van de Stad-lezing 266


SterrenkundeProf. Blaauw-lezing 51Oort-lezing 209

T

TheologieEckhart-lezing 88Henri Nouwen-lezing 205

TolerantieBurgemeester Dales lezing 77Anton de Kom-lezing 157Nelson Mandelalezing 179Multatuli-lezing 194Rotterdam-lezing 243Verwey-Jonker/SER-lezing 297

ToneelIda Wassermanlezing 304

Tweede Wereldoorlog4-Meilezing 225-Meilezing 23Nooit meer Auschwitz-lezing 201

V

Verenigde StatenEisenhower-lezing 90


354

Roosevelt-lezing 241

VerzorgingsstaatWillem Drees-lezing 83

W

WetenschapBuytendijklezing (Radboud Universiteitslezing) 65Diesrede Radboud Universiteit Nijmegen 82Gemma Frisius-lezing 102Van der Leeuw-lezing 165NWO/Huygenslezing 207SPUI25 lezing 265Frank Stöteler-lezing 269Táhirih-lezing 271Dr. J. Tanslezing 275Telders-lezing 277

WonenKattenbroek-lezing 144Theo Lunsingh Scheurleer-lezing 175


355

Over de auteurs

Maaike GrevelinkBA(1987) volgt de masteropleiding Internationale Betrekkingenin Historisch Perspectief aan de Universiteit Utrecht. In het kader van de bachelorTaal- en Cultuur Studies werkte zij bij de redactie Nederland van Elsevier. Voordatzij haar studie aan de universiteit begon, behaalde zij in 2006 de propedeuse van deSchool voor Journalistiek. Grevelink stelde Lof van de lezing samen in opdracht vanElsevier.

Gertjan van Schoonhoven (1961) is sinds september 1996 in dienst van Elsevieren sinds augustus 2004 chef van de redactie Nederland van dit weekblad. Als redacteurschreef hij onder meer artikelen op het gebied van de populaire sociologie (‘popsoc’)en was hij samensteller van De nieuwe kaaskop. Nederland en de Nederlanders inde jaren negentig (Prometheus/Elsevier, 1999), een selectie van ‘popsoc’-artikelenuit tien jaar Elsevier. Van Schoonhoven studeerde Nederlandse Taal- en Letterkundein Groningen.


Lof van de lezing. Gids voor de 154 meest prestigieuze lezingen · 2015-12-22 · 14...

Documents

Transcript of Lof van de lezing. Gids voor de 154 meest prestigieuze lezingen · 2015-12-22 · 14...