FACT gericht werken op een polikliniek voor bipolaire stoornissen
Lithiumgebruik bij een bipolaire stoornis - september 2016
6
Lithiumgebruik bij een bipolaire stoornis U gebruikt lithium of overweegt dat te gaan doen. Het gebruik van lithium kan ingrijpend zijn. Daarom geven wij u in deze tekst uitgebreid informatie. Wat is lithium? R Lithium is een in water oplosbaar zout, dat in de natuur, bijvoorbeeld in planten en in water voorkomt. Lithium wordt gewonnen in zoutmijnen. Het smaakt als keukenzout met een metalige bijsmaak. R Lithium hoort bij de groep stemmingsstabilisatoren. Dit zijn medicijnen die ervoor zorgen dat uw stemming gelijkmatiger wordt. Bij de bipolaire stoornis - ook wel manisch depressieve stoornis genoemd - is lithium een veelgebruikt medicijn. Het is het middel met het meeste bewijs dat het werkt. Waarom lithium werkt bij de bipolaire stoornis, is niet goed bekend. R Lithium wordt voorgeschreven in de vorm van lithiumcarbonaat in een tablet van 220, 300 of 400 mg. Het bestaat in tabletten met vertraagde afgifte van 400 mg onder de merknamen Camcolit en Priadel. Enkele apotheken bereiden zelf capsules met afwijkende doseringen. Geschiedenis De eerste beschrijving van het gebruik van lithium bij stemmingsstoornissen vinden we al aan het einde van de 19e eeuw. In 1954 werd de effectiviteit van lithium voor het eerst wetenschappelijk bewezen door de Deense lithiumexpert Mogens Schou. Pas vanaf de jaren ’70 van de vorige eeuw nam de behandeling van de bipolaire stoornis met lithium een grote vlucht. In de jaren ’80 en ’90 nam het gebruik tijdelijk af omdat mensen zich zorgen maakten over de schadelijkheid voor het lichaam. De laatste jaren neemt het gebruik van lithium weer toe. Het is nog steeds het voorkeursmiddel bij de bipolaire stoornis, ook omdat het zorgt voor minder zelfdodingen. Wanneer gebruikt u lithium? R Bij manie of depressie in het kader van een bipolaire stoornis. R Als onderhoudsbehandeling bij een bipolaire stoornis (om uw stemming stabiel te houden). R Bij chronische (langdurende) of ernstige depressies. R Bij depressies die onvoldoende reageren op antidepressiva alleen. Hoe en wanneer neemt u lithium in? R U kunt de tabletten het beste innemen met water of yoghurt. R U hoeft lithium slechts eenmaal per dag in te nemen. Meestal is ’s avonds het handigst omdat er bij een lithiumspiegelbepaling 12 uur tussen lithiuminname en bloedafname moet zitten. U kunt dan dus in de ochtend naar het laboratorium. R Als u vergeten bent uw dagelijkse dosis in te nemen, neem dan de volgende dag uw normale dosis in. U kunt een vergeten dosering niet inhalen. Ook moet u geen dubbele dosis nemen. Vaststellen van uw lithiumspiegel Lithium werkt pas als er een bepaalde concentratie in het bloed aanwezig is. Dit heet de lithiumspiegel: de hoeveelheid lithium per liter bloed. Deze hoeveelheid geeft men aan in mmol/l (millimol per liter, laboratoriummaat). Een te hoge lithiumspiegel is giftig en een te lage werkt niet. Bij een stabiele stemming houden we een lithiumspiegel van 0.6-0.8mmol/l aan. Bij ouderen streven we ernaar tussen de 0.4 en 0.8 mmol/l te blijven. Bij sommige patiënten is een hogere lithiumspiegel nodig om een stabiele stemming te bereiken. Ook bij een dreigende manie of depressie kan een hogere lithiumspiegel worden aangehouden. Het is de werkzame lithiumspiegel die bepaalt welke dosis u voorgeschreven krijgt. De ene patiënt, bijvoorbeeld een grote, sterke jongeman, heeft voor een werkzame spiegel misschien 2000 mg nodig. Bij een ander, bijvoorbeeld een kleine, oudere vrouw, kan 200 mg genoeg zijn. Uw behandelaar stelt de optimale dosis voor u persoonlijk vast. Lithiumgebruik bij een bipolaite stoornis, september 2016
Transcript of Lithiumgebruik bij een bipolaire stoornis - september 2016
Lithiumgebruik bij een bipolaire stoornisU gebruikt lithium of overweegt dat te gaan doen. Het gebruik van lithium kan ingrijpend zijn. Daarom geven wij u in deze tekstuitgebreid informatie.
Wat is lithium?R Lithium is een in water oplosbaar zout, dat in de natuur, bijvoorbeeld in planten en in water voorkomt. Lithium wordt gewonnen inzoutmijnen. Het smaakt als keukenzout met een metalige bijsmaak.R Lithium hoort bij de groep stemmingsstabilisatoren. Dit zijn medicijnen die ervoor zorgen dat uw stemming gelijkmatiger wordt.Bij de bipolaire stoornis - ook wel manisch depressieve stoornis genoemd - is lithium een veelgebruikt medicijn. Het is het middel methet meeste bewijs dat het werkt. Waarom lithium werkt bij de bipolaire stoornis, is niet goed bekend.R Lithium wordt voorgeschreven in de vorm van lithiumcarbonaat in een tablet van 220, 300 of 400 mg. Het bestaat in tabletten metvertraagde afgifte van 400 mg onder de merknamen Camcolit en Priadel. Enkele apotheken bereiden zelf capsules met afwijkendedoseringen.
GeschiedenisDe eerste beschrijving van het gebruik van lithium bij stemmingsstoornissen vinden we al aan het einde van de 19e eeuw. In 1954 werdde effectiviteit van lithium voor het eerst wetenschappelijk bewezen door de Deense lithiumexpert Mogens Schou. Pas vanaf de jaren’70 van de vorige eeuw nam de behandeling van de bipolaire stoornis met lithium een grote vlucht. In de jaren ’80 en ’90 nam hetgebruik tijdelijk af omdat mensen zich zorgen maakten over de schadelijkheid voor het lichaam. De laatste jaren neemt het gebruik vanlithium weer toe. Het is nog steeds het voorkeursmiddel bij de bipolaire stoornis, ook omdat het zorgt voor minder zelfdodingen.
Wanneer gebruikt u lithium?R Bij manie of depressie in het kader van een bipolaire stoornis.R Als onderhoudsbehandeling bij een bipolaire stoornis (om uw stemming stabiel te houden).R Bij chronische (langdurende) of ernstige depressies.R Bij depressies die onvoldoende reageren op antidepressiva alleen.
Hoe en wanneer neemt u lithium in?R U kunt de tabletten het beste innemen met water of yoghurt.R U hoeft lithium slechts eenmaal per dag in te nemen. Meestal is ’s avonds het handigst omdat er bij een lithiumspiegelbepaling 12uur tussen lithiuminname en bloedafname moet zitten. U kunt dan dus in de ochtend naar het laboratorium.R Als u vergeten bent uw dagelijkse dosis in te nemen, neem dan de volgende dag uw normale dosis in. U kunt een vergeten doseringniet inhalen. Ook moet u geen dubbele dosis nemen.
Vaststellen van uw lithiumspiegelLithium werkt pas als er een bepaalde concentratie in het bloed aanwezig is. Dit heet de lithiumspiegel: de hoeveelheid lithium perliter bloed. Deze hoeveelheid geeft men aan in mmol/l (millimol per liter, laboratoriummaat). Een te hoge lithiumspiegel is giftig eneen te lage werkt niet. Bij een stabiele stemming houden we een lithiumspiegel van 0.6-0.8mmol/l aan. Bij ouderen streven we ernaartussen de 0.4 en 0.8 mmol/l te blijven. Bij sommige patiënten is een hogere lithiumspiegel nodig om een stabiele stemming tebereiken. Ook bij een dreigende manie of depressie kan een hogere lithiumspiegel worden aangehouden.
Het is de werkzame lithiumspiegel die bepaalt welke dosis u voorgeschreven krijgt. De ene patiënt, bijvoorbeeld een grote, sterkejongeman, heeft voor een werkzame spiegel misschien 2000 mg nodig. Bij een ander, bijvoorbeeld een kleine, oudere vrouw, kan 200mg genoeg zijn. Uw behandelaar stelt de optimale dosis voor u persoonlijk vast.
Lithiumgebruik bij een bipolaite stoornis, september 2016
Het is dus belangrijk dat uw lithiumspiegel regelmatig wordt vastgesteld. Daarvoor moet u wat bloed laten afnemen in hetlaboratorium. Dit doen we elke 3 tot 6 maanden afhankelijk van uw lichamelijke gezondheid, maar aan het begin van de behandelingiets vaker tot de juiste spiegel is bereikt.
Uw lichamelijke gezondheidUw nieren, schildklier en hart moeten normaal werken om lithium te kunnen gebruiken. U krijgt daarom een onderzoek van hetfunctioneren van deze organen, voordat u start met het innemen van lithium.
Welke controles kunt u verwachten?R Bij de start van lithiumgebruik worden de gehaltes van rode en witte bloedcellen en bloedplaatjes eenmalig gecontroleerd (Hb, Ht,leucocyten en differentiatie, trombocyten), evenals de leverfuncties (AF, ALAT, ASAT en gammaGT).R Daarna wordt regelmatig gecontroleerd (over het algemeen elke 3 tot 6 maanden): de schildklierfunctie (TSH) en nierfunctie(kreatinine, GFR en ureum), electrolyten (natrium, kalium) en bijschildklierfunctie (calcium en albumine).R Hartfilmpje (ECG) bij patiënten boven de 60 jaar, of op indicatie.R Bloedafname voor bepaling van het HDL cholesterol, triglyceriden- en nuchtere glucosewaarden (minimaal 1 keer per jaar).R Controle van uw gewicht, buikomvang, bloeddruk en polsslag (jaarlijks, of op indicatie vaker).
In de eerste maanden van de behandeling met lithium is het nodig bovenstaande controles vaker uit te voeren.
Let op!Wanneer u veel braakt, diarree hebt of last hebt van koorts met hevig zweten, kan het nodig zijn dat u (tijdelijk) met lithium stopt.Door de verstoring van de zout- en vochtbalans in het lichaam is er dan namelijk gevaar voor vergiftiging. In dit geval moet u altijdcontact met de behandelend arts opnemen. Buiten kantooruren kunt u contact opnemen met de crisisdienst, (waarnemend) huisartsof spoedeisende hulp.
Gebruikt u ook andere medicijnen?Andere medicijnen kunnen de lithiumspiegel beïnvloeden. Laat uw behandelaar daarom altijd weten welke medicijnen u gebruikt. Ditgeldt ook voor medicijnen die u zonder recept hebt gekregen. Het gaat bijvoorbeeld om:R diuretica (vochtafdrijvers, plaspillen);R NSAID’s (pijnstillers met een ontstekingsremmende werking), bijvoorbeeld: Diclofenac, Aleve, ibuprofen, Indocid, Voltaren. Dezekunt u zonder recept kopen bij drogist of apotheek en worden vaak gebruikt;R antibiotica: geneesmiddelen die worden voorgeschreven bij infectieziektes zoals een longontsteking.
Deze middelen kunnen een te hoge lithiumwaarde veroorzaken. Uw arts zal u daarom extra controleren. Hij bewaakt hoe uw lichaamreageert, bijvoorbeeld via controles van de schildklier, het hart en/of de nieren. Een onregelmatige hartslag, nieraandoeningen, hogebloeddruk of een verstoorde schildklierfunctie kunnen aanleiding zijn om de lithiumbehandeling aan te passen.
Paracetamol is de enige pijnstiller die u veilig kunt gebruiken. Meld bij andere artsen ook altijd dat u lithium gebruikt.
Wat kunt u doen tegen bijwerkingen?Bijwerkingen die regelmatig voorkomen zijn:R Misselijkheid, buikkrampen en diarree: vooral in het begin van de behandeling kunt u hier last van hebben. Het kan helpen om dedagdosering te verlagen. Maagpijn kunt u verminderen door iets te eten bij het innemen van de medicijnen bijvoorbeeld een banaan,cracker of rijstwafel. Als u weinig eet of diarree hebt, is het erg belangrijk dat u voldoende vocht blijft gebruiken én dat u voldoendezout binnenkrijgt. U kunt daarvoor het beste soep of bouillon nemen.R Droge mond, dorst, veel drinken en plassen: lithium is een zout en heeft invloed op de nieren en speekselklieren. Het kan een zoute,metaalachtige smaak in de mond geven. U kunt dorst bestrijden met drinken van water, gekoeld en op smaak gebracht met citroen.Soms gaat de droge mond of de vieze (zoute) smaak niet over met drinken. Probeert u dan eens lichtzure producten. Die stimuleren de
Lithiumgebruik bij een bipolaite stoornis, september 2016
productie van speeksel, waardoor u een minder droge mond krijgt. Voorbeelden van lichtzure producten zijn augurken, zilveruitjes,Amsterdamse uien, zure haring en rolmops (met mate), een schaaltje magere kwark of magere yoghurt (eventueel met vruchten maarzonder suiker), broodbeleg gemaakt van kwark, halvanaise of yogonaise met bijvoorbeeld verse tuinkruiden (bieslook, peterselie,selderij of uitjes) of sandwichspread, een zuurtje of kauwgom, een partje citroen, grapefruit, zurige appel, een ijsklontje met watcitroensap, een waterijsje, koude citroenthee, ongezoet vruchtensap.
Bij een normale, gezonde voeding hoort u dagelijks minimaal 1,5 liter vocht te drinken. Dat zijn ongeveer tien glazen per dag. Als umeer dorst hebt, kunt u meer vocht gebruiken. We raden u niet aan om, onder normale omstandigheden, meer dan 3 liter te gebruiken.
Het vele plassen kan een probleem blijven. Indien u steeds meer moet drinken, waardoor het plassen toeneemt en u meer dan 3 literurine per dag hebt, meld dit dan bij uw behandelaar. Verder onderzoek en aanvullende behandeling zijn in dat geval nodig.U maakt minder speeksel aan en hebt daardoor meer kans op tandbederf en gaatjes. Zorg voor goede mondhygiëne en overleg met uwtandarts of mondhygiëniste. Zie ook het kopje Mondhygiëne hieronder.
R Gewichtstoename: dit kan het gevolg zijn van de invloed die lithium heeft op de stofwisseling. Ook vaker calorierijk eten en drinkendraagt hieraan bij. Dit kunt u voorkomen door minder vetrijke producten te eten. Ook voldoende lichaamsbeweging is belangrijk omgewichtstoename te beperken. Houd uw eet- en drinkgewoonten goed in de gaten. Zo nodig kunt u een diëtist raadplegen. Als u veeldrinkt, neem dan liever geen sapjes of frisdrank, maar caloriearme dranken zoals:- mineraal)water, eventueel met wat citroensap;- thee zonder suiker in diverse smaken, zoals citroen, kersen, kaneel en sinaasappel, of kruidenthee;- koffie, eventueel met halfvolle koffiemelk maar zonder suiker (deze kunt u eventueel vervangen door een zoetstof );- heldere soep gemaakt van bouillonpoeder, een zakje soeppoeder of zelfgemaakte bouillon;- light frisdranken zoals cassis light, sinas light, seven-up light en cola light (met mate);- magere melk, karnemelk en halfvolle melk (aanbevolen hoeveelheid is een halve liter per dag);- groentesap en ongezoet vruchtensap (met mate);- een scheutje limonadesiroop of limonadesiroop zonder suiker, aangemaakt met (mineraal)water.N.B.: Gebruik koolzuurhoudende dranken met mate, want deze kunnen een beschadigend effect op uw gebit hebben.
R Trillen (tremor): dit komt vooral in het begin voor en bij hogere doseringen. Vaak gaat het vanzelf weer over. Als dit niet zo is kanhet middel propranolol (een bètablokker) helpen. Alcohol, koffie, thee, cola of chocola kunnen het trillen versterken.R Effect op schildklier: vooral bij vrouwen is er een kans dat de schildklier te weinig schildklierhormoon gaat produceren. Dit kantijdig en zonder problemen worden hersteld met schildklierhormoontabletten. Soms neemt de schildklier ook in volume toe (struma,krop). Onderzoek en/of behandeling hiervan is nodig.
Bijwerkingen die weinig voorkomen zijn:R Acne of psoriasis (droge huid met kaarsvetachtige uitslag) kan toenemen of voor het eerst optreden. Hiervoor zijn verschillendebehandelingen mogelijk via de huisarts of dermatoloog.R Bij vrouwen komt een enkele keer toegenomen haaruitval voor, meestal van voorbijgaande aard.R Een vervlakte stemming en vermindering van creativiteit kunnen soms voorkomen bij lithiumgebruikers. Dit hoeven geenverschijnselen te zijn van depressiviteit. Het gemis van manische verschijnselen of wisselende stemming wordt soms als ‘saai’ervaren. Hier kan ook een vermindering van de beleving van seksualiteit passen. Het verlagen van de lithiumspiegel kan soms helpen.R Klachten over concentratie en geheugen: deze kunnen ook passen bij een bipolaire stoornis, onafhankelijk van het gebruik vanlithium.
Bijwerkingen die zelden voorkomen zijn:R Een onregelmatige of trage hartslag.R Nierfunctiestoornissen of verandering in de suiker- of kalkstofwisseling.
Lithiumgebruik bij een bipolaite stoornis, september 2016
Aanvullend voedingsadvies: zoutgebruikHierboven stonden we uitgebreid stil bij de bijwerkingen van lithium. Als u rekening houdt met wat u eet en drinkt, kunt u sommigebijwerkingen verminderen. Naast de al eerder gegeven voedingsadviezen is het volgende nog belangrijk. In het lichaam kan lithiumzich soms gedragen als natrium (keukenzout). Dat is een stof waarvan het lichaam niet te veel, maar ook niet te weinig moet hebben.Als het lichaam te weinig natrium bevat, gaan de nieren minder zout en minder lithium uitscheiden. Hierdoor kan het lithiumgehalteuw bloed te hoog worden. Dat kan leiden tot meer bijwerkingen of zelfs tot lithiumvergiftiging. Daarom is het belangrijk dat u elke dagongeveer evenveel zout gebruikt. U moet op de volgende punten letten:R het kan zijn dat u op advies van een andere arts moet beginnen met een dieet met minder zout (natrium) terwijl u lithium gebruikt.In dat geval moet uw behandelaar de lithiumdosering aanpassen. Begin nooit zelf uw zoutgebruik te verminderen;R zout raakt u kwijt door te plassen, door transpiratie en via de ontlasting. Verliest u meer zout dan normaal, bijvoorbeeld doorhevige transpiratie, braken of diarree? Zorg dan dat u extra zout binnenkrijgt. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van een glas bouillon ofsoep, een glas tomatensap met wat zout, olijven of rookvlees op brood.
Een lithiumvergiftiging, en dan?Bij een lithiumvergiftiging is de lithiumspiegel gevaarlijk verhoogd. U moet dan meteen actie ondernemen. U kunt eenlithiumvergiftiging herkennen aan de volgende verschijnselen.
Vroege verschijnselenR Verminderde eetlust, misselijkheid, braken, diarree.R Spierzwakte, ernstig beven (handen), spierschokken, onvast lopen, onduidelijke spraak (‘met dubbele tong praten’);slaperigheid, sufheid, traagheid.R Langzamere pols (hartslag).
Late verschijnselenR Opwinding.R Gespannenheid en trillingen van de spieren, hoge reflexen en snelle oogbewegingen.R Epileptische toevallen.R Bewustzijnsdaling tot zelfs coma.R Weinig tot niet plassen.
Het is belangrijk dat u, maar ook uw naasten, deze verschijnselen van vergiftiging goed (her)kennen, om op tijd met uw behandelaar tekunnen overleggen.
Wat moet u doen?Ook bij twijfel:R stop direct met het lithiumgebruik;R drink bouillon;R overleg met de behandelaar om zo snel mogelijk een lithiumspiegel te laten bepalen. Buiten kantooruren kunt u contact opnemenmet de crisisdienst, de (waarnemend) huisarts of de spoedeisende hulp.
Verhoogd risicoEen lithiumvergiftiging kan optreden als de spiegel niet regelmatig genoeg gecontroleerd wordt. Ook is het risico verhoogd bijlithiumgebruik in combinatie met andere medicijnen die de lithiumspiegel kunnen verhogen (bijvoorbeeld antibiotica, antidiuretica),bij te weinig vochtinname, bij vocht- en zoutverlies (zoals bij braken, diarree en veel zweten door bijvoorbeeld warm weer of koorts) enbij het volgen van een dieet. Zie ook de kopjes Gebruik van andere medicijnen en Aanvullend voedingsadvies hierboven.
Moet u een operatie ondergaan?
Lithiumgebruik bij een bipolaite stoornis, september 2016
Moet u een operatie ondergaan? Houd er dan rekening mee dat bij en na operaties bloed- en vochtverlies en braken vaak voorkomen.Dit zijn redenen om uw lithiumgebruik extra in de gaten te houden. Soms krijgt u het advies om de lithium enkele dagen voor deoperatie te staken. Dit is afhankelijk van het te verwachten effect van de operatie op de vochttoestand van het lichaam. Als devochttoestand weer normaal is, kunt u het lithiumgebruik hervatten.
Ook het narcosemiddel kan van invloed zijn op de lithiumspiegel. Bespreek ruim van tevoren met uw behandelaar, de chirurg en deanesthesioloog of u wel of niet moet stoppen met de lithium voor de operatie. Na een operatie moet de lithiumspiegel extragecontroleerd worden.
Wilt u autorijden?Lithium, maar ook andere medicijnen die gebruikt worden bij psychiatrische aandoeningen (psychofarmaca), hebben een lichte toternstige invloed op de waakzaamheid en concentratie. De gele sticker op geneesmiddelverpakkingen van psychofarmaca betekent datdeze medicijnen de rijvaardigheid kunnen beïnvloeden. Eventueel kunt u een rijvaardigheidstest doen bij het CBR of een autorijschool.Uw rijvaardigheid is ook een goed onderwerp om met uw behandelaar te bespreken.
U kunt beter geen autorijden:R tijdens een manische of een (ernstige) depressieve episode en in de periode erna ;R in de periode dat u begint met een nieuw medicijn;R in de periode na een verhoging van de dosering.
Het gebruik van alcohol en drugs in combinatie met psychofarmaca is niet toegestaan in het verkeer omdat de meeste psychiatrischemedicijnen het effect van alcohol en drugs versterken. Zie ook: www.rijveiligmetmedicijnen.nl
Wat is het effect van alcoholgebruik?Alcohol vermindert de aandacht en concentratie. Een bijwerking van lithium kan zijn dat uw tempo, qua denken, iets vertraagd is. Ookals u hier niets meer van merkt - omdat u gewend bent geraakt aan lithium - kunt u door het gebruik van alcohol toch trager enverminderd geconcentreerd worden. Bovendien kan het gebruik van veel alcohol leiden tot vocht- en zoutverlies, wat weer effect opde lithiumspiegel kan hebben. Overmatig gebruik van alcohol kan de behandeling ernstig bemoeilijken. Af en toe een glaasje alcohol isgeen probleem, maar beperk het gebruik zolang u lithium inneemt.
Gaat u op reis naar een verre bestemming?Gaat u op reis naar een land in een andere tijdzone, bereidt u dan goed voor. De jetlag, door het tijdverschil, kan iemand met eenbipolaire stoornis ontregelen. Maar de klap die het tijdsverschil veroorzaakt, kunt u opvangen door in de dagen voor de reis uw slaap-waakritme al geleidelijk aan te passen aan de nieuwe tijd. Dat geldt ook voor het tijdstip waarop u uw lithium en eventuele anderemedicijnen inneemt. Begin ruim van tevoren langzaam één uur per dag het slaap-waakritme op te schuiven naar het dag-en-nachtritme zoals dat in uw vakantieland geldt. Als u een grote intercontinentale reis gaat maken met een tijdsverschil van zes uur,begin dan zes dagen van tevoren. De inname van lithium schuift mee. Dat zal weinig problemen opleveren, mits u niet meer dan éénuur per dag opschuift. Bij terugkeer naar Nederland volgt u de hele procedure in omgekeerde richting. Duurt de reis niet zo lang, dankunt u ervoor kiezen om uw medicijnen op de Nederlandse tijd te blijven innemen, zeker als dat tijdstip omgerekend in de tijd van hetvakantieland gunstig valt. Overleg met uw behandelaar of er nog andere maatregelen zijn die u kunt treffen.
Besteed extra aandacht aan uw mondhygiëneLithium heeft effect op uw speekselklieren, hierdoor verandert de samenstelling van uw speeksel. Daardoor is uw gebit minder tegencariës beschermd en kunt u eerder gaatjes krijgen. Een goede verzorging van uw tanden en tandvlees (mondhygiëne) is belangrijk omdat te voorkomen. Overleg zo nodig met uw tandarts of mondhygiëniste. Wij raden u aan om regelmatige afspraken bij de tandarts enmondhygiëniste te plannen. Bij onze polikliniek Hoofddorp, academische zorglijn bipolair kunt u de volgende informatietekst krijgen:Mondverzorging en de bipolaire stoornis.
Lithiumgebruik bij een bipolaite stoornis, september 2016
ZwangerschapEen zwangerschap terwijl u lithium gebruikt, is mogelijk. Lithiumgebruik tijdens de zwangerschap geeft echter wel risico’s voormoeder en kind. Laat u daarom goed voorlichten door uw behandelaar als u een kinderwens hebt. Bij een eventuele zwangerschapbent u dan voorbereid en kunt u een zo goed mogelijke begeleiding krijgen.
De 10 hoofdregels bij lithiumgebruik1. Neem de voorgeschreven lithiumtabletten iedere dag in op vaste tijden.2. Een vergeten dosis mag u niet inhalen.3. Neem nooit minder (maar zeker nooit meer) dan de voorgeschreven dosis.4. Bloedafname voor de bepaling van de lithiumconcentratie in het bloed moet 12 uur na de laatste inname plaatsvinden. Dus als ulithium 2 keer per dag inneemt, wacht u met de ochtenddosis tot na de bloedafname.5. Geef altijd aan andere artsen die u behandelen, door dat u lithium gebruikt. Laat aan hen ook uw informatiemateriaal zien,bijvoorbeeld een bijsluiter of deze tekst.6. Wanneer u ook van een andere arts medicijnen krijgt voorgeschreven, geef dit dan door aan uw behandelaar. Wanneer u pijnstillersnodig hebt, gebruik dan paracetamol. Meld het gebruik van andere pijnstillers bij uw behandelaar.7. Hebt u onbegrepen lichamelijke klachten, leg deze voor aan uw huisarts én aan uw behandelaar.8. Lithiumgebruik tijdens de zwangerschap biedt risico’s voor moeder en kind. Laat u bij kinderwens voorlichten door uw behandelaar9. Zorg voor voldoende inname van zout en vocht bij warmte, ziekte (zeker bij koorts, braken, diarree), hevig transpireren enlangdurige inspanning. Als u een dieet wilt volgen, overleg dan met degene die u lithium voorschrijft.10. Zorg dat u de verschijnselen van een snel ontstane/ernstige lithiumvergiftiging kent: Voorheen niet-bestaande en snel toenemendesufheid, sloomheid, lusteloosheid, spierzwakte, zwaar gevoel in armen en benen, een onzekere dronkenmansloop of dronkenmansspraak,sterk beven van handen en/of kaak, braken, diarree en spiertrekkingen. Uw lithiumspiegel moet met spoed bepaald worden. Stop delithiuminname en neem zo spoedig mogelijk contact op met uw behandelaar. Buiten kantooruren kunt u contact opnemen met decrisisdienst, (waarnemend) huisarts of spoedeisende hulp.
Meer informatieMisschien hebt u naar aanleiding van deze tekst nog vragen. Uw behandelaar zal uw vragen graag beantwoorden.
BronnenR Handboek Bipolaire stoornissen. Ralph Kupka, Elise Knoppert-van der Klein, Willem Nolen (red), de Tijdstroom, 2008.R In gesprek over: Medicijnen bij manisch-depressieve stoornissen. Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie. 2009R Een Leidraad. De Bipolaire stoornis voor patiënt en betrokkenen. LithiumPlus Werkgroep, 2006.R Richtlijn voor behandeling van bipolaire stoornissen. 2015. Kupka et al.
WebsitesR www.vmdb.nlR www.kenniscentrumbipolairstoornissen.nlR www.ggzingeest.nlR www.rijveiligmetmedicijnen.nl
Extra informatietekstMondverzorging en de bipolaire stoornis
TekstverantwoordingAcademische werkplaats bipolaire stoornissen GGZ inGeest17 maart 2014, herzien in september 2016
Lithiumgebruik bij een bipolaite stoornis, september 2016
