Lillo: Charmant minidorp aan de Schelde

Door zijn unieke ligging aan de Schelde en zijn

uitzonderlijk decor, blijft Lillo-Fort aantrekkelijk voor

duizenden toeristen. Het miniatuurdorpje heeft dan

ook heel wat te bieden. Zopas nam het Scheldedorpje

deel aan de preselecties van de wedstrijd 'Mooiste

dorp van Vlaanderen'. Jammer genoeg kreeg Lillo te

weinig stemmen om door te stoten naar de laatste

ronde. Volgens ons heeft dit niets te maken met de

aantrekkelijkheid van het dorp, wel met het feit dat er Lillo amper een

veertigtal bewoners telt. Maar misschien kan je Lillo zelf beoordelen

door een bezoekje te brengen aan het groene dorp geprangd tussen de

Schelde en de petrochemische multinationals.

Oorspronkelijk was Lillo een fort, aangelegd in

de 16de eeuw ter verdediging van Antwerpen.

Later groeide het uit als een deel van een

polderdorp, dat enkele decennia geleden moest

wijken voor de uitbreiding van de Antwerpse

haven.

Historiek De allereerste gekende benaming

'Lindelo' of 'Linlo' kwam voor

rond 840. Later werd het 'Lindelo'

of 'Lilloo' en nu kennen we het

groene Scheldedorpje onder de

naam 'Lillo'. Lillo straalt nog

altijd het nostalgische dorpsleven

van decennia geleden uit. Dit

dorpje in pocketformaat blikt in

elk geval terug op een turbulent, militair verleden. Wie er de

geschiedenis op naleest, weet dat in de 16de eeuw begonnen werd met

de bouw van Lillo. Prins Willem Van Oranje geeft in 1578 de

opdracht om twee forten te bouwen ten noorden van Antwerpen ter

verdediging van de stad. De forten Lillo en Liefkenshoek worden een

feit.

In 1830 werd bij de onafhankelijkheidsstrijd van België 25 km²

poldergebied door de 'Hollanders' onder water gezet. Lillo behoorde

pas sinds 1839 tot ons land. Het duurde nog tot 1845 voor het water

uit de polder verdween en de gronden opnieuw konden worden

gebruikt.

Ook de moderne geschiedenis

laat Lillo niet ongedeerd. In het

begin van de 20ste eeuw telde de

rechteroever nog negen

zelfstandige poldergemeenten:

Berendrecht, Ekeren, Hoevenen,

Lillo, Oorderen, Oosterweel,

Stabroek, Wilmarsdonk,

Zandvliet. Als gevolg van de

havenuitbreiding en de komst van nieuwe industriële bedrijven

verdwenen de meeste polderdorpen. Andere polderdorpen werden

later door Antwerpen geannexeerd. Van het voormalige Lillo bleef na

de grote havenuitbreiding van de jaren zestig alleen nog het gehucht

Lillo-Fort over.

Er is gelukkig nog heel wat bewaard gebleven. Maar dat kan u beter

zelf ontdekken, al kuierend door het pittoreske dorpje. Aan terrasjes

geen gebrek en een heerlijke maaltijd of een snelle hap kan je hier

nuttigen in één van de fijne horeca zaken.

11 meter hoge dijk rond Lillo Het Sigmaplan ontstond na de grote overstroming in 1976 en moet

waterrampen vermijden. Nu ligt de aanpak van Lillo op tafel. De

Scheldedijken moeten er volgens dat plan elf meter hoog worden. In

plaats van rechtlijnige dijken, zoals op de meeste plaatsen, wordt hier

geopteerd voor dijken die de stervorm van Lillo-Fort accentueren.

Deze werken gaan een grote impact hebben

op Lillo. Zo moet het haventje worden

verplaatst naar de voorkant van de dijk.

Uiteraard moet de haven van nu eerst worden

gedempt. Het is de bedoeling dat aan het

uiteinde van de nog te bouwen getijdehaven

een multifunctioneel loods gebouw komt met

onder meer plaats voor een horecazaak op de

eerste verdieping en loodsen gelijkvloers.

Boven op de hoge dijken komt een openbare toegangsweg voor auto's.

Enkele meters lager komt een fiets- en wandelpad dat naar het

centrum van het Scheldedorpje leidt. Omdat de dijken aan de voet

ruim 60 meter breed zijn, verdwijnt een stuk van de huidige kasseiweg

naar hartje Lillo. De parkeerplaats aan het douanehuis kan langs daar

dan niet meer worden bereikt.

Aan de Scheldelaan komt voldoende parkeergelegenheid. Via de

toegangsweg kom je dan langs de andere kant naar hartje Lillo.

Wanneer de vooropgezette timing blijft, is het ontwerp maart volgend

jaar klaar en begint de procedure voor de aanvraag van de nodige

vergunningen. In 2009 wordt gestart met het ingrijpende werk dat in

2011 rond is. Lillo blijft al die tijd voor iedereen bereikbaar,

verzekeren de plannenmakers.

Poldermuseum

Het Poldermuseum is uniek en

onafhankelijk. Gehuisvest in een

voormalige beschuitenbakkerij huisvest

dit museum het verdwenen verleden

van de polder. Duizenden voorwerpen

zijn getuige van het harde polderleven,

maar ook van de sociale samenhang en

vriendschap van de verschillende verdwenen dorpsgemeenschappen.

Frans Yzermans, medebezieler van het museum, loodst ons door dit

eigenzinnige stukje verleden.

"De polderdorpen verdwenen en veel

mensen lieten bij het ontruimen van

hun woningen gebruiksvoorwerpen

achter. Pastoor Eelen van Wilmarsdonk

verzamelde die in zijn parochiezaal.

Toen ook het einde van Wilmarsdonk

naderde bracht hij heemkundigen uit de

verschillende polderdorpen samen om die voorwerpen en latere

aanwinsten te beheren en te bewaren voor het nageslacht. In 1959 zag

de heemkundige kring van de Antwerpse Polder het levenslicht", zegt

ons Frans Yzermans. Vier jaar later verdween Wilmarsdonk en

verhuisde de verzameling naar Lillo-Fort, waar door de stad

Antwerpen enkele onteigende huizen werden ter beschikking gesteld.

Het museum werd officieel geopend op 26 juni 1963. De geschiedenis

van het museum en die van de heemkundige kring van de Antwerpse

Polder lopen grotendeels

parallel. "Het museum open houden, rondleidingen geven, uitbreiden,

en onderhouden is de hoofdbrok van ons werk. Om de drie maanden

wordt er ook een tijdschrift uitgegeven. We zijn nu al aan de 42ste

jaargang", zegt een fiere Frans Yzermans.

Een gemotiveerde ploeg

vrijwilligers blijft de kar trekken.

In meer dan dertig zalen komt het

cultuurhistorisch verleden van de

polder tot leven. Een van de zalen

is omgedoopt tot de Nicasius De

Keyser-kamer, dat is de

Zandvlietse kunstschilder die zijn

naam gaf aan de Antwerpse

Keyserlei. Het museum heeft ook

een themazaal die elk jaar anders wordt ingevuld. Dit jaar belicht die

themakamer de straatnamen van de polderdorpen. In 2008 gaat het

museum de muzikale toer op door fanfares en harmonies centraal te

stellen.

Erik Vandewalle

Moederke Eyer Op het centrale plein van Lillo staat een beeld van een

oud vrouwtje, gemaakt door de Stabroekse

beeldhouwer Rik Sauter. Velen menen dat het gaat om

'Moederke Eyer' of Theresia Gorsen. De Lillonaren

vierden haar in 1924 toen ze 105 werd. Prins Leopold,

de latere koning, kwam haar persoonlijk feliciteren.

Later bleek dat het beeld niets van doen had met Moederke Eyer. Het

zou gaan om het beeld van 'Louwke van 't Licht'. Zij woonde vroeger

aan het haventje Frederik in Berendrecht. Daar stond een zwaailicht

als info punt voor de schippers op de Schelde en Louwke bediende dat

seinlicht. Het beeld op het plein is bedoeld als monument voor de

gesneuvelden uit de twee wereldoorlogen. Het beeld kwam er dankzij

de oud-strijders en Lillose 'neringdoeners'.

Veerdienst Lillo-Doel

Wanneer het Poldermuseum met Pasen zijn deuren

opent, begint ook de veerdienst Lillo-Doel opnieuw te

varen. Tot eind september kan je in het weekend en op

feestdagen gratis de Schelde over. De veerdienst vaart

ook uit op overbruggingsdagen voor of na een

feestdag. De eerste afvaarten in Lillo zijn om 10u00

en 11u00. Om 12u30 vertrekt de veerboot opnieuw en dan om het uur

met als laatste afvaart 18u30. De terugvaarten vanuit Doel zijn telkens

een half uurtje later.

Ruilbibliotheek Het pand aan de Tolhuisstraat 15-17 huisvest sedert

enkele jaren de enige ruilbib van Vlaanderen. In het

voormalige atelier van wijlen kunstenaar Jan Baptist,

kunnen mensen terecht om een oud boek te ruilen

tegen een andere gelezen exemplaar. Samen met de

Stichting Hendrik Conscience die hier haar zetel heeft,

runt geestelijke moeder van de ruilbib Antoinette Pecher deze unieke

ruilbib. In hetzelfde pand vind je ook galerij Polderpalet en loopt er

een constante tentoonstelling van het Nationaal Scheepvaartmuseum

in Antwerpen. De ruilbib is in de zomermaanden elke zaterdag en

zondag open van 14 tot 16 u. Ook groepsbezoeken zijn mogelijk. Die

zijn af te spreken met initiatiefneemster Pecher

(antoinettepecher@hotmail.com)

De krabbevanger Werner Bril Wie eerst vanuit zijn luie stoel kennis wil maken met de

veelzijdigheid van Lillo, kan dat best via de website www.lillo-

krabbevanger.be. Werner Bril is de geestelijke vader van deze

prachtige en vooral volledige en veelzijdige website over het

polderdorp nu en in het verleden. Je vindt er bijna alles wat te maken

heeft met Lillo. Ook de links die je via de krabbevanger worden

aangeboden, zijn de moeite waard om te bezoeken.

Eenhoorn De Eenhoorn, zo heet deze witte molen aan de

Scheldelaan, dateert uit 1735 en bleef tot 1966

gebruik. Toen stond deze windreus in Lillo-Kruisweg

dat moest wijken voor de havenuitbreiding. De molen

werd steen per steen afgebroken en terug opgebouwd

aan de Scheldelaan. Zwaar beschadigd door een storm

in 1990 werd de molen tien jaar later helemaal hersteld. Nu ligt hij

opnieuw enkele jaren stil omwille van een juridisch conflict.

Kruitmagazijn, Landshuis Het kruitmagazijn dateert uit de tijd van Napoleon en

diende als opslagplaats voor vijftig ton buskruit. Bijna

drie meter dikke muren en een bakstenen booggewelf

zorgden voor de veiligheid. Een groendak avant la

lettre met tonnen zand en bomen maakten alles

bomvrij. Rond het magazijn kwam nog een extra

beveiligingsmuur. Tussen die muur en het magazijn ontstond een vrije

rondgang. Het gebouw is eigendom van Wim Goossens. Hij wil het

kruitmagazijn een functionele inhoud geven. Nu wordt het gebouw elk

jaar gebruikt door de plaatselijke gansrijders. Diezelfde Goossens

bezit ook het vroegere gemeentehuis, dat hij omdoopte in Landshuis.

In dit prachtig gerestaureerde gebouw vergadert de districtsraad één

keer per jaar. Het staat onder meer open voor het houden van

seminaries.

Weetjes...

Openingsuren Poldermuseum,

Tolhuisstraat 14, 2040 Lillo

Zon- en feestdagen van Pasen

tot 30 september van 13u00

tot 18u00 of na afspraak.

Toegangsprijs: volwassen 1.5

€, volwassenen '60 1 €,

kinderen tussen 10 en 15 0,50 €. Groepen tot 20

personen 1. Sedert kort gaat het museum ook digitaal op www.poldermuseum-lillo-fort.be