Lezing/debat Richtlijnontwikkeling Suicidaliteit

Paul Wisman en Ad Kerkhof

Waarom een lezing/debat?Waarom suicidaliteit?Waarom een richtlijn?Waarom NedKAD?Waarom hier en nu?

Stelling 1 (welke spreekt u het meest aan?)

1. Suicidaliteit en depressie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden

2.Suicidaliteit is een aparte entiteit die vaak samenvalt met depressie maar vaak ook niet

3.Suicidaliteit covarieert met depressie, maar is een aparte persoonlijkheidsdimensie

Stelling 2:

Nederland heeft dringend behoefte aaneen multidisciplinaire richtlijnsuicidaliteit

1. Ja, omdat het nu vaak zo’n zooitje is

2. Nee, omdat de GGz al voldoende doet wat in haar vermogen ligt

3. Ja, maar dringend is overdreven; veel gebeurt al volgens lokale richtlijnen

Uitgangspunten

-Voorkomen is beter dan genezen-Richten op specifieke onderdelen van het fenomeen suicidaliteit-Primair : opvoeden van de bevolking?-Secundair: gerichte programma’s op risicogroepen-Expliciet maken van veel dat al impliciet gebeurt,-Maar ook van veel dat nu impliciet niet gebeurt

Uitgaan van beschikbare kennis en ervaring:

Bronnen:

-Epidemiologie-Psychologie-Klinische praktijk-Bestaande (deel)richtlijnen uit binnen- en buitenland

Epidemiologie van suicidaliteit

-Erg veel is al bekend-In ieder goed textboek na te kijken-Voldoende kennis aanwezig om mee aan de slag te gaan

Psychologie van suicidaliteit

Concept van de langdurige kwetsbaarheid

Welke consequenties voor richtlijnen volgen hieruit?

Langdurige kwetsbaarheid

Suicidaliteit is een terugkerend fenomeen

Van alle mensen die door suïcide om het leven komen heeft meer dan de helft al eerder een suïcidepoging ondernomen

Van alle mensen die suïcidepogingen ondernemen heeft meer dan de helft al eerder een suïcidepoging ondernomen

Langdurige kwetsbaarheid

Van alle suïcidepogers recidiveert minstens 40%

Van alle suïcidepogers komt 10% door suïcide om het leven

Veel suïcides en suïcidepogingen vinden plaats na afloop van een klinische behandeling

Langdurige kwetsbaarheid

Suicidaliteit is een latent aanwezig blijvende kwetsbaarheid

Suicidaliteit als een herpes virus (metafoor)

Suicidaliteit is een persoonskenmerk

Suicidaliteit co-varieert met psychische aandoeningen

Langdurige kwetsbaarheid:

Ahrens en Linden (1996):

Is there a suicidality syndrome independent of specific major psychiatric disorder?

Zelfde set van predictoren onderscheidt suïcidale patiënten zowel binnen de groep depressieve patiënten als binnen de groep schizofrene patiënten (1920, 2383)

Acta Psych. Scand. 1996, 94, 79-86

Langdurige kwetsbaarheid

Ahrens en Linden:

Common pattern: increased worrying or rumination, hopelessness, social withdrawal, and lack of activity

Suicidality should be seen as a phenomenon independent of any specific psychiatric disorder

Langdurige kwetsbaarheid

Een persoonlijkheidskenmerk / levenshouding die er voor zorgt dat teleurstellingen snel leiden tot hopeloosheid en overgegeneraliseerde toekomstperspectieven

In combinatie met impulsiviteit en het verlangen dat de psychische pijn nu moet stoppen

Zelfbeeld voortdurend bedreigd

Langdurige kwetsbaarheid

Neurotische omgang met het levenAngstig, somber, onzeker wereldbeeldPerfectionisme en faalangstDichotoom denken (overgeneraliseren)Rumineren en piekerenSlapeloosheid en hopeloosheidGebrekkige

probleemoplossingstrategieënKrenkbaar zelfbeeld

Langdurige kwetsbaarheid

Covarieert met psychische aandoeningen

Maar is niet alleen maar een symptoomLangdurige persoonlijkheidsdimensieNiet genezen als depressie opklaartNiet genezen bij ontslag uit de kliniekKan terugkomen bij teleurstellingenHoog bij volgende depressieve episode

Implicaties voor beleid en hulpverlening:

Herhaalde taxatie van de sterkte van het suïcidale verlangen: in samenspraak

Betrekken van familieledenContinuïteit van zorgVoorbereiden op terugvalHulpverlening specifiek gericht op suicidaliteitCognitief-motivationele benadering van

wanhoopOok gericht op suïcidale gepieker over

toekomstBespreekbaarheid langdurige kwetsbaarheidBelangenbehartiging: realistische toekomst

Klinische ervaring: stelling 3

1.Iedere casus is er een teveel

2. Iedere casus was in principe te voorkomen geweest

3. Van iedere casus leren we

Casus mw Z.

-43 jaar, gehuwd, 2 kk, verpleegkundige-Feb 2004 3de recidief depressie-Moeilijk instelbaar op medicatie-Sterke suicidale uitingen in beginfase-Dringende vraag om ambulante behandeling-April 2004 bijna volledige remissie-Mei 2004 suicide

Richtlijnen van hier en elders

Systematisch onderzoek van suicidaliteit: in samenspraak

Continuiteit van zorg

Betrekken familieleden / partners

Expliciete behandeling van suicidaliteit

Deskundigheidseisen

Koppeling preventie – zorg – preventie

Stelling 4

1.Ik blijf met aandacht volgen hoe de nieuwe richtlijn suicidaliteit tot stand gaat komen2.Het onderwerp suicidaliteit geniet mijn onverdeelde professionele belangstelling3.Ik laat bij deze weten dat ik bereid ben om te participeren in een werkgroep die de realisatie van een dergelijke richtlijn beoogt