Levinas (1906-1995)

IK EN DE ANDER
Levinas (1906-1995)

Levinas
Emmanuel Levinas (1906-1995) wordt, na een relatief lange onbekendheid gedurende zijn leven, vandaag internationaal erkend als een van de grote filosofen van de 20 eeuw. Niet alleen filosofisch maar ook levensbeschouwelijk is Levinas een buitengewoon interessante en intrigerende denker. Vanuit zijn joodse achtergrond, en in ambivalente affiniteit met het christendom, positioneert zijn denken zich als een humanisme van de andere mens.

Menselijk gezicht en menselijk gelaat

Het gezicht in de betekenis van alles in de mens wat te begrijpen zou zijn, en dus ook te manipuleren is.

Het gelaat in de betekenis van de weerspiegeling van de ziel, het unieke persoonlijke van ieder mens waardoor de mens een ik is, maar pas echt een ik wordt in de erkennende blik van de ander.

Erkenning van de Ander
Chaim van Unen, De professionals, Hulpverleners tussen kwetsbaarheid en beheersing, Delft 2003
De erkennende blik van de ander geeft bevrijding uit de geslotenheid en het gevoel tekortgeschoten te zijn door de erkenning meer te zijn dan het gezicht laat zien in wat er concreet gerealiseerd is in het leven. Deze Ander is niet door mij in te kapselen of te objectiveren, niet in een door mijzelf ontworpen systeem op te sluiten. Hij of zij is wezenlijk een persoon tegenover mij.

Professioneel reflecteren

Voor professioneel handelen is van belang een relatie te leggen. Hierbij is de manier waarop ik de ander zie, hoe mijn beeldvorming van, en mijn mening over de ander tot stand komt belangrijk. Om de ander in zijn vrijheid te laten moet ik duidelijk op mijzelf reflecteren

Kwetsbaarheid
Een belangrijk kenmerk voor de relatie met de ander is volgens Levinas dat deze niet op een stevige identiteit berust, maar op kwetsbaarheid. Kwetsbaarheid vormt de toegangspoort in relatie met de Ander. Wanneer we kwetsbaarheid toepassen op een functionele relatie is duidelijk dat de supervisant zich in zijn kwetsbaarheid regelmatig toont. Wanneer deze zichzelf kwetsbaar toont en de supervisor stelt zich op als deskundige, dan is het voor de supervisant moeilijk in een goede relatie te treden.

Onzichtbaarheid maakt onbemind

De pastor blijft onzichtbaar achter zijn rol als deskundige. Wanneer hij zich niet verschuilt achter zijn deskundigheid, maar hij laat ook zichzelf zien, authentiek en echt, dan neemt de kans tot een goede relatie toe waarbij de professionele relatie juist versterkt wordt.

De Anders is anders
Gevaar waar Levinas wel voor waarschuwt is dat de Ander volstrekt anders is met een eigen identiteit. Over de grens van het persoonlijke referentiekader van de supervisor begint de werkelijkheid van de Ander en om daar te komen moet hij zich daarnaar verplaatsen en de beweging naar de ander maken. Het weten hoe de ander is, heeft alles te maken met het gezicht van de ander dat te begrijpen en te manipuleren zou zijn. Blijven bij het verhaal van de ander is dan ook belangrijk, hoe vreemd het verhaal voor de pastor dan ook is.