Lettergrepen · 2013. 4. 22. · Bestelnr. 88553 Het grote taalboek - oefenboek - Paragraaf 10 De...

Pagina 1 van 9

voor nederland en Belgiё: K2-Publisher B.V.Prins Hendrikstraat 37NL-2411 CS Bodegraven

VOORBEELDPAGINA‘SBestelnr. 88553 Het grote taalboek - oefenboek - Paragraaf 10 De vorm van woorden

Telefoon +31(0)172-61 03 75Telefax +31(0)172-61 43 [email protected]

36

27

28

29

Lettergrepen

De vorm van woorden10

Woorden bestaan uit een of meer lettergrepen. Een lettergreep bestaat uit letters die bij elkaar horen. Je spreekt ze in één keer uit. In plaats van lettergreep wordt ook wel van klankvoet gesproken.

Zet de woorden in de goede kolom.aantal lettergrepen… … … kabouter • huisje • maart • boterham • vlinder • liefde • fluit • boompje •

regenjas • brievenbus • september • zwembad • gedoe • juni • zaterdag • korst • gitaar • stem • ziekenhuis • vrede • twee • vroeger • apenkooi • prijs • spreken • geld • keuken • vork • sleutel • tafelpoot • schoot • lepel • kinderstoel • bord • beker • zandbak • driewieler

Zoek de juiste lettergrepen bij elkaar en maak de woorden heel.

Splits de woorden in lettergrepen. Zet een streepje tussen de lettergrepen.

aantal lettergrepen1 deur, bal, kast, fiets, schreeuw2 rij-den, mu-ren, ka-mer, lo-pen3 be-rei-den, be-re-goed, ta-fel-tje4 bij-zon-de-re, cho-co-la-de5 on-der-ste-bo-ven, on-ge-lo-fe-lijk

a ko ding

b lo ning

c kle ling

d pa ting

e to te

f aar neel

g ka de

h tan ter

i pa te

j bloem leis

k trui pje

l len tje

m maan gel

n vo vis

o per zik

p wal dag

hamer ha – mermoedervierkantvoetenkomentegen

avondbezoekvarkenaantalfotolaten

genoegmorgendekenpiraatrolschaatsover

vliegtuigautoaardbeiwortelhoningkralen

voetstapbeteragentpotloodverderarmband

Pagina 2 van 9




37

30

31

32

33

Open of gesloten lettergrepen


zangvogel zang – vo – gelbinnendoorkanarietovenaarratelen

Zet de lettergrepen weer in de goede volgorde.

Zet de woorden in de goede kolom.

aantal lettergrependrie vier vijf

verzekering • autosnelweg • omkeren • ratjetoe • bestelpagina • avontuurlijk • luisteren • boomkwekerij • politicus • tevreden • liefdeloos • ingetogen • verzorging • februari • bekentenis • afschuwelijk • mogelijkheid • paardrijles • onruststoker • waterkoker • voetbalstadion • bruidegom • burenruzie • zakelijk • stopcontact • klarinet • afwasteiltje • missverkiezing • talentenjacht • keukenkastdeurtje • bladzijde

Een open lettergeep eindigt op een klinker. Een gesloten lettergreep eindigt op een medeklinker.Eerste lettergreep open: ko–ken, sla–pen, ka–perEerste lettergeep gesloten: dor–stig, hok–je, kas–ten

Zet de lettergrepen van elk woord in de goede kolom. open geslotengla zen glazen • blokhut • brieven • later • telkens • toren • rotsen • verzoek • donker

eindeloos • wandelen • bevelen • belangrijk • tribune • kwaliteit • lievelingfietsenmaker • overtreding • eventueel • gelegenheid • gemeentehuis wereldkampioen • organiseren • triomfantelijk • speelgoedwinkelier

olifanthagedisevenaarenvelopoverval

grootmoederparapludonderdagboekenplankandijvie

eindeloosschilderijversturenavontuurgisteren

leugenaarvervelendsneltreinvaartgeloventelefoon

goed – speel – paardnaar – ste – kunlen – ke – geter – ui – ste

te – ning – kete – rik – stoublik – o – genter – be – schap

dag – jaar – verlo – be – ningeen – ie – derse – laar – met

de – boer – rijkwar – speel – tiertie – kan – va pu – ter – com

Pagina 3 van 9




38

35

36

37

Lettergreepgrenzen

34

Bij woorden met een dubbele medeklinker na een korte klinker zoals kapper, dobber is de eerste lettergreep gesloten; de klinker moet kort worden uitgesproken. De eerste medeklinker hoort bij de eerste lettergreep en de tweede medeklinker bij de tweede lettergreep (kap–per, dob–ber).In dit soort gevallen is de verdeling in klankvoeten ka–(p)per en do–(b)ber. Er is dus een verschil. Dat komt omdat je bij klankvoeten uitgaat van de uitspraak en bij lettergrepen van de spelling.


a bakker bak – kerb klepperc ridderd vallene schoppen

Meestal kun je horen waar de grens tussen twee lettergrepen valt. Voor gevallen waarbij dat lastiger is, zijn er regels.

Bij samenstellingen is de grens tussen de samenstellende woorden ook de lettergreepgrens: tafel–kleed.

Eén medeklinker gaat naar de volgende lettergreep: ge-ba-zel. Bij twee medeklinkers valt de grens tussen beide letters in: bon-dig, tenzij de uitspraak van de eerste lettergreep dan verandert, dus pi-stool en niet pis-tool. Bij meer dan twee medeklinkers, gaan er zo veel mogelijk naar de volgende lettergreep. Maar een lettergreep begint nooit met meer medeklinkers dan er aan het begin van een woord kunnen staan. De rest van de medeklinkers hoort bij de voorgaande lettergreep: amb–tenaar.

Ook bij ng en nk ligt de grens tussen beide letters in: van–gen, an–ker. Uitzondering: Frank–rijk en konink–rijk.

f tellerg letterh zakkeni ladderj kudde

k vullingl flessenm remmenn kenneno vertellen

p trimmenq fokkerr slimmers molligt leggen

u tobbev bessenw treffenx pappay warrig

Splits in lettergrepen.

a deurknopb postzakc fietsbel

d stoelpoote jaszakf haarspeld

g ijslollyh schoenveteri broodtrommel


a zebrab dompteurc reglementd probleeme reclamef publiek

g symptoomh katroli diplomaj neutraalk erwtenl rekruut


a angelb dwingen

c donkerd schenken

e jankenf klungel

Pagina 4 van 9




39

38

39

40

41

42Samenstellingen

ch, th en kw worden beschouwd als één medeklinker en gaan in z’n geheel naar de volgende lettergreep: la–chen, me-thode.

Bij st en sp (zonder andere medeklinkers erbij), ligt de grens na de s: mees–ter, res–pect.Als het grondwoord eindigt op een medeklinker plus –st (angst, oogst, tekst) en je maakt een afleiding, dan gaat de st mee naar de volgende lettergreep: ang–stig, oog–sten, tek–sten.

Bij meerklanken die eindigen op een –w, gaat de w naar de volgende lettergreep: kau–wen, leeu–wen.


Vorm met een woord uit de eerste kolom en een woord uit de tweede kolom een nieuw woord.


a bochelb lichaam

c goochemd relikwie

e lachebekf apathie


a barstenb herfstigc rustiekd gespene kasteel

f kwispeleng eksterh restauranti borstelj ernstig

k lastigl respijtm holstern inkomsteno minister


a klauwenb kieuwen

c flauwekuld middeleeuwen

e vernieuwenf trouwen

a dorstigb huwelijkc kansloosd dringene zelfstandig

f rusteloosg eksterh ontvangsteni kuchenj pesterij

k toekomstigl verbouwenm belastingn bankiero duwen

p verstandigq plankenr klinkers kachelt plechtig

u belangstellingv wespenw geeuwenx koninklijky bedenken

a deur bak

fiets poot

glas knop

kast deur

voet bel

tafel pad

b blind kast

koel taak

week band

arm doek

doel ster

film punt

c klas huis

even lokaal

snel tocht

kruis weg

wacht wicht

stad woord

Pagina 5 van 9




40

43

44

45

Samenstellingen

Vorm met een woord uit de eerste kolom, een woord uit de tweede kolom en een woord uit de derde kolom een nieuw woord.

Soms moet je één of twee tussenletters gebruiken, meestal en of s.koek + pan > koekenpan, dorp + feest > dorpsfeestJe krijgt alleen een –e (zonder n):• als het eerste woord een meervoud

op –s heeft (of als allebei kan: op –en én –s): aspergesoep, secondewijzer.• bij samenstellingen met zon en maan: zonnestelsel.• bij bijvoegelijke naamwoorden als het eerste deel een versterking is van

het tweede deel: apetrots, boordevol.

Maak een nieuw woord en zet de juiste tussenletters.

Maak een nieuw woord en zet de juiste tussenletters.

a boeren bal raadsel

brom jongens ijs

derde kaas land

huis wereld pot

pinda werk schoen

voet woord verzekering

kruis fiets vrij

b brand geleide crème

vijf kracht auto

water brand hotel

blinden druk chauffeur

zonne wagen pistool

vracht sterren centrale

lucht weer hond

a boek + plank kat + bak krant + kop pan + koek bes + sap hond + hok fiets + maker klomp + dans

b stad + park geluid + hinder leven + adem liefde + verdriet groep + foto dame + tas mening + verschil groente + soep

c reus + leuk zon + straal maan + schijn beer + sterk steek + blind zon + bank

a kat + kwaad lamp + kap stoel + dans vrijheid + beeld meisje + naam

b station + plein ver + kijker pad + stoel tovenaar + kunst zwijn + stal

c roos + struik muis + val leeuw + koning rover + nest gemeente + huis

Pagina 6 van 9




41

46

47

Samenkoppelingen

Je moet een koppelteken (streepje) schrijven als:• het gaat om een combinatie met een afkorting, cijfer of symbool:

IQ-test, 12-jarige, €-teken.• er klinkers zouden botsen die met elkaar anders één klank zouden vormen:

diploma-uitreiking.• twee woorden bij elkaar horen en het eerste deel iets zegt over het tweede deel:

chef-kok.• het gaat om een combinatie met niet, non, oud, ex:

ex-gevangene, oud-minister.

Deze samenstellingen schrijf je met een streepje. Zoek de delen bij elkaar en schrijf ze correct op.

Samenkoppelingen zijn groepen woorden die een vaste combinatie zijn geworden. Je schrijft ze met een streepje ertussen.twee-onder-een-kap, staakt-het-vuren, vergeet-mij-niet.

Hieronder staan 14 samenkoppelingen aan elkaar. Haal ze los en zet de streepjes op de goede plaats.

diefjemetverloskruidjeroermijnietlaagbijdegrondsglasinlood nekaannekkatenmuisheenenweerhinkstapsprongzwartwitk antenklaarjaneekopstaartgasenlichtmondopmond

a leerling burgemeester

niet directeur

minister notaris

ex president

proces rokers

kandidaat verbaal

oud generaal

adjunct verpleegkundige

secretaris vrouw

b tv missie

wc 2000

top as

VN bestand

65+ programma

y n

jpeg toestel

tussen kaart

CDA bril

Pagina 7 van 9




42

48

49

50

51

52

Afleidingen

Afleidingen zijn woorden die bestaan uit een woord dat ook los kan voorkomen (grondwoord) plus een woorddeel dat niet los kan voorkomen. Staat dat woorddeel ervoor, dan is het een voorvoegsel, staat het erachter dan is het een achtervoegsel.

Zet er een passend voorvoegsel voor. Kies uit: be– • ge– • ver– • her–

Bedenk nog 3 andere woorden die met be–, ge–, ver– of her– beginnen.

Bedenk een woord met hetzelfde grondwoord maar een ander voorvoegsel.

Zet er een passend voorvoegsel voor. Kies uit: on– • ont– • in– • oer–

Zet er een passend voorvoegsel voor. Kies uit: re– • pre– • pro– • micro– • hyper–

a … sierenb … sluitc … kansingd … zenden

e … zettenf … makkelijkg … lukh … innering

i … voelj … examenk … zichtl … rouw

m … diepingn … ginneno … vechtp … kentenis

q … lonenr … noegs … roemdt … lof

a be … be … be …

b ge … ge … ge …

c ver … ver … ver …

d her … her … her …

a herstellenb bekomstc verbouwd getrouwd

e gegetenf vertaleng herenigenh verdenking

i verdachtej hervormenk geleidenl bekennen

m vervelenn geliefdeo belevenp beroep

q verslagr gebruiks gelegenheidt verwijzen

a … lelijkb … triestc … berend … eerlijk

e … mogelijkf …. dekkingg … gelukh … dom

i … wennenj … rechtk … cijferenl … compleet

m … bekendn … oudo … vlammenp … richting

q … koopr … lichtings … bijtent … woud

a … kosmosb … modernc … animatied … cent

e … sentatief …. testg … nerveush … unie

i … agerenj … sentk … actiefl … krediet

m … productien … biologieo … historiep … actie

q … paraatr … organismes … vocerent … constructie

Pagina 8 van 9




43

53

54

55

56

Afleidingen

Zet er een passend achtervoegsel achter. Kies uit: –ig • –lijk • –loos

Zet er een passend achtervoegsel achter. Kies uit: –dom • –heid • –schap • –te

Bij afleidingen van een werkwoord moet je meestal uitgaan van de stam. Soms is een tussen-e nodig. begrijpen > begrijp (stam) + e + lijk > begrijpelijk

Maak een nieuw woord en zet zo nodig een tussen-e. Kies uit: –aar • –baar • –ing • –rij

Soms moet je het grondwoord enigszins aanpassen en/of is een tussen-e nodig. hoop + lijk > hopelijk

Kies het juiste achtervoegsel en spel de afleiding correct. Kies uit: –loos • –lijk • –ig

a aandachtb eindec kruid

d aandoene doelf rust

g futh ademi verstand

j lastk schandel kans

m schuldn liefo aanzien

a boosb vriendc diepd helden

e warmf schoong meesterh zeker

i veiligj wetenk luwl kostbaar

m heilign broedero schaarsp vrij

q blijr dronkens rijkt ziek

a dragen bakken zenden aanstellen betoveren

b veilen drinken verzekeren twijfelen aaien

c tellen schakelen trillen drukken lenen

d vleien straffen slopen aantonen wonen

e ontvlammen vissen zagen beschikken handelen

f rekken bedienen wassen belonen draaien

a ziekb baasc bewustd geloofe vrees

f gehoorg mensh kopi begrijpenj onzin

k klakkenl verrukkenm verleidenn huiso grens

p jaarq vriendr hulps ervent geluk

Pagina 9 van 9




44

57 58 59

60

61

Afleidingen

Sommige grondwoorden kun je combineren met verschillende achtervoegsels. Welke woorden zijn goed?

hartelijk • harteloos • hartigbloedig • bloedelijk • bloederignuttig • nuttelijk • nuttelooseindig • eindelijk • eindeloosverstandig • verstandelijk • verstandloosbangig • bangelijk • bangerijlevendig • levenlijk • levenloos

Er zijn heel veel afleidingen met een voorvoegsel én een achtervoegsel. Maak afleidingen met de voorvoegsels uit het linkervlak, de grondwoorden uit het middelste vlak en de achtervoegsels uit het rechtervlak.

on + uitstaan + baar > onuitstaanbaar

be–ge–ver–on–ont–

overzichttoegangtoelaatwezenwensendamp

huissluittaalwennensamenladen

schrikkennoodeenbetaalwisselreken

–ig–ing–lijk–baar

Achter een aantal van de afleidingen die je bij opdracht 60 gemaakt hebt, kun je nog een achtervoegsel zetten. Welk achtervoegsel is dat? Achter welke woorden past dat?

Bedenk 3 woorden die eindigen op:

–ig–erig–lijk

Bedenk 3 woorden die eindigen op:

–aar–baar–loos

Lettergrepen · 2013. 4. 22. · Bestelnr. 88553 Het grote taalboek - oefenboek - Paragraaf 10 De...

Documents

Transcript of Lettergrepen · 2013. 4. 22. · Bestelnr. 88553 Het grote taalboek - oefenboek - Paragraaf 10 De...