LESVOORBEREIDING

Lesvoorbereidingsformulier | MUVO 2 | BEWEGING

Bachelor Leraar Lager Onderwijs

Campus Kruidtuin

Mechelen

Naam student (klas): Ann De Witte

Aantal lln.: 4e leerjaar, 20 leerlingen

Vak/activiteit: Muzische vorming - Domein :Beweging

Lesonderwerp: Richard Long’s modderschilderingen als inspiratiebron voor beweging

Datum:

tijdsduur : 50 minuten

Beginsituatie:

Beginsituatie van de kinderen in verband met het lesonderwerp:

· De kinderen zijn vertrouwd met dansexpressie, de les kadert in een aantal projectweken rond de kunstenaar Richard Long.

· De leerlingen hebben reeds kennisgemaakt met de land art kunstenaar Richard Long. Ze kennen zijn inspiratiebronnen (de natuur vs. cultuur), zijn werk (modderschilderijen, cirkels, lijnen, fingerprints, …. ) en de materialen die hij gebruikt voor zijn werken.

Andere lesspecifieke beginsituatiekenmerken:

· Ideaal zou deze les buiten moeten plaatsvinden (speelplaats en nog béter in een tuin). Indien dit niet mogelijk is kan het ook in de turnzaal of in een voldoende groot klaslokaal (banken opzij geschoven).

· Een goede sfeer is voor deze les zeker belangrijk, de leerlingen moeten zich durven laten gaan, moeten bereid zijn te experimenteren . Ze moeten zich veilig en vrij voelen. Dit is uiteraard iets waar een heel schooljaar moet aan gewerkt worden.

lesdoel:

De leerlingen kunnen een bewegingsinspirerend gegeven vertalen naar dans.

Leerplandoelen :

VVKBaO 1999 Muzische opvoeding

1) 1.1 De kinderen kunnen genieten van hun lichaam in beweging.

2) 1.2 De kinderen kunnen verschillende houdingen en bewegingen exploreren .

3) 2.3.De kinderen kunnen de bewegingsenergie doseren

4) 4. kinderen worden zich bewust van hun identiteit en hun inlevingsvermogen

Dit houdt in dat ze: 4.1 bewegingen nauwkeurig nabootsen

4.4 gebruik kunnen maken van bewegingskwaliteiten van materialen, planten, dieren, mensen , personages.

5) 5.3. De kinderen ontwerpen zelf een dans om individueel of in groep uit te voeren.

Leerinhoud

We werken in deze les:

AAN: We experimenteren vooral rond de bouwsteen kracht (spierspanning, energie), maar ook ruimte (verschillende ruimtelagen, grootte/vorm, patronen), tijd (tempo)

MET: We gebruiken enkel ons lichaam (met een nadruk op de handen (kern) of athans bewegingen vertrekkend vanuit de handen) en de ruimte (eventueel de wanden van een lokaal als de les binnen wordt gegeven)

ROND: We werken rond een inspiratiebron van Richard Long: de modderschilderijen/kunstwerken

Bouwsteeninfo:

Héél wat bouwstenen komen in deze les voor, toch ligt de focus hier op kracht => De kracht die de kunstenaar gebruikt om de verschillende soorten modder (verschil in viscositeit) te ontginnen en vervolgens er een kunstwerk mee te maken. Eerder ontspannen, slap bij lopende modder versus gespannen en krachtig bij dikke, harde modder.

Ruimte exploreren we uiteraard ook door te bewegen in de verschillende ruimtelagen (afhankelijk van de oefening), ook grootte/vorm en patronen komen aan bod bij het ‘uitstrijken’ van de modder tot een klein/groot kunstwerk dat al dan niet volgens bepaalde patronen is opgebouwd.

Tijd komt ook aan bod: bewegen op de muziek op een bepaald tempo: het rustig stappen en verkennen van de natuur vs traag, gemiddeld snel of snel uitsmeren van de modder

lesfases

fase 1 : introductie en opwarming:

1) Introductie (5 min.): Werken van Richard Long

We bekijken samen een aantal werken van Richard Long (zie bijlage). + boek Richard Long, Walking the line, Thames & Hudson

OLG:

Waarmee denk je dat deze werken gemaakt zijn? We zien Long ook aan het werk…

Waar zou hij de klei/modder gehaald hebben? Wat denken jullie? Denk aan wat we al weten we van Richard Long!

2) Opwarming (5 min.): Wandeling in de natuur (in 3 ruimtelagen)

Opstelling: vrij in de ruimte

Muziek: Morning in the Forest: 8 HOURS of Relaxing Nature Music, via YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=bsYa4eZfqIU

We gaan ons allemaal eens inbeelden dat we Richard Long zijn op één van zijn talloze wandelingen. De lkr zet muziek op.

De lkr. geeft lln. bewegingsopdrachten adhv een ‘bewegingsverhaaltje’. Het verwoorden is belangrijk om de bewegingsopdrachten concreet te maken!

Je wandelt rustig rond in de verlaten natuur. Het is ochtend en de vogeltjes fluiten. Er is een zacht briesje. De zon komt op en schijnt op je huid. Je voelt de wamte van de zon, de tinteling van de wind. Er vliegt een vogeltje voorbij. Een eindje verder zie je een eeckhoorn in een boom klimmen. Je wandelt rustig verder en geniet van je vrijheid. Een zwerm trekvogels trekt over richting het zuiden. Je wandelt en kijkt rond. Het is alsof de bomen je zachtjes toezwaaien. Je komt volledig tot rust hier ver van de bewoonde wereld. ….. stilte (lln wandelen rustig verder (hoogste ruimtelaag) en genieten van de rust die de natuur uitstraalt)

Zalig toch! Hoe prachtig is het hier! Kijk wat een mooie struiken met prachtige bloemen erop! Je kijkt naar de bloemenpracht en buigt je wat voorover om aan een bloem te ruiken. Een einde verder zie je nog andere prachtige bloemen. Weerom ga je ze even van dichterbij bekijken. ….. Wandel maar rustig verder en ontdek de schoonheid van de natuur. …. stilte (lln wandelen rustig verder (middelste ruimtelaag) en genieten van de pracht die de natuur hen biedt)

Nog wat verder zie je wat klaprozen staan, prachtig toch, die wilde bloemen! Wat een mooie rode kleurenpacht! Je bukt je en bekijkt de bloemen van dichtbij. Je wordt er nog stiller van. Kijk hoe mooi die natuur van dichtbij is, die prachtige blauwegroene kevers, een hagedis die voorbijflitst, een regenworm en een slak die ongestoord hun weg vervolgen. Je kijkt naar hen en zegt niets, alsof je er niet bent. Je gaat liggen in het gras en geniet. Je ligt op je buik of op je rug, het maakt niet uit. Je bent één met de natuur… stilte (lln liggen en genieten (laagste ruimtelaag) van de pracht die de natuur hen biedt)

fase 2: experimenteren :

Lln. staan automatisch verspreid over de ruimte. (vanuit de opwarmingsoefeningen)

Lk. geeft llln. nieuwe bewegingsopdrachten adhv specifieke situaties en handelingen.

Muziek bij punt 1, 2 en 3: Morning in the Forest: 8 HOURS of Relaxing Nature Music, via YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=bsYa4eZfqIU

1. “Op zoek naar modder” : 3’

“Jullie zijn terug aan het wandelen maar nu gaan jullie op zoek naar modder. Modder die je nodig hebt om je kunstwerk mee te maken. Je wandelt en kijkt naar de waterkant. Je voelt met je voet of dit een goeie plaats is om modder mee te nemen. Je doet dit op verschillende plaatsen tot je je neerzet waar je denkt de geschikte modder te vinden….” Lkr laat de kinderen een aantal minuten wandelen/zoeken volgens hun eigen inspiratie.

2. “Onderzoek van de modder”: 3’

“Je zit nu neer op een plek waar jij denkt dat er geschikte modder voor je kunstwerk te vinden is. Maar is deze modder wel de geschikte modder? …

We gaan dit al bewegend met ons lichaam onderzoeken!”

Lkr geeft verschillende opdrachten, impulsen om de lln ideeën te geven welke bewegingen ze kunnen maken.

1. Met 1 hand:

· met je handpalm over het modderoppervlak wrijven

· met je vingertoppen roeren in de modder

· een hoopje modder inje handpalm nemen en de zachtjes knijpen in de modder

· ….

· wisselen van hand

2. Met 2 handen:

· met beide handen roeren in de modder

· structuur ontdekken van de modder

· de modder tussen je vingers kneden

· een hoopje modder nemen en achter je op het gras uitsmeren

· ….

Lkr laat de kinderen een aantal minuten verder onderzoeken volgens hun eigen inspiratie.

De lkr. geeft goedkeurende en aanmoedigende commentaar!

Als de lln goed in de bewegingen zitten, kan de lkr zelf ook meedoen! Dit werkt stimulerend voor de lln.

3. “Ontginnen van de modder”: 4’

“Je hebt de geschikte modder gevonden! Nu gaan we hem meenemen naar ons atelier om een kunstwerk mee te kunnen maken. We gaan de modder uitgraven met onze handen. ”

Lkr geeft verschillende opdrachten, impulsen om de lln ideeën te geven welke bewegingen ze kunnen maken.

De lln kiezen zelf of ze 1 of 2 handen gebruiken. Ze kunnen ook afwisselen. (*)

1. Het is lopende, bijna vloeibare modder

2. Het is iets stevigere modder, maar toch nog goed kneedbaar. Alsof je in een zachte pap neemt met je handen.

3. Het is dikke, zware modder. Hij is moeilijk uit te scheppen. Je hebt hiervoor véél macht nodig. Het is zwaar werk.

Misschien heb je hiervoor wel een schop nodig en een kruiwagen…..

De lkr vraagt de lln. zelf nieuwe ideëen aan te geven om nieuwe bewegingen te kunnen doen.

Lkr laat de kinderen een aantal minuten verder ‘modder ontginnen’ volgens hun eigen inspiratie.

De lkr. geeft goedkeurende en aanmoedigende commentaar!

Als de lln goed in de bewegingen zitten, kan de lkr zelf ook meedoen! Dit werkt stimulerend voor de lln.

4. “In het atelier/de galerie”

“We zijn met de modder in ons atelier toegekomen en nu gaan we aan de slag. We gaan verschillende denkbeeldige kunstwerken maken. Denk nog even aan de werken van Richard Long die we daarnet zagen…..”

Tijdens héél deze fase wordt er héél bewust met andere muziek gewerkt!

Dit omdat Richard Long nu in een andere omgeving is. Hij is niet meer buiten maar binnen aan de slag.

Muziek: Anouar Brahem: Le pas du chat noir, via YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=i_q5JuleA4E

4.1. Verkenning: 2’

Lln experimenteren zelf met de mogelijke bewegingen die Richard Long gemaakt heeft bij het maken van zijn kunstwerken.

De lkr doet dit bewust voor dat ze zelf mogelijkse impulsen geeft om te variëren in bewegingen.

De lkr kijkt naar de lln en geeft goedkeurende en aanmoedigende commentaar!

Lkr. bevestigt de leerlingen positief : ’goed gedaan‘, ‘ik heb daar een hele toffe, originele beweging gezien, wil je dit eens tonen? ‘ (indien liever niet, doet lkr. het zelf even voor wat ze gezien heeft),…

4.2. Analyse bewegingen: 2’

De lkr laat lln hun beweging voordoen voor de groep, indien gewenst kan ook uitleg gegeven worden bij een specifieke beweging.

4.3. Varianten: 10’

Lkr maakt aanvullende varianten op de beweging (variantie spierspanning en energie, variatie in tempo, variatie in locatie van opensmeren van de modder)

Héél de klasgroep gaat dan, elk op zich individueel, aan de slag met deze varianten.

Mogelijkse voorbeelden:

· Enkel vingerafdrukken op een klein oppervlak (cfr. Fingerprint Stones) en varianten afhankelijk van de viscositeit van de modder

· Handafdrukken in de modder en verschillende patronen (Rhône Valley Mud Hand Circles)

· Lln maken bewegingen van het opensmeren van de modder met de handen op de wanden van het lokaal ! Deze oefening is een MUST !

(deze activiteit gaat dus best door in de turnzaal/eetzaal waar veel vrije wanden zijn. Indien dit niet mogelijk is werken we met ‘denkbeeldige’ wanden)

Deze oefening kan ook gedaan worden door het uitsmeren op de grond na te bootsen (cfr red mud ellips en white hand ground line)

Varianten op het uitsmeren : (Cfr River Avon Mud Arc en River Avon Mud Circle, …)

· Vorm van uitsmeren (patronen of niet, in een cirkel, een ellips, een lijn, uitlopend (Muddy Water Line), ….

· Verschillende viscositeit van de modder waardoor er telkens met een andere spierspanning wordt bewogen. (lopende modder, soepel kneedbare en uitsmeerbare modder, harde droge klei, … (*)

· Verschillende groottes van de werken waardoor er weer héél wat varianten van beweging ontstaan: variante in tempo, spierspanning , energie , ledematen en hele lichaam die mee de beweging volgt ipv enkel de handen …

· Lln maken bewegingen

Lkr laat de kinderen een héél even verder hun eigen denkbeeldig modderkunstwerk “dansen”. 1’

fase 3: verwerking : MODDERDANS

De leerlingen worden verdeeld in groepjes van 4 (5 x 4).

Ze bedenken nu per groep een ‘modderdans’.

De lln experimenteren samen met de verschillende bewegingen. De muziek kan hen inspireren en laat hen zelf creatief aan de slag gaan met bewegingen.

Enkele voorwaarden :

· de bewegingen (of minstens 4 ervan => 4lln) die ze geoefend hebben tijdens de vorige fases moeten terugkomen, er mogen ook nieuwe bewegingen bedacht worden.

· Ze vertellen al dansend/bewegend een verhaal, er moet iets gebeuren, een eindresultaat zijn (niet gewoon enkele bewegingen)

· Het eindresultaat moet een echte ‘dans’ of ‘bewegingsreeks’ zijn, de kinderen kunnen kiezen of ze alle bewegingen samen doen of om de beurt een andere beweging, er moet variatie in zitten.

Lk. loopt rond in de klas of zaal om de groepjes te ondersteunen. Ze geeft ook goedkeurende en aanmoedigende commentaar.

De muziek van daarnet kan voor zij die willen of die er inspiratie uit halen, gebruikt worden.

Muziek: Anouar Brahem: Le pas du chat noir, via YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=i_q5JuleA4E

Fase 4 : toonmoment en bespreking

De groepjes tonen nu hun bewegingsstukje aan hun klasgenoten.

Muziek: Anouar Brahem: Le pas du chat noir, via YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=i_q5JuleA4E

Korte reflectie/nabespreking na elk toonmoment : welk ‘verhaal’ zou er achter zitten? Wat zou er hier gebeurd zijn? Welke bewegingen hebben jullie gezien? Hebben jullie vandaag ook nieuwe bewegingen geleerd? Welke? Wat is slap, ontspannen bewegen, wat is gespannen bewegen, waar hebben we dat teruggezien?

Wat is krachtig of langzaam bewegen? Bij welke situaties hebben we dat teruggezien?

Vonden jullie het leuk om deze bewegingen uit te voeren? Waarom wel/niet? Wat was er moeilijk/gemakkelijk?

organisatie

timing

fase 1 : 10 minuten

fase 2 : 25 minuten

fase 3: 7 min

toonmoment: 8 min

werkvormindividueel/klassikaal , per 4

didactisch materiaal

Richard Long, Walking the line, Thames & Hudson => hier staan talloze voorbeelden in van ‘modderkunstwerken’ van Richard Long, zowel op de grond, op wanden, drijfhout, stenen, …. (levensgroot en ook kleine werken)

Powerpointpresentatie met afbeeldingen van het werk van Richard Long (zie bijlage)

muziekinstallatie of pc met downloads van de muziek:

· Morning in the Forest: 8 HOURS of Relaxing Nature Music, via YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=bsYa4eZfqIU

· Anouar Brahem: Le pas du chat noir, via YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=i_q5JuleA4E

Bronnen:

cursus muvo I

Koen Crul, ZEPPELIN, didactiek voor muzische vorming

Richard Long, Walking the line, Thames & Hudson

Overzicht van de bijlagen:

Afbeeldingen van werken van Richard Long

Bijlagen:

Afbeeldingen van werken van Richard Long

1) Richard Long, Making Fingerprint Stones, 1998

2) Richard Long, Rhône Valley Mud Hand Circles, 2000

3) Richard Long, River Avon Mud Arc, Bilboa Guggenheim 2000

4) Richard Long, Muddy Water Line, 1994

1