LESVOORBEREIDING

Lesvoorbereidingsformulier | MUVO 2 | BEELD

Bachelor Leraar Lager Onderwijs

Campus Kruidtuin

Mechelen

Naam student (klas): Ann De Witte

Aantal lln.: 4e leerjaar, 20 leerlingen

Vak/activiteit: Muzische vorming – Domein: Beeld

Lesonderwerp: Richard Long’s “fingerprint stones” als inspiratiebron voor beeld

Datum:

tijdsduur : 50 minuten

Beginsituatie:

Beginsituatie van de kinderen in verband met het lesonderwerp:

· De kinderen zijn vertrouwd met experimenteren met materiaal, de les kadert in een aantal projectweken rond de kunstenaar Richard Long.

· De leerlingen hebben reeds kennisgemaakt met de land art kunstenaar Richard Long. Ze kennen zijn inspiratiebronnen (de natuur vs. cultuur), zijn werk (modderschilderijen, cirkels, lijnen, fingerprints, …. ) en de materialen die hij gebruikt voor zijn werken.

· Deze les volgt op de les beweging en muziek rond Richard Long. Tijdens de les muziek gingen de lln naar het bos/de natuur. In de les beging werkten ze rond het ‘ontginnen’ van modder voor het maken van kunstwerken. In het bos/de natuur hebben ze samen met de leerkracht stukken hout, stenen, stukken boomschors en ook emmertjes met modder meegebracht.

· Er is de afspraak met de directie dat aan het einde van de les een stukje vloer van de speelplaats mag omgetoverd worden tot een kunstwerk van de klas.

Andere lesspecifieke beginsituatiekenmerken:

· Ideaal zou deze les buiten moeten plaatsvinden (op de speelplaats of in de schooltuin). Dit omwille vanhet gebruik van modder, hout, … en ook omwille van de sfeer rond de kunstenaar: ‘land art beleef je buiten’

· Een goede sfeer is voor deze les belangrijk. De kinderen moeten bereid zijn te experimenteren maar tevens zich aan afspraken te houden. (er mag niet met de modder gespeeld/gesmost worden) Ze moeten zich veilig en vrij voelen. Dit is uiteraard iets waar een heel schooljaar aan moet gewerkt worden.

lesdoelen:

De leerlingen kunnen met natuurlijk materiaal en door gebruikt te maken van hun vingers een eigen fingerprint-kunstwerkje maken.

De leerlingen beseffen welk belang vorm, textuur en compositie in kunstwerken kunnen hebben.

Leerplandoelen :

VVKBaO 1999 Muzische opvoeding

1) 3.2 Inhouden, beeldaspecten, technieken en materialen achterhalen in beelden: aangewende technieken en materialen kennen en herkennen.

2) 5.3 Beeldende middelen (beeldaspecten- materiaal/technieken) exploreren en ermee experimenteren: De mogelijkheden van materialen en technieken leren kennen.

Leerinhoud

We werken in deze les:

AAN: We experimenteren vooral rond vorm (vormsoort, patroon), maar ook compositie (vormgevingsprincipes: ritme, herhaling, contrast) en textuur

MET: modder, klei, onze vingers, handen

ROND: Richard Long: fingerprint stones

MUZISCHE GRONDHOUDING: experimenteren met modder/klei

lesfases

fase 1 : introductie: 5’

Opstelling: de lln staan in een grote cirkel.

In het midden van de cirkel liggen grote prenten van kunstwerken van Richard Long.

Het zijn allemaal werken rond “fingerprints” en afdrukken van handen met modder.

1) Werken van Richard Long

We bekijken samen de werken van Richard Long (zie bijlage). + boek Richard Long, Walking the line, Thames & Hudson en andere boeken over RL

De lln mogen even vrij naar de prenten en ook in de boeken kijken.

2) Materialen:

OLG:

Waarmee denk je dat deze werken gemaakt zijn?

Waar zou hij de klei/modder en de stenen, het hout, … gehaald hebben? Wat denken jullie? Denk aan wat we al weten we over Richard Long!

3) Techniek:

OLG:

Hoe zou hij deze werken gemaakt hebben? We zien Long ook aan het werk…

Tijdens het OLG wordt gerefereerd naar de les muziek en vooral naar de les beweging. Hier werkten we reeds rond de materialen die Long gebruikt en de technieken die Long toepast voor het maken van zijn kunstwerken.

fase 2: experimenteren, verbreden, verdiepen: 15’

Opstelling: de lln zitten in een grote cirkel op de grond.

Het materiaal dat door de lln werd meegebracht uit het bos/de natuur (stukken hout, stenen, stukken boomschors, emmertjes modder, …) ligt in het midden van de cirkel.

1. Onderzoek van het materiaal: textuur :

Elke ll neemt iets uit de cirkel en betast dit voorwerp/materiaal. De oppervlakte wordt betast.

De lln voelen en vormen duo’s met hun buur. De duo’s bespreken wat ze voelen. Ze wisselen ook van materiaal en voelen opnieuw. Verschillen en/of gelijkenissen worden vastgesteld en besproken.

De lkr gaat rond en luistert wat de lln tegen elkaar zeggen.

OLG: Lkr laat enkele lln aan het woord. Indien nodig geeft ze de lln hints tot aanvulling door het stellen van open vragen.

Hoe kan iets aanvoelen? Zo komen we tot: zacht, hard, ruw, glad, harig, stekelig, hobbelig, nat, glibberig, …

We werken hier rond de tastzin van de lln.

De lkr legt samen met de lln de link met de werken van Richard Long.

2. “Onderzoek van de vorm (vormsoort, patroon):

We bekijken samen een aantal werken van Richard Long (zie bijlage 1&2). + boek Richard Long, Walking the line, Thames & Hudson en andere boeken over RL

a. OLG:

Wat valt jullie op aan deze kunstwerken als je ze gaat vergelijken met bv een kunstwek van Monet, Vincent Van Gogh, Magritte, … ?

(Lkr toont een aantal kunstwerken van deze kunstenaars)

In de werken Richard Long worden enkel vingerafdrukken of handafdrukken gemaakt om zijn kunstwerken mee op te bouwen. Hij schildert geen mensen of taferelen of landschappen.

Lkr en lln komen samen tot een aantal vaststellingen wat betreft de bouwsteen vorm bij de kunstwerken van Richard Long:

· ovale vormsoort van de vingerafdrukken is overheersend

· hij werkt vaak op ronde stenen om zijn afdrukken te maken

· de afdrukken worden meestal in de vorm van één of meerdere cirkels met hetzelfde middelpunt gezet

· hij maakt ook afrukken in de vorm van een spiraal of ovaal of een rechte of gebroken lijn (rechte hoeken)

· afdrukken van verschillende kleur worden volgens een bepaald patroon geplaatst

· het steeds herhalen van dezelfde afdruk en vorm kan men ook patroon noemen

b. vormsoort en patroon => testfase:

Materiaal: vingerverf, grote witte bladen papier

Lln experimenteren elk individueel rond vormsoort en patroon.

In deze fase bereiden ze zich voor om straks mét en op natuurlijk materiaal hun eigen land art kunstwerkje te maken.

We werken bewust nu nog niet met dit natuurlijk materiaal omdat de hoeveelheid van het materiaal dat we hebben waarschijnlijk beperkt is.

Lk. loopt rond om de lln te ondersteunen. Ze geeft ook goedkeurende en aanmoedigende commentaar.

3. “Onderzoek van de compositie (vormgevingsprincipes: ritme, herhaling, contrast):

We bekijken terug samen een aantal werken van Richard Long (boek Richard Long, Walking the line p277 tem 281: “River avon mud and china clay on oak, Making river avon mud works on river avon driftwoord,…)

a. OLG:

Wat valt jullie op aan deze kunstwerken als je kijkt naar de kleuren en de manier waarop de afdrukken werden geplaatst?

Lkr en lln komen samen tot een aantal vaststellingen wat betreft de bouwsteen compositie bij de kunstwerken van Richard Long:

· dezelfde vingerafdrukken worden steeds herhaald : herhaling is zéér opvallend in zijn werken

· als hij met 2 kleuren werkt worden die steeds op dezelfde manier afgewisseld: dit noemen we een bepaald ritme

· als hij met 2 of meerdere kleuren werkt combineert hij lichte met donkeren kleuren: dit noemen we gebruik van contrast

b. ritme, herhaling, contrast => testfase:

Materiaal: de lln werken verder op hun groot wit blad

Lln experimenteren elk individueel rond ritme, herhaling, contrast.

Ook in deze fase bereiden ze zich verder voor om straks mét en op natuurlijk materiaal hun eigen land art kunstwerkje te maken.

Lk. loopt rond om de lln te ondersteunen. Ze geeft ook goedkeurende en aanmoedigende commentaar.

De proefkunstwerkjes worden op 1 grote lijn gelegd, de lln bekijken de ‘mini-vernissage’.

fase 3: verwerking : aan de slag met modder: 15’

De leerlingen werken nu individueel aan hun eigen “fingerprint” kunstwerkje.

Ze experimenteren met de verschillende soorten modder/klei op het materiaal dat ze hebben meegebracht uit het bos/de natuur.

De prenten van de werken van Richard Long kunnen hen inspireren en laten hen zelf creatief aan de slag gaan met de modder en de klei.

Lk. loopt rond om de lln te ondersteunen. Ze geeft ook goedkeurende en aanmoedigende commentaar.

Fase 4 : toonmoment en afsluiter: 15’

toonmoment

De lln die willen tonen hun kunstwerkje aan hun klasgenoten en kunnen hierbij wat uitleg geven.

De andere lln kunnen vragen stellen. Vb Met welk patroon heb je gewerkt? Waarom heb je dat contrast gebruikt? Wat is de textuur/het materiaal dat je hebt gebruikt? ….

afsluiter: klaskunstwerk

Als afsluiter maken we een ‘klaskunstwerk’ op de speelplaats van de school met de werk van Richard Long, Mud Hand Circles, als inspiratiebron. (zie bijlage 2)

Elke leerling mag een afdruk van zijn hand in de cirkel zetten. We werken hiervoor met vingerverf. We wijken hiervoor wel af van het principe van ‘natuurlijk materiaal’ maar dat geeft ons een aantal praktische voordelen en ook de mogelijkheid om met verschillende kleuren te werken. Dit zal de kinderen zéker aanspreken. Zélf kunst creeëren moet geen copy-paste zijn van de kunstenaar, de kunstenaar dient als inspiratiebron.

reflectie

Vonden jullie het leuk om zelf je eigen kunstwerkje te maken? Waarom wel/niet? Wat was er moeilijk/gemakkelijk?

organisatie

timing

fase 1 : 5 minuten

fase 2 : 15 minuten

fase 3: 15 min

toonmoment en afsluiter: 15 min

werkvormindividueel, in duo en klassikaal

didactisch materiaal

Richard Long, Walking the line, Thames & Hudson => hier staan talloze voorbeelden van ‘fingerprint stones’ in van Richard Long, zowel op de grond, op wanden, drijfhout, stenen, …. (levensgroot en ook kleine werken)

afbeeldingen van het werk van Richard Long (zie bijlage)

vingerverf, grote witte bladen papier

klei

materiaal dat door de lln werd meegebracht uit het bos/de natuur: stukken hout, stenen, stukken boomschors, emmertjes modder, …

Bronnen:

cursus muvo I

Koen Crul, ZEPPELIN, didactiek voor muzische vorming

Richard Long, Walking the line, Thames & Hudson

Overzicht van de bijlagen:

Afbeeldingen van werken van Richard Long

Bijlagen:

Afbeeldingen van werken van Richard Long

1) Richard Long, Making Fingerprint Stones, 1998

2) Richard Long, Rhône Valley Mud Hand Circles, 2000

3) Richard Long, River Avon Mud Arc, Bilboa Guggenheim 2000

4) Richard Long, Muddy Water Line, 1994

1