Les(s) & More

Docententraining ter voorbereiding van de lessenserie

Basistraining

{naam}

• Wie zijn jullie?

Even voorstellen….

Programma:

- Project Les(s) & More

- Uitleg lesopzet

- Inventariseren knelpunten/lastige situaties

Doel van dit eerste deel docententraining:• Uitleg geven over de interventie Les(s) & More• Jullie wegwijs maken in de lessenserie• Behoefte/aandachtspunten voor deel 2 verzamelen

Interventie Les(s) & More

Lessenserie seksualiteit Vragenlijst

Gezondheidspreekuur

Doel:Bewustwording & (preventieve) hulpverlening

> Minder verzuim!

GGDMBO niveau 1 leerlingen:

risicogroep ongezonde leefstijl

Les(s) & More in vogelvlucht

JGZSOA

ROC Rijn IJsselMBO niveau 1 leerlingen:

risicogroep schoolverzuim

Docenten & ZAT

Opzet interventie Les(s) en More

• Docententraining deel • 4 lessen door docent (1 per week)• 5e les i.s.m. GGD: afname vragenlijst• Zelfde dag spreekuur JGZ & SOA• Indien nodig: bezemspreekuurdagen

• Per leerling: evt. doorverwijzing naar ZAT of externe hulpverleners

Opzet interventie Les(s) en More

Nog verdere vragen over de opzet?

De lessenserie

Lessen

1. Relaties, seksualiteit en je lichaam

2. Gezonde seks, soa, anticonceptie, zwanger en dan?

3. Seks, grenzen, media en internet

4. Seks en genotsmiddelen

5e les: - nabespreken lessenserie, - filmpjes over soa test en uitleg over GGD spreekuren - invullen vragenlijst

- optioneel: evaluatie lessenserie & kennistoets

Aanpassingen n.a.v. evaluatie

Suggesties voor verbetering van docenten & leerlingen:– Niet alle lessen konden op tijd worden afgerond > waar

mogelijk ruimer inplannen– Afwisseling werkvormen: stellingen en stoplichtenspel

worden saai, meer up to date filmpjes > Lang Leve de Liefde MBO

– Meer aandacht voor het aangeven van grenzen > Interactieve filmpjes

– Les over seks & genotsmiddelen vraagt om verdieping > Iriszorg

– Mogelijk een 5e les voor reflectie op de lessen > afname vragenlijst

Uitvoer lessenserie

Benodigde materialen:• Docentenhandleiding• Leskist met materialen• Aanvullende lessuggesties via www.langlevedeliefde.nl

> MBO docenten• Online filmpjes (o.a. via

www.langlevedeliefde.nl/mbo/beeldmateriaal/

Docententraining lessenserie

Opdrachtje• Wat heeft u nog nodig om lessenserie goed uit te

kunnen voeren? • Wat zijn uw persoonlijke doelen voor deze

docententraining?

Invloed van achtergrond en houding docent bij bespreekbaar maken seksualiteit

• “Ook de docent is (maar) een mens…”

• Vul het schema op het werkblad in

• Bespreek de stellingen kort met je buurman/buurvrouw

De basis: Veiligheid in de klas

• Stel regels met elkaar• Maak afspraken over woordgebruik en privacy• Ontspannen en uitnodigend• Bespreken verlegenheid en schaamte gevoelens bij praten

over seks• Respect voor elkaars mening, gevoelens of leefstijl• Evt. deels werken in gescheiden groepjes (bv. jongens -

meisjes)• Lachen mag, uitlachen niet!• Anonieme vragenbox

Les 1. Relaties, seksualiteit en je lichaam

DOEL:

Kennis:- Jongeren kunnen verschillen tussen

(het lichaam van) man en vrouw benoemen.

Houding:- Jongeren onderkennen dat elk individu relaties en

seksualiteit op een eigen manier kan beleven en opvatten en onderkennen daarin het belang van

gelijkwaardigheid en respect voor elkaar.

Vaardigheden:- Jongeren kunnen ideeën en meningen vormen

over relaties en seksualiteit en deze ook onderling met elkaar uitwisselen.

Aandachtspunten

– Verschil in normen en waarden• Eigen normen en waarden• Bewaken respectvolle omgang met verschillen: ruimte maken

voor diversiteit

– Omgaan met persoonlijke vragen• Pedagogisch verantwoord reageren• Bewaken grenzen leerlingen

– Omgaan met weerstand• Terugtrekken, openlijke kritiek, persoonlijke vragen• Vaak onzekerheid en/of schaamte: blijf in dialoog!

Advies van docenten via filmpjes: http://www.langlevedeliefde.nl/mbo/docenthandleiding

Werkvormen en materialen

Werkvorm 1 t/m 31.1 Regels afspreken met elkaar1.2 Woorden en stellingen over relaties en seksualiteit1.3 Stoplichtenspel met vragen over je lichaam

Materiaal* Docenten instructies 1.1 t/m 1.3* Leerlingen stencils 1.1 t/m 1.3* Rode en groene geplastificeerde kaartjes

* Aanvullende filmpjes via Lang Leve de Liefde:

- Mannelijk geslachtsorgaan  (4.03 min.)

- Vrouwelijk geslachtsorgaan  (5.37 min.)

- Vruchtbaarheid  (3:22 min.)

- Menstruatiecyclus (3:22 min.)Zie: www.langlevedeliefde.nl/mbo/beeldmateriaal

Werkvorm 1.1 Regels

Lachen mag, uitlachen nietRespect voor elkaarIedereen is anders !

Gevoelens zijn niet goed of fout We luisteren naar elkaar

Je eigen mening geef je in de ik-vorm'Domme' vragen bestaan niet

Alles blijft binnen 4 murenKies: geef zelf je grens aan

Zorg voor elkaar; let op de regels!

Werkvorm 1.1 Woorden

Woorden Thuis Jijzelf In de les

Vagina Bijv. Bibs, spleetje, vagina

Bijv. Kut, poes, doos

Bijv. Vagina

Penis Bijv. Piemel, plasser

Bijv. Lul, slinger,

Bijv. Penis

Geslachts-gemeenschap

Bijv. Vrijen, seks hebben

Bijv. neuken, klappen, hem erin hangen

Bijv. geslachtsgemeenschap

Soms thuis helemaal niet over gesproken: ook dat kan en mag…

Werkvorm 1.2 Mening vormenLiefst in 2 groepen• 1 leerling krijgt stelling > legt zijn/haar mening uit aan groep• Groep reageert en leerlingen delen evt hun afwijkende meningPlenaire afsluiting oefening

Stellingen:• Een nadeel van een relatie is dat je weinig tijd hebt voor vrienden,

school en hobby's• Bij mij thuis wordt heel open over relaties en seksualiteit gepraat• Een jongen met veel ervaring is stoer, een meisje is een hoer• Als ik een relatie heb dan vertel ik dit direct aan mijn ouders• Als ik hoor dat mijn beste vriend of vriendin homoseksueel is

verbreek ik de vriendschap• Jongens willen seks, meisjes willen liefde• Ik kies voor "geen seks voor het huwelijk' vanuit mijn geloof• Als een meisje een condoom bij zich heeft is zij uit op seks• Voor informatie over seks, kijk ik op internet

Werkvorm 1.3 StoplichtenspelJe lichaam

Waar Niet waar

Jongens weten meer over seks dan meisjes

De meeste jongeren praten met hun ouders over seks?

In de pubertijd fantaseren veel jongeren wel eens over seks met iemand van hetzelfde geslacht?

Werkvorm 1.3. StoplichtenspelJe lichaam

Waar Niet waar

De menstruatiecyclus duurt altijd 4 weken

Jongens die besneden zijn, hebben geen voorhuid meer

Het maagdenvlies kan scheuren door tampons

De G- plek is hetzelfde als de clitoris

Leerlingenblad 1.1

Filmpjes ‘vruchtbaarheid’ en menstruatiecyclus (3’22 min)

via www.langlevedeliefde.nl/mbo/beeldmateriaal/

Leerlingenblad 1.2

Onbesneden Besneden

Penis

Vagina

Leerlingenblad 1.3 Maagdenvlies

Dit is een vrij zeldzame afwijking!

Les 2. Gezonde seks, SOA, anticonceptie, zwanger en dan?

DOEL:

Kennis: - Jongeren weten hoe zij een SOA kunnen oplopen en voorkomen

- Jongeren kennen de meest voorkomende anticonceptiemiddelen en hoe zij een (ongewenste) zwangerschap kunnen voorkomen.

Houding:

- Jongeren kunnen aangeven dat zowel een jongen als meisje verantwoordelijk is voor het hebben van veilige seks

- Jongeren onderkennen de consequenties van een zwangerschap op een jonge leeftijd

Vaardigheden:- Jongeren kunnen een condoom omdoen

- Jongeren kunnen argumenten noemen om een partner te overtuigen van veilig vrijen

- Jongeren zijn in staat om informatie op te zoeken op de site van www.sense.info

Aandachtspunten

• Correcte risico-inschatting • Correcte kennis en ‘besef werkelijkheid’• Niet alleen angst zaaien, ook oplossingen bieden!

• Naast kennis ook vaardigheden • Communicatie over veilig vrijen• Hoe & waar anticonceptie te verkrijgen

• Chlamydia• Zeer besmettelijk, geen symptomen, evt. onvruchtbaarheid

• Verscheidenheid aan anticonceptie• Meer dan alleen de pil: http://anticonceptievoorjou.nl• Alleen bescherming soa door condooms!• Morning after pil

Werkvormen en materialen

Werkvorm 1 t/m 3:2.1 Krasloten2.2 Stoplichtenspel 2.3 CondoomdemonstratieAlternatief: o.a. anticonceptie-grabbelton (zie

www.langlevedeliefde.nl/les/anticonceptie)

Materiaal:– Docenten instructies 2.1 t/m 2.3– Leerlingenblad 2.1 t/m 2.3– Krasloten– Oefendildo en oefencondooms– Anticonceptie koffer en gelamineerd e folder ‘Wel seks, geen zorgen’. – Visitekaartjes GGD Sense spreekuur – Filmpjes via Lang Leve de Liefde:

• Anticonceptie met hormonen (6.08 min.) Bevruchting en zwangerschap  (4.36 min.)• Soa's  (3.13 min.) Tienermoeder (2min39)

Werkvorm 2.1 Krasloten

Per tweetal 3 krasloten

Plenaire nabespreking

Werkvorm 2.2 StoplichtenspelGezonde seks

Waar Niet waarEen soa is een ziekte die je oploopt via zoenen

Van de pil kun je onvruchtbaar worden

Een op de tien jongeren loopt voor hun 25ste een soa op

Een soatest bij jongens gaat via een stokje in de plasbuis

Werkvorm 2.2 StoplichtenspelGezonde seks

Waar Niet waar

Klachten bij zwangerschap: zijn pijnlijke borsten, vermoeidheid, misselijkheid en niet meer ongesteld worden.

Chlamydia is de meest voorkomende soa onder jongeren

Als je niet zwanger wilt worden maar je hebt wel seks gehad zonder bescherming kun je de morningafterpil slikken

Bijna de helft van de vrouwen slikt de pil

Werkvorm 2.2 StoplichtenspelGezonde seks

Waar Niet waar

Mannen zijn verantwoordelijk voor condooms, vrouwen voor de pil

Als je jong kinderen krijgt heeft dit nadelen voor je studie en vrije tijd

Als je vragen hebt over seks, soa en zwangerschap kun je het beste naar de huisarts of GGD gaan

Alle informatie over seks en soa kun je vinden op de website www.sense.info

Leerlingenblad 2.2

Soa kun je ook hebben zonder klachten!

Afscheiding kan wijzen op een soa (chlamydia & gonorroe)

SOA-TEST

Leerlingenblad 2.2

De pil

Spiraal

Nuvaring

Condoom

Middelen om niet zwanger te worden:

Zwanger?

Andere middelen:- Prikpil- Pleister

- Hormoonstaafje (staafje onder huid)

Kieswijzer anticonceptie: http://anticonceptievoorjou.nl

Filmpje tienermoeder (2min39):http://youtu.be/xCAkTN0QVk0

Leerlingenblad 2.2

GGD: telefoonnummer: 088- 355 6600 www.sense.info

Trailer over sense: http://vimeo.com/39615553# (1’45 minuten)

Filmpje over soa spreekuur: http://youtu.be/sb81RnZsseo(9 minuten, zeer informatief)

Werkvorm 2.3. Condoomdemonstratie

1. Verpakking, datum, keurmerk checken2. Openen zonder nagels , mes of schaar3. Condoom eruit duwen (geen nagels)4. Checken dat condoom goede kant op zit5. Topje dichtknijpen (zonder lucht erin)6. Op penis zetten en helemaal afrollen 7. Na seks uit de vagina voordat penis slap

wordt, en condoomrand vasthouden zodat condoom niet afglijdt

8. Voorzichtig van de penis afhalen9. Knoop erin zonder te knoeien10. Niet door wc spoelen, maar netjes

weggooien in vuilnisbak

Zie ook filmpje: www.sense.info/vrijen/veilig-vrijen/ Of

http://www.sense.info/voorbehoedmiddelen/condooms/condoomgebruik/

Les 3. Seks, grenzen, media en internetDOEL:

Kennis: - Jongeren kunnen aangeven wat de invloed

is van media, internet en groepsdruk.- Jongeren kunnen aangeven hoe zij zich

kunnen verweren tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag (via internet).

Houding:- Jongeren zijn zich bewust van de risico's

bij confrontaties met seksueel getinte berichten via bijvoorbeeld de media en

internet.

Vaardigheden:- Jongeren kunnen onderling het gesprek

aangaan over grenzen, wensen, groepsdruk en de risico's van seksueel getinte media en

internet.

Aandachtspunten

• Vaardigheden om vertrouwen binnen seksuele relatie op te bouwen

• Erkennen dat niet iedereen (altijd) hetzelfde wil • Duidelijke communicatie• ‘Nee' kunnen zeggen en 'nee' kunnen accepteren

• Mogelijke ervaringen met seksueel grensoverschrijdend gedrag

• Benoemen tijdens de les• Ruimte geven (tijdens en na de les)• Rol docent: signlaeren en doorverwijzen

Werkvormen en materialen

Werkvorm 1 t/m 33.1 Stellingen over seks, grenzen, media & internet3.2 Filmpje over seks & internet + discussie3.3 Stoplichtenspel

Materiaal- Docenten instructies 3.1 t/m 3.3- Leerlingenblad 3.1 t/m 3.3- DVD & Handleiding Let's talk of filmpje UP2U- Rode en groene geplastificeerde kaartjes

3.1 Stellingen seks, grenzen, media

Stellingen:• Door muziek en media moeten vrouwen eruit zien als een lustobject• Het maakt mij onzeker als ik mijn lichaam vergelijk met het lichaam van mannen/vrouwen op tv• Als ik mezelf naakt laat zien op de webcam kan ik in de problemen komen• Door Oh Oh Cherso willen jongeren alleen nog maar drank & seks • Seks in ruil voor een breezer of een zoen in ruil voor een drankje => als het allebei maar lekker is• Als een meisje door een loverboy in de problemen komt is dat haar eigen schuld• De juiste manier van seks hebben is zoals je in pornofilms ziet• Uitdagende foto’s op facebook zetten = vragen om problemen• Als je niet verder wil gaan, wordt er al snel moeilijk over gedaan• Mensen die zich door een plastisch chirurg laten opereren zijn dom bezig•Wat vind je van deze foto?

Werkvorm 3.2 Filmpje Cyberseks

Van DVD Let’s Talk:• Nr 23 Filmpje webcamseks

• Nr 26 Filmpjecyberseks

En/of filmpje met keuzemomenten UP2U:http://youtu.be/U8vLgoCCAZE

Tips voor veilig internet Op internet weet je nooit zeker met wie je te maken hebt

Geef nooit je persoonlijke gegevens aan anderen

Spreek niet zomaar af met iemand die je alleen van internet kent

Als je een afspraak maakt via internet, ga dan nooit alleen, of spreek af op een openbare plek en zorg dat iemand weet waar je bent

Denk na over wat je op internet zet en wat je doet voor een webcam. Als een (naakt)foto eenmaal op internet staat blijft dat er voor altijd op staan!

Als iemand vervelende dingen vraagt, weiger of blokkeer de afzender en reageer niet meer. Laat je niet chanteren maar zoek hulp

Verspreiden van materiaal zonder toestemming, bedreigen en stalken is strafbaar!! Ook door je vriend(in), en ook als je het materiaal vrijwillig aan die persoon hebt gegeven.

3.3 Stoplichtenspel

Waar Niet waar

Eén op de vier jongeren flirt wel eens op internet

Veel jongens bekijken porno op internet.

De helft van de jongeren is via internet wel eens gevraagd iets uit trekken of iets seksueels te doen

3.3 Stoplichtenspel

Waar Niet waar

Als je eigen vriend of vriendin je dwingt tot seks is dat strafbaar

Een loverboy is iemand die je verleid met dure kado's

Als je seks hebt gehad tegen je zin is het goed om hulp te zoeken

Les 4. Genotsmiddelen en seks

DOEL:

Kennis:- Jongeren hebben kennis over de invloed

van alcohol en cannabisgebruik in combinatie met het thema seksualiteit.

Houding:- Jongeren zijn zich bewust van de

veranderende houding in combinatie met middelengebruik.

Vaardigheden:- Jongeren kunnen ideeën en meningen

vormen over genotsmiddelen en seksualiteit en deze ook onderling met

elkaar uitwisselen.

Voorblad

Werkvorm 1 t/m 34.1 Stoplichtenspel over genotsmiddelen en seks4.2 Filmpje over drugs/alcohol en discussie4.3 Stellingen over genotsmiddelen en seks

Materiaal- Docenten instructies 4.1 t/m 4.3- Leerlingenblad 4.1 t/m 4.3- DVD Findout of internet filmpjes UP2U- Rode en groene geplastificeerde kaartjes

Aandachtspunten* Invloed genotsmiddelen op relationeel en seksueel vlak

* Omgaan met weerstand bij leerlingen

4.1 Stoplichtenspel

Waar Niet waar

• Genotsmiddelen zijn middelen die je gebruikt om je prettig(er) te voelen

• Als je alcohol drinkt dan geeft je dat energie

• Van blowen wordt je rustig dus kan je beter opletten in de klas.

• Alcohol is een drug

4.1 Stoplichtenspel

Waar Niet waar

• Met alcohol op heb je meer kans op een SOA

• Roken is slechter dan blowen

• Als je alcohol drinkt kan je moeilijker klaarkomen

4.1 Stoplichtenspel

Waar Niet waar• GHB kun je goed combineren met alcohol

• Aan het logo op een XTC-pil kun je zien wat erin zit.

• Als ik denk dat ik verslaafd ben kan ik het beste hulp zoeken.

Zou je hulp willen? Kijk op www.iriszorg.nl

4.2 Filmpje over drugs en discussie

DVD FIND- OUT:

Aflevering: 'Blowen is dat nou crimineel?'

En/of filmpje UP2U: http://youtu.be/pnaronxzTKc

Filmpje over alcohol en seksueel grensoverschrijdend gedrag en groepsdruk, met keuzemomenten

>>>Via www.langlevedeliefde.nl/mbo lesbrief bij dit UP2U filmpje

4.3 Stellingen

• Meisjes die zich sexy kleden met drank op vragen om problemen

• Veel jongeren gebruiken drugs om bij een groep te horen

• Als je drugs op hebt dan durf je meer• Alcohol helpt om je problemen te vergeten• Als ik rook durf ik dat thuis niet te vertellen• Zonder alcohol en/of drugs vind ik uitgaan

niks aan• Drank en drugs is vanuit mijn geloof

verboden

Les 5: Reflectie en evaluatie lessen, vragenlijst

Optioneel• Kennistoets leerlingen• Evaluatie leerlingen• Filmpjes spreekuur op school en soa spreekuur• Vragenlijst afnemen

Na de lessenserie:• Evaluatie docenten

Lastige situaties

• Welke lastige situaties komt u in de klas tegen?

Omgaan met diversiteit

• Respect voor elkaar betekent ook het serieus nemen van diversiteit in relaties, zoals los-vast, homo-hetero, geen seks voor het huwelijk etc.

• Niet standaard beginnen met: ’Als een jongen en een meisje verliefd zijn…..

• Als homoseksualiteit veel losmaakt in de klas kunt u er een extra les aan wijden

Omgaan met diversiteit

• Houdt rekening met verschillen in religie en achtergrond

• Waar moet je op letten binnen een klas met (enkele) allochtone leerlingen/ (meerderheid) autochtoon?

• Laat de informatie van de leerlingen zelf komen

• Basiskennis van allochtone leerlingen is lager dan je denkt

• Rustig beginnen

Gesprekstechniek en taalgebruik

• Stimuleer leerlingen actief deel te nemen en betrek alle jongeren bij de discussies bv. door groepsrondjes

• Passieve luisteraar in waarde laten en niet dwingen tot spreken.

• Wees alert op reacties en signalen van jongeren. • Ga serieus in op vragen en geef eerlijke antwoorden

Gesprekstechniek en taalgebruik

• Niet alleen aandacht aan risico’s van seksualiteit, benadruk zeker de positieve kanten

• Spreek eerst in het algemeen alvorens leerlingen te vragen naar eigen ervaringen

• Leerlingen hebben geen behoefte aan intieme informatie van u als docent

• Toon oprechte belangstelling en respect voor mening en gevoelens van de leerlingen

• Met vragen als: Hoe vond je dat? Kun je daarover meer vertellen? kunnen leerlingen gestimuleerd worden dieper op het onderwerp in te gaan.

Voorbereiding en aandachtspunten op school

• Zorg voor veilig klimaat• Wees je bewust van de diversiteit in

ontwikkeling en achtergrond• Open houding, positieve benadering• Denk van tevoren na over

onverwachte situaties• Weet hoe en waarnaar door te

verwijzen• Bespreek met elkaar wie je wilt

betrekken (ouders/directie)• Inbedding in lessen

gezondheid/leefstijl of schoolproject

Ondersteuning en tips?

• Kijk op www.langlevedeliefde.nl/docenten/mbo

voor lessuggesties, oefeningen, tips,

filmpjes van andere docenten, etc.

Vragen voor, tijdens of na de les?

Als docent kun je contact opnemen met de GGD:– {emailadres}– {telefoonnummer}

Doorverwijzen leerlingen

Vragen over seks en soa: • www.sense.info • SOA/sense op de GGD, afspraak via 088-355 6600

GGD: • JGZ/Soa/Sense spreekuur op school ikv Les(s) & More• JGZ arts ikv schoolverzuim spreekuren (via Zorg advies

team)

Iriszorg: www.irisz.nl

Nog vragen?

Veel succes en plezier

bij het voorbereiden en geven

van deze lessenserie!