Lesbrief De stoomtram in Alkmaarvoor basisschool groep 6

Toelichting voor de leerkracht De lesbrief is ook te vinden op www.alkmaar.nl (zoekopdracht lesbrief stoomtram).Info: monumenten@alkmaar.nl

Bijgevoegd:- Een kaart met de routes van de vroegere tramlijnen- Kopieën van de informatiepanelen die in Alkmaar zijn geplaatst

Tips voor de geïnteresseerden: A. Ritje met de museumstoomtramWie wil ervaren hoe het is om met een stoomtram te reizen, kan een ritje maken met de museum-stoomtram tussen Hoorn en Medemblik.Een enkele reis kost op dit moment € 11,70 voor een volwassene en € 8,60 voor kinderen tussen 4 en 12 jaar. Bij groepen vanaf 12 personen bedragen de kosten € 10,- en € 7,50.

B. Presentatie door deskundigeBob de Mon is journalist en spoorwegdeskundige. Hij weet erg veel over de stoomtram in Alkmaar en geeft vaak lezingen over dit onderwerp. Hij is van harte bereid een presentatie te geven over dit onderwerp, aangepast op het niveau van de bovenbouw van de basisschool. Nodig: een beamer en een presentatiewand (of digitaal schoolbord).Bob de Mon is te bereiken via e-mail: bobdemon@zonnet.nl

Antwoorden en informatie bij de vragen in de lesbrief:

1. Als u de kinderen wilt laten uitzoeken hoe lang de reis per trein naar Haarlem duurt, kunt u ze ge-bruik laten maken van de website www.9292ov.nl. Waarschijnlijk moeten ze hierbij wel een beetje op weg geholpen worden omdat je moet kiezen tussen een station en een adres als vertrek- en aankomstpunt. Handig is in dit geval een reis van station Alkmaar naar station Haarlem te plannen.

2. Toiletten waren er alleen op de tramstations. Dit waren de zogenoemde poepdozen. 3. Gewacht werd vaak in een café waar je gewaarschuwd werd als de tram in aantocht was. 4. Douchen vraagt gemiddeld 50 liter water per keer. Je kunt dus honderd keer douchen van de

5000 liter water die nodig zijn voor een retour met de stoomtram tussen Hoorn en Medemblik.5. Misschien is het ook leuk om een wandeling te maken naar een (deel van een) tramroute nabij de

school. Als je de bijgevoegde teksten van de panelen bekijkt, zie je dat er op sommige plekken in Alkmaar nog herkenbare dingen zijn, zoals een opgegraven stuk rails bij de Geestmolen.

6. Hier zijn veel antwoorden mogelijk. O.a. vroeger vier verschillende klassen, nu 2 (in de trein); aan-drijving vroeger met stoom nu op elektriciteit; toiletten vroeger poepdozen op de stations, tegen-woordig moderne toiletten op de stations en in de meeste treinen; vroeger was er een extra per-soneelslid nodig om het vuur brandend te houden (de stoker); vroeger klonk er een bel als de tram vertrok, tegenwoordig laat de conducteur op de trein een fluittoon horen, terwijl in de trams in de grote steden nog steeds een belletje klinkt; enzovoort.

7. Bello heeft zijn naam te danken aan de bel op de locomotief (die overigens ook op stoom werkt). De locomotief kwam uit Berlijn, waar veel meer van deze locomotieven zijn gemaakt, die in veel gevallen ook Bello werden genoemd.

8. Behalve mensen, vervoerde de tram ook vee, melk en groenten en andere producten die de boeren wilden verkopen.

9. Een trein rijdt langere stukken zonder te stoppen, de treinstations liggen vaak buiten de stad ter-wijl een tram vooral haltes in de stad zelf hebt. En in de trein heb je verschillende klassen (nu nog alleen eerste en tweede klas). In een trein is ook vaak een wc aanwezig (tegenwoordig niet meer altijd). En de moderne trams in de drukke steden zijn uitgerust met richtingaanwijzers. Die heb je niet op een trein.

10. Omdat het erg lastig reed met een kar door het zand, zijn mensen latten gaan neerleggen waar de wielen overheen konden rijden. In de mijnen werden voor het eerst ijzeren staven gebruikt als rails, waarover dan karren reden met ijzeren wielen. Dit bleek de beste combinatie.

11. In de jaren dertig van de vorige eeuw werd steenkool steeds duurder, waardoor het reizen met de tram ook duurder werd. Daarbij kwam dat de wegen beter werden, dus het was niet meer echt no-dig om over rails te rijden. Je kon net zo goed de bus nemen, die was ook comfortabeler. En boeren namen steeds vaker de vrachtwagen voor hun vee en hun producten. Zo werd de stoomtram langza-merhand overbodig.

Informatie bij de opdrachten in de lesbrief:(De opdrachten kunnen eventueel thuis worden uitgevoerd):Voorstel: Verdeel de opdrachten over de klas, wellicht in groepjes. Niet alle opdrachten hoeven door iedereen te worden uitgevoerd. Het is wel de bedoeling om het resultaat vervolgens aan de klas te tonen.

1. Antwoord: Met bus 165 van Connexxion rijd je in 20 minuten van Alkmaar naar Egmond aan Zee. Tip om de kinderen op weg te helpen: Zoek op Google met de trefwoorden Openbaar vervoer, Alkmaar en Egmond aan Zee.

2. Tip: Zoek op Wikipedia naar tram en kies vervolgens (onder de foto van de tram) bij aandrijving voor stoommachine. Dan krijg je onderaan een bewegende afbeelding van aandrijving door stoom.

3. Het zou leuk zijn als één van de leerlingen een stoommachientje mee van huis kan nemen om de werking te demonstreren.

4. De aandrijving van wielen kan vaak heel mooi in beeld gebracht worden met onderdelen van lego.5. Het geluid van een stoomtram vind je op de website van de museumstoomtram, onder multimedia.

Of volg de volgende link: http://www.museumstoomtram.nl/stoomtram/Home/home3.html6. De link naar het filmpje van de laatste rit van Bello: http://www.youtube.com/watch?v=Fn0H3r9lUEE

Locatie van de informatiepanelen Alkmaarse historische tramlijnen

Locatie informatiepaneel tramlijn Alkmaar – Bergen.In Koedijk, nabij de Koe-dijkervlotbrug en de Sluis- molen. Langs het fietspad van de Oude Helderseweg.

Locatie informatiepaneel tramlijn Alkmaar-Egmond.In Hoefplan, op het terrein van de Geestmolen langs het Hoeverpad. Tegenover de molenaars-woning op nr. 13

Locatie informatiepaneel tram-lijn Alkmaar – Purmerend. Op het Schermereiland, naast het schoolplein van OBS de Zeswielen. In het Prinses Ama-liaplantsoen, bij de terrastrap-pen aan het water.

Locatie informatiepaneel tramlijn Alkmaar – Haarlem.Langs de singel om de binnenstad. In het wandelplantsoen langs het water van de Nieuwlandersingel, tegenover huisnr. 55.

Dae

st, c

oris

i au

t u

t om

nim

Ovi

tiis

dist

vol

upta

tia e

t do

lori

t ib

usda

do

lupt

a ac

cupi

c to

que

rat

ur m

agna

tem

ad

ia c

on r

erum

ven

t au

t eu

m fu

ga.

Ace

ribe

a do

lupt

a co

nse

nes

rehe

nt in

us-

dae.

Opt

ate

plib

usci

um e

lend

i om

nia

dest

ut

mag

nisc

i nim

i, om

nist

ere

iur?

Tu

mqu

iber

um in

non

e pe

ro e

icim

non

se-

quia

deb

ist,

sim

porr

oria

vol

ores

ectu

r su

n-tis

tio ip

sam

idel

item

ium

ut

volu

pta

tece

runt

o ea

sum

fuga

. Ici

l est

o bl

am n

os

exer

um q

uam

, qui

dem

ven

dand

est,

con-

sent

, san

del i

psum

vol

upta

tur

sim

int,

iun-

tur

atis

dol

or s

ero

odi v

olen

dae

erum

que

in e

t eu

m n

on e

s re

ped

quas

pid

ut e

nit,

inie

ndae

qua

tate

sus

exe

rit

quo

est

a

Ad

ma

debi

s di

psam

ver

upt

quun

tios

quam

late

m a

udis

mos

aut

rep

e-le

st, s

eque

rec

epta

m fu

ga. E

m q

uam

vel

ig-

nata

m q

uiam

ver

unti

opta

spis

est

otat

ur

reca

erum

vel

is e

ste

deliq

ue s

andi

s et

exe

r-ci

um e

t ul

labo

rum

ven

is a

udio

. Rov

it ea

co

n pr

e ni

hil i

delit

, si o

ptat

ia q

uam

ent

es

tem

pore

st, o

mni

enim

in e

t pr

ovit

faci

l m

olum

que

pa c

omni

s de

llitiu

ri c

ore

mill

a-bo

rup

tatia

dol

es e

um e

vere

labo

repe

es

volu

ptam

atin

t ad

qui

dunt

ior

sust

isim

per

nate

mqu

i aut

ut

fugi

tin n

ita p

oreh

en d

is-

qui a

lique

pel

la d

igen

is d

olor

empo

r se

do

lut

hiti

atur

, alit

idus

dol

uptu

rist

pre

m-

pore

ro in

tion

rehe

ndun

t pr

atur

res

sunt

re

mol

orat

e pl

am, u

llatu

r?

Me

nim

qu

ibu

san

t qu

i nes

cid

Rae

nec

ti om

mo

ditio

qui

s el

mi,

opta

s es

te

dem

ulp

arum

sec

era

cons

equa

m n

onse

qui

rem

reh

enim

vol

upta

t do

lupt

a tia

tisci

del

i-ge

n im

ende

s as

perf

e ro

vite

m. U

t la

ut

latu

r?E

t en

es d

ebis

tr u

ntio

ru n

tota

tur

seru

m

sequ

i as

acim

illum

a n

is d

olut

et

vele

scie

t fa

ccus

eiu

m e

s ut

eos

ilis

vita

t re

rum

ea

tur?

Ugi

am, c

upta

t. Pi

debi

tibus

min

cus

exc

er-

cilit

aut

hili

tinci

is a

cea

quos

ape

rfer

feru

m,

que

nus

si o

mni

dol

upta

t hi

llic

tem

vel

ique

vo

lor

si d

igen

is a

ut q

uoss

inis

vol

um li

t of

fici i

scie

niet

rep

rate

cae

pos

et u

t qu

i qu

am fu

giti

aut

rem

etu

r, oc

culla

ces

derf

Stad

stra

m A

lkm

aar

Locatie informatiepaneel tramroute Station NS - Langestraat – Haarlem. In de binnenstad, nabij de molen van Piet. Langs het wandelpad in het Kennemerpark tegen-over de voetgangersingang van parkeergarage de Vest aan het eind van het Ritsevoort.