204 HHT-EP 2013/4

Warme spijsbereidingDonderdagochtend konden de 550 gezinnen (minimaal2500 personen) hun bonnen voor chocolademelk en

krentenbod verzilveren in het lokaal voor Warme Spijs-bereiding. Dat duurde van zeven uur tot half elf. Te 9 ure hadden op de Schuttersheide met het beste succes de volks-vermaken plaats en des namiddags de ringrijderij. Aan deze laat-ste namen 18 paren deel. Een talrijk publiek woonde dit zoonationaal vermaak bij. (..) Des avonds 8 ure concert der kapel vanhet 7de regiment infanterie, onder directie van den heer Zaagmans.De feestelijkgheden werden besloten met een groot vuur-werk, verzorgd door de heer Van der Pauuw. Het slotstukwas een meesterstuk: een tempelfront van kolossale afmeting, 13M. hoog en 11 M. breed, geheel van vuur, en in welks midden hetportret van H. M. de Koningin Wilhelmina prijkte. Nadat de laatste knallen hadden weerklonken vertrok demenigte weer naar huis. De verslaggeving in De Gooi- enEemlander besloot met: leder spreekt het uit, dat Hilversumwaardig en schoon het feest heeft gevierd van Wilhelmina, thansonze geëerbiedigde Koningin, wie God een lange en gelukkige re-geering verleene.

De Langestraat

Waarschijnlijk de Schapenkamp

HHT-EP 2013/4 205

Hilversum was op die zonnige zomermorgen in het oranjeen rood-wit-blauw gehuld. In de straten waar de konink-lijke stoet later die dag door zou komen, hadden de be-woners zich extra ingespannen. Ook de winkeliers lietenzich niet onbetuigd. De smaakvolle, dikwijls zeldzaamfraaie étalages in de winkelstraten, waarin, in draperieen bloemen, in stof en delicatesse het oranje zijn schoon-

ste kleur gaf (..) werden door drommen kijkers langdurigen keurend bezichtigd.De grootste bedrijvigheid concentreerde zich die ochtendop de Kerkbrink. Daar werd de laatste hand gelegd aan de‘pastorale muziektempel’. En werden de vanen in ‘oranje,blanje, bleu’ gehesen aan de verticale en schuin opgaandemasten. Het gemeentehuis aan de Kerkbrink was van top

1924Hoog bezoek op 500ste verjaardag van Hilversum

Eddie de Paepe

Op 4 maart 1424 kreeg Hilversum een eigen schepenbank, waarmee het feitelijk zelfstandig werd. In 1924 kon daarom het

500-jarig bestaan worden gevierd. Dat gebeurde onder meer met de uitgave van het vuistdikke ‘Gedenkboek Hilversum 1424-

1924’, onder redactie van P.J. van Ravesteijn, Jan Boerhout en C.L. Heek. Dit fraaie boek werd ook aan koningin Wilhel-

mina aangeboden, vergezeld van de uitnodiging om een bezoek aan het jarige Hilversum te brengen. Deze uitnodiging werd

aanvaard. Voor onderstaande indruk van het koninklijk bezoek op maandag 11 augustus 1924 heeft de redactie geput uit het

verslag dat een dag later in ‘De Gooische Post’ was te lezen. Speciaal voor deze gelegenheid kwam het blad - dat normaal op

de woensdagen en de zaterdagen verscheen – een dag eerder uit. Het enthousiaste krantenartikel geeft kleur en beweging aan

de bewaard gebleven foto’s van het koninklijk bezoek.

Aankomst van koningin Wilhelmina en prinses Juliana op de Kerkbrink. (foto’s coll. Streekarchief Gooi en Vechtstreek)

206 HHT-EP 2013/4

tot teen versierd met vlaggen, tapijten, draperieën, eenfraaie loper en een baldakijn, en heel veel bloemen engroen. De Hilversummers waren extra enthousiast, omdatzij te horen hadden gekregen dat het veertienjarig ‘Juli-aantje’ haar moeder zou vergezellen.Tegen twaalf uur werd het al flink druk langs de route,waar de toeschouwers werden vermaakt met muziek vanviolen en draaiorgels. Tegen enen stroomden drommenmensen richting de Soestdijkerstraatweg, naar de ge-meentegrens. Daar waakten rijksveldwachters en(hoofd)inspecteurs van de politie over de orde.Na commissaris van de politie A.L. van Beusekom arri-veerde burgemeester P.J. Reijmer bij het punt van ont-vangst. Reijmer had zich voor deze gelegenheid niet inzijn ambtsgewaad gestoken, maar gekozen voor een kos-tuum. Inclusief zilveren ambtsketen, dat wel.

Tamelijk flinke vaartTegen half drie arriveerde de koninklijke stoet. In de eer-ste auto zaten koningin Wilhelmina en prinses Juliana, inde volgauto’s hun gevolg. De burgemeester liep naar deeerste auto toe en heette het hoge bezoek welkom. Directdaarna vervolgden de auto’s ‘in tamelijk flinke vaart’ hunweg.

Begeleid door het gebeier van kerkklokken, de doffe sla-gen van saluutschoten en het hoerageroep van de mensenlangs de kant bereikten de auto’s al gauw de Emmastraat.Aan weerszijden stond een compacte massa. Geen col-bert of jacquet, geen kleurig en fleurig zomersch japon-netje, geen kinderpakje en jurkje in die menschenmassaof het was met oranje getooid.Via de Groest en de Kerkstraat arriveerde de ‘konink-lijke triomftocht’ op de volgepakte Kerkbrink. Een mu-ziekkorps zette in de kiosk het Wilhelmus in, dat uit volleborst werd meegezongen. Wilhelmina, Juliana en hun ge-volg stapten uit, beklommen de treden van het gemeen-tehuis. Op het bordes aangekomen namen de koningin ende prinses lachend en wuivend de hulde in ontvangst.Vervolgens ging het gezelschap naar binnen voor de of-ficiële ontvangst door het gemeentebestuur. In de soberaangeklede raadzaal waren twee ebbenhouten fauteuilsneergezet (afkomstig uit de magazijnen van de firma F.van der Heide). Op een eveneens ebbenhouten tafeltje lageen ‘artistiek gebonden’ herinneringsalbum 1424-1924,met daarin de handtekeningen van de aanwezigen bij deplechtige herdenkingszitting van de gemeenteraad op 4maart van dat jaar. Na kennis te hebben gemaakt met de wethouders

Het koninklijk bezoek op het fraai versierde bordes van het raadhuis

HHT-EP 2013/4 207

B.H.A. Alessie, B.H. Bakker en P. Kuyper Dzn. en ge-meentesecretaris J. Kardux en na de aanbieding van heteerste boeket, wachtte een ontmoeting met de raadsleden.Allen waren in het zwart. Niet alle raadsleden gaven actede présence. Twee waren er uitstedig. Zes waren uit prin-cipiële redenen niet op komen dagen. De afwezigheid van de vier sociaal-democraten en tweecommunisten – een opvallende dissonant - viel niet ingoede aarde bij de verslaggever van De Gooische Post.Hun beginselen schijnen in Holland te verbieden hetHoofd van Staat te ontvangen en voor te schrijven, datmen verplicht is op een koninklijk bezoek te smalen.Als een volleerde royalty-verslaggever beschrijft hij evenverderop in de krantenkolom de kleding van het hoge be-zoek. De Koningin is gekleed met een parelblauwe ge-brocheerde cape met kraag van gris-perle struis; eengroote grijze hoed met sierlijke lange wit met lichtblauwestruis. De Prinses was in het wit met wit zijden hoed.

Ernst der tijdenNadat het tweetal in de raadszaal had plaatsgenomen namde burgemeester het woord. In zijn lange redevoeringstipte hij onder meer het sobere karakter van de ontvangstin Hilversum aan. Slechts Uwer Majesteits uitdrukkelijkverlangen om, overeenkomstig den ernst dezer tijden, deontvangst een eenvoudig karakter te doen dragen, heeft

afgehouden van een meer grootsch huldebetoon.Verder stelde Reijmer dat 11 augustus 1924 in de ge-schiedenis van Hilversum zal blijven aangetekend als deblijde dag waarop voor het eerste een regerend vorst uithet huis van Oranje een officieel bezoek aan de gemeentebracht.De burgemeester benadrukte ook dat Hilversum vanaf hetbegin van Wilhelmina’s regeerperiode (in 1898) flink wasgegroeid: van slechts 18.449 naar ongeveer 44.000 in-woners. Een van de gevolgen was, voegde hij daaraantoe, dat het bescheiden raadhuis niet langer aan de ‘eisenvan de dienst’ voldeed. De grond waarop het nieuwe raad-huis moest verrijzen was al gekocht. De uitvoering dezerplannen wacht slechts op meer gunstige tijdsomstandig-heden (..).Daarop hield de koningin een kort dankwoord. Al mogeer voor mij nimmer reden bestaan hebben aan de trouwen aanhankelijkheid van Hilversum te twijfelen, tochstemt het mij tot groote erkentelijkheid, nu mij daarvanzoo ondubbelzinnige bewijzen geschonken worden.

DefiléHet gezelschap begaf zich direct daarna weer naar hetbordes om het defilé te zien, waaraan maar liefst 85 lokaleverenigingen deelnamen. Maar niet nadat eerst eentweede bloemenhulde was gebracht door vier meisjes van

Aan het defilé deden maar liefst 85 lokale verenigingen mee

208 HHT-EP 2013/4

verschillende scholen.Het defilé werd geopend door de Utrechtse postfanfare,voorafgegaan door acht tamboers. Gevolgd door een her-aut te paard van de vereniging Over ’t Spoor en het vol-tallige bestuur van de vereniging Koninginnedag met hunmooie nieuwe vaandel. Opvallende deelnemers aan destoet waren – althans volgens De Gooische Post - onderanderen de meisjes van de Mariavereniging en de St. An-navereniging met hun witte jurkjes en blauwe vaantjes.Een mooien aanblik vormden ook de gymnastiekgroepen,correct in de pas loopend en bij het passeeren van de ko-ninklijke gasten de armen schuin òp gestrekt.Mooi was ook de wagen van de leerlingen en oud-leer-lingen van de tuinbouwwintercursussen, een rijdendesiertuin met bloemen en planten. Verschillende vereni-gingen droegen alle hun kleurige vaandels mee, waaron-der er bizonder mooie waren. Voorzitter A.A. Peet enbestuurslid J.H. van Dalen gaven aan respectievelijk dekoningin en de prinses een toelichting op de defilerendeverenigingen. Nadat de laatsten van de lange stoet warengepasseerd, werd er in het raadhuis thee geserveerd doorde echtgenote van de burgemeester. Na de thee stond een lange tocht per auto door de ge-meente op het programma. Voorop ging de auto met dekoningin en de prinses, gevolgd door een hofauto, en

daarachter die van de burgemeester. Diens ‘prachtige ge-ruisloze op luchtbanden lopende Hudson-wagen’, was be-schikbaar gesteld door de garage Trompenburg van defirma G.P. Murk. De stoet bestond verder nog uit tweevolgauto’s en drie voertuigen voor de pers. Onderweg werd herhaaldelijk gestopt om mensen de ge-legenheid te geven bloemen aan te bieden. Dat gebeurdedoorgaans door kinderen, meest meisjes. Uitzondering opde regel vormde de kleine peuter Jacob Peet, zoontje vande Koninginnedag-voorzitter, die bij de Wilhelminaboombij de Vituskerk zijn opwachting maakte. De ruikers en boeketten, oorkonden en andere cadeautjeswaren afkomstig van of aangeboden namens de bewonersvan een groot aantal straten, buurten en wijken, het poli-tiekorps, de politieschool, de Israëlitische kerk, de ver-eniging voor vreemdelingenverkeer, de nonnetjes vanOnze Lieve Vrouw aan de Koninginneweg, de ‘vreemdekinderen’, herstellingsoord Heideheuvel, de Duitsedienstmeisjes en de Clemens- en Gerardusschool. On-derweg brachten het Leo-fanfarekorps, de mondharmo-nicaclub Over ’t Spoor en de Utrechtse postfanfare eenmuzikale hulde.De rondrit eindigde bij het gemeentelijk sportpark aan deSoestdijkerstraatweg. Op de volgepakte tribune was eenmet kleden versierde loge ingericht, waarin de konink-

De toegestroomde mensenmenigte op de Gijsbrecht van Amstelstraat

HHT-EP 2013/4 209

lijke gasten plaatsnamen. De circa duizend aanwezigekinderen zongen onder leiding van J.L. Steinz, hoofd vaneen christelijke school, het Wilhelmus (in de oude toon-zetting), Wij willen Holland houden en Alle man vanNeerlands stam.Het was, ja het was kunstloos en er werd een enkele maalnogal eens onzuiver gezongen, maar dit kleine nadeeltjewerd ruimschoots vergoed door de jonge geestdrift, waar-mee gezongen werd en waarin de kinderen hun oranje-liefde ongekunsteld uitzongen.De Hilversumse gymnastiekverenigingen stelden zich ophet veld in de vorm van een grote W op. Het mannenkoorApollo zong onder leiding van Cornelis A. Galesloot eeneigen compositie van deze dirigent, Aan het vaderland.De begeleiding werd verzorgd door een kleine koperbe-zetting van de Hilversumse Harmonie. Voordat het ge-zelschap het sportpark weer verliet, sprak de koningineven met de grijze koordirigent, de wethouders, verte-genwoordigers van de verschillende verenigingen, en metsportpark-directeur Van Lookeren Campagne. Daarna stapten Wilhelmina, Juliana en hun gevolg weerin de auto om bij de gemeentegrens afscheid te nemenvan de burgemeester. Daarop begaf Reijmer zich spoorslags naar de woningvan zijn voorganger, J.C. Gülcher. Dit om hem te vertel-

len dat hij bij koninklijk besluit was benoemd tot officierin de Orde van Oranje-Nassau. Evenals zijn voorgangerwas Reijmer de eer ook te beurt gevallen, zo had hij diedag van de particulier secretaris van de koningin – baronVan Geen - vernomen.

AvondfeestenDaarmee was de feestelijke zomerdag in 1924 nog nietten einde. De hele avond bleef het gezellig druk in Hil-versum. Op drie plekken werden concerten gegeven, ter-wijl op tal van plaatsen aardige gevel-illuminaties hetwonder effect hunner lichtpracht afteekenden tegen hetdonker van de maannacht. Om tien uur ging een fakkeloptocht van start, muzikaalbegeleid door drie korpsen, de Leo-fanfare, de Utrechtsepostfanfare Onder ons en De Adelaar uit Weesp. Waar detientallen fakkeldragers passeerden werden Bengaalsevuurpotten ontstoken. De stoet vertrok vanaf de Konin-ginneweg en ging via de ’s-Gravelandseweg, Schouten-straat, Kerkstraat (om het monument heen), Kerkbrink enLangestraat naar de Emmastraat.De wijzerplaat van de Vituskerk werd fel verlicht dooreen schijnwerper. De Wilhelminaboom (zie het artikel el-ders in dit nummer) stond, in dit uitbundige feest vankleurlicht, zacht te gloeien in den brand der oranjebloe-

Koningin met gevolg in de auto op de Gijsbrecht van Amstelstraat

210 HHT-EP 2013/4

sems van zijn lieve illuminatie.Vervolgens ging de stoet, gevolgd door een drom van be-langstellenden, via de Wernerlaan naar de Rem-brandtlaan, waar de Mulo-school fraai was uitgelicht.Maar het allermooiste was toch wel de bengaalsche ver-lichting van den Vijver, waar nu heen getrokken werd.Aan den Utrechtsen kant van den vijver (..) werden deroode en groene en witte vuren ontstoken. Midden in derode gloed van de Bengaalse vuren stegen plotselingvuurpijlen omhoog boven het Laapersveld, met sterren-regen en bouquetten in alle magnesiumkleuren.Via de Soestdijkerstraatweg ging het vervolgens weerterug naar de Emmastraat, waar bij het huis van de bur-gemeester werd gestopt om – voor de zoveelste keer diedag – het Wilhelmus te zingen. Koninginnedag-voorzit-ter H. Peet sprak Reijmer toe, die op zijn beurt het be-stuur bedankte voor zijn aandeel in het welslagen van dedag. De burgemeester bracht de Hilversummers ook dedank van koningin Wilhelmina over voor de ontvangst.

De stoet ging daarop naar het Stationsplein om daar ont-bonden te worden. Nog langen tijd nadien bleef er eenongewone feestelijke drukte in het dorp heerschen; in decafé’s waar de strijkjes zaten of het pyrament of gramo-foon zijn hartroerende toonen hooren deed, was het totlang na twaalve een levende opgewektheid.Na deze uitgebreide reportage volgde in De GooischePost een pagina met foto’s van de feestelijke dag. Diewaren gemaakt door J.J. Kok van het ‘photographischatelier’ op de (‘koninklijke’) hoek van de Emmastraat ende Nassaulaan. Het had de bekende fotograaf op het mo-ment suprème niet meegezeten. Een klein ongelukje metzijn toestel was oorzaak, dat de opnamen van het defilé envan de koninklijke familie op het bordes van het Raad-huis niet gelukten, zoodat wij deze niet kunnen reprodu-ceeren.Gelukkig waren er op deze hoogtijdag voor Hilversumandere fotografen present, van wie de opnamen 89 jaarlater nog voorhanden zijn.

De zesjarige Christina Dorothea van der Horst biedt bloemen aankoningin Wilhelmina aan

HHT-EP 2013/4 211

De rondrit eindigde op het gemeentelijk sportpark

Zoveelste bloemenhulde