Les 6 Spijsvertering en enzymen - · PDF file• Metabolisme = anabolisme + katabolisme...

1

Les 6 Spijsvertering en enzymen

Spijsvertering, voeding, energie, enzym, oesophagus

ANZN 1e leerjaar - Les 6 - ©Matthieu Berenbroek, 2000-2011 1


Spijsvertering• Metabolisme = anabolisme + katabolisme• Metabolisme of stofwisseling = bouwstofwisseling

en energievrijmaking of energiestofwisseling

gewichtsafname normaal gewichtstoename

verbruik opname

LG, fig. 8.12, blz. 191


Spijsverteringstaak• Spijsverteringsstelsel heeft als taak:

– Opname voedsel uit m.e. [eten]– Mechanische afbraak voedsel in delen [kauwen]– Transport voedsel door spijsverteringsstelsel [slikken en

peristaltiek (samentrekkingen)]– Ontleding voedsel door enzymen in substraten

(celvoedingsstoffen) [vertering] en vloeibaar maken– Overdracht substraten aan circulatie [resorptie=opname]– Uitscheiding van resten voedselafbraak [ontlasting]

2


Waar het omgaat?• Voedingsstoffen, transporteren, geschikt

maken zodat deze opgenomen (in de bloedbaan brengen) en gebruikt kunnen worden in onze cellen.

• Stoffen (afvalstoffen) die niet nodig zijn worden daarbij uitgescheiden.


VoedingBestaat uit:

– Eiwitten of proteïne– Koolhydraten (zetmeel en suikers)– Vetten of lipiden– Water– Mineralen of zouten– Vitaminen ( veelal zijn dat essentiële enzymen)

• Letten op samenstelling en hoeveelheid• Eenzijdige voeding kan ook gebrek geven


Belang eiwitten• Eiwitten zijn bouwstoffen (samen met de

mineralen of zouten) voor cellen dus groei• Koolhydraten en vetten zijn

energieleveranciers en kunnen vervangen worden, eiwitten niet!

• Energie: • 1 gram eiwit => 17 Kj, 4,1 kcal (1)• 1 gram koolhydraat => 17 Kj, 4,1 kcal (1)• 1 gram vet => 38 Kj, 9,3 kcal (2)

3


Energie nodig voor• chemische arbeid (omzetting stoffen in het lichaam)

• mechanische arbeid (werk of sporten)

• actief transport, nieren en darmen (peristaltiek)

• elektrische arbeid (hart en spieren)

• handhaving lichaamstemperatuur (restproduct verbranding oftewel stofwisseling)

• aërobe = afbraak met zuurstof (O2)• anaërobe = afbraak zonder zuurstof (O2)


Verbranding

• H2O + CO2 geeft H+ + HCO3-

dus verzuring, dus toename H+, dus lagere pH, richting acidose

KoolhydratenVettenEiwitten

VolledigOnvolledigOnvolledig

CO2

CO2

Ureum


Energie• Voor celfuncties, kerndeling, celdeling,

opname en afgifte van stoffen.• Brandstoffen die de cel nodig heeft zijn

koolhydraten.• Om energie te krijgen is zuurstof nodig,

energie die vrijkomt wordt uitgedrukt in joule, vroeger cal.

• Dagelijkse dosis afhankelijk van activiteit– 7500 tot 12.500 Kj– alleen voor basaalmetabolisme 7000 Kj

4


Vitaminen• Zijn gecompliceerde organische

verbindingen die in betrekkelijk kleine hoeveelheden onmisbaar zijn. Het lichaam ze niet maken.

• Aminen zijn aminozuren vitamine zijn dus vitale aminozuren en dat klopt niet helemaal want het zijn niet allemaal aminen

• Vitaminen spelen een essentiële rol in de enzymsystemen van het lichaam


Vitaminen

• Vitaminen spelen een essentiële rol in de enzymsystemen van het lichaam

• Voor de voedingsmiddelen waar de vitaminen in voorkomen, LG tabel 7.3, blz. 148


Enzym definitie• Enzymen zijn splitsing of

ontledingsstoffen, bevorderd scheikundige processen in het menselijk lichaam, zonder zelf te veranderen

• Enzymen zijn biochemische katalysatoren of biokatalysatoren

• Versnellen of bevorderen lichaamsprocessen zonder zelf verbruikt te worden

5


Enzymen• Zijn steeds eiwitten, hebben meestal ook

een niet-eiwit gedeelte het coënzym kunnen alleen gezamenlijk werken

• De meeste vitamine zijn coënzymen (weinig)• Enzymen zijn specifiek, dus slechts 1

reactie • amylase => zetmeel (amylum)• saccharose => riet of bietsuiker• pepsine => eiwitsplitsing


Kenmerken enzym

• Temperatuur is zoals bij alle scheikundige reacties een belangrijke factor =>hoe hoger de temp hoe makkelijker de reactie

• Optimum temperatuur waarop de reactie het best verloopt voor menselijk lichaam 37°

• Ook afhankelijk van de zuurgraad (pH)


Substraat = een betere term voor voedingsstof van de celVoedingsstof = bestanddeel van onze voeding

Enzymreactie• Substraat (omzettingsstof) => samen met enzym

=> enzymsubstraatcomplex => substraat valt uiteen in stukken => enzym

6


Spijsverteringsstelsel• LG, figuur 2.2.7, blz. 152 bestaat uit:

– cavitas oris (mondholte)– os (mond) met lingua (tong) en speekselklieren– farynx (keelholte) met epiglottis (strotklepje)– oesophagus (slokdarm)– gaster (maag)– dunne en dikke darm– anus


Mond• Begin spijsverteringskanaal• Tanden en kiezen t.b.v. fijnmalen [kauwen]• Speekselklieren bevochtiging (1,5 l/d) en

begin ontleding door vermenging met speeksel= Amylase en breekt zetmeel af in suikers,reflectoir bepaald door b.v. ruiken of kauwen

• Tong zorgt voor verplaatsing en plaatsing voedsel


Speekselklieren

• LG, Figuur 2.2.15, blz. 158 en figuur 2.2.16, blz. 160

• glandula parotidea (oor-speekselklier)• glandula sublingualis (ondertong-speekselklier)• glandula submandibularis (onderkaak-

speekselklier

7


Slikken LG, fig. 7.7b, blz. 155

• Reflectoir wanneer voedsel of vocht achter in de mond komt gaat als volgt:– Eerst punt tong ↑ harde verhemelte – Rest tong waardoor voedsel ->– Weke verhemelte met huig ↑ neusholte dicht– Door beweging tong strottenklepje ↓ en -> dus

voorliggende luchtpijp dicht– Dan peristaltiek keelholte verder transport

Verslikken is te laat sluiten strottenklepje


Luchtweg kruising met voedselweg

A = bij inademen B = bij slikken C = bij verslikken1 = neusholte 2 = huig 3 = tong4 = strotklepje 5 = wervelkolom 6 = luchtpijp 7 = slokdarm 8 = voedselbrok 9 = voedsel in ‘verkeerde’ keelgat


Keelholte en slokdarm• farynx (keelholte) is holte/buis achter neus

en mondholte gaat over in slokdarm• nasofarynx (neus-keelholte) achter

neusholte tot einde huig• orofarynx (mond-keelholte) achter de

mondholte tot strotklepje • laryngofarynx (strottenhoofd-keelholte)

achter de opening naar het strottenhoofd• Slokdarm begint dus feitenlijk na luchtpijp

8


Farynx (keelholte)• Veel spieren i.v.m. peristaltiek, slikken,

spreken, zingen, blazen, enz.• slijmvlies uit meerlagig plaveiselepitheel en

zeer veel slijmkliertjes, beschermende slijmlaag

• tonsillen of amandelen zijn gelegen zowel in gehemeltebogen als in de tong (tongtonsil) alsook neusamandel (farynxtonsil) =lymfatische weefsel t.b.v. afweer


Oesophagus (slokdarm)• 25-30 cm lange gespierde buis.• Verbind keelholte met de maag• ligt achter luchtpijp en voor wervelkolom• passeert diafragma (middenrif)• mondt 3 cm onder diafragma in de maag uit• 4 vernauwingen, net achter strottenhoofd,

kruising aorta, kruising hoofdbronchus, en passeren diafragma


Functies oesophagusPeristaltiek = voortbewegen voedsel naar maagwand bestaat uit: (nr, zie tekening volgende dia)

– slijmvlies (tunica mucosa) sterk geplooid (1,2)– bindweefsel (tela submucosa) bloedvaten en zenuwen (3,4)– twee spierlagen kring en lengte (tunica muscularis) (5,6)– laag bindweefsel (adventitia) verbinding met omliggende

weefsels

• Deels beïnvloedbaar bovenste deel willekeurig• Anti-peristaltiek is braken, mede door krachtige

samentrekking middenrif

9


Opbouw en peristaltiek

Les 6 Spijsvertering en enzymen - · PDF file• Metabolisme = anabolisme + katabolisme...

Documents

Transcript of Les 6 Spijsvertering en enzymen - · PDF file• Metabolisme = anabolisme + katabolisme...