Leraar Nederlands voor anderstaligen (NT2)
9
Post HBO-opleiding Leraar Nederlands voor anderstaligen (NT2) in het primair onderwijs Studiegids 2016 - 2017
Transcript of Leraar Nederlands voor anderstaligen (NT2)
Post HBO-opleiding Leraar Nederlands voor anderstaligen (NT2) in het primair onderwijs
Studiegids 2016 - 2017
HCO
Bezoekadres: Zandvoortselaan 146, Den Haag
Postadres: Postbus 53509, 2505 AM Den Haag
T: 070 448 28 28
I: www.hco.nl
Stenden Professionals
Bezoekadres: Rengerslaan 8, 8917 DD Leeuwarden
Postadres: Postbus 1298, 8900 CG Leeuwarden
T: 058 244 11 44
I: www.stendenprofessionals.com
ECNO
Bezoekadres: Zernikepark 10, 9747 AN Groningen
Postadres: Postbus 804 9700 AV Groningen
T: 058 251 2900
I: www.ecno.nl
Samenstelling en tekst: HCO
Vormgeving: www.incsite.nl
Fotografie: Henriëtte Guest, Wouter Mahu, Istockphoto
Inhoud
Voorwoord
1 De Opleiding Leraar Nederlands aan anderstalige leerlingen (NT2)
1.1 Inleiding
1.2 Een duale opleiding
1.3 Voor wie is de opleiding bedoeld?
2 Het studieprogramma
2.1 Eindtermen
2.2 Opbouw van de studie en studielast
2.3 De praktijkopdrachten
2.4 Inhoudelijke opzet van de opleiding
2.5 Beoordeling
2.6 Certificaat
2.7 Opleidingskosten/Boekenlijst
2.8 Tijd en plaats
3 Contactpersonen
3
*) Op pagina 15 staat de vertaling van deze tekst.
>>
Voorwoord
Deze studiegids bevat informatie over de Post HBO-opleiding Leraar
Nederlands aan anderstalige leerlingen Nederlands als tweede Taal
(NT2) voor het primair onderwijs en is bestemd voor de deelnemers
aan de opleiding.
U vindt in deze studiegids algemene informatie over de organisatie van
de opleiding, de opbouw van het studieprogramma, de verschillende
studieonderdelen en de studiebegeleiding.
De Post HBO-opleiding NT2 voor het primair onderwijs is gevalideerd
door het Lerarenregister.
Bij het vaststellen van de uitvoeringslocaties wordt rekening gehouden
met de woon- en werkplaats van de deelnemers.
De opleiding in Noord-Nederland wordt georganiseerd door
Stenden Professionals en NHL | ECNO.
De opleiding is aangemeld bij de Stichting Post HBO om opgenomen te
worden in het register van het Postinitieel Stelsel Primair Onderwijs.
Mocht u na bestudering van de studiegids nog vragen hebben, aarzel
dan niet om voor nadere informatie contact op te nemen met de
coördinator.
De samenstellers van deze gids wensen u een heel plezierige en vooral
ook nuttige studietijd toe.
Den Haag, 2016
Namens Stenden Professionals, mevrouw A. Verhoef, directeur
Namens NHL | ECNO, dhr. A. van der Weide, directeur a/i
Namens de stichting HCO, mevrouw J. Jurna, directeur
En namens de landelijke coördinator van de opleiding,
mevrouw J. Coenen.
1 De Opleiding Leraar Nederlands aan anderstalige leerlingen (NT2)
1.1 Inleiding
Доброе утро, дама/господин LEZER
Вы видите, как зто-неприятно, когда вы (часть) текста не понимаете.Эта –повседевная практика много учеников нидерландских школ,Именно у тех, у которых по –голландский – второй язык.*
Kunt u bovenstaande tekst lezen? Hoogstwaarschijnlijk
alleen één woord…
Nu ervaart u iets dat veel anderstalige kinderen in min of meer
dezelfde mate ervaren als ze op de basisschool komen en het
Nederlands niet of nauwelijks machtig zijn.
Vanzelfsprekend geldt dit voor kinderen die net in Nederland
arriveren (zogenoemde neveninstromers): vluchtelingen of
kinderen van migranten uit de EU. Maar het geldt ook voor
anderstalige kinderen die hier geboren zijn, vaak afkomstig uit wat
men vroeger gastarbeidersgezinnen noemde (onderinstromers).
Veelal verwacht men dat deze kinderen wel Nederlands zullen
spreken als ze in groep een komen, net zo als Nederlandstalige
kinderen.
Maar deze verwachting komt niet uit, omdat men vergeet dat de
factoren ‘veelvuldig contact met Nederlanders’ en ‘gevarieerd contact
met Nederlanders’ voorwaarden zijn voor het verwerven van het
Nederlands. Hieraan wordt niet voldaan als de voertaal in het gezin
een ander is dan het Nederlands. Dit feit maakt dat veel mensen
vinden dat buitenlanders maar Nederlands moeten spreken tegen
hun kinderen en dat ze dan automatisch wel Nederlands leren.
Maar ook dit is een misvatting: je leert van gevarieerd en goed
taalaanbod. Hoor je alleen ‘krom’ Nederlands of een elementair
Nederlands, dan helpt je dat niet veel verder. Concluderend: voor
veel anderstalige kinderen kan de eerste dag op school het eerste
langdurige Nederlandstalige contact zijn.
Kijken we naar de basisschool zelf dan neemt het vak taal een groot
deel van het leerrooster in beslag. Om deel te nemen aan deze lessen
moeten de anderstalige kinderen eigenlijk al Nederlands beheersen,
willen zij optimaal kunnen profiteren van de lessen op school en zich
zo verder kunnen ontwikkelen. Alleen krijgen deze kinderen geen
specifieke Nederlandse lessen. Geen wonder dat de meeste anders-
talige kinderen, zeker in de grote steden, voornamelijk naar
de lagere vormen van het voortgezet onderwijs uitstromen. De
huidige generatie anderstalige leerlingen heeft namelijk, anders dan
aanvankelijk gedacht werd, de Nederlandse taalachterstand (en
daarmee de onderwijsachterstand) nog steeds niet ingehaald.
Dit blijkt ook uit een rapport van de inspectie, De staat van het
Nederlands onderwijs (2006).
Klaarblijkelijk realiseert een schoolteam van een gemiddelde
> >
4 5
1.2 Een duale opleidingHet uitgangspunt van deze Post HBO-opleiding is duaal van
karakter: werken en leren tegelijkertijd. De opleiding heeft de
volgende kenmerken:
• De deelnemers zijn in het bezit van een onderwijsbevoegdheid.
• De deelnemers zijn werkzaam als leraar binnen een onderwijs-
instelling. Voor deelnemers die niet beschikken over een
arbeidsovereenkomst, bestaat de mogelijkheid om via een
stagecontract de praktijkcomponent van de opleiding in te vullen.
• De opleiding bestaat uit twee componenten: centraal staat de
praktijkcomponent en de theoriecomponent is ondersteunend.
• De beoordeling van de cursist wordt mede gebaseerd op de
oordelen van de begeleidende docent over de uitvoering van de
praktijkopdrachten.
De volgende argumenten hebben geleid tot de keuze voor
een duale opleiding:
• Ervaring en onderzoek leren dat traditionelere vormen van
nascholing (waar de theoretische component centraal staat en
praktijkervaring in het optimale geval in het kader van een
beperkte stage wordt opgedaan) doorgaans redelijk goed geëva-
lueerd worden door cursisten, maar weinig ‘beklijven’. De afstand
tussen theorie en praktijk blijft doorgaans zo groot dat toepassing
van de opgedane kennis in de praktijk veel te wensen overlaat.
• In Nederland bestaat veel belangstelling voor duale opleidingen.
Indertijd pleitte de Commissie-Rauwenhoff voor het versterken en/
of uitbreiden van dergelijke opleidingen; inmiddels hebben ook
de Commissie-Van Es en de minister zich ontwikkeld tot warme
pleitbezorgers voor ‘leren en werken tegelijkertijd’. De opzet van de
Post HBO-opleiding leraar NT2 sluit aan bij de aanbevelingen van
de Commissie-Van Es en ideeën van de Minister omtrent de opzet
van de lerarenopleidingen eerste fase en het
lio-experiment (‘leraar-in-opleiding’).
De informatie in deze studiegids gaat alleen over de Post HBO-
opleiding leerkrachten Nederlands aan anderstalige leerlingen
(Nederlands als tweede taal) voor het primair onderwijs.
1.3 Voor wie is de opleiding bedoeld?
De Post HBO-opleiding leraar NT2 is bestemd voor leerkrachten met
een Pabo-diploma:
• en een vaste aanstelling van minimaal tien lesuren per week;
• of met een tijdelijke aanstelling van minimaal tien lesuren
per week;
• of zonder aanstelling, maar met een uitgebreide stageplaats bij
een instelling voor het primair onderwijs, gedurende het hele
cursusjaar.
De leerkrachten zijn werkzaam bij een instelling voor het primair
onderwijs. Dit kan een basisschool zijn, maar ook een opvang-
centrum voor neveninstromers. In deze instelling geven zij
specifieke NT2-lessen aan anderstalige (allochtone) leerlingen,
en/of lessen aan meertalige groepen.
6 7
basisschool niet wat de aanwezigheid van anderstalige leerlingen
betekent voor de school, voor de schoolorganisatie en klassen-
organisatie, en voor de inhoud van het onderwijs. Zo zijn er geen
of onvoldoende middelen op school en ontbreekt het leerkrachten
aan voldoende achtergrondkennis en vaardigheden om het
onderwijs aan deze leerlingen vorm te geven.
Dé manier om aan de behoeftes van anderstalige leerlingen
tegemoet te komen is dat er in elk schoolteam minimaal twee
leerkrachten zijn die een Post HBO-opleiding Leraar Nederlands als
tweede taal hebben gevolgd. Als dan ook het schoolteam enigszins
is toegerust voor het onderwijs aan deze kinderen, pas dan zullen
de krantenkoppen als ‘Twee jaar achterstand allochtone kinderen’
verdwijnen.
2 Het studieprogramma
2.1 Eindtermen
De eindtermen zijn gebaseerd op de beschrijvingen van de
activiteiten van NT2-leraren primair onderwijs, in het rapport van
Anne Kerkhof en Sjaak Kroon Beroeps- en opleidingsprofiel
leraar NT2.
Macro-niveau
1 De cursist is in staat de verschillende modellen voor de opvang
en het onderwijs in het Nederlands van anderstalige leerlingen
in het primair onderwijs te implementeren, en kan daarbij - op
basis van globale kennis van de financieringsgrondslagen voor
dit onderwijs - de mogelijkheden in een specifieke schoolsituatie
verkennen.
2 De cursist kan de onderscheiden taal- en taalvaardigheids-
aspecten in relatie tot het tweedetaalverwervingsproces van
kinderen en hun moedertaalontwikkeling analyseren in het taal-
gebruik van kinderen.
3 De cursist is in staat verschillende zienswijzen omtrent de wijze
waarop de taal(vaardigheids)ontwikkeling moet worden
gestimuleerd, te analyseren in NT2-materialen, en in de vorm-
geving van NT2-onderwijs.
Meso-niveau
organisatie
4 De cursist kan relevante gegevens over de beginsituatie van de
leerlingen verzamelen, wat betreft onderwijservaring, taalvaar-
digheidsniveau in het Nederlands en achtergrondkenmerken.
5 De cursist is in staat om groepsindelingen te maken, rekening
houdend met de relevante intakegegevens en de organisatorische
randvoorwaarden van het gekozen opvangmodel.
6 De cursist is in staat om in samenwerking met de interne
begeleider van een leerlingvolgsysteem gebruik te maken met
het oog op het systematisch volgen van de voortgang van de leer-
lingen in de verschillende leeftijds- en niveaugroepen.
7 De cursist is in staat om problemen te signaleren bij de kinderen,
zowel wat betreft de taalontwikkeling als op sociaal-emotioneel
gebied.
8 De cursist kan ten behoeve van de doorstroming van de leerlingen
naar het reguliere basisonderwijs (bij neveninstromers) of naar het
vervolgonderwijs in samenwerking met de interne begeleider een
rapport opstellen met de relevante gegevens ten aanzien van
individuele leerlingen, en met adviezen wat betreft het onderwijs
in het Nederlands gedurende het verdere onderwijstraject van de
betreffende leerlingen.
curriculum-ontwikkeling
9 De cursist is in staat doelstellingen te beoordelen en eventueel te
formuleren wat betreft het NT2-onderwijs, voor het complete
curriculum, en voor de verschillende fasen in dat onderwijs,
verbijzonderd naar taalvaardigheidsniveau en leeftijdsniveau van
de kinderen. Deze doelstellingen hebben zowel betrekking op de
communicatieve basisvaardigheden als op de schoolse taal-
vaardigheden (in termen van luisteren, spreken, (voorbereidend)
lezen en schrijven).
10 De cursist is in staat om bij de formulering van de doelstellingen
gebruik te maken van analytische gegevens die betrekking
hebben op taalvaardigheidsaspecten in onderwijsactiviteiten
en leermiddelen uit het reguliere basisonderwijs.
11 De cursist is in staat om op basis van de geselecteerde doel-
stellingen voor het NT2-onderwijs en de kennis van het NT2-
ontwikkelingsproces, de leerstof te selecteren voor een bepaalde
leeftijds- en/of niveaugroep, en schematisch te ordenen in de
vorm van een leerlijn.
12 De cursist kan op basis van vastgestelde problemen met betrekking
tot een bepaalde leerling, een individueel leertraject ontwikkelen.
13 De cursist kent de verschillende criteria voor de selectie van leer-
middelen, en weet hiervan gebruik te maken bij de beoordeling
en keuze uit de beschikbare leermiddelen voor de realisatie van
de doelen voor een bepaalde leeftijds- en/of niveaugroep in een
bepaalde fase.
14 De cursist is in staat leerstofafhankelijke en -onafhankelijke
evaluatiemethoden (toetsen en observatie-instrumenten) te
beoordelen, en zo nodig, te ontwikkelen. De cursist is daarbij in
staat, de adequate (waar mogelijk gestandaardiseerde) toetsen en
observatie-instrumenten te selecteren, in te zetten en te inter-
preteren, om de behaalde doelen die (een deel van) het
curriculum betreffen, te evalueren, en/of om het taalvaardig-
heidsniveau van individuele leerlingen te bepalen.
16 De cursist is in staat om op basis van toets- en evaluatie-
uitkomsten aanpassingen in de ontwikkelde leerlijn aan te bren-
gen voor een bepaalde niveaugroep en/of een bepaalde leerling,
en weet in dat verband differentiatiemogelijkheden te creëren.
Micro-niveau
16 De cursist is in staat om op basis van de inschatting van de
beginsituatie van een groep kinderen, en in relatie tot de doel-
stellingen op het niveau van het curriculum, en van de onderwijs
fase van de betreffende groep, doelstellingen te formuleren voor
een bepaalde les.
17 De cursist is in staat om ten behoeve van de realisatie van de
lesdoelstellingen, adequate leer- en/of lesstof te selecteren, en
te ordenen in een lesopzet. Daarbij kan de cursist zowel een
inhoudelijke als een organisatorische differentiatie aanbrengen,
met het oog op de heterogeniteit van de groep.
>
8
9
18 De cursist kan onderwijsleersituaties creëren waarin de leer-
lingen zich geborgen weten en ‘fouten’ in hun taalproductie
durven te maken, en bovendien gestimuleerd worden om ook
buiten de context van het (NT2-)onderwijs hun taalvaardigheid in
het Nederlands uit te breiden.
19 De cursist kan voor de overdracht van de leer- en/of lesstof
zodanige werk- en groeperingsvormen kiezen, dat er sprake
is van een rijk en gevarieerd taalaanbod, en dat de taalvaar-
digheidsontwikkeling van de kinderen in het Nederlands wordt
gestimuleerd. De cursist is daarbij in staat om werkvormen te kiezen
die zowel van visuele, auditieve als van kinesthetische kanalen
gebruik maken.
20 De cursist is in staat om zodanige leerkrachtstrategieën in te zetten
dat de taalvaardigheidsontwikkeling in het Nederlands van de
leerlingen wordt gestimuleerd. De cursist weet daarbij een
intensieve interactie met de kinderen en tussen de kinderen
onderling te bevorderen.
21 De cursist is in staat om een evaluatie te realiseren op het
niveau van een afzonderlijke les, en daarbij ook de reflectieve
vaardigheden van de kinderen te stimuleren.
2.2 Opbouw van de studie en studielast
De opleiding duurt een jaar (veertig weken) en wordt in deeltijd
gegeven. De opleiding heeft een studiebelasting van 220 uur en
bestaat uit een praktijkcomponent en een theoriecomponent.
De cursist is gedurende de opleiding daarnaast minimaal tien uur per
week werkzaam als leerkracht Nederlands als Tweede Taal of geeft
minimaal tien uur per week les aan een meertalige groep, in totaal
400 uur eigen lespraktijk.
Bijeenkomsten 63 uur
Lezen / verwerking theorie 90 uur
Opdrachten 67 uur
Totaal 220 uur
De totale studiebelasting (exclusief eigen praktijk) is dus 220 uur.
Uitgaande van veertig lesweken betekent dit, naast de eigen
lespraktijk, een studielast van gemiddeld 5,5 uur per week.
2.3 De praktijkopdrachten
De lespraktijk van de cursist neemt in de opleiding een centrale
plaats in. Deze lespraktijk komt aan de orde in de praktijkopdrachten
en lessonstudy. Aan 10 van de 19 bijeenkomsten is een praktijkopdracht
gekoppeld. Deze staan in de cursistenmap beschreven. Een begelei-
dend docent beoordeelt en becommentarieert de opdrachten.
Tijdens de bijeenkomsten lessonstudy bereiden de cursisten in
groepjes twee lessen voor. Deze proberen ze uit in de praktijk. Tijdens
de volgende bijeenkomst lessonstudy evalueert en verbetert het
groepje de les. Een docent beoordeelt en becommentarieert de
uiteindelijke lesbeschrijving en reflectie van de cursist.
Op deze wijze verbindt u uw eigen praktijk met de in de theorie-
bijeenkomsten opgedane kennis.
2.4 Inhoudelijke opzet van de opleiding
De opleiding bestaat uit twintig bijeenkomsten van elk drie uur,
verdeeld over een jaar. De voorbereiding (leesopdrachten,
praktijkopdrachten etc.) op deze bijeenkomsten zal gemiddeld vier
tot vijf uur per bijeenkomst vergen. De globale doelstelling van iedere
bijeenkomst is het overdragen van basiskennis, basisvaardigheden
en basishoudingen die elke NT2-leraar in het primair onderwijs
nodig heeft.
In de cursusmap staan de doelstellingen, de leerdoelen, de
lesinhouden, de literatuurverwijzingen, de studielast en de
praktijkopdrachten van elk inhoudelijk onderwerp beschreven.
De cursusmap vormt samen met de readers en de aan te schaffen
literatuur de basis voor de bijeenkomsten. De cursusmap en de
readers worden aan het begin van de cursus uitgereikt.
Docenten van Stenden Professionals en NHL | ECNO verzorgen
de colleges.
Volgorde van bijeenkomsten:
Introductiebijeenkomst
1 Taal, taalvaardigheid en NT2-didactiek
2 Eerste- en tweedetaalverwerving
en taalonderwijs
3 Organisatie
4 Taalaanbod en interactie
5 Coöperatieve leerstrategieën
6 Fonologie
7/8 Woordenschat
9 Morfologie
10 Zinsbouw
11 Pragmatiek
12 Luisteren en spreken
13 Leren in een tweede taal: Groep 1 t/m 3
14 Leren in een tweede taal: Groep 4 t/m 8
15 Lezen en schrijven
16 Modellen en methodieken
17 Diagnostiek en toetsing
18 Spontane taalanalyse
19 NT2 en het ideale curriculum
20 Lessonstudy
10
11
Facultatief
• Beek, W. van en M. Verhallen
Taal: een zaak van alle vakken.
Bussum, Coutinho, 2012. ISBN 90 4690 332X
• Coenen J, en M. Nout
Woorden in prenten. Prentenboeken en
het NT2-onderwijs. Deel 1 en 2.
Vlissingen/Den Haag, Bazalt/HCO. ISBN 978 94 6118 119 0,
ISBN 94 6118 1191
In veel opdrachten wordt verwezen naar Van horen en zeggen,
een methode Nederlands voor anderstalige leerlingen in het
basisonderwijs. Over een exemplaar van deze methode dient u te
kunnen beschikken. Voor eventuele aanschaf kunt u zich in
verbinding stellen met de coördinator.
De aan te schaffen boeken zijn niet bij het cursusbedrag inbegrepen.
2.8 Tijd en plaats
In het studiejaar 2016-2017 is de opleiding te volgen in Groningen,
Leeuwarden en Assen bij Stenden Professionals en NHL | ECNO.
De bijeenkomsten studiejaar 2016/2017 vinden plaats op
woensdagmiddag van 14.00-17.00 uur.
Bij meer dan twaalf deelnemers kan de opleiding ook gegeven
worden op een locatie naar keuze.
Stenden Professionals
Bezoekadres: Rengerslaan 8, 8917 DD Leeuwarden
Postadres: Postbus 1298, 8900 CG Leeuwarden
T: 058 244 11 44
I: www.stendenprofessionals.com
2.5 Beoordeling
De examencommissie beoordeelt de leerresultaten van de cursisten.
De examencommissie bestaat uit de coördinator nascholing van het
opleidingsinstituut, de coördinator van deze opleiding en de
begeleidende docenten.
De beoordeling wordt gebaseerd op:
• het advies van de begeleidend docenten over de uitvoering van
de praktijkopdrachten, waaruit moet blijken dat de cursist de
aangeboden informatie, ook die uit de theoriecomponent,
heeft verwerkt;
• een lessenmap met uitgevoerde lessen;
• tachtig procent aanwezigheid bij de bijeenkomsten.
2.6 Certificaat
Met het succesvol afronden van de Post HBO-opleiding Leraar
Nederlands aan anderstalige leerlingen (NT2) verwerven de cursisten
een certificaat, waarmee zij kunnen aantonen bekwaam te zijn in het
onderwijzen van Nederlands als Tweede Taal aan anderstalige
leerlingen in het primair onderwijs. Het certificaat wordt uitgereikt
aan het eind van de opleiding.
2.7 Opleidingskosten/Boekenlijst
De kosten voor de opleiding exclusief boeken zijn € 2.995,00.
De volgende boeken dienen voor aanvang van de opleiding
aangeschaft te worden:
• Appel, R. en A. Vermeer
Tweedetaalverwerving en tweedetaalonderwijs.
Bussum, Coutinho, 1994. ISBN 90 6283 9525
• Coenen, J. en M. Heijdenrijk
Zien is snappen.
Vlissingen/Den Haag, Bazalt/HCO. ISBN 978 94 6118 012 4,
ISBN 94 6118 0128
• Coenen, J. en M. Nout
Prentenboeken en het NT2-onderwijs.
Studentenhandleiding (€ 7,00), Materialen Anderstaligen
Pabo’s, 2011. (Te bestellen bij [email protected])
• Kuiken, F. en A. Vermeer (red.)
Nederlands als tweede taal in het basisonderwijs.
Amsterdam, Thieme/Meulenhoff, 2014. ISBN 90 0695 523X
• Nulft, D. van der en M. Verhallen
Met woorden in de weer.
Bussum, Coutinho, 2009. ISBN 90 46901 572
• Verhallen, M. en S. Verhallen (alleen nog tweedehands verkrijgbaar)
Woorden leren, woorden onderwijzen.
Hoevelaken, CPS, 1994. ISBN 90 6508 271 9
12
13
3 Contactpersonen
Contactpersoon Stenden Professionals
Dhr. Erik op den Kelder
T: 058 244 15 50 of 06 153 196 36
Erik op den Kelder (secretariaat) regelt de inschrijvingen
en financiën. U kunt ook met alle praktische vragen
over de opleiding bij hem terecht.
Landelijk coördinator van de opleiding
Mw. Désirée Herber (HCO)
T: 070 448 29 09
Zie ook www.hco.nl voor nieuwsberichten en meer informatie over
de Post HBO-opleiding Leraar Nederlands voor anderstaligen (NT2) in
het primair onderwijs.
>
14
* (vertaling) Geachte mevrouw, heer lezer. U ziet hoe vervelend het
is als u (een deel van) een tekst niet begrijpt. Het is de dagelijkse
praktijk van leerlingen die het Nederlands als tweede taal hebben.
Post-HBO opleiding Leraar Nederlands voor anderstaligen (NT2)
HCO
Bezoekadres: Zandvoortselaan 146, Den Haag
Postadres: Postbus 53509, 2505 AM Den Haag
T: 070 448 28 28
I: www.hco.nl
