Problematiek van anderstaligen op de werkvloer: situatieschets

Danny De Baere Adviseur

AD Humanisering van de Arbeid danny.debaere@werk.belgie.be

1. Inleiding • Feiten

• Mondialisering en globalisering • Grenzen en afstanden vervagen • Vrij verkeer (in Europa) van burgers en werknemers (oa VWEU art.

45, RL 2004/38/EG, COM(2010)373) • Respect ieders taal (talen Unie) en cultuur (multiculturaliteit en

diversiteitsplannen) • hoe COMMUNICEREN met als doel elkaar te ‘begrijpen’

• Oplossingen voor? • Dagelijks leven • Werkvloer

• Gaan soms ook hand in hand met precairiteit, sociale fraude, illegaliteit, 3D, …

2. Kwantificaties? • Taalproblemen bij BRZO- en ARIEbedrijven: een onderschat geval, 2008,

Lindhout • http://www.evo.nl/site/bewustveilig-onderzoeken-

publicaties/$FILE/Proefschrift_Paul%20Lindhout_Taalproblemen_BRZO_ARIE_bedrijven.pdf

• Arbeidsongevallen: toch wel meer (zelfs rekening houdend met ‘dirty’, ‘dangerous’ en ‘degrading’) • Lopen buitenlanders in Nederland meer kans op een arbeidsongeval

• http://www.veiligheidskunde.nl/stream/congres2013s3o-diversiteit-en-veiligheid-lopen-buitenlanders-in-nederland-meer-kans-op-een-arbeidsongeval-door-peter-berkhout

• http://www.faofat.fgov.be/site_nl/stats_etudes/tableaux_stats/tableaux-2011/accidents-lieux-2011/theme3.html • Punten 3.4.1 nationaliteit

• Studies in USA: oa ‘Hispanics’, ‘Latinos’ • Horck 2006: cultural differences (website): scheepvaartsector

• Cfr. www.marlintest.co.uk (standard maritime test: Marlin-test)

3. Dit is niet nieuw: emigratie en immigratie • Naar België: Zowel in tijd, per sector of bepaalde gebieden in België

• Vb. hoppepluk Poperinge, textiel, …

• Vanuit België

4. Regelgeving • Algemene bepalingen:

• Taalgebruik in de onderneming: http://www.werk.belgie.be/detailA_Z.aspx?id=5528 • Werkgelegenheid buitenlandse: http://www.werk.belgie.be/defaultTab.aspx?id=5690 • Rechtspraak EHJ

• Welzijnswet • Geen expliete verwijzingen dat Nederlands/Frans/Duits • Art. 5 §1, j) welzijnswet: werknemers voorlichten • Art. 9, §2 welzijnswet (overeenkomst)

• Mogelijke bepalingen van x onderaannemers, tolken, contactpersoon die de taal spreekt

• Art. 1134 BW: overeenkomsten, strekken degenen die deze hebben aangegaan, tot wet

• Art. 13, lid 2, 7° KB 27.3.1998 beleid • „zich ervan vergewissen dat de werknemers de inlichtingen die zij gekregen hebben in

toepassing van de wetgeving inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk goed begrijpen en in de praktijk brengen.“

• Aanverwante regelgeving en softregelgeving • Vraag 3.7 VCA: Vindt communicatie over VGM-zaken plaats zonder

taalbelemmeringen • Examens oa beschikbaar in verschillende talen • http://www.vca-talen.nl/

• Koninklijk besluit van 7 september 2012 tot vaststelling van de taal op het etiket en op het veiligheidsinformatieblad van stoffen en mengsels, en tot aanwijzing van het Nationaal Centrum ter voorkoming en behandeling van intoxicaties als orgaan bedoeld in artikel 45 van Verordening (EG) nr. 1272/2008

5. Cursussen Nederlands • Overzicht: http://www.bestuurszaken.be/nederlands-leren-overzicht-van-de-

mogelijkheden • VDAB: Nederlands op de werkvloer:

• http://www.vdab.be/hraanbod/nederlands.shtml • http://www.vdab.be/werkinzicht/nederlands.shtml

• Huizen van de taal, NT2 • http://www.huisvanhetnederlands.be/

• http://www.huisnederlandsbrussel.be/dictionaries • (cfr. English for Speakers of Other Languages –ESOL)

• Andere (sectorfondsen, …) • http://www.klaretaalrendeert.be/ • http://www.patati.be/ • http://www.taalmix.be/ • http://www.cafecombinne.be/ • http://www.bru-taal.be/ • http://www.sln.be/WERKZOEKENDEN_NEMERS/WERKZOEKENDEN_NEMERS_tcov_update.html

(Taalcoach) • …..

6. Initiatieven, studiedagen, enz. • PCBA

• 28 oktober 2009: onthaal buitenlandse werknemers • http://www.beswic.be/vlaams-brabant/nl/teaser/onthaal-van-buitenlandse-werknemers

• 12 september 2012: werken niet-Belgische derden • http://www.prebes.be/sites/default/files/documenten_provincies/Antwerpen/versla

g_20120912.pdf • 9 oktober 2012 OV (vreemde talen bouwplaats en toepassing welzijn buitenlandse

werknemers) • http://www.prebes.be/provincie/oost-vlaanderen

• De multiculturele werkvloer: VUSA 27 mei 2010 • Toolboxen bij bedrijven in andere talen

• http://www.basf.be/ecp2/Security_belgium_nl/Veiligheidsintroductie (10 talen) • http://corporate.evonik.be/region/belgium/nl/company/belgium/Pages/Richtlijnen-voor-

aannemers.aspx (4talen)

• Sectoren • Chemie: zie reeds vb. bedrijven • Bouw

• VCA • Sommige technische dossiers

• Interim • www.p-i.be/nl/fiches/meertalige-woordenlijsten/ • (oa veiligheidssignalisatie, huishoudelijke hulp, vrachtwagenbestuurder/

transperanto, Pools) • Ziekenhuizen: Taaldrempels in hulpverlening:

www.bwr.be/upload/BWN_197_dossier.pdf • www.transperanto.org: voor transporteurs • ‘Beeldenboek’ dienstenchecquemedewerker (Gent 2011)

• http://www.gent.be/eCache/THE/4/159.bGlzdHZpZXc9cGVyc2JlcmljaHRlbl9hcmNoaWVmJnJlYz0xODAwMDMmeWVhcj0yMDEyJm1vbnRoPTk.html

• Andere sectoren?

• Uitleg regelgeving • J. Patrzalek: grensoverschrijdende tewerkstelling

• http://www.prevent.be/kennisbank/grensoverschrijdende-tewerkstelling-veiligheidsvoorschriften-contractueel-vastleggen

• Toepassing welzijnsregelgeving buitenlandse arbeidskrachten (NAVB 123) • http://navb.constructiv.be/nl/Welzijnsinfo/Publicaties/Zoeken/Detail.aspx?name=

Toepassing-van-de-welzijnsreglementering-op-buitenlandse-arbeidskrachten&id={E37A9D60-3DCB-4AD8-A73D-ABF657BACE74}&page=

• http://www.posting-workers.eu/Content/Default.asp? (=overzicht toepassing detachering in bouw)

• Aanverwante zaken ( o.a. arbeidsmigratie, illegaliteit) • http://www.acv-online.be/Actualiteit/Nieuws/Detail/Arbeidsmigratie_uit_Oost_Europa.asp • www.oracasite.be • www.newintown.be • www.diversiteit.be diverse jaarverslagen rond illegaliteit en tewerkstelling

• Geletterdheid • Tewerkstelling van buitenlandse arbeidskrachten in de bouwsector, J. Buelens

http://www.progresslaw.net/?pg=19&id=299

7. Uit de buurlanden • Zie reeds Lindhout • Studiedagen

• 17 januari 2013 (Nederlandse hygiënisten): Is taal een gevaar geworden? • http://www.arbeidshygiene.nl/contactgroepen/gezondheid-en-chemie/cgc-2013/

• Congres veiligheidskunde 20-21 maart 2013: sessie 3 • http://www.veiligheidskunde.nl/congres2013-sessie3 (o.a Starren)

• http://www.bvnt2.org/news/91/183/Studiemiddag_Investeer_in_arbeidsmigranten_12_april_2013

• Best practices arbeidsveiligheid buitenlandse werknemers • www.regioplan.nl/publicaties/rapporten/best_practices_arbeidsveiligheid_buitenlandse

_werknemers • www.5xbeter.nl/site/catalog/files/65/5x%beter%20-

%20Aanpak%20Nieuwkomers.pdf • www.fnv.nl/site/media/pdf/95199/stappen-fnv-project-nederlands-op-werkvloer (=

http://www.safestart.be/en/teaser/Files/tips-communicatie-anderstaligen.pdf) • Beter Nederlands in de bouw: via scholingsfonds

• Communicatie overheid • http://www.arboportaal.nl/vragen/Wat-moeten-werkgever-en-werknemer-doen-als-

taalproblemen-een-veiligheidsrisico-vormen.html • www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/buitenlandse-werknemers

• Guldenmond: een exploratief onderzoek naar arbeidsmigranten en veiligheid in 3 Europese landen • http://www.arbeidshygiene.nl/~uploads/text/file/TtA%202012%203%20en%204%20full

%20paper%20guldenmund.pdf

• www.taalwerkt.nl/content/library/pdf/eindrapport.pdf (Werken met taal: bestrijding van laaggeletterdheid door sectoren en bedrijven)

• http://global-work-talk.eu • Diverse nieuwtjes

• http://www.nti.nl/test-jezelf/talentest-nederlands-voor-buitenlanders • http://www.itta.uva.nl/projecten/arbeidsmigranten-herhaalt-de-geschiedenis-zich-18 • http://www.taalvakwerk.nl/ • www.fnvbouw.net/leden/index.php/spijkerhard/more/spraakverwarring_in_bouwput

• Oplossingen voor sommige zaken • http://educatie.kennisnet.nl/lesmateriaal/lesmateriaal-nt12/ • http://www.triangel.be/bwb/beeldwoordenboek.htm (beeldwoordenboek)

• Andere landen en invalshoeken • www.undocumentedmigrants.eu • www.picum.org (Platform for international cooperation on undocumented migrants) • www.ikud-seminare.com • OHSA: literature study on migrant workers

• https://osha.europa.eu/en/publications/literature_reviews/migrant_workers • Diverse cultures at work: ensuring safety and health through leadership and

participation (2013) • https://osha.europa.eu/en/publications/reports/diverse-cultures-at-work-ensuring-

safety-and-health-through-leadership-and-participation • http://www.eurofound.europa.eu/ewco/studies/tn0701038s/tn0701038s.htm • http://www.hse.gov.uk/migrantworkers/index.htm (in verschillende talen) • http://www.worksafebc.com/default.asp (in 8 talen) • www.tuc.org.uk/migrantworkers • www.hazards.org/vulnerableworkers

8. Mogelijke oplossingen • criteria

• Duur verblijf: kort - lang • Doeleinden: Werk (geld verdienen) – privé • Cultuur • Achtergrond, opleiding, geletterdheid • Ingesteldheid, gedrevenheid, … • Zij die veel reizen: http://journals.worldnomads.com/language-guides/

• Strategische afweging: taal land of toch taal gebruiker • Bij “economische actor” nogal vlug taal gebruiker

• http://www.arboflexbranche.nl/nl/informatie-voor-uitzendbureaus/over-uitzendkrachten/veilig-werken/arbochecklists/ (in verschillende talen)

• www.toegangtothetspoor.nl (6 talen) • http://www.denoordoostpolder.nl/nieuws/43932/met-polen-communiceer-je-in-het-

pools/ • TD118 NAVB: ook in het Pools • 2008: visieverandering in UK:

• http://www.migrantworker.co.uk/news.asp (oa link naar http://www.hse.gov.uk/migrantworkers/video-migrant-workers.htm)

• Beïnvloedingsmacht voor ‘nieuwkomers’ met ambitie om langer te blijven via de ‘civiele samenleving’ • Via dagelijks leven • Via school met de kinderen

• www.turnhout.be/nl/908/content/701 (pictogrammen in communicatie met anderstaligen)

• http://www.deschoolbrug.be/files/Pictogrammenwoordenboekje_versie2011.pdf • www.sclera.be

• Via werk • Andere zaken

• Nederland: schoonmakers: via cao afspraken • http://www.fnvbondgenoten.nl/nieuws/nieuwsarchief/2013/juni/612374-

149_diplomas_nederlands_schoonmakers/ • http://www.fnvbondgenoten.nl/nieuws/perskamer/pers/persarchief/2012/december/557

739-opgeleid_door_de_vakbond_67_schoonmakers_krijgen_diploma_nederlandse_taal/

• http://www.ras.nl/opleidingen/traject-nederlandse-taal/

• Beelden, woorden, eenvoud, … • http://www.hse.gov.uk/involvement/englishlang.htm • betekenis:

• ‘rood’ – ‘groen’ in culturen • ‘ja’-antwoorden, knikken, …

• Synoniemen: steiger, stelling • NL en Vlaams verschillend: http://www.youtube.com/watch?v=7z8so8fV4Ao

http://www.hseni.gov.uk/resources.htm?srch_topic=4419

• Beeld en woord • Strips campagne lever veilig:

http://navb.constructiv.be/nl/Campagnes_en_acties/Lever_veilig/Campagne-aanpak/Communicatiemiddelen.aspx

• Lucky 13: voor 2 wielers: http://www.acem.eu/index.php/lucky-13/nederlands • Napofilms? • Cfr. Beelden “simpsons”, andere

• Verpakking: humor • http://www.youtube.com/watch?v=YWD3GqLOTgk (duid op noodzaak) • http://www.youtube.com/watch?v=H-oH-TELcLE • http://www.youtube.com/watch?v=guELpieYlFU

• Universele communicatie beelden • GHS-CLP pictogrammen gevaarlijke stoffen • Cfr. ISO7010 veiligheidssignalisatie

Contracteranto kan invulling geven, maar niets is heiligmakend!

http://www.preventionbtp.fr/Magazine/La-prevention-autrement/Prev-en-bulles

9. Actueel vanuit andere invalshoeken

10. Denk ook aan • Denk ook aan menswaardige omstandigheden: huisvestiging,

illegaliteit, NEN 4400, European Legal Labour Certificate, ….

• Overgangsmaatregelen arbeidscontracten: 1/1/2014 gedaan Bulgarije en Roemenië; overgang Kroatië

• Diverse regeringsmaatregelen rond zwartwerk, http://meereerlijkwerk.be = http://plusdemploisetdanslesregles.be/….

11. Conclusie Communicatie is niet eenvoudig Ook cultuur bepaalt manier van (veilig) handelen Ethische overwegingen Geen nieuw probleem maar door internationalisering meer aan oppervlakte