LEKKE LEZEN invoeren, uitvoeren en tips - 1 -

Versie: 22 feb 2010 Sipke Faber

Lekker lezen invoeren, uitvoeren en tips

Materialen Basispakket (niveau 2-9) Omkeerboeken Het basispakket bevat leesboeken van AVI 2/E3 t/m AVI 9/E6. Ieder niveau bestaat uit één om-keerboek, zodat het totaal aantal boeken beperkt blijft. Elk omkeerboek bestaat uit twee thema’s met afwisselend verhalende en informatieve teksten. Werkboeken Alle instructielessen worden gegeven vanuit het werkboek. In de werkboeken vindt u opdrachten zoals het lezen van wisselrijtjes, het onderstrepen van leesproblemen en aanvullen van woorden. Leeskaarten Voor de betere lezers beschikt u over leeskaarten met uitdagende opdrachten, van waaruit zij zelf-standig met de leesboeken aan de slag gaan. Er zijn ook opdrachten die de kinderen samen met een leesmaatje doen. Luister-CD’s De kinderen kunnen zelf naar de teksten uit hun omkeerboek luisteren. Voor hen is het leuk om mee te lezen met de luister-CD, terwijl de leer-kracht op dat moment aandacht aan een andere leesgroep kan geven. Antwoordenboeken Met de antwoordenboeken kunnen de kinderen desgewenst hun opdrachten zelf nakijken. Een pakket bevat 16 antwoordenboekjes; twee per AVI-niveau. Handleiding Bij het basispakket hoort een handleiding in de vorm van een Malmberg Leswijzer. Deze Leswij-zer bestaat uit twee mappen: AVI 2/E3 t/m 5/E4 en AVI 6/M5 t/m 9/E6. De handige Leswijzer be-

staat uit katernen, die elk horen bij een AVI-niveau. Daardoor is het makkelijk om een hand-zaam katern te gebruiken in plaats van telkens de complete map. Uitbreidingspakket (niveau 1-5) Het basispakket bevat voor veel kinderen vol-doende stof. Als u extra lees- en oefenstof op la-ge niveaus wilt hebben, dan kiest u daarnaast voor het uitbreidingspakket. Dit pakket bestaat uit leesboeken, werkboeken en leeskaarten, met alle bijbehorende materialen. Daarmee kunnen de kinderen in leesgroep 3 extra meters maken en kunnen zwakkere lezers langer doen over het-zelfde niveau. Met de materialen voor AVI 1/M3 kunnen zelfs kinderen die begin groep 4 nog geen AVI 1/M3 beheersen, geholpen worden. Bovenbouwpakket (niveau 6-10) Voor onderhoud en instructie in de bovenbouw is een speciaal pakket beschikbaar van AVI 6/M5 t/m AVI 10/M7. Daardoor werken de kinderen die nog instructie nodig hebben, met teksten op hun eigen belevingsniveau. De opdrachten bij de boe-ken bieden leuke uitdagingen voor kinderen die AVI al uit zijn. Het pakket bestaat uit leesboeken, werkboeken en leeskaarten, met alle bijbehoren-de materialen. Computerprogramma Het computerprogramma vervangt deels uw in-structie bij de basislessen die de kinderen uit leesgroep 2 zelfstandig doen. Het programma biedt een compleet digitaal lesboek en uitleg, en ook extra oefenstof voor alle leerlingen. U kunt op grond van de gemaakte oefeningen advies krijgen over het niveau dat de kinderen beheersen. Daarnaast kunnen de kinderen karaoke-achtige opdrachten maken. Terwijl de tekst wordt voorge-lezen, volgen zij deze op het scherm en lezen mee.

LL invoeren: een goede voorbereiding

http://www.malmberg.nl/bao/methodes/Methodes/Lekker_Lezen/index.aspx Haal van internet de Invoeringswijzer op (PDF-formaat, 32 blz.). Methodekennis De beste manier is rustig en nauwgezet de methodewijzer (MW) te bestuderen. Dit neemt onge-veer 2,5 u. in beslag. Smeer het eventueel uit over twee leessessies. De MW bevindt zich voor-aan in de handleidingen. Hoeveel LL-lessen per week? De MW stelt dat 3 lessen per week toereikend kunnen zijn. Dat houdt in: twee instructielessen voor leesgroep 1 en één instructieles voor leesgroep 2. Bij veel zwakke lezers of de wens om snellere vorderingen te maken beveelt LL aan om wekelijks vier LL-lessen in te roosteren. Alge-meen advies: rooster wekelijks vier LL-lessen in.

Werken met Lekker Lezen en TIPS - 2 -

Versie: 22 feb 2010 Sipke Faber

Materialen en coördinatie Er is een basispakket, een uitbreidingspakket en een bovenbouwpakket. Schaf (voorlopig) alleen het basispakket aan wanneer uw school gemiddeld of bovengemiddeld scoort. Zijn er relatief veel taalzwakke en/of leeszwakke leerlingen, werk dan ook met het bovenbouwpakket. Stel, vanwege de overzichtelijkheid, het uitbreidingspakket echter nog minstens een half jaar uit, tot het basis-pakket redelijk loopt. Benoem een leescoördinator die alles rond het voortgezet lezen regelt en vraagbaak is. (Let op: dat is bij voorkeur niet de IB, want zij heeft al ruim genoeg op haar bordje liggen).

Werken met Lekker lezen: tips en adviezen 1. Zorg ervoor dat je bij de start een heel goed beeld hebt van alle materialen en hoe je deze moet gebruiken. 2. Gewoon starten is het beste, nadat je jezelf goed hebt georiën-teerd. 3. Een les bijwonen bij een collega die al met Lekker Lezen werkt is heel verhelderend.

4. Houd als team in een ‘groeidocument’ nauwkeurig bij welke afspraken er zijn gemaakt. 5. Maak een organisatieplan waarbij leerlingen tussen klassen worden uitgewisseld. Maak voor

iedere groep een groepsplan waarin je links vermeld de dagen in de week (de Lekker Lezen lessen) en bovenaan de instructiemomenten en de materialen. Geef dan per dag (Lekker Le-zen les) aan wie met welke materialen werkt en wanneer je instructie geeft aan wie.

6. Trek aan het begin van het schooljaar, vooral in groep 4, voldoende tijd uit (een hele les) om

de leerlingen wegwijs te maken in de lessen en de materialen. Herhaal dat de 2e les. Gebruik ook de poster ‘Zo werken wij met Lekker Lezen’.

7. Trek voldoende tijd uit voor een volledige instructie en inoefening. Ga niet haasten omdat je

denkt dat je niet alles af krijgt. Er komt weer een volgende les!’

Voldoende lesmateriaal voorbereiden 8. Zorg voor voldoende leeskaarten. Zorg ervoor dat je weet hoe ze eruit zien en waar ze liggen. 9. Zorg voor voldoende vervangende bezigheden voor leerlingen die zelfstandig werken. Bijv.

Informatie Juniorboekjes en Mini-informatie met werkboekjes. Computerprogramma’s. Tutor of leesmaatje laten zijn. Zorg voor voldoende goede leesboekjes op ieder niveau.

10. Zorg voor voldoende voorraad werkschriftjes (kopieerbladen) met steeds een andere kleur

voor ieder niveau.

Klassenorganisatie 11. Maak na een kwartier een ronde door de klas, ook als je instructie moet geven. 12. Bespreek regelmatig met de leerlingen na hoe de Lekker Lezen les verliep. Konden ze goed

doorwerken? Werden ze afgeleid? Hebben ze alles af gekregen wat ze moesten doen? Von-den ze de tekst leuk om te lezen? Vonden ze opdrachten gemakkelijk, moeilijk, niet zo leuk, wel interessant? Wat vinden ze leuk aan Lekker Lezen? Wat niet zo leuk?

13. Geef de leerlingen feedback over de resultaten.

Werken met Lekker Lezen en TIPS - 3 -

Versie: 22 feb 2010 Sipke Faber

Instructiegroepen indelen 14. Meestal heeft een groepsleerkracht twee instructiegroepen, bij drie Lekker Lezen lessen in de week. Organisatorisch is dat haalbaar. Als er meer instruc-tiegroepen binnen één klas komen moet het organisatiemodel worden aange-past. Suggesties:

1) Werken met het computerprogramma Lekker Lezen voor de overigen Er moeten dan wel voldoende computers zijn. Of werken met andere opdrachten.

2) Werken met blokuren 3) AVI niveaus combineren (vanaf AVI 4 is dat verantwoord) 4) Een onderwijsassistent of een tutor inzetten. 5) Soms is het mogelijk om twee instructiegroepjes achter elkaar te plannen met tussendoor

een klassenrondje. De Lekker Lezen les zal dan iets langer duren (ca. 40-45’).

Bovenbouw 15. Lekker Lezen is bedoeld voor AVI 2 t/m 9. Vaak neemt het aantal Lekker Lezen leerlingen

vanaf groep 6 snel af. In groep 7 en 8 zitten meestal geen Lekker Lezen leerlingen meer. Wat te doen als er toch enkele zwakke lezers zijn? Suggestie: veel scholen vinden het organisato-risch lastig om àlle groepen 4-8 bij Lekker Lezen te betrekken. Spreek daarom af in welke groepen je Lekker Lezen aanbiedt (meestal groep 4-6 of 4-5). De zwakke lezers in de boven-bouw moeten dan instructie krijgen in de eigen klas. Dat kan met Lekker Lezen of met soort-gelijke oefenstof uit bijv. Zuid Vallei of Speciale Leesbegeleiding.

16. Groep 6. Soms zijn er nog wel enkele Lekker Lezen leerlingen in groep 6, terwijl de rest op

niveau 9 of hoger zit. Wees dan creatief met zelfstandig uitvoerbare opdrachten voor hen. Suggesties: voorlezen aan kleuters, Lekker Lezen hulpje zijn, tutor zijn e.d.

Woordenschat Woordenschatuitbreiding is cruciaal voor betere leesresultaten. Besteed er veel tijd aan. In Lek-ker Lezen worden veel moeilijke of vreemde woorden gebruikt. Sta stil bij hun betekenis: 17. Schenk tijdens de instructie ook tijd aan woordbetekenissen verkennen en verdiepen.

1. Kies woorden uit die je relevant vindt. 2. Geef een korte semantisering: uitleggen, voorbeeldzinnen geven. 3. Steek niet teveel tijd in woordenschat. Bespreek de moeilijke woorden klassikaal. Schrijf

ze op het bord. Herhaal en breidt de betekenissen en gebruikssituaties uit. Controleer.

Oefenstof voor de gemiddelde en goede lezers 18. Soms wordt bemerkt dat er onvoldoende Lekker Lezen oefenstof is voor de gemiddelde en

goede lezers. Zorg voor alternatieve opdrachten die zelfstandig gedaan kunnen worden. (Zie ook de tips hierover).

Aanpakgedrag leren toepassen 20. De kracht van Lekker Lezen is dat leerlingen een aanpakgedrag leren voor

lastige woorden, maar ook voor het omgaan met teksten. Wees je bewust van dat aanpakgedrag. Leer de kinderen om dat ook toe te passen bij vrij lezen, begrijpend lezen en zaakvakken. Doe het aanpakgedrag dat je graag wilt zien zelf voor d.m.v. voorlezen en daarbij hardop denken.

Instructiegroep 3, goede lezers en AVI 9 (M6) en 9+ (M6+) De leerlingen in groep 3 en degenen die LL uit zijn werken (grotendeels) zelfstandig. Voor de groepsleerkracht is het soms wat lastig om deze leerlingen taakgericht en gemotiveerd aan het werk te houden. Bespreek regelmatig met de leerlingen na hoe de Estafette les verliep. Konden ze goed doorwer-ken? Werden ze afgeleid? Hebben ze alles af gekregen wat ze moesten doen? Vonden ze de

Vrij lezen

Werken met Lekker Lezen en TIPS - 4 -

Versie: 22 feb 2010 Sipke Faber

tekst leuk om te lezen? Vonden ze opdrachten gemakkelijk, moeilijk, niet zo leuk, wel interes-sant? Wat vinden ze leuk aan Estafette? Wat niet zo leuk?

1. Goede terugblik op de vorige sessie. Wat hebben wij gedaan, hoe ging het? Hoe gaan wij dit

keer te werk? Pluspunten duidelijk benoemen, complimenten geven. 2. Introductie van de les: 1-5 minuten maximaal. Terugblik einde les: 1-5 minuten maximaal. 3. Raadsel of vraag verbinden aan hetgeen voorgelezen is! 4. Leesopdrachten geven op PC en internet. 5. Korte tekst laten uitzoeken om voor te lezen, vooraf vragen erover opstellen. 6. Informatieve boeken en allerlei andere teksten inzetten: vergroten van de

keus. 7. Boekverslag schrijven – tekenen – strip vorm – vertellen. Boekverslagje laten voorlezen. 8. Kinderen die willen, het boek laten presenteren (dat kan ook aan hun groepje zijn, hoeft niet

perse klassikaal). In plaats van presentatie kan het ook een tekening met uitleg zijn 9. Na afloop les op een eigen leerlijn (bijvoorbeeld in de klas of map) laten aangeven waar je

bent qua vooruitgang. Dit kunnen ze dan zelf - met jou als leerkracht - bijhouden en de groei zien.

10. Leerlingen op hetzelfde niveau in tweetallen laten werken en lezen in plaats van alleen. 11. Ze een korte evaluatie per les laten geven op een handig formulier. 12. Beloning ‘lees-smilies’ verdienen. 13. Uitdaging bieden: leuke, stimulerende bladen, oefeningen. Zorg voor veel afwisseling, keu-

zemogelijkheden geven. 14. Teamleiders aanstellen die om beurten de groep sturen en verslag uitbrengen.

15. Werk tonen (ophangen) Estafettemuur. 16. Eigen Estafetteplek geven (andere plek dan normaal). 17. Aan elkaar laten vertellen wat ze gedaan / geleerd hebben. 18. Terugblikken: elke dag (vier keer in de week) een vast groepje (roulerend) de afsluiting van

de les laten voorbereiden en presenteren. De les evalueren van hun zelf en eventueel ande-ren. Variatie: het gelezene naspelen.

19. Kinderen duidelijk maken dat ze ook zelf verantwoordelijk zijn om een AVI hoger te komen.

Extra suggesties voor goede lezers, instructiegroep 3

Werken met andere materialen 1. De map Speciale Leesbegeleiding van Luc Koning: hierin zijn voor AVI-niveau 3-9

woordrijen en teksten opgenomen. De kopieerbladen kunnen als volgt verwerkt worden:

Werken met Lekker Lezen en TIPS - 5 -

Versie: 22 feb 2010 Sipke Faber

De woorden: 1. Woorden lezen in 2-tal , om de beurt een rij 2. Woorden lezen met stopwatch 3. Lln. in de 5

de rij het 2

de woord laten zoeken en uitspreken

4. Woorden onderstrepen met bv. 3 lettergrepen 5. Lln. flitskaartjes laten maken (zie kopieerblad in de map), laten flitsen in 2-tallen. De tekst:

Gezamenlijk lezen

In 2-tal om de beurt een zin lezen

Zelfstandig lezen

Woorden laten onderstrepen die passen bij het voorbeeldwoord, evt. in 1 min, uitwisselen met buur

Leerlingen vragen laten bedenken bij de tekst

Leerlingen in 1 min. lidwoorden laten omcirkelen 2. Andere opdrachten bij vrij lezen

Maak een tekening passend bij het verhaal

Maak een quiz voor je klasgenoten, vergeet de antwoorden niet op te schrijven

Bedenk een nieuwe kaft voor het boek

Bedenk hoe het verhaal verder zou kunnen gaan. Schrijf het laatste hoofdstuk

Zoek op internet informatie over de schrijver

Vertel iets over de hoofdpersoon

Beantwoord de volgende vragen: wat staat er op de rug van het boek, wat is het ISBN nummer, uitgever, druk, aantal bladzijden, auteur, illustrator, leukste hoofdstuk, waarom gekozen voor dit boek, vertel kort het verhaal, waar speelt het verhaal zich af, wie is of zijn de hoofdpersonen, welk genre betreft het, enz.

Zoek op internet naar afbeeldingen die passen bij het verhaal, vertel erbij waarom.

Nog meer andere materialen 1. Informatieboeken en de bijhorende verwerkingsbladen 2. Doelezen: computerprogramma voor groep 4-5, uitgeverij Zwijsen Begrijpend lezen toepassen in levensechte situaties. Doelezen is een interactief computerpro-gramma dat leerlingen stimuleert hun begrijpend- leesvaardigheden toe te passen. Het is be-stemd voor leerlingen die al behoorlijk technisch kunnen lezen op woordniveau, maar die vaak nog niet goed begrijpen wat ze lezen, of er niet toe komen om in alledaagse situaties van hun leesvaardigheid gebruik te maken.

Doelezen begint telkens met een verhaal. Binnen dit verhaal maakt de leerling bepaalde keu-zes naar aanleiding van wat hij leest. Deze keuzes hebben gevolgen voor het verdere verloop van het verhaal. Als je bijvoorbeeld op het station niet zorgvuldig kijkt vanaf welk perron de trein vertrekt, zou je de trein wel eens kunnen missen; in Doelezen gebeurt dit dan ook! Deze levens-echtheid motiveert! 3. Speurneus: differentiatiemateriaal voor groep 4-5, voortgezet begrijpend lezen Speurneus is een flexibel pakket voor begrijpend lezen waarmee de leerlingen zelfstandig en ge-differentieerd werken. Het is bedoeld voor een brede groep: Speurneus neemt niet de jaargroep, maar het AVI-niveau als uitgangspunt. Daardoor kunnen zowel zwakke, gemiddelde als goede lezers Speurneus gebruiken.

Elke leeskaart is in viervoud in de doos opgenomen, zodat er vier leerlingen tegelijk met de-zelfde tekst kunnen werken. Bij elke set leeskaarten hoort een oefenboekje en een set antwoord-kaarten. Voor de leerkracht is er een beknopte toelichting.

De leerlingen kiezen een leeskaart op hun eigen niveau. Ze lezen de tekst op de kaart en aan de hand van het bijbehorende oefenboekje maken ze hier opdrachten bij. Met behulp van de antwoordkaarten kijken ze hun werk na. Dit alles geheel zelfstandig.