1

Leiderschap, besluitvorming en verandering

Leergang bestuurders woningcorporaties René Grotendorst en Jaap Boonstra – 10 september 2015

Opbouw

§  Revitaliseren en schoon schip maken +  Ervaringen van een bestuurder +  Handzame concepten: Zijnswaarde

§  Herstructureren en veranderen

+  Ervaringen van een bestuurder +  Handzame concepten: Onderstroom & Bovenstroom

§  Reorganiseren en kosten besparen

+  Ervaringen van een bestuurder +  Handzame concepten: Veranderstrategieën

§  Ontwikkelen en bouwen

2

Revitaliseren en schoon schip maken

Herstelplan

§  Extern forensisch onderzoek: +  Handelswijze bestuursvoorzitter +  Vastgoedtransacties +  Intern toezicht

§  Beëindiging dienstverband bestuursvoorzitter §  Nieuwe commissarissen en bestuurders §  Gedragsregels en klokkenluidersreglement §  Doorlichten interne beheersing en toezicht §  Doorlichten projectenportefeuille §  Doorlichten portfoliobeleid en herijking werkgebied §  Herinrichten financiële en bestuurlijke informatie

3

Schoon schip maken

Lessen optekenen en delen

§  Integriteit hoog op agenda: ‘zero tolerance’ §  Terug naar de kerntaak: huisvesten kansarmen §  Afbouwen vastgoedbedrijf en projectontwikkeling §  Beëindiging relaties malafide bouwondernemingen §  Professionaliseren intern toezicht §  Beloning bestuurders aanpakken §  Verandering van cultuur en werkwijzen

4

Zijnswaarde

Betekenis -  Maatschappelijke betekenis -  Personele betekenis - Historische trots

Hier gaan we voor

5

Zijnswaarde

Betekenis -  Maatschappelijke betekenis -  Personele betekenis - Historische trots

Waarden - Waarde voor klanten - Professionele waarden - Kernwaarden

Hier gaan we voor

Hier staan we voor

6

§  Vrijwillig en open lidmaatschap §  Democratische controle door de leden §  Economische participatie door de leden §  Autonomie en onafhankelijkheid van de coöperatie §  Opleiding, vorming en informatieverstrekking §  Coöperatie tussen coöperaties §  Zorg voor de gemeenschap

Principes Rochdale Pioneers Society

Zijnswaarde

Betekenis -  Maatschappelijke betekenis -  Personele betekenis - Historische trots

Competenties -  Unieke kennis -  Bijzondere waarde -  Specifieke expertise

Waarden - Waarde voor klanten - Professionele waarden - Kernwaarden

Hier gaan we voor

Hier staan we voor

Hierin blinken we uit

7

Zijnswaarde

Betekenis -  Maatschappelijke betekenis -  Personele betekenis - Historische trots

Positionering - Kwaliteit en kosten -  Innovatiekracht -  Allianties en netwerken

Competenties -  Unieke kennis -  Bijzondere waarde -  Specifieke expertise

Waarden - Waarde voor klanten - Professionele waarden - Kernwaarden

Hier gaan we voor

Hier staan we voor Dit is onze

externe kracht

Hierin blinken we uit

8

Betekenis Eerste woningstichting 12 mei 1903 Door en voor arbeiders en bewoners Eerste woningwetwoningen 1909 Huisvesting voor lage inkomens Wonen in beschermde omgeving Maatschappelijke opvang Betaalbare en goede woningen Leefbare en duurzame wijken Focus onderhoud en renovatie

Positionering Doe maar gewoon – back to basics Samen werken aan duurzame wijken Financieel verantwoord: kosten omlaag Dienstverlening omhoog Klantgericht en wijkgericht Zakelijk, zorgvuldig, integer Bereidheid tot vernieuwing en externe samenwerking

Competenties Complexe en veeleisende omgeving Aanzienlijk woningbezit Oog voor woonomgeving en buurten Samen met maatschappelijke partners Bijdragen aan leefbare stad Stad als ontmoetingsplek Wendbaar en omgevingssensitief Innovatie als bron voor vernieuwing Uithoudingsvermogen

Waarden Oog voor specifieke doelgroepen 90% woningen aan lage inkomens Duurzaam wonen in leefbare wijken Professioneel, resultaatgericht, integer Klantgericht, maatschappelijk betrokken aanspreekbaar, eigenaarschap Oog voor klant en omgeving, visie resultaatgericht, besluitvaardig Coachend leidinggeven

Hier gaan we voor

Hier staan we voor Dit is onze

externe kracht

Hierin blinken we uit

Zijnswaarde

Betekenis -  Maatschappelijke betekenis -  Personele betekenis - Historische trots

Positionering - Kwaliteit en kosten -  Innovatiekracht -  Allianties en netwerken

Competenties -  Unieke kennis -  Bijzondere waarde -  Specifieke expertise

Waarden - Waarde voor klanten - Professionele waarden - Kernwaarden

Hier gaan we voor

Hier staan we voor Dit is onze

externe kracht

Hierin blinken we uit

9

Herstructureren en veranderen

Bovenstroom en onderstroom

Bovenstroom

Urgentie creëren

Visie Vaststellen

Communiceren Overtuigen Draagvlak

Creëren Doorzetten en borgen

10

Basis op orde

§  Projectenportefeuille doorlichten op zijnswaarde §  Bedrijfsvoering op orde - klantmonitor §  Van regionale besturing naar krachtenbundeling §  Doorlichten kernprocessen

+ Wonen, woonservice, sociaal beheer + Projecten, renovatie, dagelijks onderhoud +  Zakelijke markt en bedrijfspanden + Ondersteuning en besturing

§  Herstructureren

Bovenstroom en onderstroom

Loslaten Dreiging van

verlies Niet weten Onzekerheid

Kluts kwijt zijn Verloren Zoeken naar lotgenoten

Co-creatie Nieuwe ideeën

Hoop

Nieuw begin Succes en

potentie

Urgentie Ambitie

Nieuwe situatie

Onderstroom

Bovenstroom

Urgentie creëren

Visie Vaststellen

Communiceren Overtuigen Draagvlak

Creëren Doorzetten en borgen

11

Cultuurverandering

§  Managementconferenties §  Afdelingsmarkt: elkaar leren kennen §  Werkateliers: nieuwe werkverbanden §  Opnieuw activeren bewonersraden §  Bliksemstages commissarissen, bestuurders, managers §  Rochdale cafés en workshops §  Verhalen verzamelen en delen over successen

Bovenstroom en onderstroom

Loslaten Dreiging van

verlies Niet weten Onzekerheid

Kluts kwijt zijn Verloren Zoeken naar lotgenoten

Co-creatie Nieuwe ideeën

Hoop

Nieuw begin Succes en

potentie

Urgentie Ambitie

Nieuwe situatie

Onderstroom

Bovenstroom

Urgentie creëren

Visie Vaststellen

Communiceren Overtuigen Draagvlak

Creëren Doorzetten en borgen

12

Cultuurverandering

§  Managementconferenties §  Afdelingsmarkt: elkaar leren kennen §  Werkateliers: nieuwe werkverbanden §  Opnieuw activeren bewonersraden §  Bliksemstages commissarissen, bestuurders, managers §  Rochdale cafés en workshops §  Verhalen verzamelen en delen over successen

Woonservice en Huurincasso gaan samen

Slimmer werken bewonersklachten

Klantcontactcentrum en vakmannen

samen op locatie

Bijdrage aan “Stille Armoede”

Verhuisvergoeding en huurachterstand

Begroting en afdelingsplannen

Opzichter en sociaal beheer werken samen

Veranderstrategiën

Machts strategie

Onderhandel strategie

Planmatige strategie

Stapsgewijze strategie

Leer strategie

Zoek strategie

Doordrukken Doorgronden Doorzetten Ontwikkelen Ondervinden Ontdekken

Gestuurd door top Doelgericht Positiemacht Rol controllers Linear proces Macht-dwang Commanderen

Meerdere actoren Resultaatgericht Positionele macht Tijdelijke coalities Iteratief process Onderhandelen Uitwisselen

Initiatief door top Oplossingsgericht Expertmacht Rol consultants Linear proces Overreden Overtuigen

Transformatief Probleemgericht Verleidingsmacht Input professionals Iteratief proces Participatie Begeleiden

Actief & reflectief Transitiegericht Informele macht Inbreng leraren Circulair proces Actiegericht leren Faciliteren

Interactief Toekomstgericht Visionaire macht Gezamenlijke rol Cyclisch proces Gezamenlijk leren Dialoog

13

Reorganiseren en bezuinigen

Kabinetsbeleid: Feiten en cijfers

MJB 2013 - 2020 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

Kunduz-heffing 0,2 14,2 14,2 14,2 14,2 14,2 14,2 14,2

Saneringsheffing 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0

Ingerekende heffingen 6,2 20,2 20,2 20,2 20,2 14,2 14,2 14,2

Extra heffing Rutte 2 0,8 8,4 12,5 16,6 20,5 20,5 20,5 20,5

Huurinkomsten Rutte 2 0,8 2,8 4,3 7,0 11,7 17,3 23,1 29,3

Totaal extra te dekken 0,0 5,6 8,2 9,6 9,2 3,2 -2,6 -8,8

26

14

Activiteiten

§  Projectontwikkeling zo flexibel mogelijk §  Stafdiensten terug naar de kern §  Onderhoud kostenbewust §  Sociaal beheer en wijkaanpak naar de kern §  Meer nadruk op verkoop §  Met minder mensen verder

27

Nieuwe koers

§  Onze kernactiviteit als corporatie staat +  Actief voor de laagste inkomens en bijzondere groepen

+  Kwaliteit bezit op peil houden

+  Sociaal beheer en wijkbeheer blijft, maar selectiever

28

15

Fair proces

§  Openheid en helderheid over situatie §  Duiden van de situatie en ervaringen delen §  Ruimte voor het uiten van emoties §  Helderheid over processtappen §  Betrokkenen hebben invloed tijdens het proces §  Besluitvormingsproces transparant §  Uiteindelijke beslissing helder en rechtvaardig §  Duidelijk van de beslissing voor individuen betekent §  Helder wat op basis van beslissing wordt verwacht

Veranderstrategiën

Machts strategie

Onderhandel strategie

Planmatige strategie

Stapsgewijze strategie

Leer strategie

Zoek strategie

Doordrukken Doorgronden Doorzetten Ontwikkelen Ondervinden Ontdekken

Gestuurd door top Doelgericht Positiemacht Rol controllers Linear proces Macht-dwang Commanderen

Meerdere actoren Resultaatgericht Positionele macht Tijdelijke coalities Iteratief process Onderhandelen Uitwisselen

Initiatief door top Oplossingsgericht Expertmacht Rol consultants Linear proces Overreden Overtuigen

Transformatief Probleemgericht Verleidingsmacht Input professionals Iteratief proces Participatie Begeleiden

Actief & reflectief Transitiegericht Informele macht Inbreng leraren Circulair proces Actiegericht leren Faciliteren

Interactief Toekomstgericht Visionaire macht Gezamenlijke rol Cyclisch proces Gezamenlijk leren Dialoog

16

Ambities

Beleving

Toekomst

Heden

Wie

Verleden

Aanpak Fasering Rollen

Communicatie Interventies

Analyse

Wat

Verandervizier

Missie en visie

Ontwikkelen en bouwen

17

Ontwikkelen en bouwen