mr. P.Th. (Pieter) Mantel

Reorganiseren op hoofdlijnen

Omgevingsfactoren

Organisaties onder hoogspanning:- Reorganisatiedoelen moeten gehaald- Een groot afbreukrisico- Iedere maand doorlooptijd telt

Opportunisme en efficiency liggen dicht tegen elkaarAan welke tafel worden beslissingen genomen?

Zorgpunt legal: tijdig kunnen beïnvloedenProjectteam: directie, legal, HR, finance en communications.

Wat is een geslaagde reorganisatie?

Het reorganisatietraject

1. Start reorganisatie- Adviesaanvraag OR en melding WMCO

2. Twee parallelle trajecten- Adviestraject OR- Onderhandelingen Sociaal Plan

3. Afwikkeling- Selectie boventallige medewerkers- Minus herplaatsing- Minus akkoord met regeling- Restgroep: ontslagprocedure

Start reorganisatie

Business case voorbereid

Aftrapbijeenkomsten met OR en vakorganisaties

Melding personeel- Doen / niet doen?

Persbericht- Direct: aanwijzing verantwoordelijk contactpersoon- Instructie personeel

Informatieverstrekking- Nieuwsbrief voortgang reorganisatie

Spoilers in het begin

Anciënniteit- Uitzendperiodes- Onderbrekingen arbeidsovereenkomst- Salarisstrook vs dossier

Arbeidsovereenkomst met wie?- Personeels B.V.- Intraconcern wijzigingen niet vastgelegd- Salarisstrook vs. SAP vs. betalende vennootschap etc.

Check arbeidsvoorwaarden: bonussen etc.

Budget: reken per de reële einddatum, niet per nu, en zorg dat alle posten erin zitten (niet alleen de vergoeding).

Start overleg OR en vakorganisaties

OR:- Precisie: wapen is de WOR- Business case, business case, business case- Wie goed doet… / wie haat zaait…- OR kan gehele proces bevriezen

Vakorganisaties:- Powerplay; wapen is macht- Denk aan: werkonderbreking en publiciteit- WMCO bevat ‘slechts’ formaliteiten

OR

Vooraf:Afspraken doorlooptijd / extern adviesGeheimhouding

Stap 1: adviesaanvraag over voorgenomen besluit (25 WOR)Stap 2: overlegStap 3: adviesStap 4: besluit ondernemerStap 5: als afwijkend van advies: 1 maand opschortingStap 6: als afwijkend: beroep bij OK (26 WOR)Stap 7: als ondernemer niet in redelijkheid tot besluit kon komen:

evt. voorzieningen

Let op: 27 WOR kan ook meespelen, maar alleen wanneer de scope breder is dan sec reorganisatie, denk aan: wijziging winstdelingsregeling.

Art. 26 WOR

OK toetst procedureregels volop (“zorgvuldig”)

OK toetst inhoud marginaal (“begrijpelijk”)

Zie ook Unie KBO, OK 3/8/2011, JAR 2011/239: Ondernemer is

verantwoordelijk voor bewaking medezeggenschapstraject. Denk aan:- tijdstip adviesaanvraag- motivering deugdelijk & consistent- voldoende informatie, ruiterlijk verstrekt- de OR bepaalt welke informatie hij nodig heeft- termijn voor advisering- vragen moeten beantwoord (denk aan: “veegvraag”)- alternatieven moeten onderzocht- weging werknemersbelang moet zichtbaar

Jurisprudentie

Alternatieven: Internationaal Danstheater, OK 9/11/2010, JAR 2011/10

Pilot: UWV, OK 13/5/2009, JAR 2009/162

Termijn advies: OK 14/1/1982, NJ 1983, 28 (afspraak)OK 9/4/1992, ROR 1992/18 (termijnoverschrijding)OK 26/11/2010, JAR 2011/11 (onduidelijkheid voor risico Maersk)

Vacaturestop voorafgaand aan advies mag: ROR 1988/10

Recente voorbeelden medeondernemerschap: VLM Airlines (JAR 2010/309), Novio (JAR 2011/167)

Niet aan 2 tafels onderhandelen: Tibbet & Britten, OK 1/11/2004, JAR 2005/8

WMCO

Nieuwe wet per 1 maart 2012 wegens “misbruik”

Beleidsregels UWV maart 2012, toelichting en stappenplan.

Ongewijzigd: 20 ontslagen in 3 maanden binnen een UWV-district

Dan: melding vakorganisaties en UWV

Vervallen: art. 2 lid 1: Deze wet is nvt als geen toestemming van het bevoegd gezag vereist is.

Dus: nu ook van toepassing op ontbinding en overeenkomst

Vervallen art. 3 lid 2: minimaal 5 ontbindingen, alles telt mee (ook de pro forma’s)

Artikel 5a: opzegging, ontbinding of een overeenkomst kan pas een maand nadat de melding heeft plaatsgevonden (tenzij verklaring van bonden).

WMCO

Artikel 6: ontslagaanvraag wordt pas (al) in behandeling genomen als:

- de verplichte melding heeft plaatsgevonden

- de vakorganisaties en de OR zijn geraadpleegd

Artikel 6a: ontbindingsverzoek kan pas worden toegewezen als:

- verklaring UWV dat de melding heeft plaatsgevonden

- de vakorganisaties en de OR zijn geraadpleegd

Artikel 6/6a lid 2: uitzondering op (alleen) de raadplegingsverplichting wanneer het de herplaatsing of werkgelegenheid van overige werknemers in gevaar brengt.

Art. 7a: raadpleging wordt geacht te hebben plaatsgevonden als uitnodiging daartoe 2 weken tevoren is verzonden, zonder reactie, of bij weigering.

WMCO

Sanctie in art. 7: als korter dan een maand, als niet gemeld, of als niet zowel vakbonden als OR geraadpleegd, dan vernietiging opzegging of overeenkomst.

In te roepen binnen 6 maanden.

Ontbindingen blijven buiten schot (weer pro forma’s??), maar: herroeping?

Voorbeeld:

5 opzeggingen

2 maanden later in andere vestiging, zelfde district, nog eens 10

overeenkomsten en 5 ontbindingen.Geen melding: (ook) eerste 5 zijn vernietigbaar.

Denk ook aan: mijn ontslag was eigenlijk bedrijfseconomisch.

WMCO

Onderhandeling vakorganisaties

Waarom onderhandelen met de vakorganisaties?- Omdat het moet (soms: WMCO, CAO’s)- Omdat het zorgt voor rust en draagvlak (vaak)- Omdat de rechter dan de vergoeding volgt (vrijwel altijd)

Wanneer en hoe de vakorganisaties te mijden?

- Kleinere reorganisaties

- Organisatiegraad, historie en cultuur (moeilijk nu met nwe WMCO!)

Sociaal Plan

Lange herplaatsingstermijn weinig procedures

Korte herplaatsingstermijn veel procedures

Goed pakket weinig procedures

Karig pakket veel procedures

Conclusie:

Lange looptijd, hoge vergoeding ruimte zoeken

Korte looptijd, lage vergoeding de regels op safe toepassen

De uitsluitende reden waarom ABNAMRO kon claimen het ei van

Columbus te hebben gevonden.

Alternatieve modellen

Niet altijd nodig:- Er is veel ruimte binnen afspiegeling- Maar weet waar: afbreukrisico is hoog!

Stoelendans- Sollicitatiegesprekken, maar objectiveer: assessment

Inlassen fase vertrek “misbaren”- Aanmerkelijke bonus op vertrek (geen stok achter de deur)- Een maand vertraging / kans op demotivatie en onrust

Beleidsregels september 2011

Uitbesteding aan zelfstandigen (hoofdstuk 7.5):- Vergunning als een echte zelfstandige, dus: met VAR Wuo, KvK, en fiscaal

ondernemer- Geen vergunning als geen echte zelfstandige

Fluctuaties in het werkaanbod (hoofdstuk 7.6):- Structureel, substantieel minder vast werk- Geen interne oplossingen (jaarurenmodel)- Aanbod tot verrichten piekwerkzaamheden ipv bijvoorbeeld uitzendkrachten- Aantal ontslagen moet in verhouding zijn tot personeelsbehoefte.

Te moeilijk.

Numbers game

Boventalligen

Medewerkers herplaatst -/-

Medewerkers akkoord -/-

Belangrijk deel van de strategie is maximaliseren aantal akkoorden!

Restgroep:

UWV:- Ontslagvergunning - Ambtelijke toetsing- Opzegverboden - Procedures nadien- Daarna nog opzeggen

Kantonrechter:- Alles in één procedure met een pragmatische toets- Maar: beperkte logistieke capaciteit

Tijdslijnen

1. Start traject 0

2. Adviestraject OR & 3 weken tot 3 maandenonderhandeling SP

3. Voorstel en reactiemedewerkers 2 tot 4 weken

4. Ontslagprocedures 8 weken

5. P/m opzegtermijnen (UWV)

mr. A.W. (Anne) Haverkort

Ontslagselectie

Ontslagselectie

Situatie 1:er moet reductie plaatsvinden binnen een categorie uitwisselbare functies afspiegelingsbeginsel

Situatie 2: alle betrokken werknemers worden boventallig verklaard(bijv. bedrijfssluiting, unieke functie)

Situatie 3:‘alternatieven’

Afspiegelingsbeginsel

Sinds 1 maart 2006 geldt het afspiegelingsbeginsel in plaats van het anciënniteitsbeginsel (‘last in, first out’)

Artikel 4:2 lid 1 Ontslagbesluit

Nader uitgewerkt in hoofdstuk 10 van de Beleidsregels van het UWV WERKbedrijf:

“Het afspiegelingsbeginsel wordt toegepast per categorie uitwisselbare functies van de bedrijfsvestiging op basis van de leeftijdsopbouw binnen de betreffende categorie uitwisselbare functies.”

Stappenplan

Verkort stappenplan:

Stap 1: stel de bedrijfsvestiging vast.

Stap 2: stel de categorieën uitwisselbare functies vast waarbinnen ontslagen vallen.

Stap 3: Spiegel af.

Tip: zie uitgebreid stappenplan hoofdstuk 10 Beleidsregels UWV WERKbedrijf

Bedrijfsvestiging 1

Hoofdstuk 11 Beleidsregels UWV WERKbedrijf:

“Elk in de maatschappij als zelfstandige eenheid optredend organisatorisch verband.”

Externe kenmerken:- Naam - Locatie + afstand- Klantenkring

Interne kenmerken:- Rechtspersoon- Financiële rapportage- Aannemen personeel- Medezeggenschap

Let op: samenvoeging twee locaties?

Bedrijfsvestiging 2

Ondernemer heeft vaak belang bij beperkte uitleg bedrijfsvestiging:- ter voorkoming van stoelendans- Indirecte selectie op kwaliteit

Standpunt werknemer hangt af van uitkomst afspiegeling

UWV erkent dit spanningsveld:

“Het gaat erom een zorgvuldig evenwicht te bewaren tussen voldoende ontslagbescherming van de werknemers enerzijds, en voor alle betrokkenen een praktische uitvoerbaarheid anderzijds.”

Tip: stem bedrijfsvestiging af met vakbonden en/of OR.

Bedrijfsvestiging – fictief voorbeeld

Landelijke vereniging voor natuurbehoud:

- vereniging- financiële rapportage- staf (directeur, marketing, P&O, ledenadministratie)- landelijke reclamecampagnes- eigen website

Vijf bezoekerscentra:

- eigen locatie- verspreid door heel Nederland- hoofd bezoekerscentrum- sollicitatieprocedure- financiële rapportage

Bedrijfsvestiging - ‘concreet’ voorbeeld

Sociaal Plan UWV, looptijd: 1 november 2008 t/m 31 oktober 2011

Definitie bedrijfsvestiging verwijst naar Bijlage I:

- Hiërarchische lijnen- Er kunnen regionale bedrijfsvestigingen zijn - Voor staf geldt in beginsel het hoofdkantoor als bedrijfsvestiging

Uitwisselbare functie

Hoofdstuk 12 UWV WERKbedrijf:

“Uitwisselbare functies zijn functies die naar functie-inhoud, vereiste kennis en vaardigheden en vereiste competenties vergelijkbaar en naar niveau en beloning gelijkwaardig zijn.”

Uitgangspunten:

- Het gaat om functies niet om werknemers- Vergelijkbaar = ‘vice versa’- ‘Overdrachtsperiode’- Inschaling

Casus

15 werknemers ‘projectmedewerker’

2 specialisten

Geen functiebeschrijving

Casus

15 werknemers ‘projectmedewerker’

2 specialisten

Geen functiebeschrijving

- Tip: zorg voor duidelijke functiebeschrijvingen!

Toepassen afspiegelingsbeginsel

Standaard voorbeeld: 12 werknemers binnen categorie uitwisselbare functie, 4 werknemers boventallig:

15 – 24 25 – 34 35 – 44 45 – 54 55+ Totaal

3 4 0 2 3 12

25% 33,33% 0% 16,66% 25% 100%

1,00 1,33 0 0,67 1,00 4

1 (1) 0 (0) 1 (3)

1 1 0 1 1 4

Toepassen afspiegelingsbeginsel 2

Voorbeeld afwijkende situatie afronding komt niet uit, leeftijdsgroepen gelijk van grootte:

15 – 24 25 – 34 35 – 44 45 – 54 55+ Totaal

3 5 3 6 3 20

15% 25% 15% 30% 15% 100%

1,35 2,25 1,35 2,7 1,35 9

(1) (2) (1) (2) (1) (7)

(1) 2 (1) 3 (1) (8)

2 2 1 3 1 9

Toepassing afspiegelingsbeginsel 3

Waar zit ruimte bij de toepassing van het afspiegelingsbeginsel?

- Bedrijfsvestiging?- Uitwisselbare functie?- Peildatum (leeftijdscategorieën, bepaalde tijd, vrijwillig vertrek)

Afwijking van het afspiegelingsbeginsel:

- Hardheidsclausule - Onmisbare werknemer- Zwakke arbeidsmarktpositie

Onmisbare werknemer 1

Per 1 augustus 2009 ‘verruiming’ onmisbaarheidscriterium

Sinds 1 januari 2012 geldt het oorspronkelijke onmisbaarheidscriterium weer:

- Bijzondere kennis of bekwaamheden → niet vereist voor verrichten van functie!- Ontslag voor functioneren onderneming te bezwaarlijk- Discretionaire bevoegdheid UWV

Onmisbare werknemer of unieke functie?

Onmisbare werknemer 2

Vragen UWV:

- Waaruit blijkt dat de werknemer beschikt over bijzondere kennis of bekwaamheden?- Hoe vaak heeft de werkgever deze specifieke kennis of bekwaamheden nodig?- In welk opzicht is het ontslag van deze werknemer te bezwaarlijk voor het functioneren

van de onderneming? - Hoe regelt de werkgever de vervanging van deze werknemer in geval van bijvoorbeeld

ziekte?

Voorbeelden ‘onmisbare werknemer’:

• Lang dienstverband, historische kennis• Groot rijbewijs• Veiligheidscertificaten

UWV WERKbedrijf d.d. 29 juli 2009, JAR 2009/204

Werknemer A spreekt vloeiend Duits; werknemer B spreekt vloeiend Frans.

Zwakke arbeidsmarktpositie

Algemene redelijkheidstoets ex artikel 3:1 Ontslagbesluit

Artikel 4:2 lid 5 ziet specifiek op werknemers met een zwakke arbeidsmarktpositie, toets ‘evident verschil in bemiddelbaarheid’

Toets is tweeledig:- werknemer die op basis van afspiegeling voor ontslag in aanmerking komt heeft een

zwakke arbeidsmarktpositie- de ‘volgende’ werknemer heeft géén zwakke arbeidsmarktpositie (!)

Tip: verstrek niet alleen informatie over werknemer met zwakke arbeidsmarktpositie maar ook over werknemer die vervolgens voor ontslag wordt voorgedragen

‘Terugspiegelen’

Per 1 maart 2012: wijziging hoofdstuk 22 ‘Wederindiensttredingsvoorwaarde’

Wederindiensttredingsvoorwaarde niet alleen van toepassing op ‘indienstneming op basis van een arbeidsovereenkomst’ maar ook op een ‘arbeidsverhouding’

Terugspiegelen bij toepassing wederindiensttredingsvoorwaarde

Tips & trucs

1. Check alle gegevens: functie, geboortedatum, datum indiensttreding (incl. uitzendperioden!).

2. Volg de juiste stappen aan de hand van de Beleidsregels UWV, zie: www.werk.nl.

3. Zorg dat de afspiegeling inzichtelijk is voor werknemers (en hun gemachtigden).

4. Wijk in Sociaal Plan niet af van definities Beleidsregels, stel evt. wel procedure en/of uitwerking af met OR of vakbonden.

5. Zorg zo mogelijk voor duidelijke functiebeschrijvingen.

6. Motiveer een eventueel beroep op ‘onmisbare werknemer’ of ‘zwakke arbeidsmarktpositie’.