Leerplan Rechtspraktijk - Het Perspectief...recht en methodologie 60 lt - TV B2 Grondwettelijk recht...

Mercator PCVO Provinciaal Centrum voor Volwassenenonderwijs

Nonnenmeersstraat 15, 9000 GENT

Tel. 09 267 12 99 ~ Fax 09 267 12 58

E-mail [email protected]

Leerplan Rechtspraktijk

Onderwijsniveau HOKT/SP

Categorie Economisch

Structuur Modulair

2

A Algemene

vaardigheden

B Rechtspracticus

openbare besturen

C Rechtspracticus

burgerlijk recht en

gerechtelijk privaatrecht

D Rechtspracticus

handels-, economisch

vennootschaps- en

verzekeringsrecht

E. Rechtspracticus

sociaal en fiscaal recht

F. Rechtspracticus

strafrecht en

strafvordering

G. Seminarie- en

projectwerk

A1

Bedrijfsmanagement

8O lt - TV

B1 Europees recht 40

lt - TV

C1 Gerechtelijk

privaatrecht

80 lt - TV

D1 Handels- en

economisch recht

80 lt - TV

E1 Sociaal recht 120 lt -

TV F1 Strafrecht 40 lt - TVG1 Seminarie en

projectwerk 80 lt - TV

A2 Inleiding tot het

recht en methodologie

60 lt - TV

B2 Grondwettelijk recht

60 lt - TV

C2 Personen- en

familierecht en

zakenrecht 60 lt -

TV

D2 Vennootschaps-

recht - 40 lt - TV E2 Fiscaal recht 120 lt -

TV

F2 Strafvordering 40 lt -

TV

A3 Toegepaste

informatica 60

lt - TV

B3 Administratief recht

80 lt - TV

C3 Huwelijksvermogens-

en erfrecht 40 lt -

TV

D3 Seminarie Handels-

economisch- en

vennootschapsrecht

40 lt - TV

A4

Communicatievaardig-

heden 80 lt - TV

B4 Ruimtelijk

ordenings- en

milieurecht 40 lt - TV

C4 Verbintenissenrecht

en belangrijkste

contracten 40 lt -TV

D4 Verzekeringsrecht

40 lt - TV

A5 Juridisch Frans

80 lt - TV

C5 Seminarie burgerlijk

recht 40 lt - TV

Deelcertificaat

algemene

vaardigheden

Deelcertificaat

rechtspracticus

openbare besturen

Deelcertificaat

rechtspracticus

burgerlijk recht en

gerechtelijk privaatrecht

Deelcertificaat

rechtspracticus

handels-, economisch,

vennootschaps- en

verzekeringsrecht

Deelcertificaat

rechtspracticus sociaal

en fiscaal recht

Deelcertificaat

rechtspracticus

strafrecht en

strafvordering

Deelcertificaat

seminiarie en

projectwerk

Diploma graduaat rechtspraktijk - totaal aantal lestijden: 1440

Categorie economisch - Opleiding Rechtspraktijk - EHOKTSP

3

Inhoudsopgave

1 Situering en structuur ...................................................................................................... 7 1.1 De indeling in modules in de opleiding rechtspraktijk is de volgende .............................. 8

2 Beginsituatie ...................................................................................................................... 9

3 Doelstellingen .................................................................................................................. 10 3.1 Algemene doelstellingen .................................................................................................. 10

3.1.1 Doelgroepen ..................................................................................................................... 10

3.1.1.1 Rechtspracticus ................................................................................................................. 10

3.1.1.2 Juridisch medewerker bij de overheid .............................................................................. 10

3.1.2 Missie hoger volwassenenonderwijs en rechtspraktijk .................................................... 10

3.1.3 Structuur modulaire studietraject ..................................................................................... 11

3.2 Leerplandoelstellingen, leerinhouden en methodologische wenken ................................ 12

4 Bedrijfsmanagement ...................................................................................................... 13 4.1 Eenheid A1 ....................................................................................................................... 13

4.1.1 Vereiste voorkennis .......................................................................................................... 13

4.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 13

4.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden ....................................................... 13

4.1.3.1 Organisatiemanagement ................................................................................................... 13

4.1.3.2 Financieel management .................................................................................................... 13

5 Inleiding tot het recht en methodologie ........................................................................ 17 5.1 Eenheid A2 ....................................................................................................................... 17


5.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 17


5.1.3.1 Minimale doelstellingen en leerinhouden ........................................................................ 17

5.1.4 Leerplandoelstellingen ..................................................................................................... 18

6 Toegepaste informatica .................................................................................................. 20 6.1 Eenheid A3 ....................................................................................................................... 20


6.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 20



7 Communicatievaardigheden ......................................................................................... 23 7.1 Eenheid A4 ....................................................................................................................... 23


7.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 23



8 Juridisch Frans ............................................................................................................... 29 8.1 Eenheid A5 ....................................................................................................................... 29


8.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 29



9 Europees recht ................................................................................................................ 32 9.1 Eenheid B1 ....................................................................................................................... 32

4


9.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 32



10 Grondwettelijk recht ...................................................................................................... 35 10.1 Eenheid B2 ....................................................................................................................... 35


10.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 35



11 Administratief recht ....................................................................................................... 38 11.1 Eenheid B3 ....................................................................................................................... 38


11.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 38



12 Ruimtelijk ordenings- en milieurecht ........................................................................... 41 12.1 Eenheid B4 ....................................................................................................................... 41


12.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 41



13 Gerechtelijk privaatrecht .............................................................................................. 44 13.1 Eenheid C1 ....................................................................................................................... 44


13.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 44



14 Personen- en familierecht en zakenrecht ..................................................................... 48 14.1 Eenheid C2 ....................................................................................................................... 48


14.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 48



15 Huwelijksvermogens- en erfrecht ................................................................................. 51 15.1 Eenheid C3 ....................................................................................................................... 51


15.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 51



16 Verbintenissenrecht en belangrijkste contracten ........................................................ 54 16.1 Eenheid C4 ....................................................................................................................... 54


16.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 54



17 Seminarie burgerlijk recht ............................................................................................ 57 17.1 Eenheid C5 ....................................................................................................................... 57


5

17.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 57



18 Handels- en economisch recht ....................................................................................... 59 18.1 Eenheid D1 ....................................................................................................................... 59


18.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 59


18.1.3.1 Handelsrecht ..................................................................................................................... 59

18.1.3.2 Economisch, financieel en consumentenrecht ................................................................. 59


19 Vennootschapsrecht ....................................................................................................... 63 19.1 Eenheid D2 ....................................................................................................................... 63


19.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 63



20 Seminarie handels-, economisch en vennootschapsrecht ............................................ 67 20.1 Eenheid D3 ....................................................................................................................... 67


20.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 67



21 Verzekeringsrecht .......................................................................................................... 69 21.1 Eenheid D4 ....................................................................................................................... 69


21.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 69



22 Sociaal recht .................................................................................................................... 72 22.1 Eenheid E1 ....................................................................................................................... 72


22.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 72



23 Fiscaal recht .................................................................................................................... 75 23.1 Eenheid E2 ....................................................................................................................... 75


23.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 75



24 Strafrecht ........................................................................................................................ 80 24.1 Eenheid F1 ........................................................................................................................ 80


24.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 80



25 Strafvordering ................................................................................................................ 83 25.1 Eenheid F2 ........................................................................................................................ 83

6


25.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 83



26 Seminarie en projectwerk .............................................................................................. 87 26.1 Eenheid G1 ....................................................................................................................... 87


26.1.2 Studieduur ........................................................................................................................ 87



27 Evaluatie .......................................................................................................................... 89 27.1.1 Functie van de evaluatie ................................................................................................... 90

27.1.2 Evaluatiemethoden ........................................................................................................... 90

27.1.3 Evaluatie door de docent, zelfevaluatie en coöperatieve evaluatie .................................. 91

27.1.4 Evaluatie-instrumenten ..................................................................................................... 91

27.1.5 Collegiaal overleg ............................................................................................................ 91

27.1.6 Criteria .............................................................................................................................. 91

27.1.7 Validiteit ........................................................................................................................... 91

27.1.8 Betrouwbaarheid .............................................................................................................. 91

27.1.9 Transparantie en voorspelbaarheid ................................................................................... 92

27.1.10 Beroepscompetente relevantie .......................................................................................... 92

27.1.11 Didactische relevantie ...................................................................................................... 92

27.1.12 Haalbaarheid ..................................................................................................................... 92

28 Minimale materiële vereisten ........................................................................................ 93

29 Bibliografie ...................................................................................................................... 94

7

1 SITUERING EN STRUCTUUR

Dit leerplan is opgesteld voor de afdeling graduaat rechtspraktijk en is gesitueerd in het Economisch

Hoger Onderwijs van het Korte Type voor Sociale Promotie (EHOKTSP). Het is de vrucht van een

samenwerkingsverband tussen drie centra voor volwassenenonderwijs (Mercator PCVO, PCVO

Handel Hasselt en CVO Leuven-Landen) en is opgesteld conform het bestaande goedgekeurde

structuurschema Graduaat Rechtspraktijk (2003). Voor de invulling van de doelstellingen en leerin-

houden is uitgegaan van de referentiekaders beroepsprofiel rechtspracticus (VLOR,

D/1998/6356/19) en opleidingsprofiel rechtspraktijk (VLOR, D/1998/6356/32).

De modulaire opleiding rechtspraktijk leidt tot een diploma van graduaat rechtspraktijk en behelst

een totale opleiding van 1440 lestijden met zeven modules:

algemene vaardigheden; rechtspracticus openbare besturen;

rechtspracticus burgerlijk recht en gerechtelijk privaatrecht;

rechtspracticus handels-, economisch-, vennootschaps- en verzekeringsrecht;

rechtspracticus sociaal en fiscaal recht;

rechtspracticus strafrecht en strafvordering;

seminarie;

projectwerk.

Wie hiervoor de zeven vereiste deelcertificaten verwerft, behaalt het diploma van gegradueerde in

de rechtspraktijk.

Wie geen diploma wenst te behalen, maar zich enkel wil bijscholen of vervolmaken kan recht-

streeks in een studietraject stappen en hiervoor een deelcertificaat halen. Mogelijke trajecten (deel-

certificaten) zijn:

algemene vaardigheden;

rechtspracticus openbare besturen;

rechtspracticus burgerlijk recht en gerechtelijk privaatrecht;

rechtspracticus handels-, economisch, vennootschaps- en verzekeringsrecht;

rechtspracticus sociaal en fiscaal recht;

rechtspracticus strafrecht en strafvordering;

seminarie;

projectwerk.

De instapvereisten voor die trajecten geeft het structuurschema, dat zich achter het titelblad bevindt,

duidelijk weer.

8

1.1 De indeling in modules in de opleiding rechtspraktijk is de volgende

1 MODULE A. Algemene vaardigheden

(Graduaat Rechtspraktijk – deelcertificaat Module Algemene vaardigheden)

2 MODULE B. Rechtspracticus openbare besturen

(Graduaat Rechtspraktijk – deelcertificaat Module Rechtspracticus openbare besturen)

3 MODULE C. Rechtspracticus burgerlijk recht en gerechtelijk privaatrecht

(Graduaat Rechtspraktijk – deelcertificaat Module Rechtspracticus burgerlijk recht en gerechte-

lijk privaatrecht)

4 MODULE D. Rechtspracticus handels-, economisch, vennootschaps- en verzekeringsrecht)

(Graduaat Rechtspraktijk – deelcertificaat Module Rechtspracticus handels-, economisch, ven-

nootschaps- en verzekeringsrecht)

5 MODULE E. Rechtspracticus sociaal en fiscaal recht

(Graduaat Rechtspraktijk – deelcertificaat Module Rechtspracticus sociaal en fiscaal recht)

6 MODULE F. Rechtspracticus strafrecht en strafvordering

(Graduaat Rechtspraktijk – deelcertificaat Module Rechtspracticus strafrecht en strafvordering)

7 MODULE G. Seminarie en projectwerk

(Graduaat Rechtspraktijk – deelcertificaat Module Seminarie en projectwerk)

9

2 BEGINSITUATIE

Om als regelmatig cursist toegelaten te worden in het hoger onderwijs moet de cursist ingeschreven

zijn alvorens 1/3 van de duur van de module voorbij is.

De cursist moet bovendien houder zijn van een van de hierna volgende studiebewijzen:

1 diploma van secundair onderwijs;

2 een brevet van het aanvullend secundair beroepsonderwijs of van een diploma van het voltijds

hoger onderwijs;

3 een getuigschrift of diploma van hoger secundaire technische leergangen;

4 een diploma of getuigschrift dat krachtens een wet, Europese richtlijn of een internationale

overeenkomst als gelijkwaardig wordt erkend.

Indien een regelmatige cursist in de modulaire organisatie beschikt over het deelcertificaat van een

sequentieel voorgaande module in een leertraject, wordt hij toegelaten tot de sequentieel volgende

module. Tot alle andere modules worden toegelaten:

een regelmatig cursist die beschikt over een diploma, certificaat of getuigschrift uit het onder-

wijs of een attest uit een andere opleidings- of vormingsinstelling waaruit volgens de directeur

van het centrum blijkt dat hij voldoende kennis bezit om de module of het leerjaar aan te van-

gen;

een regelmatig cursist waarvan de directeur oordeelt dat hij de nodige beroepservaring heeft

verworven die hem toelaat de module of het leerjaar te volgen. De beslissing van de directeur

moet gemotiveerd worden en opgenomen worden in het dossier van de cursist.

Indien een kandidaat-cursist niet op basis van de bovenvermelde voorwaarden kan worden toegela-

ten, organiseert de directeur van het centrum voor de cursist die tijdens het kalenderjaar waarin hij

zich voor het eerst inschrijft ten minste 21 jaar wordt, een toelatingsexamen. Dit examen gaat na of

de vereiste kennis en vaardigheden om in een module te starten in een module bereikt zijn. De di-

recteur van het centrum oordeelt op basis van het examen of de cursist aan de voorwaarden voldoet.

10

3 DOELSTELLINGEN

3.1 Algemene doelstellingen

3.1.1 Doelgroepen

De opleiding is bedoeld voor wie rechtspracticus of juridisch medewerker bij de overheid wil wor-

den.

3.1.1.1 Rechtspracticus

De rechtspracticus verricht enerzijds voorbereidend werk door het opzoeken in rechtspraak, wetge-

ving en rechtsleer, het opstellen van juridische documenten en het verlenen van adviezen. Ander-

zijds verzorgt hij het opstellen en het beheer van de dossiers en volgt hij de stand van de dossiers

op.

Ten slotte verzorgt hij de redactie van de juridische documenten onder de verantwoordelijkheid van

zijn opdrachtgever. De rechtspracticus kan aan de slag in een brede waaier van het bedrijfsleven

zowel in de ondernemingen, de financiële sector, de sociale organisaties, de verzekeringssector, als

bij advocaten, notarissen en gerechtsdeurwaarders. Het beroep van rechtspracticus kan in een door-

groeifunctie ook zelfstandig worden uitgeoefend.

3.1.1.2 Juridisch medewerker bij de overheid

Als ambtenaar kan de afgestudeerde in de rechtspraktijk vanuit de eigen inhoudelijke deskundig-

heid, gespecialiseerde adviezen of specifieke producten en diensten leveren die bijdragen tot een

goede werking van de administratie of de afdeling.

De opleiding biedt de mogelijkheid om levenslang en levensbreed te leren aan volwassenen met

verschillende motivaties en reële leerbehoeften. De opleiding wil de cursist in staat stellen een er-

kende kwalificatie te behalen om zijn waarde of inzetbaarheid op de arbeidsmarkt te handhaven of

te vergroten en zijn persoonlijke ontwikkeling te verhogen, of zich bij te scholen, te vervolmaken of

te herscholen.

Het aanbod van de modulaire opleiding rechtspraktijk is gebaseerd op enerzijds de bestaande be-

roeps- en opleidingsprofielen, respectievelijk die van rechtspracticus en rechtspraktijk, en ander-

zijds op de leertrajecten in het hogeschoolonderwijs.

Deze modulaire opleiding beoogt naast een uitdrukkelijke diplomafinaliteit ook bijscholingtrajecten

op het niveau van het hoger onderwijs die inhoudelijk tegemoet komen aan de eisen van de ar-

beidsmarkt.

3.1.2 Missie hoger volwassenenonderwijs en rechtspraktijk

De modulaire opleidingsstructuur is een onderwijsvorm waarin vorming, opleiding en training geïn-

tegreerd worden aangeboden op het niveau van hoger onderwijs in het kader van levenslang en le-

vensbreed leren en om zoveel mogelijk mensen de kans te geven en te stimuleren om hieraan deel te

nemen. Het doel is cursisten in groep competenties te laten verwerven waarmee ze zowel professio-

nele als maatschappelijke taken kunnen vervullen en erkende studiebewijzen kunnen behalen. Tot

de doelgroep behoort iedere volwassene die aan de voltijdse leerplicht heeft voldaan en die over de

elementaire competenties (zoals lezen, schrijven, rekenen) beschikt. De cursist leert intentioneel en

begeleid aan de hand van relevante leerinhouden binnen een vastgelegde, evolutieve opleidingen-

structuur met flexibele organisatievormen.

De opleiding verwelkomt cursisten met verschillende motivaties en houdt rekening met de reële

leerbehoeften van volwassenen. Ze wil cursisten een tweede kans bieden om na een onafgewerkte

onderwijsloopbaan een gelijkwaardig diploma te behalen. Dit laat cursisten toe een erkende kwali-

ficatie te halen om hun waarde of inzetbaarheid op de arbeidsmarkt te handhaven of te vergroten,

hun persoonlijke ontwikkeling, hun maatschappelijke integratie of talenkennis te verhogen of zich

11

bij te scholen, te vervolmaken of te herscholen. Het aanbod speelt in op die verschillende verwach-

tingen. De cursist kan een aanbod volgen om specifieke competenties of een hogere kwalificatie te

verwerven. Dat aanbod beoogt een verbreding of verdieping (specialisatie) van de vaardigheden.

Kenmerkend voor de onderwijsvorm is dat die ernaar streeft om competenties te laten verwerven

die transfereerbaar zijn. De beroepsopleiding in het volwassenenonderwijs mikt op een brede inzet-

baarheid van de cursist in het beroep.

Het onderwijsaanbod reikt een studiemogelijkheid aan om een scala aan competenties te verwerven.

De opleidingen is gericht op de ontwikkeling van beroepscompetenties en omvat een waaier van

vaktechnische, methodische, sociale en participerende vaardigheden. De cursist verwerft competen-

ties die hem breed inzetbaar maken binnen zijn beroepsdomein. Daarnaast besteedt het volwasse-

nenonderwijs ook aandacht aan leercompetenties: vaardigheden die de cursist in staat stellen om

zelfstandig leerstrategieën te gebruiken en een eigen leerstijl en -attitude te ontwikkelen (leren le-

ren).

Binnen een modulair (met leerpakketten) organisatiemodel biedt het volwassenenonderwijs flexibi-

liteit in de leerwegen. In overleg met de cursist wordt gezocht naar de meest efficiënte leerweg.

Daarbij wordt rekening gehouden met zijn reeds verworven competenties, behoeften en mogelijk-

heden inzake tijd, ritme, ruimte en mobiliteit. Dit kan gebeuren in contact- of afstandsonderwijs of

in een gecombineerde formule.

3.1.3 Structuur modulaire studietraject

De opleiding rechtspraktijk vraagt kennis en inzichten, vaardigheden en toepassingen, attitudes en

competenties op zes domeinen:

1 Algemene vaardigheden:

bedrijfsmanagement, inleiding tot het recht en methodologie, toegepaste informatica, communi-

catievaardigheden, juridisch Frans;

2 Openbare besturen:

Europees recht, grondwettelijk recht, administratief recht, ruimtelijk ordenings- en milieurecht;

3 Burgerlijk recht en gerechtelijk privaatrecht:

gerechtelijk privaatrecht, personen- en familierecht en zakenrecht, huwelijksvermogens- en erf-

recht, verbintenissenrecht en belangrijkste contracten, seminarie burgerlijk recht;

4 Handels-, economisch, vennootschaps- en verzekeringsrecht:

handels- en economisch recht, vennootschapsrecht, seminarie handels-, economisch en vennoot-

schapsrecht, verzekeringsrecht;

5 Sociaal en fiscaal recht:

sociaal recht, fiscaal recht;

6 Strafrecht en strafvordering:

strafrecht, strafvordering.

Het is daarbij essentieel dat de afgestudeerde beschikt over een degelijke en praktijkgerichte kennis

van de verschillende rechtsdisciplines en dat hij kan werken met een zekere zelfstandigheid. De

leerbekwaamheid en leergierigheid van de cursist wordt gestimuleerd door hem de kans te geven

met rechtsbronnen te leren omgaan.

De opleiding wil bij de cursisten voldoende attitudes ontwikkelen die onontbeerlijk zijn voor de

uitoefening van het beroep van rechtspracticus en juridisch medewerker zoals:

abstract denken,

accuratesse,

zelfstandigheid,

kunnen omgaan met informatie,

flexibiliteit,

organisatievermogen,

kritische ingesteldheid,

12

dienstverlenende ingesteldheid,

zin voor initiatief,

leergierigheid,

assertiviteit.

De seminaries en het projectwerk in de opleiding moeten in het bijzonder aandacht besteden aan die

attitudes. De klemtoon daarbij ligt op de zelfwerkzaamheid van de cursist en het bijsturen van het

leerproces door de docent die de rol van ‘coach’ of begeleider vervult.

De eenheden “seminarie” en de module “projectwerk” beogen de integratie van doelstellingen, ken-

nis en vaardigheden en moeten het mogelijk maken de klemtoon, gevoelig sterker dan voorheen, te

leggen op het competentiegericht werken.

3.2 Leerplandoelstellingen, leerinhouden en methodologische wenken

In wat volgt worden de rubrieken instapvereisten, leerplandoelstellingen, leerinhouden en methodo-

logische wenken voor elke eenheid/module van de opleiding rechtspraktijk nader omschreven.

Onder vereiste voorkennis vindt men de eisen waaraan de cursisten moeten voldoen om de eenheid

aan te vangen. De leerplandoelstellingen stippen de vaardigheden en attitudes aan die de cursisten

op het einde van een eenheid moeten beheersen. Onder leerinhouden vindt men de noodzakelijke

kennis om de leerplandoelstellingen te realiseren. De methodologische wenken geven de hulpmid-

delen weer die de doelstellingen helpen bereiken. Het betreft zowel didactische werkvormen, didac-

tisch materiaal als audiovisuele middelen, didactische lokalen, pc-infrastructuur en informatiebron-

nen (bibliotheek, mediatheek, elektronische leeromgeving). De wenken zijn een hulp voor de do-

cent, maar verplichten hem/haar geenszins om die middelen ook aan te wenden. Het centrum voor

volwassenenonderwijs en de docent zijn autonoom bij het concretiseren van de doelstellingen en de

leerinhouden.

13

BEDRIJFSMANAGEMENT

4 BEDRIJFSMANAGEMENT

4.1 Eenheid A1

4.1.1 Vereiste voorkennis

De cursist hoeft geen andere eenheid gevolgd te hebben.

4.1.2 Studieduur

80 lestijden TV

4.1.3 Algemene doelstellingen en minimale leerinhouden

4.1.3.1 Organisatiemanagement

De cursist:

kent de verschillende fasen van het managementproces en de managementtermen;

kan een strategie formuleren;

kent het commercieel beleid;

kent het human resources management zoals motivatietheorieën en leiderschapsstijlen.

4.1.3.2 Financieel management

De cursist:

heeft een inzicht in de balans, de resultatenrekening en het controleverslag van een onderne-

ming;

kan ratio’s (liquiditeit en solvabiliteit) berekenen en de resultaten analyseren en interpreteren.

14

Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken

Organisatiemanagement

De cursist kan:

het managementproces definiëren;

de verschillende fasen van strategisch ma-

nagement onderscheiden en toepassen.

Managementproces: planning, organiseren, lei-

ding geven, controleren

Strategisch management: intern en extern on-

derzoek, strategische beleidsvorming (onderne-

mingsdoelstellingen, strategie en beleid)

Planning en implementatie

De theoretische kennis wordt best verduidelijkt

door een aantal praktische cases klassikaal te

bespreken.

Daarnaast onderzoekt de cursist intern en extern

een bedrijf naar eigen voorkeur en formuleert

strategische opties voor dat bedrijf. Hierover

kan de cursist op geregelde tijdstippen vragen

stellen.

De cursist kan:

verschillende organisatieschema’s onder-

scheiden;

de begrippen delegatie, spanwijdte en om-

spanningsvermogen definiëren;

kan verschillende organisatieculturen onder-

scheiden.

Organisatieschema’s:

Lijnorganisatie, lijn-staforganisatie, divisie-

organisatie, matrixorganisatie

Delegatie, spanwijdte, omspanningsver-

mogen

Organisatieculturen: machtgerichte, rolge-

richte, taakgerichte en persoonsgerichte cul-

tuur

De theoretische kennis wordt best verduidelijkt

door een aantal praktische cases klassikaal te

bespreken.

Daarnaast onderzoekt de cursist intern en extern

een bedrijf naar eigen voorkeur en formuleert

strategische opties voor dat bedrijf. Hierover

kan de cursist op geregelde tijdstippen vragen

stellen.

De cursist kan:

de verschillende leiderschapsstijlen onder-

scheiden.

Leiderschapsstijlen

Leiderschapsmodel van Blake en Mouton en

van Reddin

De theoretische kennis wordt het best verduide-

lijkt door een aantal cases klassikaal te bespre-

ken.

De cursist kan:

human resource management omschrijven;

de verschillende activiteiten rond de in-

stroom, doorstroom van activiteiten uitleg-

gen;

de verschillende jobkarakteristieken op-

sommen die de arbeidsmotivatie kunnen

verhogen.

Human resource management of perso-

neelsmanagement

Instroom: personeelsplanning, personeels-

budget, rekrutering en selectie.

Doorstroom: kostenbeheersing, opleiding en

bijsturing, bezoldigingsbeleid, arbeidsmoti-

vatie


lijkt door een aantal cases klassikaal te bespre-

ken.

15


Financieel management

De cursist kent:

de basisprincipes van de boekhoudtechniek;

de basisprincipes van de BTW.

Werking van boekhouding

Basisprincipes BTW


lijkt door praktische toepassingen.

De cursist kan:

het onderscheid formuleren tussen jaarreke-

ning en jaarverslag, enkelvoudige en gecon-

solideerde jaarrekening, jaarrekening opge-

maakt volgens Belgische GAAP of

IAS/IFRS;

de sociale balans interpreteren.

Jaarrekening en Jaarverslag

Enkelvoudige en geconsolideerde jaarreke-

ning.

Belgische GAAP en IAS/IFRS

Sociale balans


lijkt door concrete voorbeelden en actuele arti-

kels.

De cursist kan:

een actief of passief op de balans situeren;

voorbeelden geven en toepassingen oplossen

van de belangrijkste actief- en passiefposten;

het nettobedrijfskapitaal berekenen en inter-

preteren;

de toelichting over de balansposten interpre-

teren.

Vast actief en vlottend actief

Eigen middelen en vreemde middelen

Nettobedrijfskapitaal

Toelichting bij de balans


lijkt door concrete voorbeelden en toepassingen.

Tijdens de les wordt bovendien een jaarrekening

van een bedrijf klassikaal besproken.

Daarnaast bespreekt de cursist ook een eigen

jaarrekening naar eigen voorkeur. Hierover kan

de cursist op geregelde tijdstippen vragen stel-

len.

De cursist kan:

een kost of een opbrengst op de resultatenre-

kening situeren;

voorbeelden van de belangrijkste kosten- of

opbrengstenrekeningen;

de cashflow berekenen en interpreteren;

de toelichting over de resultatenrekening

interpreteren.

Kosten en opbrengsten

Resultaatverwerking

Toelichting bij de resultatenrekening

Cashflow








len.

16


De cursist krijgt:

inzicht in een investeringsplan, een financie-

ringsplan, kasplan, een prognose van de re-

sultatenrekening en een balansprognose aan

de hand van cijfermateriaal.

Investeringsplan

Financieringsplan

Kasplan

Prognose resultatenrekening

Balansprognose



De cursist kan:

de belangrijkste ratio’s op het vlak van li-

quiditeit, rentabiliteit en solvabiliteit bereke-

nen en interpreteren;

een bedrijf op het vlak van liquiditeit, renta-

biliteit, solvabiliteit beoordelen.

Ratio’s:

Rentabiliteitsratio’s

Liquiditeitsratio’s

Solvabiliteitsratio’s








len.

17

INLEIDING TOT HET RECHT EN METHODOLOGIE

5 INLEIDING TOT HET RECHT EN METHODOLOGIE

5.1 Eenheid A2



5.1.2 Studieduur

60 lestijden TV


5.1.3.1 Minimale doelstellingen en leerinhouden

De cursist:

heeft een inzicht in de functie van het recht;

kent de fundamentele rechtsbegrippen;

kent de rechtsbronnen en de indeling(en) van het recht;

kent de grote lijnen van de politieke en gerechtelijke organisatie binnen België;

kan wetgeving, rechtspraak en rechtsleer opzoeken (onder meer via juridische databanken) en

raadplegen;

maakt kennis met de opbouw van een wet en een vonnis.

18

5.1.4 Leerplandoelstellingen


De cursist:

krijgt een inzicht in het begrip en de functie

van het recht;

Wat is recht?

Wat is de functie van het recht binnen de

samenleving?

Deel inleiding

De cursist wordt aangespoord om kritisch na te

denken over het recht en over de rol van het

recht in onze samenleving.

De hoorcolleges worden aangevuld met inter-

actieve leergesprekken met de cursisten.

Hoofdstukken kunnen worden afgesloten met

oefeningen (b.v. op de gerechtelijke organisa-

tie).

maakt kennis met de rechtsbronnen en de

indeling(en) van het recht;

Opsomming en toelichting van de verschil-

lende rechtsbronnen.

De indeling publiek/privaatrecht en natio-

naal/grensoverschrijdend recht.

Deel methodologie

De cursist wordt aangespoord om zelfstandig

wetgeving, rechtspraak en rechtsleer op te zoe-

ken op het Internet en in de bibliotheek, aan de

hand van oefeningen.

Hij wordt gevraagd om zelfstandig of in

groepsverband een vonnis (dat hem wordt aan-

geboden) te ontleden.

kan een overzicht geven van de belangrijk-

ste supranationale instellingen;

Kort situeren van de Verenigde Naties, het

Europees Hof van de Rechten van de Mens

en van de Europese Unie.

verwerft de grote lijnen van de politieke en

gerechtelijke organisatie in België;

De federale staat, de regio’s, de provincies

en de gemeenten: instellingen en bevoegd-

heden in grote lijnen.

De gerechtelijke organisatie in België: de

rechtbanken en hoven, en hun bevoegdhe-

den in grote lijnen.

Het verloop van een privaatrechtelijke pro-

19


cedure in grote lijnen, bewijslast en be-

wijsmiddelen.

verwerft een aantal fundamentele rechtsbe-

grippen;

De begrippen subjectief recht en rechtssub-

ject, rechtsfeit en rechtshandeling, geldig-

heid en nietigheid van rechtshandelingen,

dwingend en aanvullend recht, natuurlijke

en rechtspersonen, staat en bekwaamheid

van de persoon, verjaring en rechtsmisbruik

kan een overzicht van de verschillende

rechtsdisciplines geven;

De verschillende rechtstakken worden kort

gesitueerd.

leert hoe wetgeving, rechtspraak en rechts-

leer op te zoeken;

Opzoeken van wetgeving op het Internet en

in wetboeken.

Opzoeken van rechtspraak in juridische

databanken.

Opzoeken van rechtsleer en rechtspraak in

juridische verzamelwerken en tijdschriften.

kan correct citeren;

De voornaamste juridische tijdschriften en

basiswerken kunnen opsommen.

Citeerwijze van de belangrijkste juridische

bronnen.

maakt kennis met de opbouw van een von-

nis.

Analyse van een eenvoudig vonnis.

20

TOEGEPASTE INFORMATICA

6 TOEGEPASTE INFORMATICA

6.1 Eenheid A3



6.1.2 Studieduur

60 lestijden TV


In de eenheid Toegepaste informatica verwerft de cursist inzicht in de meest courante softwarepak-

ketten binnen de kantooromgeving.

Hij leert het gangbare besturingssysteem van een computer en het bestandsbeheer te gebruiken.

Hij leert de invoer en opmaak van een tekst in een tekstverwerkingsprogramma toe te passen.

Hij leert de invoer van gegevens en eenvoudige formules in een spreadsheetprogramma toe te pas-

sen.

De doelstelling van deze module bestaat erin de cursisten basisbegrippen bij te brengen om hen een

algemeen ondersteunend basiskader aan te bieden.

21



Besturingssysteem en E-mail

De cursist:

leert de verschillende basisonderdelen van

een computer en randapparatuur kennen, en

de elementaire werking ervan;

Computersysteem en randapparatuur: termino-

logie van de belangrijkste onderdelen en hun

werking.

Hoorcollege geactiveerd door toepassingen en

voorbeelden

krijgt inzicht in het aanwezige besturings-

systeem en leert er vlot, probleemloos en

efficiënt mee werken;

Besturingssysteem: structuur, werking en spe-

cifieke kenmerken.

krijgt inzicht in e-mail. E-mail: beheer van contactpersonen en groe-

pen, bijlagen en problematiek rond virussen.

.

Tekstverwerkingsprogramma

De cursist:

leert de specifieke terminologie kennen;

Begrippen in verband met het tekstverwer-

kingsprogramma.

Een combinatie van hoorcolleges en zelfstandig

te maken oefeningen en taken (met begelei-

ding) die achteraf worden verbeterd.

leert de basistoepassingen met betrekking

tot teksten bestandsfuncties kennen;

Toetsenbord, openen, opslaan, wissen, afdruk-

ken, beeldweergave, cursorbesturing, eenvou-

dig zoeken en vervangen, klembord, knippen,

kopiëren en plakken.

leert de mogelijkheden in verband met cor-

rect taalgebruik, automatisering om het ge-

bruikscomfort te verhogen kennen;

Spelling- en grammaticacontrole, autocorrectie.

leert opmaak toepassen en lay-out en blad-

spiegel bepalen, krijgt kennis van de richt-

lijnen van de BIN-normen;

Aanbrengen en bewerken van stijlen, opmaak-

profielen, sjablonen, toepassen BIN-normen.

leert de mogelijkheden van een tabel ken-

nen

Tabel maken, opmaken, bewerken.

22


Spreadsheetprogramma

De cursist:

leert de specifieke terminologie kennen;

Begrippen in verband met het rekenblad. Een combinatie van hoorcolleges en zelfstandig

te maken oefeningen en taken (met begelei-

ding) die achteraf worden verbeterd.

leert de specifieke kenmerken van een re-

kenblad kennen, en kan de lay-out en

vormgeving bepalen van cellen, rijen, ko-

lommen en tabellen en specifieke kenmer-

ken toepassen;

Celeigenschappen, opmaak rij, kolom, blad en

pagina-instellingen.

leert de afdrukmogelijkheden; Afdrukinstellingen.

leert de invoer van eenvoudige formules en

functies;

Wiskundige operatoren in formules en functies

invoegen.

leert lijsten sorteren, filteren. Dataverwerking (data, sorteren, filter).

23

COMMUNICATIEVAARDIGHEDEN

7 COMMUNICATIEVAARDIGHEDEN

7.1 Eenheid A4



7.1.2 Studieduur

80 lestijden TV


De cursist:

kan zowel mondeling als schriftelijk juridische informatie verwerken en adviezen verstrekken,

in een begrijpelijke en correcte taal;

kan verslagen, notulen, brieven en berichten opstellen;

kan de gepaste gesprekstechnieken hanteren in professionele tweegesprekken en vergaderingen;

verwerft onderhandelings- en conflictbeheersingstechnieken;

kan elektronische communicatiemiddelen gebruiken.

24



De cursist:

kan de communicatie efficiënt plannen;

Opdrachtanalyse

Thema en centrale vraag

Doel en doelgroep

Communicatievorm en medium

Randvoorwaarden en context

Communicatieve taaltaken worden het beste

aangepakt volgens de OVUR-strategie

Oriënteren op de taak

Voorbereiden van de taak

Uitvoeren van de taak

Reflecteren op de taakuitvoering

Spreekopdrachten kunnen ondersteund

worden met audiovisuele hulpmiddelen zo-

als video- en cassetterecorder en ingeoefend

worden via rollenspel of opdrachten op het

werkveld.

Schrijfproducten van de cursisten kunnen

ook door medestudenten beoordeeld wor-

den (‘peer review’).

Tekorten op het vlak van correct Neder-

lands worden vastgesteld door screening via

een instaptoets en worden het beste gere-

medieerd met begeleide zelfstudie via elek-

tronisch oefenmateriaal (leerplatform, cd-

rom) met directe feedback. Zo kan inge-

speeld worden op de zeer uiteenlopende be-

ginsituatie van de cursisten.

kan informatieve, adviserende, persuasieve

en prescriptieve juridische teksten; ontwer-

pen, analyseren, samenvatten en kritisch

becommentariëren;

Structurering van teksten en tekstonderde-

len

Thema en tekststructuur met behulp van

(model)vragenschema’s (eventueel mind-

mapping)

Soorten tekstrelaties en hun markering via

signaalwoorden

Ordeningsprincipes voor kernantwoorden

Verdeling in inleiding-kern-slot

Manieren om structuur zichtbaar te maken

(uiterlijke structuur)

Alinea-indeling en alineastructuur (kernzin

en uitwerking)

Titels en tussenkopjes

Soorten samenvattingen en hun kenmerken

kan de geschikte leesstrategieën toepassen

volgens zijn leesdoel; Leesrondes en leesstrategieën

Oriënterend, globaal en intensief lezen

Zoekend en studerend lezen

Kritisch lezen

25


kan een juridisch-maatschappelijke argu-

mentatie analyseren, beoordelen en ontwer-

pen;

Argumentatietheorie

Analyse van enkelvoudige en complexe

argumentaties met behulp van het model

van Toulmin.

Beoordeling van soorten argumentaties met

behulp van standaardvragen.

De belangrijkste drogredenen.

De kenmerken en de beoordeling van juri-

dische argumentatie en van beleidsargu-

mentatie.

Zelf een juridisch-maatschappelijke argu-

mentatie ontwerpen en verdedigen.

kan bij professionele tweegesprekken ba-

sisgesprekstechnieken toepassen en profes-

sionele gespreksmodellen hanteren;

Basisgesprekstechnieken

Luistervaardigheden: kleine aanmoedigin-

gen, vragen stellen, parafraseren, samenvat-

ten, reflecteren van gevoel.

Regulerende vaardigheden: het gesprek

openen en afsluiten, terugkoppelen naar be-

gindoelen, situatie verduidelijken, hardop

denken.

Zendervaardigheden: opbouwende kritiek

geven, omgaan met kritiek en emoties, op

een assertieve manier bezwaar maken, om-

gaan met lastige mensen, enz.

Gespreksmodellen

Het probleemoplossend gesprek (het klach-

tengesprek, de conflicthantering, het onder-

handelingsgesprek, enz.).

Het informatieve en het adviesgesprek.

Het slechtnieuwsgesprek.

Het telefoongesprek (de regels om klant-

26


vriendelijk te telefoneren: telefoongesprek

openen en afsluiten, doorverbinden met

vooraanmelding, probleemsituaties oplos-

sen enz.).

kan actief aan vergaderingen deelnemen en

efficiënt vergaderingen leiden; Vergadertechnieken

De structuur en de kenmerken van de ver-

schillende types vergaderingen (bijvoor-

beeld besluitvormingsvergaderingen, in-

formerende en inspraakvergaderingen, pro-

bleemoplossende vergaderingen, brain-

stormvergaderingen, onderhandelingen).

De functie, de kenmerken en de verschil-

lende onderdelen van goede vergaderagen-

da’s.

De taken van deelnemers voor en tijdens de

vergadering en de verschillende typen bij-

dragen die deelnemers kunnen leveren.

De taken van de voorzitter voor en tijdens

de vergadering, en de technieken om die ta-

ken goed uit te voeren.

De taken van onderhandelaars in de ver-

schillende onderhandelingsfasen.

De kenmerken van de Harvard-methode van

onderhandelen en de verschillende stijlen

van conflicthantering.

kan notuleren tijdens een vergadering; Notuleren

De functies en de kenmerken van de ver-

schillende soorten notulen.

De taken en de rechten van de notulist voor,

tijdens en na de vergadering.

27


De inhoudselementen, de lay-out en de

formuleringskenmerken van goede en over-

zichtelijke notulen.

kan brieven, mededelingen en rapporten

opstellen en daarbij de geschikte schrijfstra-

tegieën toepassen;

Brieven, mededelingen en rapporten

De structuur en de kenmerken van de be-

langrijkste soorten rapporten: bijvoorbeeld

de memo, de mededeling, het adviesrapport,

de probleemsignalering, de nieuwe rege-

ling, enz.

De structuur en de kenmerken van de be-

langrijkste soorten brieven (en e-

mailberichten): lezergerichte goednieuws-,

neutraalnieuws- en slechtnieuwsbrieven

volgens de gepaste directe of indirecte me-

thode, en persuasieve brieven volgens de

AIDA-methode (bijvoorbeeld maanbrieven,

betalingsherinneringen, klachtenbrieven,

verzoekbrieven, uitnodigingen, goodwill-

brieven, enz.).

kan een publiekgerichte mondelinge presen-

tatie over een juridisch-maatschappelijk on-

derwerp houden;

Mondelinge presentatietechnieken

Manieren om een presentatie sterk te ope-

nen en af te sluiten.

Goede innerlijke en uiterlijke structuur (o.a.

vooruitblik, overgangspassages, terugblik of

samenvattingen).

Aandachtstrekkers (zoals anekdotes, voor-

beelden, citaten, retorische vragen, vergelij-

kingen, enz.).

Belang van lichaamstaal (zoals houding,

gebaren, mimiek, oogcontact).

Stem- en taalgebruik (o.a. tempo, intonatie,

28


stopwoorden, articulatie, uitspraak).

Oordeelkundig gebruik van visuele hulp-

middelen en van een spreekschema.

kan in een correcte, duidelijke, aantrekke-

lijke en gepaste taal en stijl (mondeling en

schriftelijk) formuleren, en daarvoor de ge-

schikte (elektronische en papieren) bronnen

raadplegen.

Formuleren

Correcte spelling, uitspraak, woordgebruik

(gallicismen) en zinsbouw.

Duidelijke en aantrekkelijke (rechts)taal en

stijl (vermijden van onnodig(e): jargon,

passief, nominaliseringen, lange zinnen,

lange aanlopen, afstandelijk schrijfstand-

punt, overspannen tangconstructies, voor-

zetselketens, woordomhaal, enz.).

De diverse (papieren en elektronische)

bronnen en hulpmiddelen om op Internet, in

de bibliotheek en thuis taal- en spellingpro-

blemen op te lossen en informatie op te

zoeken (spellinggids, spellingchecker,

grammatica, AN-gids, taaldatabanken,

woordenboeken enz.).

29

JURIDISCH FRANS

8 JURIDISCH FRANS

8.1 Eenheid A5


De cursist hoeft geen andere eenheid gevolgd te hebben. De cursist heeft met vrucht de eindtermen

van richtgraad 2 Frans behaald.

8.1.2 Studieduur

80 lestijden TV


De cursist kan:

juridische teksten lezen, schrijven, verklaren, analyseren en synthetiseren;

een conversatie voeren en deelnemen aan een debat;

de Franse rechtsterminologie adequaat gebruiken;

woordenboeken, naslagwerken en publicaties met betrekking tot het werkveld gebruiken.

30



Woordenschat

De cursisten moeten de aangebrachte ba-

siswoordenschat van juridisch Frans memo-

riseren en in de praktijk kunnen toepassen,

namelijk de woordenschat in een tekst be-

grijpen, ongeacht of ze die vooraf hebben

bestudeerd, of het om ‘nieuwe’ woorden-

schat gaat, en die kunnen toepassen in een

conversatie of schrijfoefening.

De luister- en spreekvaardigheid wordt ontwik-

keld door groepsoefeningen. Er worden radio-

en tv-opnames gebruikt. Als input worden er in

groep juridische en teksten uit de juridisch-

maatschappelijke realiteit gebruikt en geanaly-

seerd. De teksten die het uitgangspunt van dis-

cussie vormen, handelen over juridische on-

derwerpen in het algemeen. Er worden vele

teksten uit kranten en tijdschriften gebruikt. Er

worden inhouds- en open vragen gesteld en

oefeningen over woordenschat en inhoud ge-

maakt. Er wordt les gegeven in vrij kleine

groepen en de cursisten worden herhaaldelijk

aangespoord tot persoonlijk initiatief en team-

werk.

De behandelde dossiers nemen een belangrijke

plaats in. Zij bevatten veel nieuwe woorden-

schat, vooral terminologie uit het rechtsappa-

raat en de politieke wereld. Grammaticaal

wordt vooral aandacht besteed aan structuren

die de cursist in de praktijk ontmoet zoals ver-

voegingen van werkwoorden, gebruik van tij-

den, persoonlijke en betrekkelijke voornaam-

woorden, bijvoeglijke naamwoorden, het bij-

woord en het correct gebruik van voorzetsels.

In grote mate wordt ingespeeld op de behoeften

van de cursisten. Beheersen zij bepaalde

grammaticaonderdelen niet (meer) voldoende,

dan worden die gepresenteerd of opgefrist. De

nadruk ligt daarbij altijd op de praktische ken-

nis ervan zoals herkenning en begrip van ge-

schreven teksten, gesprekken en berichtgeving.

Eventueel wordt afhankelijk van het niveau van

Didactische wenken

Er wordt onderwezen aan groepen: ex cathedra,

rollenspel, discussie, enz…

De leerinhouden worden in het Frans gepresen-

teerd en op vraag van de cursisten, maar in

functie van de moeilijkheidsgraad van de tek-

sten, vertaald.

Didactische hulpmiddelen

Bord, slides, radio, tv, kranten, tijdschriften,

Spreekvaardigheid

De cursisten moeten een conversatie in het

Frans kunnen voeren, de vraagstelling in het

Frans kunnen aanbrengen en kunnen deel-

nemen aan een debat.

De cursisten moeten een gestructureerde

mondelinge uiteenzetting kunnen geven en

de juridische woordenschat actief kunnen

gebruiken.

Luistervaardigheid

De cursisten moeten de in het Frans aange-

brachte leerinhouden kunnen begrijpen.

De cursisten moeten teksten van radio en

TV vlot kunnen begrijpen.

31


Leesvaardigheid

Artikels en kranten en eenvoudige juridi-

sche teksten kunnen lezen.

De cursisten moeten juridische teksten kun-

nen lezen en begrijpen.

Schrijfvaardigheid

De cursisten moeten een tekst in het Frans

kunnen samenvatten en oefeningen over de

gezien thema’s kunnen maken op basis van

aangebrachte principes/structuren die voor-

af zijn gepresenteerd.

De cursisten moeten de nieuwe woorden-

schat schriftelijk kunnen gebruiken en een

persoonlijk commentaar kunnen schrijven.

32

EUROPEES RECHT

9 EUROPEES RECHT

9.1 Eenheid B1



9.1.2 Studieduur

40 lestijden TV


De cursist:

kent de eigenheid van het Europees recht en verwerft inzicht in de invloed van het Europees

recht op het Belgisch recht;

kent de samenstelling en de werking van de Europese politieke en gerechtelijke instellingen;

kan wetteksten en rechtspraak opzoeken en analyseren;

ontwikkelt hierbij een kritische belangstelling voor de Europese integratie.

33



De cursist kan:

de beknopte geschiedenis van de Europese

Unie schetsen en toelichten.

1 Beknopte geschiedenis

Leergesprek

Tijdens de cursus wordt ook verwezen naar inte-

ressante en relevante, maar niet verplichte lec-

tuur en websites.

De cursist kan:

de verscheidene instellingen opsommen, de

samenstelling en hun bevoegdheden toelich-

ten.

2 De instellingen Leergesprek

De cursisten kunnen via het Internet zelf infor-

matie opzoeken.

De cursist kan:

de besluitvorminsprocedure toelichten.

3 De besluitvorming en de besluitvormings-

procedure

Leergesprek.

De belangstelling en betrokkenheid van de stu-

denten kan aangescherpt worden door het stimu-

leren van hun zelfwerkzaamheid (b.v.door zelf

opzoeken van besluitvorminsprocedure).

De cursist kan:

de begrippen autonomie, voorrang en directe

werking van het Europees recht verklaren;

de principes van het vrij verkeer van goe-

deren verklaren en toepassingen in verband

hiermee oplossen;

arresten in verband hiermee ontleden en toe-

lichten;

de principes van het vrij verkeer van perso-

nen verklaren en toepassingen in verband

hiermee oplossen;

arresten in verband hiermee ontleden en toe-

lichten.

4 De eigen rechtsorde

5 Vrij verkeer van goederen

6 Vrij verkeer van personen

Leergesprek.

Ontleden van een verdragstekst en arresten van

het Hof van Justitie.

34


De cursist kan:

de pijlers van het mededingingsrecht op-

sommen en toelichten;

voorbeelden en beslissingen betreffende het

mededingingsrecht geven en toelichten.

7 Het mededingingsrecht Leergesprek

Ontleden van een verdragstekst en arresten van

het Hof van Justitie

35

GRONDWETTELIJK RECHT

10 GRONDWETTELIJK RECHT

10.1 Eenheid B2



10.1.2 Studieduur

60 lestijden TV


De cursist kent:

de grondbegrippen en de kenmerken van de Belgische Staat;

de samenstelling en de werking van de federale instellingen;

de samenstelling en de werking van de gemeenschaps- en de gewestinstellingen;

de samenstelling en de werking van de provinciale en de gemeentelijke instellingen;

de rechten en de vrijheden van de burgers en kan deze vanuit de tekst van de Grondwet becom-

mentariëren en op concrete situaties toepassen.

36



De cursist:

kent de beginselen van het Belgisch publiek

recht;

kan de kenmerken en de evolutie van de

Belgische Staat vanuit een historisch per-

spectief schetsen;

kent de hiërarchie van de rechtsnormen met

als basis de Grondwet;

weet hoe wetgeving tot stand komt;

kent de samenstelling, de werking en de be-

voegdheden van de instellingen van de fede-

rale overheid en van de gemeenschappen en

de gewesten;

heeft noties van de samenstelling en de al-

gemene werking van de provincie, gemeente

en het OCMW (Openbaar Centrum voor

Maatschappelijk Welzijn);

kent de samenstelling en de bevoegdheden

van de rechterlijke macht;

kent de fundamentele beginselen die de

werkwijze van de rechterlijke macht beheer-

sen en kent de algemene principes van het

statuut van de rechterlijke macht;

kan de inhoud van de rechten en vrijheden

van de burger aan de hand van concrete ge-

vallen toelichten;

kan de tekst van de Grondwet interpreteren

1 De beginselen van het Belgisch publiek-

recht: de Grondwet als basis van het Bel-

gisch publiekrecht; de kenmerken van de

Belgische staat en de belangrijkste evoluties

sedert 1830; de hiërarchie van de rechtsnor-

men.

2 De federale overheid: samenstelling, be-

voegdheden en werkwijze van de drie takken

van de wetgevende macht; statuut van de

parlementsleden; samenstelling, bevoegdhe-

den en werkwijze van de uitvoerende macht;

het statuut van de Koning en het statuut van

de ministers en de staatssecretarissen.

3 De gemeenschappen en de gewesten: de

asymmetrische structuur van het federale

België; de samenstelling, de bevoegdheden

en de werkwijze van de wetgevende en de

uitvoerende organen van de gemeenschap-

pen en de gewesten.

4 De gemeenten, de provincies en het OCMW:

samenstelling en algemene bevoegdheids-

omschrijving van de organen.

5 De rechterlijke macht: soorten hoven en

rechtbanken; samenstelling en bevoegdhe-

den van de gewone hoven en rechtbanken;

de samenstelling en de bevoegdheden van de

Raad van State en het Arbitragehof; de

werkwijze van de rechterlijke macht; het sta-

Hoorcolleges afgewisseld met leergesprekken.

Begeleide praktische toepassingen en opdrach-

ten (met gebruik van het wetboek).

37


en illustreren met praktische voorbeelden;

kan eenvoudige casussen oplossen via de

toepasselijke wetgeving.

tuut van de rechterlijke macht.

6 De fundamentele rechten en vrijheden van

de burger: gelijkheid en non-discriminatie;

de rechten ter bescherming van de fysische

persoon; de rechten ter bescherming van de

psychische persoon; het recht op eigendom;

de sociaal-economische rechten; de rechten

van het kind; de rechten die voortvloeien uit

de bestuurlijke vernieuwing.

38

ADMINISTRATIEF RECHT

11 ADMINISTRATIEF RECHT

11.1 Eenheid B3


De cursisten worden toegelaten nadat ze voor de eenheid B2 Grondwettelijk recht met vrucht ge-

slaagd zijn.

11.1.2 Studieduur

80 lestijden TV


De cursist:

heeft een inzicht in de eigenheden van het administratief recht;

kent de bronnen en de fundamentele begrippen van het administratief recht;

weet waar hij informatie kan vinden, hoe hij een wetboek moet raadplegen en rechtspraak moet

opzoeken en bespreken;

heeft een inzicht in de vormen van beheer van openbare diensten;

kent meer in het bijzonder de samenstelling en de werking van de provincie, de gemeente en het

OCMW;

weet hoe het statuut van het personeel in overheidsdienst geregeld is;

kent de belangrijkste administratieve contracten, in het bijzonder de overeenkomsten voor wer-

ken, leveringen en diensten;

kent het regime van de goederen: het openbaar en privaat domein, de onteigening, de openbare

wegen;

kent de administratieve en jurisdictionele bescherming van de burger, met in het bijzonder de

Raad van State.

39



De cursist:

kent de algemene beginselen van het admi-

nistratief recht;

kent de werking en de vormen van beheer

van de openbare dienst;

kan in het bijzonder de organisatie en de

bevoegdheden van de provincie, de ge-

meente en het OCMW toelichten via de

wetgeving terzake;

kent het statuut van het personeel in over-

heidsdienst;

kent de organisatie en de werking van de

politiediensten;

heeft noties van het regime van de over-

heidsgoederen;

kent de inhoud van en de wetgeving over de

belangrijkste administratieve contracten;

kent de verschillende wijzen van rechtsbe-

scherming van de burger tegen het optreden

van het bestuur, zowel de preventieve als de

repressieve rechtsbescherming;

kent de bevoegdheden en de werking van de

Raad van State;

kan via wetboeken en andere beschikbare

bronnen casussen en praktische toepassin-

gen oplossen.

Inleidende beschouwingen: begrip ‘administratief

recht’; bronnen van het administratief recht; de

administratieve rechtshandelingen (indeling en

kenmerken).

De openbare dienst: begrip; de beginselen van de

openbare dienst; vormen van beheer van openba-

re diensten (centralisatie en decentralisatie); het

administratief toezicht (begrip, doel en vormen);

het openbaar ambt (begrip ‘ambtenaar’, algemene

principes van het statuut van het personeel van de

federale overheid, van het statuut van het perso-

neel van de gemeenschappen en de gewesten en

van het statuut van het personeel van de provin-

cies en de gemeenten).

De provincie: samenstelling, werking en be-

voegdheden van de provincieraad en van de be-

stendige deputatie; het statuut en de bevoegdhe-

den van de gouverneur; het administratief toe-

zicht op de provincies in het Vlaamse Gewest.

De gemeente: samenstelling, werking en be-

voegdheden van de gemeenteraad en van het col-

lege van burgemeester en schepenen; het statuut

en de bevoegdheden van de burgemeester; de

binnengemeentelijke territoriale organen; het ad-

ministratief toezicht op de gemeenten in het

Vlaamse Gewest; het personeel van de gemeente

(de gemeentesecretaris en de gemeenteontvan-

ger).

De organisatie van de politiediensten: het Octo-

Hoorcolleges afgewisseld met leerge-

sprekken en geïllustreerd met voor-

beelden.

Gebruik van wetboek en documenten.

Verwijzing naar toepasselijke websi-

tes.

Praktische toepassingen en casussen

(begeleid en zelfstudie).

Gastcolleges en/of bezoek aan een

openbare dienst.

40


pusakkoord; algemene organisatie van de federale

en de lokale politie.

Het OCMW: algemene begrippen en bevoegd-

heidsregeling; organisatie van het OCMW (be-

stuursorganen en personeel); controle en admini-

stratief toezicht; de maatschappelijke integratie

en het leefloon.

De overheidsgoederen: openbaar en privaat do-

mein; de onteigening (kenmerken, de onteige-

ningsprocedures); de openbare wegen (indeling,

collectief en privatief gebruik).

De administratieve contracten: begrip en voor-

beelden; de overeenkomsten voor werken, leve-

ringen en diensten (kenmerken van de regeling

inzake overheidsopdrachten en bespreking van de

gunningsprocedures).

De preventieve rechtsbescherming tegen het op-

treden van het bestuur: de beginselen van behoor-

lijk bestuur; de openbaarheid van bestuur; de om-

budsman.

De repressieve rechtsbescherming tegen het op-

treden van het bestuur: de administratieve en ju-

risdictionele beroepen (onderscheid, kenmerken

en vormen).

De Raad van State: overzicht van de bevoegdhe-

den van de afdeling wetgeving; overzicht van de

bevoegdheden van de afdeling administratie en in

het bijzonder het annulatieberoep wegens

machtsoverschrijding (ontvankelijkheidsvoor-

waarden, vernietigingsgronden); de rechtspleging

voor de afdeling administratie.

41

RUIMTELIJK ORDENINGS- EN MILIEURECHT

12 RUIMTELIJK ORDENINGS- EN MILIEURECHT

12.1 Eenheid B4



12.1.2 Studieduur

40 lestijden TV


De cursist:

heeft een inzicht in het kader waarbinnen het ruimtelijk ordenings- en milieubeleid wordt geor-

ganiseerd;

kent de grote trekken met betrekking tot de stedenbouwkundige vergunningsplicht en de milieu-

en natuurvergunningplicht.

42



Deel ruimtelijke ordening

De cursist:

krijgt een inzicht in de planningsinstrumen-

ten van de overheid;

krijgt een inzicht in de stedenbouwkundige

vergunningsplicht en het verloop van de

vergunningsprocedure.

Situering van het ruimtelijk structuurplan, van

de ruimtelijke uitvoeringsplannen, en van de

gewestplannen en BPA’s (Bijzonder Plan van

Aanleg).

Bespreking van de bodembestemmingen.

Bespreking van het artikel 99 van het decreet

houdende de organisatie van de ruimtelijke

ordening (vergunningsplicht), en van het be-

sluit houdende vrijstelling van aanvraag van

een stedenbouwkundige vergunning.

Bespreking van de vergunningsprocedure.

Hoorcollege aangevuld met leergesprek, en met

het maken van eenvoudige oefeningen.

De cursisten worden zo vertrouwd mogelijk

gemaakt met de basisteksten van het milieu-

recht (senso lato).

Eventueel wordt de basiswetgeving opgezocht

op het Internet.

Gezien de beknopte studieduur is geen grondi-

ge studie mogelijk. De cursist maakt evenwel

korte oefeningen zoals b.v. het opzoeken in de

Vlarem 1-indelingslijst, en op hantering van het

artikel 99 decreet houdende de organisatie van

de ruimtelijke ordening.

Deel milieurecht

De cursist:

kan een overzicht geven van de instrumen-

ten die gebruikt worden om een milieube-

leid te voeren;

heeft inzicht in de administratieve organisa-

tie van het milieubeleid in Vlaanderen;

heeft inzicht in de milieuvergunnings- en

meldingsplicht;

kan het verloop van de vergunningsproce-

dure schetsen;

weet hoe de controle op de ingedeelde in-

Overzicht van de milieubeleidsinstrumenten.

De administratieve organisatie van het milieu-

beleid in Vlaanderen.

Korte bespreking van het DABM-decreet en

van het milieuvergunningdecreet.

Situering van het Vlarem 1 en van de Vlarem

1- indelingslijst (met inbegrip van de methodo-

logie voor de hantering van die indelingslijst).

Situering van het Vlarem 2. Korte bespreking

van de opbouw van het Vlarem 2.

Situering van het natuurbehoudsdecreet en van

43


richtingen is georganiseerd;

kan het wettelijk kader van het natuurbe-

houd in Vlaanderen situeren;

heeft inzicht in de natuurvergunning- en

meldingsplicht;

kan het verloop van de natuurvergunnings-

procedure schetsen.

zijn uitvoeringsbesluit (met inbegrip van het

verwerven van inzicht in de natuurvergun-

nings- en meldingsplicht, en in de vergun-

ningsprocedure).

44

GERECHTELIJK PRIVAATRECHT

13 GERECHTELIJK PRIVAATRECHT

13.1 Eenheid C1



13.1.2 Studieduur

80 lestijden TV


De cursist heeft een inzicht in:

de algemene beginselen van het gerechtelijke privaatrecht;

de rechterlijke organisatie;

de bevoegdheidsverdeling;

de burgerlijke rechtspleging, met inbegrip van de rechtsmiddelen;

de belangrijkste bijzondere rechtsplegingen;

het beslagrecht.

De cursist leert:

actief opzoeken in de wetgeving;

modellen zoeken en eenvoudige procedureakten opstellen.

45



Algemene inleiding

De cursisten moeten:

het belang en de noodzaak van een efficiënt

juridisch apparaat kunnen aantonen om een

rechtsstaat te waarborgen;

de Belgische gerechtelijke inrichting kun-

nen schetsen en kunnen refereren naar de

Europese inrichting;

de algemene beginselen van behoorlijke

rechtspraak en het belang ervan kennen.

1 Algemene inleiding:

situering Gerechtelijk Recht en kenmerken;

kenmerken van de rechtspraak.

De leerstof wordt door de docent aangebracht

(ex cathedra) maar eentonig doceren moet ze-

ker worden vermeden.

De lessen in het recht moeten vertrekken van

de realiteit, van concrete en scherp gestelde

situaties. De cursisten treden op als probleem-

oplossers. Ze werken oplossingen uit die cor-

rect en rechtvaardig zijn. Vanzelfsprekend

hoeft die tijdrovende aanpak niet in alle lessen

worden gevolgd.

Bronnen zoals processen en vonnissen kunnen

daartoe gebruikt worden. Ook didactische tijd-

schriften leveren interessante gevalsstudies op.

Aansluitend worden probleemstellingen, op-

drachten en vragen gepresenteerd die getoetst

worden aan de theorie. De gevalsstudie stimu-

leert het denkwerk van de individuele cursist,

maar is ook interessant voor een groepsdiscus-

sie. Hierbij is het van belang dat de cursisten de

theorie kennen en die kunnen verwoorden.

Geregeld aanknopen bij actualiteit en de reali-

teit (bezoek aan het justitiepaleis) geeft de les-

sen recht een toegevoegde waarde. Verder be-

Gerechtelijke organisatie en gerechtsmede-

werkers


hun weg vinden in de gerechtelijke organi-

satie;

het rechtsgebied, de samenstelling en de

bevoegdheid van de verschillende burger-

lijke rechtbanken kunnen beschrijven,

evenals de strafrechtbanken en administra-

tieve rechtscolleges;

de verschillende rechterlijke ambten kunnen

benoemen en omschrijven.

2 Gerechtelijke organisatie en gerechtsme-

dewerkers:

de gerechtelijke organisatie (burgerlijke

rechtbanken, strafrechtbanken en admini-

stratieve rechtscolleges);

de gerechtelijke ambten.

46


De bevoegdheid


de materiële en territoriale bevoegdheid

kunnen omschrijven en bepalen;

in concrete gevallen kunnen aanduiden

welke rechtbank bevoegd is;

de bevoegdheidsgeschillen kennen en kun-

nen plaatsen en oplossen.

3 De bevoegdheid:

inleiding;

materiële bevoegdheid;

territoriale bevoegdheid;

bevoegdheidsgeschillen.

invloedt het inzetten van de didactische media

(overheadprojector, video) de lessen positief

met de aanmaak van slides bijvoorbeeld.

Om het inzichtelijk werken in het juridische

vakgebied te bevorderen, wordt volgens het

concentrische principe gehandeld. Concreet

betekent dat de cursisten de structuren, de

grondprincipes en grondideeën laten verken-

nen, getoetst aan een dynamische benadering

van het recht. Vervolgens worden de diverse

modaliteiten, aspecten en de mogelijke samen-

hangen bestudeerd. Ten slotte wordt het geheel

gesynthetiseerd. De cursisten hoeven niet over-

laden te worden met details, maar krijgen een

algemeen praktisch juridisch inzicht.

Hoewel de praktijkgerichte benadering centraal

staat bij de invulling van de leerinhouden, mag

men de voortgang van de behandeling ervan

niet uit het oog verliezen.

De rechtspleging


de kenmerken en het verloop van de burger-

lijke rechtspleging kennen en kunnen om-

schrijven;

de procedure op eenzijdig en tegenspreke-

lijk verzoekschrift kennen;

het verloop van een geding (behandeling,

berechting, oplossing van tussengeschillen

en vormen van gerechtelijk bewijs) kennen

en kunnen toepassen;

concrete procedurestukken kunnen analyse-

ren (conclusies, vonnissen en arresten) en

eenvoudige akten kunnen opstellen.

4 De rechtspleging:

inleidende begrippen;

het instellen van de vordering;

het burgerlijke geding;

de procedure op éénzijdig verzoekschrift;

het kortgeding;

het bewijs.

47


De rechtsmiddelen


de verschillende rechtsmiddelen kennen en

kunnen omschrijven;

de verschillende rechtsmiddelen kunnen

toepassen in de juiste juridische context;

eenvoudige akten kunnen opstellen.

5 De rechtsmiddelen

Beslagrecht


de verschillende soorten van beslag kennen

en kunnen omschrijven;

de verschillende soorten van beslag kunnen

toepassen in de juiste juridische context;

de akten en procedurestukken leren kennen

en toepassen.

6 Beslagrecht

Bijzondere rechtspleging (b.v. arbitrage)

De cursisten moeten op de hoogte zijn van

bijzondere rechtsplegingen en deze kunnen

terugvinden in de wetgeving.

7 Bijzondere rechtspleging (b.v. arbitrage)

48

PERSONEN- EN FAMILIERECHT EN ZAKENRECHT

14 PERSONEN- EN FAMILIERECHT EN ZAKENRECHT

14.1 Eenheid C2



14.1.2 Studieduur

60 lestijden TV


De cursist verwerft een inzicht in het personen- en familierecht en in het zakenrecht.

Hij leert:

problemen gerelateerd aan het personen- en familierecht en het zakenrecht analyseren, interpre-

teren en oplossen;

juridisch redeneren;


modellen opzoeken en eenvoudige procedureakten opstellen.

49



De cursist:

krijgt een inzicht in het personen- en fami-

lierecht;

krijgt een inzicht in het zakenrecht;

leert actief opzoeken in de wetgeving en de

rechtspraak, leert modellen op te zoeken en

eenvoudige procedureakten op te stellen.

Het bestaan en de bekwaamheid van natuur-

lijke personen

De handelingsonbekwamen

Naam, woonplaats en nationaliteit van de

natuurlijke personen. Burgerlijke stand en

bescherming van de persoonlijke levens-

sfeer

Het huwelijk: juridisch karakter en de pri-

maire gevolgen van het huwelijk

De ontbinding van het huwelijk

Het ongehuwd samenwonen

De afstamming (klassiek-biologische, adop-

tie en artificiële afstamming)

Ouderlijke plichten en ouderlijk gezag

De familiale solidariteit

De indeling van de goederen

De zelfstandige zakelijke rechten: eigen-

dom (omvang en beperkingen, eigendoms-

verwerving), vruchtgebruik, recht van ge-

bruik en bewoning, erfdienstbaarheden,

recht van opstal, erfpacht

De intellectuele rechten

De zakelijke zekerheden: hypotheek, pand

en voorrechten

De persoonlijke zekerheden

Oefeningen op het opzoeken in de wetge-

Hoorcolleges worden doorspekt met praktische

voorbeelden, en aangevuld met interactieve

leergesprekken met de studenten.

Er worden oefeningen ingelast, waarbij de stu-

denten zelfstandig wetgeving, rechtspraak en

rechtsleer opzoeken.

De oefeningen moeten zoveel mogelijk van die

aard zijn dat de cursist eerst een analyse moet

maken van het probleem, vervolgens opzoek-

werk moet verrichten, en de resultaten moet

interpreteren en toepassen op een juridisch cor-

recte wijze.

50


ving en de rechtspraak

Opzoeken van modelakten

Opstellen van eenvoudige procedureakten

51

HUWELIJKSVERMOGENS- EN ERFRECHT

15 HUWELIJKSVERMOGENS- EN ERFRECHT

15.1 Eenheid C3


De cursist wordt toegelaten nadat hij/zij met vrucht geslaagd is voor de eenheid C2 Personen- en

familierecht en zakenrecht.

15.1.2 Studieduur

40 lestijden TV


De cursist verwerft een inzicht in het huwelijksvermogens- en erfrecht

Hij leert:

problemen gerelateerd aan het huwelijksvermogens- en erfrecht analyseren, interpreteren en

oplossen;



modellen opzoeken en eenvoudige procedureakten opstellen.

52



Huwelijksvermogensrecht

weten wat een huwelijkscontract is en

welke bepalingen erin kunnen worden

opgenomen;

de te vervullen formaliteiten bij wijzi-

ging van het huwelijkscontract kunnen

omschrijven;

de huwelijksvermogensstelsels (wette-

lijk stelsel, scheiding van goederen,

gewijzigde gemeenschapsstelsels) kun-

nen bespreken en onderscheiden;

de samenstelling van de deelvermogens

kunnen omschrijven in het wettelijk

stelsel;

de rechten van de schuldeisers en het

bestuur van het gezinsvermogen kunnen

omschrijven in het wettelijk stelsel;

mogelijk te nemen maatregelen door de

rechter kunnen aanhalen.

1 Huwelijksvermogensrecht

1.1 Algemene regelen

1.1.1 Contractuele vrijheid

1.1.2 Vormgebonden karakter en publiciteit

1.1.3 Veranderbaarheid van het huwelijks-

contract

2 Het wettelijk stelsel

2.1 Samenstelling van het gezinsvermogen

2.2 Rechten van de schuldeisers

2.2.1 Bestuur van het gezinsvermogen

2.2.2 Tussenkomst van de rechter en sancties

2.2.3 Ontbinding, vereffening, verdeling

3 Andere stelsels

3.1 Scheiding van goederen

3.2 Gewijzigde gemeenschapsstelsels

De lessen in het recht vormen een boeiend verhaal

op zich. De leerstof wordt door de docent aange-

bracht (ex cathedra) maar eentonig doceren moet

zeker worden vermeden.

De lessen in het recht moeten vertrekken van de rea-

liteit, van concrete en scherp gestelde situaties. De

cursisten treden op als probleemoplossers. Ze wer-

ken oplossingen uit die correct en rechtvaardig zijn.

Vanzelfsprekend hoeft die tijdrovende aanpak niet in

alle lessen worden gevolgd.

Erfrecht

het doel van het erfrecht kunnen aanto-

nen;

kunnen verklaren dat het Belgisch erf-

recht een combinatie is van erfopvol-

gingssystemen;

basisbegrippen van de wettelijke erfre-

1 Erfrecht

1.1 Doel en systeem van het erfrecht

1.1.1 Doel van het erfrecht

1.1.2 Erfopvolgingssystemen

1.1.3 Het Belgisch erfrecht. Combinatie van

systemen

Bronnen zoals processen en vonnissen kunnen daar-

toe gebruikt worden. Ook didactische tijdschriften

leveren interessante gevalsstudies op. Aansluitend

worden probleemstellingen, opdrachten en vragen

gepresenteerd die getoetst worden aan de theorie. De

gevalsstudie stimuleert het denkwerk van de indivi-

duele cursist, maar is ook interessant voor een

53


geling kunnen omschrijven en toelich-

ten;

de mogelijkheid van het al dan niet

aanvaarden van een nalatenschap kun-

nen definiëren;

de wettelijke regeling in verband met

testamenten kunnen omschrijven en

toelichten;

het onderscheid kennen tussen voorbe-

houden en beschikbaar gedeelte inzake

de reservataire erfgenamen;

het testament kunnen onderscheiden

van de schenking;

de wettelijke regeling in verband met

schenkingen kunnen omschrijven en

toelichten.

1.2 Wettelijke erfopvolging

1.2.1 Algemene begrippen

1.2.2 Algemene regelen

1.2.3 Verkrijging van erfenissen

1.3 Testamenten en reservataire erfgenamen

1.3.1 Testamenten

1.3.2 Reservataire erfgenamen

1.4 Schenkingen

1.4.1 Begrip. Verschil met testamenten

1.4.2 Vormvereisten

1.4.3 Schenkingen en huwelijk

1.4.4 Schenkingen en erfrecht

1.4.5 Uitzonderingen op de onherroepelijk-

heid

groepsdiscussie. Hierbij is het van belang dat de cur-

sisten de theorie kennen en die kunnen verwoorden.

Geregeld aanknopen bij actualiteit en de realiteit

(bezoek aan het justitiepaleis) geeft de lessen recht

een toegevoegde waarde. Verder beïnvloedt het in-

zetten van de didactische media (overheadprojector,

video) de lessen positief met de aanmaak van slides

bijvoorbeeld.

Om het inzichtelijk werken in het juridische vakge-

bied te bevorderen, wordt volgens het concentrische

principe gehandeld. Concreet betekent dat de cursis-

ten de structuren, de grondprincipes en grondideeën

laten verkennen, getoetst aan een dynamische bena-

dering van het recht. Vervolgens worden de diverse

modaliteiten, aspecten en de mogelijke samenhangen

bestudeerd. Ten slotte wordt het geheel gesyntheti-

seerd. De cursisten hoeven niet overladen te worden

met details, maar krijgen een algemeen praktisch

juridisch inzicht.

Hoewel de praktijkgerichte benadering centraal staat

bij de invulling van de leerinhouden, mag men de

voortgang van de behandeling ervan niet uit het oog

verliezen.

54

VERBINTENISSENRECHT EN BELANGRIJKSTE

CONTRACTEN

16 VERBINTENISSENRECHT EN BELANGRIJKSTE CONTRACTEN

16.1 Eenheid C4



16.1.2 Studieduur

40 lestijden TV


De cursist verwerft een inzicht in het verbintenissenrecht en in de behandelde contracten in het

burgerlijk wetboek.

Hij leert:

problemen gerelateerd aan het verbintenissenrecht en aan de in het burgerlijk wetboek behan-

delde contracten analyseren, interpreteren en oplossen;



modellen opzoeken en eenvoudige contracten en procedureakten opstellen.

55



Het begrip verbintenis kunnen omschrijven

en met concrete voorbeelden kunnen toe-

lichten.

De modaliteiten van de verbintenissen kun-

nen verklaren aan de hand van een voor-

beeld.

De bronnen van verbintenissen kunnen op-

sommen en met voorbeelden kunnen illu-

streren.

Een omschrijving kunnen geven van het

begrip overeenkomst.

De soorten overeenkomst kunnen opsom-

men.

De gevolgen van een overeenkomst kunnen

bespreken en het belang van het niet-

nakomen van een overeenkomst kunnen il-

lustreren aan de hand van voorbeelden.

De oorzaken van het tenietgaan van een

overeenkomst kunnen opsommen en be-

spreken aan de hand van voorbeelden.

Het begrip onrechtmatige daad kunnen om-

schrijven.

De draagwijdte kennen van de aansprake-

lijkheid uit onrechtmatige daad voor perso-

nen, dieren en zaken.

De oorzaken van het tenietgaan van een

verbintenis kunnen opsommen en bespre-

1 Soorten verbintenissen

1.1 Voorwaardelijke verbintenissen

1.2 Verbintenissen met tijdsbepaling

1.3 Verbintenissen gebonden aan de persoon

1.4 Splitsbare verbintenissen

1.5 Hoofdelijke verbintenissen

1.6 Resultaats- en middelenverbintenissen

2 Bronnen van verbintenissen

2.1 Publiekrechtelijke rechtshandeling

2.2 Rechtsfeiten

2.3 Eenzijdige wilsuiting

3 De overeenkomst

3.1 Omschrijving

3.2 Soorten overeenkomsten

3.3 Totstandkoming van overeenkomsten

3.3.1 Interpretatie van overeenkomsten

3.4 Gevolgen van overeenkomsten

3.5 Tenietgaan van overeenkomsten

4 De onrechtmatige daad

4.1 Kenmerken van de foutaansprakelijkheid

4.2 Aansprakelijkheid voor eigen fout

4.3 Aansprakelijkheid voor andermans fout

4.4 Aansprakelijkheid voor zaken

5 Tenietgaan van verbintenissen

De lessen in het recht vormen een boeiend ver-

haal op zich. De leerstof wordt door de docent

aangebracht (ex cathedra) maar eentonig doce-

ren moet zeker worden vermeden.

De lessen in het recht moeten vertrekken van

de realiteit, van concrete en scherp gestelde

situaties. De cursisten treden op als probleem-

oplossers. Ze werken oplossingen uit die cor-

rect en rechtvaardig zijn. Vanzelfsprekend

hoeft die tijdrovende aanpak niet in alle lessen

worden gevolgd.

Bronnen zoals processen en vonnissen kunnen

daartoe gebruikt worden. Ook didactische tijd-

schriften leveren interessante gevalsstudies op.

Aansluitend worden probleemstellingen, op-

drachten en vragen gepresenteerd die getoetst

worden aan de theorie. De gevalsstudie stimu-

leert het denkwerk van de individuele cursist,

maar is ook interessant voor een groepsdiscus-

sie. Hierbij is het van belang dat de cursisten de

theorie kennen en die kunnen verwoorden.

Geregeld aanknopen bij actualiteit en de reali-

teit (bezoek aan het justitiepaleis) geeft de les-

sen recht een toegevoegde waarde. Verder be-

invloedt het inzetten van de didactische media

(overheadprojector, video) de lessen positief

met de aanmaak van slides bijvoorbeeld.

Om het inzichtelijk werken in het juridische

56


ken aan de hand van voorbeelden.

Een gegeven koopcontract praktijkgericht

kunnen beoordelen (b.v. op geldigheid).

Een gegeven huurcontract praktijkgericht

kunnen analyseren.

De rechten en plichten van huurder en ver-

huurder kunnen opsommen.

De begrippen bewaargeving, dading, aan-

neming en lastgeving kunnen omschrijven

en met concrete voorbeelden illustreren.

Actief leren opzoeken in de wetgeving en

de rechtspraak. Modellen leren opzoeken en

eenvoudige procedureakten leren opstellen.

5.1 Betaling met subrogatie

5.2 Schuldvergelijking

5.3 Verjaring

5.4 Schuldvernieuwing

5.5 Overdracht van verbintenissen

6 Bijzondere overeenkomsten

6.1 Koop

6.2 Huur

6.3 Bewaargeving

6.4 Dading

6.5 Aanneming

6.6 Lastgeving

7 Oefeningen op het opzoeken in de wet-

geving en de rechtspraak. Modellen leren

opzoeken en eenvoudige procedureakten

leren opstellen.

vakgebied te bevorderen, wordt volgens het

concentrische principe gehandeld. Concreet

betekent dat de cursisten de structuren, de

grondprincipes en –ideeën laten verkennen,

getoetst aan een dynamische benadering van

het recht. Vervolgens worden de diverse moda-

liteiten, aspecten en de mogelijke samenhangen

bestudeerd. Ten slotte wordt het geheel gesyn-

thetiseerd. De cursisten hoeven niet overladen

te worden met details, maar krijgen een alge-

meen praktisch juridisch inzicht.

Hoewel de praktijkgerichte benadering centraal

staat bij de invulling van de leerinhouden, mag

men de voortgang van de behandeling ervan

niet uit het oog verliezen.

57

SEMINARIE BURGERLIJK RECHT

17 SEMINARIE BURGERLIJK RECHT

17.1 Eenheid C5


De cursist wordt toegelaten nadat hij/zij met vrucht geslaagd is voor de eenheden C2, C3 en C4.

17.1.2 Studieduur

40 lestijden TV


De cursist:

kan rechtspraak inzake burgerlijk recht opzoeken en deze analyseren;

kan het verworven inzicht in de eenheden C2, C3 en C4 toepassen en concrete, praktijkgerichte

taken op zijn niveau tot een goed einde brengen (b.v. een eenvoudige vereffening-verdeling

voorbereiden, problemen van wettelijk en testamentair erfrecht oplossen, een deugdelijk con-

tract opstellen, enz.;

kan eenvoudige modellen hanteren;

ontwikkelt attitudes die onontbeerlijk zijn voor de uitoefening van het beroep van rechtspracti-

cus en juridisch medewerker zoals abstract denken, accuratesse, zelfstandigheid, kunnen om-

gaan met informatie, kritische ingesteldheid, dienstverlenende ingesteldheid, zin voor initiatief

en leergierigheid.

58



Een arrest zelfstandig kunnen analyseren.

Rechtspraak en rechtsleer kritisch kunnen

beoordelen en synthetiseren.

Een probleemstelling helder kunnen formu-

leren en via logisch redeneren tot een juri-

disch sluitende oplossing komen.

De aangeleerde kennis, inzichten en tech-

nieken kunnen toepassen op een praktijkge-

richte taak zoals de voorbereiding van een

eenvoudige vereffening-verdeling.

Kunnen samenwerken aan een opdracht en

die goed kunnen voltooien.

Eenvoudige modelakten kunnen hanteren.

De leerinhouden kunnen variëren naargelang

de jaarlijkse keus van het centrum en/of van de

cursist:

analyse van een arrest;

praktijkgerichte taak;

kritische bespreking van een onderwerp uit

rechtspraak en rechtsleer;

groepsopdracht.

De invulling van de eenheid kan jaarlijks ver-

schillen. Ze kan zelfs verschillen van cursist tot

cursist door differentiëring. De cursist wordt

begeleid bij de uitvoering van de opdrachten.

59

HANDELS- EN ECONOMISCH RECHT

18 HANDELS- EN ECONOMISCH RECHT

18.1 Eenheid D1



18.1.2 Studieduur

80 lestijden TV


De cursist:

krijgt inzicht in de normen die het handels- en economisch leven bepalen;

verwerft een grondig inzicht in de belangrijkste commerciële en niet-commerciële regels die de

vestiging en uitbating van een handelszaak beheersen.

18.1.3.1 Handelsrecht

De cursist:

kent de begrippen: handelaar en daden van koophandel;

kent de gevolgen van de daden van koophandel waaronder de regelingen over rechten en plich-

ten, bewijs, ondernemingsloket en dergelijke meer;

heeft inzicht in het begrip handelsfonds;

heeft inzicht in de handelsovereenkomsten en de overeenkomsten met handelstussenpersonen

waaronder de distributieovereenkomst en handelsagentuur;

heeft inzicht in de werking van waardepapieren;

heeft inzicht in het recht over ondernemingen in moeilijkheden: gerechtelijk akkoord en faillis-

sement.

18.1.3.2 Economisch, financieel en consumentenrecht

De cursist heeft inzicht in de reglementering rond:

het consumentenkrediet;

het mededingingsrecht;

het verlies van titels;

de wet op de handelspraktijken.

60


Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische werken

Handelsrecht

De cursist moet:

1 inzicht verwerven in de structuur van het

algemene handelsrecht en het handelsrecht

kunnen situeren binnen de verschillende

rechtstakken;

2 de noodzakelijke elementen, om te kunnen

spreken van het begrip handelaar en daden

van koophandel, kunnen opsommen en

verklaren;

kunnen herkennen wanneer het handels-

recht van toepassing is op daden van een

niet –handelaar;

3 de gevolgen van de daden van koophandel

kunnen verwoorden en verklaren. De rech-

ten en plichten van een handelaar begrij-

pen. De bewijsregeling in het handelsrecht

kunnen vergelijken met de bewijsregeling

in het burgerlijk recht;

4 het begrip “handelszaak” kunnen om-

schrijven en de verkoop en inpandgeving

kunnen schetsen;

5 verschillende handelsovereenkomsten

kunnen lezen, verklaren en de gevolgen

ervan inschatten:

6 inzicht verwerven in de werking van ver-

schillende waardepapieren;

1 Situering en bronnen van het handelsrecht

2 Begrippen van het handelsrecht

2.1 Handelaar

2.2 Daden van koophandel

3 Gevolgen van de daden van koophandel

3.1 Vermoeden commercialiteit

3.2 Verplichtingen van de handelaar

3.3 Rechten van de handelaar

3.4 De bewijsregeling

3.5 Vermoeden van hoofdelijkheid

3.6 Bevoegdheid rechtbank van koophandel

4 De handelszaak

4.1 Begrip

4.2 Verkoop en inpandgeving

5 Handelsovereenkomsten

5.1 Algemeen

5.2 Gevolgen

5.3 Handelshuur

5.4 Overeenkomsten met handelstussenperso-

nen

6 Waardepapieren

6.1 Algemeen

6.2 Soorten

6.3 Werking van specifieke waardepapieren

7 Ondernemingen in moeilijkheden

7.1 Oorzaken, opsporing en voorkoming van

financiële moeilijkheden

Hoorcolleges worden afgewisseld met groeps-

gesprekken en oefeningen. Hierbij worden toe-

passingen, analyse van wetgeving, artikels, tijd-

schriften, kranten en handelsdocumenten ge-

bruikt. Er wordt verwezen naar interessante lec-

tuur en websites.

61


7 de problematiek van ondernemingen in

moeilijkheden kunnen verwoorden. De

procedure en de gevolgen van een gerech-

telijk akkoord kunnen schetsen. Inzicht

krijgen in de faillissementsprocedure.

7.2 Het gerechtelijk akkoord

7.3 Het faillissement

Economisch, financieel en consumentenrecht

De cursist moet:

1 het economisch en het daarmee gepaard

gaande consumentenrecht kunnen situeren

binnen de verschillende rechtstakken;

2 inzicht verwerven in de wet op de handels-

praktijken teneinde inbreuken te herkennen

en alternatieven voor te stellen;

3 de reglementering inzake prijzen kunnen

weergeven;

4 et belang en de noodzaak aan een reglemen-

tering rond mededinging inzien. Een verge-

lijking kunnen maken tussen de Europese

regelgeving en de Belgische wetgeving ter-

zake. De werking van de organen kunnen

uitleggen en de toepasbare procedure kunnen

schetsen;

5 het financieel recht en het daarmee gepaard

gaande consumentenrecht kunnen situeren

binnen de verschillende rechtstakken;

6 inzicht verwerven in het consumentenkrediet

teneinde inbreuken te herkennen, sancties te

kunnen bepalen en alternatieven voor te stel-

len;

7 inzien hoe een houder van een titel wordt

1 Situering en bronnen economisch recht en

consumentenrecht

2 Wet op de handelspraktijken

2.1 Inleiding

2.2 Definities

2.3 Voorlichting van de consument

2.4 Onrechtmatige bedingen

2.5 Bepaalde handelspraktijken

3 Prijzenwetgeving

4 Mededingingsrecht

4.1 achtergrond

4.2 De Europese regelgeving

4.3 De Belgische regelgeving

5 Situering en bronnen financieel recht en

consumentenrecht

6 Consumentenkrediet

6.1 Toepassingsgebied en definities

6.2 Bijzondere regelen voor bepaalde krediet-

overeenkomsten

6.3 Kredietopening

6.4 Kredietbemiddelaars


gesprekken en oefeningen. Hierbij worden toe-

passingen, analyse van wetgeving, artikels, tijd-

schriften, kranten en handelsdocumenten ge-

bruikt. Er wordt verwezen naar interessante lec-

tuur en websites.

62


beschermd tegen verloren, ontvreemde of

vernielde titels. De toepasselijke procedure

kunnen schetsen en de strafbepalingen kun-

nen toepassen.

6.5 Verwerking van persoonsgegevens betref-

fende het consumentenkrediet

6.6 Controle en toezicht

6.7 Opsporing en vaststelling van de bij deze

wet verboden handelingen

6.8 Sancties

7 Verlies van titels

7.1 Bescherming van de houders van verloren,

ontvreemde of vernielde titels

7.2 Definities

7.3 Procedure

7.4 Strafbepalingen

63

VENNOOTSCHAPSRECHT

19 VENNOOTSCHAPSRECHT

19.1 Eenheid D2



19.1.2 Studieduur

40 lestijden TV


De cursist:

kent de vennootschaps- en verenigingsvormen en hun kenmerken;

heeft inzicht in de reglementering van de belangrijkste vennootschapsvormen (oprichting, be-

stuur, inbreng, aansprakelijkheid, winstverdeling, controle, nietigheid, ontbinding, ...);

heeft inzicht in de herstructurering van vennootschappen: fusie, splitsing, inbreng, enz, en in de

omzetting van vennootschappen;

kent de economische samenwerkingsverbanden.

64



De cursist moet:

inzicht verwerven in de vennootschapswet-

geving; hij moet het vennootschapsrecht

kunnen situeren binnen de verschillende

rechtstakken en de grondvoorwaarden om

een vennootschap te vormen kunnen om-

schrijven, de voordelen van een vennoot-

schap inzien;

de verschillende vennootschapsvormen van

elkaar kunnen onderscheiden;

een indeling kunnen maken van de verschil-

lende vennootschapsvormen aan de hand van

hun kenmerken;

inzicht verwerven in de oprichting, de struc-

tuur, de organen, de werking en de ontbin-

ding van vennootschappen van gemeen

recht;

de rechtspositie van de vennoten in een ven-

nootschap van gemeen recht kunnen om-

schrijven;

adviezen kunnen verstrekken met betrekking

tot de oprichting, de structuur, de organen,

de werking en de ontbinding van vennoot-

schappen met rechtspersoonlijkheid;

de rechtspositie van de vennoten in een kapi-

taalsvennootschap kunnen verwoorden;

oorzaken van een herstructurering kunnen

verklaren;

1 Algemene inleiding

1.1 Het vennootschapsrecht

1.2 De vennootschap

1.2.1 Begrip

1.2.2 Grondvoorwaarden

1.2.3 Rechtspersoonlijkheid

1.2.4 Constitutieve elementen

2 De vennootschapsvormen en hun kenmer-

ken

2.1 De maatschap

2.2 De vennootschap onder firma

2.3 De landbouwvennootschap

2.4 De tijdelijke vennootschap

2.5 De stille vennootschap

2.6 De besloten vennootschap met beperkte

aansprakelijkheid

2.7 De naamloze vennootschap

2.8 De commanditaire vennootschap op aan-

delen

2.9 De gewone commanditaire vennootschap

2.10 De vennootschap met sociaal oogmerk

2.11 De verenigingen

2.12 Het economisch samenwerkingsverband

2.13 Andere rechtspersonen – en vennoot-

schapsvormen

3 Indeling der vennootschappen

3.1 Burgerlijke vs. handelsvennootschappen

3.2 Personenvennootschappen vs. kapitaal-

vennootschappen


gesprekken en oefeningen. Hierbij wordt ge-

bruik gemaakt van toepassingen, analyse van

wetgeving, artikels, tijdschriften, kranten en

handelsdocumenten. Er wordt verwezen naar

interessante lectuur en internetsites.

65


de reglementering met betrekking tot her-

structureringen kunnen toepassen.

3.3 Vennootschappen die een publiek beroep

op het spaarwezen doen

3.4 Vennootschappen met rechtspersoonlijk-

heid en vennootschappen zonder rechts-

persoonlijkheid

3.5 Vennootschappen met beperkte aanspra-

kelijkheid en vennootschappen met onbe-

perkte aansprakelijkheid

4 Vennootschappen zonder rechtspersoon-

lijkheid

4.1 Begrip

4.2 Oprichting

4.3 Bestuur en vertegenwoordiging

4.4 De externe rechtsverhoudingen

4.5 Rechtspositie van de vennoten

4.6 Boekhouding

4.7 De ontbinding

5 Vennootschappen met rechtspersoonlijk-

heid

5.1 Begrip

5.2 Oprichting

5.3 Gevolgen van de rechtspersoonlijkheid

5.4 Vennootschappen met volkomen rechts-

persoonlijkheid

5.4.1 Begrip

5.4.2 Vorming van het kapitaal

5.4.3 Kapitaalbescherming

5.4.4 Financiering

5.4.4.1. Soorten aandelen

5.4.4.2. Overdracht

5.4.5 Bestuur en vertegenwoordiging

5.4.6 Externe rechtsverhoudingen

66


5.4.7 Rechtspositie van de vennoten

5.4.8 Boekhouding en jaarrekeningen

5.4.9 Toezicht

5.4.10 Ontbinding en vereffening

6 Herstructureringen van vennootschappen

6.1 Omzetting van vennootschappen

6.2 Fusies

6.3 Splitsingen

6.4 Inbreng van een algemeenheid of van een

bedrijfstak

7 Economische samenwerkingsverbanden

67

SEMINARIE HANDELS-, ECONOMISCH EN VEN-

NOOTSCHAPSRECHT

20 SEMINARIE HANDELS-, ECONOMISCH EN VENNOOTSCHAPSRECHT

20.1 Eenheid D3


De cursist wordt toegelaten nadat hij/zij met vrucht geslaagd is voor de eenheid D1 Handels- en

economisch recht en D2 Vennootschapsrecht.

20.1.2 Studieduur

40 lestijden TV


De cursist:

kan rechtspraak over handels-, economisch en vennootschapsrecht zowel opzoeken als analyse-

ren;

kan op basis van het verworven inzicht in de eenheden D1 en D2 concrete, praktijkgerichte ta-

ken op zijn niveau tot een goed einde brengen en eenvoudige adviezen verstrekken;

leert eenvoudige modellen hanteren;

ontwikkelt attitudes die onontbeerlijk zijn voor de uitoefening van het beroep van rechtspracti-

cus en juridisch medewerker, zoals abstract denken, accuratesse, zelfstandigheid, informatie-

vaardigheid, kritische ingesteldheid, dienstverlenende ingesteldheid, zin voor initiatief en leer-

gierigheid.

68



Op het einde van het seminarie moeten de cur-

sist het volgende beheersen:

De verworven kennis in de eenheden D1 en

D2 toepassen op praktijkgevallen.

Vertrouwd geraken met vakgerelateerde

rechtspraak en rechtsleer.

Rechtspraak en rechtsleer synthetiseren en

kritisch beoordelen.

Contracten, statuten en andere documenten

uit het betrokken vakgebied ontleden.

Inzicht verwerven in een bepaald onderwerp

en dit onderwerp kaderen in de maatschap-

pelijke realiteit.

Een probleemstelling helder formuleren en

via logisch redeneren tot een juridisch slui-

tende oplossing komen.

Juridische argumenten op hun waarde be-

oordelen.

Een gefundeerde mening formuleren en

overbrengen in correct taalgebruik, zowel

schriftelijk als mondeling.

Verdedigen van een standpunt in groepsdis-

cussies.

Eenvoudige modellen hanteren.

1 Lezen en bespreken van rechtspraak

2 Werkstuk

2.1 Kritische bespreking van een actueel on-

derwerp uit de maatschappij, rechtspraak

of rechtsleer.

2.2 Mondelinge voorstelling van het werkstuk

aan de docent en de andere cursisten.

3 Uitwerken van een casus.

Individuele begeleiding, rechtspraak en rechts-

leer, groepsdiscussies

Minimale didactische benodigdheden: leslokaal

met bord, transparanten, overheadprojector

69

VERZEKERINGSRECHT

21 VERZEKERINGSRECHT

21.1 Eenheid D4



21.1.2 Studieduur

40 lestijden TV


De cursist:

heeft inzicht in de economische en maatschappelijke relevantie van verzekeringen;

kent de principes van het verzekeringsrecht met in het bijzonder de landverzekeringsovereen-

komst en de bijzonder gereglementeerde verzekeringscontracten;

heeft inzicht in de juridische achtergrond van de verschillende verzekeringstermen;

heeft een degelijk inzicht in de gerechtelijke procedure en organisatie in België.

70



Inleidende bepalingen

De cursist moet:

inzicht hebben in de basisbegrippen opge-

nomen in de wetten tussen 11-06-1874 en

25-06-1992;

vertrouwd zijn met het toepassingsgebeid

van deze wetten.

1 Inleidende bepalingen

1.1 Definities in de zin van de wet

1.2 Toepassingsgebied

1.3 Dwingend karakter

Didactische wenken

Klassikale begeleiding, oefeningen

Didactische hulpmiddelen

Bord, transparanten, cases

Gemeenschappelijke bepalingen voor de

overeenkomsten

De cursist moet:

zich bewust zijn van de specifieke juridische

gevolgen van het afsluiten van een verzeke-

ringsovereenkomst;

inzicht hebben in de verschillende stadia van

de uitvoering van de overeenkomst vanaf de

ondertekening tot het einde van de overeen-

komst.

2 Gemeenschappelijke bepalingen voor de

overeenkomsten

2.1 Sluiten van de overeenkomst

2.2 Omvang van de dekking

2.3 Bewijs en inhoud van de overeenkomst

2.4 Uitvoering van de overeenkomst

2.5 Verval van de overeenkomst

2.6 Medeverzekering, verjaring, scheidsrech-

terlijke uitspraken

Verzekeringen tot vergoeding van schade

De cursist moet:

inzicht hebben in het verband tussen verant-

woordelijkheid, oorzakelijk verband en

schade;

inzicht hebben in de bepalingsmethoden van

schade;

inzicht hebben in het verband tussen schade

en vergoeding.

3 Verzekeringen tot vergoeding van schade

71


Verzekeringen tot uitkering van een vast be-

drag

De cursist moet:

inzicht hebben in het verband tussen verant-

woordelijkheid, oorzakelijk verband en

schade;

inzicht hebben in het verband tussen de

schade en de vergoeding in de vorm van een

vast bedrag.

4 Verzekeringen tot uitkering van een vast

bedrag

Schadeverzekeringen

De cursist moet:

inzicht verwerven tussen de verschillende

vormen van schadeverzekeringen;

voor elke vorm van schadeverzekering ken-

nis hebben van de specifieke bepalingen en

mogelijkheden.

5 Schadeverzekeringen

5.1 Zaakverzekeringen

5.1.1 Gemeenschappelijke bepalingen

5.1.2 Brandverzekering

5.1.3 Kredietverzekering en borgtochtverzeke-

ring

5.2 Aansprakelijkheidsverzekeringen

5.3 Rechtsbijstandverzekeringen

Persoonsverzekeringen

De cursist moet:

inzicht verwerven tussen de verschillende

vormen van persoonsverzekeringen, met de

nadruk op de persoonsverzekeringen andere

dan levensverzekeringen;

inzicht verwerven in de controle organen

binnen de verzekeringen.

6 Persoonsverzekeringen

6.1 Gemeenschappelijke bepalingen

6.2 Levensverzekeringsovereenkomsten

6.3 Persoonsverzekeringsovereenkomsten

andere dan levensverzekeringsovereen-

komsten

6.4 Bijzondere bepalingen

6.4.1 Strafbepalingen

6.4.2 Controle orgaan (CDV)

6.4.3 Wijziging en overgangsbepalingen

72

SOCIAAL RECHT

22 SOCIAAL RECHT

22.1 Eenheid E1



22.1.2 Studieduur

120 lestijden TV


De cursist:

heeft een inzicht in de beginselen en de kenmerken van het sociaal recht;

kent de wetgeving inzake het afsluiten en het uitvoeren van de arbeidsovereenkomst;

kent de principes van de arbeidsreglementering, meer bepaald de reglementering van de ar-

beidsduur en de bescherming van het loon;

kent de overlegorganen tussen werkgevers en werknemers en de wetgeving op de collectieve

arbeidsovereenkomsten;

kent de organisatie en de werking van de verschillende sectoren van de sociale zekerheid voor

werknemers;

kent de principes van het sociaal statuut van de zelfstandigen;

kan de theorie praktisch toepassen.

73



De cursist:

kent de soorten individuele arbeidsovereen-

komsten en de verplichtingen van werkne-

mer en werkgever;

heeft noties van CAO’s en overlegorganen

tussen werkgevers en werknemers;

kan de voornaamste elementen uit het indi-

viduele arbeidsrecht verklaren: proeftijd,

schorsing, beëindiging;

kent de wetgeving inzake de arbeidsregle-

mentering: het arbeidsreglement, het loon,

de arbeidswet;

kan de structuur van de sociale zekerheid

voor werknemers weergeven en kent de ver-

schillende takken van de sociale zekerheid;

kan bij elk hoofdstuk oefeningen maken en

op het einde van de cursus casussen oplos-

sen.

Algemene beginselen: domein van de sociale

wetgeving; totstandkoming en kenmerken

van het arbeids- en het sociaal zekerheids-

recht.

Individueel arbeidsrecht: de arbeidsovereen-

komst; soorten arbeidsovereenkomsten; ver-

plichtingen van de partijen; het proefbeding;

de oorzaken van schorsing van de arbeids-

overeenkomst en in het bijzonder ziekte en

ongeval, arbeidsongeval en moederschaps-

verlof; het beëindigen van de arbeidsover-

eenkomst: einde van de arbeidsovereen-

komst voor onbepaalde duur, einde van de

arbeidsovereenkomst voor bepaalde duur of

bepaald werk, einde wegens een dringende

reden.

Arbeidsreglementering: het arbeidsregle-

ment; het begrip loon en de bescherming van

het loon; de arbeidswet (arbeidsduur, zon-

dagsrust, nachtarbeid).

De collectieve arbeidsverhoudingen: de vak-

organisaties voor werknemers en werkge-

vers; de instellingen voor overleg tussen

werkgevers en werknemers; de collectieve

arbeidsovereenkomsten.

De sociale zekerheid voor werknemers: het

doel van de sociale zekerheid; de werking

van de rijksdienst voor sociale zekerheid; de

hoorcolleges

interactieve gesprekken

begeleid maken van oefeningen

cases

74


organisatie van en de toekenningsvoorwaar-

den en de berekening van de uitkeringen in

de verschillende takken van de sociale ze-

kerheid: arbeidsvoorziening en werkloos-

heid, gezinsbijslagen, ziekte- en invalidi-

teitsverzekering, rust- en overlevingspensi-

oen, jaarlijkse vakantie).

Algemeenheden inzake het sociaal statuut

van de zelfstandigen: verplichtingen van de

zelfstandige; de rechten van zelfstandigen en

helpers (ziekte- en invaliditeitsverzekering,

moederschapsrust, rust- en overlevingspen-

sioen).

75

FISCAAL RECHT

23 FISCAAL RECHT

23.1 Eenheid E2



23.1.2 Studieduur

120 lestijden TV


De cursist:

kent de definitie, de kenmerken en de indeling van het fiscaal recht;

heeft een grondige kennis van de personenbelasting;

heeft een inzicht in de vennootschapsbelasting, de BTW, de successierechten en de registratie-

rechten.

76


Doelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken

De cursist:

kent de definitie van belastingen, de kenmer-

ken en de indeling;

kan de noodzaak van de belastingen aantonen;

kan het onderscheid tussen progressieve, de-

gressieve en evenredige belasting omschrij-

ven.

Inleiding tot het fiscaal recht: definitie, kenmer-

ken en indeling

Hoorcolleges

Tijdens de cursus wordt ook verwezen naar inte-

ressante en relevante, maar niet verplichte lectuur

en websites.

De cursist:

moet de personenbelasting kunnen situeren en

de kenmerken ervan kunnen omschrijven en

toelichten;

moet het progressief tarief kunnen toepassen;

moet kunnen bepalen welke personen ten las-

te kunnen zijn en de gevolgen daarvan kun-

nen aangeven;

moet de bedoeling en de fiscale gevolgen van

de voorheffingen en voorafbetalingen kunnen

verklaren;

moet de begrippen onroerende inkomsten en

kadastraal inkomen kunnen omschrijven en

bespreken;

moet de verschuldigde OV kunnen bereke-

nen;

de aangifte kunnen doen van de onroerende

inkomsten;

moet het netto onroerend inkomen kunnen

Personenbelasting

Algemene situering en kenmerken

Personen ten laste

Voorheffingen en voorafbetalingen

De in de personenbelasting belastbare inkomsten:

onroerende, roerende, beroeps- en diverse inkom-

sten

Bedragen aftrekbaar van het globaal belastbaar

inkomen

Uitgaven de aanleiding geven tot belastingsver-

mindering

Leergesprek om de theorie toe te lichten. Hierbij

wordt de aangifte in de personenbelasting, het

wetboek en rechtspraak en rechtsleer gebruikt.

Aan de hand van begeleide en individuele oefe-

ningen wordt geleerd de theorie praktisch toe te

passen.

Gezien de evolutie in het vakdomein met de tal-

rijke wetswijzigingen moeten de cursisten ver-

trouwd gemaakt worden met zelfwerkzaamheid,

het actualiteitsprincipe en het zelfstandig leren.

Er wordt gebruik gemaakt van ICT voor het be-

rekenen van de belastingen.

77


berekenen;

kent de indeling van de beroepsinkomsten;

kan aangifte doen van de beroepsinkomsten;

kan de forfaitaire en bewezen beroepskosten

bepalen;

kan het netto belastbaar beroepsinkomen van

loon- en weddetrekkenden berekenen;

kan de begrippen roerend inkomen en divers

inkomen omschrijven en het fiscaal statuut

ervan bespreken;

kan het fiscaal statuut van de aftrekbare be-

stedingen toelichten;

kan aangifte doen van de aftrekbare bestedin-

gen;

kan het netto gezamenlijk belastbaar inkomen

berekenen;

kan de uitgaven die aanleiding geven tot be-

lastingsvermindering toelichten en aangeven

in de aangifte.

De cursist:

kan het begrip vennootschapsbelasting om-

schrijven;

kan omschrijven wie belastingplichtige is;

kan de grondslag van de vennootschapsbelas-

ting bepalen;

kan de tarieven opzoeken en toepassen;

een berekening van de vennootschapsbelas-

ting analyseren.

Vennootschapsbelasting

Begrip

Belastingplichtige

Grondslag

Tarievenstructuur

Analyse van de berekening van de verschuldigde

belasting

Leergesprek

De belangstelling en betrokkenheid van de cur-

sisten kan aangescherpt worden door hun zelf-

werkzaamheid te stimuleren (b.v. zelf opzoeken

van tarieven, interessante artikels).

78


De cursist:

kan het begrip BTW verklaren;

het begrip verbruiksbelasting verduidelijken

aan de hand van een voorbeeld;

kan formuleren wie BTW-plichtige is;

kan de verplichtingen van BTW-plichtige

toelichten;

kan de belastbare handelingen herkennen en

illustreren;

kan de belangrijkste bepalingen over de af-

trekregeling omschrijven;

kan de maatstaf van heffing toelichten en illu-

streren met berekeningen;

de gebruikelijke BTW-tarieven illustreren met

voorbeelden.

BTW

Inleiding

De BTW-belastingplichtige

De verplichtingen van de BTW-plichtige

De belastbare handelingen

De aftrek van de voorbelasting

De maatstaf van heffing

De tarieven

Leergesprek

De cursist:

kent de definitie van successierechten;

kan de belastbare overgangen erkennen;

kan een eenvoudige aangifte doen en toelich-

ten;

kan het tarief toepassen.

Successierechten

Inleiding

De belastbare overgangen

De aangifte in de nalatenschap

Het tarief

Leergesprek

Er wordt gebruik gemaakt van de aangifte, het

wetboek, rechtsleer en rechtspraak.

Gelet op de evolutie in het vakdomein met zijn

talrijke wetswijzigingen moeten de cursisten ver-

trouwd gemaakt worden met zelfwerkzaamheid,

het actualiteitsprincipe en het zelfstandig leren.

Er wordt gebruik gemaakt van ICT voor het be-

rekenen van de successierechten.

79


De cursist

kan omschrijven in welke situaties registratie-

rechten verschuldigd zijn;

het belang van de registratie toelichten.

Registratierechten

Formaliteit en vestiging van de belasting

Algemene heffingsregels

Soorten registratierechten

De evenredige registratierechten

Leergesprek.

Het is niet de bedoeling de cursisten te overladen

met details. Er dient vooral gestreefd te worden

naar een algemeen praktisch juridisch inzicht.

80

STRAFRECHT

24 STRAFRECHT

24.1 Eenheid F1



24.1.2 Studieduur

40 lestijden TV


De cursist:

heeft inzicht in het maatschappelijke gegeven van de criminaliteit en in de sociale reacties op

afwijkend gedrag;

kent de kenmerken en de beginselen van de strafwet;

kent de bestanddelen van het misdrijf;

moet vertrouwd geraken met het raadplegen van de strafwet;

kent de wijzen van tenietgaan van straffen en/of veroordelingen;

moet de vakliteratuur en jurisprudentie kunnen raadplegen en analyseren.

81



Het algemeen strafrecht

De cursist moet:

de basisbeginselen van het strafrecht kennen;

de beginselen van het algemeen strafrecht

kunnen opzoeken, interpreteren en kunnen

aangeven;

de bestanddelen van de diverse misdrijven

kennen, kunnen toelichten en toepassen;

een straf kunnen verklaren, interpreteren en

toelichten vanuit juridisch en maatschappe-

lijk standpunt;

kan aan de hand van het wetboek de sancties

bepalen en de strafmaat toepassen;

inkomende stukken kunnen bestuderen, kwa-

lificeren en behandelen;

efficiënt en inzichtelijk leren werken met een

strafwetboek.

1 Het algemeen strafrecht

1.1 De strafwet

1.2 De misdrijven

1.3 De straffen

Didactische wenken

Oefeningen waarbij concrete toepassingen en

actuele gebeurtenissen besproken worden.

Het bijzonder strafrecht

De cursist moet:

de verschillende onderdelen en toepassingen

van het bijzondere strafrecht kennen;

de beginselen van het bijzondere strafrecht

kunnen opzoeken, interpreteren en kunnen

aangeven;

de bestanddelen van de bijzondere misdaden

en wanbedrijven kennen, kunnen toelichten

2 Het bijzonder strafrecht

2.1 Misdaden en wanbedrijven

2.1.1 Tegen de veiligheid van de staat

2.1.2 Die door de grondwet gewaarborgde rech-

ten schenden, tegen de openbare trouw

2.1.3 Tegen de openbare orde

2.1.4 Tegen de openbare veiligheid

2.1.5 Tegen de orde der familie

82


en toepassen;

de overtredingen kunnen situeren, interprete-

ren en toelichten vanuit juridisch en maat-

schappelijk standpunt;

kan aan de hand van het strafwetboek een

bijzonder misdaad definiëren, de sancties

bepalen en de juridische gevolgen van bepa-

len;

inkomende stukken over bijzondere misda-

den en/of wanbedrijven kunnen bestuderen,

kwalificeren en behandelen.

2.1.6 Tegen de openbare zedelijkheid

2.1.7 Tegen personen

2.1.8 Tegen eigendommen

2.2 Overtredingen

83

STRAFVORDERING

25 STRAFVORDERING

25.1 Eenheid F2


De cursist wordt toegelaten nadat hij/zij met vrucht geslaagd is voor de eenheid F1 Strafrecht.

25.1.2 Studieduur

40 lestijden TV


De cursist:

heeft basiskennis over de opsporing en de vervolging van strafbare feiten;

kent de organisatie van de onderzoeks- en de vonnisgerechten;

kent het verloop van het strafproces;

heeft een inzicht in de positie van dader en slachtoffer;

kan de beginselen van het vervolgingsbeleid analyseren en toepassen met behulp van het wet-

boek;

kent de beginselen betreffende de straftoemeting en de strafuitvoering;

verwerft inzicht in het verloop van een strafonderzoek en de daarop volgende procedure.

84



1 Algemene beginselen

De cursist moet:

juridisch inzicht verwerven in de strafbare

feiten;

kennis verwerven in de organisatie van de

onderzoeks- en de vonnisgerechten;

vertrouwd geraken met het raadplegen van

de strafrechtspleging.

1 Algemene beginselen Didactische wenken

Oefeningen waarbij concrete toepassingen en

actuele gebeurtenissen besproken worden.

2 De opsporing van misdrijven

De cursist moet:

juridisch inzicht verwerven in de opsporing

van misdrijven;

moet de juridische positie van dader en

slachtoffer kennen, analyseren en kunnen

toelichten;

de ambtsverrichtingen kunnen interpreteren

en juridisch correct kunnen toepassen;

de juridische bevoegdheden van de opspo-

ringsambtenaren kennen.

2 De opsporing van misdrijven

2.1 De opsporingsambtenaren

2.2 De ambtsverrichtingen

3 Het instellen van de strafvordering

De cursist moet:

juridisch inzicht verwerven in de strafvorde-

ring;

kennis verwerven van het vervolgingsbeleid

en de juridische strafprocedure kunnen ana-

lyseren;

3 Het instellen van de strafvordering

3.1 De vervolgingsambtenaren

3.2 Algemene beginselen betreffende de straf-

vordering

3.3 De hinderpalen bij de uitoefening van de

strafvordering

3.4 Het verval van de strafvordering

85


een strafvordering kunnen interpreteren en

toepassen met behulp van de wetboeken;

kennis hebben in het verloop en de moeilijk-

heden bij het uitoefenen van de strafvorde-

ring;

inkomende stukken bestuderen, kwalificeren

en behandelen;

het verloop en het verval van de strafvorde-

ring kunnen analyseren, juridisch kunnen in-

terpreteren en kunnen toepassen.

4 Het gerechtelijk onderzoek

De cursist moet:

juridisch inzicht verwerven in het gerechte-

lijk onderzoek;

het verloop en het gerechtelijk onderzoek

kunnen analyseren en juridisch kunnen in-

terpreteren;

de bevoegdheden en functies van de onder-

zoeksmagistraten kennen en kunnen toelich-

ten;

de organisatie, werking en bevoegdheden

van de onderzoeksgerechten kennen.

4 Het gerechtelijk onderzoek

4.1 De onderzoeksmagistraten

4.2 Het verloop van het gerechtelijk onder-

zoek

4.3 De onderzoeksgerechten

4.4 De voorlopige hechtenis

86


5 De vonnisgerechten

De cursist moet:

de organisatie, werking en bevoegdheden

van de vonnisgerechten kennen;

de jurisprudentie kunnen interpreteren;

inzicht verwerven in de straftoemeting en de

strafuitvoering;

een goede juridische kennis verwerven in de

procedure en de rechtsmiddelen van de von-

nisgerechten.

5 De vonnisgerechten

5.1 De indeling

5.2 De procedure

5.3 De rechtsmiddelen

6 De burgerlijke vordering

De cursist moet:

een goed inzicht verwerven in juridische

werking en organisatie van de vordering tot

schadevergoeding;

de burgerlijke vordering binnen en buiten de

strafprocedure kunnen toepassen.

6 De burgerlijke vordering

87

SEMINARIE EN PROJECTWERK

26 SEMINARIE EN PROJECTWERK

26.1 Eenheid G1



26.1.2 Studieduur

80 lestijden TV


De cursist kan:

verbanden leggen tussen de verschillende disciplines uit het recht;

de verworven vaardigheden en kennisinhouden zelfstandig toepassen met ingebouwde momen-

ten van begeleiding en evaluatie;

rechtspraak opzoeken en analyseren.

88



De cursist:

kan verbanden leggen tussen de verschillen-

de disciplines uit het recht;

kan de verworven vaardigheden en kennis-

inhouden toepassen;

kan zelfstandig werken met ingebouwde

momenten van begeleiding en evaluatie;

kan rechtspraak zowel opzoeken als analyse-

ren;

geschillen onmiddellijk kunnen situeren in

de juridische wetteksten;

moet een eigen kritische mening over een

juridisch onderwerp kunnen formuleren.

Het seminarie of projectwerk kan de volgende

vormen aannemen:

de grondige uitdieping van een niet eerder

gezien onderwerp (keuze na overleg met de

docenten) aan de hand van wetgeving,

rechtsleer en rechtspraak;

aan de hand van een case kan een procedure

worden georganiseerd met een eisende en

een verwerende partij, waarbij wordt over-

gegaan tot dagvaarding, het opstellen van

besluiten, het aanvragen van fixaties, de op-

maak van een beroepsakte enz., waarbij ui-

teraard wetgeving, rechtspraak en rechtsleer

moeten worden verwerkt.

-

89

27 EVALUATIE

Evaluatie mag niet gezien worden als een doel op zich, maar is een noodzakelijk onderdeel van het

didactisch proces dat geïndividualiseerde begeleiding moet mogelijk maken. Elke docent bepaalt

voor zijn eenheid de specifieke evaluatiemethoden die bij aanvang van de eenheid aan de cursisten

meegedeeld worden. De gekozen evaluatiemethode moet afgestemd worden op specifieke leerdoel-

stellingen.

Differentiatie in het aanbod van de evaluatie van een eenheid moet gewaarborgd worden, aangezien

de inhoud van alle eenheden niet geschikt is om op dezelfde manier geëvalueerd te worden. De

toets die moet uitmaken of de cursist de doelstellingen van de eenheden bereikt heeft, moet even-

wichtig samengesteld zijn en zowel het cognitieve aspect als de vaardigheden en de attitudes aan

bod laten komen.

Op het einde van elke eenheid wordt nagegaan of de algemene doelstellingen en leerplandoelstel-

lingen gerealiseerd zijn. Het uitgangspunt hierbij is het wettelijk kader dat bepaalt dat er ten minste

een examen is na elke eenheid en na elk leerjaar. Gespreide evaluatie en permanente evaluatie kun-

nen georganiseerd worden en de resultaten ervan kunnen in de eindevaluatie verrekend worden.

Gespreide evaluatie betekent dat na een voldoende lange opleidingssperiode een toets of examen

kan volgen waarbij cursisten gequoteerd worden en dat de behaalde punten meetellen bij de einde-

valuatie. Permanente evaluatie is een systematische en continue observatie, die resulteert in notities

in een evaluatieschrift. Permanente evaluatie is bedoeld als aanvulling van gespreide evaluatie en/of

het eindexamen. Het CVO bepaalt zelf zijn examenbeleid in een examenreglement, waarin de mo-

daliteiten van de evaluatie worden opgenomen.

Permanente evaluatie moet de docent toestaan om de vordering van het leerproces bij de cursisten

te kunnen meten. Deze evaluatie kan bijvoorbeeld de volgende vorm aannemen:

een persoonlijk werk (profielwerkstuk, portfolio, verslag) maken;

een oefening op de computer afwerken;

klassikaal oefeningen op het bord oplossen;

een deel van de leerstof afsluiten door een geïntegreerde oefening;

een groepswerk maken;

door interactie met de cursisten nagaan in welke mate zij de aangeleerde kennis en vaardigheden

geassimileerd hebben.

Andere wijzen van evalueren zijn:

evaluatie door de docent: de docent geeft een subjectieve beoordeling van de algemene compe-

tentie van de cursist;

gespreide evaluatie: na een voldoende lange opleidingsperiode volgt een toets of examen waar-

voor een quotering wordt gegeven die meetelt bij de eindevaluatie;

permanente evaluatie: het eindcijfer is de som van de cijfers voor diverse toetsen die tijdens het

leerproces zijn afgelegd;

zelfevaluatie: de cursisten beoordelen hun eigen taalvaardigheid aan de hand van op voorhand

afgesproken beoordelingscriteria;

projectwerk: de cursisten verzamelen een reeks opdrachten en projecten in een map en deze map

dient als basis voor het evaluatiecijfer.

90

Attitudes die in de evaluatie aan bod moeten komen zijn onder meer:

doorzettingsvermogen

doelgericht werken

samenwerking

nauwkeurigheid

orde

…

Evaluatie mag niet gezien worden als een doel op zich, maar is een noodzakelijk onderdeel van het

didactisch proces dat geïndividualiseerde begeleiding moet mogelijk maken.

Elke docent bepaalt voor zijn eenheid de specifieke evaluatiemethoden die bij aanvang van de een-

heid aan de cursisten meegedeeld worden. De gekozen evaluatiemethode moet afgestemd worden

op specifieke leerdoelstellingen.

27.1.1 Functie van de evaluatie

Waarom evalueren? Evalueren heeft twee functies. Enerzijds laat het je toe om te bepalen of een

cursist de leerplandoelstellingen behaald heeft. Deze summatieve evaluatie is dus gericht op resul-

taatsbepaling.

Anderzijds heeft evaluatie een begeleidende rol (formatieve evaluatie) en vormt het een basis voor

het optimaliseren van het leerproces doordat de ingezamelde evaluatiegegevens informatie ver-

strekken over de sterke kanten en de tekortkomingen van de cursist én van het onderwijsproces. Zo

kan de cursist zijn leerproces bijsturen op voorwaarde dat de evaluatie gepaard gaat met kwaliteits-

volle feedback en remediëring. In die zin is de evaluatie een inherent deel van leren en onderwijzen.

De rapportering moet dan zowel kwantitatief als kwalitatief zijn. Je kan kwantitatief rapporteren

door een cijfer te geven. De kwalitatieve rapportering kan bijvoorbeeld gebeuren via een analyti-

sche scorewijzer, een beschrijving van de resultaten en/of een gesprek.

Ook als docent kun je het onderwijsproces bijsturen en inspelen op de resultaten van de evaluatie.

Het is aangewezen dat je daarbij differentieert en rekening houdt met de individuele noden van je

cursisten. Overeenkomstig de specifieke moeilijkheden die de cursist ondervindt bij een bepaalde

vaardigheid kun je hiertoe verschillende opdrachten voorzien.De evaluatie moet in ieder geval bij-

dragen tot het bevorderen van het leren en motiverend werken voor de cursist.

27.1.2 Evaluatiemethoden

Examen, gespreide en/of permanente evaluatie

Het wettelijk kader bepaalt dat er ten minste een examen is na elke eenheid. Gespreide evaluatie en

permanente evaluatie kunnen georganiseerd worden en de resultaten ervan kunnen in de eindevalua-

tie verrekend worden.

Gespreide evaluatie en permanente evaluatie zijn evaluatievormen die de begeleidende rol van het

evalueren mogelijk maken. Maar je kunt leerprocessen natuurlijk ook begeleiden door tijdens de

oefenfase de leeractiviteiten en de producten van de cursisten te observeren en bij te sturen waar

nodig. Het is wél belangrijk dat je de cursist ook in de oefenfase over de evolutie van zijn kennis en

vaardigheden informeert.

Door gespreid en/of permanent te evalueren, verhoog je in belangrijke mate de betrouwbaarheid van

de eindbeoordeling ten eerste omdat je dan negatieve factoren, die toe te schrijven zijn aan subjecti-

viteit bij beoordelen, gedeeltelijk neutraliseert en verder omdat je de vraagstelling kan variëren en

meerdere (deel)vaardigheden kan meten, zodat de cursisten extra kansen krijgen.

91

27.1.3 Evaluatie door de docent, zelfevaluatie en coöperatieve evaluatie

Tijdens het leerproces wordt het leerrendement aanzienlijk verhoogd als je de cursist zoveel moge-

lijk bij de evaluatie betrekt. Zelfevaluatie, peerevaluatie (de cursisten evalueren elkaar) en coöpera-

tieve evaluatie (de cursisten evalueren samen met de docent) kunnen hierbij een grote rol spelen.

Deze evaluatiemethoden verhogen niet alleen de betrokkenheid van de cursist bij zijn eigen leerpro-

ces, maar bieden, in combinatie met de evaluatie door de docent, een rijker beeld van zijn leer- en

ontwikkelingsvorderingen. Ook vormen ze een efficiënte basis voor procesbegeleiding. Ze helpen

de cursist bij het ontwikkelen van zijn competenties en voor efficiënte leerstrategieën.

Ze dragen er bovendien toe bij dat hij inzicht krijgt in zijn eigen leerstijl en de nodige flexibiliteit

ontwikkelt om deze te verbeteren. Deze methoden zijn dus fundamenteel bij het ontwikkelen van de

leerautonomie van de cursist.

27.1.4 Evaluatie-instrumenten

Evaluatie door de docent, zelfevaluatie, peerevaluatie en coöperatieve evaluatie kunnen gebeuren

op basis van verschillende instrumenten.

Als docent kun je scorewijzers en evaluatielijsten invullen of door de cursisten laten invullen over

de kwaliteit van hun product en/of over de kwaliteit van het proces of de aanpak van de taak. Je

kunt een stap verder gaan in het autonomiseringsproces door samen met de cursisten een scorewij-

zer of evaluatielijst op te stellen.

Ook logboeken, waarin de cursist zelf verslag geeft over zijn leervorderingen en specifieke aan-

dachtspunten in zijn leerproces inventariseert, bieden heel wat mogelijkheden.

En het portfolio als instrument voor diagnose van de verworven competenties als ondersteuning van

het leerproces kan ook zijn nut bewijzen.

De gegevens over de leer- en ontwikkelingsvorderingen van de cursist die je systematisch inzamelt

op basis van scorewijzers, logboeken, portfolio’s en gesprekken kunnen in aanmerking komen voor

de summatieve evaluatie of eindbeoordeling.

27.1.5 Collegiaal overleg

Het is belangrijk om binnen een CVO en binnen het lerarenteam tot een consensus over de evalua-

tiepraktijk te komen. Een eenduidig en transparant systeem komt de kwaliteit van het onderwijs ten

goede.

27.1.6 Criteria

Een relevante evaluatie beantwoordt aan een aantal criteria. Validiteit, betrouwbaarheid, transparan-

tie, authenticiteit, didactische relevantie en haalbaarheid zijn criteria die bijdragen tot de kwaliteit

van de evaluatie.

27.1.7 Validiteit

De evaluatie is valide in de mate dat ze meet wat zij zich voorneemt te meten. Om valide te zijn

moet de evaluatie aan volgende voorwaarden voldoen:

de opgaven moeten representatief zijn voor de behandelde leerinhoud;

ze moet aanvaardbare moeilijkheidsgraad hebben;

wat je evalueert, moet ook voldoende ingeoefend zijn.

27.1.8 Betrouwbaarheid

De evaluatie is betrouwbaar in de mate dat ze niet afhankelijk is van het moment van afname of

correctie. Een hoge betrouwbaarheid verkrijg je door:

nauwkeurige, duidelijke, ondubbelzinnige vragen te stellen;

te verbeteren op basis van een duidelijk correctiemodel of scorewijzer met puntenverdeling;

92

relatief veel vragen te stellen;

gevarieerde opdrachten en instructies aan te bieden die rekening houden met de verschillende

leerstijlen;

aan de cursist voldoende tijd te geven om de toets uit te voeren;

veel evaluatiebeurten te voorzien.

27.1.9 Transparantie en voorspelbaarheid

De evaluatie moet transparant en voorspelbaar zijn. Ze mag dus voor de cursisten geen verrassingen

inhouden. Daarom moet ze aan volgende voorwaarden voldoen:

ze moet aansluiten bij de wijze van toetsen die de cursist gewoon is;

de cursist moet vooraf over de beoordelingscriteria geïnformeerd worden;

de cursist is precies op de hoogte van wat hij moet kunnen en kennen.

27.1.10 Beroepscompetente relevantie

De evaluatie is relevant als de uit te voeren opdrachten in rechtstreeks verband staan met de toe-

komstige beroepscompetenties van de cursist. Gevalssituaties bijvoorbeeld kunnen de relevantie

van de evaluatie versterken.

27.1.11 Didactische relevantie

De evaluatie is didactisch relevant als ze bijdraagt tot het leerproces. De cursist moet uit de beoor-

deling iets kunnen leren. Daarom is het essentieel feedback te geven aan de cursist:

door een gecorrigeerde toets te bespreken en een foutenanalyse te maken: een goede toetsbe-

spreking beperkt zich niet tot het geven van de juiste oplossingen maar leert de cursisten ook

waarom een antwoord juist of fout is;

door de cursist zijn examenkopij te laten inkijken en de toets klassikaal te bespreken.

27.1.12 Haalbaarheid

Een toets is haalbaar als hij gemakkelijk te ontwikkelen, af te nemen, te corrigeren en te scoren is.

93

28 MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN

Voor de opleiding is het van belang dat het centrum voor volwassenenonderwijs toegang heeft tot

een degelijke uitgeruste bibliotheek/mediatheek waarbij de cursisten kunnen beschikken over een

overzichtelijke (geautomatiseerde) catalogus. In de bibliotheek/mediatheek moet ook voldoende

ruimte voorzien worden om de cursisten de mogelijkheid te geven in de bibliotheek/mediatheek te

kunnen werken. Ook een computer uitgerust met een cd-romlezer om informatie op cd-rom te raad-

plegen is noodzakelijk. Als ondersteuning van het begeleid zelfstandig leren kan een elektronische

leeromgeving van nut zijn. Verder wordt het gebruik van passende media voor het onderwijs van

communicatievaardigheden en het onderwijs van de vreemde taal aanbevolen.

94

29 BIBLIOGRAFIE

A1 Bedrijfsmanagement

Frederix R., Praktisch basisboek Management. Leerboek. Stad: De Boeck, 2004.

Frederix R., Praktisch basisboek Management. Praktijkboek. Stad: Uitgeverij De Boeck, 2004.

A2 Inleiding tot het recht en methodologie

Bouckaert en Van Hoecke, Inleiding tot het recht. Leuven: Acco, 2003.

VRG-Codex, Mechelen: Kluwer Rechtswetenschappen, Mechelen (jaarlijks nieuwe editie).

A3 Toegepaste informatica

Roger, F., Windows XP – beginners. Geel: Campinia Media vzw, 2003

Roger, F., Windows XP – gevorderden. Geel: Campinia Media vzw, 2003

De Geyter-Diependaele, T., Werk Wijzer met Word - deel 1 Basisopleiding. Gent: WWW-soft bvba,

2003.

De Geyter-Diependaele, T., Werk Wijzer met Word - deel 2 Gevorderd gebruik. Gent, WWW-soft bvba,

2003.

De Geyter-Diependaele, T. en De Maerschalck, E., Wegwijs in Excel - deel 1 basis. Gent, WWW-

soft bvba, 2003

Tijdschriften

Clicks magazine en andere

95

A4 Communicatievaardigheden

Taalspecifieke werken:

Baeckens, R. en Meukens P. Zakelijke communicatie. Kapellen: Pelckmans.

Baert, M.-A. en A. De Witte, Communicatiewijzer. Wommelgem: Van In, 1999.

Baert, M.-A. en De Witte, A. , Tekstvaardig, Wommelgem, Wommelgem: Van In, 2003.

De Ridder, B., Indrukken uitdrukken. Mondelinge en schriftelijke communicatie. Leuven:

Acco.

Janssen, D. e.a., Zakelijke Communicatie. Groningen: Wolters-Noordhoff, 1996.

Steehouder M. e.a., Leren communiceren. Procedures voor mondelinge en

schriftelijke communicatie. Groningen: Wolters-Noordhoff, 1992.

Tiggeler, E., Vraagbaak Nederlands. Van spelling tot stijl: snel een helder antwoord op

praktijkvragen over taal. Sdu Uitgevers: Den Haag, 2002.

Van Diggelen, M. en Splithof R., Techniek over taal – taal over techniek. Utrecht: Bohn,

Scheltema & Holkema.

Vandergraesen, F., Z@kelijk. Een praktijkboek zakelijke communicatie en

handelscorrespondentie. Antwerpen: Standaard Uitgeverij.

Verheyen, J., Doeltreffend schrijven voor bedrijven. Antwerpen: Standaard Uitgeverij.

Correspondentie:

Beex, N., Doeve R., Tiggeler E., De magische mediamix - e-mail brieven faxen. Den Haag:

Sdu Uitgevers.

Brievenweger. Hoe schrijf ik betere brieven, faxen en e-mails? Ad Rem 1999 nr. 6.

De Jong, J. (red.), Handboek Bedrijfscorrespondentie. Groningen: Martinus Nijhoff, 1993.

De Jong, J. (red.), Zakelijk corresponderen.Handboek voor de professionele

brievenschrijver. Martinus Nijhoff: Groningen, 2002.

Kolkhuis Tanke, J., Creatieve zakenbrieven. Groningen: Tjeenk Willink.

96

Vergader- en onderhandelingstechniek:

Bollerman, T., Vergaderen moet maar met mate en goed. Van directieraad tot werkoverleg. Bus-

sum: Uitgeverij Coutinho, 1996.

Schermer, K. en Wijn, M., Vergaderen en onderhandelen. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

Techniek van rapportage en verslaggeving:

Ouwehand, I. e.a., Notuleren Nieuwe Stijl. Samson: Alphen aan den Rijn/ Diegem, 2001.

Verrept, S. en Janssen, T., Tweeluik schriftelijke communicatie. Deel 2: Strategisch rapporteren.

Houten/Zaventem: Bohn Stafleu Van Loghum.

Mondelinge communicatie:

Angenent, M. en Van Vilsteren, P., Presenteren. De basis. Groningen: Wolters-

Noordhoff, 1998.

Claes R. en Poot J., Efficiënte communicatie per telefoon. Antwerpen: Pelckmans, 1994.

Gramsbergen-Hoogland, Y. en Van der Molen H.T., Gesprekken in organisaties. Groningen:

Wolters-Noordhoff.

Woordenboeken en naslagwerken:

de Boer, W. (red.), Koenen Woordenboek Nederlands. Utrecht: Koenen

Woordenboeken, 1999.

Hendrickx, R., Stijlboek VRT. Utrecht/Antwerpen: Van Dale Lexicografie, 2003.

Van Dale Groot woordenboek der Nederlandse taal. Utrecht/Antwerpen, 1999.

Claes J. (red), Verschueren Groot Encyclopedisch Woordenboek. Den Haag: Sdu

Uitgevers, 1996.

Woordenlijst Nederlandse taal. Den Haag: Sdu Uitgevers, 1995.

Communicatiespecifieke werken:

Aredondo L., Effectief communiceren. Schoonhoven: Academic Service, 2001.

Baeckens, R. en Meukens P., Zakelijke communicatie. Kapellen: Pelckmans.

97

Baert, M.-A. en De Witte A., Communicatiewijzer. Wommelgem: Van In, 1999.

Baert, M.-A. en De Witte, A., Tekstvaardig, Wommelgem: Van In, 2003.

De Galan K., Trainen. Een praktijkgids. Pearson Education Benelux, 2003.

Janssen, D. e.a., Zakelijke Communicatie. Groningen: Wolters-Noordhoff, 1996.

Steehouder, M. e.a., Leren communiceren. Procedures voor mondelinge en

schriftelijke communicatie. Groningen: Wolters-Noordhoff, 1992.

Formuleren:

Bras, C. en Krijgsman J., Formuleren. Groningen: Wolters-Noordhoff.

Burger, P. en de Jong J., Handboek Stijl. Adviezen voor aantrekkelijk schrijven.

Groningen: Martinus Nijhoff, 1997.

Doeve R. en Onrust, M., Helder schrijven. Amsterdam: Prometheus, 1992.

Permentier, L., De Standaard. Stijlboek. Roeselare: Roularta, 2003.

Renkema, J., Schrijfwijzer. Den Haag: SDU, 2002.

Verhagen A., Formuleren. Houten/Zaventem: Bohn Stafleu Van Loghum, 1993.

Vergader- en onderhandelingstechniek:

Bollerman, T., Vergaderen moet maar met mate en goed. Van directieraad tot

werkoverleg. Bussum: Uitgeverij Coutinho, 1996.

Schermer, K. en Wijn, M., Vergaderen en onderhandelen. Houten: Bohn Stafleu Van

Loghum.

Internetadressen:

Website van de Vlaamse Vereniging voor Zakelijke Communicatie:

http://www.wzc.be

Website over mondelinge en schriftelijke vaardigheden:

www.schrijfcentrum.nl

http://www.wzc.be/

http://www.schrijfcentrum.nl/

98

www.worldwidewriting.com

De taaltelefoon op het web:

http://taaltelefoon.vlaanderen.be

Taaldavies on line:

Databank met meer dan 1200 taaladviezen van de Nederlandse Taalunie:

http://www.taalunieversum.org/taaladvies/

In duidelijk Nederlands, Duidelijk Nederlands in de regelgeving, Duidelijk Nederlands in

brieven:

http://www.bis.vlaanderen.be

A5 Juridisch Frans

Handboeken:

Di Cairano C., Cours de français. PHL, 2005.

Clijsters e.a., Communications-Services-Recrutement. Deurne: Uitgeverij: Plantyn, 2001.

De Spiegeleer, J.,Grammaire 2000. Deurne: Uitgeverij: Plantyn, 2004.

De Spiegeleeer, J., Vocabulaire 2000. Deurne: Uitgeverij: Plantyn, 2004.

De Smet e.a., Vocabulaire 2000. Exercices Tome A. Deurne: Uitgeverij: Plantyn, 2004.

Kranten en tijdschriften:

Le Soir

Le vif/L’express

Journal des Procès

Televisie en radio

http://www.worldwidewriting.com/

http://taaltelefoon.vlaanderen.be/

http://www.taalunieversum.org/taaladvies/

99

B1 Europees recht

Naslagwerken:

Dehaese, E., Kennismaking met de Europese Unie en met het Gemeenschapsrecht, Antwerpen:

Pelckmans.

Lenaerts, K. en Van Nuffel, P., Europees recht in hoofdlijnen. Antwerpen: Maklu, 2003.

Internetsites:

http://www.europa.eu.int

B2 Grondwettelijk recht

Vande Lanotte, J., Bracke, S., Goedertier, G., België voor beginners. Brugge: die keure, 2003

VRG-Codex. Kluwer: Rechtswetenschappen.

Alen, A., Compendium van het Belgisch staatsrecht. Deel 1 en 2. Kluwer, 2000

Adams, M. en Popelier, P., Wie waakt over de kwaliteit van de wet? Het wetgevingsbeleid in België.

Intersentia rechtswetenschappen, 2000

Stynen, M., De grondwet in 80 topics, de Belgische staatsstructuur. Academia Press, 2003

Politieke encyclopedie. Bijzondere uitgave Knack, 2003 (deel 1), 2004 (deel 2).

B3 Administratief recht

D’Hooghe, A. en Cleymaet, I., Administratief recht. Syllabus met toepassingen.

VRG-Codex. Brussel: Kluwer Rechtswetenschappen.

Mast, A. e.a., Overzicht van het Belgisch Administratief Recht. Kluwer, 2002.

Dujardin, J. e.a., Praktisch handboek voor gemeenterecht. Brugge: die keure, 2001.

http://www.europa.eu.int/

100

Reynaert, H. en Steyvers, K., Lokale en Provinciale Politiek, Het gemeente- en provinciedecreet:

gerealiseerde ambities? Vanden Broele, 2003.

Het administratief toezicht op de provincies (brochure). Brussel: Ministerie van de Vlaamse Ge-

meenschap Administratie Binnenlandse Aangelegenheden, 2003.

Het administratief toezicht op de gemeenten en de politiezones (brochure). Brussel: Ministerie van

de Vlaamse Gemeenschap Administratie Binnenlandse Aangelegenheden, 2003.

Baeten, S., Byttebier, K., en Leus, K., Onderneming van publiek recht. Maklu, 2000.

De Koninck C., Overheidsopdrachtenrecht (klassieke sectoren). Maklu; 2004

Berckx, P. e.a., Statutenzakboekje overheidspersoneel. Kluwer, 2002

Opdebeeck, I. en Coolsaet, A., Formele motivering van bestuurshandelingen. Brugge: die keure,

1999.

Schram, F., Openbaarheid van Bestuur. Administratieve rechtsbibliotheek. Brugge: die keure,

2003.

Van Damme, M., Raad van State, Afdeling wetgeving. Administratieve rechtsbibliotheek. Brugge:

die keure, 1998.

De Taeye S., Mys en Breesch, Procedures voor de Raad van Staten, 1998.

B4 Ruimtelijk ordenings- en milieurecht

De Pue, Lavrysen en Stryckers, Milieuzakboekje. Mechelen: Kluwer, (wordt elk jaar aangepast).

Somers, Verhoeven en Heyman. Milieurecht in kort bestek. Brugge: die Keure, 2002.

C1 Gerechtelijkrecht

Gerechtelijk Wetboek.

De Corte, R. e.a., Gerechtelijk Recht. Artikelsgewijs commentaar met overzicht van rechtspraak en

rechtsleer. (losbl.), Antwerpen: Kluwer, 1984

Maes, B., Inleiding tot het gerechtelijk privaatrecht, Brugge: die Keure, 2001.

101

Maes, B., Inleiding tot het burgerlijk procesrecht, Brugge: die Keure, 2004.

Scheers, D., Gerechtelijk privaatrecht. Leidraad voor de rechtspracticus. Leuven:Acco, 2004.

Dirix, E. en Broeckx, K., Beslag. APR. Antwerpen: Kluwer, 2001.

C2 Personen- en familierecht en zakenrecht

Bouckaert en Van Hoecke, Inleiding tot het recht. Leuven: Acco, 2003.

VRG-Codex. Kluwer Rechtswetenschappen.

Seynaeve, P., Compendium van het Personen- en Familierecht. Leuven: Acco, 2004.

Gerlo, J., Handboek voor Familierecht. Brugge: die Keure, 2003.

Van Neste, F., Zakenrecht, in “Beginselen van het Belgisch Privaatrecht”, Dillemans R. en Van

Gerven, W.. Brussel: Story Scientia, 1990.

C3 Huwelijksvermogens- en erfrecht

Naslagwerken:

Belgisch Burgerlijk Wetboek. Parijs: Marabout.

Bouckaert, B. en Van Hoecke,M., Burgerlijk recht. Leuven: Acco, 2001.

Dillemans, R., Huwelijksvermogensrecht. Antwerpen: Standaard Uitgeverij, 1983.

Gerlo, J. , Handboek voor familierecht. Boek 2. Huwelijksvermogensrecht. Brugge: Die Keure,

2004.

Puelinckx-Coene, M., Erfrecht. Antwerpen: Kluwer, 1996.

Van Poucke, K., Basiscursus Burgerlijk recht. Kapellen: Pelckmans, 2003.

Tijdschriften:

102

Budget en recht. Brussel: Test-Aaankoop, tweemaandelijks.

Internetsites:

http://www.staatsblad.be

http://www.belgium.fgov.be

http://notaris.be

C4 Verbintenissenrecht en belangrijkste contracten

Naslagwerken:

Belgisch Burgerlijk Wetboek. Parijs: Marabout.

Bouckaert, B. en Van Hoecke,M., Burgerlijk recht. Leuven: Acco, 2001.

Van Gerven, W., Verbintenissenrecht deel1, 2 en 3. Leuven: Acco, 2001.

Van Poucke, K., Basiscursus Burgerlijk recht. Kapellen: Pelckmans, 2003.

Tijdschriften:

Budget en recht, Brussel: Test-Aankoop, tweemaandelijks.

Internetsites:

http://www.dirkmichiels.be

http://www.belgium.be

http://advocaat.be

http://www.staatblad.be/


http://notaris.be/



http://notaris.be/

103

C5 Seminarie burgerlijk recht

Zie bibliografie eenheden C2, C3 en C4.

D1 Handels- en economisch recht

Ballon, G.L., e.a., Handels- en vennootschapsrecht. Mechelen : Kluwer, 2003.

Cousy, H., e.a., Handels- en Economisch Recht. Antwerpen, Kluwer, 2001.

De Bauw, H., Handelspraktijken en mededinging . Jaarboek 2002. Antwerpen, Kluwer, 2003.

Ghysels, G. en Roodhooft, J., Praktisch Handels- en Economisch recht. Antwerpen : De Boeck,

2002.

Vanden Bergh, R.J.R., e.a., Handels- en economisch recht in hoofdlijnen, 6. Mortsel: Intersentia,

2002.

D2 Vennootschapsrecht

De Muynck, H., Vennootschapsrecht in België. Gent: Academia press, 2002.

Tilleman, B, e.a., De oprichting van vennootschappen en de opstartfase van ondernemingen. Brug-

ge: die Keure, 2003.

Triest,R., Vademecum voor vennootschappen 2004. Mortsel: Intersentia, 2004.

D3 Seminarie Handelsrecht

Naslagwerken:

VRG-Codex, Brussel: Kluwer Rechtswetenschappen.

Belgisch Burgerlijk wetboek. Parijs: Marabout, 2002.

Wetboek Vennootschappen.

104

Ballon, G.L., Geens, K. en Stuyck, J., Handels- en vennootschapsrecht. Mechelen : Kluwer

Rechtswetenschappen, 2003.

Bützler, R., Inleiding tot het handelsrecht. Brugge: die Keure.

Dehaese E. e.a., Handelsrecht. Een basiscursus. Kapellen: Pelckmans, 2000.

Ghysels, G. en Roodhooft, J., Praktisch Handels- en Economisch recht. Antwerpen: De Boeck,

2003.

Van Orshoven, P., Hoe schrijven we zelf een juridische verhandeling? Jura Falconis, 1995-1996.

Documentatiecentra:

Centrum voor informatie en documentatie, Brussel.

D4 verzekeringsrecht

Handboeken:

Ethias e.a., Syllabus Verzekeringsmaatschappijen.

Cousy, H. e.a., Wetgeving Verzekering. Deurne: Kluwer, 2005.

E1 Sociaal recht

Naslagwerken:

D’Hertfelt F. en Laurysens, L., Praktisch sociaal recht. Antwerpen: De Boeck.

Coppens, M., Handboek sociaal recht. Gent: Story Scientia, 2004.

Verougstraete, I. en Foorier, E. (red.), de Larcier Wetboeken. Deel IV. Sociaal Recht. Gent: Mys en

Breesch.

Tijdschriften:

Wegwijzer sociale wetgeving. ACV. Tweemaandelijks.

105

E2 Fiscaal recht

Naslagwerken:

Vervoort, J., Personenbelasting. Initiatiecursus. Antwerpen: Pelckmans, 2003.

Vervoort, J., BTW. Antwerpen: Pelckmans.

Internetsites:

http://www. mineco.fgov.be/enterprises/vademecum/Toclb_nl.htm

http://www.pouseele.be

http://www.mesotten.be

http://www.fisconet.be

http://minfin.fgov.be

http://erfenisrechten.be

F1 Strafrecht

Handboeken:

Delbrouck, I., Strafrecht. Leidraad voor de rechtspracticus. Leuven: Acco, 1999.

Naslagwerken:

Strafwetboek.

De Nauw, A., Inleiding tot het bijzonder strafrecht. Gent: Story-Scientia, 1992.

Dupont, L. en Verstraeten, R., Handboek Belgisch Strafrecht. Leuven: Acco, 1990.

Van Den Wyngaert C., Strafrecht en strafprocesrecht in hoofdlijnen. Antwerpen: Maklu, 1998.

De Wilde, L. e.a., Strafwetboek en wetboek voor strafvordering. Brussel: Kluwer, 2005.

http://mineco.fgov.be/enterprises/vademecum/Toclb_nl.htm

http://pouseele.be/

http://pouseele.be/

http://pouseele.be/

http://minfin.fgov.be/

http://erfenisrechten.be/

106

Fransen, H. e.a., Postal Memorialis (losbl.). Brussel: Kluwer, 2005.

Vandeplas A. e.a., Strafrecht en strafvordering. Artikelsgewijze commentaren. (losbl.). Antwerpen:

Kluwer, 2005.

Tijdschriften:

Rechtskundig Weekblad.

Journal des Tribunaux.

Limburgs Rechtsleven.

Internetadressen:


http://belgium.fgov.be

F2 Strafvordering

Handboeken:

Delbrouck, I., Strafprocesrecht. Leidraad voor de rechtspracticus. Leuven: Acco, 2000.

Naslagwerken:

Wetboek van Strafvordering.

Verstraeten R., Handboek Strafvordering. Antwerpen: Maklu, 1999.

Van Den Wyngaert C., Strafrecht en strafprocesrecht in hoofdlijnen. Antwerpen: Maklu, 1998.

Fransen, H. e.a., Postal Memorialis (losbl.). Brussel: Kluwer, 2005.

Vandeplas A. e.a., Strafrecht en strafvordering. Artikelsgewijze commentaren. (losbl.). Antwerpen:

Kluwer, 2005.

Tijdschriften:

http://www.staatsbald.be/

http://belgium.fgov.be/

107

Rechtskundig Weekblad.

Journal des Tribunaux.

Limburgs Rechtsleven.

Internetadressen:


http://belgium.fgov.be

http://www.staatsbald.be/

http://belgium.fgov.be/

Leerplan Rechtspraktijk - Het Perspectief...recht en methodologie 60 lt - TV B2 Grondwettelijk recht...

Documents

Transcript of Leerplan Rechtspraktijk - Het Perspectief...recht en methodologie 60 lt - TV B2 Grondwettelijk recht...