Leerhuis

LeerhuisLeerhuis Karen ArmstrongKaren Armstrong

De grote transformatieDe grote transformatie

HOOFDSTUK 3HOOFDSTUK 3KENOSISKENOSIS

K. Armstrong's De grote transfK. Armstrong's De grote transformatieormatie

Hoofdstuk 3: KenosisHoofdstuk 3: Kenosis 22

HOOFDSTUK 3HOOFDSTUK 3K e n o s i sK e n o s i s

(ca. 800 – 700 v. Chr.)(ca. 800 – 700 v. Chr.)KenosisKenosis is een Grieks woord voor is een Grieks woord voor leegheid, leegte. leegheid, leegte. Het Het wordt gebruikt als een theologische term. Het wordt gebruikt als een theologische term. Het oude Griekse woord κένωσις oude Griekse woord κένωσις kénōsiskénōsis slaat op een slaat op een “leegmaken", stamt van κενός (“leegmaken", stamt van κενός (kenós)kenós) “leeg". Maar, het “leeg". Maar, het woord is voornamelijk gebruikt in een Christelijke woord is voornamelijk gebruikt in een Christelijke theologische context, bijv. Phil.: 2:7, "Jezus ontledigde theologische context, bijv. Phil.: 2:7, "Jezus ontledigde zichzelf (ἐκένωσε zichzelf (ἐκένωσε ekénōseekénōse) ...“, of "...hij ontledigde ) ...“, of "...hij ontledigde zichzelf..." met gebruikmaking van het werkwoord zichzelf..." met gebruikmaking van het werkwoord κενόω κενόω kenóōkenóō “leegmaken". “leegmaken".

Zie Armstrong op blz. 116



Indeling van hoofdstuk 3Indeling van hoofdstuk 3

Blz. 113 t/m. 130: Noordelijk Blz. 113 t/m. 130: Noordelijk en Zuidelijk Israel: Amos en en Zuidelijk Israel: Amos en Hosea;Hosea;Blz. 130 t/m. 145: de Griekse Blz. 130 t/m. 145: de Griekse bevolking;bevolking;Blz. 145 t/m. 152: De Chinese Blz. 145 t/m. 152: De Chinese wereld;wereld;Blz. 152 t/m. 158: India.Blz. 152 t/m. 158: India.



IsraIsraëël en Judal en Judaca. 744 – ca. 612 v. Chr.ca. 744 – ca. 612 v. Chr.

Het zuidelijke Koninkrijk JudaHet zuidelijke Koninkrijk JudaEconomisch Economisch ging het goed;ging het goed;Moreel Moreel ging het niet goed: rijkdom in enkele handen. De ging het niet goed: rijkdom in enkele handen. De koning verzaakte zijn beschermingsplichten naar de koning verzaakte zijn beschermingsplichten naar de armen. Profeten komen in opstand in de naam van Jahweh armen. Profeten komen in opstand in de naam van Jahweh (Amos & Hosea). (Amos & Hosea). Moreel appèl!Moreel appèl!Het beeld van God verandert: Het beeld van God verandert: – Men wilde God Men wilde God zien zien (blz. 115, 121, 125); (blz. 115, 121, 125); – Jahweh stond Jahweh stond nietniet langer automatisch langer automatisch aan de kant van Israaan de kant van Israëël!l!

Hij strafte Jerobeam voor de verwaarlozing van de armen met Hij strafte Jerobeam voor de verwaarlozing van de armen met de arm van Assyrië.de arm van Assyrië.

De spiritualiteit van De spiritualiteit van de Spiltijdde Spiltijd was vaak was vaak iconoclastisch: iconoclastisch: – Traditionele zekerheden werden door Amos omvergeworpen.Traditionele zekerheden werden door Amos omvergeworpen.– De nationale trots en nationaal ego werden doorgeprikt.De nationale trots en nationaal ego werden doorgeprikt.

Amos was het wandelende voorbeeld van de z.g. Amos was het wandelende voorbeeld van de z.g. kenosiskenosis: : leegmaking.leegmaking.



De Spiltijd in IsraDe Spiltijd in Israëël.l.Karin Armstrong merkt op (blz. 116 Karin Armstrong merkt op (blz. 116 e.v.), dat de godsdienst van de Spiltijd e.v.), dat de godsdienst van de Spiltijd zich kenmerkt door:zich kenmerkt door:

1. Iconoclasme;2. Door het verschijnsel sympathie: met de ander of de

Ander mee-voelen;3. De benadrukking van ethiek.4. De benadrukking van het grotere bewustzijn achter de

godsdienstige rituelen (ingekeerdheid); Zo wilde Hosea de mensen onder het oppervlak van het verhaal laten kijken om het pathos van God te laten waarderen.

5. Beklemtoning van de noodzakelijke inctrospectie (Hosea).



De J- en E-traditie in de PentateuchDe J- en E-traditie in de PentateuchArmstrong laat aan de hand van de inzichten over de twee Armstrong laat aan de hand van de inzichten over de twee ineen gevoegde tradities ( J en E), dat er – minimaal – twee ineen gevoegde tradities ( J en E), dat er – minimaal – twee wijzen van kijken naar / denken over / ervaren van God wijzen van kijken naar / denken over / ervaren van God hebben bestaan in het Israel van voor en van na de 8hebben bestaan in het Israel van voor en van na de 8steste eeuw.eeuw.– J-traditie hanteert de naam ‘Jahweh’;J-traditie hanteert de naam ‘Jahweh’;– E-traditie hanteert de naam ‘Elohim’.E-traditie hanteert de naam ‘Elohim’.

Het ging waarschijnlijk om oude volksverhalen van lang Het ging waarschijnlijk om oude volksverhalen van lang geleden, die in de 8geleden, die in de 8steste eeuw op schrift werden gesteld en tot eeuw op schrift werden gesteld en tot éénheid werden gecomponeerd.éénheid werden gecomponeerd.De ouder verhalen waren méér dan geschiedschrijving, ze De ouder verhalen waren méér dan geschiedschrijving, ze behelsden duidingen van gebeurtenissen vanuit werelds en behelsden duidingen van gebeurtenissen vanuit werelds en transcendent perspectief.transcendent perspectief.Na de 8Na de 8steste eeuw voegden anderen weer verhalen en eeuw voegden anderen weer verhalen en duidingen toe en herschreven zo Israël's geschiedenis.duidingen toe en herschreven zo Israël's geschiedenis.



De J- en E-traditie in de Pentateuch De J- en E-traditie in de Pentateuch (2)(2)

Interessant is te zien dat in J en E de rol en positie van Interessant is te zien dat in J en E de rol en positie van Abraham en Mozes anders worden gewaardeerd.Abraham en Mozes anders worden gewaardeerd.– J ziet Abraham als wending in Israël's geschiedenis; Verbond J ziet Abraham als wending in Israël's geschiedenis; Verbond

is belangrijk.is belangrijk.– E ziet Mozes als wending in Israël's geschiedenis; Exodus was E ziet Mozes als wending in Israël's geschiedenis; Exodus was

balngrijk, omdat het liet zien dat een onbekende God (Elohim) balngrijk, omdat het liet zien dat een onbekende God (Elohim) van de Egyptische goden kon winnen.van de Egyptische goden kon winnen.

J en E zien in Mozes niet de grote wetgever. Ze melden J en E zien in Mozes niet de grote wetgever. Ze melden niet de 10 geboden. J kent geen wetgevingsverhaal, E niet de 10 geboden. J kent geen wetgevingsverhaal, E voegt alleen een verzameling 9voegt alleen een verzameling 9dede eeuwse wetten toe eeuwse wetten toe (Verbondswetten).(Verbondswetten).J en E vinden – zegt Armstrong – de Sinaï belangrijk, J en E vinden – zegt Armstrong – de Sinaï belangrijk, niet om de wetten, máár omdat Mozes en de oudsten niet om de wetten, máár omdat Mozes en de oudsten daar Jahweh hadden daar Jahweh hadden geziengezien..



De J- en E-traditie in de Pentateuch De J- en E-traditie in de Pentateuch (3)(3)

In het kader van Karin Armstrong’s In het kader van Karin Armstrong’s verdediging van het beeld van de religies / verdediging van het beeld van de religies / godsdiensten van de Spiltijd is het belangrijk godsdiensten van de Spiltijd is het belangrijk wat zij op blz. 121 e.v. opmerkt:wat zij op blz. 121 e.v. opmerkt:

“Zowel in J als E zien we de eerste tekenen van de spiritualiteit van kenosis”. Als voorbeelden daarvan noemt Armstrong:

1. Abrahams visioen van Jahweh bij de eik van Mamre;

2. Het offer van Isaak door Abraham



De positieverandering van Israëls De positieverandering van Israëls JahwehJahweh

Assyrië’s opkomst betekende een theologisch probleem voor Assyrië’s opkomst betekende een theologisch probleem voor Israël:Israël:– Was Assur – de god van Assyrië – nu machtiger dan Was Assur – de god van Assyrië – nu machtiger dan

Jahweh? Dat leek erop.Jahweh? Dat leek erop.– Jesaja maakte zich over deze vraag geen zorgen: hij had Jesaja maakte zich over deze vraag geen zorgen: hij had

Jahweh Jahweh geziengezien op Zijn troon als koning van heel de wereld. op Zijn troon als koning van heel de wereld. Jahweh was bezig God van heel de geschiedenis te Jahweh was bezig God van heel de geschiedenis te worden.worden.

– Jesaja zette, feitelijk, de Jahweh-alléén-beweging van Juda Jesaja zette, feitelijk, de Jahweh-alléén-beweging van Juda door in zijn God tot wereld-heerser verheffing (blz. 128 door in zijn God tot wereld-heerser verheffing (blz. 128 e.v.).e.v.).

Deze zuidelijke Jahweh-alléén-beweging van Jesaja bleek Deze zuidelijke Jahweh-alléén-beweging van Jesaja bleek een gevaarlijke basis voor de buitenlandse politiek van een gevaarlijke basis voor de buitenlandse politiek van Israel. Onder koning Jechizkia (ong. 710 v. Chr.) werd Israel. Onder koning Jechizkia (ong. 710 v. Chr.) werd Israel door Assyrië bijkans vernietigd.Israel door Assyrië bijkans vernietigd.



De Griekse kenosisDe Griekse kenosisOlympia Olympia op de Peloponnesos was al sinds op de Peloponnesos was al sinds de Bronstijd een heilige plaats. Hier lag het de Bronstijd een heilige plaats. Hier lag het graf van de held Pelops (naar wie de graf van de held Pelops (naar wie de Peloponnesos = eiland van Pelops), de Peloponnesos = eiland van Pelops), de legendarische geliefde van Poseidon, die legendarische geliefde van Poseidon, die ook een groot atleet geweest was. ook een groot atleet geweest was. Later werd Later werd OlympiaOlympia de plaats waar ter ere de plaats waar ter ere van Zeus en andere goden erediensten van Zeus en andere goden erediensten werden gehouden. Later (776) werden er in werden gehouden. Later (776) werden er in dit heiligdom om de vier jaar de Olympische dit heiligdom om de vier jaar de Olympische Spelen gehouden. gehouden. Heldendom, strijd, uitblinken (agon), Heldendom, strijd, uitblinken (agon), ten koste van de ander zo nodig, ten koste van de ander zo nodig, was leefregel en was leefregel en uniek kenmerk uniek kenmerk vanvande Griekse religie.de Griekse religie.



De Griekse kenosis (2)De Griekse kenosis (2)De held werd als halfgod vereerd, omdat hij het De held werd als halfgod vereerd, omdat hij het superieure ras uit de voortijd representeerde.superieure ras uit de voortijd representeerde.– Maar zijn graf wekte ontzag / angst omdat daarin Maar zijn graf wekte ontzag / angst omdat daarin

woede van de held zelf heerste om de dood van woede van de held zelf heerste om de dood van de held.de held.

– Naast dit heldengraf lag vaak de tempel van de Naast dit heldengraf lag vaak de tempel van de schutsgod van de stad.schutsgod van de stad.

– Zo gaan leven en dood – als chtonisch Zo gaan leven en dood – als chtonisch complement – naast elkaar.complement – naast elkaar.

De spelen naast het graf van de held waren om De spelen naast het graf van de held waren om diens woede te sussen. Want, die woede kon diens woede te sussen. Want, die woede kon gevolgen hebben voor de levenden in de polis.gevolgen hebben voor de levenden in de polis.



Homerus en de Griekse kenosisHomerus en de Griekse kenosis

Blz. 137: Homerus’ grote invloed op de Blz. 137: Homerus’ grote invloed op de Griekse godsdienst:Griekse godsdienst:1. De Ilias en de Odyssee: gebaseerd op eeuwen oude epische

dichtwerken en mondeling doorvertelde verhalen.

2. Rond de 8ste eeuw opgeschreven (net als de J en E tradities in Israël);

3. Homerus leefde in een nieuwe tijd (ca 8ste eeuw), en hij entte de nieuwe cultuur / tijd op de oude verhalen (van ca. 1200 v. Chr.);

4. De beschreven idealen en waarden zouden een onuitwisbare indruk nalaten op de geest van de Griekse mens van de 8ste eeuw en later.



Homerus en de Griekse kenosisHomerus en de Griekse kenosisDe waarden en idealen die Homerus De waarden en idealen die Homerus beschreef waren die van de oorlog:beschreef waren die van de oorlog:– zie daarvoor blz. 138;zie daarvoor blz. 138;– Roem was belangrijker dan het leven Roem was belangrijker dan het leven

zelf. De man was een egoïst, bezeten zelf. De man was een egoïst, bezeten van eer en status, bereid om het welzijn van eer en status, bereid om het welzijn van het geheel op te offeren voor eigen van het geheel op te offeren voor eigen status.status.

– Er was geen Er was geen kenosiskenosis, maar , maar ekstasisekstasis (de (de ekstasis van het doden).ekstasis van het doden).



Kenmerk van de Griekse SpiltijdKenmerk van de Griekse SpiltijdKern van de Griekse Spiltijd was:Kern van de Griekse Spiltijd was:– politiek, wetenschappelijk en wijsgerig – niet politiek, wetenschappelijk en wijsgerig – niet

religieus.religieus.– Het heldenethos zou de Griek nooit helemaal Het heldenethos zou de Griek nooit helemaal

loslaten.loslaten.Homerus was zelf in staat over dat Homerus was zelf in staat over dat heldenethos en de gebondenheid daarvan heldenethos en de gebondenheid daarvan aan dood, heen te kijken:aan dood, heen te kijken:– In de Odysseus laat Achilles weten dat de dood In de Odysseus laat Achilles weten dat de dood

niet leuk is, dat leven – hoe arm ook – beter is.niet leuk is, dat leven – hoe arm ook – beter is.– Homerus laat de angstaanjagende leegte in de Homerus laat de angstaanjagende leegte in de

kern van het heroïsche ideaal zien (zie blz. kern van het heroïsche ideaal zien (zie blz. 139).139).



Kenmerk van de Griekse SpiltijdKenmerk van de Griekse SpiltijdOp blz. 140 – 141 laat Armstrong aan de hand Op blz. 140 – 141 laat Armstrong aan de hand van Homerus’ tekening van Achilles’ verwording van Homerus’ tekening van Achilles’ verwording (geworden tot onpersoonlijke destructieve (geworden tot onpersoonlijke destructieve kracht, zonder eer) tot weer de ontdekking van kracht, zonder eer) tot weer de ontdekking van de liefde (philotes) en compassie. De de liefde (philotes) en compassie. De wederzijdse compassie tussen Achilles en de wederzijdse compassie tussen Achilles en de vader van Hector (gedood door Achilles) stelde vader van Hector (gedood door Achilles) stelde beiden in staat het goddelijke en ‘godegelijke’ beiden in staat het goddelijke en ‘godegelijke’ in de ander te zien.in de ander te zien.Armstrong zegt: in deze scene en de rest van Armstrong zegt: in deze scene en de rest van het gedicht laat Homerus de geest van de het gedicht laat Homerus de geest van de Spiltijd zien.Spiltijd zien.



Kenmerk van de Griekse SpiltijdKenmerk van de Griekse SpiltijdBlz. 142: “Op het moment dat andere volkeren van de Spiltijd Blz. 142: “Op het moment dat andere volkeren van de Spiltijd geen genoegen meer namen met de oude goden of hun geen genoegen meer namen met de oude goden of hun opvatting over het goddelijke veranderden, raakten de Grieken opvatting over het goddelijke veranderden, raakten de Grieken steeds meer gehecht aan de oudere religieuze patronen”. steeds meer gehecht aan de oudere religieuze patronen”. – Goden niet transcendent, maar immanent;Goden niet transcendent, maar immanent;– De goden waren verenigbaar met menselijkheid;De goden waren verenigbaar met menselijkheid;– De goden waren overal De goden waren overal inin aanwezig; aanwezig;– Het pantheon van goden symboliseerde de complexiteit van Het pantheon van goden symboliseerde de complexiteit van

het goddelijke;het goddelijke;– Aan het pantheon der goden mocht er, tot schade van de Aan het pantheon der goden mocht er, tot schade van de

kosmos, geen één ontbreken;kosmos, geen één ontbreken;– Elke Griekse godheid had een goede en een duistere Elke Griekse godheid had een goede en een duistere

(chtonische) kant.(chtonische) kant.Nog 700 jaar na de Spiltijd bleef de Griekse godenwereld in Nog 700 jaar na de Spiltijd bleef de Griekse godenwereld in Griekenland bestaan!Griekenland bestaan!



China en de SpiltijdChina en de SpiltijdRond de 8Rond de 8steste eeuw veranderde ook in China van alles (zie eeuw veranderde ook in China van alles (zie blz. 146/147). Sleutelwoorden waren:blz. 146/147). Sleutelwoorden waren:– Beheersing, controle en matigheid.Beheersing, controle en matigheid.– Door het verlies aan status van de koning en diens oude Door het verlies aan status van de koning en diens oude

rol in de riten (om de natuurlijke orde te handhaven) rol in de riten (om de natuurlijke orde te handhaven) moest de godsdienst een andere vorm krijgen.moest de godsdienst een andere vorm krijgen.

– Heel het leven werd door Heel het leven werd door ruru tot een ingewikkelde rituele tot een ingewikkelde rituele opvoering gemaakt, dit – zegt Armstrong (blz. 149) – om opvoering gemaakt, dit – zegt Armstrong (blz. 149) – om orde en vrede op de grote vlakte te brengen.orde en vrede op de grote vlakte te brengen.

– Máár, het waren riten zonder Máár, het waren riten zonder kenosiskenosis (blz. 150): (blz. 150): eigenbelang, prestige en handhaving van privileges en eigenbelang, prestige en handhaving van privileges en eer leidde de adel / prinsen in hun uiterlijke beleefdheid eer leidde de adel / prinsen in hun uiterlijke beleefdheid en uitvoering van de riten.en uitvoering van de riten.



China en de SpiltijdChina en de SpiltijdIn de 8In de 8steste eeuw werd het leven zo ritueel eeuw werd het leven zo ritueel gestileerd dat de inhoud uit het ritueel gestileerd dat de inhoud uit het ritueel wegvloeide.wegvloeide.Eind 6Eind 6dede eeuw (einde van de Lente- en eeuw (einde van de Lente- en Herfstperiode) zou één van de ritualisten van Herfstperiode) zou één van de ritualisten van LuLu de aanzet geven tot de Chinese Spiltijd. En dat de aanzet geven tot de Chinese Spiltijd. En dat op grond van de spirituele doorgronding van de op grond van de spirituele doorgronding van de volgende twee overwegingen al vanuit het 8volgende twee overwegingen al vanuit het 8steste eeuwse ritualisme:eeuwse ritualisme:1.1. De werkzaamheid van het ritueel was afhankelijk van De werkzaamheid van het ritueel was afhankelijk van

de volmaakte uitvoering van elke handeling daarvan;de volmaakte uitvoering van elke handeling daarvan;2.2. Volmaaktheid was alleen mogelijk als alle deelnemers Volmaaktheid was alleen mogelijk als alle deelnemers

volledig op de hoogte waren van de waarde en de volledig op de hoogte waren van de waarde en de betekenis van de rite als geheel.betekenis van de rite als geheel.



China en de Spiltijd China en de Spiltijd ± 600 v. Chr.± 600 v. Chr. Het Boek der DocumentenHet Boek der Documenten..

Fu Sheng geeft het Boek der Documentendoor. Schildering op zijde, toegeschrevenaan Wang Wei (699-759), maar vermoedelijk stammend uit de 9de eeuw. Osaka Municipal Museum.

Het Boek der Documenten (Shujing) is een Chinees historisch werk. Het werk is een losse verzameling toespraken, gesprekken, adviezen, decreten en aansporingen. Zij werden traditioneel toegeschreven aan koningen en ministers uit de mythische periode. In het traditionele China gold de gehele verzameling als een waarheidsgetrouw beeld van de vroegste geschiedenis en een bron van wijsheid voor vorst en bestuursambtenaar.De samenstelling vond echter pas plaats tijdens de late-Zhou-periode. Sommige berichten die gebeurtenissen uit de vroege Zhou-tijd beschrijven, worden ook nu nog als betrouwbaar beschouwd. Documenten over eerdere gebeurtenissen zijn echter pas geschreven in de late Zhou-tijd en vervolgens in de mond van de betreffende koning of minister gelegd.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Boek_der_Documenten



China en de SpiltijdChina en de SpiltijdBelang van het Boek der Documenten?Belang van het Boek der Documenten?

Beschrijving van hoe de Koninklijke macht veranderde Beschrijving van hoe de Koninklijke macht veranderde van zuiver magische energie naar een van zuiver magische energie naar een morele kracht.morele kracht. Kracht die het volk geestelijk profijt bracht.Kracht die het volk geestelijk profijt bracht.De vroege vorsten Yao en Shun (die heiligen geworden De vroege vorsten Yao en Shun (die heiligen geworden waren) werden hier archetypische rolmodellen die de waren) werden hier archetypische rolmodellen die de matigheid, bescheidenheid, zelfbeheersing en eerbied matigheid, bescheidenheid, zelfbeheersing en eerbied vertegenwoordigden die de Li geacht werd te vertegenwoordigden die de Li geacht werd te bevorderen (blz. 151).bevorderen (blz. 151).De wijzen van de Spiltijd wezen er op, dat elke mens De wijzen van de Spiltijd wezen er op, dat elke mens de potentie had om als deze grote mannen te worden.de potentie had om als deze grote mannen te worden.Deze mannen bleven de politieke idealen van het Deze mannen bleven de politieke idealen van het politieke leven in later China (ook waar het slecht politieke leven in later China (ook waar het slecht ging).ging).



India en de SpiltijdIndia en de SpiltijdHet was de wereldverzaker (sanyasin) Het was de wereldverzaker (sanyasin) en niet de Brahmaanse priester, die en niet de Brahmaanse priester, die aan het volgende stadium van de aan het volgende stadium van de Indiase Spiltijd vorm gaf.Indiase Spiltijd vorm gaf.Lijkt (??) ook in de 8Lijkt (??) ook in de 8steste eeuw begonnen. eeuw begonnen.Heel Armstrong’s verhaal over India Heel Armstrong’s verhaal over India laat verder zien hoe er door de laat verder zien hoe er door de wereldverzakers gestreefd werd naar wereldverzakers gestreefd werd naar de internalisering van godsdienst. de internalisering van godsdienst. Daarmee zijn zij de mensen die de Daarmee zijn zij de mensen die de kenmerken van de Spiltijd bereikten. kenmerken van de Spiltijd bereikten. Het diepste zelf (atman) was hun Het diepste zelf (atman) was hun reisdoel.reisdoel.

Een moderne Vratya

Leerhuis

Documents

Transcript of Leerhuis