23 maart 2013, pag. 16

Zoeken naar intelligennte straatsteenBeton is beton, zou je zeggen. Eeneenvoudig mengsel van cement,zand, grind en water. Bij Kijlstra Be-strating weten ze beter. Ze zoekendaar naar de intelligente steen. Enze hebben er al een paar. De laatstevinding is de Solar Stone.

DDICK OFFRINGA

De intelligente steen. Voor-dat er maar een zweemvan zweverigheid in hetgesprek kan ontstaan,

maakt Piet Zijlstra, manager innova-tie bij Kijlstra Bestrating meteenmaar duidelijk wat hij ermee be-doelt. Een klinker of een betonbanddie reflecteert en de benodigdestraatverlichting minimaliseert; eenproduct van beton dat CO2 uit delucht haalt en zware metalen bindt;een product dat de groei van blauw-alg in oppervlaktewater tegengaat;reflecterende grasbetontegels, diesmalle wegen veiliger maken. Enbinnenkort op de markt: in terraste-gels verwerkte zonnepanelen. Ge-makkelijk te leggen en volgens de fa-briek een hoge energieopbrengst.

,,We zijn gewend te praten over in-novatie en duurzaamheid. We zijndagelijks bezig met het bedenkenvan aparte dingen’’, aldus Arjen vanLeur, adjunct-directeur van KijlstraBestrating (Veendam en Drachten).,,Het is de cultuur in ons bedrijf omhet op deze wijze te doen.’’

Van de honderd ideetjes is mis-schien maar eentje te produceren ente vermarkten. Maar die cultuurbracht succes. Van Leur: ,,De omzetin de bestratingfabriek is in vijf jaartijd verviervoudigd tot €30 miljoenper jaar. En we groeien nog steeds.’’

Duurzaam werken is geen vrijblij-vendheid. Algemeen directeur enmede-eigenaar Ronald Bronsemaeist dit, vult hij aan. Enerzijds om hetbedrijf onderscheidend te maken ineen overvolle markt, anderzijds uitde wens maatschappelijk verant-woord bezig te zijn. Zijlstra: ,,Wat wenu doen, daar moeten onze kinds-kinderen wat aan hebben. Het is ookhard nodig. Kijk maar naar de kli-maatverandering. Eerst 20 graden inmaart, daarna de koudste nacht inmaart sinds 1928. Ik meen uit mijnhart dat we aan duurzaamheid moe-ten werken, anders gaat het faliekantmis.’’

Dat het de eigenaren menens is,

‘We zijn dagelijksbezig met hetbedenken vanaparte dingen’

blijkt uit de nieuwe fabriek die in2008 naast de al bestaande vestigingin Veendam is geopend. ,,Die is met-een uitgerust met de nieuwste snuf-jes, waardoor er sprake is van de mo-dernste fabriek in Europa’’, stelt VanLeur trots. Een beslissing die al vielvoordat de economische crisis ookdeze sector tot een vechtmarktmaakte.

Zijlstra somt enkele voordelen op:de automatische hoogtemeting vooreen product zorgt er voor dat elkepartij exact volgens de Komo-richt-lijnen uit de machine komt. Inlinekunnen de stenen al gekeerd wor-den, zodat ze door stratenleggers inde opbouwfase van woonwijkenmeteen voor tijdelijk gebruik op dekop gelegd kunnen worden. De com-putergestuurde kleurstofdoseringmaakt het mogelijk naar wens vande klant altijd dezelfde nuanceringte leveren. Het komt allemaal dekwaliteit ten goede, aldus Van Leur.

Ideeën ontstaan vaak onderweg,vertelt Zijlstra, die jaarlijks 100.000kilometer aflegt tussen zijn bedrijfen afnemers, ontwerpers en be-stuurders. Of op weg naar symposia,universiteiten en onderzoeksinsti-tuten om kennis te vergaren of te de-len, of om producten te testen. ,,On-derweg probeer ik te bedenken hoewe met wegen nog duurzamer kun-nen zijn.’’

Zo ontstond het idee voor de Re-flexstone, een betonnen productmet een reflecterende laag van ge-calcineerde - verhitte - stukjes vuur-steen. ,,We hebben pas voor vuur-steen gekozen nadat we nagenoegalle witte steentjes die in de wereldverkrijgbaar zijn, hadden getest.’’

Het begint volgens Van Leur enZijlstra bij wegbeheerders door tedringen dat je met reflecterende pro-ducten de veiligheid kunt verhogenen tegelijkertijd flink kunt besparenop de kosten van openbare verlich-ting. ,,Een project in Stadskanaalleert dat in combinatie met led-ver-lichting het energieverbruik met 74procent is verlaagd. Ons product is20 procent duurder met een gewonegewassen variant. Deze meerprijs isbij optimale verlichting in drie jaarterugverdiend.’’

Het fenomeen wegdekreflectie isniet echt nieuw, erkent Zijlstra. ,,Hetis al zestig jaar bekend in Hamburg,en wordt al jaren toegepast in Scan-dinavische landen, maar dan als dek-laag of slijtlaag in asfalt, die eens inde vijf jaar vernieuwd moet worden.Kijlstra Bestrating verwerkt het re-flecterende materiaal meteen in debanden en klinkers. ,,De steen kanvijftig tot zestig jaar mee, de toplaag

‘Reflecterendegrasbetontegelsmaken weg visueelsmaller en veiliger’

wel een miljoen jaar. Na gebruik kunje hem recyclen.’’

Het idee voor een klinker die kool-dioxide bindt, is ook al rijdende meteen CO2-producerende auto gebo-ren. De toplaag van de waterdoorla-tende klinker bindt CO2 tot silicaten,een stof die gewoon op het water kanworden geloosd. Zijlstra: ,,Deze on-schadelijke stof verhoogt de zuur-graad van het water. Daarin gedijt deongevaarlijke kiezelalg heel goed.Kiezelalg zorgt voor verdrijving vande giftige blauwalg. Ik kwam op hetidee toen ik me afvroeg waarom deblauwalg niet voorkomt in bergme-ren. Zo kwamen we in contact meteen Nederlandse hoogleraar die hieronderzoek naar deed. We gebruikennu een stof die in de bergen voor-komt.’’

Van het een komt het ander. Zoalsstenen die stikstofoxide afvangen ener voor zorgen dat zware metalen zo-als magnesium en ijzer in het regen-water zich binden met de straatlaag

onder de klinkers. Of speciale reflex-stenen voor zebrapaden, die ook bijregen goed zichtbaar zijn. Of hetconcept voor openbare pinautoma-ten. Ze zorgen voor een betere her-kenning van overvallers en dwingenandere klanten automatisch om opafstand te blijven.

Er is nu ook een H2O-lijn, een pro-duct dat vuilwerend en waterafsto-tend is. ,,Handig als je op je terras eenglas rode wijn omstoot. Maar je hebtook geen aangroei van algen’’, aldus

Van Leur. De laatste tijd probeertKijlstra wegbeheerders te interesse-ren voor reflecterende grasbetonte-gels in de berm. Dit product moethet wegverkeer op smalle wegen eenpasseermogelijkheid bieden en opwegen zonder straatverlichting inhet buitengebied zorgen voor eenbetere geleiding.

De oorspronkelijke bedoeling wasdie stenen door grasgroei uit hetstraatbeeld te houden. Mis, meentZijlstra. ,,Gras groeit er niet of nau-welijks en door hun onzichtbaarheidrijden automobilisten vaak toch debermen kapot. Reflecterende gras-betontegels maken de weg visueelsmaller, waardoor het verkeer lang-zamer gaat rijden. Daarnaast zorgenze ervoor dat de bermen minderworden beschadigd.’’ De provincieGroningen heeft komende maandde primeur.

Het jongste product uit de kokervan Kijlstra, en bedacht door RonaldBronsema, is de Solar Stone. Samen

met een Europese fabrikant van zon-nepanelen is deze techniek verwerktin terrastegels. ,,Toch veel mooierdan al die panelen op het dak?’’, al-dus Van Leur. ,,Daarnaast is de op-brengst ook groot als een deel vanhet terras in de schaduw ligt, dit integenstelling tot de reguliere zonne-panelen.’’

A zeggen is ook B doen, aldus VanLeur en Zijlstra. Behalve duurzameproducten maken, willen ze ook hetbedrijf zelf duurzamer maken.Schoon produceren, grondstoffendicht bij de fabriek inkopen, gebruikmaken van schepen voor de aanvoer,wegtransport met lange zwarevrachtauto’s (LZV’s), om enkele pun-ten te noemen. Het bedrijf werkt aande CO2-prestatieladder. Goed voorhet milieu, maar ook goed voor hetwerk, aldus Van Leur. ,,Je kunt er bijaanbestedingen extra punten meebinnenhalen, waardoor je een op-dracht in de wacht kunt slepen, ter-wijl je niet de goedkoopste bent.’’

Kijlstra BestratingKijlstra Bestrating is produ-cent van stenen, banden entegels in allerlei vormen, ma-ten, afwerkingen en kleuren,voor zowel de particuliere alsde professionele markt. Kijl-stra Bestrating heeft vijf vesti-gingen waarvan drie in Neder-land (Veendam, Drachten enVianen) en twee in Duitsland.Er werken circa 250 mensen,goed voor een omzet van €65miljoen.Kijlstra Bestrating is onderdeelvan de Vermeulen DrachtenHolding. Ruim een eeuw terugwerd de onderneming inDrachten opgericht als aanne-mersbedrijf. In de jaren vijftigkwam daar de productie vanbetonproducten bij.Onder die paraplu valt inmid-dels een scala aan bedrijven:

Kijlstra BestraKijlstra Riolering (marktleiderbetonnen rioleringsproducten),Betonmortel Nederland (beton-mortelcentrales in Drachten,Vianen, Emmen, Wildervank enSwifterbant); Michel Oprey &Beisterveld (natuursteen, vesti-gingen in Echt, Utrecht en Gas-selte), Intercodam Tegels inAmsterdam (drie toonzalenmet badkamers, vloer- enwandtegels en wellness); Inter-codam Infra in Almere (sport-,bouw- en wegenmaterialen) enRBM & Grain Plastics (kunst-stofleidingsystemen voor riole-ring, hemelwaterafvoer enwatertransport met productie-vestigingen in Leeuwarden enHoogeveen).De holding telt 500 werkne-mers. De totale omzet bedraagtcirca €200 miljoen.

ating

Solar Stone.

Terras met Solar Stone.

Bij gebruik van reflecterende stenen kan de straatverlichting tot een minimum wor-den teruggebracht.

Reflecterende banden maken volgens de fabriek verkeersknooppunten veiliger.

Piet Zijlstra (links), productvernieuwer bij Kijlstrra Beton Drachten en adjunctdirecteur Arjen van Leur bij reflecterende grasbetontegels. FOTO LC/JAN DE VRIES