1

De evangelisch-gereformeerde kerken in Albanië zijn in

2011 als vierde religieuze stroming binnen de samenleving

erkend. Dat geeft hen een of�ciële status en maakt aller-

lei formele procedures een stuk gemakkelijker. Daarnaast

heeft de erkenning door de staat de kerken zelf bevestigd

in de relevantie en legitimatie van hun aanwezigheid. De

evangelisch-gereformeerde kerken zijn in Albanië mond-

jesmaat vertegenwoordigd, maar zijn er wel. In veel ge-

meenten lijkt sprake van een hernieuwd zelfbewustzijn

en groeit het aantal gelovigen. De gemeenten of kleine

kerkverbanden zijn verenigd in de VUSH, de Albanese

Evangelische Alliantie. Daar vindt onderlinge afstemming

en ook toerusting plaats.

In z’n algemeenheid ontstaat er meer openheid voor reli-

gie. De protestants-evangelische kerken groeien en krij-

gen steeds meer een plek in de samenleving. Mensen van

verschillende religies wonen naast elkaar en niet langer

van elkaar gescheiden. En ook de islam pro�leert zich

door moslims steeds nadrukkelijker zich van hun geloof

bewust te maken en daar naar te handelen.

Bloedwraak blijft een probleem in Albanië. De kerken pro-

beren met een inhoudelijk verhaal de oneindige cirkel van

haat en wraak te doorbreken, maar nog altijd leven vele

gezinnen hun leven achter gesloten deuren, uit angst

voor wat hen op straat te wachten staat.

Context

Albanië

Albanië is sinds de jaren ’80 het land van de vele hulp-

transporten die o.a. vanuit Nederland die kant op gingen.

Naast veel goederen is het land overspoeld met werkers

voor hulp- of zendingsorganisaties, of een combinatie

van beide. Nu de ergste nood lijkt geleden hebben veel

organisaties zich teruggetrokken of hun bijdrage vermin-

derd. Albanië heeft een principe-aanvraag bij de EU ge-

daan om lid te kunnen worden. Met die stap lijkt voor

veel organisaties bevestigd dat Albanië de de�nitieve

ontwikkeling naar een economisch zelfstandig land aan

het maken is. Zover is het echter nog lang niet.

Met de verkiezingen in 2013 is de socialistische partij van

Edi Rama aan de macht gekomen. Met zijn komst lijkt

voorzichtig gewerkt te worden aan minder corruptie, een

meer stabiele economie en meer aandacht voor duur-

zaamheid. Nieuwe wetten worden ingevoerd om het land

klaar te maken voor een eventuele toetreding tot de EU.

Ondanks nieuwe ontwikkelingen blijft Albanië in Euro-

pees perspectief een arm land. Zo leven naar schatting

ongeveer 400.000 mensen van minder dan 35 euro per

maand. Armoede lijkt ook steeds meer een zaak van het

platteland te worden: het verschil tussen stad en land

wordt steeds groter.

landenrapportage

Jaarverslag 2014

Albanië - Kosovo

Lege kerk

EUROPA

2

Partner

SH.K.B.SH. (CAAP)

ShKBSh verricht werk langs de randen van de samenle-

ving. De GZB erkent het belang van het werken onder ge-

vangenen en steunt de ontwikkeling van geloofsgemeen-

schappen in gevangenissen.

Vellazeria Ungjillore e Shqiperise (VUSh)

VUSh is al sinds jaren partner van de GZB. Is actief bezig

met de vraag naar betekenisvol gemeente-zijn in context

Albanië. Diaconaal en toerustend.

GOCC

GOCC is de kerk die vanuit de VUSH de aansturing over het

project in Mushqeta op zich heeft genomen, omdat VUSH

als koepel zelf niet in staat is dit soort projecten aan te

sturen. De GOCC is een groeiende, wervende gemeente,

die wordt geleid door pastor Akil Pano, tevens verbonden

aan de VUSH.

ECM

ECM, met wie de GZB inmiddels vijf jaar samenwerkt in

gemeentestichting in Kosovo. Met de uitzending van Rik

en Machteld Lubbers heeft deze relatie het afgelopen jaar

verder inhoud gekregen.

Rol van de GZB per programma

Programma Gemeentevorming

ShKBSh verricht werk langs de randen van de samenle-

ving. De GZB erkent het belang van het werken onder ge-

vangenen en steunt de ontwikkeling van geloofsgemeen-

schappen.

Vanuit de VUSh en GOCC wordt een project gemeente-

stichting gecoördineerd in Mushqeta.

De GZB ondersteunt gemeentestichting van ECM in Peja

met twee uitzendingen. Het werk is gericht op verdere

groei van de gemeente en het aantal gelovigen in Peja.

Programma Dienst

VUSh faciliteert de diaconale ontwikkeling van gemeen-

ten die aan de VUSh verbonden zijn.

Een klein gedeelte van de Albanezen is christen. Binnen

de grote groep mensen die nog niet met het Evangelie in

aanraking is geweest focust de GZB zich op twee speci�e-

ke groepen. Met het gemeentestichtingsproject in

Mushqeta ligt de focus op inwoners van bergdorpen, waar

vaak geen kerk aanwezig is. Met het project dat het werk

in diverse gevangenissen ondersteunt ligt de focus op de

grote groep gevangenen in Albanië. Een speci�eke groep

die genoemd moet worden is de omvangrijke Romabevol-

king (zo’n 10% van de samenleving).

Kosovo

Kosovo is een land in opbouw. Nadat het zichzelf in 2008

onafhankelijk heeft verklaard is het druk bezig zich tot

een zelfstandige natie te ontwikkelen. De gevolgen van

jaren oorlog zijn nog alom aanwezig en worden tevens

zichtbaar in de aanwezigheid van VN-militairen die op

strategische en gevoelige plaatsen aanwezig zijn. De ont-

wikkeling van het land gaat moeizaam. Gehinderd door de

economische crisis lukt het moeilijk te groeien naar een

volwassen economie. Zo'n 80% van de beroepsbevolking is

derhalve werkloos. Door het wegblijven van buitenlandse

investeerders is de verwachting dat dit aantal eerder zal

toe- dan afnemen. Veel Kosovaren hebben familie in West-

Europa. In veel gevallen zijn zij voor hen een bron van wel-

kome inkomsten.

Religieus gezien is Kosovo verdeeld in 92% moslims en 8%

katholieken. Het aandeel protestanten is verwaarloos-

baar. Het aantal protestants-evangelischen wordt geschat

op zo'n 1000 voor heel Kosovo. De groep onbereikten is

daarmee erg groot. Formeel is er godsdienstvrijheid en

moet een religieuze ‘overstap’ mogelijk zijn. Toch groeit

ook in Kosovo de meer uitgesproken vleugel van de islam

en verhinderen familie, geschiedenis en sociaal-

economische motieven mensen om makkelijk de stap naar

het christelijk geloof te zetten. Tegelijk bestaan over de

christenen tal van vooroordelen die een drempel zijn in de

contacten. Speci�eke doelgroepen in het werk in Peja zijn

jongeren en een groep Roma.

Financiën 2013

Activiteiten Realisatie 2014 Begroting 2014

Partner Proj.nr. Omschrijving project ZW € ZW €

ShKBSh AL.1.001 Kerk in de gevangenis 15.000 20.000

VUSH AL.1.004 Blom, Maarten en Gerdien 1,0 1,0

VUSH AL.1.003 Ondersteuning predikantenconferentie 2.500 2.500

VUSH AL.1.005 Onderzoek kerk in Albanië 7.000 0

VUSH AL.2.001 Diaconaal Bureau 7.500 7.500

ECM KS.1.001 Dam, Thera van 1,0 1,0

ECM KS.1.002 Lubbers, Rik en Machteld 1,0 1,0

ECM Toerusting 3.000

3,0 32.000 3,0 33.000

Programma Bewustwording

Voor toekomst volop mogelijkheden. Gezien huidige sta-

tus uitzendingen te vroeg om maximaal op in te zetten.

Is met name donor. In relatie met ShKBSh wordt geke-

ken of GZB meer adviserende of makelaarsrol kan inne-

men. In de relatie met ECM is de rol van de GZB met na-

me die van donor. Bij afstemming werk met ECM is rol

GZB adviserend en waar nodig faciliterend.

3

Toelichting projecten per programma

Programma Gemeentevorming

Het gevangeniswerk van ShKBSh bestaat uit het bezoeken van 17

(van de 22) gevangenissen in heel Albanië. Het Evangelie wordt

gedeeld met gevangenen, en hun families. Mensen komen tot ge-

loof, en door samen te werken met de lokale kerken gaat er een

getuigenis uit naar een groep mensen (gevangenen en hun familie)

die snel geïsoleerd en vergeten dreigt te raken. In meerdere gevan-

genissen is de Alpha-cursus opgestart.

In vier gevangenissen zijn potentiële leiders geselecteerd, die nu

toerusting ontvangen om leider te worden binnen hun gevangenis,

en zo gestalte kunnen geven aan de 'kerk in de gevangenis'.

De VUSh houdt jaarlijks een tweedaagse predikantenconferentie.

De GZB steunt hen zodat de conferentie met een dag verlengd kan

worden, m.n. voor de geestelijke toerusting en onderlinge ontmoe-

ting/bemoediging.

VUSh doet momenteel onderzoek naar de actuele kerkelijke situa-

tie van de Evangelisch Protestantse kerken in Albanië, zowel bin-

nen de kerk, alsook de gemeenschap daaromheen. Sinds 1993 is de

situatie niet meer in kaart gebracht. Deze informatie is van groot

belang voor lokale kerken, zendingsorganisaties en ontwikkelings-

organisaties. Dit project is gesteund met ongebruikte fondsen.

Programma Dienst

Het diaconale bureau van VUSh faciliteert tal van toerustings-

bijeenkomsten rond sociale en diaconale thema’s.

Er is aandacht voor families die met bloedwraak te maken hebben,

slachtoffers van mensenhandel en huiselijk geweld, kwetsbare

groepen zoals de Roma, en de kerk in de context van islam.

Plannen 2015

Het project voorziet ook voor 2015 in de onder-

steuning van vier predikanten die ieder voor

een of meer gevangenissen verantwoordelijk

zijn. De bijdrage in 2015 is onderdeel van een

meerjarig project.

In het kader van blijvende betrokkenheid zal

de GZB ook in 2015 aan de VUSh conferentie

bijdragen. Omdat dit een jubileum betreft wil

VUSh de uitkomsten van het onderzoek (zie

2014) gebruiken om visie en strategie voor de

kerk in Albanië te schrijven.

Met GOCC wordt gekeken naar het steunen

van nieuwe projecten, om het werk van Maar-

ten en Gerdien Blom mogelijk te maken

(gemeentestichting /nieuwbouw kerk). Het

betreft de aanstelling van een evangelist, die

op termijn het werk van Maarten en Gerdien

over moet nemen. Daarnaast wil de gemeente

een eigen kerkgebouw, dat fysiek de presentie

van de gemeente in Mushqeta onderstreept

en laat zien dat het werk een lange-termijn-

perspectief heeft.

De projectsteun voor 2015 is een verlenging

van het project voor 2014.

ShKBSh start een diaconaal project waarin ze

zich nog meer willen focussen op re-integratie

van gevangenen en ondersteuning van gezin-

nen van gevangenen.

Toelichting werkers

Maarten Gerdien Blom zijn in het voorjaar van 2013 uitgezonden

naar Albanië. In 2014 hebben zij een voortvarende start gemaakt

met het uitzetten van het gemeentestichtingsproject in Mushqe-

ta, samen met het team uit hun thuisgemeente in Tirana. Inmid-

dels draaien er een aantal activiteiten in Mushqeta, is er een tijde-

lijk onderkomen, wordt volop geïnvesteerd in relaties en wordt er

nagedacht over toekomstplannen voor het werk in Mushqeta.

Naast Thera van Dam zijn sinds 2013 Rik en Machteld Lubbers werk-

zaam in het team in Peja. Thera van Dam is na een periode van ruim

zes jaar teruggekeerd naar Nederland. Rik en Machteld hebben in

2014 de eerste activiteiten binnen de gemeente opgepakt, naast

hun verdere taalstudie en acculturatie.

Evaluatie

Het werk van Maarten en Gerdien bevindt zich in de startfase, spe-

ci�eke lessen zijn er nog niet te trekken.

Met ShKBSh willen we kijken of het werk zodanig opgezet kan wor-

den, dat bij personele of praktische verschuivingen het project soe-

pel gecontinueerd kan worden.

Kosovo: nog te vroeg om iets van te kunnen zeggen.

Vanuit de GOCC is het verzoek gekomen een

Roma-project te steunen. Dit is geen core-

business van de GZB, maar wel een uitdrukke-

lijke wens van deze gemeente om hun diaco-

naat handen en voeten te kunnen geven. Het

zou ook een project kunnen zijn waar veel in-

teresse bij Nederlandse gemeenten voor is.

Begroot op de B-begroting.

In 2015 zullen Maarten en Gerdien verhuizen

naar Mushqeta en het werk daar nog verder

gaan oppakken en uitbouwen. Maarten zal dit

doen in nauwe samenwerking met het project-

team en met de nog aan te stellen evangelist,

die op termijn het werk van Maarten zal gaan

overnemen. Focus is vanaf het begin te wer-

ken aan een zelfstandige gemeente waar

Maarten en Gerdien zich na hun uitzending uit

terug kunnen trekken.

Rik en Machteld zullen in 2015 intensiever met

het werk in de gemeente van Peja aan de slag

gaan. Na een periode van taaltraining, accultu-

ratie en eerste werkzaamheden is het de be-

doeling dat Rik en Machteld, in het bijzonder

na het vertrek van Thera van Dam, volop be-

schikbaar zullen zijn voor het werk vanuit de

gemeente Ruque et Pacem. Met ECM wordt de

inzet van Rik en Machteld verder afgestemd.

Vanaf het begin ligt de focus van het werk in

Mushqeta nadrukkelijk op Albanees eigenaar-

schap. Behalve dat het de lijnen van aanstu-

ring en verantwoordelijkheid helder maakt,

schept het voor Maarten en Gerdien een hel-

der kader waarbinnen zij werken en wat de

betekenis van hun werk op de lange termijn is.

In Kosovo ligt dat ingewikkelder. Behalve dat

GZB hier het werk samen met ECM organi-

seert, heeft ECM ook weer te maken met een

soms ingewikkelde veldstructuur. Voor GZB is

de les om bij toekomstige uitzendingen i.s.m.

ECM a) goed te kijken naar de eventuele in-

vloed van de bredere veldstructuur en b) zo

scherp mogelijk de eigen invloed op het werk

te garanderen.

4