Koewacht Hazelarenstraat 31

ARTEFACT! RAPPORT 257

Koewacht Hazelarenstraat 31

Gemeente Terneuzen

Archeologische Begeleiding

(protocol Proefsleuven)

ARTEFACT! RAPPORT 257

Hazelarenstraat 31 te Koewacht

Gemeente Terneuzen

Archeologische Begeleiding (protocol Proefsleuven)

S. Depuydt

Colofon

Titel Hazelarenstraat 31 te Koewacht (gemeente Terneuzen). Archeologische

Begeleiding – protocol Proefsleuven.

Auteur(s) drs. S. Depuydt

Status rapport Definitief

Rapportnummer 257

Datum 23 mei 2017

Projectcode 2016ART44

Projectleider drs. S. Depuydt

Projectmedewerker(s) ‐

Opdrachtgever dhr. J. Cappendijk

ISBN 2213‐7424

Autorisatie Naam J.E.M. Wattenberghe (Senior KNA Archeoloog)

Datum 23 mei 2017

Paraaf

Artefact! Advies en Onderzoek in Erfgoed! Riemensstraat 9 4543 BW Zaamslag T 0115 851614 E info@artefact‐info.nl W www.artefact‐info.nl

© Artefact! Advies en Onderzoek in Erfgoed, 2017 Artefact! Advies en Onderzoek in Erfgoed aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit het gebruik van de resultaten van dit onderzoek of de toepassing van het hierin verwoorde advies.

ARTEFACT! RAPPORT 257 KOEWACHT HAZELARENSTRAAT 31

5

Inhoud

Inhoud ........................................................................................................................................... 5

Samenvatting ................................................................................................................................ 7

Administratieve Gegevens ........................................................................................................... 9

1 Inleiding ............................................................................................................................... 11

1.1 Aanleiding en doel tot het onderzoek .............................................................................. 11

1.2 Afbakening plangebied .................................................................................................... 12

2 Archeologisch Vooronderzoek ............................................................................................. 15

3 Archeologisch verwachtingsmodel ...................................................................................... 17

4 Resultaten Archeologische Begeleiding ............................................................................... 18

4.1 Onderzoeksmethode en ‐strategie .................................................................................. 18

4.2 Geologie en Bodem ......................................................................................................... 18

4.3 Sporen en structuren ....................................................................................................... 19

4.4 Vondstmateriaal .............................................................................................................. 23

4.5 Beantwoording onderzoeksvragen .................................................................................. 23

4.6 Waardering ...................................................................................................................... 25

5 Conclusie en advies .............................................................................................................. 27

5.1 Conclusie ......................................................................................................................... 27

5.2 Advies .............................................................................................................................. 27

Bronnen ..................................................................................................................................... 29

Verklarende Woordenlijst ............................................................................................................ 31

Tijdstabel Holoceen ..................................................................................................................... 35

Bijlage 1 Veldgegevens ...................................................................................................... 37

Bijlage 2 Profiel 1 ............................................................................................................... 41


7

Samenvatting

In opdracht van de heer Cappendijk heeft Artefact! Advies en Onderzoek in Erfgoed op 16 juni 2016

een Archeologische Begeleiding – protocol Proefsleuven uitgevoerd binnen het plangebied

Hazelarenstraat 31 te Koewacht (gemeente Terneuzen). De aanleiding tot het archeologisch

onderzoek wordt gevormd door het voornemen van de opdrachtgever om binnen het plangebied

nieuwbouw te realiseren. Een bestaande woning en schuurruïne worden gesloopt ten behoeve van de

realisatie van een nieuwe woning met garage en kelder.

Tijdens het archeologisch onderzoek werden geen sporen aangetroffen daterend vanaf de prehistorie

tot en met de Nieuwe tijd. De aangetroffen archeologische sporen betreffen de restanten van de

toenmalige Boerenkavelweg S2 die tussen de jaren ’60 en ’70 van de vorige eeuw werd omgeleid,

enkele paalkuilen daterend uit de Nieuwste tijd (S1, 6 tem 11, 14, 18 en 19) en sub‐recente

verstoringen S999. Er werden geen palesosols, noch een intacte podzolbodem aangetroffen.

De aangetroffen vindplaats is op basis van de waarderingstabel uit KNA 3.3 gewaardeerd en als niet

behoudenswaardig bevonden. Op basis van de resultaten van het onderzoek kan de archeologische

verwachting voor alle niveau’s voor dit plangebied naar beneden worden bijgesteld. Om die reden

wordt dan ook geadviseerd dat toekomstige werkzaamheden binnen het plangebied zonder nader

archeologisch onderzoek uitgevoerd kunnen worden.

De bijstelling van de verwachting kan evenwel niet worden doorgetrokken tot buiten de grenzen van

het plangebied. Voor de omgeving buiten het plangebied blijft de archeologische verwachting

vanzelfsprekend behouden.


9

Administratieve Gegevens

Onderzoeksvorm Archeologische Begeleiding ‐ protocol Proefsleuven

Projectnaam Koewacht Hazelarenstraat 31

Versie Definitief rapport 23‐05‐2017

Locatie

Provincie Zeeland

Gemeente Terneuzen

Plaats Koewacht

Adres / Locatie Hazelarenstraat 31

Projectnaam Koewacht Hazelarenstraat 31

RD centrumcoördinaten NW X 53.227 Y 362.243 NO X 53.250 Y 362.234 ZW X 53.226 Y 362.236 ZO X 53.245 Y 362.228

Kadastraal perceel Gemeente Terneuzen, Sectie O, perceelsnummer 45 en 683

Oppervlakte plangebied Oppervlakte onderzoeksgebied

circa 288 m2 circa 236 m2

Vigerend bestemmingsplan Koewacht, Zuiddorpe en Overslag (NL.IMRO.0715.BPKOZ01‐VG99)

Planologische aanleiding Nieuwbouw W‐AOV 12425

Bekende waarden binnen plangebied

AMK status Nvt.

Archis waarnemingen Nvt.

Archis vondstmeldingen Nvt.

Zeeuws Archeologisch Archief Nvt.

Opdrachtgever

Naam Dhr. J. Cappendijk

Contactpersoon Dhr. J. Cappendijk

Adres Hazelarenstraat 31, 4576 CG Koewacht

Contactgegevens T M 06 53110806

E [email protected]

Bevoegde Overheid

Naam Gemeente Terneuzen, College van Burgemeester en Wethouders Team Vergunningen en Handhaving

Contactpersoon Dhr. B. van Hoorickx

Adres Postbus 35, 4530 AA Terneuzen


10

Contactgegevens T 14 0115 M ‐

E [email protected]

Adviseur Bevoegde Overheid

Naam Edufact

Contactpersoon Mevr. drs. N.J.G. de Visser

Adres Postbus 331, 4330 AH Middelburg

Contactgegevens T 0118 856040 M 06 23284662

E [email protected]

Beheer en plaats van documentatie

Naam Zeeuws Archeologisch Archief (ZAA) Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ)

Contactpersoon Dhr. J.J.B. Kuipers

Adres Postbus 49, 4330 AA Middelburg


E [email protected]

Digitaal E‐depot: www.edna.nl

Beheer en plaats van de vondsten

Naam Provinciaal Archeologisch Depot Zeeland (ZAD) Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ)

Contactpersoon Dhr. J.J.H. van den Berg

Adres Looierssingel 2 – 4331 NK Middelburg


E [email protected]

Uitvoerder

Naam Artefact! Advies en Onderzoek in Erfgoed.

Contactpersoon Dhr. J.E.M. Wattenberghe

Adres Riemensstraat 9, 4543 BW Zaamslag

Contactgegevens T 0115 851614 M 06 13027900

E janwattenberghe@artefact‐info.nl

Onderzoeksgegevens

Uitvoeringsperiode 16‐6‐2016

Archisonderzoeksmelding 4003695100

Nieuw aangetroffen vindplaats IWEG (infrastructuur, weg) NTC


11

1 Inleiding

1.1 Aanleiding en doel tot het onderzoek

Naar aanleiding van bouwwerkzaamheden in opdracht van de heer Cappendijk heeft Artefact! Advies

en Onderzoek in Erfgoed in juni 2016 een archeologische begeleiding, protocol proefsleuven

uitgevoerd binnen plangebied Hazelarenstraat 31 te Koewacht, Gemeente Terneuzen. Een bestaande

woning en schuurruïne worden gesloopt ten behoeve van de realisatie van een nieuwe woning met

garage. De totale oppervlakte van het plangebied bedraagt 288 m2. Op de locatie van de toekomstige

woning (96 m2) wordt een kelder gegraven tot circa 3.00 meter beneden maaiveld. Ter hoogte van de

toekomstige garage (78 m2) wordt het terrein eerst opgehoogd alvorens de strookfunderingen tot

0.50 meter beneden maaiveld worden uitgegraven.

Binnen het plangebied bestaat een hoge verwachting op het aantreffen van vindplaatsen uit het

Neolithicum en de late middeleeuwen, een middelhoge verwachting op het aantreffen van

vindplaatsen uit het laat‐paleolithicum – mesolithicum en de bronstijd tot en met de vroege

middeleeuwen. Deze kunnen worden aangetroffen in de top van het dekzand (B/C horizont of C‐

horizont). In een eventueel aanwezige Laag van Usselo bestaat een middelhoge kans op het

aantreffen van vindplaatsen uit het Paleolithicum. Eventueel aanwezige archeologische vindplaatsen

kunnen door de, met de nieuwbouw gepaard gaande graafwerkzaamheden, worden aangetast indien

deze dieper reiken dan de onderzijde van de verstoorde/vergraven bovenlaag.

Op basis van de planvorming heeft de Bevoegde

Overheid geoordeeld dat vervolgonderzoek in

de vorm van een Archeologische Begeleiding

(protocol Proefsleuven) noodzakelijk geacht

wordt op de locatie van de toekomstige woning

met kelder om de archeologische waarden, die

mogelijk door de toekomstige werkzaamheden

worden bedreigd, te inventariseren en ex situ

veilig te stellen. Hierdoor wordt voorkomen dat

archeologische resten ongedocumenteerd

verloren gaan en wordt meer inzicht verkregen

in de aard en het belang van de hier aanwezige

archeologische resten binnen hun geologische

en archeologische context. De omvang van het

archeologisch onderzoek wordt daarmee in

oppervlakte en diepte beperkt tot de door de

werkzaamheden te verstoren

delen.Voorafgaand aan dit onderzoek werd een

Programma van Eisen (PvE) opgesteld dat door

de bevoegde overheid en diens adviseur inzake

archeologie werd goedgekeurd en ondertekend.

Afbeelding 1 Ligging van het plangebied (rode ster) in Nederland.


12

Afbeelding 2 Projectie van het plangebied (rode polygoon) op een uitsnede van de Topografische Kaart. Schaal 1: 7.500. Bron: ESRI, het Kadaster 2014.

1.2 Afbakening plangebied

Het plangebied is gelegen op circa 3 kilometer ten westen van de dorpskern van Koewacht in de

gemeente Terneuzen. De planlocatie ligt ter plaatse van kaartblad 67E van de topografische kaart van

Nederland en valt binnen de vier RD coördinaten: NW X 53.227, Y 362.243; NO X 53.250, Y 362.234;

ZW X 53.226, Y 362.236 en ZO X 53.245 Y 362.228. Het plangebied is kadastraal bekend onder

nummer Axel, sectie O, perceelsnummers 45 en 683 en onder het toponiem Hazelarenstraat 31. De

totale oppervlakte van het onderzoeksgebied beslaat circa 288 m2.

Een bestaande woning en schuurruïne worden gesloopt ten behoeve van de realisatie van een nieuwe

woning met garage. Op de locatie van de toekomstige woning (96 m2) wordt een kelder gegraven tot

circa 3.00 meter beneden maaiveld. Ter hoogte van de toekomstige garage (78 m2) wordt het terrein

eerst opgehoogd alvorens de strookfunderingen tot 0.50 meter beneden maaiveld worden

uitgegraven. De oppervlakte van de bouwput zal groter worden, omdat ten behoeve van de kelder, en

de stabiliteit van het bodemprofiel, onder schuin talud dient gegraven te worden. Daardoor wordt de

bouwput maximaal 3 meter breder. Hierdoor wordt de te ontgraven oppervlakte, aan de bovenzijde

van de werkput, maximaal 236 m2. In deze bredere bouwput zit ook de leidingsleuf voor de


13

huisaansluitingen vervat.

Voor de overige delen van het plangebied (te slopen schuur, te slopen fundering bestaande woning,

nieuw te bouwen garage) werd vervolgonderzoek op basis van de planvorming niet noodzakelijk

geacht.

Afbeelding 3 Projectie van de bestaande situatie (zwarte polygoon) en nieuwe situatie (groene polygoon) op een uitsnede van de Topografische Kaart. Bron: ESRI, het Kadaster 2014.


15

2 Archeologisch Vooronderzoek1

Voor een uitgebreide uiteenzetting, kaartprojecties en afbeeldingen wordt verwezen naar het

bureauonderzoek.2

Koewacht, gelegen in Oost‐Zeeuws Vlaanderen, bevindt zich op de grens met België. Het noordelijke

deel hoort bij de gemeente Terneuzen en het zuidelijke deel hoort bij de Belgische gemeenten

Moerbeke en Stekene. De naam zou voortkomen van koewachten, wat zoveel betekent als op koeien

passen tijdens het weiden. De naam van het dorp komt mogelijk voort van Koyewerd, zoals

aangeduid op een kaart uit 1648. Mogelijk is dit de oorspronkelijke naam van het dorp: Koeiewaard,

een stuk polder waar koeien liepen. Waard en weert zijn varianten in de plaatsnaamkunde. Pas op de

kaarten van Hattinga uit de achttiende eeuw komt voor het eerst de naam De Koewagt als

plaatsnaam voor.

Koewacht maakt in de late middeleeuwen deel uit van één van de Vier Ambachten, namelijk

Axelerambacht. Deze Vier Ambachten vormden afzonderlijke bestuurs‐ en rechtsdistricten rondom

hun respectievelijke centrale plaatsen: Boekhoute, Assenede, Axel en Hulst. Samen vormden zij een

eenheid, waarvoor een gemeenschappelijke keure gold, verleend door graaf Philips van de Elzas

tegen het einde van de 12e eeuw. De grenzen van de Ambachten werden onder andere bepaald door

de inbraakgeulen die vanuit de Honte het land insneden. Voor het ambacht Axel betekende dit dat de

grenzen bestonden uit de “Blijde”, de Hulsterhavengeul. Naar het zuiden toe, wordt afgeweken van

deze inbraakgeulen, waardoor het moeilijker is om de grenzen exact te bepalen.

Tot 1236 behoort het plangebied tot de Woeste Gronden. Hiertoe behoren heidevelden, moerassen,

zandverstuivingen en vooral de zogenaamde moergronden (laagveen). Op enkele hoge plaatsen

vestigen zich mensen zoals op het Zand en te Houcke (de latere Hazelarenhoek). In 1236 wordt het

cisterciënzerklooster Ter Hag(h)en gebouwd. Op de kaart van Dampiere is het klooster Ter Hag(h)e te

zien zonder bewoning errond. Mogelijk bestond er in deze periode weinig bebouwing in de buurt van

het klooster.

Tussen 1236 en de Tachtigjarige Oorlog zijn weinig gegevens bekend over het gebied. Uit een

document (goederenlijst) daterend uit 1400 van het klooster Ter Hag(h)e is interessant, omdat ze het

zuidelijke deel van het Ambacht Axel in vier kwartieren indeelt, namelijk Bentelvierdel, Crucevierdel,

Oudendijk en Noordvierdel. Waarop deze indeling berustte, is moeilijk te zeggen. Binnen elk kwartier,

behalve in het Noordvierdel, worden tal van streeknamen genoemd. Een associatie tussen het

plangebied en één van de kwartieren kan echter niet worden gemaakt.

Gedurende de Tachtigjarige Oorlog is het gebied een onderdeel van de frontlinie tussen de

Noordelijke Nederlanden (de Staatsen) en het Spaanse Zuiden. Er worden verschillende forten

gebouwd. Ten noorden van het plangebied bevinden zich de forten Sint‐Joseph, Sint‐Jacob en Sint‐

Lieven, gelegen in de oud Beoosten Blijpolder (ingepolderd circa 1612). Het zijn kleine vierkante

werken, vermoedelijk in 1634 aangelegd als redoutes, maar werden na de val van Sas van Gent in

1644 voorzien van wallen en grachten. In 1645 kwamen de werken in Staatse handen. Eenmaal in

Staats bezit verviel de functie van de werken. Ten oosten van de kern van Koewacht bevindt zich het

1 Dit overzicht kon integraal overgenomen worden uit het PvE voor dit onderzoek (Wattenberghe 2016). 2 Coppens en Wattenberghe 2012.


16

fort Sint‐Andries. Deze schans werd in 1634 op de dijk van de Ferdinanduspolder aangelegd.

Gedurende deze tijd verdween het rijke klooster Ter Hag(h)en en kwam er een breed water tussen het

eiland van Axel en het Overkwartier waar Koewacht zou ontstaan. Na 1648 bleef het ambacht Axel

grotendeels onder het gebied der Staten. De bedijkingsactiviteiten kwamen toen op volle gang. De

polder, waarin het plangebied gelegen is, werd in 1698 opnieuw ingepolderd en kreeg de naam Nieuw

Beoosten Blij bezuidenpolder. De scheiding tussen met de noordelijk gelegen oud Beoosten Blijpolder

wordt gevormd door de Hazelarenstraat. Op de kaart Moerspui Koewacht uit 1640 wordt naast het

klooster Ter Hag(h)e en de forten uit de Staats Spaanse Linies een weg afgebeeld. Deze weg kent een

gelijkaardige oriëntatie en ligging dan de huidige Hazelarenstraat. Langs de weg is bewoning

afgebeeld ten oosten en ten zuiden van het plangebied. Deze locaties komen overeen met de locaties

“Nieuwe Molen” en “Het Zand” op de kadastrale kaarten vanaf de negentiende eeuw.

Zoals reeds eerder vermeld komt de naam Koewagt voor het eerst voor op de kaart van Hattinga uit

de achttiende eeuw. Ook op deze kaart is geen bewoning afgebeeld ter hoogte van het plangebied.

Op de kadastrale kaart uit 1811 – 1832 wordt geen bewoning afgebeeld binnen het plangebied. Pas op

de Topografische kaart uit 1912 wordt voor het eerst bewoning afgebeeld met de straat ten oosten

van het plangebied, de Boerenkavelweg. Op de Topografische Kaart uit 1970 is kruising tussen de

Havelarenstraat en de Boerenkavelweg verplaatst naar het oosten. Wanneer België in 1830

onafhankelijk wordt, wordt de rijksgrens dwars door Koewacht gelegd.

Geologisch gezien bevindt het plangebied zich op een dekzandrug, op de rand van een zone waarbij

zich al dan niet een oud bouwlanddek heeft ontwikkeld bovenop de dekzandrug. Dit oud

bouwlanddek bestaat uit hoge zwarte enkeerdgronden. Er zijn geen aanwijzingen dat zich op deze

dekzandrug veen heeft ontwikkeld. De grondwatertrap geeft aan dat het plangebied zeer goed

ontwaterd is, wat aantrekkelijk is voor bewoning en landbouw.


17

3 Archeologisch verwachtingsmodel

Uit de profielen van de controleboringen blijkt dat binnen het plangebied geen intact podzolprofiel

werd vastgesteld. In het westelijke deel van het plangebied werd vanaf 3,24 meter +NAP (0,30 meter

beneden maaiveld) een BC‐horizont waargenomen. In het oostelijk deel resteert enkel de C‐horizont

vanaf 2,96 meter +NAP (0,60 meter beneden maaiveld). Er werden binnen de boordiepte geen

paleosols (laag van Usselo) vastgesteld.

Op basis van het vooronderzoek kan het volgende worden verwacht3:

‐ De kans op het aantreffen van archeologische waarden uit de vroege prehistorie,

Paleolithicum tot en met Mesolithicum, wordt middelhoog geacht. Er werden in de boorstaten geen

paleosols waargenomen tot circa 3.30 meter beneden maaiveld . De top van de vermoedelijke

podzolbodem is verstoord, waardoor eventuele aanwezige archeologische waarden uit het laat‐

paleolithicum en mesolithicum niet meer in situ aanwezig zijn. Toch geldt voor deze perioden een

middelhoge verwachting door de aanwezigheid van vindplaatsen in de omgeving van het plangebied.

Archeologische waarden uit het laat‐paleolithicum en mesolithicum kunnen worden aangetroffen in

de bouwvoor, weliswaar ex‐situ.

‐ De kans op het aantreffen van archeologische waarden uit het neolithicum en de late

middeleeuwen kan als hoog aangemerkt worden. Doordat de bovenzijde van de podzolbodem deels

verstoord is vervalt de verwachting op loopniveau’s of cultuurlagen met bijvoorbeeld vuursteen‐ of

aardewerkstrooiing. Echter, dergelijke vindplaatsen kenmerken zich tevens door dieper ingegraven

sporen waardoor de hoge verwachting kan gehandhaafd blijven.

‐ De verwachting op het aantreffen van vindplaatsen uit de bronstijd tot en met de vroege

middeleeuwen wordt middelhoog geacht. Alleen de dieper ingegraven sporen zullen worden

aangetroffen, aangezien de top van het podzolprofiel is verstoord.

‐ De verwachting op het aantreffen van vindplaatsen uit de Nieuwe Tijd wordt laag ingeschat.

3 Integraal overgenomen uit Wattenberghe 2016, 8‐10.


18

4 Resultaten Archeologische Begeleiding

4.1 Onderzoeksmethode en ‐strategie

De archeologische begeleiding werd uitgevoerd in overeenstemming met protocol IVO‐P van de KNA

3.3, de provinciale richtlijnen en het gemeentelijk beleid, alsook de voorwaarden uit het PvE4.

Daarnaast zijn de in de KNA Leidraad Veldhandleiding Archeologie en de, in de KNA Leidraad Eerste

hulp bij Kwetsbaar Vondstmateriaal opgenomen, uitgangspunten en richtlijnen gevolgd.

De civiele graafwerkzaamheden zijn begeleid door een Senior KNA‐archeoloog. Voorafgaand aan de

uitvoering van het onderzoek vond een kort startoverleg plaats met de uitvoerder van het

civieltechnisch graafwerk, de opdrachtnemer en de opdrachtgever. De ontgravingen vonden

laagsgewijs plaats en met een gladde bak, op aanwijzing van de archeoloog. De archeoloog werd in

de gelegenheid gesteld om op de best mogelijke manier waarnemingen te verrichten. Er werd één

vlak aangelegd in de top van het Pleistocene dekzand. Dit vlak werd getekend en gefotografeerd. Bij

de aanleg van het vlak en het afwerken van de sporen werd gebruik gemaakt van een metaaldetector

voor het opsporen van metaalvondsten. Er werd één lange profielkolomopname gedocumenteerd.

Na het afwerken van de sporen en de documentatie van vlak 1 werd laagsgewijs verdiept tot de

onderzijde van de bouwput. Binnen de ontgravingsdiepte werden geen paleosols aangetroffen,

vandaar dat het verder uitgraven van de bouwput voor de kelder, na het documenteren van het

profiel, zonder archeologische begeleiding plaatsvond.

Na het veldwerk vond op 17 juni 2016 overleg plaats met de bevoegde overheid en diens adviseur. Er

werd mee ingestemd de evaluatiefase over te slaan en onmiddellijk over te gaan tot het schrijven van

een conceptrapportage.5 Ook het depot ging akkoord met voorgesteld selectievoorstel.6

4.2 Geologie en Bodem

Het maaiveld in het plangebied helt iets af naar het zuidwesten toe. De hoogte van het huidige

maaiveld schommelt tussen circa 4,00 meter +NAP in het noorden en oosten en circa 3,50 meter

+NAP in het zuiden en westen van de onderzoekslocatie.

Er werd geen intact podzolprofiel aangetroffen. In het westen van de onderzoekslocatie was nog een

deel van een B/C horizont aanwezig, in het oosten enkel de C‐horizont. Het vlak werd aangelegd op

ca. 3,20 meter+NAP (variërend tussen 0,30 en 0,80 meter beneden maaiveld), op de overgang van de

antropogene laag of B/C‐horizont naar de C‐horizont (bijlage 2 en afbeeldingen 4 en 6).

Onder de homogeen, bruine bouwvoor, gelegen tussen ca. 4,00 meter+NAP en 3,50 meter+NAP,

bevond zich over bijna de gehele onderzoekslocatie een heterogeen, bruine tot donker bruine,

antropogene, zandlaag tot ca. 3,20 meter+NAP. Zeer sporadisch, waar niet vergraven door

menselijke ingrepen, was nog een deel van een B/C‐horizont zichtbaar. Vanaf ca. 3,20 meter +NAP

4 Wattenberghe 2016. 5 Mailcorrespondentie 17 juni 2016. 6 Mailcorrespondentie 27 juni 2016.


19

werd geel dekzand, C‐horizont aangetroffen. Zoals hierboven reeds vermeld werd geen intact

podzolprofiel aangetroffen op de top van het dekzand. Daarnaast werd binnen de ontgravingsdiepte

van ca. 0,50 meter+NAP (tussen 3,00 en 3,50 meter beneden maaiveld) ook geen oude paleosol

aangetroffen in de dekzandrug zelf.

Afbeelding 4 Profiel 1 in werkput 1, gezien vanuit het noorden.

4.3 Sporen en structuren

Vlak 1 werd aangelegd op de overgang van de antropogene laag naar de C‐horizont, op ca.

3,20m+NAP (ca. 0,50 tot 0,80 meter beneden maaiveld). In de top van het dekzand werden een groot

aantal sporen aangetroffen, allemaal evenwel daterend uit de Nieuwe en Nieuwste tijd (afbeelding 6).

Er werden in de top van dit dekzand geen sporen aangetroffen daterend vanaf het laat‐Paleolithicum

tot en met de late Middeleeuwen. Noch werden in de dekzandrug overstoven oude paleosols

aangetroffen, met sporen en vondsten daterend uit het vroeg‐ en midden Paleolithicum.

Het belangrijkste spoor betreft S2 (afbeeldingen 5, 6 en 7). Het betreft een lineair spoor dat dwars

door het plangebied liep. Het spoor was ca. 1,80 m breed en bestond uit heterogeen, beigebruin,

matig fijn, zwak siltig zand. Het spoor werd gecoupeerd en was maximaal 0,60 meter diep. Het bleek

het restant te zijn van de toenmalige Boerenkavelweg die tot de Jaren ’60 over de onderzoekslocatie

liep en tussen de jaren ‘60 en ‘70 werd omgelegd (afbeelding 8). Ook de sporen 12 tot en met 17

(afbeelding 6) kunnen gerelateerd worden aan verstoringen ten gevolge van deze

herverkavelingswerkzaamheden. Het betreft een aantal kuilen van heterogeen, beige, gelig, matig


20

fijn, zwak siltig zand.

Daarnaast werden een groot aantal paalkuilen aangetroffen (S1, 6 tem 11, 14, 18 en 19; afbeelding 6).

Ze kenmerkten zich allemaal door een zeer rechthoekige insteek met een heterogene beige bruine

zandvulling. Centraal in de paalkuilen zijn resten van houten palen aanwezig. Gezien een aantal van

de paalsporen de voormalige Boerenkavelweg S2 doorsnijden, dienen ze gedateerd te worden in de

Nieuwe tijd C (na 1960). Ook de aanwezigheid van fragmenten van industriële bakstenen in de vulling

van deze paalkuilen, bevestigen deze datering.

Tot slot worden de verstoringen S999 vernoemd. Deze verstoringen, die zich allemaal kenmerken

door een redelijk homogene, donkerbruine vulling, dienen gedateerd te worden in de Nieuwe tijd C

(na 2000) en zijn het gevolg van de sloopwerkzaamheden van het toenmalige woonhuis met schuur

waarbij de funderingen manueel werden verwijderd.

Afbeelding 5 Overzichtsfoto van vlak 1 in werkput 1, gezien vanuit het zuidwesten. Zichtbaar is de lineaire structuur die gerelateerd kan worden aan de restanten van de Boerenkavelweg S2, enkele paalkuilen S1, 6 tem 11, 14, 18 en 19 en sub‐recente verstoringen S999. Foto is richting het oosten genomen.


Afbeelding 6 Werkput 1, vlak 1. Schaal 1:120.


22

Afbeelding 7 Coupe over S2, gezien vanuit het noordwesten.

Afbeelding 8 Projectie van het plangebied(zwarte polygon en gele pijl) op de topografische kaart anno 1960. Zichtbaar is de Boerenkavelweg (in zwart en groene pijl) alsook bebouwing (in rood en oranje pijl) gelegen aan deze weg. Schaal 1:2.000 (Bron: Geoloket).


23

4.4 Vondstmateriaal

Tijdens het archeologisch onderzoek werden enkel vondsten uit de Nieuwe tijd C aangetroffen. Het

betreft enkele fragmenten van industriële bakstenen en een gecorrodeerde emaille theepot en

hoefijzer. Deze vondsten werden niet verzameld.

4.5 Beantwoording onderzoeksvragen

1. Zijn binnen het plangebied archeologische sporen aanwezig? Zo ja, bespreek de horizontale c.q.

verticale spreiding van de aanwezige archeologische sporen.

Over het gehele plangebied werden archeologiche sporen aangetroffen in de top van het dekzand op

ca. 3,20 meter+NAP. Het betreft de restanten van de toenmalige Boerenkavelweg S2 die tussen de

Jaren ’60 en ’70 van de vorige eeuw werd omgeleid, enkele paalkuilen daterend uit de Nieuwste tijd

(S1, 6 tem 11, 14, 18 en 19) en sub‐recente verstoringen S999. De onderzijde van de voormalige

Boerenkavelweg is vastgesteld op een diepte van 60 cm beneden het vlak.

2. Wat is de aard van de aangetroffen sporen / structuren? Bespreek de datering en fasering van de

aangetroffen structuren.

Zie vraag 1 voor de beantwoording van deze vraag.

3. Bespreek de geologische stratigrafie binnen het plangebied en koppel de aangetroffen structuren

hieraan. Illustreer middels profieltekening en/of –foto.

Onder de homogene, donkerbruine bouwvoor werd een antropogene laag aangetroffen daterend uit

de Nieuwste tijd. Deze bevond zich tussen ca. 3,50 en 3,20 meter+NAP. Vanaf ca. 3,20 meter+NAP

werd de top van de dekzandrug aangetroffen. Op de top van de dekzandrug werd geen intacte

podzolbodem aangetroffen, noch sporen en vondsten daterend uit de Late Steentijd tot en met late

Middeleeuwen. Er werd verdiept tot ca. 0,50 meter+NAP, ca. 3 meter beneden maaiveld. In de

dekzandrug werd geen paleosol aangetroffen.

4. Bespreek de aangetroffen structuren in relatie tot de bekende historische informatie en oud

kaartmateriaal.

De aangetroffen structuur S2 kan gekoppeld worden aan de toenmalige Boerenkavelweg die tussen

de jaren ’60 en ’70 van de vorige eeuw ten oosten van het plangebied werd omgelegd. Ook de sporen

12, 13, 15, 16 en 17 kunnen gerelateerd worden aan deze herverkavelingswerkzaamheden.

5. Koppel de onderzoeksresultaten terug naar het vooronderzoek en het opgestelde archeologische

verwachtingsmodel. Bespreek de resultaten in het licht van eerder uitgevoerd onderzoek in de directe

omgeving van het plangebied.

De kans op het aantreffen van archeologische waarden uit de vroege prehistorie, Paleolithicum, werd

middelhoog geacht. Tijdens het inventariserend booronderzoek werd in de boorstaten evenwel geen

Laag van Usselo waargenomen tot circa 0,20m+NAP (ca. 3,30 meter beneden maaiveld). De

archeologische begeleiding bevestigt de gegevens uit dit booronderzoek. Tijdens de archeologische


24

begeleiding werd geen overstoven laag van Usselo aangetroffen. Vandaar dat de verwachting voor

deze periode voor het plangebied naar beneden wordt bijgesteld.

De kans op het aantreffen van archeologische waarden uit het Neolithicum en de late Middeleeuwen

werd als hoog aangemerkt. Uit het booronderzoek bleek evenwel dat de bovenzijde van de

podzolbodem deels verstoord was, waardoor de verwachting op loopniveau’s of cultuurlagen met

bijvoorbeeld vuursteen‐ of aardewerkstrooiing kwam te vervallen. De hoge verwachting werd enkel

gehandhaafd voor dieper ingegraven sporen.Tijdens de archeologische begeleiding werd geen intacte

podzolbodem aangetroffen, waardoor eventuele aanwezige vuursteenstrooiingen niet werden

aangetroffen.Ook dieper ingegraven sporen werden tijdens de archeologische begeleiding niet

aangetroffen. Tijdens het archeologische onderzoek werden enkel sporen aangetroffen daterend uit

de Nieuwste tijd.

De verwachting op het aantreffen van vindplaatsen uit de bronstijd tot en met de vroege

middeleeuwen werd middelhoog geacht. Alleen de dieper ingegraven sporen konden worden

aangetroffen, aangezien uit het booronderzoek bleek dat de top van het podzolprofiel was verstoord.

De verwachting wordt op basis van de archeologische begeleiding voor het onderzoeksgebied naar

beneden bijgesteld wegens de verstoring van het podzolprofiel en het ontbreken van sporen en

vondsten uit deze periode.

De verwachting op het aantreffen van vindplaatsen uit de Nieuwe tijd werd laag ingeschat. Deze

verwachting blijft op basis van de archeologische begeleiding behouden.

Er kan dus besloten worden dat de verwachting voor vindplaatsen vanaf de prehistorie tot en met de

Nieuwe tijd voor dit plangebied naar beneden kan bijgesteld worden tot laag. De verwachting op het

aantreffen van sporen en vondsten buiten de onderzoekslocatie blijft voor alle periodes evenwel

behouden. De verwachting wordt immers bepaald door de intactheid van de bodem en de al dan niet

aanwezigheid van een podzolbodem en paleosol. Dit kan enkel getoetst worden door middel van een

Inventariserend Veldonderzoek.

6. Bespreek de gaafheid van de vindplaats en de conserveringstoestand van metaal, organisch en

ecologisch materiaal. Is de stratigrafie binnen het plangebied intact of zijn (grote) verstoringen aanwezig?

Tijdens het archeologisch onderzoek werden geen metaalvondsten, noch organisch en ecologisch

materiaal aangetroffen. Dit kan verklaard worden door het ontbreken van een noemenswaardige

vindplaats in het plangebied alsook de zuurstofrijke omgeving van het plangebied op een

dekzandrug. Het plangebied is grotendeels verstoord door sub‐recente herverkavelings‐

werkzaamheden.

7. Zijn er binnen het plangebied behoudenswaardige vindplaatsen aanwezig? Bespreek de

waardering conform KNA.

Binnen het plangebied zijn geen behoudenswaardige vindplaatsen aanwezig. Zie paragraaf 4.6

waardering.

8. Welke archeologische sporen en structuren werden in situ bewaard en vanaf welke diepte?

Er werden geen archeologische sporen in situ bewaard. Binnen de contouren van de toekomstige

kelder, werd het onderzoeksgebied ontgraven tot ca. 3,00 meter beneden maaiveld (ca. 0,50


25

meter+NAP).

9. Kunnen op basis van huidig onderzoek aanbevelingen gedaan worden voor de volgende fasen

binnen het plangebied, of bij uitbreiding daarvan, in de omgeving van het plangebied?

Op basis van het huidig onderzoek wordt geen vervolgonderzoek aangeraden voor de volgende fasen

binnen het plangebied. De verwachting op het aantreffen van sporen en vondsten buiten de

onderzoekslocatie blijft evenwel behouden. De mate van bewaring gaat sterk samen met de

intactheid van de bodem en de al dan niet aanwezigheid van een podzolbodem en paleosol. Deze

intactheid dient te worden getoetst door middel van een Inventariserend Veldonderzoek.

4.6 Waardering

Binnen het plangebied zijn geen behoudenswaardige vindplaatsen aanwezig.

Het waarderen van een vindplaats in overeenstemming met de KNA 3.3, deelproces Waarderen

(VS06), houdt in dat de kwaliteit van het bodemarchief wordt bepaald. Het vaststellen van de

kwaliteit geschiedt op basis van belevingsaspecten, fysieke kwaliteit en inhoudelijke waarde. Aan elke

waarde kunnen punten worden toegekend. De score loopt van 1 tot en met 3 (1 staat voor laag, 2 voor

middelhoog en 3 voor hoog). Ook kan een criterium niet van toepassing zijn. In dat geval wordt er niet

gescoord.

Bij de waarde ‘beleving’ wordt nagegaan of een vindplaats vanwege zijn belevingswaarde, op basis

van zijn schoonheid of herinneringswaarde behoudenswaardig is. Wanneer de fysieke kwaliteit meer

dan vijf punten scoort wordt de vindplaats als behoudenswaardig aangemerkt. Bij de fysieke

waardebepaling van een vindplaats wordt getoetst op basis van ‘gaafheid’ en ‘conservering’. Bij de

inhoudelijke criteria wordt de vindplaats gewaardeerd op wetenschappelijk belang. Deze

wetenschappelijke waarde wordt gemeten aan de hand van zeldzaamheid, informatiewaarde,

ensemblewaarde. Zo kunnen vindplaatsen die middelmatig tot laag scoren op fysieke kwaliteit toch

behoudenswaardig zijn op basis van hun grote inhoudelijke belang, wanneer zij zeven punten of meer

scoren. Bij vindplaatsen met een lagere inhoudelijke waardering wordt vervolgens nagegaan of het

criterium representativiteit van toepassing is. Zo ja, dan kan een voorstel worden gedaan om de

vindplaats als behoudenswaardig aan te merken.

De vindplaats wordt op basis van de criteria, zoals bepaald in het deelproces Waarderen (VS06) in de

KNA 3.3, niet behoudenswaardig geacht op basis van inhoudelijke kwaliteit.

Hierna volgt de waardering op basis van de onderzoeksresultaten:


26

Wegcunet en paalkuilen uit de Nieuwste Tijd

Waarden Criteria Scores

Hoog Midden Laag

Beleving Schoonheid Niet van toepassing

Herinneringswaarde Niet van toepassing

Fysieke kwaliteit Gaafheid 1

Conservering 1

Inhoudelijke kwaliteit

Zeldzaamheid 1

Informatiewaarde 1

Ensemblewaarde 1

Representativiteit Niet van toepassing

Een waardering op basis van belevingsaspecten levert geen score op. Het criterium ‘schoonheid’ is

niet van toepassing, omdat er geen sprake is van een zichtbaar landschapselement. Ook het

belevingsaspect ‘herinneringswaarde’ is niet relevant omdat er geen directe relatie is met een

historische gebeurtenis. De locatie speelt geen rol in een beleving van het landschap en er is geen

sprake van een sage of legende waarin deze locatie een rol speelt.

Een waardering op basis van fysieke criteria levert een totaalscore van 2 punten op. De ‘gaafheid’

van de vindplaats wordt als laag beschouwd (1 punt). Door het zuurstofrijke milieu is ecologisch

materiaal en metaal slecht bewaard. De ondergrond was tevens verstoord door sub‐recente

herverkavelingswerkzaamheden en recente sloopwerkzaamheden. Er was geen intact podzolprofiel

bewaard.

Een waardering op basis van inhoudelijke criteria levert een totaalscore van 3 punten op. De

‘zeldzaamheid’ van de vindplaats wordt laag gewaardeerd (1 punt). Sporen van een sub‐recente

herverkaveling zijn geen zeldzaam gegeven. Wegens het ontbreken van (nederzettings)sporen en

(nederzettings)afval uit de prehistorie en late Middeleeuwen is de informatiewaarde om die reden

ook laag (1 punt). Zodoende kan ook slechts een lage waardering aan de ‘ensemblewaarde’ worden

toegekend (1 punt). Het criterium ‘representativiteit’ is van belang wanneer duurzaam behoud van de

vindplaats kan gerealiseerd worden en de eerste drie criteria laag scoren. Het criterium

‘representativiteit’ is hier niet van toepassing.

Op basis van de waarderingstabel uit KNA 3.3 kan de vindplaats als niet behoudenswaardig worden

beschouwd.


27

5 Conclusie en advies

5.1 Conclusie

Uit het vooronderzoek is gebleken dat voor het plangebied een middelhoge verwachting bestaat voor

archeologische waarden uit de vroege prehistorie gezien de vele vondsten in de omgeving van het

plangebied. In de boorstaten werd evenwel geen palesol waargenomen. Daarnaast geldt ook voor het

laat‐paleolithicum en mesolihicum een middelhoge verwachting door de aanwezigheid van

vindplaatsen in de omgeving van het plangebied. Er werd evenwel geen intacte podzolbodem

aangetroffen. De kans op het aantreffen van archeologische waarden uit het neolithicum en de late

middeleeuwen werd als hoog aangemerkt. Doordat er geen intacte podzolbodem werd aangetroffen,

kwam de verwachting op loopniveau’s of cultuurlagen evenwel te vervallen. Wel bestaat een

verwachting voor de dieper uitgegraven sporen (bv (paal)kuilen en greppels). De verwachting op het

aantreffen van vindplaatsen uit de bronstijd tot en met de vroege middeleeuwen werd middelhoog

geacht. De verwachting op het aantreffen van vindplaatsen uit de Nieuwe Tijd werd laag ingeschat.

Tijdens het archeologisch onderzoek werden geen sporen aangetroffen daterend vanaf de prehistorie

tot en met de Nieuwe tijd. De aangetroffen archeologiche sporen betreffen de restanten van de

toenmalige Boerenkavelweg S2 die tussen de jaren ’60 en ’70 van de vorige eeuw werd omgeleid,

enkele paalkuilen daterend uit de Nieuwste tijd (S1, 6 tem 11, 14, 18 en 19) en sub‐recente

verstoringen S999.

De aangetroffen vindplaats is op basis van de waarderingstabel uit KNA 3.3 gewaardeerd en als niet

behoudenswaardig bevonden. De top van het dekzand is grotendeels verstoord door sporen uit de

Nieuwste tijd waardoor de verwachting binnen het onderzoeksgebied voor het aantreffen op

vindplaatsen vanaf het Laat‐Paleolithicum kan komen te vervallen. Om die reden is geadviseerd dat

de voorgenomen werkzaamheden zonder nader archeologisch onderzoek uitgevoerd kunnen

worden.

5.2 Advies

Binnen het onderzoeksgebied werden enkel sporen uit de Nieuwste tijd aangetroffen. Er werden geen

paleoosols, noch een intacte podzolbodem aangetroffen. Hierdoor kan de archeologische

verwachting voor alle niveau’s naar beneden worden bijgesteld. Om die reden wordt dan ook

geadviseerd dat toekomstige werkzaamheden binnen het plangebied zonder nader archeologisch

onderzoek uitgevoerd kunnen worden.

De bijstelling van de verwachting kan evenwel niet worden doorgetrokken tot buiten de grenzen van

het onderzoeksgebied. De verwachting die bepaald wordt door de intactheid van de bodem

(aanwezigheid podzolbodem en al dan niet aanwezigheid laag van Usselo) dient buiten het

onderzoeksgebied getoetst te worden door middel van een Inventariserend Veldonderzoek.


29

Bronnen

Literatuur

Anoniem, 2009: De Provinciale Onderzoeksagenda Archeologie Zeeland 2009‐2012, Middelburg.

Coppens, E., J.E.M. Wattenberghe, 2012: Archeologische onderzoek Hazelarenstraat 31 te Koewacht.

Bureauonderzoek met controleboringen ten behoeve van nieuwbouw Hazelarenstraat 31 te

Koewacht, gemeente Terneuzen. GAR1297, Eindhoven.

Hessing, W.M.A, M.M.M. Alkemade, R.M. van Heeringen et al, 2008. Archeologie naar Deltahoogte.

Een onderzoek naar de Zeeuwse archeologiebeoefening, Middelburg.

Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie versie 3.3, 2014. Eindrapport van de

Voorbereidingscommissie Kwaliteitszorg Archeologie, Den Haag.

NOoA: http://www.noaa.nl/

Provinciaal Blad van Zeeland, nr 2704, 22 oktober 2014. Provincie Zeeland, 2e Rectificatie

aanvullende richtlijnen voor archeologisch onderzoek in de provincie Zeeland 2014. Besluit van

gedeputeerde staten van Zeeland van 14 oktober 2014, houdende wijziging regeling aanvullende

richtlijnen voor archeologisch onderzoek in de provincie Zeeland.

Wattenberghe, J., 2016: Programma van Eisen Koewacht Hazelarenstraat 31, WAOV 12425,

Archeologische Begeleiding (protocol Proefsleuven), Definitieve versie ‐ 6 april 2016, Zaamslag.


31

Verklarende Woordenlijst

Afkortingen

AB Archeologische Begeleiding

AD Anno Domini; na Christus

AMK Archeologische Monumentenkaart

ARCHIS ARCHeologisch Informatie Systeem Archis 2

BP before present (voor heden); C14 jaren; het nulpunt ‘heden’ is hierbij volgens

internationale afspraak gesteld op 1950 (n.Chr.); de werkelijke kalender‐ of

zonnejaren (gekalibreerde C14‐jaren) zijn weergeven in jaren v.Chr. en n.Chr.

BC beforeChrist; voor Chr.

C14 koolstof 14, isotoop van het normale koolstof 12; radioactief element dat

voor dateringsmethoden gebruikt wordt.

IKAW Indicatieve Kaart Archeologische Waarden

IVOb Inventariserend Veldonderzoek door middel van boringen

IVOp Inventariserend Veldonderzoek door middel van proefsleuven

KNA Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie

NAP Nieuw Amsterdams Peil

ROB Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek

RCE Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

RGD Rijks Geologische Dienst (tegenwoordig onderdeel van TNO‐NITG Bodem)

SCEZ Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland

StiBoKa Stichting Bodem Kartering (tegenwoordig onderdeel van Alterra

Wageningen)


32

Woordenlijst

antropogeen door menselijk handelen

C14 datering bepaling van het gehalte aan radioactieve koolstof (C14) van

organisch materiaal (hout, houtskool, schelpen, etc.) waaruit de

ouderdom kan worden afgeleid. Deze ouderdom wordt opgegeven

in jaren voor 1950 na Chr.

differentiële klink verschijnsel waarbij relatief hoog of laag liggende gebieden door

geologische of fysische processen laag of hoog (andersom) komen te

liggen. Ook wel omgekeerde klink of reliëfinversie genoemd

erosie verzamelnaam voor processen die het aardoppervlak aantasten en

los materiaal afvoeren. Dit vindt voornamelijk plaats door wind, ijs

en stromend water

ex situ bewaard gebleven op een andere dan de oorspronkelijke plaats. Dit

met name met betrekking tot verstoorde archeologische sporen en

vondsten

fluviatiel onder invloed van een rivier

geul rivier‐ of kreekbedding

gyttja organische afzetting, bestaande uit fijn verdeelde afgestorven

plantenresten, in stilstaand water bezonken

Hollandveen alle veenpakketten die gedurende het Holoceen zijn ontstaan met

uitzondering van het basisveen. De definitie van ‘Hollandveen’

betreft dus in feite bijna alle veenpakketten die gedurende de

afgelopen 8000 jaar zijn ontstaan

Holoceen jongste geologisch tijdvak (vanaf de laatste IJstijd: circa 9000 jaar v.

Chr. tot heden)

in situ bewaard gebleven op de oorspronkelijke plaats. Dit met name met

betrekking tot onverstoorde archeologische sporen en vondsten

klink maaivelddaling van veen‐ en kleigronden door ontwatering, oxidatie

van organisch materiaal en krimp

marien het milieu waar sedimentatie plaatsvindt die direct wordt beïnvloed

door de zee

meanderen zich bochtig door het landschap slingeren (van waterlopen)

moernering veenafgraving, hoofdzakelijk ten behoeve van zoutwinning en de

winning van brandstof (turf)


33

oxidatie (traag) verbrandingsproces van organisch materiaal in reactie met zuurstof

perimarien het milieu, waarin de sedimentatie wordt beïnvloed door de zee (via

het rivier‐ en kreekstelsel), maar waar mariene afzettingen van

betekenis ontbreken

Pleistoceen geologisch tijdperk dat ongeveer 2 miljoen jaar geleden begon. De

tijd van de IJstijden, maar ook van gematigd warme perioden. Het

Pleistoceen eindigt met het begin van het Holoceen

pollenanalyse statistische studie van stuifmeelkwarts en sporen, die in sedimenten

gevonden worden. Doel is onder meer milieureconstructie

regressiefase periode waarin de zee‐invloed afneemt (als gevolg van een daling

van de zeespiegel of als gevolg van sluiting van

strandwallencomplex) na een transgressiefase

sediment afzetting gevormd door bezinksel of neerslag

site een plaats waar in het verleden menselijke activiteiten hebben

plaatsgevonden.

Tertiair geologische periode van 65‐2 miljoen jaar geleden, waarin zich de

belangrijkste ontwikkelingen van de zoogdieren voordeden.

transgressiefase fase waarin de invloed van de zee zich in het binnenland uitbreidt (als

gevolg van stijging van de zeespiegel of als gevolg van erosie van het

strandwallencomplex)

verlandingsklei klei die aan het einde van een transgressiefase wordt afgezet

vindplaats een ruimtelijk begrensd gebied waarbinnen zich archeologische

informatie bevindt (monument, type monument, aard

archeologische waarde, archeologische indicatie).

vondst alle soorten mobilia: roerende of roerend geraakte onderdelen van

onroerende goederen afkomstig van archeologisch veldwerk of uit

bestaande collecties.

Weichselien geologische periode (laatste ijstijd, waarin het landijs Nederland niet

bereikte) ca. 120.000‐10.000 jaar geleden.


35

Tijdstabel Holoceen

Bron: Deeben J., E. Drenth, MF. Van Oorsouw en L. Verhart; 2005.


Bijlage 1 Veldgegevens

FOTOLIJST

FOTO TYPE ORIENTATIE DATUM FOTOGRAAF PUT VLAK VAK SPOOR VULLING BORING VONDST MONSTER OPMERKING

1 Vlak Noord 16‐6‐2016 S. Depuydt 1 1

2 Coupe Oost 16‐6‐2016 S. Depuydt 1 1 1

3 Profiel Zuid 16‐6‐2016 S. Depuydt 1 1

4 Coupe Oost 16‐6‐2016 S. Depuydt 1 1 2

TEKENINGENLIJST

TEKENING TYPE FORMAAT SCHAAL DATUM TEKENAAR PUT VLAK VAK SPOOR VULLING BORING VONDST MONSTER OPMERKING

1 Profiel A3 01:20 16‐6‐2016 S. Depuydt 1 1 2

PUTTENLIJST

PUT VLAK VLAKTYPE AANLEGDATUM OPMERKING

1 1 Vlak 16‐6‐2016

1 1 Profiel 16‐6‐2016


SPORENLIJST

SPOOR PUT VLAK SPOORTYPE GECOUPEERD AFGEWERKT DIEPTE (cm) BEGINPERIODE EINDPERIODE OPMERKING

1 1 1 KL‐Paalspoor WAAR WAAR NT NT

2 1 1 WG‐Weg WAAR WAAR NT NT

3 1 1 WG‐Weg ONWAAR ONWAAR NT NT


5 1 1 KL‐Kuil ONWAAR ONWAAR NT NT

6 1 1 KL‐Paalspoor ONWAAR ONWAAR NT NT














20 1 1 HO‐Horizont ONWAAR ONWAAR XXX XXX Dekzand

999 1 1 ST‐Recente Verstoring ONWAAR ONWAAR RECENT RECENT


VULLINGENLIJST SPOOR

VULLIN

G

WAARNEMIN

G

VORM

VULLIN

GTYPE

GRONDSOORT

BIJMENGSEL

TIN

T

BIJKLEUR

HOOFDKLEUR

VLEKKEN

NIEUWVORMIN

G

INDICATOREN

OPMERKIN

G

1 1 Vlak Rechthoekig Kern Zand, zwak siltig Zwak humeus Bruin Grijs Heterogeen

2 1 Vlak Lineair Kern Zand, zwak siltig Zwak humeus Licht Grijs Bruin

3 1 Vlak Rechthoekig Uitbraak Zand, zwak siltig Zwak humeus Licht Grijs Bruin Heterogeen

4 1 Vlak Lineair Uitbraak Zand, zwak siltig Zwak humeus Licht Bruin

5 1 Vlak Rechthoekig Uitbraak Zand, zwak siltig Zwak humeus Licht Bruin







12 1 Vlak Rechthoekig Uitgraaf Zand, zwak siltig Zwak humeus Licht Bruin Grijs

13 1 Vlak Rechthoekig Uitgraaf Zand, zwak siltig Zwak humeus Licht Grijs Bruin



16 1 Vlak Rechthoekig Uitgraaf Zand, zwak siltig Zwak humeus Licht Bruin Grijs



SPOOR

VULLIN

G

WAARNEMIN

G

VORM

VULLIN

GTYPE

GRONDSOORT

BIJMENGSEL

TIN

T

BIJKLEUR

HOOFDKLEUR

VLEKKEN

NIEUWVORMIN

G

INDICATOREN

OPMERKIN

G



20 1 Vlak Zand, zwak siltig Zwak humeus Licht Geel Dekzand

999 1 Vlak Onregelmatig Uitbraak Zand, zwak siltig Zwak humeus Licht


Bijlage 2 Profiel 1

Koewacht Hazelarenstraat 31

Documents

Transcript of Koewacht Hazelarenstraat 31